Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

Perty

  • 1 अमृत _amṛta

    अमृत a.
    1 Not dead; अमृते जारजः कुण्डः Ak.
    -2 Im- mortal; अपाम सोममृता अभूम Rv.8.48.3; U.1.1. ब्रह्मणो हि प्रतिष्ठाहममृतस्याव्ययस्य च Bg.14.27.
    -3 Imperishable, Indestructible, eternal.
    -4 Causing immortality.
    -5 Beautiful, agreeable, desired. पाञ्चजन्याभिषिक्तश्च राजा$- मृतमुखो$भवत् Mb.12.4.17.
    -तः 1 A god, an immortal, deity. आरुरोह यथा देवः सोमो$मृतमयं रथम् Mb.12.37.44.
    -2 N. of Dhanvantari, physician of the gods; also N. of Indra, of the sun, of Prajāpati, of the soul, Viṣṇu and Śiva.
    -3 N. of a plant (वनमुद्ग, Mar. मटकी)
    -4 N. of the root of a plant (वाराहीकन्द, Mar. डुकरकंद).
    -ता 1 Spirituous liquor.
    -2 N. of various plants; e. g. आमलकी, हरीतकी, गुडूची, मागधी, तुलसी, इन्द्रवारुणी, ज्योतिष्मती, गोरक्षदुग्धा, अतिविषा, रक्तत्रिवृत्, दूर्वा, स्थूलमांसहरीतकी.
    -3 N. of one of the Nāḍīs in the body; नाडीनामुदयक्रमेण जगतः पञ्चामृताकर्षणात् Māl.5.2.
    -5 One of the rays of the sun; सौरीभिरिव नाडीभिरमृताख्याभिरम्मयः R.1.58.
    -तम् 1 (a) Immortality, imperishable state; न मृत्युरासीदमृतं न तर्हि Rv.1.129.2; Ms.22.85. (b) Final beatitude, absolution; तपसा किल्विषं हन्ति विद्ययामृतमश्रुते Ms.12.14; स श्रिये चामृताय चAk.
    -2 The collective body of immortals.
    -3 (a) The world of immortality, Paradise, Heaven; the power of eternity, immortal light, eternity.
    -4 Nectar of immortality, ambrosia, beverage of the gods (opp. विष) supposed to be churned out of the ocean; देवासुरैरमृतमम्बुनिधिर्ममन्थे Ki.5.3; विषादप्यमृतं ग्राह्यम् Ms.2.239; विषमप्यमृतं क्वचिद्भवेदमृतं वा विषमीश्वरेच्छया R.8.46; oft. used in combination with words like वाच्, वचनम्, वाणी &c; कुमारजन्मामृतसंमिताक्षरम् R.3.16; आप्यायितो$सौ वचनामृतेन Mb.; अमृतं शिशिरे वह्निरमृतं क्षीरभोजनम् Pt.1.128 the height of pleasure or gratification.
    -5 The Soma juice.
    -6 Antidote against poison.
    -7 The residue or leavings of a sacrifice (यज्ञशेष); विघसाशी भवेन्नित्यं नित्यं वा$मृतभोजनः Ms.3.285.
    -8 Unsolicited alms, alms got without solicitation; मृतं स्याद्याचितं भैक्षम- मृतं स्यादयाचितम् Ms.4.4-5.
    -9 Water; मथितामृतफेनाभमरजो- वस्त्रमुत्तमम् Rām.5.18.24. अमृताध्मातजीमूत U.6.21; अमृता- दुन्मथ्यमानात् K.136; cf. also the formulas अमृतोपस्तरणमसि स्वाहा and अमृतापिधानमसि स्वाहा; Mahānār. Up.7 and 1; repeated by Brāhmaṇas at the time of sipping water before the commencement and at the end of meals.
    -1 A drug.
    -11 Clarified butter; अमृतं नाम यत् सन्तो मन्त्रजिह्वेषु जुह्वति Śi.2.17.
    -12 Milk; अमृतं च सुधा चैव सुधा चैवामृतं तथा Mb.13.67.12.
    -13 Food in general.
    -14 Boiled rice.
    -15 Anything sweet, anything lovely or charming; a sweetmeat. यथामृतघटं दंशा मकरा इव चार्णवम् Rām.7.7.3.
    -16 Pro- perty.
    -17 Gold.
    -18 Quicksilver.
    -19 Poison.
    -2 The poison called वत्सनाभ.
    -21 The Supreme Spirit (ब्रह्मन्).
    -22 N. of sacred place.
    -23 N. of particular conjunc- tions of Nakṣatras (lunar asterisms) with week days (वारनक्षत्रयोग) or of lunar days with week days (तिथि- वारयोग).
    -24 The number four.
    -25 splendour, light. [cf. Gr. ambrotos, ambrosia; L. immortalis]. cf. अमृतं वारि सुरयोर्निर्वाणे चातिसुन्दरे । अयाचिते यज्ञशेषे पुंसि धन्वन्तरे$पि च । पीयूषे च धृते दीप्तावाचार्ये विबुधे$पि च । हरीतक्यामाम- लक्यां गलूच्यामपि तत्स्त्रियाम् । Nm.
    -Comp. -अंशुः, -करः, -दीधितिः, -द्युतिः, -रश्मिः &c. epithets of the moon; अमृतदीधितिरेष विदर्भजे N.4.14; अमृतांशूद्भव born from the moon; from whom was born the moon, N. of Viṣṇu.
    -अंशुकः An interior variety of gems having white rays, Kau. A.2.11.
    -अक्षर a. immortal and imperishable; क्षरं प्रधानममृताक्षरं हरः Śvet. Up.
    -अग्रभूः N. of the horse of Indra (उच्चैःश्रवस्); अमृताग्रभुवः पुरेव पुच्छम् Śi. 2.43.
    -अन्धस्, -अशनः, -आशिन् m. 'one whose food is nectar'; a god, an immortal.
    -अपिधानम् Water sipped after eating nectar-like food so as to overlay it like a cover.
    -असु a. whose soul is immortal; अमृतासुर्वर्धमानः सुजन्मा Av.5.1.1.
    -आशः 1 N. of Viṣṇu.
    -2 a god; इदं कार्यममृताशाः शृणोमि Mb.12.299.7.
    -आसङ्गः a sort of collyrium.
    -आहरणः N. of Garuḍa who once stole Amṛita.
    -इष्टका a kind of sacrificial brick shaped like the golden head of men, beasts &c. (पशुशीर्षाणि).
    -ईशः, ईश्वरः N. of Śiva.
    -उत्पन्ना a fly.
    (-न्नम्), -उद्भवम् 1 A kind of collyrium (खर्परीतुत्थम्).
    -2 Potassium permanganate
    -उपस्तरणम् Water sipped as a substratum for the nectar-like food. (
    -वः) N. of the Bilva tree.
    -ओदनः Name of a son of Siṁhahanu, and uncle of Śākyamuni.
    -करः, -किरणः 'nectar-rayed', the moon.
    -कुण्डम् a vessel containing nectar.
    -क्षारम् sal ammoniac. (Mar. नवसागर).
    -गतिः N. of a metre consisting of 4 syllables.
    -गर्भ a. filled with water or nectar; ambrosial.
    (-र्भः) 1 the indivi- dual soul.
    -2 the Supreme Soul.
    -3 child of immorta- lity (said of sleep); देवानाममृतगर्भो$सि स्वप्न Av.6.46.1.
    -चितिः f. an arrangement or accumulation of sacrifi- cial bricks conferring immortality.
    -ज a. produced by or from nectar. (
    -जः) a sort of plant, Yellow Myro- balan (Mar. हिरडा).
    -जटा N. of a plant (जटामासी).
    -तरङ्गिणी moonlight.
    -तिलका N. of a metre of 4 lines, also called त्वरितगति.
    -द्रव a. shedding nectar. (
    -वः) flow of nectar.
    -धार a. shedding nectar. (
    -रा)
    1 N. of a metre.
    -2 flow of nectar.
    -नन्दनः A pavilion with 58 pillars (Matsya P.27.8.).
    -नादोपनिषद् f. 'The sound of immortality', Name of an Upaniṣad.
    -पः 1 a drinker of nectar' a god or deity.
    -2 N. of Viṣṇu.
    -3 one who drinks wine; ध्रुवममृतपनामवाञ्छयासावधरममुं मधुपस्तवा- जिहीते Śi.7.42. (where अ˚ has sense
    1 also).
    -पक्षः 1 having golden or immortal wings, a sort of hawk.
    -2 the immortal or golden wings of sacrificial fire.
    -3 fire itself.
    -फलः N. of two trees पटोल and पारावत.
    (-ला) 1 a bunch of grapes, vine plant, a grape (द्राक्षा)
    -2 = आमलकी. (
    -लम्) a sort of fruit (रुचिफल) found in the country of the Mudgalas according to Bhāva P.
    -बन्धुः Ved.
    1 a god or deity in general.
    -2 a horse or the moon.
    -3 A friend or keeper of immortality; तां देवा अन्वजायन्त भद्रा अमृतबन्धवः Rv.1.72.5.
    -बिन्दू- पनिषद् f. 'drop of nectar',:N. of an Upaniṣad of the Atharvaveda.
    -भल्लातकी a sort of medicinal prepara- tion of ghee mentioned by Chakradatta.
    -भवनम् N. of a monastery (built by Amṛitaprabha); Raj. T.
    -भुज् m. an immortal, a god, deity; one who tastes the sacrificial residues.
    -भू a. free from birth and death.
    -मति = ˚गति q. v.
    -मन्थनम् 1 churning (of the ocean) for nectar.
    -2 N. of the chapters 17 to 19 of Mb.1.
    -मालिनी N. of Durgā.
    -मूर्तिः The moon; आप्याययत्यसौ लोकं वदनामृतमूर्तिना Bhāg.4.16.9.
    -योगः see under अमृत.
    -रसः 1 nectar, ambrosia; काव्यामृतरसास्वादः H.1; विविधकाव्यामृतरसान् पिवामः Bh.3.4.
    -2 the Supreme Spirit.
    (-सा) 1 dark-coloured grapes.
    -2 a sort of cake (Mar. अनर्सा).
    -लता, -लतिका a nectar-giving creeping plant (गुडूची).
    -वाक a. producing nectar like sweet words.
    -संयावम् a sort of dish mentioned in Bhāva P.
    -सार a. ambrosial; ˚राणि प्रज्ञानानि U.7.
    (-रः) 1 clarified butter.
    -2 a sort of अयःपाक. ˚जः raw sugar, molasses (गुड).
    -सूः, -सूतिः 1 the moon (distilling nectar).
    -2 mother of the gods.
    -सोदरः 1 'brother of nectar', the horse called उच्चैःश्रवस्.
    -2 a horse in general.
    -स्रवः flow of nectar. (
    -वा) N. of a plant and tree (रुदन्ती-रुद्रवन्ती; Mar. रानहरभरा).
    -स्त्रुत् a. shedding or distilling nectar; स्वरेण तस्याममृतस्रुतेव Ku.1.45.

    Sanskrit-English dictionary > अमृत _amṛta

  • 2 गुरु _guru

    गुरु a. (
    -रु, -र्वी f.) [ग कु उच्च Uṇ.1.24.] (compar. गरीयस्; superl. गरिष्ठ)
    1 Heavy, weighty (opp. लघु); (fig. also); तेन धूर्जगतो गुर्वी सचिवेषु निचिक्षिपे R.1.34;3.35; 12.12; विमुच्य वासांसि गुरूणि साम्प्रतम् Ṛs.1.7.
    -2 Great, large, long, extended.
    -3 Long (in duration or length). आरम्भगुर्वी Bh.2.6; गुरुषु दिवसेष्वेषु गच्छत्सु Me.85.
    -4 Important, momentous, great; विभवगुरुभिः कृत्यैः Ś.4. 19; स्वार्थात्सतां गुरुतरा प्रणयिक्रियैव V.4.31; Ku.3.13; Bh.3.7; R.14.35.
    -5 Arduous, difficult (to bear); कान्ताविरहगुरुणा शापेन Me.1.
    -6 Great, excessive, violent, intense; गुरुः प्रहर्षः प्रबभूव नात्मनि R.3.17; गुर्वपि विरहदुःखम् Ś.4.16; Bg.6.22.
    -7 Venerable, respectable.
    -8 Heavy, hard of digestion (as food).
    -9 Best, excel- lent.
    -1 Dear, beloved.
    -11 Haughty, proud (as a speech).
    -12 (In prosody) Long, as a syllable, either in itself, or being short, followed by a con- junct consonant &c.; e. g. ई in ईड् or त in तस्कर (It is usually represented by ग in works on prosody; मात्तौ गौ चेच्छालिनी वेदलोकैः &c.).
    -13 Irresistible, unassailable; जागर्ति दंशाय...गुरुर्भुजङ्गी Māl.6.1.
    -14 Mighty; powerful.
    -15 Valuable, highly prized; पूर्वं पूर्वं गुरु ज्ञेयम् Y.2.3.
    -16 Grievous; Me.85.
    -रुः 1 (a) A father; न केवलं तद्गुरुरेकपार्थिवः क्षितावभूदेकधनुर्धरो$पि सः R.3.31,48;4.1; 8.29. (b) Forefather, ancestor; त्वां मैत्रावरुणो$भिनन्दतु गुरुर्यस्ते गुरूणामपि U.5.27. (c) Father-in-law; त्वं हि मे गुरुः (तद्धर्मतः स्नुषा ते$हम्) Rām.7.26.28-29.
    -2 Any vener- able or respectable person, an elderly personage or relative, the elders (pl.) शुश्रूषस्व गुरून् Ś.4.18; Bg. 2.5; Bv.2.7,18,19,49; आज्ञा गुरूणां ह्यविचारणीया R. 14.46.
    -3 A teacher, preceptor; गुरुशिष्यौ.
    -4 Parti- cularly, a religious teacher, spiritual preceptor. तौ गुरुर्गुरुपत्नी च प्रीत्या प्रतिननन्दतुः R.1.57; (technically a Guru is one who performs the purificatory ceremonies over a boy and instructs him in the Vedas; स गुरुर्यः क्रियाः कृत्वा वेदमस्मै प्रयच्छति Y.1.34).
    -5 A lord, head, supe- rintendent, ruler; सर्वे गुरुहिते स्थिताः Rām.4.4.6; कर्णाश्रमाणां गुरवे स वर्णी R.5.19 the head of the castes or orders; गुरुर्नृपाणां गुरवे निवेद्य 2.68.
    -6 N. of Bṛihaspati, the preceptor of the gods; गुरुं नेत्रसहस्रेण चोदयामास वासवः Ku.2.29; Pt.1.23.
    -7 The planet Jupiter; गुरुकाव्यानुगां बिभ्रच्चान्द्रीमभिनभः श्रियम् Śi.2.2.
    -8 The propounder of a new doctrine.
    -9 The lunar as- terism called पुष्य.
    -1 N. of Droṇa, teacher of the Kauravas and Pāṇḍavas.
    -11 N. of Prabhākara, the leader of a school of the Mīmāṁsakas (called after him Prābhākara).
    -12 The supreme spirit.
    -Comp. -अक्षरम् a long syllable.
    -अङ्गना 1 the wife of a Guru.
    -2 A woman entitled to great respect.
    -अर्थ a. important; सतीं व्यादाय शृण्वन्तो लघ्वीं गुर्वर्थगह्वराम् Bhāg.3. 16.14. (
    -र्थः) a preceptor's fee for instructing a pupil; गुर्वर्थमाहर्तुमहं यतिष्ये R.5.17.
    -उत्तम a. highly revered. (
    -मः) the Supreme soul.
    -उपदेशः 1 Consultation of the experts; एषु स्थानेषु गुरूपदेशात् सम्यङ् नाडीं परीक्ष्य शिरामोचनं कुर्यात् Śālihotra of Bhoja, 82.
    -2 advice by the elders or by the preceptor.
    -कण्ठः a peacock.
    -कारः worship, adoration.
    -कार्यम् 1 a serious or weighty affair.
    -2 the office of a spiritual teacher.
    -कुलम् the residence of a Guru (गुरुगृह), academy; वसन् गुरुकुले नित्यं नित्यम- ध्ययने रतः Mb.9.4.3; आवृत्तानां गुरुकुलाद्विप्राणां पूजको भवेत् Ms.7.82.
    -कृत a.
    1 worshipped.
    -2 made much of; अहो निन्द्यं रूपं कविजनविशेषैर्गुरु कृतम् Bh.3.2.
    -क्रमः instruc- tion handed down through a series of teachers, tradi- tional instruction.
    -गृहम् signs (राशिs) Sagittarius (धनु) and Pisces (मीन).
    -घ्नः white mustard.
    -चर्या attend- ance upon a preceptor; Māl.9.51.
    -जनः any venerable person, an elderly relative, the elders collectively; नापेक्षितो गुरुजनः K.158; Bv.2.7.
    -तल्पः 1 the bed (wife) of a teacher.
    -2 violation or violator of a tea- cher's bed; Mb.12.56.32.
    -तल्पगः, -तल्पिन् m.
    1 one who violates his teacher's bed (wife), (ranked in Hindu law as a sinner of the worst kind, committer of an अतिपातक; cf. Ms.11.13); Mb.3.43.6.
    -2 one who defiles his step-mother.
    -दक्षिणा fee given to a spiritual preceptor; उपात्तविद्यो गुरुदक्षिणार्थी R.5.1.
    -दानम् a Guru's gift.
    -दैवतम् the constellation पुष्य.
    -पत्रा the tamarind tree.
    -त्रम् tin.
    -पाक a. difficult of digestion.
    -पूजा 1 the ceremonies in propitiation of Bṛihaspati when a work is to be performed or undertaken.
    -2 the wor- ship of one's spiritual preceptor.
    -प्रसादः the product of a Guru's blessing, i. e. learning.
    -भम् 1 the constel- lation पुष्य.
    -2 a bow.
    -3 the sign Pisces of the zodiac.
    -भावः importance, weight.
    -मर्दलः a kind of drum or tabor.
    -रत्नम् 1 topaz; (Mar. पुष्पराग, गोमेद).
    -2 a gem brought from the Himālaya and the Indus.
    -लाघवम् relative importance or value; विरोधिषु महीपाल निश्चित्य गुरु- लाघवम् Mb.3.131.12; Ś.5.
    -वर्चोघ्नः the lime, citron.
    -वर्तिन्, -वासिन् m. a student (ब्रह्मचारिन्) who resides at his preceptor's house.
    -वर्ति, -ता f. respectful beha- viour towards Guru (elder or venerable person); निवेद्य गुरवे राज्यं भजिष्ये गुरुवर्तिताम् Rām.2.115.19.
    -वारः, -वासरः Thursday.
    -वृत्तिः f. the conduct of a pupil towards his preceptor; Rām.2.9.2.
    -व्यथ a. greatly distres- sed, heavy with grief; वचोभिराशाजननैर्भवानिव गुरुव्यथम् V. 3.9.
    -शिखरिन् m. an epithet of the Himālaya.
    -श्रुतिः a mantra (especially गायत्री); जपमानो गुरुश्रुतिम् Mb.13. 136.6.
    -स्वम् (= ष्वम्) the preceptor's wealth or pro- perty; गवां क्षीरं गुरुष्वं ते... Bm.1.35.

    Sanskrit-English dictionary > गुरु _guru

  • 3 द्रविणम् _draviṇam

    द्रविणम् [द्रु-इनन् Uṇ.2.5]
    1 Wealth, money, pro- perty, substance; Ve.3.22; Pt.3.174; निमग्नानां यासु द्रविणमदिराघूर्णितदृशाम् Bv.4.29.
    -2 Gold; R.4.7; ज्ञातिभ्यो द्रविणं दत्त्वा कन्यार्थे चैव शक्तितः Ms.3.31.
    -3 Strength, power.
    -4 Valour, prowess; श्रोतुमिच्छामि चरितं भूरिद्रविणतेजसाम् Mb.3.1.8.
    -5 A thing, matter, material.
    -6 That of which anything is made.
    -7 A wish, desire.
    -Comp. -अधिपतिः, -ईश्वरः an epithet of Kubera.
    -उदयः acquirement of wealth; पराङ्मुखे विधौ चेत् स्यात् कथंचिद् द्रविणोदयः Pt.2.11.
    -उदस् m. fire.
    -नाशनः the plant Hyperanthera Moriaga (Mar. शेवगा).
    -प्रदः an epithet of Viṣṇu. सुधन्वा खण्डपरशुर्दारुणो द्रविणप्रदः V. Sah.

    Sanskrit-English dictionary > द्रविणम् _draviṇam

  • 4 निधानम् _nidhānam

    निधानम् 1 Putting down, laying down, depositing.
    -2 Keeping, preserving.
    -3 Place where anything is placed, a receptacle, reservoir; निधानं धर्माणाम् G. L.18.
    -4 Treasure; निधानगर्भामिव सागराम्बराम् R.3.9; Bg.9.18; विद्यैव लोकस्य परं निधानम् Subhāṣ.
    -5 Hoard, store, pro- perty, wealth.
    -6 A place of cessation or rest.
    -7 A deposit; Ms.8.36.

    Sanskrit-English dictionary > निधानम् _nidhānam

  • 5 पर _para

    पर a. [पॄ-भावे-अप्, कर्तरि अच्-वा] (Declined optional- ly like a pronoun in nom. voc. pl., and abl. and loc. sing. when it denotes relative position)
    1 Other, differ- ent, another; see पर m also.
    -2 Distant, removed, remote; अपरं भवतो जन्म परं जन्म विवस्वतः Bg.4.4.
    -3 Beyond, further, on the other side of; म्लेच्छदेशस्ततः परः Ms.2.23;7.158.
    -4 Subsequent, following, next to, future, after (usually with abl.); बाल्यात् परामिव दशां मदनो$ध्युवास R.5.63; Ku.1.31.
    -5 Higher, superior; सिकतात्वादपि परां प्रपेदे परमाणुताम् R.15.22; इन्द्रियाणि पराण्याहु- रिन्द्रियेभ्यः परं मनः । मनसस्तु परा बुद्धिर्यो बुद्धेः परतस्तु सः ॥ Bg.3.42.
    -9 Highest, greatest, most distinguished, pre-eminent, chief, best, principal; क्षत्रात् परं नास्ति Bṛi. Up.1.4.11. न त्वया द्रष्टव्यानां परं दृष्टम् Ś.2; Ki.5.18; परतो$पि परः Ku.2.14 'higher than the highest'; 6.19; Ś7.27.
    -7 Having as a following letter or sound, followed by (in comp.).
    -8 Alien, estranged, stranger.
    -9 Hostile, inimical, adverse,
    -1 Exceeding, having a surplus or remainder, left over; as in परं शतम् 'exceeding or more than a hundred.
    -11 Final, last.
    -12 (At the end of comp.) Having anything as the highest ob- ject, absorbed or engrossed in, intent on, solely devoted to, wholly engaged or occupied in; परिचर्यापरः R.1.91; so ध्यानपर, शोकपर, दैवपर, चिन्तापर &c.
    -रः 1 Another person, a stranger, foreigner; oft. in pl. in this sense; यतः परेषां गुणग्रहीतासि Bv.1.9; Śi.2.74; see एक, अन्य also.
    -2 A foe, an enemy, adversary; उत्तिष्ठमानस्तु परो नोपेक्ष्यः पथ्यभिच्छता Śi.2.1; Pt.2.158; R.3.21.
    -3 The Almighty; तावदध्यासते लोकं परस्य परचिन्तकाः Bhāg.3.32.8.
    -रम् 1 The highest point or pitch, culminating point.
    -2 The Supreme Sprit; तेषामादित्यवज्ज्ञानं प्रकाशयति तत् परम् Bg.5.16.
    -3 Final beatitude; असक्तो ह्याचरन् कर्म परमाप्नोति पूरुषः Bg.3.19.
    -4 The secondary meaning of a word.
    -5 (In logic) One of the two kinds of सामान्य or generality of notion; more extensive kind, (comprehending more objects); e. g. पृथ्वी is पर with respect to a घट).
    -6 The other or future world; परासक्ते च वस्तस्मिन् कथमासीन्मनस्तदा Mb.6.14.55. Note-- The acc., instr. and loc. singulars of पर are used adverbi- ally; e. g. (a) परम्
    1 beyond, over, out of (with abl.); वर्त्मनः परम् R.1.17.
    -2 after (with abl.); अस्मात् परम् Ś.6.24; R.1.66;3.39; Me.12; भाग्यायत्त- मतः परम् Ś.4.17; ततः परम् &c.
    -3 thereupon, there- after.
    -4 but, however.
    -5 otherwise.
    -6 in a high degree, excessively, very much, completely, quite; परं दुःखितो$स्मि &c.
    -7 most willingly.
    -8 only.
    -9 at the utmost. (b) परेण
    1 farther, beyond, more than; किं वा मृत्योः परेण विधास्यति Māl.2.2.
    -2 afterwards; मयि तु कृतनिधाने किं विदध्याः परेण Mv.2.49.
    -3 after (with abl.) स्तन्यत्यागात् परेण U.2.7. (c) परे
    1 afterwards, thereupon; अथ तेन दशाहतः परे R.8.73.
    -2 in future.
    -Comp. -अङ्गम् the hinder part of the body.
    -अङ्गदः an epithet of Śiva.
    -अणुः See परमाणु; Bhāg.1.14.11.
    -अदनः a horse found in the country of Persia or Arabia.
    -अधिकारचर्चा officiousness, meddlesomeness.
    -अधीन a. dependent on another, subject, subservient; अन्नमेषां पराधीनं देयं स्याद्भिन्नभाजने Ms.1.54,83; H.1.119.
    -अन्तः final death. (
    -ताः) m. (pl.) N. of a people.
    -अन्तकः an epithet of Śiva.
    -2 a frontier.
    -अन्तकालः the time of death; ते ब्रह्मलोकेषु परान्तकाले परामृताः परिमुच्यन्ति सर्वे Muṇḍ.3.2.6.
    -अन्न a. living or subsisting on another's food. (
    -न्नम्) the food of another; परगृहललिताः परान्नपुष्टाः Mk.4.28. ˚परिपुष्टता being fed with the food of others; Y.3.241. ˚भोजिन् a. subsisting on the food of others; रोगी चिरप्रवासी परान्नभोजी परावसथशायी । यज्जीवति तन्मरणं यन्मरणं सो$स्य विश्रामः ॥ H.1.12.
    1 far and near, remote and proximate.
    -2 prior and posterior.
    -3 before and beyond, earlier and later.
    -4 higher and lower, best and worst. (
    -रः) a Guru of an intermediate class. (
    -रम्) (in logic) a property intermediate between the greatest and smallest numbers, a species (as existing between the genus and individual); e. g. पृथ्वी which is पर with 1respect to a घट is अपर with respect to द्रव्य; द्रव्यत्वादिक- जातिस्तु परापरतयोच्यते Bhāṣā. P.8.
    -अभिध्यानम् self-conceit; high opinion for self or body (देहाभिमान); स्वयं पराभिध्यानेन विभ्रंशितस्मृतिः Bhāg.5.14.1.
    -अमृतम् rain.
    1 attached or devoted to, adhering to.
    -2 depending on, subject to.
    -3 intent on, solely devoted to or absorbed in (at the end of comp.); प्रभुर्धनपरायणः Bh.2.56; so मोह˚; अथ मोहपरायणा सती विवशा कामवधूर्विबोधिता Ku.4.1; अग्निहोत्र˚ &c.
    -4 connected with.
    -5 being a protector (त्राता); अबर्हाश्चरणैर्हीनाः पूर्वेषां वः परायणाः Mb.1.23.4.
    -6 leading or conducive to.
    -(णम्) 1 the principal or highest objest, chief aim, best or last resort; एतत् परायणम् Praśna Up.1.1; तपसश्च परायणम् Rām.1.21.1; Mb.12.179.12.
    -2 essence, sum.
    -3 Ved. going away, departure, exit.
    -4 firm devotion.
    -5 a universal medicine, panacea.
    -6 a religious order.
    -अर्थ a.
    1 having another aim or meaning.
    -2 intended or designed for another, done for another.
    (-र्थः) 1 the highest interest or advan- tage.
    -2 the interest of another (opp. स्वार्थ); स्वार्थो यस्य परार्थ एव स पुमानेकः सतामग्रणीः Subhāṣ.; R.1.29.
    -3 the chief or highest meaning.
    -4 the highest object (i.e. sexual intercourse).
    -5 the supreme good (मोक्ष); ज्ञात्वा प्रजहि कालेन परार्थमनुदृश्य च Mb.12.288.9.
    -6 Something else. Hence परार्थता or परार्थत्व means 'being subsidiary to something else; परार्थता हि गुणभावः ŚB. on MS.4.3.
    -7 an object which is meant for another's use (Sāṅ. Phil.); सङ्घातपरार्थत्वात् त्रिगुणादिविपर्ययादधिष्ठानात् Sāṅ. K.17. ˚वादिन् a. speaking for another; mediator, substitute.
    -अर्थिन् a. striving for the supreme good. (
    -र्थम् -र्थे) ind. for the sake of another.
    -अर्धम् 1 the other part (opp. पूर्वार्ध); the latter half; दिनस्य पूर्वार्धपरार्धभिन्ना छायेव मैत्री खलसज्जनानाम् Bh.2.6.
    -2 a particular high number; i. e. 1,,,,,; एकत्वादिपरार्धपर्यन्ता संख्या T. S.
    -अर्धक a. One half of anything.
    -अर्ध्य a.
    1 being on the farther side or half.
    -2 most distant in number; हेमन्तो वसन्तात् परार्ध्यः Śat. Br.
    -3 most excellent, best, most exalted, highly esteemed, highest, supreme; R.3.27;8.27;1.64;16;39; आबद्धप्रचुरपरार्ध्यकिंकिणीकः Śi.8.45.
    -4 most costly; Śi.4.11; श्रियं परार्ध्यां विदधद् विधातृभिः Bu. Ch.1.1.
    -5 most beautiful or lovely, finest; R.6.4; परस्परस्पर्धिपरार्ध्यरूपाः पौरस्त्रियो यत्र विधाय वेधाः Śi.3.58.
    -6 Divine: असावाटीत् सङ्ख्ये परार्ध्यवत् Bk.9.64.
    (-र्ध्यम्) 1 a maximum.
    -2 an infinite number.
    1 far and near; परावराणां स्रष्टारं पुराणं परमव्ययम् Mb.1.1.23.
    -2 earlier and later.
    -3 prior and posterior or subsequent.
    -4 higher and lower.
    -5 traditional; पुनाति पङ्क्तिं वंश्यांश्च सप्त सप्त परावरान् Ms.1. 15.
    -6 all-including; परावरज्ञो$सि परावरस्त्वम् Mb.3.232. 18. (
    -रा) descendants.
    (-रम्) 1 cause and effect.
    -2 the whole extent of an idea.
    -3 the universe.
    -4 totality. ˚ज्ञ, ˚दृश् a. knowing both the past and the future; परावरज्ञो ब्रह्मर्षिः Mb.1.6.5.
    -अवसथ- शायिन् a. sleeping in another's house; H.1.12.
    -अहः the next day.
    -अह्णः the afternoon, the latter part of the day.
    -आगमः attack of an enemy.
    -आचित a. fostered or brought up by another. (
    -तः) a slave.
    -आत्मन् m. the Supreme Spirit.
    -आयत्त a.
    1 depend- ent on another, subject, subservient; परायत्तः प्रीतेः कथमिव रसं वेत्तु पुरुषः Mu.3.4.
    -2 Wholly subdued or over- whelmed by.
    -आयुस् m. an epithet of Brahman; नाहं परायुर्ऋषयो न मरीचिमुख्या जानन्ति यद्विरचितं खलु सत्त्वसर्गाः Bhāg.8.1.12.
    -आविद्धः 1 an epithet of Kubera.
    -2 of Viṣṇu.
    -आश्रय a. dependent upon another.
    (-यः) 1 dependence upon another.
    -2 the retreat of enemies. (
    -या) a plant growing on another tree.
    -आसङ्गः dependence upon another.
    -आस्कन्दिन् m. a thief, robber.
    1 other than inimical; i. e. friendly, kind.
    -2 one's own; विधाय रक्षान् परितः परेतरान् Ki.1.14.
    -ईशः 1 an epithet of Brahman.
    -2 of Viṣṇu.
    -इष्टिः N. of Brahman.
    -इष्टुका a cow which has often calved.
    -उत्कर्षः another's prosperity.
    -उद्वहः the Indian cuckoo.
    -उपकारः doing good to others, benevolence, beneficence, charity; परोपकारः पुण्याय पापाय परपीडनम्.
    -उपकारिन् a. benevolent, kind to others.
    -उपजापः causing dissension among enemies; परोपजापात् संरक्षेत् प्रधानान् क्षुद्रकान् अपि Kau. A.1.13.
    -उपदेशः advising others; परोपदेशे पाण्डित्यम्.
    -उपरुद्ध a. besieged by an enemy.
    -उपसर्पणम् approaching another; begging.
    -ऊढा another's wife.
    -एधित a. fostered or brought up by another.
    (-तः) 1 a servant.
    -2 the (Indian) cuckoo.
    -कर्मन् n. service for another. ˚निरतः a servant.
    -कलत्रम् another's wife. ˚अभिगमनम् adultery; वरं क्लैब्यं पुसां न च परकलत्राभिगमनम् H.1.116.
    -कायप्रवेशनम् entering another's body (a supernatural art).
    -कारः The deeds of the enemy; राज्ञः समीपे परकारमाह प्रज्ञापनैषा विबि- धोपदिष्टा Kau. A.2.1.
    -कार्यम् another's business or work. ˚निरतः
    1 a benevolent man.
    -2 a slave, servant.
    -काल a. relating to a later time, mentioned later.
    -कृतिः an example or precedent, a passage descriptive of the doings of men; MS.6.7.26.
    -क्रमः doubling the second letter of a conjunction of consonants.
    -क्रान्तिः f. inclination of the ecliptic.
    -क्षेत्रम् 1 another's body.
    -2 another's field; ये$क्षेत्रिणो बीजवन्तः परक्षेत्रप्रवापिणः । ते वै सस्यस्य जातस्य न लभन्ते फलं क्वचित् ॥ Ms.9.49.
    -3 another's wife; तौ तु जातौ परक्षेत्रे Ms.3.175.
    -गामिन् a.
    1 being with another.
    -2 relating to another.
    -3 beneficial to another.
    -गुण a. beneficial to another. (
    -णः) the virtue of another; परगुणपरमाणून् पर्वतीकृत्य नित्यम् Bh.2.78.
    -ग्रन्थिः joint (as of a finger); an articu- lation.
    -ग्लानिः f. subjugation of an enemy; आत्मोदयः परग्लानिर्द्वयं नीतिरितीयती Śi.2.3.
    -चक्रम् 1 the army of an enemy.
    -2 invasion by an enemy, one of the six itis q. v.
    -3 a hostile prince.
    -छन्द a. dependent.
    (-दः) 1 the will of another.
    -2 dependence. ˚अनुवर्तनम् following the will of another.
    -छिद्रम् a weak or vulnerable point of another, a defect in another.
    -ज a.
    1 stranger.
    -2 coming from a foe.
    -3 inferior.
    -जनः a stranger (opp. स्वजन); शक्तः परजने दाता Ms.11.9.
    -जन्मन् n. a future birth.
    -जात a.
    1 born of another.
    -2 dependent on another for livelihood. (
    -तः) a servant.
    -जित a.
    1 conquered by another.
    -2 main- tained by another. (
    -तः) the (Indian) cuckoo.
    -तन्त्र a. dependent on another, dependent, subservient.
    -तन्त्रम् (a common group of) subsidiaries belonging to another; जैमिनेः परतन्त्रापत्तेः स्वतन्त्रप्रतिषेधः स्यात् MS.12.1.8. (see तन्त्रम्).
    -तर्ककः a suppliant, beggar; Dānasāgara, Bib- liotheca Indica, 274, Fascicule 1, p.15; also परतर्कुक.
    -तल्पगामिन् m. One who approaches another man's wife.
    -तार्थिकः The adherent of another sect.
    -दाराः m. (pl.) another's wife; ˚अभिगमनम्, ˚अभिमर्षः Adultery.
    -दारिन् m. an adulterer.
    -दुःखम् the sorrow or grief of another; विरलः परदुःखदुःखितो जनः; महदपि परदुःखं शीतलं सम्यगाहुः V.4.13.
    -देवता the Supreme Being.
    -देशः a hostile or foreign country.
    -देशिन् m. a foreigner.
    -द्रोहिन्, -द्वेषिन् a. hating others, hostile, inimical.
    -धनम् another's property.
    -धर्मः 1 the religion of another; स्वधर्मे निधनं श्रेयः परधर्मो भयावहः Bg.3.35.
    -2 another's duty or business.
    -3 the duties of another caste; परधर्मेण जीवन् हि सद्यः पतति जातितः Ms.1.97.
    -ध्यानम् absolute meditation or contemplation; ध्येये मनो निश्चलतां याति ध्येयं विचिन्तयत् । यत् तद् ध्यानं परं प्रोक्तं मुनिभिर्ध्यानचिन्तकैः ॥ Garuḍa P.
    -निपातः the irregular posteriority of a word in a compound; i. e. भूतपूर्वः where the sense is पूर्वं भूतः; so राजदन्तः, अग्न्याहितः &c.
    -निर्वाणम् the highest निर्वाण; (Buddh.).
    -पक्षः the side or party of an enemy.
    -पदम् 1 the highest position, eminence.
    -2 final beati- tude.
    -परिग्रह a. see पराधीन; स्ववीर्यविजये युक्ता नैते पर- परिग्रहाः Mb.7.144.22.
    -हः another's property (as wife &c); यथा बीजं न वप्तव्यं पुंसा परपरिग्रहे Ms.9.42-3.
    -परिभवः humiliation or injury suffered from others.
    -पाकनिवृत्त a. One who does not depend on others for his sustenance and performs the पञ्चयज्ञs faultlessly and takes food in his own house.
    -पाकरत a. one who depends upon others for his sustenance but performs the usual ceremonies before cooking; पञ्चयज्ञान् स्वयं कृत्वा परान्नमुपजीवति । सततं प्रातरुत्थाय परपाकरतस्तु सः ॥
    -पाकरुचिः having a liking for others' food; परपाकरुचिर्न स्यादनिन्द्या- मन्त्रणादृते Y.1.112.
    -पिण्डः another's food, food given by another. ˚अद् a., ˚भक्षक a. one who eats another's food or one who feeds at the cost of another; यादृशो$हं परपिण्डभक्षको भूतः Mk.8.25/26; (-m.) a servant. ˚रत a. feeding upon another's food; परपिण्डरता मनुष्याः Bh.
    -पुरञ्जयः a conqueror, hero.
    -पुरुषः 1 another man, a stranger.
    -2 the Supreme Spirit, Viṣṇu.
    -3 the hus- band of another woman.
    -पुष्ट a.
    1 fed or nourished by another.
    -2 Stranger. (
    -ष्टः) the (Indian) cuckoo. ˚महोत्सवः the mango tree.
    -पुष्टा 1 the (Indian) cuckoo.
    -2 a parasitical plant.
    -3 a harlot, prostitute.
    -पूर्वा a woman who has or had a former husband; Ms.3.166; पतिं हित्वा$पकृष्टं स्वमुत्कृष्टं या निषेवते । निन्द्यैव सा भवेल्लोके परपूर्वेति चोच्यते Ms.5.163.
    -प्रतिनप्तृ m. son of the great grand son.
    -प्रपौत्रः (see प्रतिनप्तृ).
    -प्रेष्यः a servant, menial, slave.
    -ब्रह्मन् n. the Supreme Spirit; cf. लीने परे ब्रह्मणि Bh. परे ब्रह्मणि को$पि न लग्नः Śaṅkara (चर्पटपञ्जरिका 7).
    -भागः 1 another's share.
    -2 superior merit.
    -3 good fortune, prosperity.
    -4 (a) excellence, superority, supremacy; दुरधिगमः परभागो यावत् पुरुषेण पौरुषं न कृतम् Pt.1.33;5.34. (b) excess, abundance, height; स्थलकमलगञ्जनं मम हृदय- रञ्जनम् जनितरतिरङ्गपरभागम् Gīt.1; आभाति लब्धपरभागतया- धरोष्ठे R.5.7; Ku.7.17; Ki.5.3;8.42; Śi.7.33; 8.51;1.86;12.15.
    -5 the last part, remainder.
    -भाव a. loving another.
    -भावः the being second member in a compound.
    -भाषा a foreign tongue.
    -भुक्त a. enjoyed or used by another; परभुक्तां च कान्तां च यो भुङ्क्ते स नराधमः । स पच्यते कालसूत्रे यावच्चन्द्रदिवाकरौ ॥ Brav. P.
    -भूत a. following, subsequent (as words).
    -भृत् m. a crow (said to nourish the cuckoo).
    -भृत a. nourished by another.
    -भृतः, -ता the (Indian) cuckoo; (so called because she is nouri- shed by another i. e. by a crow); प्रागन्तरिक्षगमनात्- स्वमपत्यजातमन्यैर्द्विजैः परभृताः खलु पोषयन्ति Ś.5.22; Ku.6.2; R.9.43; Ś.4.1.
    -भतम् 1 another's opinion.
    -2 dif- ferent opinion or doctrine; heterodoxy.
    -मर्मज्ञ a. knowing the secrets of another.
    -मृत्युः a crow.
    -रमणः a married woman's gallant or paramour; स्वाधीने पररमणे धन्यास्तारुण्यफलभाजः Pt.1.18.
    -लोकः the next (or fur- ture) world; परलोकनवप्रवासिनः प्रतिपत्स्ये पदवीमहं तव Ku. 4.1. ˚गमः, ˚यानम् death. ˚विधि funeral rites; परलोक- विधौ च माधव स्मरमुद्दिश्य (निबपेः सहकारमञ्जरीः) Ku.4.38.
    -वश, -वश्य a. subject to another, dependent, depen- dent on others; सर्वं परवशं दुःखं सर्वमात्मवशं सुखम्.
    -वाच्यम् a fault or a defect of another; प्रकटान्यपि नैपुणं महत् परवाच्यानि चिराय गोपितुम् Śi.16.3.
    -वाणिः 1 a judge.
    -2 a year.
    -3 N. of the peacock of Kārtikeya.
    -वादः 1 rumour, report.
    -2 Objection, controversy.
    -वादिन् m. a disputant, controversialist.
    -वेश्मन् n. the abode of the Supreme Being.
    -व्रतः an epithet of Dhṛitarāṣṭra.
    -शब्दः a word expressive of something else; परशब्दस्य परत्र वृत्तौ तद्वद् भावो गम्यते ŚB. on MS.7.2.1.
    -श्वस् ind. the day after tomorrow.
    -संगत a.
    1 asso- ciated with another.
    -2 fighting with another.
    -संज्ञकः the soul.
    -सवर्ण a. homogeneous with a following letter (in gram.).
    -सात् ind. into the hands of an- other. ˚कृता a woman given in marriage.
    -सेवा service of another.
    -स्त्री another's wife.
    -स्वम् another's pro- perty; व्यावृता यत् परस्वेभ्यः श्रुतौ तस्करता स्थिता R.1.27; Ms.7.123. ˚हरणम् seizing another's property.
    -हन् a. killing enemies.
    -हित a.
    1 benevolent.
    -2 profitable to another.
    -तम् the welfare of another; सन्तः स्वयं परहिताभिहिताभियोगाः Bh.

    Sanskrit-English dictionary > पर _para

  • 6 परिब _pariba _ _व _v _ _र्हः _rhḥ

    परिब (व) र्हः 1 Retinue, train, attendants; इयं प्रचुरपरिबर्हया भवत्या संवर्ध्यताम् Dk.18; महता परिबर्हेण राज- योग्येन संवृतः Mb.3.264.7.
    -2 Furniture; (निवेश्य) चमूं विधानैः परिबर्हशोभिनीम् Rām.2.83.26. परिबर्हवन्ति वेश्मानि R.14.15 'rooms properly furnished or provided with furniture'; अर्हेण परिबर्हेण संस्तवेन स्तवेन च Śiva B.11.27.
    -3 Royal insignia.
    -4 The necessaries of life.
    -5 Pro- perty, wealth.
    -6 A present, presentation; अहं च तस्मिन् भवताभिकामये सहोपनीतं परिबर्हमर्हितुम् Bhāg.4.3.9.

    Sanskrit-English dictionary > परिब _pariba _ _व _v _ _र्हः _rhḥ

  • 7 भ्रातृ _bhrātṛ

    भ्रातृ m. [भ्राज्-तृच् पृषो˚; cf. Uṇ.2.96.]
    1 A brother.
    -2 An intimate friend or relation.
    -3 A near relative in general.
    -4 A term of friendly address (my good friend); भ्रातः कष्टमहो Bh.3.37;2.34; तत्त्वं चिन्तय तदिदं भ्रातः Moha M.3. -Dual. A brother and sister. [cf. L. frater; Zend bratar, Eng. brother.]
    -Comp. -गन्धि, -गन्धिक a. having only the name of a brother, a brother in mere name.
    -गन्धिकः, -गन्धिन् m. a brother in mere name; गत्वा चाह्वय सुग्रीव वालिनं भ्रातृगन्धिनम् Rām.4.12.13.
    -जः a brother's son.
    -जाया (also भ्रातुर्जाया) a brother's wife, a sister-in-law; अव्यापन्नामविहतगतिर्द्रक्ष्यसि भ्रातृजायाम् Me.1.
    -दत्तम् pro- perty given by a brother to a sister at the time of her marriage; मातृकं भ्रातृदत्तं वा स्तेना स्याद्यदि तं हरेत् Ms.9.92.
    -द्वितीया the second day of the bright half of Kārtika (when sisters invite their brothers to their houses and entertain them, who in their turn give them presents; the day seems to have been so called on account of Yamunā having entertained her brother Yama on that day; cf. यमद्वितीया).
    -पुत्रः (also भ्रातुष्पुत्रः) a brother's son. (
    -त्री) a niece.
    -वधूः a brother's wife.
    -भगिन्यौ a brother and sister.
    -श्वशुरः elder brother of the husband.
    -हत्या fratricide.

    Sanskrit-English dictionary > भ्रातृ _bhrātṛ

  • 8 रिक्थम् _riktham

    रिक्थम् [रिच्-थक् Uṇ.2.7]
    1 Inheritance, bequest, property left at death; (in law) unobstructed pro- perty; विभजेरन् सुताः पित्रोरूर्ध्वं रिक्थमृणं समम् Y.1.117; Ms.9.14; ननु गर्भः पित्र्यं रिक्थमर्हति Ś.6.
    -2 Property in general, wealth, possessions; बालदायादिकं रिक्थं तावद् राजानुपालयेत् Ms.8.27.
    -3 Gold.
    -Comp. -आद, -ग्राह, -भागिन्, -हर a. receiving an inheritance, inheriting property. (-m.) an heir, a son; तं नारदः प्रियतमो रिक्थादाना- मनुव्रतः Bhāg.2.9.4.
    -जातम् the aggregate estate (of a deceased person).
    -विभागः partition of property.
    -हारिन् m.
    1 an heir; किं रिक्थहारैः स्वजनाख्यदस्युभिः Bhāg.8.22.9.
    -2 a maternal uncle.
    -3 the seed of the fig-tree.

    Sanskrit-English dictionary > रिक्थम् _riktham

  • 9 रेक्णस् _rēkṇas

    रेक्णस् n. [रिचेः असुन्, नुट् च Uṇ.4.26] Ved. Pro- perty left by a deceased person.

    Sanskrit-English dictionary > रेक्णस् _rēkṇas

  • 10 सम _sama

    सम a.
    1 Same, identical.
    -2 Equal, as in समलोष्ट- काञ्चनः R.8.21; Pt.2.7; सुखदुःखे समे कृत्वा लाभालाभौ जयाजयौ Bg.2.38; समः शत्रौ च मित्रे च तथा मानापमानयोः । शीतोष्णसुख- दुःखेषु समः संगविवर्जितः ॥ 12.18.
    -3 Like, similar, resem- bling; with instr. or gen. or in comp. गुणयुक्तो दरिद्रो$पि नेश्वरैरगुणैः समः Subhāṣ.; Ku.3.13.
    -4 Even, level, plain; समवेशवर्तिनस्ते न दुरासदो भविष्यति Ś.1.
    -5 Even (as number).
    -6 Impartial, fair; शुनि चैव श्वपाके च पण्डिताः समदर्शिनः Bg.5.18.
    -7 Just, honest, upright.
    -8 Good, virtuous.
    -9 Ordinary, common.
    -1 Mean, middling.
    -11 Straight.
    -12 Suitable, convenient.
    -13 Indiffer- ent, unmoved, unaffected by passion.
    -14 All, every one.
    -15 All, whole, entire, complete.
    -16 Being a pair.
    -17 Regular, normal.
    -18 Middling.
    -19 Easy, conveni- ent.
    -मः 1 N. of certain zodiacal signs (वृष, कर्कट, कन्या, वृश्चिक, मकर, and मीन).
    -2 A mode of measuring time in music.
    -3 The point of intersection of the horizon and the meridian line.
    -4 A kind of straight line placed over a numerical figure to mark the process of extracting the square root.
    -मम् 1 A level plain, flat country; संनिपत्य शनकैरिव निम्नादन्धकारमुदवाप समानि Ki.9. 11.
    -2 (In rhet.) N. of a figure of speech.
    -3 (In geometry) A mean proportional segment.
    -4 Equa- nimity.
    -5 Similarity.
    -6 Settlement; compensation; कर्मणापि समं कुर्याद्धनिकायाधमर्णिकः Ms.8.177.
    -7 Good circumstances; Mk.
    -सम् ind.
    1 With, together with, in company with, accompanied by; (with instr.); आहां निवत्स्यति समं हरिणाङ्गनाभिः Ś.1.26; R.2.25;8.63; 16.72.
    -2 Equally; समं सर्वेषु भूतेषु Bg.13.27.28; यथा सर्वाणि भूतानि धरा धारयते समम् Ms.9.311.
    -3 Like, simi- larly, in the same manner; यत्र स्वामी निर्विशेषं समं मृत्येषु वर्तते Pt.1.78.
    -4 Entirely.
    -5 Simultaneously, all at once, at the same time, together; नवं पयो यत्र धनैर्मया च त्वद्विप्रयोगाश्रु समं विसृष्टम् R.13.26;4.4;1.59;14.1.
    -6 Honestly, fairly.
    -Comp. -अंशः an equal share. ˚हारिन् m. a co-heir.
    -अङ्घ्रिक a. standing evenly on feet.
    -अन्तः a borderer, neighbour.
    -अन्तर a. parallel.
    -अर्थिन् a.
    1 desiring equality.
    -2 Seeking peace with.
    -आकार a. similar, like.
    -आचारः 1 equal or similar conduct.
    -2 Proper practice.
    -आत्मक a. possessing equanimity.
    -उदकम् a mixture of half butter-milk and half water.
    -उपमा a kind of Upamā or simile.
    -कक्ष a. having equal weight. (
    -क्षा) equilibrium.
    -कन्या a fit or suitable girl (fit to be married).
    -कर्णः an equi-diagonal tetragon.
    -कालः the same time or moment. (
    -लम्) ind. at the same time, simultaneously.
    -कालीन a. contemporary, coeval.
    -कोलः a serpent, snake.
    -कोटिक a. of regular size (said of diamonds); Kau. A.2.11.
    -क्षेत्रम् (in astr.) an epithet of a par- ticular arrangement of the Nakṣatras.
    -खातः an equal excavation, a parallelopipedon.
    -गतिः wind; मृत्युश्चापरिहारवान् समगतिः कालेन विच्छेदिना Mb.12.298.45.
    -गन्धकः incense.
    -गन्धिकम् the fragrant root of the Uśīra.
    -चक्रवालम् a circle.
    -चतुरस्र a. square. (
    -स्रम्) an equilateral tetragon.
    -चतुर्भुजः, -जम् a rhom- bus.
    -चित्त a.
    1 even-minded, equable, equani- mous.
    -2 indifferent.
    -छेद, -छेदन a. having the same denominator.
    -जाति a. homogeneous.
    -ज्ञा fame; तिर्य- ञ्चमप्यञ्च मृषानभिज्ञरसज्ञतोपज्ञसमज्ञमज्ञम् N.3.64.
    -त्रिभुजः, -जम् an equilateral triangle.
    -दर्शन, -दर्शिन् a. viewing equally, impartial; विद्याविनयसंपन्ने ब्राह्मणे गवि हस्तनि । शुनि चैव श्वपाके च पण्डिताः समदर्शिनः ॥ Bg.5.18.
    -दुःख a. feeling for another's woe, sympathising (with another); a fel- low-sufferer; Ku.4.4. ˚सुख a. a companion or part- ner in joy and sorrow; पृष्टा जनेन समदुःखसुखेन बाला Ś.3.1.
    -दृश्, -दृष्टि a. impartial.
    -द्वादशास्रः, -स्रम् an equila- teral dodecagon.
    -द्विभुजः a rhomboid.
    -धर्म a. of equal nature, resembling.
    -धृत a. equal to.
    -पदम् 1 an attitude in shooting.
    -2 a particular posture in sexual union.
    -प्रभ a. having equal splendour; तदण्डमभवद्धैमं सह- स्रांशुसमप्रभम् Ms.1.9.
    -बुद्धि a.
    1 impartial.
    -2 indiffe- rent, stoical.
    -भाव a. having the same nature or pro- perty. (
    -वः) sameness, equability.
    -मण्डलम् (in astr.) the prime vertical line.
    -मय a. of like origin.
    -मात्र a. of the same size or measure.
    -मितिः mean measure.
    -रञ्जित a. tinged.
    -रतः, -रभः a particular mode of sexual enjoyment.
    -रेख a. straight; प्रकृत्या यद्वक्रं तदपि समरेखं नयनयोः Ś.1.9.
    -लम्बः, -म्बम् a trapezoid.
    -लेपनी a bricklayer's instrument for levelling a plane (Mar. करणी).
    -वर्ण a. being of equal caste; समवर्णे द्विजातीनां द्वादशैव व्यतिक्रम Ms.8.269.
    -वर्णः community of caste.
    -वर्तिन् a.
    1 equal-minded, impartial.
    -2 being equidis- tant. (-m.) Yāma, the god of death; शासितारं च पापानां पितॄणां समवर्तिनम् Mb.12.27.35.
    -विभक्त a. divided equ- ally; symmetrical.
    -विषमम् (pl.) level and uneven- ground.
    -वृत्तम् 1 an even metre, i. e. a stanza the lines of which have all the same number of feet.
    -2 see सममण्डल.
    -वृत्ति a. equable, fair. (
    -त्तिः) equanimity.
    -वेधः mean depth.
    -वैषम्यतः ind. owing to partial similarity and partial dissimilarity; अर्थे समवैषम्यतो द्रव्य- कर्मणाम् MS.4.1.21.
    -शोधनम् equal subtraction, i. e. subtraction of the same quantity on both sides of an equation.
    -श्रुति a. (in music) having equal intervals.
    -श्रेणिः a straight line.
    -संधिः peace on equal terms.
    -सुप्तिः f. universal sleep (as at the end of a Kalpa).
    -सूत्र, -सूत्रस्य a. situated on the same diameter.
    -स्थ a.
    1 equal, uniform.
    -2 level.
    -3 like.
    -4 being in flourishing circumstances; गतिः पतिः समस्थाया विषमे च पिता गतिः Mb.5.176.8.
    -स्थलम् an even ground.
    -स्थली the level plain, the Doab or country between the Ganges and Yamunā (अन्तर्वेदि).
    -स्थानम् a parti- cular posture in Yoga (In which the legs are closely contracted).

    Sanskrit-English dictionary > सम _sama

  • 11 линия коллективного пользования

    multiparty line телефон., multistation party line, shared service line, perty line

    Русско-английский научно-технический словарь Масловского > линия коллективного пользования

  • 12 долгоносик люцерновый степной

    2. RUS долгоносик m люцерновый степной
    3. ENG —
    4. DEU —
    5. FRA —

    DICTIONARY OF ANIMAL NAMES IN FIVE LANGUAGES > долгоносик люцерновый степной

  • 13 медведка десятипалая

    2. RUS медведка f десятипалая
    4. DEU —
    5. FRA —

    DICTIONARY OF ANIMAL NAMES IN FIVE LANGUAGES > медведка десятипалая

  • 14 5868

    2. RUS долгоносик m люцерновый степной
    3. ENG —
    4. DEU —
    5. FRA —

    DICTIONARY OF ANIMAL NAMES IN FIVE LANGUAGES > 5868

  • 15 633

    2. RUS медведка f десятипалая
    4. DEU —
    5. FRA —

    DICTIONARY OF ANIMAL NAMES IN FIVE LANGUAGES > 633

См. также в других словарях:

  • Perty — Perty, Joseph Anton Maximilian, Naturforscher, geb. 1804 zu Ohrnbau in Mittelfranken, gest. 8. Aug. 1884 in Bern, studierte in Landshut und München Medizin und Naturwissenschaften, habilitierte sich in München und wurde 1833 Professor in Bern. Er …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • perty — perty, pertycion, pertyculer, pertyner obs. ff. party, partition, particular, partner …   Useful english dictionary

  • Perty — Portrait von Perty Josef Anton Maximilian Perty (* 17. September 1804 in Ornbau, Bayern; † 8. August 1884 in Bern, Schweiz) war ein deutscher Entomologe und Naturphilosoph. Er war Professor an der Universität Bern, Schweiz. Perty …   Deutsch Wikipedia

  • Perty — Sp Pertas Ap Perty L ež. ŠR Lenkijoje …   Pasaulio vietovardžiai. Internetinė duomenų bazė

  • Maximilian Perty — Max Perty Josef Anton Maximilian Perty (* 17. September 1804 in Ornbau, Bayern; † 8. August 1884 in Bern, Schweiz) war ein deutscher Entomologe und Naturphilosoph. Er war Lehrstuhlinhaber an der …   Deutsch Wikipedia

  • Josef Anton Maximilian Perty — Portrait von Perty Josef Anton Maximilian Perty (* 17. September 1804 in Ornbau, Bayern; † 8. August 1884 in Bern, Schweiz) war ein deutscher Entomologe und Naturphilosoph. Er war Professor an der Universität Bern, Schweiz. Perty …   Deutsch Wikipedia

  • Maximilian Perty — Josef Anton Maximilian Perty (17 September 1804 , Ornbau 8 August 1884, Bern) was a German naturalist and entomologist. He was a professor of natural history at the University of Bern. Works Observatiuones nonnulae in Coleoptera Indiae orientalis …   Wikipedia

  • pertycion — perty, pertycion, pertyculer, pertyner obs. ff. party, partition, particular, partner …   Useful english dictionary

  • pertyculer — perty, pertycion, pertyculer, pertyner obs. ff. party, partition, particular, partner …   Useful english dictionary

  • pertyner — perty, pertycion, pertyculer, pertyner obs. ff. party, partition, particular, partner …   Useful english dictionary

  • Перти, Максимилиан — Максимилиан Перти Josef Anton Maximilian Perty …   Википедия

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»