Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

यथाप्रपन्नम्

  • 1 प्रपन्न _prapanna

    प्रपन्न p. p.
    1 Arriving at, reaching or going to.
    -2 Resorting to, betaking oneself to; इयं प्रपन्ना तपसे तपोवनम् Ku.5.59;3.5.
    -3 Taking refuge with, seeking protection with, suppliant or submissive to; शिष्यस्ते$हं शाधि मां त्वां प्रपन्नम् Bg.2.7; पुनर्भवक्लेशभयात् प्रपन्नः Ku; प्रपन्नार्तिहरे ! देवी ! Chaṇḍīpāṭha.
    -4 Adhering to.
    -5 Furnished or endowed with, possessed of; प्रत्यक्षाभिः प्रपन्नस्तनुभिः Ś.1.1.
    -6 Promised.
    -7 Got, obtained.
    -8 Poor, distressed.
    -9 Effecting, producing.
    -Comp. -पालः an epithet of Kṛiṣṇa.

    Sanskrit-English dictionary > प्रपन्न _prapanna

  • 2 प्रपन्नाडः _prapannāḍḥ

    प्रपन्नाडः See प्रपुनाट.

    Sanskrit-English dictionary > प्रपन्नाडः _prapannāḍḥ

  • 3 संप्रपन्न _samprapanna

    संप्रपन्न p. p.
    1 Arrived at.
    -2 Endowed with, possessed of.
    -3 Entered, fallen into.

    Sanskrit-English dictionary > संप्रपन्न _samprapanna

  • 4 अनुप्रपन्न


    anu-prapanna
    mfn. following after, conformed to

    Sanskrit-English dictionary > अनुप्रपन्न

  • 5 अपथप्रपन्न


    á-patha-prapanna
    mfn. out of place, in the wrong place, misapplied

    Sanskrit-English dictionary > अपथप्रपन्न

  • 6 अभिप्रपन्न


    abhi-prapanna
    mfn. approached, attained

    Sanskrit-English dictionary > अभिप्रपन्न

  • 7 प्रपन्न


    pra-panna
    mfn. arrived at, come to ( ṡaraṇam, for protection), got into (any condition) ChUp. MBh. Kāv. etc.;

    (with pādau) fallen at a person's feet R. ;
    suppliant (cf. comp.);
    approached, appeared, happened, occurred R. ;
    acknowledged (as a claim) Yājñ. ;
    provided with (instr.) Ṡak. 1, 1 ;
    effecting, producing W. ;
    poor, distressed ib. ;
    - gati-dīpikā f. - dina-caryā f. -dushṭâ̱rishṭa-ṡānti f. - pārijāta m. N. of wks.;
    - pāla m. « protector of suppliants»
    N. of Kṛishṇa MBh. ;
    - mālikā f. - lakshaṇa n. N. of wks.;
    -nnâ̱mṛita n. « nectar for suppliants»
    N. of a legendary biography of Rāmânuja (cf. RTL. 119 etc..);
    -nnâ̱rti-hara mf (ī)n. relieving the distress of suppliants MW.

    Sanskrit-English dictionary > प्रपन्न

  • 8 प्रपन्नाड


    prapannāḍa
    m. Cassia Tora L. (cf. prapunāṭa etc.)

    Sanskrit-English dictionary > प्रपन्नाड

  • 9 यथाप्रपन्नम्


    yáthā-prapannam
    ind. as each one entered ṠāṇkhṠr.

    Sanskrit-English dictionary > यथाप्रपन्नम्

  • 10 सम्प्रपन्न


    sam-prapanna
    mfn. gone together towards, entered etc.;

    one who has recourse to (acc.) MBh. ;
    (ifc.) endowed orﾠ filled with Caurap.

    Sanskrit-English dictionary > सम्प्रपन्न

  • 11 अपथ _apatha

    अपथ a. [नास्ति पन्था यत्र] Pathless, roadless; ˚थो देशः, ˚था नगरी &c.
    -थम्, -थः (also अपन्थाः P.V.4.72, II.4.3)
    1 Not a way, absence of a way or road, pathless state; a bad or wrong road (lit.); अपन्थानं तु गच्छन्तं सोदरो$पि विमुच्चति Rām. (fig.) irregularity, deviation, a moral irregularity or deviation, a wrong road, bad or evil course; अपथे पदमर्पयन्ति हि श्रुत- वन्तो$पि रजोनिमीलिताः R.9.74;17.54; न कश्चिद्वर्णानामपथम- पकृष्टो$पि भजते Ś.5.1 follows evil ways; कारितस्त्वमपथे पदं मया Ki.13.45,64.
    -2 Heresy, heterodoxy (in opinions).
    -3 The vulva.
    -था Name of several plants.
    -थम् ind. By or in the wrong way, astray; अपथं वर्तते Sk.
    -Comp. -गामिन् a. pursuing evil courses; heretical.
    -प्रपन्न a. taking to evil ways (as man); spent or used out of place, misapplied, misspent (as money &c.); यः काकि- नीमप्यपथप्रपन्नां समुद्धरेन्निष्कसहस्रतुल्याम् H.3.116.

    Sanskrit-English dictionary > अपथ _apatha

  • 12 प्रपद् _prapad

    प्रपद् 4 Ā.
    1 To enter upon, set forward, set foot in.
    -2 (a) To go to or towards, approach, resort or attain to, reach; तां जन्मने शैलवधूं प्रपेदे Ku.1.21; (क्षितीशं) कौत्सः प्रपेदे वरतन्तुशिष्यः R.5.1; Bk.4.1; Ki.1.9;11. 16; R.8.11. (b) To take shelter or refuge with, flee to for safety, submit; शरणार्थमन्यां कथं प्रपत्स्ये त्वयि दीप्यमाने R.14.64.
    -3 To go or come to a particular state, arrive at, attain to, arrive at or be in a particular condition; रेणुः प्रपेदे पथि पङ्कभावम् R.16.3; मुहूर्तकर्णोत्पलतां प्रपेदे Ku.7.81; बाल्यात्परं साथ वयः प्रपेदे Ku.1.31;5.24; ईदृशीमवस्थां प्रपन्नोस्मि Ś.5; ऋषिनिकरैरिति संशयः प्रपेदे Bv.4.33; Amaru.3.
    -4 To get, find, secure, obtain, attain to; partake of, share in; सहकार न प्रपेदे मधुपेन भवत्समं जगति Bv.1.21; कान्तं वपुर्व्योमचरं प्रपेदे R.5.51.
    -5 To behave or act towards, deal with; किं प्रपद्यते वैदर्भः M.1 'what does he propose to do'; पश्यामो मयि किं प्रपद्यते Amaru.24.
    -6 To admit, allow, agree or consent to; प्रपन्नं साधयन्नर्थम् Y.2.4.
    -7 To draw near, come on, approach (as time &c.).
    -8 To be going on, to proceed.
    -9 To take effect, thrive, prosper.
    -1 To throw oneself down, fall down (at another's feet).
    -11 Ved. To attack, assault.

    Sanskrit-English dictionary > प्रपद् _prapad

  • 13 अनुतप् _anutap

    अनुतप् 1 P.
    1 To heat; vex, annoy (fig.).
    -2 (4 A. or pass.) To repent, grieve, be sorry for, be stung with remorse; विविधैरनुतप्यन्ते दयितानुनयैर्मनस्विन्यः V.3.5 (v. l. for निर्मृतैर्व्यपत्रपन्ते &c.); तेनानिमित्तेन तथा न पार्थस्त- योर्यथा रिक्ततयानुतेपे Ki.17.4. -Caus. To pain, afflict, distress विरहः किमिवानुतापयेद्वद बाह्यैर्विषयैर्विपश्चितम् R.8.89.

    Sanskrit-English dictionary > अनुतप् _anutap

  • 14 अव् _av

    अव् 1 P. [अवति, आव, आवीत्, अविष्यति, अवितुम्, अवित or ऊत]
    1 To protect, defend; सह नाववतु Tait 2.1.1. यमवता- मवतां च धुरि स्थितः R.9.1; प्रत्यक्षाभिः प्रपन्नस्तनुभिरवतु वस्ता- भिरष्टाभिरीशः Ś.1.1.
    -2 To please, satisfy, give pleasure to; do good to; विक्रमसेन मामवति नाजिते त्वयि R.11.75; न मामवति सद्वीपा रत्नसूरपि मेदिनी. 1.65.
    -3 To like, wish, desire, love.
    -4 To favour, promote, animate. (In the Dhātu- pāṭha several other meanings are assigned to this root, but they are very rarely used in classical literature; e. g. गति, कान्ति, अवगम, प्रवेश, श्रवण, स्वाम्यर्थ or सामर्थ्य, याचन, क्रिया, दीप्ति, अवाप्ति, ग्रहण, व्याप्ति,आलिङ्गन, हिंसा, आदान, दहन, भाव, भाग, and वृद्धि). -Caus. To consume, devour. -With
    अनु to encourage, inspire.
    -उद् 1 to regard, attend to.
    -2 to wait for.
    -3 to promote, impel.
    - उप 1 to cherish, behave friendly towards.
    -2 to encourage.
    -सम् 1 to satisfy, satiate.
    -2 to protect, maintain. [cf. L. aveo].

    Sanskrit-English dictionary > अव् _av

  • 15 अवस्थः _avasthḥ

    अवस्थः The membrum virile; अवस्थस्य क्नदीवतः Av.7.9.3.
    -स्था [अव-स्था-अङ्]
    1 State, condition, situation; स्वामिनो महत्यवस्था वर्तते Pt.1 a critical state, distress; तदनु कथयेर्माधवीयावमस्थाम् Māl.9.26; तुल्यावस्थः स्वसुः कृतः R.12.8; तां तामवस्थां प्रतिपद्यमानम् 13.5; ईदृशीमवस्थां प्रपन्नो$स्मि Ś.5; Ku.2.6; सर्व˚ Me.11; अवस्था खलु नाम शत्रुमपि मित्रत्वे कल्पयति Pratijñā.1. oft. in comp.; तदवस्थः Pt.5. reduced to that state; एतद˚, बालावस्थः अधिपतिः V.5; अन्त्यावस्था Pt.4; so कामयमानावस्थो राजा Ś.3; स्फुलिङ्गावस्थया वह्निः 7.15; अन्तर्मदावस्थो द्विपेन्द्रः R.2.7 rutting state.
    -2 Position, circumstance.
    -3 Period, stage (of life &c.); यौवन˚; वयोवस्थां तस्याः शृणुत Māl.9.29.
    -4 Form, appearance.
    -5 Degree, proportion.
    -6 Stability, fixity, as in अनवस्थ q. v.
    -7 Appearance in a court of law; कृतावस्थो धनैषिणा Ms.8.6.
    -8 The female organ of generation.
    -Comp. -अन्तरम् another or altered state; ˚रं आरोपिता Ś.3.5.
    -चतुष्टयम् the four periods or states of human life; i. e. बाल्यम् (childhood); कौमारम् (youth); यौवनम् (manhood); and वार्धक्यम् (old age).
    -त्रयम् the three states; i. e. जागृति (waking); स्वप्न (dreaming), and सुषुप्ति (sound sleep).
    -दशकम् the ten states of lovers; दृङ् मनः संगसङ्कल्पौ जागरः कृशता$रतिः । ह्रीत्यागोन्मादमूर्छान्ता इत्यनङ्गदशा दश ॥ D. R.
    -द्वयम् the two states of life i. e. सुखम् and दुःखम् (happiness and misery).
    -षट्कम् the six states of an action mentioned by Yāska; जायते$स्ति वर्धते विपरिणमते$पक्षीयते नश्यति Nir.

    Sanskrit-English dictionary > अवस्थः _avasthḥ

  • 16 अष्टन् _aṣṭan

    अष्टन् num. a. [अश-व्याप्तौ कनिन् तुट् च Uṇ.1.154.] (nom., acc. अष्ट-ष्टौ) Eight. It often occurs in comp. as अष्टा with numerals and some other nouns; as अष्टादशन्, अष्टाविंशतिः, अष्टापद &c. [cf. L. octo; Gr. okto; Zend astani Pers. hasht.].
    -Comp. -अक्षर a. consisting of eight letters or parts; अष्टाक्षरं ह वा एकं गायत्र्यै पदम् Bṛi. Up.5.14.1. (
    -रः) N. of a metre.
    -अङ्ग a. consisting of eight parts or members.
    (-ङ्गम्) 1 the eight parts of the body with which a very low obeisance is performed; ˚पातः, -प्रणामः, साष्टाङ्गनमस्कारः a respectful obeisance made by the prostration of the eight limbs of the body; साष्टाङ्गपातं प्रणनाम fell prostrate on the ground in reverence; (जानुभ्यां च तथा पद्भ्यां पाणिभ्यामुरसा धिया । शिरसा वचसा दृष्टया प्रणामो$- ष्टाङ्ग ईरितः). cf. also उरसा शिरसा दृष्टया वचसा मनसा तथा । पद्भ्यां कराभ्यां जानुभ्यां प्रणामो$ष्टाङ्ग उच्यते ॥ The eight limbs of the body in नमस्कार.
    -2 the 8 parts of yoga or concen- tration; यमो नियमश्चासनं च प्राणायामस्ततः परम् । प्रत्याहारो धारणा च घ्यानं सार्धं समाधिना । अष्टाङ्गान्याहुरेतानि योगिनां योगसिद्धये ॥
    -3 materials of worship taken collectively, namely, water, milk, ghee, curds, दर्भ, rice, barley, mustard seed.
    -4 the eight parts of every medical science; (they are:-- शल्यम्, शालाक्यम्, कायचिकित्सा, भूतविद्या, कौमारभृत्यम्, अगदतन्त्रम्, रसायनतन्त्रम्, and वाजीकरणतन्त्रम्.)
    -5 the eight parts of a court; 1 the law, 2 the judge, 3 assessors, 4 scribe, 5 astrologer, 6 gold, 7 fire, and 8 water.
    -6 any whole consisting of eight parts.
    -7 a die, dice.
    -8 The eight functions of intellect (बुद्धि) are शुश्रूषा, श्रवण, ग्रहण, धारणा, चिन्तन, ऊहापोह, अर्थविज्ञान and तत्त्वज्ञान; बुद्धया ह्यष्टाङ्गया युक्तं त्वमेवार्हसि भाषितुम् Rām.6.113.24. ˚अर्घ्यम् an offering of eight articles. ˚धूपः a sort of medical incense removing fever. ˚मैथुनम् sexual enjoyment of 8 kinds'; the eight stages in the progress of a love suit; स्मरणं कीर्तनं केलिः प्रेक्षणं गुह्यभाषणम् । संकल्पो$ध्यवसायश्च क्रियानिष्पत्तिरेव च ॥
    ˚वैद्यकम् It is constituted of द्रव्याभिधान, गदनिश्चय, काय- सौख्य, शल्यादि, भूतनिग्रह, विषनिग्रह, बालवैद्यक, and रसायन. ˚हृदयम् N. of a medical work.
    -अधिकाराः जलाधिकारः, स्थलाधिकारः, ग्रामाधिकारः, कुललेखनम्, ब्रह्मासनम्, दण़्डविनि- योगः, पौरोहित्यम्.
    -अध्यायी N. of Pāṇinī's gramma- tical work consisting of 8 Adhyāyas or chapters.
    -अन्नानि The eight types of food भोज्य, पेय, चोष्य, लेह्य, खाद्य, चर्व्य, निःपेय, भक्ष्य.
    -अर a. having a wheel with 8 spokes.
    -अस्रम् an octagon.
    -अस्रः A kind of single-storeyed building octangular in plan.
    -अस्रिय a. octangular.
    -अह् (न्) a. lasting for 8 days.
    -आदिशाब्दिकाः the first eight expounders of the science of words (grammar); इन्द्रश्चन्द्रः काशकृत्स्नापिशली शाकटायनः । पाणिन्यमरजैनेन्द्रा जयन्त्यष्टादिशाब्दिकाः ॥
    -आपाद्य Multiplied by eight. अष्टापाद्यं तु शूद्रस्य स्तेये भवति किल्बिषम् । Ms.8.337.
    -उपद्वीपानि स्वर्णप्रस्थ, चन्द्राशुक्ल, आवर्तन, रमणक, मन्दरहरिण, पाञ्चजन्य, सिंहल, and लङ्का.
    -कपाल a. (˚ष्टा˚) prepared or offered in 'eight' pans. (
    -लः) a sacrifice in which ghee is offered in eight pans.
    -कर्ण a. one who has the number eight as a mark burnt in his ears (P.VI.3.115). (
    -र्णः) eight- eared, an epithet of Brahmā. (
    -कर्मन् m.),
    -गतिकः a king who has 8 duties to perform; (they are:-- आदाने च विसर्गे च तथा प्रैषनिषेधयोः । पञ्चमे चार्थवचने व्यवहारस्य चेक्षणे ॥ दण्डशुद्धयोः सदा रक्तस्तेनाष्टगतिको नृपः ।
    -कुलम् (Probably) Village jury. (Bh. List No. 1267).
    -कुलाचलाः Eight principal mountains; नील, निषध, विन्ध्याचल, माल्यवान्, मलय, गंधमादन, हेमकूट, and हिमालय. (
    -मर्यादागिरयः) हिमालय, हेमकूट, निषध, गन्धमादन, नील, श्वेत, शृङ्गवार and माल्यवान्.
    -कृत्वस् ind. eight times. चतु- र्नमो अष्टकृत्वो भवाय Av.11.2.9.
    -कोणः 1 an octagon.
    -2 a kind of machine.
    -खण्डः a title of a collection of several sections of the Ṛigveda.
    -गन्धाः Eight fragrant substances (Mar. चन्दन, अगरु, देवदार, कोळिंजन, कुसुम, शैलज, जटामांसी, सुर-गोरोचन).
    -गवम् [अष्टानां गवां समाहारः] a flock of 8 cows.
    -गाढ् m.
    1 a fabulous animal supposed to have eight legs.
    -2 a spider.
    -गुण a. eightfold; अन्नादष्टगुणं चूर्णम्; दाप्यो$ष्टगुणमत्ययम् Ms.8.4. (
    -णम्) the eight qualities which a Brāhmaṇa should possess; दया सर्वभूतेषु, क्षान्तिः, अनसूया, शौचम्, अनायासः, मङ्गलम्, अकार्पण्यम्, अस्पृहा चेति ॥ Gautamasūtra. ˚आश्रय a. endowed with these eight qualities.
    -ष्ट (˚ष्टा˚) चत्वारिंशत् a. forty-eight.
    -तय a. eight-fold.
    -तारिणी the eight forms of the goddess तारिणी; तारा- चोग्रा महोग्रा च वज्रा काली सरस्वती । कावेश्वरी च चामुण्डा इत्यष्टौ तारिण्यो मताः ॥.
    -तालम् A kind of sculptural measure- ment in which the whole height of an idol is generally eight times that of the face.
    -त्रिंशत् -(˚ष्टा˚) a. thirty-eight.
    -त्रिकम् [अष्टावृत्तम् त्रिकम्] the number 24.
    -दलम् 1 a lotus having eight petals.
    -2 an octagon.
    -दशन् (˚ष्टा˚) see above after अष्टातय.
    -दिश् f. [कर्म˚ स. संज्ञात्वान्न द्विगुः दिक् सङ्ख्ये संज्ञायाम् P.II.1.5.] the eight cardinal points; पूर्वाग्नेयी दक्षिणा च नैर्ऋती पश्चिमा तथा । वायवी चोत्तरैशानी दिशा अष्टाविमाः स्मृताः ॥. ˚करिण्यः the eight female elephants living in the eight points; करिण्यो$भ्रमुकपिलापिङ्गलानुपमाः क्रमात् । ताम्रकर्णी शुभ्रदन्ती चाङ्गना चाञ्जनावती ॥ Ak. ˚पालाः the eight regents of the cardinal points; इन्द्रो वह्निः पितृपतिः (यमः) नैर्ऋतो वरुणो मरुत् (वायुः) । कुबेरे ईशः पतयः पूर्वादीनां दिशां क्रमात् ॥ Ak. ˚गजाः the eight elephants guarding the 8 quarters; ऐरावतः पुण्डरीको वामनः कुमुदो$ञ्जनः । पुष्पदन्तः सार्वभौमः सुप्रतीकश्च दिग्गजाः ॥ Ak.
    -देहाः (पिण्डब्रह्माण्डात्मकाः) Gross and subtle bodies; स्थूल, सूक्ष्म, कारण, महाकारण, विराट्, हिरण्य, अव्याकृत, मूलप्रकृति.
    -द्रव्यम् the eight materials of a sacrifice; अश्वत्थोदुम्बुरप्लक्षन्यग्रोधसमिधस्तिलाः । सिद्धार्थपायसाज्यानि द्रव्याण्यष्टौ विदुर्बुधाः ॥
    -धातुः the eight metals taken collectively; स्वर्णं रूप्यं च ताम्रं च रङ्गं यशदमेव च । शीसं लौहं रसश्चेति धातवो$ष्टौ प्रकीर्किताः ॥
    -नागाः (Serpents) अनन्त, वासुकि, तक्षक, कर्कोटक, शङ्ख, कुलिक, पद्म, and महापद्म.
    -नायिकाः (of श्रीकृष्ण) रुक्मिणी, सत्यभामा, जाम्बवती, कालिन्दी, मित्रवृन्दा, याज्ञजिती, भद्रा, and लक्ष्मणा. (of इन्द्र) उर्वशी, मेनका, रम्भा, पूर्वचिती, स्वयंप्रभा, भिन्नकेशी जनवल्लभा and घृताची (तिलोत्तमा). (In Erotics) वासकसज्जा, विरहोत्कण्ठिता, स्वाधीनभर्तृका, कलहान्तरिता, खण्डिता, विप्रलब्धा, प्रोषितभर्तृका, and अभिसारिका.
    -पक्ष a. Having eight side- pillars; अष्टपक्षां दशपक्षां शालाम् Av.9.3.21.
    -पद, -द् (˚ष्ट˚ or ˚ष्टा˚) a.
    1 eight-footed.
    -2 a term for a pregnant animal.
    -पदः (˚ष्ट˚)
    1 a spider.
    -2 a fabulous animal called Śarabha.
    -3 a worm.
    -4 a wild sort of jasmin.
    -5 a pin or bolt.
    -6 the mountain Kailāsa (the abode of Kubera). (
    -दः, -दम्) [अष्टसु धातुषु पदं प्रतिष्ठा यस्य Malli.]
    1 gold; आवर्जिताष्टापदकुम्भतोयैः Ku.7.1; Śi.3.28.
    -2 a kind of chequered cloth or a board for drafts, dice-board (Mar. पट); ˚परिचयचतुराभिः K.196. ˚पत्रम् a sheet of gold.
    -प (पा)दिका N. of a plant.
    -पदी (˚ष्ट-ष्टा˚)
    1 wild sort of jasmin (Mar. वेलमोगरी); श्यामान्वारणपुष्पांश्च तथा$- ष्टपदिका लताः Mb.13.54.6.
    -2 a variety of metre, often used in Jayadeva's Gītagovinda.
    -पलम् a kind of medicinal preparation of ghee.
    -पाद्य a. (˚ष्टा˚) eight-fold.
    -पुत्र a. Having eight sons; अष्टयोनिरदितिरष्ट- पुत्रा Av.8.9.21.
    -(देह)-प्रकृतयः पञ्चमहाभूतानि, मनः, बुद्धिः and अहङ्कारः.
    -प्रधानाः, वैद्य, उपाध्याय, सचिव, मन्त्री, प्रतिनिधि, राजाध्यक्ष, प्रधान and अमात्य. (of शिवाजी) प्रधान, अमात्य, सचिव, मन्त्री, डबीर, न्यायाधीश, न्यायशास्त्री and सेनापति.
    -भावाः (a) स्तम्भ, स्वेद, रोमाञ्च, वैस्वर्य, कम्प, वैवर्ण्य, अश्रुपात, and प्रलय (b) कम्प, रोमाञ्च, स्फुरण, प्रेमाश्रु, स्वेद, हास्य, लास्य, and गायन.
    -भैरवाः (शिवगणाः) असिताङ्ग, संहार, रुरु, काल, क्रोध, ताम्रचूड, चन्द्रचूड and महाभैरव, (इतरे- कपाल, रुद्र, भीषण उन्मत्त, कुपित इत्यादयः).
    -भोगाः अन्न, उदक, ताम्बूल, पुष्प, चन्दन, वसन, शय्या, and अलंकार.
    -मङ्गलः a horse with a white face, tail, mane, breast and hoofs. (
    -लम्) [अष्ट- गुणितं मङ्गलं शा. क. त.] a collection of eight lucky things; according to some they are:-- मृगराजो वृषो नागः कलशो व्यञ्जनं तथा । वैजयन्ती तथा भेरी दीप इत्यष्टमङ्गलम् ॥ according to others लोके$स्मिन्मङ्गलान्यष्टौ ब्राह्मणो गौर्हुताशनः । हिरण्यं सर्पि- रादित्य आपो राजा तथाष्टमः ॥
    -मङ्गलघृत Ghee mixed with Orris-root (Mar. वेखंड), Costus Arabicus (कोष्ट), ब्राह्मी Siphonanthus Indica, mustard, सैन्धव, पिप्पली, and (Mar. उपळसरी).
    -मधु Eight Kinds of honey माक्षिक, भ्रामर, क्षौद्र, पोतिका, छात्रक, अर्घ्य, औदाल, दाल.
    -महारसाः Eight रसs in Āyurveda, namely वैक्रान्तमणि, हिंगूळ, पारा, हलाहल, कान्तलोह, अभ्रक, स्वर्णमाक्षी, रौप्यमाक्षी.
    -महारोगाः वातव्याधि, अश्मरी, कुष्ट, मेह, उदक, भगन्दर, अर्श, and संग्रहणी.
    -महासिद्धयः (n.) अणिमा, महिमा, लघिमा, प्राप्ति, प्राकाश्य, ईशिता, वशिता, and प्राकाम्य. (b) अणिमा, महिमा, मघिमा, गरिमा, प्राप्ति, प्राकाम्य, ईशिता and वशिता.
    -मातृकाः ब्राह्मी, माहेश्वरी, कौमारी, वैष्णवी, वाराही, इन्द्राणी, कौबेरी, and चामुण्डा.
    -मुद्राः सुरभी, चक्र, ध्यान, योनि, कूर्म, पङ्कज, लिङ्ग and निर्याण.
    -मानम् one kuḍava.
    -मासिक a. occurring once in 8 months.
    -मुष्टिः a. measure called कुञ्चि; अष्टमुष्टिर्भवेत् कुञ्चिः कुञ्चयो$ष्टौ च पुष्कलः । हेमाद्रिः
    -मूत्राणि Urines of a cow, a sheep, a goat, a buffallo, a horse, an elephant, a camel, an ass.
    -मूर्तिः the 'eight-formed', an epithet of Śiva; the 8 forms being, the 5 elements (earth, water, fire, air and ether), the Sun and the Moon and the sacrificing priest; cf. Ś.1.1 -या सृष्टिः स्रष्टुराद्या वहति विधिहुतं या हविर्या च होत्री । ये द्वे कालं विधत्तः श्रुतिविषयगुणा या स्थिता व्याप्य विश्वम् । यामाहुः सर्वभूत- प्रकृतिरिति यया प्राणिनः प्राणवन्तः । प्रत्यक्षाभिः प्रपन्नस्तनुभिरवतु वस्ताभिरष्टाभिरीशः ॥; or briefly expressed, the names in Sanskrit (in the above order) are:-- जलं वह्निस्तथा यष्टा सूर्याचन्द्रमसौ तथा । आकाशं वायुरवनी मूर्तयो$ष्टौ पिनाकिनः ॥. ˚धरः 'having 8 forms', Śiva.
    -मूर्तयः Eight kinds of idols शैली, दारुमयी, लौही, लेप्या, लेख्या, सैकती, मनोमयी, and मणिमयी
    -योगिन्यः (Friends of पार्वती) (a) मङ्गला, पिङ्गला, धन्या, भ्रामरी, भद्रिका, उल्का, सिद्धा, and सङ्कटा. (b) मार्जनी, कर्पूर- तिलका, मलयगन्धिनी, कौमुदिका, भेरुण्डा, मातालि, नायकी and जया (शुभाचारा) (sometimes सुलक्षणा and सुनन्दा).
    -रत्नम् the eight jewels taken collectively; the title of a collection of 8 Ślokas on morality.
    -रसाः the 8 sentiments in dramas &c.; शृङ्गारहास्यकरुणरौद्रवीरभयानकाः । बीभत्साद्भुतसंज्ञौ चेत्यष्टौ नाटये रसाः स्मृताः ॥ K. P.4 (to which is sometimes added a 9th Rasa called शान्त; निर्वेदस्थायिभावो$स्ति शान्तो$पि नवमो रसः ibid.); ˚आश्रय a. embodying or representing the eight sentiments; V.2.18.
    -लवणानि अजमोदा, आम्लवेतस, एलची (cardamom), Black salt (Mar. पादेलोण), Garcinia Mangostona (Mar. आमसोल), Cinnamo- mum aromaticum (Mar. दालचिनी), Black peppar (Mar. मिरीं).
    -लोहकम् a class of 8 metals; सुवर्णं रजतं ताम्रं सीसकं कान्तिकं तथा । वङ्गं लौहं तीक्ष्णलौहं लौहान्यष्टाविमानि तु ॥
    -वर्गः 1 a sort of diagram (चक्र) showing the good or bad stars of a person.
    -2 the 8 classes of letters; (अवर्ग, क˚, च˚, ट˚, त˚, प˚, य˚, श˚,).
    -3 a class of three principal medicaments, Namely ऋषभ, जीवक, मेद, महामेद, ऋद्धि, वृद्धि, काकोली, and क्षीरकाकोली cf. जीवकर्षभकौ मेदौ काकोल्यावृद्धिवृद्धिकी.
    -वक्रः (ष्टा) See below.
    -वर्ष a. Eight years old; त्र्यष्टवर्षो$ष्टवर्षां वा धर्मे सीदति सत्वरः Ms.9.94.
    -वसु The eight वसुs in the present मन्वन्तर are (a) धर, ध्रुव, सोम, आप, अनिल, अनल, प्रत्यूष, प्रभास. (b) द्रोण, प्राण, ध्रुव, अर्क, अग्नि, दोष, वसु, विभावसु.
    -वायनानि हरिद्रा, पूगीफल, दक्षिणा, शूर्प, कङ्कण, काचमणि, धान्य, वस्त्र (Mar. खण).
    -विना- यकाः The eight Gaṇapatis at मोरगांव (Dist. Poona), पाली (Dist. कुलाबा), भढ (near Karjat, dist. कुलाब), थेऊर (near लोणी, dist. Poona), जुन्नर (dist. Poona), ओझर (near जुन्नर, Dist. Poona). रांजणगांव (Poona- Nagar Road). सिद्धटेक (near दौंड, Dist. Ahmednagar).
    -विवाहाः बाह्य, दैव, आर्ष, गान्धर्व, राक्षस, प्राजापत्य, आसुर, पैशाच.
    -विध a. [अष्टाविधाः प्रकाराः अस्य] eight-fold, of eight kinds.
    -विंशतिः f. (˚ष्टा˚) [अष्टाधिका विंशतिः शाक. त.] the number twentyeight.
    -शतम् 1 One hundred and eight.
    -2 eight hundred.
    -श्रवणः, -श्रवस् N. of Brahmā (having 8 ears or four heads.)
    -समाधयः यम, नियम, आसन, प्राणायाम, प्रत्याहार, धारणा, ध्यान, and समाधि.
    -सिद्धयः (See --महा- सिद्धयः).

    Sanskrit-English dictionary > अष्टन् _aṣṭan

  • 17 अहो _ahō

    अहो ind.
    1 A particle showing (a) surprise or wonder; often agreeable (ah, how great or wonder- ful); अहो कामी स्वतां पश्यति Ś.2.2; अहो मधुरमासां दर्शनम् Ś.1; अहो बकुलावलिका M.1 Oh, it is बकुला˚ (meaning 'I did not expect to see you here'); अहो रागबद्धचित्तवृत्तिरा- लिखित इव सर्वतो रङ्गः Ś.1; अहो रूपमहो वीर्यमहो सत्त्वमहो द्युतिः Rām. (how wonderful his form &c.). (b) Painful surprise; अहो ते विगतचेतनत्वम् K.146.
    -2 Sorrow or regret in general; ('alas,' 'ah'); अहो दुष्यन्तस्य संशयमारूढाः पिण्डभाजः Ś.6; विधिरहो बलवानिति मे मतिः Bh.2.91.
    -3 Praise ('bravo', 'well done'); अहो देवदत्तः पचति शोभनम् P.VIII.1.4 Sk.
    -4 Reproach ('fie', 'shame'); अहो वो धिग्बलं क्षात्रम् Mb.
    -5 Calling out or addressing; अहो हिरण्यक श्लाध्यो$सि H.1.
    -6 Envy or jealousy; कटमहो करिष्यसि P.VIII.1.41 Com.
    -7 Enjoyment, satisfac- tion.
    -8 Fatigue.
    -9 Doubt (probably for आहो q. v.).
    -1 In the sense, obvious, plain, clear; (प्रसिद्ध) अहो- ष्मान्तर्गतश्चापि गर्भत्वं समुपेयिवान् Mb.12.253.11.
    -11 Some- times merely as an expletive. Prov. अहो रूपमहो ध्वनिः (used to convey the idea of mutual adulation, the ass complimenting the camel upon its fine form, and the camel the ass upon its melodious voice); अहो नु खलु (भोः) generally indicates surprise, often agreeable (आश्चर्य) अहो नु खल्वीदृशीमवस्थां प्रपन्नो$स्मि Ś.5; अहो नु खलु भोस्तदेत- त्काकतालीयं नाम Māl.5. अहो बत shows (a) compassion, pity, regret; अहो बत महत्पापं कर्तुं व्यवसिता वयम् Bg.1.44; (b) satisfaction or admiration (संतोष); अहो बतासि स्पृह- णीयवीर्यः Ku.3.2 (Oh, how enviable is your prowess; Malli. here takes अहो बत in the sense of संबोधन; (c) addressing, calling; (d) fatigue &c. (अहो बतानुकम्पायां खेदे संबोधने) Nm. (अहो धिगर्थे शोके च करुणार्थविषादयोः । संबोधने प्रशंसायां विस्मये पादपूरणे ॥ असूयायां वितर्के च प्रायशोहो प्रयुज्यते । अहो बतानुकम्पायां खेदामन्त्रणयोस्तथा ॥).
    -Comp. -पुरुषिका = आहोपुरुषिका q. v.
    -लाभकर a. (अल्पे$पि लाभे, अहो लाभो जात इति विस्मयं कुर्वाणम्) satisfied with very little; Mb.5.133.27.

    Sanskrit-English dictionary > अहो _ahō

  • 18 उच्चैः _uccaiḥ

    उच्चैः ind. [cf. Uṇ.5.12]
    1 Aloft, high, on high, above, upwards (opp. नीचम्-चैः); पश्चादुच्चैर्भवति हरिणः Ś.4. v. l.; विपद्युच्चैः स्थेयम् Bh.2.28; उच्चैरुदात्तः P.I.2.29.
    -2 Loudly, with a loud noise; उच्चैर्विहस्य; R.2.12,51; Bg.1.12.
    -3 Powerfully, intensely, very much, greatly; विदधति भयमुच्चैर्वीक्ष्यमाणा वनान्ताः Ṛs.1.22; आश्लेष- मर्पय मदर्पितपूर्वमुच्चैः Amaru.133.
    -4 (Used as an adj. in comp. or by itself) (a) high, noble; जनो$यमुच्चैः पदलङ्- घनोत्सुकः Ku.5.64,6.75; ˚कुलं चात्मनः Ś4.17; किं पुन- र्यस्तथोच्चैः Me.17; Ratn.4.16. (b) distinguished, pre- eminent, famous; उच्चैरुच्चैःश्रवास्तेन Ku.2.47, M.5.17.
    -Comp. -कर a. making acutely accented.
    -घुष्टम् 1 clamour, great uproar.
    -2 loud proclamation.
    -घोष a. boisterous, crying, roaring; वयोधा उच्चैर्घोषाभ्येति या व्रतम् Av.9.1.8.
    (-षः) 1 loud noise.
    -2 a form of Rudra
    -द्विष् a. having strong or powerful enemies; निबोध यज्ञांशुभुजामिदानीमुच्चैर्द्विषामीप्सितमेतदेव Ku.3.14.
    -भुजतरु a. having trees like outstretched arms; Me.38.
    -वादः high praise; जामदग्न्यस्य दमन इति को$यमुच्चैर्वादः U.5.
    -शिरस् a. high-minded, one of high rank, magnanim- ous; क्षुद्रे$पि नूनं शरणं प्रपन्ने ममत्वमुच्चैःशिरसां सतीव Ku.1.12.
    -श्रवस्-स a.
    1 long-eared.
    -2 deaf. (m.)
    1 N. of the horse of Indra (said to be churned out of the ocean); उच्चैःश्रवसमश्वानाम् Bg.1.27; उच्चैरुच्चैःश्रवास्तेन् हयरत्नमहारि च Ku.2.47.
    -2 N. of a horse of the god sun.
    -स्वर a. high-sounding. (
    -रः) a loud sound or voice.

    Sanskrit-English dictionary > उच्चैः _uccaiḥ

  • 19 उद्धृतिः _uddhṛtiḥ

    उद्धृतिः f.
    1 Drawing or pulling out, extracting.
    -2 An extract, passage selected.
    -3 Delivering, rescuing.
    -4 Especially, delivering or purifying from sin, final liberation; त्रपन्ते तीर्थानि त्वरितमिह यस्योद्धृतिविधौ G. L.28.

    Sanskrit-English dictionary > उद्धृतिः _uddhṛtiḥ

  • 20 काकिनी _kākinī

    काकिनी 1 A small coin (equal to twenty cowries), quarter of a Paṇa q. v.
    -2 A part of a measure.
    -3 cowrie; यः काकिनीमप्यपथप्रपन्नां समुद्धरेन्निष्कसहस्रतुल्याम् H.3.123. न हि काकिन्यां नष्टायां तदन्वेषणं कार्षापणेन क्रियते । ŚB. on Ms.4.3.39.

    Sanskrit-English dictionary > काकिनी _kākinī

Страницы
  • 1
  • 2

См. также в других словарях:

  • Hindi — हिन्दी Parlée en  Inde,  Nepal ! …   Wikipédia en Français

  • Hindî — हिन्दी Parlée en Inde, Népal, Fidji, minorités importantes dans les Philippines, Thaïlande, Royaume Uni, États Unis, Canada, Émirats arabes unis, Surinam, Guyane, Île Maurice Région Asie du sud Nombre de lo …   Wikipédia en Français

  • Hindī — Hindî Hindî हिन्दी Parlée en Inde, Népal, Fidji, minorités importantes dans les Philippines, Thaïlande, Royaume Uni, États Unis, Canada, Émirats arabes unis, Surinam, Guyane, Île Maurice Région Asie du sud Nombre de lo …   Wikipédia en Français

  • Langue Hindi — Hindî Hindî हिन्दी Parlée en Inde, Népal, Fidji, minorités importantes dans les Philippines, Thaïlande, Royaume Uni, États Unis, Canada, Émirats arabes unis, Surinam, Guyane, Île Maurice Région Asie du sud Nombre de lo …   Wikipédia en Français

  • Nukhta — Hindî Hindî हिन्दी Parlée en Inde, Népal, Fidji, minorités importantes dans les Philippines, Thaïlande, Royaume Uni, États Unis, Canada, Émirats arabes unis, Surinam, Guyane, Île Maurice Région Asie du sud Nombre de lo …   Wikipédia en Français

  • á-patha-prapanna — अपथप्रपन्न …   Indonesian dictionary

  • abhi-prapanna — अभिप्रपन्न …   Indonesian dictionary

  • anu-prapanna — अनुप्रपन्न …   Indonesian dictionary

  • pra-panna — प्रपन्न …   Indonesian dictionary

  • prapannāḍa — प्रपन्नाड …   Indonesian dictionary

  • sam-prapanna — सम्प्रपन्न …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»