-
1 отечественный
…и ватан, ватанӣ; отечественная промышленность саноати ватанӣ; самолёты отечественной марки самолётҳои ватанӣ! отечественная война ҷанги ватанӣ; Великая Отечественная война Ҷанги Бузурги Ватанӣ -
2 отечество
с ватан; защита отечества муҳофизати ватан, мудофиаи (ҳимояи) ватан; воспевать своё отечество ватани худро тараннум (мадҳу ситоиш) кардан -
3 отечественный
ватанӣ, \отечественныйи ватан -
4 без
(безо) предлог с род.1. бе; чайник без ручки чойник(и) бедаста; без большого труда бе машаққат, бе меҳнати зиёд, ба осони; заботы бе ташвиш; человек без родины шахси бе ватан (аз ватан маҳрум)2. (в отсутствие кого-л.) дар ғайби…, дар вақти набудани…; без вас приходйли гости дар вақти набудани шумо меҳмонон омада буданд; скучать без сына писарро ёд кардан (пазмон шудан)3. (за вычетом чего-л.) …кам; сто рублей без трех се кам сад сӯм; без пятй шесть (о времени) панҷ дақиқа кам шаш4. в сочет. с сущ. в знач. нареч.: без устали монда нашуда; работать без устали монда нашуда кор кардан; без толку бефоида, беҳуда; болтать без толку беҳуда лаққидан <> не без чего бе; бо; это произошло не без вашей помощи ин бо ёрии шумо шудааст; мы это сделали не без сожаления мо ин корро ночор кардем; не без того албатта, бе ин намешавад; без труда не вынешь [и] рыбку из пруда посл. нобурда ранҷ, ганҷ муяссар намешавад; без хозяина дом сирота посл. « сар не - сомон не; нет худа без добра посл. » ҳар зиёнеро суде ҳаст -
5 домой
нареч. (в свой дом) ба хона, ба ҳавлӣ; он ушёл домой вай ба хонааш рафтII(на родину) ба ватан, ба диёр, ба зодгоҳ, ба хона; съёздить домой на побывку якчандрӯза ба хона (ба ватан) рафта омадан -
6 родина
ж1. ватан, диёр; вернуться на родину ба ватан баргаштан2. макон; манбаъ; родина пальм макони [дарахти] нахл -
7 отечество
ватан -
8 отчизна
ватан, меҳан -
9 родина
ватан, диёр -
10 экспатриация
муҳоҷират, ҷалои ватан -
11 экспатриировать
муҳоҷир кардан, ҷалои ватан кунондан -
12 экспатриироваться
муҳоҷир шудан, ҷалои ватан шудан -
13 алтарь
м1. қурбонгоҳ (дар ҷойҳои қадимӣ)2. меҳроб (дар православҳо) <> принести жизнь на алтарь отечества ҷонро фидои ватан кардан -
14 беззаветный
фидокор(она), ҷоннисор, ҷонсупор, бедареғ; беҳад, бепоён; беззаветная любовь к Родине муҳаббати бепоён ба Ватан -
15 встать
сов.1. хестан, бархостан, ба по истодан; - с места аз ҷо встать из за стола аз сари миз барх бедор шудан, аз хоб хестан; - рано барвақт аз хоб хестан; - с восходом сблнца субҳдам бедор шудан // сиҳат шудан; больной ужё встал бемор сиҳат шуд2. бархостан, қиём кардан; - на защиту родины ба муҳофизати ватан бархостап:1 тулӯъ баромадан; солнце встало из-за леса офтоб аз паси беша баромад4. мрй кем-чем. и без доп. перен. баромадан, пайдо шудан, ба вуҷуд омадап; всш вопрбс масъалае баромад; встали новые трудности мушкилиҳои нав пай5. истодан, рост истодан; встать на ковёр рӯи гилем истодан6. ғунҷида гирифтан; шкаф здесь не встан ин ҷо ҷевон намеғунҷад7. сар кардан, баромадан; встать на вахту ба вахта омадан; встать на дежурство навбатдор8. разг. хоб рафтан, аз кор мондан; часы встали соат хоб рафт9. / бастан, ях кардан; река встала ях кард10. разг. қимат (арзон) афтидан; покупка дброго встанет харид қимат меафтад <> - грудью за -что сина сипар кардап; - во главе чего-л. роҳбар (саркор, сардор) - в строй ба кор даромадан; на квартйру к кому уст. иҷоранишин шудан; встать на колени зону задан; встать ш чьё-л. место ҷои касеро гирифтан; на ноги 1) сиҳат шудап 2) м\ шудан 3) аҳволи моддии худро кардан; встать на путь чс.го роҳи муайянеро интихоб кардан; встать на учёт дар истодан, ба ҳисоб даромадан; - поперёк горла кому дилбазан шудан, ҷон расондан; - поперёк путй (дороги) кому-л. санги сари роҳи касе шудан; - с левой ноги ба дасти чап хестан -
16 дома
нареч.1. (у себя в доме) дар хона; в гостях хорошо, а дома лучше погов. ҷон хонаи худ, дилу ҷон хонаи худ2. (на родине) дар ватан, дар диёри худ; у нас дома уборка урожая давно началась дар ҷойҳои мо ғалладаравӣ кайҳо сар шудааст <> у него не все дома прост. ақлаш дар ҷояш не; как [у себя] дома дар хонаи худ будагӣ барин, озодона, бемалол; будьте как дома! хонаи худатон барин донед, бемалол -
17 за
приставкаи префиксе, ки маънохои зеринро ифода мекунад:1. I) ибтидои амал: зааплодйровать ба чапакзанн сар кардан; заплакать ба гирья даромадан; забегать ба давутоз даромадан 2) итмоми амал: заасфальтировать асфальтфарш карда шудан 3) бо ҳиссачаи «ся» ё бе он - ба ҳадди охир расондани амал; аз ҳад зиёд кардани коре: заглядеться чашм дӯхта мондан, чашм канда натавонистан; заработаться бисьёр кор карда монда шудан; задарить тӯҳфаборон кардан; закормить хуб сер кардан 4) равона шудани амал ба он тарафи предмет ва ё берун аз ҳудуди чизе: зайтй за дерево ба паси дарахт гузаштан; завернуть за угол ба хамгашти кӯча тоб хӯрдан 5) зимнан иҷрошаванда будани амал: забежать сари роҳ даромадан; занести дароварда додан2. дар сифатсозӣ ва исмсозӣ маънои дар беруни чизе буданро ифода мекунад: загородный беруни шаҳр, берунишаҳрӣ; зарубежный хориҷӣ; заречье он тарафи дарё предлог1. с вин. (указывает направление движения за пределы чего-л.) аз, ба; уехать за город аз шаҳр берун рафтан; выбросить за окно аз тиреза берун партофтан; уйти за реку ба он тарафи дарё рафтан; выйти за дверь аз дар берун баромадан; вынести за скобки аз қавс баровардан // (под, внутрь, за) ба паси…, ба даруни…, ба; заткнуть рукавицы за пояс дастпӯшакро ба миёнбанд андармон кардан; положить за пазуху ба бағал андохган; поставить за шкаф ба паси ҷевон мондан; заложить руки за спину дастро ба пушт кардан2. с вин. (указывает на предмет, орудие, средство дейстдия чаще с гл. «сесть», «стоять» и т.п.)ба сари…; сесть за стол ба сари миз нишастан; сесть за руль ба сари руль нишастан; // (указывает на иачало действия, занятия) ба; взяться за работу ба кор сар кардан; приняться за учение ба таҳсил шурӯъ кардан,'). с вин. (указывает на промежуток времени в течение которого что-л. совершается) дар, дар зарфи…, дар бадали…, дар муддати…; за ночь выпало много снегу дар якшаб барфи зиёде боридааст; мальчик подрос за лето дар муддати тобистон бача калон шудааст; за последние три года дар се соли охир; эту работу можно сделать за два часа ин корро дар ду соат кардан мумкин аст; за один раз да як бор, якбора4. с вин. (указывает на время, отделяющее одно событые от другого) пеш, пеш аз; за час до отхода поезда як соат пеш аз рафтани поезд; за несколько дней до поездки якчанд рӯз пеш аз сафар5. с вии.(указывает на превышение предела, меры) аз; уже за полночь шаб аз нисф гузаштааст; ей далеко за сорок синнаш аз чил кайҳо гузаштааст6. с вин. (по причине, вследствие чего-л.) бинобар, ба сабаби…, барои…, ба хотири…; благодарить за услугу барои хизмат миннатдорӣ кардан; наказать за шалость барои шухӣ ҷазо додан; за что? барои чӣ?, ба чй сабаб?; за что его не любят? барои чӣ вайро нағз намебйнанд?; за что-то ба сабабе, бинобар1. (во имя, ради, в пользу чего-л.) ба, барои…, аз барои…, дар роҳи…, ба хотири; отдать жизнь за Родину барои Ватан ҷон супурдан; бороться за мир дар роҳи сулҳ мубориза бурдан; голосовать за предложение барои таклифе овоз додан; поднять тост за чьё-л. здоровье ба саломатии касе қадаҳ бардоштан // в знач. нареч. барои…, ба тарафдории…; он голосовал за вай ҳамчун тарафдор овоз додааст // в знач. сказ. разг. тарафдор; все за, один ты против ҳама тарафдору як худи ту зид // в знач. сущ. за разг. «тарафдор»; подсчитать все «за» ҳама «тарафдорҳо»-ро шумурдан8. с вин. (указывает на расстояние) дар, то, дар масофаи…; за десять километров от города дар масофаи даҳ километр аз шаҳр; за два шага от обрыва ду қадам дуртар аз ҷарӣ9. с вин. (в оомен на что-л.) ба бадали…, ба ивазӣ…; ба, бе; внести деньги за утерянную книгу пули китоби гумшударо нардохтан; уплатить за квартиру пули квартираро додан // (при обозначении цены) ба, ба нархи…; купить книгу за пять рублей китобро ба нархи панч сӯм харидан; за плату ба (бо) музд, пулакӣ10. с вин. (вместо кого-л.) ба ҷоп…, ба ивази…; он работает за мастера вай ба ҷои усто кор мекунад; расписаться за кого-л. ба ҷои касе имзо кардан; работать за двоих кори ду касро кардан11. с вин. (указывает на то,что предмет, на который направляется действие) аз; взять за руку аз даст доштан; держаться друг за друга дасти якдигарро гирифтан; ба якдигар такя кардан; дернуть за ручку двери дастаки дарро якбора кашидан; трава цепляется за платье алаф ба курта мечаспад12. с вин. (с глаголами «отвечать», «ручаться» и т. п.) барои…, ба; отвечать за порядок барои тартиб ҷавобгар будан; ручаться за точность рассказа ба дӯрустии ҳикоя зомин будан; заступаться за кого-л. тарафи касеро гирифтан 13. с вин. (при обозначении лица, предмета, которые вызывают какое-л. чувство) аз, аз барои…, аз ваҷҳи…, барои…, ба ҷои…; мне стыдно за него аз барои вай хиҷолат мекашам; краснеть за кого-л. ба ҷои касе сурх шудан 14. с вин. (с глаголами «выйти», «выдать», «сватать») ба; выйти замуж за кого-л. ба касе ба шавҳар баромадан 15. с вин. разг. (в качестве кого-чего-л.) ҳамчун; признать за правило ҳамчун қоида қабул кардан; считать за честь шарафманд будан; он слышен за остряка ӯ ба теззабонӣ ном баровардааст 16. с тв. (указывает на предмет, место, позади которого происходит действие) дар он тарафи…; дар пушти…, берун аз, дар паси…; жить за городом берун аз шаҳр зистан; стоять за дверью дар пушти дар истодан; за окном дар паси тиреза; за горами дар паси кӯҳҳо; за рекой дар он тарафи дарё;(внут-ри чего-л., за чем-л.) аз таги…, аз зери…, ба даруни…, ба паси…; держать за пазухой дар зери бағал доштан; солнце скрылось за тучами офтоб дар паси абрқо пинҳон шуд 17. с тв. (указывает иа предмет, орудие, средство действия, чаще с гл. «сидеть», «стоять» и т. п.) ба назди…, ба сари…, дар сари…, дар паҳлӯи…, дар пеши…; сидеть за столом ба сари миз нишастан; сидеть за рулём дар сари руль нишастан; сидеть за книгой китоб хондан; за работой время прошло незаметно дар сари кор вақт номаълум гузашт 18. с тв. (при обозначении движения, следования за кем-чем-л.) аз паси…, аз паи…, аз кафои…, аз ақиби…, аз дунболи…; идти [вслед] за кемзал. аз дунболи касе рафтан; следуйте за мной! аз пасм ман биёед!; гнаться за зайцем харгӯшро дунболагирӣ кардан 19. ств. (во время какого-л. занятия) дар аснои…, дар вакти…, ҳангоми…; читать за обедом дар аснои хӯрок китоб хондан20. с тв. (после, вслед за кем-чем-л.) баъди…, пас аз; за дождливой весной наступило жаркое лето баъди баҳори сербориш тобистони гарм омад // (вслед, чередуясь) аз паси…, паи ҳам; читать книгу за книгой паи ҳам китоб хондан; шаг за шагом қадам ба қадам; один за другим яке аз паси дигаре; день за днём рӯз ба рӯз21. с тв. (по причине, из-за) аз сабаби…, бинобар; за шумом никто её не расслышал аз сабаби ғало-ғула гапашро ҳеҷ кас нашунид; за истечением срока бинобар тамом шудани мӯҳлат; за неимением свободного времени бинобар набудани вақти холй; за ненадобностью бинобар даркор набудан; за отсутствием улик аз сабаби набудани далел22. с тв. (с какой-л. целью) барои…, ба мақсади…, ба; пойти за водой барои об рафтан; послать за врачом ба духтур кас фиристодан; занимать очередь за билетами барои билет навбат гирифтан23. с тв. (указывает на лицо, предмет, который является объектом ухода, надзора, наблюдения) ба; смотреть за детьми ба бачаҳо нигоҳубин кардан; ухаживать за больными ба беморон нигоҳубии кардан; следить за чистотой ба гозагӣ назорат кардан24. с тв. (указывает на лицо, предмет, от которого зависит наступление какого-л. действия) ба сабаби…, сабаби…; задержка за утверждением проекта сабаб ин аст, ки лоиҳа ҳанӯз тасдиқ нашудааст; очередь за мной навбати ман; за вами долг ба гардани шумо қарз ҳаст25. с тв. (указывает на лицо, иредмет, которому присущи те или иные свой-ства): замечать за кем-л. недостатки камбудиҳои касеро пай бурдан26. с тв. (в значении предлога «с») бо; приказ за подписью директора фармон бо имзои директор; дело за номером два делаи (кори) рақами ду27. с тв. (с гл. «свататься») ба; свататься за дочь соседа ба духтари ҳамсоя хостгор шудан // (чаще со сл. «замужем»): быть замужем за кем-л. зани касе будан -
18 беспредельный
(беспре де|лен, -льна, -льно) беинтиҳо, бепоёа беҳад, беандоза, беканор, беҳая канор, бениҳоят; беспредельн ая даль дурн беҳадду канор; беспредельная радость хурсандии беинтиҳо; беспредельн ая любовь к роди! муҳаббати бепоёни ватан -
19 благо
Iс1. хайр, некӣ, манфиат, хушӣ, хайрият; для общего блага барои хайрияти умум; на благо родины барои манфиати ватан2. мн. блага неъматҳо; пользоваться благами жизни аз неъматҳои ҳаёт баҳра бурдан; производство материальных благ истеҳсоли неъматҳои моддӣ3. в знач. сказ. (очень хорошо) хуб шуд ки…, хайрият ки…; благо ему, что он не попал в этот буран хайрият ки вай ба ин бӯҳрон намонд <> всех благ! хайр!, хуш бошед!; ни за какие блага ҳаргиз, зинҳор, ба ҳеҷ ваҷҳIIсоюз разг. хайрият ки…, хусусан ки…; ҳоло ки…; мы расположились на отдых, благо с нами была палатка мо барои истироҳат манзил гирифтем, хусусан ки бо худ хайма доштем қисми аввали калимаҳои мураккаб ба маънои «хайрият» ва «накӯш»: благожелательный хайрхоҳ(она), некхоҳ(она); благозвучный хушовоз, хушсадо, хушоҳанг, форам -
20 верность
ж1. садоқат, вафодорӣ, сидқ, вафо; верность родине садоқат ба ватан; верность слову вафо ба аҳд2. дурустӣ, ростӣ, аниқӣ, саҳеҳӣ3. боэътимод (эътимодбахш, дилпуршаванда) будан(и), боэътимодӣ, дилпуршавандагӣ4. дақиқӣ, дақик будан(и), нишонрас будан(и)
См. также в других словарях:
Ватан (кантон) — Ватан фр. Vatan кантон Франции (АЕ 3 го уровня) … Википедия
Ватан (значения) — Ватан: Ватан общественно политическая газета на татском и русском языках, издающаяся в Дагестане. Прежнее название Московского областного банка. Ватан муниципалитет (коммуна) во Франции, в регионе Центр, департамент Эндр (округ… … Википедия
ВАТАН — Родина, родная страна, родная земля. Татарские, тюркские, мусульманские мужские имена. Словарь терминов … Словарь личных имен
ВАТАН — «ВАТАН», политические национальные партии в Египте: 1) в 1879 82, возглавлялась Ораби пашой (см. ОРАБИ ПАША); 2) в 1907 53, основана М. Камилем (см. КАМИЛЬ Мустафа) … Энциклопедический словарь
ватан! — va t en! Убирайся! Уходи! Все сильнее, все громче раздавались направленные против него <Жюля Ферри> проклятия, пока наконец произнесено было то слово которое у всех было на уме: va t en. РВ 1885 3 398 … Исторический словарь галлицизмов русского языка
Ватан (Эндр) — У этого термина существуют и другие значения, см. Ватан (значения). Коммуна Ватан Vatan Герб … Википедия
Ватан — У этого термина существуют и другие значения, см. Ватан (значения). Ватан Тип Общественно политическая Главный редактор В. С. Михайлов Основана 1928 Язык горско еврейский, русский … Википедия
ватан — [وطن] а 1. ҷои таваллуд ва нашъунамо (мас., деҳа, шаҳр, мамлакат), зодгоҳ, меҳан; ҷои баромаду пайдоиши чизе 2. ҷои истиқомат, манзил, макон, маскан; ватан кардан ҷои истиқомат ихтиёр кардан, манзил гирифтан 3. диёр, сарзамин, кишвар, мамлакат;… … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
ватанӣ — [وطني] мансуб ба ватан; дар диёри худ сохташуда; дар мамлакати худ ба вуҷуд омада, худӣ, меҳанӣ: маҳсулоти ватанӣ, ҷанги ватанӣ ҷанг бо истилогарони аҷнабӣ барои озодӣ ва истиқлолияти ватан … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
Ватан — («Ватан) », Хизб аль Ватан (Партия отечества), 1) первая политическая организация в Египте, действовавшая в период подъёма национально освободительной борьбы 1879 82. Выступала против иностранного господства; возглавлялась Ораби пашой (См … Большая советская энциклопедия
"ВАТАН" — Хизб аль Ватан (Партия отечества, или Национальная партия), 1) Первая политич. партия Египта, действовала в период антиангл. нац. освободит. движения 1879 82, во главе ее стоял Араби паша. В партию входили гл. обр. передовые офицеры и… … Советская историческая энциклопедия