-
1 юклык
сущ.1) отсу́тствие; неиме́ниеакча юклыгы — отсу́тствие де́нег
аның юклыгы — его́ отсу́тствие; то, что его́ нет
2) бе́дность, нищета́; нужда́бәхет ишектән керсә, юклык морҗадан чыгар — посл. е́сли сча́стье вхо́дит в две́ри, нужда́ вылета́ет в трубу́
3) лингв. грамматическая ф.отрицания в различных проявленияхфигыльләрнең юклык формасы — отрица́тельная фо́рма глаго́лов
4) в ф. юклыгыннан, юклыктан из-за (по причи́не) отсу́тствиявакыт юклыгыннан (юклыктан) — из-за отсу́тствия вре́мени
-
2 юклык
-
3 азык
1. сущ.1) пи́ща (мн. нет) (мясная, молочная, растительная), пита́ние (мн. нет) ( диетическое); проду́кты пита́ния, харчи́ (ед. харч) прост. || пищево́й (продукт, концентрат, рацион)азыкны яхшы үзләштерү — хорошо́ усва́ивать пи́щу
балалар азыгы — де́тская пи́ща; де́тское пита́ние
азык ягы ничек анда? — как там насчёт пита́ния (харче́й)?
2) дово́льствие, проду́кт собир. || продукто́вый (магазин, склад), продово́льственный (запас, фонд, кризис)юлга азык алып кую — запасти́сь проду́ктами (продово́льствием, прови́зией, проду́ктами пита́ния) на доро́гу
3) провиа́нт (для армии, экспедиции) || провиа́нтский ( склад)4) корм, фура́ж (для скота, птиц), прико́рм, корма́ (пища для домашней птицы, зверей) || кормово́й, кормо-; пищево́йазык юклык (юк чак) — (для живо́тных) беско́рмица
азык хәзерләү — загото́вка кормо́в; кормозагото́вка; кормодобыва́ние
катыш азык — концентри́рованный фура́ж, кормосме́сь
азыка ылыс кушу — приме́шивать к корма́м хво́ю
кышын җәнлекләргә азык табуы кыен — зверя́м тру́дно зимо́й добыва́ть себе́ пи́щу
азык берәмлеге — кормова́я едини́ца
азык калдыклары — кормовы́е отхо́ды
5) перен. пи́ща (мн. нет) (духовная, умственная)2. прил.гайбәтчеләргә азык булу — стать пи́щей для спле́тников (спле́тен)
кормово́йазык үлән — кормова́я трава́
- азык отрядыазык үсемлекләр — кормовы́е расте́ния
- азык парлагыч
- азык парлау
- азык турагыч
- азык чөгендере -
4 барлык
I сущ.1) нали́чие, существова́ние; то, что есть, име́ется, существу́етбарлыгы мәгълүм — изве́стно, что он (оно́, она́) существу́ет (име́ется)
барлыгын беләм — зна́ю, что он есть (существу́ет)
2) су́щее, действи́тельностьбөтен барлык хәрәкәттә — всё су́щее в движе́нии
3) суще́ственно, есте́ственнобөтен барлыгым белән — всем мои́м существо́м
•- барлыкка килү
- барлыкка китерү II сущ.; разг.доста́ток, бога́тство••III мест. опред.; см. тж. бөтенбарлык яраштыра, юклык талаштыра — посл. доста́ток примиря́ет, недоста́ток (бе́дность) ссо́рит
весь, всябарлык илләрнең пролетарийлары берләшегез! — пролета́рии всех стран, соединя́йтесь!
барлык көчне туплап — собра́в все си́лы
-
5 гаҗәпләндерү
перех.1) удивля́ть/удиви́ть, изумля́ть/изуми́ть, поража́ть/порази́тьбу урам мине үзенең киңлеге белән гаҗәпләндерә — э́та у́лица поража́ет меня́ свое́й широто́й
кеше юклык гаҗәпләндерә — поража́ет отсу́тствие люде́й
2) восхища́ть/восхити́ть, очаро́вывать/очарова́тьоста уены белән гаҗәпләндерү — восхища́ть свое́й ма́стерской игро́й
-
6 өзеклек
сущ.1) обры́вистость, отры́вистость, преры́вистость; обры́в; разры́втелефон линиясенең өзеклеге — преры́вистость телефо́нной ли́нии
сулыш алуының өзеклеге — преры́вистость дыха́ния
өзеклекне ялгау — соедини́ть обры́в
2) перен. перебо́й, срыв; проры́вэштәге өзеклек — проры́в в рабо́те
ягулык белән тәэмин итүдә өзеклек — перебо́й в снабже́нии горю́чими
эштә өзеклек ясаучы — сры́вщик рабо́ты
3) отсу́тствие (чего-л.)см. тж. юклыктимерчегә өзеклек эшне тоткарлый — отсу́тствие кузнеца́ заде́рживает рабо́ту
4) проры́в, про́рванный уча́сток (на ли́нии фро́нта) -
7 талаштыру
перех.1) ссо́рить/поссо́рить, рассо́рить; заставля́ть ссо́ритьсяюклык талаштыра, барлык яраштыра — (посл.) нищета́ ссо́рит, доста́ток ми́рит
2) разг. натра́вливать || натра́вливание друг на дру́гаталаштырыр да, яраштырыр да — (он) и поссо́рит и поми́рит
ул безне талаштырмакчы — он наме́рен нас поссо́рить
-
8 татуландыру
перех.мири́ть, примири́ть ( поссорившихся)юклык ачуландыра, барлык татуландыра — (посл.) бе́дность ссо́рит, доста́ток ми́рит
-
9 тутык
1. сущ.1) ржа, ржа́вчинатимерне тутык ашый, күңелне юклык ашый — (погов.) желе́зо заеда́ет ржа, ду́шу заеда́ет бе́дность
2) тёмный налёт (на листьях, зеркале и т. п.), пожу́хлость, почерне́ние; чернота́3) боло́тная руда́, боло́тная ржа́вчина2. прил.; разг.ржа́вый- тутык үләнетутык кыңгырау — ржа́вый колоко́льчик
-
10 ызгыштыру
перех.; разг.ссо́рить/поссо́рить, вноси́ть ссо́ру (раздо́р, сму́ту); рассо́ритькүршеләрне ызгыштыру — поссо́рить сосе́дей
••байлык яраштыра, юклык ызгыштыра — посл. бога́тство сближа́ет, бе́дность ссо́рит
-
11 яраштыру
перех.1) подгоня́ть/подогна́ть || подго́нкарамны тәрәзәгә яраштыру — подогна́ть ра́му к окну́
ачкыч яраштыру — подогна́ть ключ
2) согласо́вывать/согласова́ть (что-л.) || согласова́ние (чего-л.)3) перен. примиря́ть/примири́ть || примире́ниебарлык яраштыра, юклык талаштыра — погов. доста́ток ми́рит, бе́дность ссо́рит
См. также в других словарях:
юклык — 1. Булмау, юк булу сыйфаты 2. Ярлылык 3. лингв. Эш хәрәкәтнең булуын кире кагуны белдерә торган грамматик категория; киресе: барлык. ЮКЛЫККА ЧЫГУ – Юкка чыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
барлык-юклык — лингв. Сүздән аңлашылган төшенчәнең реаль яшәештә булу булмавын белдерә торган грамматик категория … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әле — I. рәв. 1. Хәзер, шушы вакытта. Генә кисәкчәсе белән килеп, яңа гына , күптән түгел дигәнне аңлата 2. Шушы вакытка кадәр, моңа кадәр, хәзергә 3. Әлегә; һаман да (дәвамлы эш процесс тур.) әле кар да эреп бетмәгән II. ӘЛЕ – кис. 1. Боеру, үтенү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
барлык — I. 1. Бар булу сыйфаты, юк түгеллек 2. Хәллелек, байлык; муллык, тәэмин ителгәнлек 3. Чынбарлык, тормыш өзгәләнә, кайный бөтен барлык 4. лингв. Әйтелгәннең раслануын яки дөреслеген белдерә торган формалар; киресе: юклык. БАРЛЫККА КИЛҮ – Ясалу,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гомер — 1. Тереклек иясенең туу моментыннан алып үлгәнгә кадәр булган физиологик хәле, яшәү вакыты. Берәр нәрсәнең барлыкка килүеннән бетүенә, юкка чыгуына кадәргә яшәү яки кулланылу вакыты. күч. Тормыш, яшәү ләззәте бер күрүе бер г. күч. Җан; тормыш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
статика — 1. Механиканың бер тармагы: җисемнәрдә тигезлек саклану законнарын тикшерә 2. Физикада: төрле көчләр тәэсирендә җисемнең тигезлек саклавы, тигезлек хәле 3. күч. Эш хәрәкәт юклык, үзгәрешсезлек, торгынлык хәле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәтү — гади. (Күбесенчә юклык форм. кулл. : ТӘТЕМӘҮ – Берәр нәрсә яки кеше кем. б. карамагына күчү, кулына керү; тию. Кемгә дә булса берәр нәрсә эшләргә һ. б. насыйп булу бәйрәм итү тәтемәде … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төтү — (күпчелектә юклык формасында) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түгел — юкл. кис. 1. Барлык мөстәкыйль сүз төркемнәренә, исем фигыльгә, рәвеш фигыльгә, киләчәк заман хикәя фигыльгә һәм кайбер модаль сүзләргә өстәлеп, шулардан аңлашылган нәрсәләрнең юклыгын белдерә 2. Юклык формасындагы хикәя фигыль һәм юк сүзе янында … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тынышу — 1. Дус, тату, килешеп яшәү яки эшләү (күбрәк юклык формасында йөри) 2. сир. Сугыш хәрәкәтләрен туктату, килешү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
узу — ф. 1. Атлап барып бер урыннан икенче урынга күчү, хәрәкәт итү моннан кем узган?. Хәрәкәт итеп нин. б. ара, юл үтү, берәр урын аша хәрәкәт итү ишегалдын узу 2. Нин. б. юнәлештә хәрәкәт иткәндә, барганда берәр нәрсә артта калу, аны үтеп китү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
