Перевод: со всех языков на русский

с русского на все языки

шӱралташ

  • 1 ӓралташ

    -ем Г. однокр. занять, взять взаймы. Лашашым ӓралташ запять муку.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > ӓралташ

  • 2 йӧралташ

    йӧралташ
    I
    -ам
    1. валиться, свалиться, падать, упасть

    Комдык йӧралташ падать плашмя;

    кӱвар ӱмбак йӧралташ упасть на пол.

    Паша шолеш гына – пӱнчӧ почеш пӱнчӧ, чодырам мурыктен, мландыш йӧралтеш. В. Иванов. Работа кипит – сосна за сосной шумно валятся на землю.

    Сравни с:

    камвозаш, йӧрлаш
    2. перен. умирать, умереть, скончаться

    Иктыже илышын йӧсыжым, ойго-орлыкшым чытен кертде йӧралтын. М. Шкетан. Один из них умер, не выдержав тяжести жизни.

    Шоҥго аван шӱмжӧ ыш чыте, «эргым» манын веле керте, шиждеак кодна, йӧралте. Я. Ялкайн. Сердце старой матери не выдержало, успела сказать лишь «сынок», скончалась.

    3. перен. клониться, опускаться, опуститься (о солнце)

    Кече йӧралте. Каваште пыл чумырга. Д. Орай. Солнце опустилось. На небе собирались тучи.

    Составные глаголы:

    II
    -ем

    Шӱдырым йӧралтем. Ӱпымарий. Привожу веретено в сильное вращательное движение.

    -ам
    возвр. перемешиваться, перемешаться

    Ложаш комбикорма дене йӧралтеш. «Мар. ком.» Мука перемешивается с комбикормом.

    Марийско-русский словарь > йӧралташ

  • 3 тӱрвым шӱралташ

    умаслить кого-л. чем-л.; дать взятку (букв. помазать губы)

    Мыланна тӧран тӱрвыжым шӱралташ нимо дене. А. Березин. Нам нечем умаслить чиновника.

    Идиоматическое выражение. Основное слово:

    тӱрвӧ

    Идиоматическое выражение. Основное слово:

    шӱралташ

    Марийско-русский словарь > тӱрвым шӱралташ

  • 4 шӱралташ

    шӱралташ
    I
    -ам
    возвр.
    1. быть смазанным, намазанным, замазанным

    Изибайын кемже налме деч вара мушкылтын, шӱралтын огыл, когыльген, лавырген. Я. Элексейн. Сапоги у Изибая после покупки не мыты, не смазаны, засохли, загрязнились.

    2. размазываться, размазаться; распространяться (распространиться) по всей поверхности (о чём-л. мажущем, красящем, жирном и т. д.)

    Шыҥам перен лаштыртышыч – йӱмӧ вӱржӧ капешет шӱралтеш. В. Орлов. Хлопнешь комара – высосанная им кровь размажется по твоему телу.

    II
    -ем
    однокр.
    1. мазнуть, намазать, помазать, замазать, смазать; покрыть слоем чего-л. жирного, вязкого, жидкого

    (Остап) писын гына кӱсен гыч листовкым лукто, изи помыла дене клейстерым шӱралтыш, витринеш пижыктен шындыш. Н. Лекайн. Остап из кармана быстро достал листовку, намазал кисточкой клейстер, прилепил к витрине.

    Изай сусыр верыш йодым шӱралтыш, бинт дене пидын шындыш. А. Ягельдин. Мой старший брат намазал на рану йод, перевязал бинтом.

    2. перен. подмазать; дать взятку

    Ты ганалан (Тымапи Япык) ыш торешлане, но, шкат палет, изишак шӱралташ кӱлеш. А. Юзыкайн. На этот раз Тымапи Япык не противился, но, сам знаешь, нужно немного подмазать.

    – Кӧ кузе кертеш, туге шӱралта, а мый вот – хрусталь дене. С. Музуров. – Кто как может, так подмажет, а я вот – хрусталем.

    Составные глаголы:

    Идиоматические выражения:

    -ем
    однокр. выметнуть, вытащить (рыболовную сеть)

    Ик гана шӱралтыш, вес гана – икмыняр кол атма кӧргыштӧ йылгыжалте. А. Юзыкайн. Один раз выметнул, другой – несколько рыб заблестело в намёте.

    Марийско-русский словарь > шӱралташ

  • 5 йӧралташ

    I -ам
    1. валиться, свалиться, падать, упасть. Комдык йӧралташ падать плашмя; кӱвар ӱмбак йӧралташ упасть на пол.
    □ Паша шолеш гына – пӱнчӧ почеш пӱнчӧ, чодырам мурыктен, мландыш йӧралтеш. В. Иванов. Работа кипит – сосна за сосной шумно валятся на землю. Ср. камвозаш, йӧрлаш.
    2. перен. умирать, умереть, скончаться. Иктыже илышын йӧсыжым, ойго-орлыкшым чытен кертде йӧралтын. М. Шкетан. Один из них умер, не выдержав тяжести жизни. Шоҥго аван шӱмжӧ ыш чыте, «эргым» манын веле керте, шиждеак кодна, йӧралте. Я. Ялкайн. Сердце старой матери не выдержало, успела сказать лишь «сынок», скончалась.
    3. перен. клониться, опускаться, опуститься (о солнце). Кече йӧралте. Каваште пыл чумырга. Д. Орай. Солнце опустилось. На небе собирались тучи.
    // Йӧралт возаш упасть. Ала-кӧ тайналтыш да йӧралт возо, чон йӧсын кечкыжмаш тарваныш. И. Васильев. Кто-то пошатнулся и упал, раздались тяжёлые стоны. Йӧралт каяш упасть, свалиться. Андрий --- тошкалтыш гыч волаш тӱҥалын ыле, йолжо мучыштышат, дувыр-довыр йӧралт кайыш. Я. Ялкайн. Андрий начал было спускаться с лестницы, ноги его поскользнулись, и он с грохотом упал.
    II -ем быстро вращать (веретено). Шӱдырым йӧралтем. Ӱпымарий. Привожу веретено в сильное вращательное движение.
    III -ам возвр. перемешиваться, перемешаться. Ложаш комбикорма дене йӧралтеш. «Мар. ком.». Мука перемешивается с комбикормом.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > йӧралташ

  • 6 кӓралташ

    I -ем Г. однокр.
    1. занавесить. Занавеска доно кӓралташ занавесить занавеской.
    □ Пӹцкемыш, тылым чӱкты, окням кӓралты. Темно, включи свет, занавесь окно.
    2. раскинуть, натянуть (палатку, шатёр, полог и т. д.). Шатёрым кӓралташ раскинуть шатер.
    □ Шӹнгалыкым кӓралтышымат, пӧртанзыланок амалаш вазым. Я натянула полог и в сенях же легла спать.
    II -ӓм Г. возвр. таращиться, вытаращиться (о глазах), раскрываться, раскрыться (о рте). Ӧрмыжы доно сӹнзажы утларак дӓутларак кӓралтеш. От удивления глаза таращатся у него всё больше и больше. Ышма шкеок кӓралтеш. Рот сам раскрывается (о зевке).
    // Кӓралт кеаш вытаращиться (о глазах), раскрыться (о рте). Кӹршын сӹнзажы кӓралт кеш, шужы йошт шагалт шӹнзы. Г. Матюковский. У ерша широко вытаращились глаза, он ощетинился.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > кӓралташ

  • 7 шӱралташ

    I -ам возвр.
    1. быть смазанным, намазанным, замазанным. Изибайын кемже налме деч вара мушкылтын, шӱ ралтын огыл, когыльген, лавырген. Я. Элексейн. Сапоги у Изибая после покупки не мыты, не смазаны, засохли, загрязнились.
    2. размазываться, размазаться; распространяться (распространиться) по всей поверхности (о чём-л. мажущем, красящем, жирном и т. д.). Шыҥам перен лаштыртышыч – йӱ мӧ вӱ ржӧ капешет шӱ ралтеш. В. Орлов. Хлопнешь комара – высосанная им кровь размажется по твоему телу.
    шӱралта́ш
    II -ем однокр.
    1. мазнуть, намазать, помазать, замазать, смазать; покрыть слоем чего-л. жирного, вязкого, жидкого. (Остап) писын гына кӱ сен гыч листовкым лукто, изи помыла дене клейстерым шӱ ралтыш, витринеш пижыктен шындыш. Н. Лекайн. Остап из кармана быстро достал листовку, намазал кисточкой клейстер, прилепил к витрине. Изай сусыр верыш йодым шӱ ралтыш, бинт дене пидын шындыш. А. Ягельдин. Мой старший брат намазал на рану йод, перевязал бинтом.
    2. перен. подмазать; дать взятку. Ты ганалан (Тымапи Япык) ыш торешлане, но, шкат палет, изишак шӱ ралташ кӱ леш. А. Юзыкайн. На этот раз Тымапи Япык не противился, но, сам знаешь, нужно немного подмазать. – Кӧ кузе кертеш, туге шӱ ралта, а мый вот – хрусталь дене. С. Музуров. – Кто как может, так подмажет, а я вот – хрусталем.
    // Шӱ ралтен каяш намазывать, смазывать, замазывать (какое-л. количество предметов по порядку). – Пошкудо-влак, шке пошкудылан осалым шонаш ок йӧ рӧ, – карт кугыза тыматле йӱ к дене мане, пуйто кажне шомакшым пелтыме ӱй дене шӱ ралтен кая. К. Васин. – Соседи, нельзя желать своему соседу плохого, – сказал мягким голосом жрец, словно каждое слово смазывал топлёным маслом. Шӱ ралтен колташ мазнуть, намазать, помазать, смазать, замазать. – Мелнажым ӱмбачынат, йымачынат шӱ ралтен колтет гын веле, тамлын кая. Н. Лекайн. – Только если блин и сверху, и снизу намажешь (маслом), будет вкусно. Шӱ ралтен пуаш намазать, смазать, помазать, замазать кому-л. – Авай, мӱ шкыр шужен, кинде шултышеш ӱйым шӱ ралтен пу. В. Дмитриев. – Мама, я проголодался, намажь масла на кусочек хлеба.
    ◊ (Иктаж-кӧ н) тӱ рвым шӱ ралташ умаслить кого-л. чем-л.; дать взятку (букв. помазать губы кому-л.). См. тӱ рвӧ.
    III -ем однокр. выметнуть, вытащить (рыболовную сеть). Ик гана шӱ ралтыш, вес гана – икмыняр кол атма кӧ ргыштӧ йылгыжалте. А. Юзыкайн. Один раз выметнул, другой – несколько рыб заблестело в намёте.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > шӱралташ

  • 8 кӱралташ

    кӱралташ
    -ам
    возвр., 1 и 2 л. не употр. быть вырванным, вытеребленным

    Йытын кӱралтын лён вытереблен.

    Пытартыш паша – кынеат шукертак кӱралтын, вӱдышкат чыкалтын. Н. Мухин. Последняя работа давно завершена: конопля вытереблена и замочена.

    Марийско-русский словарь > кӱралташ

  • 9 пӱралташ

    пӱралташ
    -ам
    безл.
    1. быть сужденным, быть предопределённым, быть предназначенным (судьбой, роком, а также ситуацией)

    Кажне айдеме юмын пӱрымаш почеш ила, шочмыж годым кузе пӱралтын, ту гак ӱмыржым эртара. «Ончыко» Каждый человек живёт по божьей воле, проживает жизнь так, как ему предопределено при рождении.

    Эх, кузе тыйым (Розам) пӱртӱс моторештен. Кӧлан пӱралтынат? П. Корнилов. Эх, какой прекрасной сделала тебя природа. Кому ты суждена?

    2. быть данным (кому-л.), быть наделённым чем-л. (судьбой, роком)

    Ӧргаш шонышо ушкаллан тӱкыжӧ пӱралтын огыл. Калыкмут. Бодливой корове не суждены рога.

    Тек йӧратышт, айда, рвезе жап йӧраташланак пӱралтын. В. Любимов. Пусть любят, молодые годы даны для любви.

    Марийско-русский словарь > пӱралташ

  • 10 сӧралташ

    сӧралташ
    -ам
    этн. быть помолвленной

    (Курай:) Юлавий мы­лам сӧралтын, йӱлана почеш шӧрлен от керт. К. Коршунов. (Курай:) Юлави помолвлена со мной, по нашему обычаю ты не можешь от­казать.

    Марийско-русский словарь > сӧралташ

  • 11 шӧралташ

    шӧралташ
    -ам
    возвр.
    1. стираться, стереться; исчезать (исчезнуть) от вытирания, трения

    Изи ӱдыр кокытан цифрым резинкыж дене эркын ӱшташ тӱҥале. Но йошкар чернила нимынярат огеш шӧралт. «Ончыко» Девочка начала осторожно стирать ластиком цифру два. Но красные чернила нисколько не стираются.

    2. разводиться, развестись; расторгать (расторгнуть) брак

    Таче судышто кок мужыр шӧралте. Сегодня на суде развелись две пары.

    Сравни с:

    ойырлаш

    Марийско-русский словарь > шӧралташ

  • 12 йӧралташ

    валиться, свалиться;
    Составные глаголы:
    - йӧралт каяш

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > йӧралташ

  • 13 шӱралташ

    I. 2 спр.
    однокр. от шӱраш
    мазнуть.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > шӱралташ

  • 14 кӱралташ

    -ам возвр.,
    1. и 2 л. не употр. быть вырванным, вытеребленным. Йытын кӱралтын лён вытереблен.
    □ Пытартыш паша – кынеат шукертак кӱралтын, вӱдышкат чыкалтын. Н. Мухин. Последняя работа давно завершена: конопля вытереблена и замочена.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > кӱралташ

  • 15 пӱралташ

    -ам безл.
    1. быть сужденным, быть предопределённым, быть предназначенным (судьбой, роком, а также ситуацией). Кажне айдеме юмын пӱрымаш почеш ила, шочмыж годым кузе пӱралтын, ту гак ӱмыржым эртара. «Ончыко». Каждый человек живёт по божьей воле, проживает жизнь так, как ему предопределено при рождении. Эх, кузе тыйым (Розам) пӱртӱс моторештен. Кӧлан пӱралтынат? П. Корнилов. Эх, какой прекрасной сделала тебя природа. Кому ты суждена?
    2. быть данным (кому-л.), быть наделённым чем-л. (судьбой, роком). Ӧргаш шонышо ушкаллан тӱкыжӧ пӱралтын огыл. Калыкмут. Бодливой корове не суждены рога. Тек йӧратышт, айда, рвезе жап йӧраташланак пӱралтын. В. Любимов. Пусть любят, молодые годы даны для любви.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > пӱралташ

  • 16 сӧралташ

    -ам этн. быть помолвленной. (Курай:) Юлавий мылам сӧ ралтын, йӱ лана почеш шӧ рлен от керт. К. Коршунов. (Курай:) Юлави помолвлена со мной, по нашему обычаю ты не можешь от казать.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > сӧралташ

  • 17 шӧралташ

    -ам возвр.
    1. стираться, стереться; исчезать (исчезнуть) от вытирания, трения. Изи ӱдыр кокытан цифрым резинкыж дене эркын ӱшташ тӱҥале. Но йошкар чернила нимынярат огеш шӧ ралт. «Ончыко». Девочка начала осторожно стирать ластиком цифру два. Но красные чернила нисколько не стираются.
    2. разводиться, развестись; расторгать (расторгнуть) брак. Таче судышто кок мужыр шӧ ралте. Сегодня на суде развелись две пары. Ср. ойырлаш.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > шӧралташ

  • 18 тӱрвӧ

    Г. тӹ́рвӹ
    1. губа; кожная складка, образующая край рта. Кӱ шыл тӱ рвӧ верхняя губа; тӱ рвӧ гыч шупшалаш поцеловать в губы; тӱ рвым важык ышташ скривить губы.
    □ Тӱ рвӧ кӱ жгӧ, мӱ шкыр вичкыж. Калыкмут. Губы толстые, живот тощий. (Ванька) тӱ рвыжым овартен, калык ӱмбак онча. М. Шкетан. Ванька, надув губы, смотрит на людей.
    2. в поз. опр. губной; губы, губ, относящийся к губам. Тӱ рвӧ тӱ с цвет губ; тӱ рвӧ чия губная помада.
    □ Ӱдыр тӱ рвӧ лукшо дене шыргыжале. В. Дмитриев. Девушка улыбнулась уголками губ.
    ◊ Тӱ рвым куптырташ (чумырташ) надувать, надуть (букв. сморщить) губы; обижаться, обидеться; выражать (выразить) недовольство. Уховын тетрадьым нале. Почо. Лостык покшелне ик мут: “Мардеж”. Венцов тӱ рвыжым куптыртыш. “Ончыко”. Он взял тетрадь Ухова. Открыл ее. В середине страницы одно слово: “Ветер”. Венцов надул губы. Тӱ рвым суралаш заткнуть (зажать) рот; молчок, молчать (букв. запереть губы). Мом ужат, колат – тӱ рвет суралыме лийже. К. Васин. Что видишь, слышишь – заткни рот. Тӱ рвым тушкалташ пригубить (пробуя что-л.); прикоснуться губами. Подыл, кеч тӱ рветым тушкалте. В. Иванов. Хлебни, хоть пригуби. (Иктаж-кӧ н) тӱ рвым шӱ ралташ умаслить кого-л. чем-л.; дать взятку (букв. помазать губы). Мыланна тӧ ран тӱ рвыжым шӱ ралташ нимо дене. А. Березин. Нам нечем умаслить чиновника. Тӹ рвӓ -тӹ рвӓ ӹ лӓш Г. жить в любви, согласии, душа в душу (букв. губа к губе жить). Тӹ рвӹ тӹ реш(ӓ т) нӓлӓ ш агыл Г. даже не упоминать про кого-что-л., не раскрывать рта о чем-л. Тӹ рвӹ жӓт вӓш ак пиж Г. очень радуется (букв. даже губы не смыкаются).

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > тӱрвӧ

  • 19 йӧралт каяш

    свалиться.
    Основное слово: йӧралташ.

    Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > йӧралт каяш

  • 20 йӧралт возаш

    Ала-кӧ тайналтыш да йӧралт возо, чон йӧсын кечкыжмаш тарваныш. И. Васильев. Кто-то пошатнулся и упал, раздались тяжёлые стоны.

    Составной глагол. Основное слово:

    йӧралташ

    Марийско-русский словарь > йӧралт возаш

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»