-
61 сәнәгать
сущ.1) см. сәнәга2) собир. иску́сства и ремёсласәнәгатье алга киткән ил — страна́ с ра́звитыми иску́сствами и ремёслами
-
62 сурәттә
1. союзе́сли, е́сли то́лько; в слу́чае; в слу́чае, е́сликөн аяз торган сурәттә — е́сли то́лько день бу́дет пого́жим
2. послелогкиткән сурәттә дә — и в слу́чае отъе́зда
(в словосочет. с нареч. знач.) с... ви́дом, каки́м о́бразомкатгый сурәттә — категори́чески, категори́чно; с категори́чным ви́дом
тиешле сурәттә — до́лжным о́бразом
фаҗигале сурәттә — траги́чески; траги́ческим о́бразом
җитди сурәттә — с серьёзным ви́дом; серьёзно
-
63 тач килү
то́чно соотве́тствоватьтач китү быть впо́ру, соотве́тствовать соде́янному ( о наказании)тач киткән! — так ( ему) и на́до!; и подело́м
-
64 тешлеләнү
-
65 тигәнәк
1. сущ.1)а) репе́йник; терно́вниктигәнәк яфрагы — лист репе́йника
киткән юлыңа тигәнәк үссен! — пусть на твое́й доро́ге вы́растет репе́йник (т. е. не возвраща́йся, бо́льше не ходи́ сюда́)
б) разг. о не́которых колю́чих расте́нияхтимер тигәнәк — мордо́вник
чәнечкеле тигәнәк — тата́рник
эт тигәнәге — репе́йник обыкнове́нный
2) репе́й, колю́чка, пло́дник не́которых расте́ний (снабжённых колючками, липучками)күзгә тигәнәк керде — в глаз попа́ла колю́чка
чәчәк урынына тигәнәк — колю́чка вме́сто цветка́
2. прил.; перен.тигәнәк сарган — обле́плен (обле́пленный) колю́чками
то, что непреры́вно беспоко́ит, терза́ет ду́шу, терза́ющий ду́шу; му́чающий, мучи́тельныйтигәнәк сорау — мучи́тельный вопро́с
••тигәнәк белән сырганак (кебек) — (как) ко́шка с соба́кой
тигәнәк кебек ябышу — приста́ть как репе́й (как ба́нный лист)
-
66 тотрык
сущ.1) усто́йчивость, кре́пость; спосо́бность держа́тьсятотрыгы киткән — не спосо́бен держа́ться ( на ногах)
тотрыгын югалту — теря́ть/потеря́ть усто́йчивость
тотрыгы юк — нет до́лжной кре́пости (о мебели, лестнице)
2) перен. сто́йкость, вы́держкасм. тотнак3) постоя́нствокөннәрнең тотрыгы юк — пого́да (ны́нче) непостоя́нная
• -
67 төгәлсезлек
-
68 төлерү
неперех.; диал.задрема́ть (сидя, невзначай); засове́ть, сове́ть || дрёма, дремо́тасм. тж. йокымсыраутөлереп киткәнмен — я (совсе́м) задрема́л
-
69 төртенү
неперех.1) толка́ться, сова́ться ( туда и сюда)төртенеп йөри — толка́ется ( туда и сюда)
2) разг.; см. чукыну 1), 2)3) перен.; неодобр. ходи́ть, е́здить, бу́дучи неприглашённым; толкну́ться ( к кому)4) перен.; груб. ре́зко отка́зываться/отказа́ться, упря́миться/заупря́миться5) прост.; см. төртелү 6)•• -
70 тылсымлау
перех.1) очарова́ть/очаро́вывать; зачаро́вывать/зачарова́тьсүзе белән тылсымлый — он (она́) чару́ет сло́вом
2) см. сихерләүкемдер тылсымлап киткән — кто-то заколдова́л
-
71 чибәрләнү
возвр. от чибәрләү1) станови́ться/стать краси́вым, хороше́ть, похороше́ть; см. тж. матурланубу кечкенә кыз үсеп чибәрләнеп киткән — э́та ма́ленькая де́вочка подросла́, похороше́ла
2) кра́ситься, ма́заться (помадой, кремом, синью и т. п.) -
72 чолык
сущ.; уст.1) борть || бортево́йурманда чолык билгеләп кую — приме́тить в лесу́ борть
аерылып киткән корт иленә чолык ясап кую — сооруди́ть у́лей для отдели́вшегося пчели́ного ро́я
-
73 чырай
сущ.лицо́, вид лица́, черты́ лица́; физионо́миячырае үзгәрмәде — лицо́ не измени́лось
ачык чырайлы — с приве́тливым (откры́тым) лицо́м
караңгы чырай күрсәтү — встре́тить с угрю́мым (неприве́тливым) лицо́м
чырае агару — бледне́ть
••чырае качкан (киткән) — на нём лица́ нет
чырае качу; чырай китү — бледне́ть, побледне́ть
чырае көл кебек — лицо́ земли́стое (пе́пельное, бескро́вное, как полотно́)
чырае сытылу — ско́рчить лицо́, нахму́риться
чыраен сыту — де́лать ки́слую ми́ну
- чырае үзгәрүчыраен чыту — нахму́риться, насу́питься
-
74 шәплек
сущ.1) хоро́шее ка́чествотормышларының шәплеген сөйләү — расска́зывать о свое́й прекра́сной жи́зни
кызларның шәплеге күренеп тора — сра́зу ви́дно, что де́вушки сла́вные
2) быстрота́; пры́ткостьйөрү шәплеге — быстрота́ ходьбы́ (движе́ния)
хәрәкәт шәплеген арттыру — приба́вить ско́рость движе́ния
3) си́ла; интенси́вностьтавышлар элекке шәплекләрен югалткан — голоса́ потеря́ли былу́ю си́лу
4) перен. велича́вость, вели́чественность; ва́жностькая киткән элеккеге шәплеге? — куда́ исче́зла (его́) пре́жняя велича́вость?
-
75 шешенкерәү
неперех.слегка́ опуха́ть/опу́хнуть, слегка́ отека́ть/оте́чь; припуха́ть/припу́хнуть || отёк, опуха́ниечырае шешенкерәп киткән — лицо́ припу́хло
-
76 экономик
прил.; см. тж. икътисади1) в разн. знач. экономи́ческий (базис, кризис, застой)эконо́мик бәйләнешләр — экономи́ческие свя́зи
2) в знач. нареч. экономи́ческиэконо́мик файдалы — экономи́чески вы́годен
эконо́мик алга киткән илләр — экономи́чески ра́звитые стра́ны
•- экономик яктан
См. также в других словарях:
җәпләкә — диал. – 1. Сәнәк, чәнечке, циркуль кебек әйберләрнең бер аерысы, бер саптан бүленеп, аерылып киткән очларының берсе, теше. Шуңа охшашлы һәр нәрсә 2. Агачның ике яки берничә ботакка аерылып киткән өлеше – ботак аерысы һәм шуннан киткән һәр ботак.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тармак — (ТАРМАКЛАНУ) (ТАРМАКЛАУ) (ТАРМАКЛЫ) – 1. Үсемлекләрнең бер сабактан, бер төптән аерылып киткән өске яки тамыр өлешләре 2. күч. Бер төп өлештән аерылып чыгып торган яки аерымланып киткән һәртөрле бериш озынча әйберләр тур. 3. күч. сир. Аерым токым … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ботфорт — иск. Өскә таба киңәеп киткән озын кунычлы итек (иске армиядә кавалеристлар кигән). (к. : Башмак, Бурка) иск. Киңәеп киткән кунычлы биек кавалерия итеге … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
буй — 1. Аркылының киресе булган юнәлеш, озын як 2. Озынлык, киресе: иң 3. Гәүдә, сын зифа буй 4. Сузылып киткән җир мәйданы, җир өстендәге ара 5. Берәр нәрсәнең янәшә тирәсе, аңа чиктәш тирәлек; шул яклар чишмә буе 6. Берәр нәрсәнең өстендә, берәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эра — 1. Еллар исәбе башланып киткән вакыт яки вакыйга, шулай ук билгеле бер системада еллар исәбе мөселман эрасы Мөхәммәт мәккәдән качып киткән моменттан алып барыла Яңа эра (яки безнең эра) Христосның туган көне дип саналган көннән башлана 2. Период … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аденоидлар — Шешсыман булып үсеп киткән борын йоткылык бизләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аерма — 1. Башкалык, үзгәлек. Нәрсәне дә булса бүтәннәргә охшатмый, алардан аера, башкачарак итеп күрсәтә торган сыйфат. (Үлчәүдә, санда һ. б. ш.) туры килмәү, аерымлык 2. Нәр. б. (мәс. юлның) тармакланып, аерылып киткән урыны; чат 3. мат. Бер саннан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аермалы — с. 1. Аермасы булган, башка, үзгә, аерылып торган 2. Тармакланган, аерылып киткән (юл тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аерылыш — сир. Юл аерылып киткән урын, юл чаты … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ак — I. 1. Кар, сөт һәм акбур төсенә якын ачык төс 2. Чиста, керсез. күч. Эчкерсез, саф, гөнаһсыз 3. Чал ак сакаллы карт 4. Гражданнар сугышында большевикларга каршы булган ак офицер и. АКЛАР – Контрреволюционерлар, акгвардиячеләр, большевизм… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алда — рәв. 1. Каршыда, ал якта. бәйл. Каршыда минем алда хәрбиләрчә тор 2. Киләчәктә 3. Кемнән яки нәр. б. элек 4. Беренче булып, сафның, төркемнең башында. с. Эштә кемнән дә булса өстен, алдынгы 5. хәб. Алга киткән сәгать 10 минут алда … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге