-
1 ошкылаш
ошкылаш-ам1. шагать, идти шагомПисын ошкылаш шагать быстро;
ончыко ошкылаш шагать вперёд.
Ынде Сакар чодыра корно дене ошкылеш, чодыра юж дене шӱла. С. Чавайн. Теперь Сакар шагает по лесной дороге, дышит лесным воздухом.
Остап ден Вася урем мучко ошкылыт. Н. Лекайн. Остап и Вася шагают по улице.
2. перен. продвигаться, развиваться в каком-л. направленииМемнан элна эркын-эркын рынке корно дене ошкылеш. Наша страна мелкими шажками двигается к рынку.
3. перен. приближаться; стать близким по времениУпшалын шем-канде пилоткым, мемнан велыш йӱд ошкылеш. А. Тимиркаев. Надев тёмно-синюю пилотку, приближается к нам ночь.
Ошкылеш пӱртӱсын юалге изаже, чатлама январь. А. Филиппов. Приближается прохладный брат природы, холодный январь.
Составные глаголы:
-
2 ошкылаш
Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > ошкылаш
-
3 ошкылаш
-ам I. шагать, идти шагом. Писын ошкылаш шагать быстро; ончыко ошкылаш шагать вперёд.□ Ынде Сакар чодыра корно дене ошкылеш, чодыра юж дене шӱ ла. С. Чавайн. Теперь Сакар шагает по лесной дороге, дышит лесным воздухом. Остап ден Вася урем мучко ошкылыт. Н. Лекайн. Остап и Вася шагают по улице.2. перен. продвигаться, развиваться в каком-л. направлении. Мемнан элна эркын-эркын рынке корно дене ошкылеш. Наша страна мелкими шажками двигается к рынку.3. перен. приближаться; стать близким по времени. Упшалын шем-канде пилоткым, мемнан велыш йӱ д ошкылеш. А. Тимиркаев. Надев тёмно-синюю пилотку, приближается к нам ночь. Ошкылеш пӱ ртӱ сын юалге изаже, чатлама январь. А. Филиппов. Приближается прохладный брат природы, холодный январь.// Ошкыл колташ зашагать. Тудын (Валян) почешыже Галят ошкыл колтыш. «Ончыко». За Валей зашагала и Галя.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > ошкылаш
-
4 йогыланен ошкылаш
лениво шагать.Основное слово: йогыланаш.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > йогыланен ошкылаш
-
5 куржмо йӧре ошкылаш
рысить, идти рысью.Основное слово: йӧре.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > куржмо йӧре ошкылаш
-
6 лектын ошкылаш
Основное слово: лекташ.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > лектын ошкылаш
-
7 таҥ ошкылаш
Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > таҥ ошкылаш
-
8 ужатен ошкылаш
провожать, проводить (букв. провожая, шагать куда-л.)Макар Олюм ужатен ошкыльо. Й. Ялмарий. Макар пошёл провожать Олю.
Составной глагол. Основное слово:
ужаташ -
9 пӱгырташ
-ем1. наклонять, наклонить; гнуть, сгибать, согнуть (какую-л. часть тела). Капым пӱгырташ наклонить туловище; тупым пӱгыртен шогалаш встать, согнувши спину.□ Чашкер гыч лектын, пӱчӧ-влак адакат шудо дек вуйыштым пӱгыртышт. А. Айзенворт. Выйдя из чащобы, олени снова наклонили головы к траве. (Егор) шылыжшым йӧсынрак пӱгыртен, (руда) лотокым шӱкен лукташ тырша. И. Васильев. Егор, наклонившись с трудом, старается вытолкать лоток с рудой.2. наклонять, наклонить; нагибать, нагнуть; пригибать, пригнуть (что-л.). Ӱлыкыла пӱгырташ наклонять вниз; укшым кучен пӱгырташ пригибать ветку рукой.□ Верын-верын эҥыжше лӧзаҥеш, пондыжым пӱгырта, аршашын-аршашын тарай лаштыкла кеча. Д. Орай. Местами спеет малина, наклоняет свои кусты, висит кумачовыми ожерельями. Кенета йӱдйымач йӱштӧ мардеж пӱтырналт толеш, ломбер вуйым лупшкеден, мландыш шумеш пӱгырта. А. Эрыкан. Вдруг с севера закружил холодный ветер, качая, пригибал верхушки черёмух до самой земли.3. гнуть, сгибать, согнуть; сутулить, ссутулить; горбить, сгорбить (кого-что-л.) Тупым пӱгырташ горбить спину; капым пӱгыртен ошкылаш идти, сутуля фигуру,□ Неле паша (Сергейын) аважым рвезынек пӱгыртен, чевер шӱргыжым куптыртен. К. Васин. Тяжёлая работа согнула мать Сергея смолоду, покрыла морщинами её красивое лицо.4. гнуть, сгибать, согнуть (что-л. в дугообразную форму). Пӱгӧ гай пӱгырташ согнуть в дугу.□ Тӱргоч пӱгыртет гын, кеч-могай воштырат тугын кертеш. П. Апакаев. Если гнёшь слишком, то любой прут может сломаться.5. перен. гнуть, согнуть; покорять, покорить; сломать, сломить кого-л. Иктаж-кӧм пӱгырташ толашаш пытаться согнуть кого-л.; чоялык дене пӱгӹрташ согнуть хитростью.□ Богданов семинарист-влакым кеч-кузе шыгыремден гынат, нуным пӱгыртен кертын огыл, утларак веле шыдым луктын. С. Чавайн. Богданов, как ни притеснял семинаристов, не смог согнуть их, а только ещё больше злил их.6. перен. разг. идти, ссутулившись, согнувшись. Шоҥго кува-кугыза-влак черке гыч кудышкышт пӱгыртат. М.-Ятман. Старухи и старики, ссутулившись, идут из церкви домой. См. пӱгыртаташ.// Пӱгыртен шындаш согнуть, нагнуть, наклонить, ссутулить. Тупым пӱгыртен шынден ошкылаш идти, ссутуливши спину.□ Шолдыра пӱгыльмӧ-влак укшым пугыртен шынденыт. Крупные шишки согнули ветку.◊ Вуйым пӱгырташ1. вешать, повесить голову; унывать, отчаиваться. Эҥгеклан вуйым пӱгыртен шогет гын, тудо тыйым вашке туештара. М. Шкетан. Если будешь вешать голову перед бедой, то она быстро сломит тебя. 2) гнуть шею (букв. голову); кланяться, заискивая. Омса воктен шогылтшо сур кугыза омсам комдык почаш вашка, тӧрам вуй пӱгыртен вашлиеш. А. Эрыкан. Седой старик, стоящий возле двери, спешит шире открыть дверь, встречает начальника, склоняя голову. 3) клонить (свою) голову; покоряться, позволять (себя) унижать. Молан мый шкемым мыскылыктем, сырыктем? Шке вуем шке мый молан пӱгыртем? «У вий». Почему я позволяю насмехаться над собой, позволяю бить себя? Почему я сам клоню свою голову? Тупым пӱгырташ клонить спину; покоряться. – А меже мо? Виян еҥончылно тупнам пӱгырташ тунемыннат, мутымат пелешташ огына тошт, – шыде йӱкын пелештыш Эрканай. К. Васин. – Мы что? Перед сильным человеком мы привыкли клонить спину, не смеем сказать и слова ему, – Эрканай сказал со злостью. (Иктаж-кӧм) пӱгыла пӱгырташ согнуть в дугу кого-л.; заставить смириться, покориться. Йӧнан годым чылаштымӓт хан ончылан пӱгыла пугыртен шогалтем. Н. Арбан. При случае я всех их согну в дугу перед ханом.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > пӱгырташ
-
10 йогыланаш
Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > йогыланаш
-
11 йолдырге
жеманно, рисуясь;йолдырге ошкылаш — идти рисуясь.
Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > йолдырге
-
12 йолшӱма
йолшӱма ошкылаш — продвигаться ощупью.
Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > йолшӱма
-
13 йоштке
-
14 йӧре
1. нареч.1) вместе;2) вперемешку;2. в знач. послелога передается предлогами:1) вместе (с чем-л.);2) с (кем-чем-л.) (употребляется при обозначении явления или состояния, которым сопровождается какое-л. действие);Идиоматические выражения:- куржмо йӧре ошкылаш -
15 йӱк-йӱан
шум, гам, гул, галдеж, гвалт разг.;йӱк-йӱаным лукташ — поднять шум, гвалт.
Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > йӱк-йӱан
-
16 ковыртатен
деепр. от ковыртаташ,передается также наречиями горделиво, рисуясь;ковыртатен ошкылаш — шагать горделиво.
Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > ковыртатен
-
17 лекташ
1) выходить, выйти;корныш лекташ — выйти на дорогу; тронуться в путь
;строй гыч лекташ — прям., перен. выйти из строя
;2) выезжать, выехать;3) всходить, взойти (о солнце, луне);4) всходить, взойти (о всходах);5) выходить, выйти, получаться, получиться (как результат);6) прививаться, привиться (об оспе);7) резаться, прорезываться, прорезаться (о зубах);8) выступать, выступить; вскочить разг.;9) выписываться, выписаться, выйти (из больницы);10) вытекать, вытечь, следовать, последовать (быть следствием);11) в сочетании с деепричастной формой глагола выражает движение изнутри, напр.:тӧрштен лекташ — выскочить, выпрыгнуть
;чоҥештен лекташ — вылететь, выпорхнуть
;Идиоматические выражения:- нигуш лекде
- шыде лектеш
- тудын нерген ой лекте
- марлан лекташСоставные глаголы:- лектын возаш
- лектын каяш
- лектын кудалаш
- лектын куржаш
- лектын ошкылаш
- лектын пыташ
- лектын шогалаш
- лектын шогаш -
18 ончыч(ын)
1. нареч.1) впереди, спереди;2) сначала; раньше, прежде;ончыч луд, вара каласкале — сначала прочти, потом рассказывай
;2. в знач. послелога, передается предлогами: перед (кем-чем-л.), впереди (кого-чего-л.);эн ончыч — а) раньше всего, прежде всего; в первую очередь; б) раньше всех, прежде всех
;Составные глаголы:- деч ончычСловарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > ончыч(ын)
-
19 ончыч(ын)
1. нареч.1) впереди, спереди;2) сначала; раньше, прежде;ончыч луд, вара каласкале — сначала прочти, потом рассказывай
;2. в знач. послелога, передается предлогами: перед (кем-чем-л.), впереди (кого-чего-л.);эн ончыч — а) раньше всего, прежде всего; в первую очередь; б) раньше всех, прежде всех
;Составные глаголы:- деч ончычСловарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > ончыч(ын)
-
20 роштке
чеканя шаг; чеканным шагом;роштке тошкалын ошкылаш — идти, чеканя шаг.