-
1 киптерү
перех.1) суши́ть, засу́шивать, засуши́ть, высу́шивать/вы́сушить (бельё, грибы, фрукты, лекарственные травы и т. п.) || суше́ние, су́шка, засу́шивание, засу́шка, высу́шивание, вы́сушка || суши́льныйяңгыр юешли, кояш киптерә — до́ждик выма́чивает, со́лнышко высу́шивает
сусыз юа, җилсез киптерә — (посл.) без воды́ мо́ет, без ве́тра су́шит ( о пронырливом человеке)
киптерү җайланмалары — суши́льные устро́йства
2) обсу́шивать/обсуши́ть, подсу́шивать/подсуши́ть, просу́шивать/просуши́ть (что-л. влажное, мокрое) || подсу́шивание, обсу́шка, обсу́шивание, подсу́шка, прису́шивание, просу́шкаяңгырда чыланган киемне киптерү — подсуши́ть оде́жду, промо́кшую под дождём
кояш чыкны киптерде — со́лнце обсуши́ло росу́
3) осуша́ть/осуши́ть (почву, местность) || осуше́ние, осу́шка || осуши́тельныйсазлыкларны киптерү — осуши́ть боло́та; осуше́ние (осу́шка) боло́т
киптерү эшләре — осуши́тельные рабо́ты
4) вя́лить, завя́ливать/завя́лить, провя́ливать/провя́лить ( рыбу) || вя́ление, завя́ливание, провя́ливание5) промока́ть/промокну́ть (чернила - промокашкой, пот - полотенцем)6) перен. иссуша́ть/иссуши́ть, подсу́шивать/подсуши́ть (о болезни, городе и т. п.)кешене эш киптермәс, кайгы киптерер — (посл.) не труд иссуша́ет челове́ка, а го́ре
•- киптереп алу
- киптереп бетерү
- киптереп җиткерү
- киптереп киметү
- киптереп кую
- киптереп чыгу -
2 киптерә төшү
подсу́шивать/подсуши́ть -
3 киптерү
-
4 киптерүче
сушильщик -
5 киптерүче
сущ. сушильщик -
6 тир киптерү
1) отдыха́ть/отдохну́ть во вре́мя рабо́ты2) зря проводи́ть рабо́чее вре́мя; прерыва́ть рабо́ту из-за ле́ни и т. п. неуважи́тельных причи́н; загора́ть -
7 агрегат
1. сущ.1) агрега́т (посевной, уборочный, молотильный, доильный)киптерү агрегаты — суши́льный агре- га́т || агрега́тный
агрегат заводы — агрега́тный заво́д
2) минер. агрега́т (совокупность отдельных минералов, составляющих горную породу)2. прил.агрега́тныйагрегат станок — агрега́тный стано́к
агрегат җайланма — агрега́тная устано́вка
-
8 аякчу
сущ.; собир.1) вся́кая о́бувь; причинда́лы обува́нияаякчуны киптерү — суши́ть о́бувь и всё про́чее (все причинда́лы)
2) разг. портя́нки, обмо́тки, о́нучи; чулки́итегең дә, бөтен аякчуың да юпь-юеш — и сапоги́ у тебя́, и обмо́тки соверше́нно мо́крые
-
9 гөлбадран
-
10 киптерелү
страд. от киптерү1) суши́ться, засу́шиваться, просу́шиваться, подсу́шиваться, обсу́шиваться2) осуша́ться/осуши́ться (о почве, болотах)3) вя́литься, провя́ливатьсякиптерелгән балык — вя́леная ры́ба
4) перен. иссуша́ться (кем-л., чем-л.) -
11 киптеренү
-
12 киптертү
понуд. от киптерү 1)-5) -
13 кипшетү
-
14 колаша
сущ.1) лото́кколашада чикләвек киптерү — суши́ть оре́хи в лотке́
2) жёлоб, желобо́кколашадан чишмә суы ага — по желобку́ бежи́т ключева́я вода́
-
15 корыту
1) перех. суши́ть, засу́шивать/засуши́ть, высу́шивать/вы́сушить; вытира́ть/вы́тереть; обтира́ть/обтере́ть, протира́ть/протере́ть на́сухо (чем-л.) (мытую посуду, пол, стол, кожу и т. п.)2) суши́ть, подсу́шивать/подсуши́ть, де́лать, сде́лать бо́лее сухи́м (влажную соль, муку, топливо и т. п.) || су́шка, подсу́шка, подсу́шиваниесм. тж. киптерү3) тех. дренирова́ть, дренажи́ровать, производи́ть/произвести́ дрена́ж; суши́ть || дрени́рованиесазлыкны корыту — дрени́ровать (суши́ть) боло́то; дрена́ж боло́та (по́чвы)
4) суши́ть, де́лать, сде́лать сухи́м, обезжи́ривать/обезжи́рить (кожу, волосы, лицо и т. п.)5) иссуша́ть/иссуши́ть, губи́ть, погуби́ть, приводи́ть/привести́ к засыха́нию, увяда́нию, ги́бели (что-л.) (о сильных морозах, лучах солнца, засухе, химикатах и т. п.)6) перен. приводи́ть/привести́ к разоре́нию, опустоше́нию; разоря́ть/разори́тьил (йорт) корыту — разори́ть страну́ (дом, хозя́йство)
7) перен. ликвиди́ровать, уничтожа́ть/уничто́жить, истребля́ть/истреби́тьнәселен корыту — истреби́ть весь род
токымын корыту — перевести́ всю поро́ду; уничто́жить, истреби́ть до еди́ного
тамырын (төбен-тамырын) корыту — ликвиди́ровать (уничто́жить) с ко́рнем (что-л.); искорени́ть, выкорчёвывать/вы́корчевать
• -
16 сарку
неперех.1) проса́чиваться/просочи́ться, сочи́ться, проника́ть/прони́кнуть ( о жидкости) || проса́-чивание, проника́ниебинт аркылы кан саркый — сквозь бинт проса́чивается кровь
боз ярылган җирдә су өскә саркып чыккан — че́рез тре́щины льда вода́ просочи́лась наве́рх
аяк асты бераз сарксын — пусть земля́ (букв. под нога́ми) немно́жко подсо́хнет
3) перен. доноси́ться, слы́шаться; проса́чиваться/просочи́ться, проника́ть/прони́кнуть че́рез прегра́ды (о звуках, лучах и т. п.)бүлмәгә алсу яктылык саркып керә — в ко́мнату проника́ет (проса́чивается) ро́зовый свет
калын ишек аша коридорга көлү тавышы саркып чыга — че́рез то́лстую дверь в коридо́р доно́сятся (проса́чиваются) зву́ки сме́ха
-
17 сохари
-
18 су
I сущ.1)а) вода́ || во́дный, водяно́йсалкын су — холо́дная вода́
кайнар су — горя́чая вода́
кайнамаган су — сыра́я вода́
агым су — прото́чная вода́
чишмә суы — ключева́я вода́
диңгез суы — морска́я вода́
газлы су — газиро́ванная вода́
минераль су — минера́льная вода́
кар суы — та́лая вода́
су процедуралары — во́дные процеду́ры
су тамчылары — водяны́е ка́пли
су тузаны — водяна́я пыль
б) первый компонент составных слов, соответствующий русскому водо-су үлчәгеч — водоме́р
су бүлгеч — водоотво́д
2) перен.; разг. вода́; пусто́е многосло́виекитапның яртысы су — полови́на кни́ги состои́т из воды́
3) вода́, водоём || во́дный; водяно́йтирән су — глубо́кая вода́
су кимәле — у́ровень воды́
су этеме — напо́р воды́
су өсте — во́дная пове́рхность
су юлы белән — во́дным путём
су тегермәне — водяна́я ме́льница
4) обычно мн.суларво́дытерриториаль сулар — территориа́льные во́ды
5) разг. река́, ре́чка (употр. с именем собственным)Ык суы — река́ Ик
Казан су — река́ Каза́нка
киң су — широ́кая река́
су ярларыннан чыкты — река́ вы́шла из берего́в
6) разг. сокашказаны суы — желу́дочный сок
җимеш суы — фрукто́вый сок
7) разг. раство́р, рассо́л, сы́вороткасабын суы — мы́льный раство́р
селте суы — щелочно́й раство́р
эремчек суы — творо́жная сы́воротка
кәбестә суы — капу́стный рассо́л
тозлаган кыяр суы — огуре́чный рассо́л
•- су агымы
- су алгыч
- су алмашы
- су алу
- су алу җайланмасы
- су анасы
- су асты дөньясы
- су аткыч
- су атчыгы
- су әйләнеше
- су балтырганы
- су баркылдагы
- су басу
- су башнясы
- су башы
- су белән җылыту
- су белән суыту
- су билгеләре
- су бите
- су борчасы
- су борычы
- су бөтнеге
- су бүлгеч
- су гөле
- су еланы
- су җәелү
- су җибәргеч
- су җыйгыч
- су җылыткыч
- су җылыту
- су иясе
- су йөрү каналлары
- су кайту
- су каналы
- су кандаласы
- су колонкасы
- су комае
- су коңгызы
- су кошы
- су көпшәле
- су куу
- су кынасы
- су кычытканы
- су кыягы
- су күзе
- су күләме
- су күрәне
- су күсесе
- су күтәрелү
- су күтәрелеше
- су күтәрткеч
- су күтәртү
- су лаләсе
- су өләшкеч
- су пәрие
- су полосы
- су салмалы
- су сыеры
- су сыерчыгы
- су сыешлык
- су тавыгы
- су талпаны
- су ташлагыч
- су ташучы
- су ташуы
- су торбасы
- су төшергеч
- су төшү
- су тычканы
- су упкыны
- су үгезе
- су үрмәкүче
- су үткәргеч
- су үткәрмәүчән
- су үткәрмәүчәнлек
- су үткәрү
- су үткәрүчән
- су үткәрүчәнлек
- су үтү
- су чаңгысы
- су чаңгычысы
- су чаяны
- су чәчәге
- су чигенеше
- су чистарткыч
- су чистарткыч корылмалар
- су чистарту
- су чыпчыгы
- су шөпшәсе
- су эте
- су юлы
- су юлын күрсәтү
- су юнәлткеч колаша
- су язы
- суга алып бару
- суга баткан кеше
- суга бату
- суга төшү
- суга чыдам
- суга чыдамлы
- суга чыдамлылык
- суда эрүчән
- суда эрүчәнлек
- судан файдалану
- судан файдаланучы••су баштан болгана — (погов.) ры́ба гниёт с головы́
су белән дә аера алмассың — водо́й не разольёшь; не разле́й вода́
су белән юып алгандай булды — как ве́тром сду́ло; как бу́дто коро́ва языко́м слизну́ла
су болгату — мути́ть во́ду
су кебек ага — течёт, что вода́ ( о больших расходах)
су кебек агылу — течь реко́й; течь широ́ким пото́ком
су кебек (су урынына) эчү — знать назубо́к; отвеча́ть без запи́нок
су кушу — прибавля́ть/приба́вить от себя́; залива́ть
су сибеп үстергәндәй — как грибы́ по́сле дождя́
су төбенә китү — идти́ ко дну; утону́ть
су төбенә җибәрү — пусти́ть (отпра́вить) на дно; утопи́ть
су язып, май төшмәс — (погов.) во́ду толо́чь -ма́сла не бу́дет (вода́ и бу́дет)
суга батканда саламга ябышу — хвата́ться за соло́минку
суга сәнәк белән язган (язылган) — на воде́ ви́лами напи́сано
суга төшеп югалган кебек — как в во́ду ка́нул
суга төшкән тавык кебек — как мо́края ку́рица; как в во́ду опу́щенный; (ходи́ть) мо́крой ку́рицей
суга төшкәндәй булды — как в во́ду ка́нул
суга төшсә, судан да коры чыга торган — из воды́ сухи́м вы́лезет
судагы балык кебек — как ры́ба в воде́
судан коры чыгу — вы́йти сухи́м из воды́
II сущ.сусыз юа, җилсез киптерә — языко́м сте́лет; язы́к хорошо́ подве́шен
-
19 сусыз
прил.безво́дный, без воды́сусыз дала — безво́дная степь
сусыз үзән — безво́дное ру́сло
сусыз чиләк — ведро́ без воды́
••сусыз кашыктан сусыз суырып йотарлык — пи́саная краса́вица
сусыз мунчала белән арка ышку — корми́ть пусты́ми обеща́ниями
сусыз самавыр шикелле кызу — кипяти́ться по́пусту
сусыз юу; сусыз юып, җилсез киптерү — льстить, уле́щивать, ума́сливать
-
20 тир
I сущ.пот, испа́ринатир тамчылары — ка́пли по́та
- тир чиретирең аккан җирнең кадере — дорога́ земля́, кото́рую поли́л по́том
- тир алу
- тир бизе
- тир кату
- тир тозы
- тир хастасы
- тир хастәсе
- тиргә бату
- тиргә төшү
- тиргә батыру
- тиргә төшерү••тир белән табу — зараба́тывать/зарабо́тать трудо́м
тир салу (түгү) — вложи́ть пот; пролива́ть/проли́ть пот; кропи́ть по́том
II сущ.тир түгеп — в по́те лица́
тирда ату — стреля́ть в ти́ре
См. также в других словарях:
киптерү — 1. Коры хәлгә китерү. Кирәкле дымнан мәхрүм итеп, артык дәрәҗәдә корыту 2. Озак саклау өчен махсус әзерләнә торган үсемлек, җиләк җимеш, балыкның һ. б. дымын, юешлеген бетерү 3. күч. Төрле җәберләүләр, рухи газаплаулар белән йончытып, интектереп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җилләтү — 1. Җил кертү, җил кертеп һаваны алмаштыру, сафландыру 2. Ясалма җил тудырып җиләсләндерү, тирне киптерү тур. 3. Җилгәрү (2) 4. Җилдә тоту, җилдә, кояшта тотып киптерү. күч. Нәр. б. көтеп тышта (җил һәм салкында) озак торырга мәҗбүр итү тур. бик… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мич — 1. Бинаны җылыту, азык пешерү өчен кирпеч яки тимердән эшләнгән җайланма 2. Материалларны эшкәртү алдыннан кыздыру корылмасы. МИЧ АШЫ – Өчпочмак, бәлеш һ. б. ш. мичтә пешерелгән ашамлыклар, таба ашлары. МИЧ БАШЫ – Мич өстендә әйбер киптерү яки… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әвен — Сугарга дигән көлтәләрне киптерү корылмасы; шуның өстенә эче куыш итеп өелгән көлтәләр. ӘВЕН БАЗЫ – Көлтә киптергәндә ягар өчен казылган, тирә ягы гадәттә ташлар белән ныгытылган баз. ӘВЕН СУГУ – Әвендә киптерелгән ашлыкны сугу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дренаж — 1. Каналлар, торбалар системасы һ. б. ш. ярдәмендә сазлы җирләрне, туфракны киптерү эше, чаралары 2. Шештәге, тәндәге үлекне, сыекчаны көпшә яки марля тасмасы ярдәмендә агызып суыртып чыгару … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җилектерү — I. 1. Туйдыру, күңел кайтару (ашамлык тур.) 2. күч. Ялыктыру, туйдырып бетерү. II. ҖИЛЕКТЕРҮ – Җилдә тотып киптерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
каклау — (КАКЛАНУ) (КАКЛАГАН) – Ит, балык һ. б. тозлап, ыслап киптерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кибенү — Чыланган өс башны киптерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
киптергеч — Язу карасын үзенә сеңдерә, киптерә торган кәгазь … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
колаша — Кәбестә турау, орлык киптерү һ. б. өчен агачтан эшләнгән тагарак. Шундый форм. эшләнгән яки шуны хәтерләткән һәртөрле әйбер, җайланма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
колосник — 1. Һава керсен һәм көл коелсын өчен мич төбенә куела торган чуен рәшәткә 2. Колмак, көлтә кебекләрне элеп яки өеп киптерү өчен колгалардан араталап ясалган сәндерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
