-
1 катлау
I перех.1) скла́дывать/сложи́ть, класть в не́сколько слоёводеялны ике катлау — сложи́ть одея́ло вдво́е
берничә катлап бинт салу — наложи́ть бинт в не́сколько слоёв
2) сдва́ивать/сдво́ить, свива́ть/свить (из нескольких волокон, ниток), сучи́ть, скру́чиватьөч катлап ишү — свива́ть в три ни́тки
II сущ.җеп катлау — сучи́ть (скру́чивать) ни́тки
1) см. катлам 1), 2)2) чаще во мн. ч. сосло́вие, просло́йка, слой; кругкиң катлаулар — широ́кие слои́ ( населения)
югары (өстен) катлаулар — вы́сшие слои́, привилегиро́ванные сосло́вия
-
2 катлау
гл1. слоить, наслоить, наложить слоями (пластами), напластовать // слой, пласт // перен прослойка, сословие2. свивать, свить; сучить, ссучить, скручивать3. с-х пахать вторично, двоить -
3 катлау
-
4 катлау-катлау
прслоёный, слоистый // слоями, пластами -
5 мөгез катлау
зоол.; см. мөгезсыман -
6 qatlaw
-
7 иерархия
сущ.1) иера́рхия (порядок подчинения низших чинов, должностей высшим) || иерархи́ческийгражданлык иера́рхиясе — гражда́нская иера́рхия
түбән катлау иера́рхиясе — иера́рхия ни́зших слоёв
иера́рхия тәртибе — иерархи́ческий поря́док
2) перен. иера́рхия (последовательность, постепенность) -
8 йомдыргыч
прил.замыка́ющий, мига́тельныййомдыргыч катлау — бот. замыка́ющий слой
йомдыргыч яры — анат. мига́тельная перепо́нка
-
9 калын
прил.1) то́лстыйкалын такта — то́лстая доска́
калын журнал — то́лстый журна́л
калын стена — то́лстая стена́
калын кара туфрак — то́лстый слой чернозёма
калын оек — то́лстые чулки́
2) то́лстый, густо́й, сплошно́йкалын май катлавы — то́лстый слой жи́ра
ипигә калын ягылган бал — гу́сто нама́занный на хлеб мёд
тузан калын катлау булып ята — пыль лежи́т то́лстым сло́ем
3)а) дрему́чий, глухо́й, ча́стыйкалын урман — дрему́чий лес
б) густо́йкалын чәч — густы́е во́лосы
4)а) то́лстый, по́лный; ту́чныйкалын кеше — то́лстый челове́к
калын гәүдәле — с по́лной фигу́рой; полноте́лый
б) то́лстый, по́лный, кру́пный, мяси́стый ( о частях лица)калын иреннәр — по́лные гу́бы
5) густо́й, полнозву́чный, ни́зкий, басови́тый (о звуке, голосе)калын тавышлы гудок — басови́тый гудо́к
калын тавыш — ни́зкий го́лос
6) то́лстый, пло́тный; гру́быйкалын тукыма — то́лстая ткань
калын киндер — пло́тный холст, гру́бый холст; паруси́на
калын иренле — толстогу́бый, губа́стый
•- калын хәреф••калын тиреле — толстоко́жий
-
10 катлану
-
11 мөгез
сущ.1) рог, рога́ ( у животных)болан мөгезе — оле́ньи рога́
берәүгә мөгезе кыйбат, берәүгә - үгезе — (посл.) одному́ до́рог бык, друго́му - рога́
сөзгәк сыерга алла мөгез бирми — (погов.) бодли́вой коро́ве бог рога́ не дал
2) перен. ши́шка на лбу (от удара, какой-л. болячки)нинди мөгез синең маңгаенда? — что за ши́шка на твоём лбу?
көтүче мөгезе — пасту́ший рожо́к
4)а) спец. рога́ ( сырьё для галантерейного производства)б) прил. рогово́ймөгез матдә — рогово́е вещество́
мөгез тарак — рогово́й гре́бень
мөгез эшкәртү эше — рогово́й куста́рный про́мысел
мөгез тирәле күзлек — очки́ в рогово́й опра́ве
•- мөгез катлау
- мөгезпәрдә••мөгез кую (утырту) — наста́вить рога́ ( об измене жены)
елан мөгезе генә юк — (погов.) нет то́лько пти́чьего молока́ (букв. нет то́лько змеи́ных рого́в) (т. е. всё есть, всё в изобилии, всего много)
мөгезен сындыру — успоко́ить, уня́ть я́рость кого-л. (букв. облома́ть, слома́ть рога́ кому-л.)
үгезне мөгезеннән эләктерү — брать быка́ за рога́
мөгез чыгару — выду́мывать небыли́цы
мөгез чыгу — ирон. возвыша́ться, повыша́ться в чи́не ( по службе)
-
12 мөгезсыман
прил.рогови́дныймөге́зсыман катлау — рогови́дный слой
-
13 су үткәрүчән
водопроница́емыйсу үткәрүчән катлау — водопроница́емый слой
-
14 сулы
прил.1) напо́лненный водо́й; с водо́йсулы чиләк — ведро́ с водо́й
сулы чокыр — я́ма, напо́лненная водо́й
2) вла́жный, мо́крый; пропи́танный водо́йсулы чүпрәк белән — вла́жной тря́пкой
сулы җир — вла́жная земля́
сулы урыннар — мо́крые места́
3) хим. во́дныйсулы кушылмалар — во́дные соедине́ния
4) см. сусыл5) водоно́сныйсулы горизонт — водоно́сный горизо́нт
сулы катлау — водоно́сный слой
6) вторая часть составных слов соотв. русскому -водныйтирән сулы — глубоково́дный
сай сулы — мелково́дный
күп сулы — многово́дный
•
См. также в других словарях:
катлау — I. ф. Ике яки берничә кат итү, кат кат итү. II. КАТЛАУ – и. Берәр өсйөзгә түшәлеп, җәелеп яткан масса. Катлам, геологик пласт 2. Социаль экономик хәлләре, дөньяга карашлары, культура дәрәҗәләре буенча бериш кешеләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аристократия — 1. Хаким сыйныф вәкилләре, югары, өстен катлау, аксөякләр. Нин. б. иҗтимагый группаның өстен катлавы финанс а. се 2. тар. Власть башында югары катлау вәкилләре торган дәүләт идарәсе формасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
интеллигенция — 1. Фән һәм культураның бер өлкәсе буенча белем алган һәм шул өлкәдә даими акыл хезмәте белән көн күрүче кешеләрдән торган социаль катлау. Шул катлау кешеләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
плебей — 1. Борынгы Римда: ирекле, әмма элек һичбер политик хокукка ия булмаган иң түбән иҗтимагый катлау вәкиле 2. Дворян нәселеннән булмаган, түбән катлау кешесе, кара халык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пленка — 1. Бер ягына яктылык тәэсир итә торган катлау сыланган һәм фотога, кинога төшерүдә кулл. тор. үтә күренмәле эластик тасма 2. Бер ягына тавыш языла торган катлау сыланган магнитофон тасмасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әһел — 1. Нин. б. катлау, оешма, эшчәнлек өлкәсенә караган кешеләр төркеменең берсе, вәкиле медицина әһеле, дин әһеле 2. иск. Бер эшкә карата яраклылык, аны башкара алучылык сүздә әһел булмаганга сүз сөйләмә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бояр — тар. 1. Мәскәү Русенда бүләк итеп бирелә торган югары дәрәҗә; шуңа ия булган кеше 2. Борынгы Русьта һәм Мәскәү дәүләтендә югары катлау вәкиле; эре җирбиләүче. БОЯРЩИНА … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гавам — иск. Халык, халык массасы. Укымаган, надан халык, түбән катлау кешеләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
горизонт — 1. Күз күреме кадәр җир, ераклык, күзәтүчегә күк гөмбәзенең җир белән тоташкан булып күренгән cызыгына кадәрге аралык 2. Күк гөмбәзенең түбәнге, җиргә якын өлеше 3. күч. кит. Киңлек, зур күләмлелек, киң колачлылык. Фикерләү, белем, дөньяга караш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дворян — Феодаль җәмгыятьтә: алпавытлардан һәм дәрәҗәле түрәләрдән торган өстенлекле хаким катлау вәкиле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җәмәгатьчелек — 1. Җәмгыять кешесе булу, үзеңне билгеле бер җәмәгать кешесе дип санау хәле җ. хисе 2. Иҗтимагый тормышта актив катнаша һәм иҗтимагый фикер тудыра торган алдынгы катлау, җәмгыятьнең төп катлавы. Җәмгыятьнең билгеле бер сыйныфы яки катлавының төп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге