-
1 иртәлек
сущ.1) ра́ннее вре́мякөннең иртәлегенә карамастан — несмотря́ на тако́е ра́ннее вре́мя (дня)
2) у́тренник, у́треннее представле́ние ( преимущественно для детей) -
2 иртәлек
утренник -
3 иртәлек
сущ. утренник -
4 иртә
1. сущ.; прям.; перен.1) у́тро, у́тренняя пора́кышкы иртә — зи́мнее у́тро
иртә кичтән хәерлерәк — (погов.) у́тро ве́чера мудрене́е
2) у́тренник; см. тж. иртәлек2. прил.балалар иртәсе — де́тский у́тренник
1) ра́нний, наступи́вший ра́но ( о времени года)иртә (килгән) яз — ра́нняя весна́
иртә (килгән) үлем — ра́нняя, безвре́менная смерть
2) ра́нний, скороспе́лый (о фруктах, овощах)3. нареч.бәрәңгенең һәм яшелчәнең иртә өлгерешле сортлары — ра́нние сорта́ карто́феля и овоще́й
1) ра́но, преждевре́менно, ра́ньше вре́мени ( вступать в брак)иртә картаю — ра́но соста́риться
көз иртә килде — о́сень наступи́ла ра́но
2) ра́но, ра́ньшеиртә кычкырган күкенең башы авырта — (посл.) ра́но пта́шечка запе́ла, как бы ко́шечка не съе́ла (букв. у куку́шки, закукова́вшей ра́но, голова́ боли́т)
3) в знач. сказ. ра́но, ранова́тоашарга иртә әле — обе́дать ещё ра́но
•- иртә буаз
- иртә намазы••иртә кереп яту — ра́но умере́ть
иртә таңнан — ра́нним у́тром, спозара́нку; до петухо́в, чуть свет, ни свет ни заря́
иртә таңнан кара төнгә кадәр (хәтле, чаклы) —см. иртәдән кичкә кадәр
иртә туып кич калган — как со́нная му́ха ( о медлительном человеке)
- иртәдән кичкә кадәриртәме-соңмы — ра́но и́ли по́здно, когда́-нибудь
-
5 irtälek
-
6 савым
I 1. сущ.1) удо́й, надо́йкөндәлек савым — ежедне́вный надо́й
иртәнге савым артты — у́тренний удо́й увели́чился
2) дое́ние, до́йкасавым графигы — гра́фик дое́ния
2. прил.кичке савым — вече́рняя до́йка
до́йныйсавым сыер — до́йная коро́ва
II сущ.савым бия — до́йная кобы́ла
1) спец. едини́ца ме́ры ни́ток, чисме́нка2) этногр. пода́рок приходя́щих на сва́дьбу - (что-л.) в чётном числе́, на что отвеча́ют пода́рком в нечётном числе́ -сауга -
7 уяну
неперех.1) просыпа́ться/просну́ться, пробужда́ться/пробуди́ться от спя́чки || пробужде́ниейокыдан иртә уяну — ра́но просну́ться
сискәнеп уяну — просну́ться от испу́га
уяну сәгате — час пробужде́ния
2) перен. просну́ться, возника́ть/возни́кнуть, появля́ться/появи́ться; пробужда́ться/пробуди́тьсямәхәббәт (хисе) уянды — просну́лась любо́вь
аның шахматта уйнарга өйрәнү теләге уянды — у него́ пробуди́лся интере́с к ша́хматам
3) перен. ожива́ть/ожи́ть, пробужда́ться/пробуди́ться, просыпа́ться/просну́тьсяурман уянды — лес просну́лся
табигать уяна — приро́да ожива́ет
4) в знач. прил. уянмас беспробу́дный, непробу́дный; беспросы́пныйуянмас йокы — непробу́дный сон
уянмас йокыга китү (талу) — усну́ть ве́чным сном; усну́ть наве́ки
5) в знач. нареч. уянмастан беспробу́дно, без про́сыпу; не просыпа́ясьуянмастан тоташ өч тәүлек йоклау — беспробу́дно проспа́ть тро́е су́ток подря́д
См. также в других словарях:
иртәлек — 1. Иртә булу 2. Иртән, күбесенчә балалар өчен үткәрелә торган спектакль, тамаша; рус. Утренник … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иртә — 1. Тәүлекнең бер өлеше, көннең беренче сәгатьләре, көннең башы 2. күч. Берәр нәрсәнең башлангыч чоры, башы гомер и. се 3. рәв. Иртә белән, иртән, иртәнге сәгатьләрдә. с. Иртәнге и. чәйгә берәр нәрсә... 4. Иртәлек пионер и. е 5. рәв. Гадәти,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сәгать — 1. Тәүлек эчендәге вакытны үлчәү коралы 2. Тәүлекнең егерме дүрттән беренә, алтмыш минутка тигез вакыт үлчәү берәмлеге 3. Тәүлек башыннан яки көн уртасыннан исәпләп кителә торган, алтмыш минутлык вакыт үлчәве 4. Дәрес, лекция өчен билгеләнгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ак — I. 1. Кар, сөт һәм акбур төсенә якын ачык төс 2. Чиста, керсез. күч. Эчкерсез, саф, гөнаһсыз 3. Чал ак сакаллы карт 4. Гражданнар сугышында большевикларга каршы булган ак офицер и. АКЛАР – Контрреволюционерлар, акгвардиячеләр, большевизм… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аш — I. 1. Ашарга яки эчәргә яраклы ашамлык, азык аш кашыгы 2. Беренчегә бирелә торган шулпалы азык 3. Ашау, азык кабул итү. Иртәнге , көндезге , кичке сүзләре белән килгәндә, билгеле бер ашау вакытын белдерә. Шул вакытларга билгеләп әзерләнгән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
вакыт — 1. Философиядә: материя яшәешенең объектив формасы 2. Нәр. б. секундлар, минутлар, сәгатьләр, еллар, гасырлар һ. б. ш. белән исәпләнә торган яшәеш арасы, дәвамлылыгы. Яшәеш дәвамлылыгын үлчәү берәмлеге җирле в. белән... 3. Нин. б. эшкә, шөгыльгә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
көн — 1. Тәүлекнең кояш чыкканнан башлап кояш батканга кадәрге өлеше; иртәдән кичкә кадәр булган ара; киресе – төн 2. Бер тәүлек – 24 сәг. вакыт арасы 4. күпл. Нин. б. вакыт аралыгы шул көннәрдә. Гомер картлык к. 5. иск. Кояш, кояш яктысы к. батканда 6 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
