-
1 земной
прил. зæххы –, зæххонземная кора – зæххы цъар
земной шар – зæххы къори
-
2 врасти
совер. мидæмæ зайын, мидæмæ цæуын, ныссæдзын, уидæгтæ ауадзынврасти в землю (перен.) – зæххы уидæгтæ ауадзын, зæххы ныссæдзын
-
3 земельный
прил. зæххы –земельное законодательство – зæххы закъонлæвæрд
-
4 земля
жен.1. зæххна всей земле – æгас зæххыл
клочок земли – зæххы гæбаз, зæххы гæппæл
2. (вещество) сыджыткопать землю – сыджыт къахын
3. (почва) зæхх, мæртучная земля – хъæздыг мæр
-
5 поверхность
жен. цъар, уæлцъарповерхность земли – зæххы цъар, зæххы уæлцъар
поверхность шара (мат.) – тымбылæджы уæлцъар
-
6 подземный
прил. зæххы бын, дæлзæххподземный ход – зæххы бын цæуæн
подземные работы – дæлзæхх куыстытæ
-
7 акр
-
8 атмосфера
-
9 висеть
несовер. ауыгъд уын, зæбул уынкинжал висит на стене – хъама къулыл ауыгъд у
он висел на волоске перен. – чысыл ма йæ хъуыд
висеть в воздухе перен. – арвæй зæххы астæу ауыгъд уын
пальто висит на нем – палто йын уæрæх у
-
10 водрузить
совер. æрсадзын, ныссадзын, ныффидар кæнын...и водрузим над землею красное знамя труда (Л. Радин) –...æмæ ныссадзæм зæххы уæлæ фæллойы сырх тырыса
-
11 возделать
-
12 возделывать
см. возделать -
13 вращение
ср. зылд, зилдух, зилынвращение Земли вокруг Солнца – Зæххы зилдух Хуры алыварс
-
14 га
муж. нескл. га (гектар) (зæххы барæн, 10000 кв. метры) -
15 гектар
-
16 география
-
17 геодезия
-
18 геология
-
19 глобус
-
20 десятина
См. также в других словарях:
АРВÆЙ ЗÆХХЫ 'ХСÆН — тж. АРВÆЙ ЗÆХХЫ АСТÆУ Æппæт дунейыл. На свете; между небом и землей. Арвæй зæххы астæу æм иу хъуг йеттæмæ ницы ис (Дзабомæ). (Дæбе, Залдуз.) Гыцци, дæ чызг у арв æмæ зæххы хсæн тæккæ амондджындæр. (Хацырты С. Хæхты фæдисон.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆХХЫ ХАЙ РАХИЦÆН КÆНЫН — Фæзæгъынц, мардæн ингæнæн цы зæххы гæппæл рахицæн кæнынц, уымæй. Къоста бахатыд Хетæгкаты хистæртæм, цæмæй Дауытæн Нары йæ зæххы хай рахицæн кæной цырт саразынæн. (СИ. 1989. 238.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
АРВЫ ХИН ÆМÆ ЗÆХХЫ КÆЛÆН УЫН — Тынг хинæйдзаг æмæ мæнгард уын. Арвы хин æмæ зæххы кæлæн, хæйрæг Сырдон та сæ базыдта, Хæмыц æмæ Уырызмæг кæй сты. (ИА, т. 1.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
АРВÆЙ ЗÆХХЫ 'ХСÆН НИЦЫ УЫН — Æнæ хæдзар, æнæ дуар; мæгуыр. Уыцы чехæн арв æмæ зæххы хсæн ницы ис. (НК.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆХХЫ АРДЫСТÆН — Æвдисы, чидæр цы дзуры, уый раст кæй у, уый. Клянусь землею. Зæххы ардыстæн, фыдгой дзы нæ уыди. (МД. 1983. 2.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆХХЫ БИКЪ УЫН — см. БÆСТЫ БИКЪ ÆМÆ КОМЫ ДÆГЪÆЛ УЫН Æппæты хицау уын. Пуп земли. The hub of the universe. Ехх, Хъантемыр, дæхи зæххы бикъ æнхъæлыс, фæлæ иу нартхор рувæн никуы балхæдтай. (Джиоты Д. Сæуæхсид.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆХХЫ БЫНТЫ ЦÆУЫН — см. ДÆЛДЗÆХТЫ БЫРЫН Хин митæ кæнын. Уæлæуыл дæ цы ис, дыууæ ахæм та зæххы бынты цæуыс. Дæ асæй дæ фыдбылыз фылдæр у. (МД. 1984. 5.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆХХЫ БЫНТЫ ЦÆУÆГ УЫН — Стар хинæйдзаг уын. Колыйы фырт, зæххы бынты цæуæг лæппу, уыйбæрц бакодта æмæ йæхи æхсæдæг скодта сылгоймæгтимæ. (Беджызаты Ч. Мæсгуытæ дзурынц.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆХХЫ БЫНÆЙ СИСЫН — тж. ЗÆХХЫ БЫНÆЙ СЛАСЫН (СКЪАХЫН) Исты кæмфæнды дæр, куыдфæндыйæ дæр ссарын. Достать из под земли … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆХХЫ СКЪУЫДЫ АИРВÆЗЫН — Æвиппайды æрбайсæфын, æрбатары уæвын. Дæ ехс йæ зæрдæмæ нæ фæцыд знон æмæ ацыд... Зæххы скъуыды аирвæзт. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆХХЫ СКЪУЫДЫ КУЫ АИРВÆЗТАИН — Æвдисы фырæфсæрмдзинад. Чидæр кæмæйдæр тынг æфсæрмы кæны. Зæххы скъуыды иу аирвæзтысты ахæм ныхæстæ фехъусгæйæ, æрмæст бинонтæ нæ, фæлæ æнæхъæн хъæу. (МД. 1985. 8.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
