-
1 оземь
нареч. зæххылгрохнулся оземь – зæххыл йæ тъæпп фæцыд
-
2 приземлиться
самолет приземлился – хæдтæхæг зæххыл æрбадти
-
3 амфибия
-
4 валяться
несовер.1. (о человеке или животном) тулын, бæгъдулæг кæнын, ратул-батул кæнын, хи æвдулын, мæцынкниги валяются на полу – чингуытæ пъолыл калдæй лæууынц
3. (лежать) фæрсылæй лæууын, фæрсылæй хуыссынцелый день на диване валяется – бон изæрмæ диваныл фæрсылæй хуыссы
-
5 грохнуться
грохнулся наземь – йæ тъæпп зæххыл фæцыд
-
6 земля
жен.1. зæххна всей земле – æгас зæххыл
клочок земли – зæххы гæбаз, зæххы гæппæл
2. (вещество) сыджыткопать землю – сыджыт къахын
3. (почва) зæхх, мæртучная земля – хъæздыг мæр
-
7 изумительный
прил. диссаг, тæмæссаг, диссаджы –, алæмæты –, æмбисонды –жизнь на земле будет прекрасной, изумительной (Чехов) – зæххыл цард суыдзæн хæрзрæсугъд, диссаг
-
8 обработать
совер. бакусын, базилынобработать землю – зæххыл бæкусын, зæххмæ базилын
-
9 поставить
I совер. в разн. знач.æрæвæрын, сæвæрынпоставь на землю – зæххыл æй æрæвæр
я его поставил в затруднительное положение – зын раны йæ сæвæрдтон
II совер. (снабдить)поставить спектакль – спектакль сæвæрын
-
10 приземляться
несовер. зæхмæ хæстæг кæнын, зæххыл бадын -
11 спуститься
он спустился с лестницы – асинæй æрхызти
на землю спустился туман – зæххыл мигъ йæхи æруагъта
-
12 щедро
нареч. æнæвгъау, æнæуæрдгæ, парахатæйдождь щедро поливал землю – къæвда æнæвгъау калдта зæххыл
См. также в других словарях:
ДЗЫХ ЗÆХХЫЛ НÆ СÆРФЫН — Кæрдæг нæ хæрын. Фæзæгъынц фосæй. Стæй мæ сихорæй фæстæмæ нал федтой æмæ сæ дзых зæххыл нал асæрфдзысты. (Кæстæрарæх. 120.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆХХЫЛ НАЛ ЦÆУЫН — 1. Тынг бирæ адæм æрæмбырд уын. Се рцыдмæ инæлары хæдзары раз æнæхыгъд адæм æрæмбырд ирæй, кæсæгæй, уырысæй. Зæххыл нал цыдысты æмæ æнхъæлмæ кастысты. 2. Тынг схъæлдзæг уын … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆХХЫЛ УÆЗ КÆНЫН — Тынг бирæ адæм æрæмбырд уын. Ам адæмы тæригъæдты уæзæй... ныкъæдз дæн. Дæуæн та зæххыл уæз кæнынц, нымæц дæр сын нæй. (Козаты Х. Тæригъæдтæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
КЪÆХТÆ НÆ ХÆЦЫНЦ ЗÆХХЫЛ — Цырд змæлын, кæнæ истæуыл тынг цин кæнын. Циндзинад зæрдæйыл базыртæ садзы – къæхтæ нæ хæцынц зæххыл. (Гафез. Уацмыстæ. 1955.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ФЫНДЗ ЗÆХХЫЛ ХАФЫН — Тынг ныззæронд, ныггуыбыр уæвын; ныффæллайын. Нæ кадыл мард мадæлтæ æмæ фыдæлтæм бакæс, уæд бон изæрмæ сæ цоты цотæн хæринаг æмæ æхсыры цъыртт агургæйæ сæ къæхтæ айсын нал фæразынц – фæллад фæлмæстæй сæ фындзтæ зæххыл ахафтой. (Фыдыбæстæ, 1992, 2 … Фразеологический словарь иронского диалекта
АРВ ЗÆХХЫЛ ЙÆХИ ХОСТА — Тынг уарын … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЗÆХХЫЛ НАЛ ЛÆУУЫН — Истæмæй тынг сбуц уын, схъæлдзæг, схъал уын … Фразеологический словарь иронского диалекта
НАРТÆ — Нарты кадджыты сæйраг архайджытæ, хъæбатыр, зондджын, зонынджын æмæ æгъдауджын адæмы хатт. Ирон адæм сæ хонынц сæ таурæгъон фыдæлтæ. Хуыцау сæ сфæлдыста уæйгуыты фæстæ. Иу кадæг нын Нарты равзæрды тыххæй афтæ дзуры: – Хуыцау дунейы куы сфæлдыста … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ХЕТÆДЖЫ УАСТЫРДЖИЙЫ КУВÆНДОН — см. Священная роща Хетага – Хуыцау, табу Дын уæд! – Хуыцау, хистæрæй, кæстæрæй, сылгоймагæй, нæлгоймагæй Дыл нæхи фæдзæхсæм æмæ нын ахъазгæнæг у. – Хуыцау, зæххыл цыдæриддæр цæуы – цинæй дæр, зианæй дæр – иууылдæр Дæуæй аразгæ сты, æмæ Дæм фылдæр … Словарь по этнографии и мифологии осетин
АРВ — I Небо. кæс СТЪАЛЫТЫ ÆМÆ ÆРВОН ФÆЗЫНДТЫТЫ НÆМТТÆ II Ирон адæм кæд зæххон сты, уæддæр цины æмæ зыны дæр се скаст арвмæ уыд æмæ у. Раст сæм цыма арвæй чидæр кæсы, чидæр хъусы, уыйау хъавгæ у сæ архайд, хъуыдыгонд – се сныхас. Суанг сæ цины фынгыл… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ХУЫЦАУ — тж. ИУНÆГ СТЫР ХУЫЦАУ Ирон адæм æнусты дæргъы мингай азты табу кæны, кувы æмæ нымдгæнгæ царды хорздзинæдтæ куры Дунескæнæг Иунæг Стыр Хуыцауæй. Ирон адæмы зонды раджы ныффидар, чырыстон, пысылмон дин нæ, фæлæ ма иннæ рагондæр динтæ дæр куы нæма… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
