-
1 მეოჯახე
бинонты хицау, бинонтӕджын, хӕдзардзинქართულ-ოსური ლექსიკონი (Грузинско-Осетинский словарь) > მეოჯახე
-
2 семейный
прил.1. бинонты –семейная жизнь – бинонтæй цард, бинонты цард
человек вы семейный – бинонджын адæймаг стут
-
3 алименты
-
4 в кругу семьи
-
5 выписать
выписать цитату – цитатæ рафыссын
выписать газету – газет рафыссын
выписать из больницы – рынчындонæй рафыссын
он выписал к себе семью – йæ бинонты йæхимæ рафыста
-
6 глава
жен.1. уст. сæрстою с поникшею главой (Пушкин) – сæргуыбырæй лæууын
глава семьи (разг.) – бинонты хистæр
2. сæргондв повести шесть глав – уацауы ис æхсæз сæргонды
-
7 для
предлог, передается дат. п. на -æн или послелогами:тыххæй, руаджыон для семьи все сделает – йæ бинонты тыххæй алцыдæр бакæндзæн
папка для бумаг – гæххæттытæн хъæбæрцъар
полезно для здоровья – æнæниздзинадæн ахъаз у
-
8 жизнь
жен.1. в разн. знач. цард, цæрæнбонзаконы жизни – царды закъонтæ
семейная жизнь – бинонты цард
праздная жизнь – æнæкуыст цард, æвæлмон цард
всю жизнь – цæрæнбонты
образ жизни – царды уаг
2. (оживление) змæлдулицы полны жизни – уынгтæ змæлдæй седзаг сты
на всю жизнь – цæрæнбонты, амæлынмæ
провести в жизнь – царды мидæг атæрын
-
9 казаться
несовер.гора издали казалась низкой – хох дардæй ныллæг зынди
она в семье своей родной казалась девочкой чужой (Пушкин) – йæхи бинонты 'хсæн уыдис æцæгæлон чызгау
казалось – касти, зынди
казалось мне, что я лежу на влажном дне (Лермонтов) – афтæ мæм касти, цыма хуыссын уымæл быныл
как тебе кажется? – куыд дæм кæсы?
я тогда моложе, я лучше, кажется, была (Пушкин) – уæд, æнхъæлдæн, чызгдæр æмæ хæрзуынддæр уыдтæн
-
10 ограничить
совер. арæн скæнынкогда бы жизнь домашним кругом я ограничить захотел… (Пушкин) – мæ цардæн мæ бинонты зылдæй арæн скæнын куы фæндид...
-
11 разлад
муж. быцæу, змур, зулдзыхразлад в семье – змур бинонты æхсæн
-
12 семьянин
муж. бинонты хицау -
13 содержать
несовер.1. дарын, хæссынсодержать семью – бинонты хæссын
содержать в чистоте – сыгъдæг дарын
ведро содержит восемь литров воды – ведрайы ис аст литры дон
-
14 бинонтæ
-
15 дарын
1) разводить, держать; иметьфос дарын – держать скот
2) содержатьбинонты дарын – содержать семью
исты сыгъдæг дарын – содержать в чистоте что-либо
3) носить, одеваться (во что-либо)урс дарæс дарын – носить светлое платье (светлую одежду)
4) быть должным (кому-л.)æз уымæй дарын дæс туманы – я ему должен десять рублей
5) быть обязанным, быть должнымцы дæ дарын? – чем я тебе обязан?
6) ставить, считатьсяницæмæ дарын – ни во что не ставить, не считаться
7) вмешиватьсядæ дзых ардæм ма дар – не вмешивайся
бон изæрмæ хызæй дарынц – с утра до вечера бездельничают
9) в составных глаголах выступает как вспомогательный глагол при именной части, напр.:дымгæмæ дарын – веять (зерно)
хъыгдарын – мешать, препятствовать
зæрдыл дарын – помнить
хæс дарын – задолжаться
ком дарын – держать пост, поститься
фæндаг дарын – держать путь, убираться
хи дарын –держаться, соблюдать порядок
адæмы ’хсæн хи дарын зонын хъæуы – среди людей (в обществе) надо уметь держаться
хи хъал дарын – быть высокомерным, чванливым
-
16 дарæг
(мн. дарджытæ)1. держащий, имеющий, владеющийфос дарæг – держащий скот
2. уст. кормилецбинонты дарæг – кормилец семьи
-
17 ныссомытæ кæнын
поклясться, дать клятву; побожиться, клятвенно уверитьУый, мæгуыр, фæрайдзаст, ирон афицер у, уый куы базыдта, уæд, æмæ ныссомы кодта: «Ницы ссардтон, уæд мæ бинонты хистæн бахъæуæнт, уæд емынæ фестæнт мæхицæн дæр æмæ мæ бинонтæн дæр». – Он, бедняга, просветлел, когда узнал, что тот офицер – осетин, и побожился: «Ничего я не нашел, пусть это пойдет на поминки моей семье (если я нашел), пусть эта „находка“ превратится в чуму для меня и моих родных». (Дзесты Куыдзæг, Зæрдæйы ностæ)
-
18 уавæр
(мн. уавæртæ)1) условия, обстоятельства, обстановкацæрæнуаты уавæртæ – жилищные условия
материалон уавæртæ – материальные условия
2) положение, ситуация; состояниеæхсæнадон уавæр – общественное положение
æвадат уавæр – безвыходное положение
дæлбар уавæр – зависимое положение
бинонты уавæр – семейное положение
зынвадат уавæр – затруднительное положение
-
19 хæзгул
наложница, любовница; любовникАбон æм йæ уатмæ хæзгул æрцыди. – Сегодня к ней в комнату приходил любовник. (Коцойты А., Ханиффæ)
Фæлæ зынгæ лæг, йæ бинонты рæвдыдæй кæд разы уыд, уæддæр ссардта йæхицæн хæзгул горæты æндæр хайы. – Но значительное лицо, совершенно, впрочем, довольный домашними семейными нежностями, нашел приличным иметь для дружеских отношений приятельницу в другой части города. (Н. Гоголь, Цинел)
-
20 хæссын
1) нести; уносить; переносить2) уводить3) нести, выполнять (напр. обязанности)4) кормить, содержать; воспитыватьбинонты хæссын – содержать семью
хи хæссын – питаться
дзырд хæссын, æвзаг хæссын – доносить; клеветать; наговаривать; натравливать
цитатæ хæссын – цитировать, приводить цитату
æвдисæнтæ хæссын – приводить свидетельства
6) длиться, продолжатьсяидиом. ус хæссын
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Бинонты хистæры куывд — см. Бинонты хистæры куывд – перевод – Хуыцау, табу Дын уæд! – Оммен, Хуыцау! – Хуыцауы сконд зæдтæ æмæ дауджытæ, уæ хорзæх нæ уæд! – Оммен, Хуыцау! – Дунескæнæг Хуыцау, адæм рафæлдисæг дæ, Цард раттæг дæ, Æмæ нын Дæ хорздзинæдтæй ма бахæлæг кæн … Словарь по этнографии и мифологии осетин
БИНОНТЫ КОЙ БАКÆНЫН — Æмкъайаг ссарын. Фæдзурынц лæппуйæн. – Цы, фæлæ? Бинонты кой бакæнын хъæуы. А дæхи мæт нал кæныс, фæлæ Бадзи та цы аххосджын у? (Гаглойты В. Гæлæбу.) – Иу иннæйы нæ хъыгдары, – Адзыбейы ныхас йæхимæ айста Къатъо, – фæлæ дæ дæхицæн бинонты кой… … Фразеологический словарь иронского диалекта
Бинонты хистæры куывд – перевод — см. Бинонты хистæры куывд Молитва отца семейства – Хуыцау, табу Тебе! – Оммен, Хуыцау! – Дзуары и дуаги, да будет нам ваша милость! – Оммен, Хуыцау! – Всесоздавший Хуыцау, Ты создал людей и дал им жизнь, Не пожалей для нас благ Своих. – Оммен,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ХИ БИНОНТЫ ХУЫЗÆН УÆВЫН — Искæимæ тынг æнгом уæвын … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦАРД ХАЛЫН — Бинонты кæнæ æхсæнады змæнтын, пырх кæнын, кæрæдзийыл ардауын. – Зæгъ ма, цæмæн мын халыс мæ цард? ... Цы дæ дарын? (Гуыцмæзты М. Иу бон æмæ иу æхсæв.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ЦЫППУРСЫ БÆРÆГБОН — см. ЦЫППУРСЫ БÆРÆГБОН – перевод Цыппурс зæронд нымадæй бæрæг кодтой, Ног азмæ ма иу къуыри куы баззад, уæд. Ирон адæмы фыдæлтæ Цыппурс нымадтой Ног азы размæ уд сыгъдæггæнæн къуырийыл, дардтой мархо (кæс Цыппурс, ЦЫППУРС). Бæрæгбоны иу бинонты… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Къона — см. Къона – перевод Къона – хæдзары артдзæст, ирон бинонты æппæты сыгъдæгдæр, зынаргъдæр æмæ кадджындæр хæзна. Ирæтты зондахасты къона æмæ къонайы рæхысимæ баст сты бинонты фарн æмæ иудзинадыл дзурæг æппæт æмбарынæдтæ дæр. Къона, къонайы рæхыс… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Патроними — см. Патроними – перевод Патроними – термин, амоны иумæйаг рагфыдæлæй чи равзæрдис, ахæм хæрз хæстæджыты къорд; патроними иронау йæ ном дæр – «иу фыды фырттæ», «иу артæй байуаргæ», иу «хæдзарвæндаг» уымæн афтæ хуыйны. Патроними – хæстæджыты… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Æнæуæрст бинонтæ — см. Æнæуæрст бинонтæ – перевод Æнæуæрст бинонтæ – бинонты æхсæнад, фыды ‘рдыгæй цалдæр фæлтæрæй иумæ чи цæры æмæ тугхæстæгдзинады арф æнкъарæн кæй иу кæны, ахæм бирæ бинонтæ – (ныййарджытæ æмæ сæ фырттæ æд бинонтæ кæнæ фырттæ сæхæдæг, фыртты… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
БЫНАТЫ ХИЦАУ — Бынаты бардуаг, хæдзарыл, бæлвырд бынатыл бар чи дары, ахæм дуаг, ома, йæ хицау. Ирон адæм абон дæр ма нымд кæнынц Бынаты хицауæн. Хæдзары кæнæ æндæр бынаты, суанг хъæдрæбын дæр фынджы уæлхъус ирон лæг Бынаты бардуаджы (хицауы) ном æнæссаргæ нæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
КОМУАДЗÆН — см. КОМУАДЗÆН – перевод Комуадзæн пысылмон адæмы бæрæгбæтты æхсæн йæ ахадындзинадмæ гæсгæ ахсы дыккаг бынат, араббаг æвзагыл – Ид ал фитр, Ид ас сагир кæнæ Ураза байрам. Ком фæуадзынц мæйы дæргъы. Динмæ гæсгæ ком хъуамæ дарой æппæт пысылмæттæ дæр … Словарь по этнографии и мифологии осетин
