-
1 бой
муж.1. (сражение) хæст, тохдиг. тугъддать бой – схæцын; (диг.) истохун
взять с бою – тохы байсын, хæстдыхæй байсын
взять без боя – æнæсхæцгæ байсын
2. (разбивание) саст, сæттын -
2 завоевать
совер. в разн. знач. тыхæй байсын, хæстæй байсын, хи бакæнынзавоевать страну – бæстæ тыхæй байсын
завоевать доверие – æууæнчы бацæуын
-
3 лишить
совер. фæцух кæнын, ацух кæнын, байсынлишить сна – хуысæг байсын, æнæхуыссæг фæкæнын, хуыссæгæй фæцух кæнын
лишить прав – бартæй фæцух кæнын
лишить свободы – сæрибардзинад байсын
-
4 обескровить
совер.1. тугхъуаг скæнын, тугдзыд фæкæнын2. перен. туг байсысын кæнын, тых байсын, хъару байсын -
5 отбить
совер.1. (отразить) фæстæмæ аппарын, фæстæмæ акъуырынотбить удар сабли – карды цæф фæстæмæ акъуырын
отбить нападение – æрбабырст фæстæмæ аппарын
отбить пленных – уацайрæгты фæстæмæ байсын
3. акъуырынотбить ручку чайника – цайданы хæцæн акъуырын
-
6 отвоевать
совер. тыхæй байсын, тохæй байсын -
7 парализовать
совер., несовер. архайынхъомыс байсын, хъомыс байсын, парализ кæнын -
8 разоружить
совер. гæрзтæ байсын, хотыхтæ байсын, гæрзтæ æрæвæрын кæнынразоружить врага – знагæн йæ гæрзтæ æрæвæрын кæнын
-
9 взять
кто взял книгу? – чиныг чи айста?
-
10 добыча
жен.1. æфтиаг, æрæфтиагдобыча угля – æвзалыйы æфтиаг
2. фос, тона, тæлæтзахватить добычу – фос байсын, ратæлæт кæнын
3. перен. амæттаг, хайгород стал добычей огня – горæт зынджы амæттаг баци
-
11 захватить
совер.1. (завладеть) тыхæй байсын, æрцахсынбойцы захватили неприятельский обоз – хæстонтæ знаджы чырæ байстой
мы пошли в гости и захватили с собой гитару – уазæгуат ацыдыстæм æмæ гитарæ немæ айстам
3. ракæнынзахватить пленных – уацайрæгтæ ракæнын
дождик захватил нас по дороге домой – уарын нæ нæ хæдзармæ цæугæйæ æрæййæфха
музыка захватила меня – музыкæ мæ аскъæфта
-
12 обезоружить
совер. гæрзтæ байсын -
13 ограбить
совер. бастигъын, байсын -
14 отнять
совер. байсыну него отняли оружие – йæ хæцæнгарз ын байстой
работа отняла много времени (перен.) – куыст мæ бирæ рæстæг айста
-
15 отобрать
совер.1. (отнять) райсын, байсынотбери у него книгу – чиныг дзы райс
отобрать самые спелые яблоки – фæткъуытæн сæ рæгъæддæртæ авзарын
-
16 отторгнуть
совер. атонын, байсын
См. также в других словарях:
байсын — ↑ исын Хуымæтæг, аразгæ, цæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: байсынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: байсæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: байсæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон. æз байсын … … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
байсын — з.б.п., байстон, байстаин, байсдзынæн … Орфографический словарь осетинского языка
байсын — зат. көне. Жайлы қоныс, жерұйық. Туран – түркі тайпаларының жерұйығы, б а й с ы н ы аталған (Ана тілі, 30.08.1990, 5) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
МÆЛÆТЫ ДЗЫХÆЙ БАЙСЫН — Искæй мæлæтæй фервæзын кæнын. Æмæ йæ Аким тынг арæх æрымысы: «Мæнæн мæ дзуары хай, мæлæты дзыхæй мæ чи байста, уый, Хазби у». (Ф. 1990. 4.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХИ БАЙСЫН — Кæмæдæр нал хъусын, кæмæндæр нал коммæ кæсын, хи ссæрибар кæнын … Фразеологический словарь иронского диалекта
жиделібайсын — сын. Берекелі, қасиетті, шұрайлы … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
исын — ↓ айсын, байсын, æрисын, æрбайсын, райсын, ныйисын, сисын, фæисын Хуымæтæг, æнæаразгæ, цæугæ мивдисæг. Æнæххæст хуыз … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
ДЗЫХÆЙ КЪÆБÆР ФЕЛВАСЫН — тж. ДЗЫХÆЙ КЪÆБÆР БАЙСЫН Искæмæн йæ царды фæрæз байсын … Фразеологический словарь иронского диалекта
Алан (Бурятия) — Село Алан Страна РоссияРоссия … Википедия
Цыдендамбаев, Цыбикжап Бобоевич — Цыбикжап Бобоевич Цыдендамбаев (с.Байсын Эбыр, Хоринский район, 1915 1983) учёный бурятовед, доктор филологических наук, один из авторов двухтомной академической грамматики бурятского языка, ответственный редактор издания первых бурятско русского … Википедия
БЕДУХА — Нарты Сосланы ус. Хызы фырт Челæхсæртæджы чызг. Сослан æй куырдта, фæлæ йын æй йæ фыд нæ лæвæрдта, уæд ын æй уый Алæгаты стыр куывды сæ быцæу, чи хуыздæр акафдзæнис, зæгъгæ, уым амбылдта. Хызы фырт мæстæй дзагæй фестади, абадтис йæ бæхыл æмæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
