-
41 тёлка
Iбашмаҡяҙ тыуып, бер йәшкә еткәнеIIһараяҡкөҙ тыуып, бер йәшкә еткәнетана һыйырIVсәңгәсәр тана, орғасы быҙау, теше быҙау -
42 авары
мн.аварлыларVI б. Дунай буйҙарын баҫып алып, VIII б. тиклем айырым дәүләт булып йәшәгән төрки ҡәбиләләр -
43 алхимия
жалхимияурта быуаттарҙа ғилми химияға тиклем йәшәгән, ябай металдан алтын – `философия ташы` алыу юлдарын эҙләгән мистик тәғлимәт -
44 альфа
жальфагрек алфавитындағы беренсе хәрефтең атамаһы -
45 аршин
1. маршынметрик системаны индергәнгә тиклем ҡулланылған 0,711 метрға тиң урыҫ оҙонлоҡ үлсәү берәмеге2. маршыншул оҙонлоҡтағы вершоктарға һәм сиректәргә бүлгеләнгән һыҙыҡтары булған линейкамерить обыкновенным (общим) аршином — дөйөм талаптан сығып ҡарау, ғәҙәти күренеш тип һанау
как (словно, будто) аршин проглотил — уҡлау йотҡанмы ни (кәүҙәһен яһалма төҙ тотҡан кешегә ҡарата)
-
46 бедный
1. прил.ярлы, фәҡир2. прил.имеющий недостаток в чём-л., скудныйярлыбедная фантазия — ярлы хыял, фантазияға ярлы
3. прил.несчастныйҡыҙғаныс, бахыр, меҫкенбедный, он так болен — меҫкен, ул шул тиклем ныҡ ауырый
-
47 билет
м; в разн. знач.билетпроездной билет — (транспортта) йөрөү өсөн алынған билет, юл билеты
белый билет уст. — аҡ билет (хеҙмәткә яраҡһыҙлыҡты белдергән танытма)
жёлтый билет — һары билет (революцияға тиклем Рәсәйҙә фәхишәләргә бирелә торған махсус паспорт)
зелёный билет уст. — йәшел билет (хәрби хеҙмәттән ваҡытлыса ҡалдырылғанлыҡты белдергән танытма)
волчий билет уст. — бүре билеты (сәйәси ышанысһыҙлыҡ тураһында документ)
-
48 богадельня
1. жҡарт-ҡоролар (ғәриптәр) йортореволюцияға тиклем Рәсәйҙә2. ж разг., ирон.эшлекһеҙҙәр ояһыбулдыҡһыҙ, эшлекһеҙ хеҙмәткәрҙәре күп булған ойошма -
49 более
1. см. больше2. в сочетании с нареч. и прил. образует сравн.-раҡ/-рәк, -ыраҡ/-ерәкболее или менее — аҙмы-күпме, күпмелер, бер аҙ, бер ни тиклем
не более и не менее как — артыҡ та, кәм дә түгел
теп-теүәл генә; более чем — бик, сиктән тыш, һуң дәрәжәлә, бигерәк тә, бөтөнләй
более того — улай ғына түгел, унан да бигерәк
-
50 браманизм
1. м см. брахманизм2. м уст.браманизмһиндтарҙың беҙҙең эраға тиклем IХ-VIII бб. барлыҡҡа килгән дине -
51 браться
1. несов.за кого-чтототоноу2. несов.за чтоприниматьсябашлау, керешеү, тотоноубраться за перо — яҙа башлау, яҙырға тотоноу
3. несов.появляться, возникатькилеү, барлыҡҡа килеү, хасил булыу4. несов. страд. от брать -
52 брахманизм
м устбрахманизмһиндтарҙың беҙҙең эраға тиклем IХ-VIII бб. барлыҡҡа килгән дине -
53 бритты
мн. м; ед. бриттбриттарбеҙҙең эраға тиклем VIII б. яңы эраның V б. Британияның төп халҡын тәшкил иткән кельт ҡәбиләләре -
54 брюхо
1. сҡорһаҡ, бауыр, эсхайуандарға ҡарата2. сҡорһаҡ, эскешегә ҡаратаползать на брюхе перед кем; прост. — табанын ялау, ярамһаҡланыу
-
55 валить
I1. несов.кого-чтойығыу, ҡолатыу, ауҙарыу, тәгәрәтеү, тәкмәстереүвалить с ног кого-л. — кемделер аяҡтан йығыу
2. несов. чтоҡырҡыу, йығыу, ҡолатыу, ауҙарыу3. несов.кого-что; перен., прост.үлтереү, юҡ итеү, һәләк итеү, ҡырыу, ҡырып бөтөрөү4. несов. что; разг.тырым-тырағай ташлау, быраҡтырыу5. несов. что, на кого-что; перен.һылтау, ауҙарыу, япһарыувалить вину на кого-л. — кемгәлер ғәйепте япһарыу
II1. несов.; разг.ағылыу, ағылып килеү, ағылып барыу2. несов.; разг.о дыме, паре, снеге и т.д.борҡорап сығыу, ҡойоп (баҫып) яуыу3. несов.; разг.повел. прост. вали(те)побуждение к действиюәйҙә, йүгер, әйт, һөйлә, эшләчто молчишь, вали скорей — нишләп өңдәшмәйһең, әйт (һөйлә) тиҙерәк
-
56 вволю
нареч.; разг.туйғанса, теләгәнсә, теләгән тиклем (саҡлы) -
57 вдаться
1. сов.вклинитьсяинеп китеү (тороу), эскә (төпкә) инеү2. сов.батыу, батып инеү, тишеп инеү, йәнсеп инеү, соҡорайтып инеп китеү3. сов. перен.предаться чему-л.бирелеү (бирелеп китеү), мауығыу -
58 вдоль
1. нареч. и предлогнареч.буйға, буйына2. нареч. и предлогпредлог с род. п.буйлап, буйынсавдоль и поперёк: — 1) (во всех направлениях) иңләп-буйлап, арҡырыһынан буйына
2) (до мельчайших подробностей) энәһенән ебенә тиклем, үтәнән-үтәгә -
59 венец
1. м уст., трад.-поэт.венок2. м уст.драгоценный головной убортаж3. м церк.венокйәрәшеү йолаһын үтәгәндә башҡа кейҙерелгән венок4. м разг.бракосочетаниениках, никах йолаһы5. м перен.последняя, высшая ступеньһуңғы (юғары) баҫҡыс6. м астр.шаңдаҡ7. мниргәбураның бер ҡат бүрәнәһеидти под венец уст. — кейәүгә сығыу, өйләнешеү
-
60 воевать
1. несов.һуғышыу, һуғыш алып барыу2. несов. с кем-чем; перен., разг.көрәшеү, еңешеү, даулашыу, ыҙғышыу
См. также в других словарях:
тиклем — диал. терк. Чаклы, кадәр, хәтле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге