-
1 возбудить
совер.1. (привести в состояние возбуждения) сцырын кæнын, рацырын кæнын, сызнæт кæнын2. (вызвать) райхъал кæнын, расайынвозбудить сомнение – гуырысхо райхъал кæнын
3. (дело, иск и т. п.) рæгъмæ хæссын, æвæрынвозбудить дело – хъуыддаг рæгъмæ хæссын
возбудить вопрос – фарста бахæссын
4. (восстановить против кого-л.) сардауын -
2 непробудный
прил. æнæрайхъалнепробудный сон – æнæрайхъал фынæй, мæрдхуыст
-
3 беспробудный
прил. мæрдхуыст, æнæрайхъалбеспробудное пьянство перен. – æнæрæвронг расыг
-
4 встать с левой ноги
-
5 наверно
наверно, он уже проснулся – æвæццæгæн райхъал
наверно, не знаю – бæлвырдæй нæ зонын
-
6 подняться
совер.1. (встать) сыстын, уæлæмæ сыстынпроснись, подымись! – райхъал у, уæлæмæ сыст!
2. (наверх) ссæуын, схизын, уæлæмæ ссæуынподняться на гору – хохмæ ссæуын
занавес поднялся – æмбæрзæн уæлæмæ ссыди
барометр поднялся – барометр уæлæмæ ссыд
3. сыстынв задних рядах поднялся ропот – фæстаг рæнхъыты хъаугъа сыстад
на море поднялся туман – денджызы мигъ сыстад
-
7 пробудить
совер. райхъал кæнын -
8 пробудиться
совер. райхъал уын -
9 пробуждение
ср. райхъал -
10 проснуться
совер. райхъал уын -
11 разбудить
совер. райхъал кæнын -
12 раньше
нареч.раньше всех проснулась старуха (Чехов) – сегасы разæй райхъал ис зæронд ус
раньше мы были друзьями – раздæр хæлæрттæ уыдыстæм
См. также в других словарях:
АМОНД РАЙХЪАЛ УЫН — Æмкъайаг ссарыны фадат фæзынын. Омæ дын уый дзурын, кæд дæ амонд райхъал уæд... (Букуылты А. Былкъахыр амонд.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
БÆЛДÆРÆН — Бæлдæрмæ кувæн бæрæгбон. Уалдзыгон бæрæгбон. Æрлæууы, æрдз йæ зымæгон фынæйæ куы райхъал вæййы, рæдзæ мæдзæ куы нал фæкæны, фæлæ Хуры хъарммæ бынтондæр куы базмæлы, уæд. Æхсæв æмæ бон сæ бартæ кæрæдзимæ куы радтынц æмæ бон даргъдæр кæнын куы… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ЗÆРДÆЙЫ ИХЫ КЪÆРТТ ÆППАРЫН — Кæйдæр, цынæ ферох уа, ахæм маст бауадзын. Райхъал ма у, райхъал, æз дын дæ чысыл зæрдæйы ихы къæртт ныппарон. (МД. 1980. 2.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
АЦÆМÆЗ — Нарты Ацæйы кæстæр фырт. Алæгатæй. Кадæг «Ацæмæз æмæ Насран æлдар» зæгъы: «Ацæтæй мыггаг нал уыдис – Ацæ йæхæдæг зæронд баци, йæ фырт Ацæмæз та ма дзидзидай уыдис». Ахæм уавæры æрæййæфта зæронд Ацæйы йæ хæрæфырт Насран æлдары усы скъæфты рæстæг,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
БИБЫЦ — Тары кæстæр фырт. Тыхгæнæг ын тых нæ ары, йæ амарынæн фæрæз нæй. Уымæн æмæ йæ тых, йæ ныфс, йæ уд кæм сты, уый ничи зоны. Сослан йæ амарынæн (кадæг «Сослан æмæ Тары фырттæ») сайдæй, æз Сосланы фыййау дæн, зæгъгæ, цынæ фæлтæрæнтæ фæкодта, фæлæ йын … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ФЫССÆН ÆХСÆВ — Ирон, стæй ирайнаг иннæ адæмтæм ног азы бæрæгбон хуыйны Ногбон. Ногбоны æхсæвæй райдайы ног аз. Уый стыр æмæ кадджын, бирæвæрсыг æмæ мидисджын бæрæгбон у. Бирæ алыхуызон æгъдæуттимæ, фарны хъуыддæгтимæ баст у. Ногбон ис зæронд æмæ ног азы æхсæн,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ХЪÆНДЗÆРГÆС — Базырджын æвдсæрон уæйыг, нарты знаг, зæдтæ æмæ дауджытæн фыдгæнæг. Цæры фæсхохы Сау хохы Сау лæгæты, йæ дуарыл дур æвæрд, рафæлдахæн цы дурæн нæй, ахæм дур. Фæсхохмæ фæхаста Нарты хистæртæй иуы, Уæрхæг æмæ Дзерассæйы фырт Уоны æмæ йæ йæхицæн… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ÆХСÆРТÆГ — Æртæ Нартæй иуы – æхсарджын æмæ зонынджын мыггаг Æхсæртæггаты фыдæл, нарты хистæр Уæрхæджы фырт, Æхсары халдих фаззон, йæ кæстæр. Æхсар райгуырд фыццаг кæркуасæны, Æхсæртæг та – дыккаг кæркуасæны, Бонвæрноны скастмæ. Уæрхæг йæ лæппуты райгуырды… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
