ՄԱՏԱՂ

1. ա. Юный, молодой. 2. գ. Жертва, жертвоприношение. ◊ Մեկի հետ մատաղ չկտրել не доверять кому-либо. Քեզ մատաղ душа моя. Մատաղ անել жертвовать, приносить жертву. Մատաղ լինել посвятить себя чему-л.

* * *

[A]

юный

[N]

жертвоприношение (N)

գլխի 1. Голова. Գլուխը ծածկել покрыть голову. 2. Верх, верхняя часть чего-либо. 3. Голова, головка (о пищевых продуктах). Մի գլուխ շաքար головка сахара. 4. Вершина (горы), пик. 5. Голова (колонны). Զորաբանակի գլուխ авангард. 6. Начало. Ամսի գլխին в начале месяца. 7. Глава. Գրքի առաջին գլուխ первая глава книги. 8. Почётное место, главное место (Ср. во главе стола). 9. Голова, руководитель, вождь. 10. Головка (утолщённая оконечность чего-л.). 11. Голова (единица счёта скота). Հազար գլուխ անասուն тысяча голов скота. 12. Человек, лицо. 13. Գործ. հոլովով умный, толковый, с головой, Գլխով մարդ умный (толковый человек). 14. ա. (հնց.) Опытный. Գլուխ որսկան опытный охотник. 15. կ. Поверх чего-либо, над чём-либо. Բնի գլխին над гнездом. Կամուրջի գլխին на мосту. ◊ Գլխի գցել надоумить. Գլխի ընկնել догадаться, сообразить. Գլխի ճարը տեսնել самому найти выход, самому выпутаться. Գլխի հոգը՝ հոգսը քաշել позаботиться (о ком). Գլխի մազից շատ, Գլխի մազի չափ несметное количество, тьма-тьмущая. Գլխի մեջ մեխել вбить себе в голову. Գլխի մեջ մեխվել втемяшиться (прост.), засесть в голове. Գլխի միսն ուտել вымотать душу. Գլխի վրա բերել 1) свергнуть, низложить, 2) провалить, привести к провалу. Գլխի վրա գալ 1) лишиться власти, 2) провалиться, потерпеть полную неудачу. Գլխի վրա մոլորվել потерять голову растеряться. Գլխի վրա պահել души не чаять (в ком). Գլխիս՝ գլխներիս վրա տեղ ունենալ пользоваться большим уважением. Գլխի վրա տնկվել 1) полететь вниз головой, 2) провалиться, потерпеть неудачу. Գլխի վրայով через голову. Գլխի տակ փափուկ բարձ դնել убаюкивать, обманывать. Գլխի տեր 1) владыка, хозяин, 2) муж. (իր) գլխի տերն է сам себе хозяин. Գլխի ցավ 1) головная боль, 2) տե՛ս Գլխացավանք։ Գլխի փչոց выдумки. Գլխիդ խռով լինի чтоб тебе боком вышло! Գլխիդ մատաղ душа моя, голубчик, дорогой. Գլխին փչել вздуматься. Գլխին աղուն աղալ, Գլխին ձավար՝ կորկոտ՝ հատիկ ծեծել мучить. Մեկի գլխին անպակաս լինել здравствовать для блага (чьего). Գլխին (գայլի՝ գելի) ավետարան՝ քարոզ՝ խրատ կարդալ читать мораль втуне. Գլխին բաղ(ա)նիք սարքել задать баню (кому). Գլխին բամփել хлопнуть по голове. Գլխին գալ ударить по голове. Գլխին գդակ դնել՝ լինել՝ ունենալ быть мужчиной. Գլխին գլխացավանք դառնալ стать бременем (для кого). Գլխին գրել завещать (кому). Գլխին դնել 1) избаловать, посадить себе на голову, 2) поставить во главе. Գլխին զոռ տալ умничать. Գլխին զուլում բերել навлечь беду (на кого). Գլխին թափվել 1) обступить(кого), 2) валиться на голову (чью). Գլխին թուր շողացնել угрожать мечом. Գլխին ժողովել՝ կիտել собрать вокруг себя. Գլխին լաց լինել, Գլուխը լալ оплакивать (кого). Գլխին (շան) լափ լցնել՝ թափել поносить, обругать, облаять. Գլխին իշխանություն՝ իրավունք բանեցնել командовать (кем), насиловать волю (чью). Գլխին խաթա՝ փորձանք բերել накликать беду. Գլխին խաթա պատիժ՝ փորձանք դառնալ стать сущим наказанием (для кого). Գլխին խաղ խաղալ сыграть над кем-нибудь шутку, разыграть кого-либо, одурачить. Գլխին խելք չթողնել запутать, сбить с толку. Գլխին խելք չմնալ потерять голову, запутаться. Գլխին կանգնել 1) застать врасплох, 2) быть опорой (кому), 3) быть наготове. Գլխին կապել навязать (кому). Գլխին կիտվել собраться вокруг (кого), обступить. Գլխին կոտրել сорвать злобу (на ком). Գլխիդ կպչի чтоб ты подавился (этим). Գլխին կրակ թափել метать гром и молнии (на кого). Գլխին կրակ թափվել 1) чтоб тебе (ему, им) жариться в огне, 2) ◊ невыносимой жаре. Գլխին հավաքել собрать вокруг себя. Գլխին հավաքվել собраться вокруг кого-либо. Գլխին հարամ անել испортить (что-либо кому). Գլխին հարամ լինել испортиться (что у кого)․ (Մեկի) գլխին հարսանիք դնել՝ սարքել устроить разнос (кому). (Մեկի) գլխին հոգս դառնալ стать предметом забот. Գլխին հող տալ посыпать пеплом голову. Գլխին գցել՝ ձգել оставить на попечение чьё-либо. Գլխին ձյուն գալ՝ մաղվել встретиться с бедой. Գլխին ձյուն իջնել поседеть. Մեկի գլխին մատաղ լինել, Մեկի գլխին մեռնել отдать душу (за кого). Մեկի գլխին մնալ՝ լինել՝ կենալ, տե՛ս Գլխից անպակաս լինել․ Գլխին մոխիր ածել посыпать голову пеплом. Գլխին մթնեց (աշխարը, երկինքը և այլն) свет для него померк. Գլխին նստել сесть на голову (кому). Գլխին նստեցնել посадить себе на голову (кого). Գլխին պայթել разразиться над головой. Գլխին պատիժ դառնալ стать наказаньем (для кого). Գլխին սառը ջուր լցնել՝ մաղել, Գլխին սարը ջուր լցվել՝ մաղվել окатить холодной водой, разочаровать (кого), разочароваться․ Գլխին սուր կախել՝ ճոճել держать меч над головой (чьей), держать под угрозой. Գլխին վայ տալ 1) оплакивать свою судьбу, 2) сожалеть. Գլխին տալ 1) ударить, стукнуть по голове, 2) прихлопнуть, 3) волосы рвать на себе. Գլխին տեղալ, տե՛ս Գլխին թափվել: Գլխին տեր ունենալ иметь покровителя, опору. Գլխին ցավ բերել причинить хлопоты․ Գլխին ցեց դառնալ стать обузой. Գլխին փափախ ունենալ быть мужчиной․ Գլխին փորձանք բերել навлечь беду (на кого). Մեկի գլխին փորձանք դառնալ стать наказанием (кому). Գլխին փորձանք եկավ стряслась беда (с кем), попал в беду. Գլխին քամի փչել взбрести в голову․ Գլխին քաշել, Գլուխը քաշել выпить залпом․ Գլխին քար գցել угробить. Գլխին քար ընկավ постигло несчастье (кого), на (его) голову свалилась беда.\nԳլխին օյին բերել՝ խաղալ՝ հանել 1) навлечь беду (на кого), 2) оскандалить, 3) издеваться. Գլխին (մի) օյին գալ сыграть шутку. Գլխիս վրա с большим удовольствием. Գլխից ազատել избавиться (от кого). Գլխից անպակաս անել даровать долгую жизнь. Գլխից էլ ազատվել, գլխացավից էլ избежать неприятностей ценою большой жертвы. Գլխից անպակաս լինել 1) жить и здравствовать на благо (кому), 2) преследовать (о неудачах, неприятностях и т. п.). Գլխից ձեռք քաշել играть со смертью, рисковать жизнью. (Մի բանի) գլխից անցնել пожертвовать (чем). Գլխից բան հանել՝ հնարել выдумывать. Գլխից մեծ բան անել՝ բռնել лезть на рожон, браться за непосильное дело. Գլխից գնալ вылететь из головы. Գլխից դուրս գործ բռնել затевать дело не по плечу. Գլխից դեն դուրս գցել՝ հանել выбросить (выкинуть) из головы. Գլխից դուրս խոսել՝ տալ нести околесицу, чушь. Գլխից թռչել вылететь из головы. Գլխից հանել 1) сбить с пути, сбить с толку, 2) выбить из головы (чьей), 3) выкинуть из головы. Գլխից հեռացնել удалить от себя. Գլխից ձեռ(ք) վերցնել՝ վեր առնել՝ վեր կալել идти на риск, рисковать головой. Գլխից (մի) մազ չպակասի чтоб ни один волос не упал с головы. Գլխից մինչև ոտք, ոտից գլուխ с головы до ног, с ног до головы. Գլխից վեր բան անել՝ բռնել браться за непосильное дело. Գլխից ցանել отшить (прост.), отвадить. Գլխից քաշվել убраться. Գլխով անել 1) кивать головой, 2) звать кивком, 3) приветствовать кивком. Գլխով անցնել՝ անց կենալ 1) прийти в голову, 2) пережить (что). Գլխով բարևել поздороваться кивком. Գլխով երդվել 1) клясться именем (чьим), 2) души не чаять (в ком). Գլխով հատուցել поплатиться головой. Գլխով(դ) շուռ գամ՝ պտույտ գամ жизнь моя! свет очей моих! Գլխովը տալ швырнуть в лицо. Գլխով փորձանք անցնել пережить несчастье, неприятность. Գլխում խելք՝ խելքի կտոր լինել иметь голову на плечах. Գրլխումն ամրանալ Закрепиться в памяти. Գլխումը խելք՝ միտք չմնալ перестать соображать. Գլխումը խելք լինել иметь голову на плечах. Գլխումը նստել 1) крепко усвоить, 2) поверить. Գլխումս չի նստում 1) не укладывается в голове. 2) не верится. Գլուխ անցնել стать во главе. Գլուխն առնել գնալ՝ փախչել՝ կորչել՝ հեռանալ уйти, убраться,удрать. Գլուխ բարձրացնել 1) поднять голову, 2) пробудиться, проснуться. Գլուխ բերել 1) устроить, провернуть. 2) завершить. Գլուխ բռնել՝ գցել՝ կապել завязать луковицу, плод (о растениях). Գլուխ գալ 1) удаваться, 2) наладиться, выгореть. Գլուխ գլխի 1) очень плотно, тесно, 2) вместе, совместно. Գլուխ գլխի լինել совпадать. Գլուխ գլխի տալ обдумать совместно. Գլուխ(ը) գովել хвастаться, бахвалиться. Գլուխ դարձնել обратить внимание. Մի բանի գլուխ դնել поставить во главе чего-либо. Գլուխ դնել связываться. Գլուխ թափել отделаться. Գլուխ ելնել приспособиться. Մեկի համար գլուխ(ը) ետ դնել положить голову (за кого, что). Գլուխ թեքել гнуть шею, спину (перед кем). Գլուխը թռցնել обезглавить, отсечь голову. Գլուխ իջեցնել՝ ծռել՝ խոնարհել՝ խոնարհեցնել идти на поклон. Գլուխ խոնարհել՝ խոնարհեցնել преклонить голову (перед кем). Գլուխ կանգնել стать во главе. Գլուխ կոտրել՝ ջարդել՝ ճաքեցնել ломать голову (над чем). Գլուխ հանել 1) взять в толк, разобраться. 2) справиться. Գլուխ ճաքացնել՝ ճաքեցնել՝ պայթեցնել ломать голову (над чем). Գլուխ չունենալ не иметь настроения, не быть склонным (к чему). Գյուխ պահել 1) гонять лодыря, лодырничать, 2) влачить существование, прозябать. Գլուխ պտտել՝ պտտեցնել вскружить голову (кому). Գլուխ վեր առնել՝ վերցնել удалиться. Գլուխ վեր՝ վայր բերել поклоняться. Գլուխ տալ поклониться. Գլուխ տանել надоедать, докучать. Գլուխ ցավեցնել՝ ցավացնել տրաքացնել 1) надоедать, докучать, 2) утруждать себя, возиться. Գյուխ ունենալ иметь голову на плечах. Գլուխ քաշել взять на себя надзор (за кем). Գլուխդ թաղեմ՝ հողեմ՝ հորեմ чтоб ты подох! чтоб ты сгинул! Գլուխդ մեռնի пропади ты пропадом! Գլուխդ ողջ լինի лишь бы был жив-здоров! Գլուխդ պատին ես տալիս напрасно! Գլուխդ վկա как бы не так! как же! Գլուխը բարձին դնել прилечь, поспать. Գլուխը բարձր բռնել՝ պահել высоко держать голову. (Ձիու) գլուխը բաց թողնել отпустить вожжи. Գլուխը բերել (մի բան) накликать беду на голову (чью). Գլուխը գալ 1) приключиться, случиться, 2) Прийти в голову. Գլուխը գնալ надоесть. Գլուխը դարձնել՝ շրջել переменить направление. Գլուխը դառնալ почувствовать головокружение. Գլուխը դժժալ՝ ղժժալ шуметь в ушах. Գլուխը ետ դնել жертвовать головой, собой. Գլուխը զարկել обезглавить. Գլուխը թակել, տե՛ս Գլուխը ծեծել: Գլուխը թաղել желать (кому) смерти. Գլուխը թափ տալ мотать головой. Գլուխը թողնել, տե՛ս Գլխից բաց թողնել: Գլուխը լալ оплакивать (кого). Գլուխը լվանալ 1) намылить голову (кому), 2) переплюнуть (кого). Գլուխդ լցնել 1) подговорить (кого), подстрекать, 2) забить голову (чем). Գլուխը խաշել՝ աղել укокошить (прост.), прикончить. Գլուխը խառը լինել, Գլուխը խառնվել быть занятым по горло, запутаться в делах. Գլուխը խելք լինել, տե՛ս Գլխում խելք լինել: Գլուխը խոթել совать нос, лезть не в своё дело. Գլուխը ծանր լինել՝ ծանրանալ отяжелеть (о голове). Գլուխը ծեծել волосы рвать на себе. Գլուխը ծռել 1) տե՛ս Գլուխ ծռել, 2) понурить голову, повесить голову. Գլուխը կախ 1) с поникшей головой, понурив голову, 2) замкнутый, необщительный, 3) безропотно. Գլուխը կախ անել՝ գցել՝ կախել 1) опустить голову, 2) присмиреть. Գլուխը կապել навязать (кому), всучить. Գլուխը կշռել, Գլխով տանձ կշռել дремать сидя, клевать носом. Գլուխը կորցնել потерять голову. Գլուխը կպչել 1) изумиться, 2) наброситься. Գլուխը հակել, տե՛ս Գլուխը կախել: Գլուխը հանգիստ լինել быть спокойным. Գլուխը հանգչել՝ հանգչեցնել полежать, отдохнуть. Գլուխը հաստ, տե՛ս Հաստագլուխ: Գլուխը հողել, տե՛ս Գլուխը թաղել: Գլուխը հոպոպներով լիքը լինել увлекаться бреднями, химерами. Գլուխը ճաքել, տե՛ս Գլուխը պայթել: Գլուխը մահի՝ մահու տալ жертвовать собой. Գլուխը մեղրոտ անել՝ մեղրոտել как (словно) сыр в масле катиться. Գլուխը մեռնի чтоб сдох. Գլուխը մթագնել забить голову (кому, чем). Գլուխը (մի) բան) մտնել войти в голову, понять. Գլուխը մտցնել 1) вбить (кому) в голову, 2) вдолбить (кому) в голову. Գլուխը մի սոխ դառնալ, Մարդու գլուխը սոխի գլուխ դառնալ человеческая голова стала дешевле пареной репы. Գլուխը յուղել умаслить, подмаслить (кого). Գլուխը շաղվել запутаться. Գլուխը շարժել движением головы давать ответ. Գլուխը շշմեց закружилось, затуманилось в голове. Գլուխը շշմեցնել ошеломить, ошарашить. Գլուխը շուռ գալ, տե՛ս Գլուխը պտտվել: Գլուխը շուռ տալ 1) отвернуться, 2) повернуть голову. Գլուխը ողջ լինել՝ մնալ՝ պահել быть живым, здоровым. Գլուխը պահել 1) держаться прямо, 2) перебиваться кое-как. Գլուխը պայթել трещать (о голове). Գլուխը պայթեցնել ломать голову. Գլուխը պատեպատ տալ метаться. Գլուխը պտտել՝ պտտվել՝ պտույտ գալ иметь головокружения, страдать от головокружений. Գլուխը պտտեցնել 1) вызвать головокружение, 2) Вскружить голову. Գլուխը պրծացնել, տե՛ս Գլուխն ազատել: Գլուխը վայր դնել 1) сложить голову, 2) приклонить голову. Գլուխը վերցնել գնալ՝ փախչել, տե՛ս Գլուխն առնել գնալ: Գլուխը վկա клянусь головой, (чьей). Գլուխը վրան լինել 1) быть живым (ср. носить голову), 2) быть начеку, настороже, быть осмотрительным, 3) быть себе на уме. Գլուխը տալ 1) голову отдать, 2) снять голову. Գլուխը (որևէ զբաղմունքի) տալ отдаться (чему), увлечься чем-либо. Գլուխը տակը տալ обязаться, брать на себя (что). Գլուխը տանել, տե՛ս Գլուխ տանել: Գլուխը տանել-բերել՝ տարուբերել 1) мотать головой, качать головой, 2) кивать головой в ответ, соглашаться. Գլուխը պատին տալ (в отчаянии) биться головой об стену. Գլուխը տաք 1) навеселе, под хмельком, 2) горячая голова (о человеке).\nԳլուխը տաքանալ 1) хмелеть, 2) разгорячиться. Գլուխը տաքացնել 1) горячить голову, 2) хмелеть, разгорячиться. Գլուխը տրաքել՝ տրաքվել трещать (о голове). Գլուխը տրաքեցնել ломать голову. Գլուխը ցած դնել, տե՛ս Գլուխը վայր դնել: Գլուխը ցավեցնել надоесть. Գլուխը փեշը դնել, Գլուխը փեշի տակ դնել рисковать головой. Գլուխը փետել, рвать на себе волосы. Գլուխը փորձանք բերել, տե՛ս Գլխին փորձանք բերել: Գլուխը փորձանքի տալ подвергать себя опасности. Գլուխը փրկել, տե՛ս Գլուխն ազատել: Գլուխը քաշել пить залпом. Գլուխը քարը՝ քարին чёрт с ним! Գլուխը քարը՝ քարին՝ քարով՝ քարեքար տալ 1) биться, добиваться (чего), 2) быть в безвыходном положении, быть в беспомощном положении. Գլուխը քորել почесать в затылке. Գլուխը քորելու ժամանակ չունենալ чихнуть (нос утереть) некогда. Գլուխն ազատել спасти голову, унести ноги. Գլուխն աղել, Գլուխը աղը դնել загубить, убрать с дороги․ Գլուխը առնել (ու) գնալ՝ թռչել՝ կորչել՝ հեռանալ՝ փախչել уйти куда глаза глядят. Գլուխն ընկնել втемяшиться в голову, засесть в голове. Գլուխն իրենը չլինել голова идёт кругом, голову потерял. Գլուխն ուռչել распухнуть (о голове). Գլուխն ուռեցնել протрубить уши, прожужжать все уши (кому). Գլուխն ուսերին լինել 1) быть с головой на плечах, 2) быть живым, здоровым. Գլուխն ուտել укокошить (прост.), убрать с дороги. Գլուխն օրորել, տե՛ս Գլուխը շարժել: Գլուխս գնաց надоело. Գլուխս ծանր է голова у меня тяжела. Գլուխս պայթում է голова трещит. Գլուխս պտտվում է голова кружится. Գլուխս վկա клянусь головой. (Քանի) գլուխս ուսերիս է пока цела голова. Գլուխս ուռել է голова распухла. Մի գլուխ без конца; то и дело. Չոր գլուխ одинокий бессемейный, Խելքը գլխին 1) умный, рассудительный, 2) приличный.

1. գ. Солнце, солнышко. 2. գ. Свет, тепло солнца. 3. գ. (փխբ.) Жизнь, счастье. 4. ա. Солнечный. Արև օր солнечный день. 5. ա. Солнцеподобный. 6. գ. Солнечный день. ◊ Արև առնել быть на солнце. Արև աչեր огненные очи. Արև արեգակ, Արև արքայություն ясный день, божья благодать. Արևդ ապրի храни тебя бог. Արևդ երկար լինի, Երկար արև լինես да продлятся дни твои. Արևդ թաղեմ, Արևդ մեռնի чтоб ты сдох! Արևդ կանաչի пусть цветёт жизнь твоя. Արևդ վկա 1) клянусь тобой, 2) как бы не так. Արև է, առնում՝ ընկնում՝ դիպչում անում падает солнце. Արև է ծագել 1) взошло солнце, 2) пробился луч света. Արևը առնել убить. Արևը բաշխել пощадить, даровать жизнь. Արևը բաշխել (մեկին) приказать долго жить. Արևը բարձրացավ солнце поднялось. Արևը բռնվեց. солнце затмилось. Արևը դիպել է солнце встало. Արևը զարթնել է солнце взошло. Արևը թեքվել է 1) солнце закатилось. 2) счастье отвернулось. Արևը խավարել է солнце затмилось, жизнь угасла. Արևը խավարեցնել лишить жизни, погубить. Արև խնդրել молить о жизни. Արևը խփել է получил солнечный удар. Արևը կանգնել է наступил полдень. Արևը կծում է солнце палит. Արևը հանգել է угасла жизнь, солнце его закатилось. Արևը մայր է մտել 1) солнце зашло (село). 2) угасла жизнь. Արևը մթնացնել, տե՛ս Արևը խավարեցնել։ Արևը մտել է солнце скрылось (зашло). Արևը սևացնել, տե՛ս Արևը խավարեցնել։ Արևը վատ տեղ է մեր մտել не тут-то было. Արևը օրհնել благословить, пожелать долгой жизни. Արևիդ մատաղ, Արևիդ մեռնեմ солнышко моё, душа моя. Արևիդ սիրուն ради бога, умоляю тебя. Արևի երես տեսնել выйти на свет божий. Արևի ժամացույց солнечные часы. Արևի խավարում солнечное затмение. Արևի ձենն ածել благоденствовать, вкушать радости жизни. Արևին գալ, արևին գնալ прийти и уйти засветло. Արևին տալ вынести на солнце. Արևի տակ под солнцем, в подлунном мире. Արևից ընկնել лишиться жизни. Արև կենդանություն доброго здоровья. Արևն ասել клясться. Արև հանել разрушить до основания. Արևս առ убей меня. Արևս մեռնի чтоб мне не сойти с этого места. Արևս վկա клянусь жизнью. Արևով երդվել клясться жизнью. Արևով ընկնել получить солнечный удар. Արևով հասնել дойти засветло. Արևոտ օր, Արև օր солнечный день. Բարին արևիդ՝ արևդ будь здоров, желаю здоровья. Իմ արևը клянусь жизнью. Քո արևը клянусь тобой. Օր ու արև жизнь и счастье.