-
1 всякий
1. прил. алы, алыхуызонво всякое время – алы афон
всякий раз – алы хатт, алыхатт
у него было много всяких книг – умæ бирæ уыд алыхуызон чингуытæ
2. в знач. суш., муж. алчи, алчидæр, чидæрид, чидæриддæрчто волки жадны, всякий знæт (Крылов) – бирæгъ зыд кæй кæны, чидæрид зоны (перевод Каста Хетагурова)
3. с предлогом «без» æппын æнæон остался без всяких средств – æппын æнæ фадатæй баззади
-
2 кое-кто
мест. неопр. чидæр, чидæртæ, гæзæмæтæ, иуæй-иу, иуæй-иутæ, исчи, исчитæ -
3 кто
мест.1. вопр. чи; диг. както кого – чи кæй
2. относ. чи, кæцыкто бы то ни был – чифæнды уæд, чидæриддæр уæд, чидæриддæр уа
-
4 кто-то
кто-то пришел к нам – чидæр нæм æрбацыд
-
5 -то
-
6 каждый
мест. определит.1. алы, алкæцы; æрвыл (о дне, годе и т. п.)в каждом селе имеется школа – алы хъæуы дæр ис скъола
каждый день – алæбон, æрвылбон
каждый месяц – алы мæй, æрвылмæй
2. в знач. сущ. муж. алчи, алчидæр, чидæриддæр, кæцыдæриддæркаждый радовался весне – алчидæр уалдзæгыл цин кодта
-
7 любой
прил. алы, алцы, алчи, чидæриддæр, кæцыдæриддæр, чифæнды уа, кæцыфæнды уав любой час – алы сахат дæр
любой ценой – цыфæнды аргъæй дæр
-
8 некий
мест. неопр. иу чидæр, кæцыдæр -
9 потеха
жен. хъазт, хиирхæфсæн, худæгкто-то для потехи пел петухом (Чехов) – чидæр худæгæн уасæджы уаст кодта
-
10 почудиться
совер. цæстытыл ауайын, фæзынынпочудилось ему, что кто-то идет – афтæ йæм фæзынди, цыма чидæр æрбацæуы
-
11 что
I мест.1. вопрос. цы (цæй, цæмæн, цæмæй)что ты делаешь? – цы аразыс?
что тебе нужно? – цы дæ хъæуы?
чем ты болен? – цæмæй рынчын дæ?
о чем думаешь? – цæуыл хъуыды кæныс?
что я могу еще сказать? (Пушкин) – цы ма у мæ бон зæгъын?
2. относ. цы, кæй, чиспой ту песню, что пел вчера – знон кæй зарыдтæ, уыцы зарæг азар
- ни с чемII союз кæй, цыма, æмæчто волки жадны, всякий знает (Крылов) – бирæгъ зыд кæй кæны, чидæрид зоны
казалось мне, что я лежу на влажном дне (Лермонтов) – афтæ мæм касти, цыма хуыссын уымæл быныл
надеюсь, что ты придешь – ныфс мæ ис, æмæ æрбацæудзынæ
-
12 люди
ард түмэн, үндэстэн, хүн ам,хүмүүс,оршин/с-чид, хамаатан, садан төрөл -
13 неосновательный
хэврэг, бөх биш, өнгөц, омтгой, хуумгай, мөчид -
14 поспешный
хурдан, түргэн, яаруу, тэвдүү, мөчид, хуумгай -
15 с головой
мөчид, хуумгай, болчимгүй, хурдан -
16 торопливо
мөчид, хуумгай, яаруу, сандруу -
17 узость
явцуу/мөчид/уйтан байдал
См. также в других словарях:
чидён — 1. тесный; чидён гиалако тесная комната 2. тесно … Нанайско-русский словарь
чидæр — з.б.п., ртæ, номив … Орфографический словарь осетинского языка
чидін — (Монғ.) электрошам. Дүкенде ч ид і н бар ма? (Монғ.). Монғол тілінен (чийдэн электр лампасы) енген сөз (Б. Баз., Монғ. қаз. тілі) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
чидæрид — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
чидæриддæр — з.б.п., номив … Орфографический словарь осетинского языка
КУЫД НÆ; КЪАХКЪУХТЫЛ ДÆМ ФÆУАЙЫ — Чидæр кæмæйдæр дæлдæр лæууы, чидæр кæйдæр кæмæндæр аккаг нæ кæны … Фразеологический словарь иронского диалекта
УÆЛЕЙÆ – АРВ, БЫНÆЙ – ЗÆХХ — Чидæр кæмæндæр ницы гæнæг у. Æвдисы, чидæр раст кæй у, уый. Сывæллон дæр æнкъары дæ рæвдыд. Ныр у æмæ уæлейæ арв, бынæй – зæхх ме вдисæн. (Беджызаты Ч. Мæсгуытæ дзурынц.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
тесно — чидён; втроём тут тесно ила̄н найду неду чидён … Русско-нанайский словарь
АЙ ТА ИННÆРДЫГÆЙ — Чидæр кæйдæр æнæхъуаджы хъыг дары, хи ныхас кæны. Ацы ус та иннæрдыгæй рагæпп кæны. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
АРВЫЛ СÆ ЦЪИУ ТÆХЫН НÆ УÆНДЫ — Чидæр у тынг æхсарджын. Нартмæ фыдуаг фæсивæд ис, уыдонæй арвыл цъиу атæхын нæ уæнды. (НК.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
БАНДОН ЙЕМÆ ХÆССЫ — Чидæр кæдæм бацæуы, уым бирæ рæстæджы бадгæйæ баззайы … Фразеологический словарь иронского диалекта
