-
1 чакыру
перех.1) звать/позва́ть, вызыва́ть/вы́звать || вы́зов, зов, клик || позывно́йөйгә врач чакыру — вы́звать врача́ на́ дом
күршене ярдәмгә чакыру — позва́ть сосе́да на по́мощь
чакыру сигналы — позывно́й (вызывно́й) сигна́л
2) приглаша́ть/пригласи́ть, созыва́ть/созва́ть || приглаше́ние, созы́в || пригласи́тельныйкунакка чакыру — пригласи́ть в го́сти
чакыру билеты — пригласи́тельный биле́т
3) призыва́ть/призва́ть || призы́в || призывно́йтәртипкә чакыру — призва́ть к поря́дку
уяулыкка чакыру — призва́ть к бди́тельности
тынычлыкны яклаучылар комитеты чакыруы буенча — по призы́ву комите́та защи́ты ми́ра
•- чакырып китерү -
2 чакыру
гл1. звать, вызывать2. приглашать // приглашение3. призывать // призыв -
3 чакыру
сущ. 1) приглашение 2) призыв ▪ çaqıru qäğäze повестка -
4 коллыкка чакыру
рел. призыва́ть к ра́бству -
5 кот чакыру
-
6 кунак чакыру
-
7 сызгырып чакыру
посвиста́ть -
8 тәртипкә чакыру
призыва́ть/призва́ть, взыва́ть к поря́дку -
9 шаһитлыкка чакыру
приглаша́ть (вызыва́ть) свиде́телем (в свиде́тели) -
10 ымлап чакыру
= ымлап чакырып алу мани́ть, помани́ть -
11 абый
сущ.1)а) ста́рший брат; бра́тец ласк.; брато́к, брату́шка прост.; брата́н обл. || бра́тский (долг, наказ)кече абый — мла́дший (ме́ньший) брат
олы абый — (ста́рший) брат
уртанчы абый — сре́дний брат
абыйсы аны яслегә йөртә — брат (бра́тец) во́дит его́ в я́сли
абый хаты — письмо́ (от) бра́та (бра́тца)
б) ( бала яки үсмер яшендәге) брат; бра́тик, брати́шка ласк. || бра́тнин, брати́шкин2) (в обращении к лицу, являющемуся старшим братом не себе, а кому-то) абыйсы разг. брат, бра́тец ласк.; бра́тикабыйсы, нигә аның уенчыгын бирмисең? — бра́тик, почему́ ты не отдаёшь его́ (её) игру́шку?
3) (в обращении к родственникам родителей или к любому мужчине, старшему по возрасту, чаще в сочетании с собственным именем) дя́дя; дя́денька, дя́дькакүрше Әхмәт абый — сосе́д дя́дя Ахме́т
укытучы абый белән очрашу — встре́титься со свои́м учи́телем
бригадир абыйны чакыру — позва́ть (дя́дю) бригади́ра
•- абыйкеше- абый кызы
- абый малае -
12 атап
= атаган именно́йатап бирелгән корал — именно́е ору́жие
атап бүләк ителгән сәгать — именны́е часы́-пода́рок
атап җибәрелгән чакыру — именно́й вы́зов (приглаше́ние)
атап салынган посылка — именна́я посы́лка
-
13 атлап
нареч.; диал.специа́льно, наро́чноүзен генә атлап чакыру — специа́льно пригласи́ть то́лько его́ (её)
-
14 аш
I сущ.1)а) суп (мясной, из фруктов), ва́рево прост. || супово́йтокмачлы аш — суп с лапшо́й; суп-лапша́
гөмбәле аш — суп с гриба́ми
бәрәңге ашы — карто́фельный суп; похлёбка
кәбестәле аш — суп с капу́стой; щи
чөгендерле-кәбестәле аш — суп из капу́сты со свёклой; борщ
аш ите — супово́е мя́со
аш тәлинкәсе — супова́я таре́лка
б) мн. ашлар ку́хня собир. (народная, национальная, вегетарианская)солдат ашлары — солда́тская ку́хня
2)а) блю́до, ку́шанье (горячее, холодное, детское); еда́, я́ствакамыр ашы — мучно́е блю́до; мучна́я еда́
кунак ашы — ку́шанье (я́ства) для госте́й
бәйрәм ашлары — пра́здничные я́ства (блю́да)
аңа нинди аш та ярый — ему́ люба́я еда́ по вку́су
ашны сеңгәч, хатынны үлгәч макта — (посл.) ≈≈ хвали́ еду́ перева́ренную, а жену́ поко́йную; хвали́ се́но (рожь) в стогу́, а ба́рина в гробу́
б) мн. ашлар (о видах пищи, об образе питания), стол (диетический, детский, овощной, вегетарианский); еда́ит ашлары — мясно́й стол; мясна́я еда́
3) еда́ (мн. нет); обе́д, тра́пеза (в монастыре́) || обе́денный, тра́пезный, столо́выйаштан соң ял итеп алу — отдохну́ть по́сле еды́ (обе́да)
даруны аш алдыннан эчү — пить лека́рства пе́ред обе́дом
ашка кайту — прийти́ на обе́д
аш дирбиясе — столо́вый серви́з
аш кашыгы — столо́вая ло́жка
аш вакыты — обе́денный час (переры́в), обе́д
аш өстәле — тра́пезный стол
4)а) обе́д ( с созывом гостей), обе́д в гостя́х; зва́ный обе́д (по какому-л. поводу); чаще индив.күршеләрне ашка чакыру — позва́ть сосе́дей в го́сти
ашка бару — пойти́ в го́сти
аштан таралышу — расходи́ться из госте́й
бәйрәмдә өй саен аш — на пра́здник в ка́ждом до́ме го́сти (обе́ды)
юбилей ашында булу — быть на юбиле́йном (зва́ном) обе́де
ураза ашы уздыру — созва́ть (собра́ть) госте́й на разгове́нье
б) помина́льный обе́д, поми́нки; сорочи́ны, сорокови́ны (ед. нет), три́знаәбисенең җидесенә аш үткәрү — провести́ поми́нки по седьмо́му дню ба́бушки
карчыклар аштан чыгып киләләр — стару́хи выхо́дят с поми́нок
•- аш арты ашамлыгы
- аш арты эчемлеге
- аш арты нигъмәте
- аш бүлмәсе
- аш мәҗлесе
- аш өе
- аш пешерү
- аш пешерүче
- аш савыты
- аш сеңдерү
- аш серкәсе
- аш тәмләткеч
- аш тозы
- аш үтмәү
- аш чүмече
- аш юллары
- ашка утыру
- ашка утырышу
- ашы тәмле••аш бирү — корми́ть, покорми́ть; пои́ть и корми́ть, напои́ть-накорми́ть; хле́бом-со́лью приве́тить
ашка таракан булу (булып төшү) — оказа́ться (стать, быть) нежела́нным (непро́шеным, незва́ным) го́стем (го́стьей); оказа́ться тре́тьим ли́шним ( в любви)
аштан ашка йөрү — ходи́ть (расха́живать, е́здить, разъезжа́ть, таска́ться) по гостя́м
аштан олы (зур, өстен, югары) булмыйлар (түгел) — от угоще́ния (хле́ба-со́ли) не отка́зываются
ашы юк — есть не́чего, корми́ться не́чем; без хле́ба
ашы юк ураза тотар — (посл.) кто без хле́ба - тот пости́тся
ашын ашаган, яшен яшәгән — своё пожи́л (про́жил, о́тжил), век (свой) о́тжил (про́жил)
- аш белән атканга таш белән атуашың аш, йокың йокы түгел (булмый) — кусо́к в го́рло не ле́зет (идёт, прохо́дит); кусо́к в го́рле застря́л, кусо́к поперёк го́рла (стои́т, идёт); ешь не ешь
- аш белән атканда таш белән ату
- аш булсын
- аш кайтару
- аш төрләндерү
- ашыгыз тәмле булсын II сущ.; спец.шли́хта (для запарки пряжи, ниточных мотков; раствор для проклейки основы ткани) -
15 беренче
числ.; порядк.1) в разн. знач. пе́рвыйберенче йорт — пе́рвый дом
беренче март — пе́рвое (число́) ма́рта
балачакның беренче көннәреннән үк — с пе́рвых дней моего́ де́тства
беренче мөмкинлек булу белән — при пе́рвой возмо́жности
беренче чакыру белән — по пе́рвому зо́ву (тре́бованию)
беренче салкыннар — пе́рвые моро́зы
беренче урын — пе́рвое ме́сто, пе́рвенство
беренче мәхәббәт — пе́рвая любо́вь
2) в знач. прил. пе́рвый, са́мый лу́чший, высо́кого ка́честваавылда беренче гармунчы — са́мый лу́чший гармони́ст дере́вни
беренче сорт алма — я́блоко пе́рвого со́рта (высо́кого ка́чества)
класста беренче укучы — пе́рвый учени́к в кла́ссе
3) в субстантивном употр. беренчеләра) первокла́ссники; первокла́ссницы; уча́щиеся (из) пе́рвого кла́ссаб) первопрохо́дцы4) в знач. вводн. сл. беренчедән во-пе́рвыхберенче, бу факт беркайда да теркәлмәгән — во-пе́рвых, э́тот факт нигде́ не зарегистри́рован
5) в знач. сущ.; разг. пе́рвое ( блюдо в обеде)беренчегә итле токмач — на пе́рвое лапша́ с мя́сом
•- беренче буларак
- беренче дәрәҗә
- беренче дәрәҗәле
- беренче май
- беренче тапкыр
- беренче мәртәбә
- беренче чираттагы
- беренче нәүбәттәге
- беренче ярдәм••беренче адымнар (беренче адым) — пе́рвые шаги́
беренче карашта — на пе́рвый взгляд, с пе́рвого взгля́да
беренче карлыгач (беренче сандугач) — пе́рвая ла́сточка
беренче коймак төерле була — пе́рвый блин ко́мом
беренче көннәрдән үк — с пе́рвых же дней, с са́мого нача́ла
беренче кул — пе́рвая рука́
беренче кулдан — из пе́рвых рук
беренче күргән (беренче очраган) — пе́рвый встре́чный
беренче минутларда — в пе́рвую мину́ту
беренче сүздән — с пе́рвого же сло́ва, сра́зу
беренче эш итеп (беренче чиратта, беренче нәүбәттә) — пе́рвым де́лом (до́лгом), в пе́рвую го́лову
беренче юл салучы — первопрохо́дец
-
16 билге
сущ.1) ме́тка, поме́тка, знакшартлы билге — усло́вная ме́тка
китап тышындагы билге минеке түгел — ме́тка на обло́жке кни́ги не моя́
2) сигна́л, знак, си́мволчакыру билгесе - ике тапкыр тимергә кагу — сигна́л (знак) приглаше́ния - два сту́ка по желе́зу
3) при́знак, приме́та, симпто́м, знак (по которым можно определить что-л.)яз билгесе — приме́ты весны́
усаллык билгесе — при́знак недоброжела́тельности
авыру билгеләре — при́знаки боле́зни
дошманлык билгеләре — симпто́мы недружелю́бия
4) спец.а) знактыныш билгеләре — зна́ки препина́ния
математик билге — математи́ческий знак
астрономик билгеләр — астрономи́ческие зна́ки
б) поме́та, знакстилистик билге — стилисти́ческая поме́та ( в словаре)
в) клеймо́; ме́тка, знак; тавро́ || тавро́выйфабрика билгесе — фабри́чное клеймо́, фабри́чная ме́тка
фирма билгесе — фи́рменный знак
тамга билгесе — тавро́вый знак
5) отме́тка, оце́нка"биш"ле билгесе — пятёрка
"ике"ле билгесе — дво́йка
билге кую — ста́вить оце́нку
6) разг.; редко. значо́кгвардияче билгесе — гварде́йский значо́к
•- билге салу -
17 билет
сущ.биле́т || биле́тныйкино билеты — биле́т в кино́
чакыру билеты — пригласи́тельный биле́т
билет кассасы — биле́тная ка́сса
-
18 вабик
сущ.; охот.ва́бикүрдәк аулаганда ва́бик файдалану — при охо́те на у́ток по́льзоваться ва́биком
ва́бик белән чакыру — ва́бить, пова́бить
-
19 врач
сущ.врач || враче́бныйавыру янына врач чакыру — вы́звать врача́ к больно́му
врач контроле — враче́бный контро́ль
-
20 гарәфә
сущ.; уст.1) кану́н мусульма́нского пра́здника; предпра́здничный деньгарәфә көн кунак чакыру — пригласи́ть госте́й в предпра́здничный день ( в канун религиозного праздника гает)
гарәфә кич — ве́чер накану́не пра́здничного дня; предпра́здничный ве́чер
2) ( вообще) кану́нбәйрәм гарәфәсе — кану́н пра́здника
туй гарәфәсендә — накану́не сва́дьбы, в предсва́дебный день
См. также в других словарях:
чакыру — 1. Тавыш яки ишарә белән килергә, якынаерга тәкъдим итү, сорау, кушу 2. Берәр урынга, җиргә нин. б. максат белән килергә тәкъдим итү, үтенү, сорау, кушу. Кунакка килергә кушу, үтенү, сорау 3. Нин. б. эш хәрәкәт башкарырга, берәр эштә катнашырга… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өндәү — I. 1. Кемгә дә булса берәр эш хәрәкәт башкарырга тәкъдим итү, үгетләү, чакыру. Нин. б. мөһим бер эш башкарырга, берәр рәсми оешмага керергә тәкъдим итү. Берәр динне кабул итәргә тәкъдим итү 2. Үзеннән алда килгән исемнең мәгънәсенә бәйле рәвештә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйдәләү — 1. Кем. б. үзең белән чакыру яки ияртеп алып китү. Куып алып бару, ашыктырып куу 2. Өндәү, нин. б. эшкә, максатка чакыру алга, яхшылыкка әйдәү. күч. Алга омтылдыру, дәртләндерү көч күп бездә, әйди ашкыну … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйдәү — 1. Кем. б. үзең белән чакыру яки ияртеп алып китү. Куып алып бару, ашыктырып куу 2. Өндәү, нин. б. эшкә, максатка чакыру алга, яхшылыкка әйдәү. күч. Алга омтылдыру, дәртләндерү көч күп бездә, әйди ашкыну … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җыю — I. 1. Кеше яки хайваннарны төрле урыннардан бер җиргә китерү, туплау. Чәчелеп яткан яки таралып урнашкан нәрсәләрне чүпләп җыйнау, бер савытка тутыру. Җыену, алып китү өчен әйберләрне җыйнау 2. Әкренләп, берәмләп туплау, булдыру һәм күбәйтү.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
азан — 1. Намазга чакыру өчен гадәттә манарадан кычкырып укыла торган дога. Сәфәргә озатканда, янгын чыкканда, балага исем кушканда яки зәхмәтле чир эләккәндә (аның җеннәрен качыру өчен) җомгада хөтбә алдыннан әйтелә торган дога 2. күч. шигъ. Тавыш,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ангажемент — и. иск. Артистларны килешү буенча билгеле бер срокка эшкә чакыру, яллау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйтү — 1. Нин. б. фикерне, уйны телдән белдерү, хәбәр итү; нәр. б. сөйләү. Басма яки язма рәвештә хикәяләү, хәбәр итү, сөйләү Г. Камал бер әсәрендә түбәндәгеләрне әйтә:... . Сәләм, үтенеч һ. б. тапшыру, хәбәр итү 2. Нәр. б. турында аңлату, өйрәтү бу… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әкрен — АКРЫН – рәв. 1. Хәрәкәт тизлеге зур булмау, гадәти тизлектән түбән булу турында. Гадәттә генә кисәкчәсе белән килеп; салмак, ашыкмыйча. Тыныч; җиңелчә яфраклар әкрен генә шыбырдаша. с. Салмак, талгын әкрен адымнар белән 2. Саклык белән, сак кына… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әфсенләү — 1. Әфсен белән нәрсәгә яки кемгә дә булса тәэсир итәргә тырышу 2. Пышылдап кына әфсен, дога укып, берәр эштә ярдәмгә илаһи көч чакыру 3. күч. Берәр нәрсәне озак тотып бирү, тиз генә кулга бирмәү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бәр-бәр — Бәрән чакыру сүзе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге