-
1 чагында
-
2 чагында
когда, в бытность -
3 чагында
Pp. während -
4 чагында
посл.сл. когда, в бытностьräis çağında ― когда он был председателем
-
5 кирәк чагында
-
6 чагымда
= чагында -
7 çağında
-
8 авыру
1. неперех.1)а) заболева́ть/заболе́ть; захва́рывать/захвора́ть || заболева́ние; заболева́емость, заболева́ниясм. тж. авырып китү 1)суык тидереп авыру — заболе́ть от просту́ды
грипп белән авырганда куллана торган дару — лека́рство, применя́емое при заболева́нии гри́ппом
б) прям.; перен. заболева́ть/заболе́ть (быть поражённым) боле́знью (чего-л. кого-л. какой-л.) заболевать/заболе́ть (быть поражённым) неду́гом (чего, каким)картлык чире белән авыру — заболе́ть ста́рческой боле́знью; заболе́ть неду́гом (боле́знью) ста́рости
Боткин чире белән авыру — заболе́ть боле́знью Бо́ткина
комсызлык (чире) белән авыру — боле́ть жа́дностью
2)а) боле́ть, хвора́ть; быть больны́м; страда́ть (быть больны́м) (чем-л.); проболе́ть; отболе́ть, прохвора́тьбизгәк белән авыру — боле́ть лихора́дкой
бер атна авырый инде — уже́ неде́лю боле́ет; уже́ неде́ля, как он бо́лен
б) страда́ть боле́знью (чего, кого-л., какой-л.); боле́ть (быть больны́м, страда́ть) не́дугом (чего-л., каким-л.); страда́ть (каки́м) заболева́ниемхатын-кыз чире белән авырый — она́ страда́ет (боле́ет, больна́) же́нской боле́знью
в) перен. страда́ть (боле́ть, быть больны́м) ( чем); страда́ть боле́знью (чего, какой), страда́ть неду́гом (чего, каким)көнчелек чире белән авыру — страда́ть неду́гом (боле́знью) за́висти
г) переба́ливать/переболе́ть, перехва́тывать/перехвати́ть, отболе́ть, отхвора́ть; переноси́ть/перенести́ ( что)күптән түгел генә грипп белән авырган идем — я неда́вно переболе́л гри́ппом; я неда́вно перенёс грипп;
д) нахвора́тьсябулды, җитәрлек авырдым инде — хва́тит уже́ нахвора́лся, дово́льно
е) в знач. сущ. авыручы больно́й, боле́ющийгрипп белән авыручылар — больны́е (боле́ющие) гри́ппом
•- авырып алу
- авырып егылу
- авырып йөрү
- авырып карау
- авырып китү
- авырып тору
- авырып яту
- авырып үткәрү 2. прил.1)а) больно́й (о человеке, животных, организмах) || больно́й, больна́я ( о человеке)авыру чагында — когда́ ты бо́лен (больно́й)
авыруны яхшы карау — хорошо́ уха́живать за больны́м (больно́й)
авыруларны кабул итү — принима́ть (приём) больны́х
авыруга дәва бар, дәртсезгә юк — (посл.) больно́й излечи́м, равноду́шный - нет
б) нездоро́вый, больно́й; хво́рый, хво́ренькийавыру йөрәкле кеше — челове́к с нездоро́вым се́рдцем
2) боле́зненный, больно́й, нездоро́вый (о лице, состоянии и т. п.)3. сущ.авыру кыяфәт — нездоро́вый (боле́зненный, больно́й) вид
1) боле́знь, заболева́ние, неду́гавыру бөкте аны — его́ согну́ла (сломи́ла) боле́знь (неду́г)
йогышлы авыру — зара́зная (инфекцио́нная) боле́знь; зара́зное (инфекцио́нное) заболева́ние
үсемлек авырулары — боле́зни расте́ний
күз авыруы — глазно́е заболева́ние; глазна́я боле́знь
2) недомога́ние, нездоро́вье; не́мощь разг., хворь, хво́рость, не́мочь прост.вак-төяк авыру — ме́лкая хворь; недомога́ние
юк-бар авыру — пустяко́вое недомога́ние
картлык авыруы — ста́рческое недомога́ние (не́мощь, не́мочь)
3) прям.; перен. неду́г, боле́зньйөрәк авыруы — серде́чный (душе́вный) неду́г
комсызлык авыруы — боле́знь жа́дности
4) в сочет. с болезне-авыру китереп чыгара торган микроблар — болезнетво́рные микро́бы
авыруга бирешми торган — болезнеусто́йчивый ( сорт растений)
••авыру баштан сау (сәламәт) башка — книжн. с больно́й головы́ на здоро́вую; см. тж. ак эт бәласе кара эткә
авыру баштан сау башка аудару (авыштыру) — вали́ть (сва́ливать, свали́ть) с больно́й головы́ на здоро́вую
-
9 агач
1. сущ.1) де́рево (лиственное, хвойное, южное, плодовое) || древе́сныйвак агачлар — ме́лкие дере́вья (деревца́)
агач каерысы — древе́сная кора́
агач төрләре — поро́ды дере́вьев
клуб тирәли агач утырту — поса́дка дере́вьев вокру́г клу́ба
2) собир. (материал, сырьё) де́рево, древеси́на, лес || древе́сный (уголь, спирт); древеси́нныйагач чыгару — вывози́ть лес (древеси́ну)
эшкә яраклы агач — делова́я древеси́на; делово́й лес
агач агызу — сплавля́ть лес
комбинаттагы агач калдыклары — древе́сные (древеси́нные) отхо́ды на комбина́те
3) в сочет. лесо-; дерево-; древо-агач склады — лесоскла́д
агач сәүдәсе — лесоторго́вля; торго́вля ле́сом
агач хәзерләү участогы — уча́сток лесоразрабо́ток (лесозагото́вок); лесосе́чный уча́сток, лесосе́ка
агач хәзерләүче (хәзерләүдә эшләүче) — лесозаготови́тель; лесозагото́вщик
агач ташу юлы — лесово́зная доро́га
агач агызу сезоны — лесоспла́вный сезо́н
агач кисүдә эшләү — быть на лесору́бочных (лесору́бных) рабо́тах
агач кисә торган — древоре́жущий
агач эшкәртү — деревообрабо́тка
агач утырту — поса́дка дере́вьев
4) перен.; бран. болва́н, дуби́на, чурба́н2. прил.1) деревя́нный, из де́реваагач күпер — деревя́нный мост
агач көрәк — деревя́нная лопа́та
агач йорт — деревя́нный дом
агач табанлы чана — са́ни на деревя́нных поло́зьях
агач терәү — подпо́рка из де́рева; деревя́нная подпо́рка
2) бреве́нчатый; ру́бленый (сарай, барак)яңа гына салган агач мунча — свежеру́бленая ба́ня
3) тесо́вый, из тёса ( забор)4) щепно́й, из щепы́агач әйберләр — щепны́е изде́лия (това́ры)
5) ирон.; прост.а) деревя́нный, одеревене́лый, окостене́лый, тупо́й, (как), неживо́й (рот от холода, руки и пальцы от старческой дряблости или отсутствия движения)б) топо́рный (о чьём-л. языке); аляпова́тыйагач тел белән язган мәкалә — статья́, напи́санная топо́рным языко́м
в) бран. горе-; -дубина, -чурбан, -пень; -болван, -тупицаагач каравылчы — сто́рож-болва́н; го́ре-сто́рож; не сто́рож, а болва́н
агач хисапчы — го́ре-счетово́д; счетово́д-тупи́ца
•- агач ат
- агач аяк
- агач бакасы
- агач бакчасы
- агач гөл
- агач гөмбәсе
- агач җилеме
- агач кадак
- агач кистерүче
- агач кисүче
- агач корты
- агач куышы
- агач күбәләге
- агач мае
- агач материалы
- агач өйле
- бүрәнә өйле
- агач сирәк үскән җир
- агач суын алу
- агач тараканы
- агач тарттыру
- агач ташучы баржа
- агач ташучы машина
- агач төбе
- агач тыгылу
- агач утырту
- агач үзәге
- агач череге
- агач чиләк
- агач чүкеч
- агач эшкәртүче
- агачка әйләнү
- агачка әверелү••агач атка атландыру — оста́вить с но́сом; обвести́ вокру́г па́льца, надува́ть/наду́ть
агач атка атлану (атланып калу) — оста́ться с но́сом; сесть в лу́жу прост.
агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри — не по ле́су хо́дит, а по лю́дям (о беде, болезни, смерти, горе, несчастье, стихийных бедствиях, жизненных невзгодах и т. п.) (букв. не по верши́нам дере́вьев, а по голова́м люде́й хо́дит)
агач җан — см. агач йөрәк
агач җанлы — см. агач йөрәкле
агач мылтык — ирон. пустоме́ля, болту́н, пустозво́н, пустосло́в
агачны яшьтән (яшьли, яшь чагында бөгү) — гнуть де́рево, пока́ мо́лодо (т.е. воспитывать с малых лет)
агач авызланып — гру́бо, ре́зко, по-ха́мски
- агач башында үсмиагачтан сандугач кына ясамый — ма́стер на все ру́ки; всё уме́ет; всё де́лает
- агач йөрәк
- агач йөрәкле
- агачын күреп урманын күрмәү
- агачын күреп тә урманын күрмәү -
10 аек
1. прил.1) тре́звыйаек чагында ул бик ягымлы — когда́ (пока́) трезв, он о́чень ве́жлив
2) перен. тре́звый, здра́вый (взгляд на что, подход к проблеме)аек фикерләү — тре́звое сужде́ние
•- аек вакытта 2. нареч.; перен.тре́зво, здра́во, толко́во (обдумать, обсудить, оценить что)- аек акыл- аек акыл белән
- аек акыллы
- аек фикерле
- аек акыллылык
- аек баштан -
11 ачулы
1. прил.раздражённый, серди́тый; гне́вный, негоду́ющий, разгне́ванный, возмущённый, я́ростный; вне себя́; злой, озло́бленный; в раздраже́нии (гне́ве, я́рости) || злю́ка, злю́чкаачулы тавыш — раздражённый го́лос
2. нареч.ачулы чагында — когда́ он раздражён (вне себя́)
раздражённо, серди́то; гне́вно, негоду́юще; возмущённо; я́ростно; зло, озло́бленно, зло́бноалай ачулы карама — не смотри́ так серди́то
-
12 бәрелү-сугылу
неперех.1) мета́ться, суети́ться, толка́ться || суета́, толкотня́кибеттәге бәрелү-сугылулар — толкотня́ в магази́не
нигә син һаман бәреләсең-сугыласың? — почему́ ты всё вре́мя ме́чешься?
2) быть (оказа́ться) би́тым, помя́тымкарбызлар бәрелеп-сугылып беткән — арбу́зы поби́лись
3) сущ. уши́ббала чагында бәрелү-сугылулар күп була — в де́тстве мно́го быва́ет уши́бов
-
13 гөрләү
неперех.1) прям.; перен. воркова́ть, гуркова́ть обл. || воркова́ниекүгәрченнәр гөрли — ворку́ют го́луби
кыз ашыкмый гына гөрли бирә — де́вушка не спеша́ продолжа́ет воркова́ть (мя́гко и не́жно говори́ть)
2) шуме́ть, галде́ть || шум, гам, галдёж, го́мон; см. тж. гөрелдәүпалата яңадан гөрли башлады — в пала́те сно́ва подня́лся шум
зал гөрләргә тотынды — зал зашуме́л
3) см. гөрелдәү 1)машиналар гөрләде — маши́ны рокота́ли
өстәлендә самовары гөрли — на столе́ поёт (кипи́т) самова́р
5) см. дөрләүучак гөрли, учак гөрләп яна — костёр пыла́ет
6) в игре в жмурки води́ть; горе́тькем гөрли — ? кто во́дит?
7) перен. быть прекра́сным, замеча́тельным (о жизни, о делах и т. п.)эшләре гөрли аның — у него́ дела́ иду́т хорошо́
ферманың гөрләгән еллары бар иде — бы́ли времена́, когда́ дела́ фе́рмы шли хорошо́
8) в знач. нареч. гөрләпа) хорошо́, прекра́сно; ве́село, дру́жно (жить, работать, расти и т. п.)гөрләп яшәү — жить припева́ючи ( прекрасно)
үлән гөрләп үскән чагында — когда́ трава́ в по́лном соку́
б) си́льным пото́комборыныннан гөрләп кан китте — из но́са хлы́нула кровь
торбалардан гөрләп су ага — из труб си́льным пото́ком идёт вода́
•- гөрләп чәчәк ату -
14 ис-ос
••исе-осы юк — ни слу́ху ни ду́ху
искә-оска кермәү — не приходи́ть в го́лову, ни сном ни ду́хом не знать (не ве́дать)
истә-оста булмаган — и в поми́не не́ было, и в мы́слях не́ было
истә-оста юк — и в поми́не нет
истә-оста юк чагында — нежда́нно-нега́данно, внеза́пно, вдруг, как снег на́ голову
-
15 кирәк
1. предик.; безл.1)а) на́до, ну́жно, необходи́мо, тре́буется (иметь кому-чему-л.)тагын өч укытучы кирәк — тре́буются ещё три учи́теля
безгә буш сүз түгел, эш кирәк — нам нужны́ не пусты́е слова́, а дела́
шулай кирәк, шулай булырга тиеш тә — так ну́жно, так и должно́ быть
син миңа кирәк(сең) — ты мне ну́жен
б) в сочет. с гл. на -рга на́до, ну́жно, необходи́мо, сле́дует; надлежи́т книжн., на́добно прост. (что-л. делать)уйлап карарга кирәк — на́до (сле́дует) поду́мать
чара күрергә кирәк — необходи́мо приня́ть ме́ры
сөйләшеп алырга кирәк — ну́жно поговори́ть
2) с условной ф. гл. (чаще с вспом. гл. булу) ви́димо, вероя́тно, по-ви́димому, возмо́жно, наве́рное, ка́жетсясалкын тигән булса (булырга) кирәк — ви́димо, простуди́лся
автобус сәгать бишләрдә килсә кирәк — авто́бус, возмо́жно, прибу́дет к пяти́ часа́м
ул бу турыда белсә кирәк — он, ка́жется (ви́димо), об э́том зна́ет
3) в сочет. с вопр. мест. и с ф. инфинитива на -мак,-мәк как тут; что тут, ра́звебу юлдан ничек бармак кирәк? — как тут прое́дешь по тако́й доро́ге?! что тут поде́лаешь?!
каян алмак кирәк? — отку́да возмёшь?
мондый суны ничек эчмәк кирәк — ра́зве мо́жно пить таку́ю во́ду?
кирәк нәрсә — ну́жная вещь
кирәк очракларда — в ну́жных слу́чаях
5) в знач. сущ.; в притяж. ф. на́добность, необходи́мость, нужда́; потре́бностьтормыш кирәкләрен кайгырту — позабо́титься о жите́йских ну́ждах
юл кирәкләрен әзерләү — пригото́вить доро́жные принадле́жности
•- кирәге килеп чыгу
- кирәге чыгып кую
- кирәгеннән артканы
- кирәгеннән артык
- кирәк булганда
- кирәк булу
- кирәге булу
- кирәк булып кую
- кирәге булып кую
- кирәк булса
- кирәк була калса
- кирәк була калганда
- кирәк булырдай булса
- кирәк вакытта
- кирәк чакта
- кирәк чагында
- кирәк кадәр
- кирәге кадәр••кирәге бар (иде) — пренебр. о́чень (уж) ну́жно; была́ нужда́!
кирәге бер тиен — пренебр. грош цена́ (кому-чему-л.), гроша́ ме́дного (ло́маного) не сто́ит
кирәген алу — получи́ть по заслу́гам; быть нака́занным; достава́ться на калачи́ (кому-л.)
кирәк бит — (ведь) на́до же
кирәк кайчан — всегда́, когда́ уго́дно, когда́ бы ни́ было; хоть когда́
кирәк кем дә — ка́ждый, любо́й
кирәк кем булсын — любо́й, кто уго́дно; кто бы ни́ был; хоть кто
- кирәгем исәкирәк нәрсә булсын — любо́й, како́й уго́дно; что бы ни́ было, хоть что
- кирәген бирү 2. союз1) перечисл.; книжн. и..., и..., как..., так и...трагедия жанры кирәк язучыдан, кирәк театр коллективыннан зур осталык таләп итә — жанр траге́дии тре́бует большо́го мастерства́ и (как) от писа́теля, и (так и) от коллекти́ва теа́тра
2) уступ. хоть..., хоть...кирәк бүген, кирәк иртәгә булсын — хоть сего́дня, хоть за́втра
3. частица усил.кирәк ачулан, кирәк үпкәлә — хоть серди́сь, хоть обижа́йся
кирәк барысын да алыгыз — хоть всё бери́те (забира́йте)
кирәк каян тап — хоть где найди́; найди́, где хо́чешь
кирәк бүген үк — хоть сего́дня же
-
16 кирәк вакытта
-
17 команда
I кома́ндасущ.1) кома́нда (краткий, устный приказ, приказание, распоряжение) || кома́ндныйкоманда бирү — дать кома́нду
командага буйсыну — подчини́ться кома́нде
команда тоны белән — кома́ндным то́ном
команда сүзләре — кома́ндные слова́
2) кома́нда (подразделение, небольшая войсковая часть)укчылар командасы — стрелко́вая кома́нда
тупчылар командасы — артиллери́йская кома́нда
3) кома́нда (личный состав, экипаж судна)4) кома́нда ( спортивный коллектив) || кома́ндныйфутболчылар командасы — кома́нда футболи́стов
командалар ярышы — кома́ндные состяза́ния
команда беренчелеге өчен көрәш — борьба́ за кома́ндное пе́рвенство
•II команда́сущ.; уст.; разг.; фольк.команди́р, нача́льник || кома́ндный, команди́рскийборын-борын заманда, кәҗә команда булган чагында — давны́м-давно́, в старину́, когда́ козёл был нача́льником
ул элек тә команда, хәзер дә команда — он и ра́ньше был нача́льником, и сейча́с нача́льник
команда составы — кома́ндный соста́в
командалар курсы — кома́ндные (команди́рские) ку́рсы
-
18 куәт
сущ.1) си́ла, мощь (физическая, телесная); могу́щество (военное, экономическое)2) здоро́вье, трудоспосо́бностькуәтем бар чагында — пока́ я здоро́в, пока́ я в си́ле
3) де́йственность, де́йствие, си́ла, кре́пость (лекарств, напитков и т. п.)тәмәке куәте белән ерак китмәссең — на табаке́ далеко́ не уйдёшь
4) разг.; см. куәтлек5) физ. мо́щностькуәт берәмлеге — едини́ца мо́щности
• -
19 күңел
I сущ.1) душа́, се́рдце || душе́вный, серде́чныйкүңелне тынычландыру — успоко́ить ду́шу (сер́дце)
күңел кичерешләре — душе́вные (серде́чные) пережива́ния
күңел җылысы — душе́вная теплота́
күңел кыйналу — душе́вно страда́ть
күңел пошыну — душа́ не на ме́сте
күңел рәхәтләнү — блаже́нствовать душо́й
күңел теләү — захоте́ть
кеше күңеле - кара төн — (посл.) чужа́я душа́ - потёмки
2)а) вну́тренний, духо́вный миркүңел байлыгы — бога́тство духо́вного ми́ра
күңеле шундый — духо́вный мир его́ тако́в
б) хара́ктер, сво́йство хара́ктеракүңеле каты - теле татлы — (погов.) хара́ктер его твёрд, (но) речь сла́дка
3) расположе́ние духа́; настрое́ние, дух; самочу́вствиекүңелем бозылды — у меня́ испо́ртилось настрое́ние (от чего-л.)
4)а) симпа́тия, любо́вь; расположе́ние, устремле́ние к кому, чему-л.минем сиңа күңелем бар — у меня́ есть симпа́тия к тебе́
ана күңеле балада, бала күңеле далада — (посл.) любо́вь ма́тери - к дитя́ти, а у того́ - к степи́
б) диал. жела́ниекүңелем шул — моё жела́ние таково́
5) ду́мы, мысль, мы́сли; созна́ниекүңеле бу эштән ерак — ду́мы его́ далеки́ от э́того де́ла
6) па́мятькүңелдә йөртү (саклау) — храни́ть в па́мяти
7) интуи́ция, душа́күңеле белән сизенү — чу́вствовать, чу́ять душо́й; интуити́вно дога́дываться
күңелем алдамый — интуи́ция (меня́) не обма́нывает (меня́ не подво́дит)
8) в знач. нареч. күңелдә в уме́бишне язабыз, бер күңел(дә) — пять запи́шем, оди́н в уме́
•- күңел аздыру
- күңел аздыручы
- күңел азу
- күңел белән
- күңелем белән
- күңелең белән
- күңеле белән
- күңел белән уйлап
- күңел белән уйлау
- күңел беркетү
- күңел биздергеч
- күңел кайтаргыч
- күңел биздерү
- күңел кайтару
- күңел боегу
- күңел борчылу
- күңел тынычсызлану
- күңел бушату
- күңел газабы
- күңел газаплары
- күңел йомшару
- күңел йомшау
- күңел кайту
- күңеле кайту
- күңел киңлеге
- күңел күтәрелү
- күңел күтәрү
- күңел күтәрмәү
- күңел күтәрә алмау
- күңел нечкәртү
- күңел нечкәрү
- күңел өчен
- күңелен күрү
- күңелен табу••күңел белән дә, тәне белән дә — душо́й и те́лом
күңел(е) буш — (мне, тебе́, ему́) ску́чно, в (мое́й, твое́й, его́) душе́ пустота́
күңел даруы — бальза́м для души́; лека́рство от душе́вных мук
күңел җиңеләю — полегча́ть на душе́
күңел(не), күңелен җиңеләйтү — облегчи́ть (отвести́) ду́шу; изли́ть ду́шу
күңел иләсләнү — искуша́ться душо́й
күңел йогышу (йогу) — см. күңел яту
күңел курку — опаса́ться всей душо́й, си́льно боя́ться, тру́сить
күңел капчыгын чишү — изли́ть ду́шу (букв. развяза́ть мешо́к души́)
күңел (күңеле) киңәю — расще́дриться душо́й
күңел (күңеле) китек (сынык) — оби́женный (жизнью, обстоятельствами); впа́вший в уны́ние; нужда́ющийся в подде́ржке
күңел котырыгы (азынуы) — распу́щенность, жа́дность (до наслаждений, славы и т. п.)
күңел кошы — поэт. возлю́бленная (букв. пти́чка души́)
күңел кылы (кыллары) — поэт. стру́ны души́
күңел кылына тию — затро́нуть чу́вствительные стру́ны (души́)
күңел кымырҗу — беспоко́иться, име́ть жела́ние
күңел кытыклану — зуде́ть || зуд в душе́; лёгкое возбужде́ние в душе́
күңел кәгъбәсе (күңелгә кәгъбә) итү (кылу) — де́лать, сде́лать возлю́бленной (возлю́бленным); сде́лать да́мой се́рдца
күңел күге — поэт. духо́вный мир (букв. небеса́ души́)
күңел сүрелү — разочарова́ться; охладе́ть душо́й
күңел сыну — па́дать/пасть ду́хом; надломи́ться (вследствие неудач, разочарований и т. п.)
күңел (күңеле) тар — чёрствый, злой (душо́й); зави́стливый; скупо́й
күңел тарлыгы — чёрствость, злость в душе́; зави́стливость; ску́пость
күңел тарлыгыннан — от за́висти
күңел тартуы — влече́ние се́рдца
күңел тартылу — вле́чься, тяну́ться (о душе, сердце)
күңел (күңеле) төзек — с до́брыми чу́вствовами; добронра́вный, благонра́вный
күңел төзеклеге — до́брый настро́й души́, добронра́вие, благонра́вие
күңел (күңелеңне) төшерү — поддава́ться, подда́ться уны́нию
күңел тулу — расчу́вствоваться, доходи́ть до слёз; пла́кать от полноты́ чувств
күңел түгелү — см. күңел ташу
күңел үсү (үсеп китү) — окрыля́ться/окрыли́ться душо́й (после хорошего обращения, одобрения, успеха и т. п.)
күңел (күңеле) хуш — в до́бром расположе́нии ду́ха
күңел хушлану — удовлетворя́ться, умиротворя́ться ( малым)
күңел хушлыгы — удовлетворе́ние, умиротворе́ние, дово́льство ( малым)
күңел эрү — отта́ять душо́й
күңелгә авыр булу (килү, тоелу) — быть в тя́гость душе́; душа́ не лежи́т; дави́ть на ду́шу
күңелгә авырлык — тя́жесть на душе́
күңелеңә авыр алма, ләкин... — не воспринима́й тяжело́, но... (при нелицеприятном высказывании кому-л.)
күңелгә (кереп) утыру — ( навсегда) запомина́ться; запечатле́ться в душе́
күңелгә китерү — вспомина́ть, вспо́мнить (усилием воли, специально)
күңелгә таш булу (булып төшү) — лечь ка́мнем на́ душу (на́ сердце)
күңелгә төен (төер) — оса́док на душе́
күңелгә ут салу (ягу) — см. ут салу
күңелгә якын алу — принима́ть/приня́ть бли́зко к се́рдцу
күңелгә яту — нра́виться, понра́виться
күңелгә ятышлы (ятымлы) — уго́дный душе́
күңелдән алып ташлау — забы́ть насовсе́м, предава́ть забве́нию
күңелдән китмәү — остава́ться в па́мяти; ника́к не забыва́ться
күңелем синдә генә — то́лько к тебе́ лежи́т моё се́рдце
яшь чагында кемне сөйсәң, күңелең шуңарда була — ( песня) кого́ лю́бишь в мо́лодости, к тому́ и лежи́т се́рдце
күңелләр күтәренке — дух ( наш) бодр; настрое́ние припо́днятое
күңелең булсын! — будь по-тво́ему!
күңелне йомшарту — смягча́ть/смягчи́ть ду́шу (кого-л.), ублажа́ть (кого-л.)
- күңел җитүкүңелемне (өметемне) өзмим әле — я ещё наде́юсь на твою́ любо́вь
- күңел капчыгы
- күңел чиләге
- күңел чүлмәге
- күңел каралу
- күңел киң
- күңеле киң
- күңел китеклеге
- күңел кубу
- күңел кузгалу
- күңел кәгъбәсе
- күңел көзгесе
- күңел күзе
- күңел өшеткеч
- күңел салу
- күңел тарту
- күңел төбе
- күңел төшү
- күңел туңу
- күңел түре
- күңел түреннән
- күңел утыру
- күңел яту
- күңелгә яту
- күңелгә беркетү
- күңелгә керү
- күңелгә килү
- күңелгә салу
- күңелгә тию
- күңелдә төен булу
- күңелдә төер булу
- күңелдә төер булып калу
- күңелдә төер булып тору
- күңел ташу
- күңелгә утыру
- күңелдән чыгару
- күңелен алу
- күңелен аудару
- күңелен аулау
- күңелен сындыру
- күңелен китү
- күңел ачу
- күңелен ачу
- күңеле булу
- күңел булу
- күңелне биләү
- күңелен биләү
- күңелне бәйләү
- күңелне киң тоту
- күңелеңне киң тот!
- күңелне тырнау II сущ.; диал.грудь; торс, бюсткүңелдән ары күренми ул — то, что ни́же бю́ста, не должно́ быть ви́димым (т. е. неприлично рассматривать)
-
20 таза
1. прил.таза егет — ро́слый, кре́пкий молодо́й челове́к
таза бозау — упи́танный телёнок
2) тяжёлый, уве́систый, кре́пкийтаза адымнар белән — уве́систыми шага́ми
таза куллы кеше — челове́к с кре́пкой руко́й
3)а) кре́пкий, про́чный ( о вещах)таза бүрәнә — кре́пкое ( без пороков) бревно́
таза итек — про́чные сапоги́
б) здоро́вый, не больно́йтаза чагында таш ташы — пока́ здоро́в - рабо́тай
4) чи́стый, опря́тныйтаза кием — чи́стая оде́жда
янгын сүндергәндә таза су сайламыйлар — (посл.) когда́ ту́шат пожа́р, не до чи́стой воды́ (букв. не выбира́ют чи́стой воды́)
5) безупре́чный, беспоро́чный2. нареч.таза иман — безупре́чная ве́ра
1) кре́пко, уве́систо, тяжело́; здо́рово; ве́скотаза йөрү — ходи́ть уве́систо и тяжело́
таза әйтү — сказа́ть ве́ско
таза әйтте — здо́рово сказа́л (сказану́л)
2) кре́пко, про́чнотаза эшләнгән — сде́лано (срабо́тано) про́чно
таза ясалган нәрсә казага юлыкмас — е́сли вещь сде́лаешь про́чно - из-за неё в беду́ не попадёшь
3) чи́сто; опря́тнотаза итеп юу — чи́сто мыть (стира́ть)
4) перен. беспоро́чногомерлектә таза яшә — проживи́ безупре́чно
•- таза тормышлы••таза егу — туши́ровать (в борьбе́) вчисту́ю (т. е. не по баллам)
- 1
- 2
См. также в других словарях:
чагында — бәйл. 1. Нин. б. эш хәл үтәлгән вакытта башка бер вакыйганың, күренешнең булуын, эш хәрәкәтнең башкарылуын белдерә 2. Кешенең берәр халәте, яшь үзенчәлеге белән бәйләнгән вакытны белдерү өчен кулл. 3. кулда көчең бар чакта 4. авылда чакта 5. ул… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бар — I. 1. Нәр. б. булганлыгын яки булырлыгын, булып торуын белдерә; киресе юк 2. Ихтимал булуы бар 3. Эшләнергә тиешлекне белдерә буласы бар 4. рәв. БАРДА – Булганда, булган чакта (очракта). рәв. БАРЫНДА – Бар чагында, булганда. БАРЫНЧА – рәв. Матди… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бөгәлчән — Корт чагында хайван (бигрәк тә ат һәм эре мөгезле терлек) тәнендә тереклек итүче, тәненең нечкәреп очлаеп килгән койрык өлеше бөкрәеп торучан ике канатлы бөҗәк; кигәвеннең бер төре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
инде — кис. 1. Төрле сүз төркемнәре янында килеп, эшнең төгәлләнүен күрсәтә уздым и. 2. Боерык фигыльдән соң аңа үтенү, түземсезләнү төсмере кертә бир и. 3. Берәр эшне эшләргә вакыт җитүен, эшнең башланып китүен белдерә; хәзер и. кайтырга ярый 4. рәв.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чапак — с. диал. Үткен телле, матур һәм шома итеп сөйләүче яшь чагында да бик үткен, сүзгә чапак бала иде … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яшьләй — рәв. Яшьтән үк, яшь чагында, яшь килеш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яшьләтә — рәв. Яшьтән үк, яшь чагында, яшь килеш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яшьли — рәв. Яшьтән үк, яшь чагында, яшь килеш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яшьтән — рәв. Яшьтән үк, яшь чагында, яшь килеш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге