-
1 хицау
-
2 къæбицы хицау
1) кладовщик2) этн. букв. «хозяин кладовой» – распорядитель всеми съестными припасами во время свадьбы, пира -
3 хæдзары хицау
1) хозяин, хозяйка (дома)2) домовладелец. -
4 æнæхицау
без хозяина, бесхозный; беспризорный -
5 зæрдæ бавæрын
ободрить; пообещать, обнадежитьУæды хицæуттæ нын-иу нæ журналтæн æхца радих кæнынæй зæрдæ бавæрдтой, фæлæ-иу фылдæр хатт сæ ныхасæн хицау нæ разындысты. – Тогдашняя власть обещала нам выделить на журналы деньги, но, как правило, власти предержащие слово свое не сдерживали. (Хъодзаты Æ., Æмæ дзырд уыди Хуыцау)
-
6 кафе
Уынджы-иу фисыныл кæрæдзийæн хæрзæхсæв, кæнæ хæрзбон загътой, æмæ та-иу зæронд лæг кафемæ баздæхт сырх сæны агуывзæ баназынмæ. – На углу старичок прощался с хозяином и заходил в кафе выпить красного вина. (Гæздæнты Гайто, Доны ахæстон)
Грекъаг студент лæппуйы уаты раздæрау граммафон бæстæ йæ сæрыл иста йæ фырхъæрæй, раздæрау ме ’ндæр сыхаг, æрыгон лæппулæг Венæйæ, уыд сабыр æмæ расыг, фарон-иу куыддæриддæр уыд, афтæ; раздæрау фысымуаты хицау, æввахсдæр сæм цы кафе ис, уым хъазыд къамæй, æнæрхъæцæй сæ рацæгъд-бацæгъдгæнгæйæ, æмæ-иу ын йæ ус цы ’хцайы муртæ радта, уыдон æмбулын кодта. – По-прежнему гремел граммофон в комнате студента-грека, по-прежнему другой мой сосед, молодой человек из Вены, был тих и пьян, как в прошлом году, по-прежнему хозяин гостиницы играл в ближайшем кафе, поспешно тасуя карты и ежедневно проигрывая то небольшое количество денег, которое ему давала жена. (Гæздæнты Гайто, Доны ахæстон)
-
7 куыстуат
(мн. куыстуæттæ)стыр куыстуат – крупное предприятие
куыстуаты разамонæг – руководитель, начальник предприятия
куыстуаты хицау – предприниматель, владелец предприятия
-
8 къæбиц
разг. кладовая, кладовка -
9 ныронджы
прил. такой, какой был до сих пор, до настоящего временимæ ныронджы хицау – мой начальник (т.е. тот, кто был моим начальником до сих пор) (Дзасохты М.)
-
10 ныхасæмбал
(мн. ныхасæмбæлттæ)Кафейы ма баззайынц цыппарæй: сылгоймаг хицау, гарсон, мæ ныхасæмбал – æз æй Платон номæй схуыдтон æмæ йыл мæ роман «Æхсæвы фæндæгтæ», зæгъгæ, уым фыстон. – И потом в кафе остаются четверо: хозяйка, гарсон, мой собеседник, которого я описал в книге «Ночные дороги» под именем Платона, и я. (Гæздæнты Г., Блокнотæй)
Бессы ныхасæмбал æрхæндæгæй лæууыд. – Собеседник Бесса стоял в унынии. («Мах дуг», 1992, №7)
-
11 рауагъдад
(мн. рауагъдæдтæ)Редакцийы баййæфтон рауагъдады хицау Казаровы. – В редакции я застал начальника издательства Казарова. (Коцойты А., Автобиографи)
-
12 уымы
...уымы хицæуттимæ нæ бафидыдта æмæ рацыди Дзæуджыхъæумæ. –...не поладил он с тамошними властями и переехал во Владикавказ. (Хъодзаты Æ., Æмæ дзырд уыди Хуыцау)
Амы зæххытæн хицау нæма ис, уымы зæххытæ та æлдæрттæ се ’хсæн байуæрстой. – Здешние земли пока безхозны, а тамошние земли князья между собой поделили. («Мах дуг», 1992, №12)
-
13 хайад
-
14 хъазт
-
15 хъотырджын
Æрбацыд Æм хъотырджын, æрзоныгыл Йæ разы æмæ Йын загъта: «Хицау, кæд Дæ фæнды, уæд Дæ бон у, æмæ мæ ссыгъдæг кæнай». – И вот подошел прокаженный и, кланяясь Ему, сказал: Господи! если хочешь, можешь меня очистить. (Матфейы Евангели)
-
16 хæдзар
(мн. хæдзæрттæ)хæдзары чиныг – домовая книга
хæдзары сæр – крыша дома
цæрæн хæдзар – жилой дом
-
17 æмбойны
нареч.1) в течение того же дня; в тот же деньГурæй æмбойны æрхæццæ стæм. – Из Гори мы вернулись в тот же день.
2) за один деньНыхъхъæздыг ис æмбойны дуканийы хицау. – За один день лавочник разбогател. (Коцойты А., Мырзæджы карьерæ)
-
18 æфсад
(мн. æфсæдтæ)армия, войско; ратьСоветон Æфсад – Советская Армия
Сырх Æфсад – Красная Армия
æфсад æмæ флот – армия и флот
регулярон æфсад – регулярная армия
хæцæг æфсад – действующая армия
инженерон æфсæдтæ – инженерные войска
сурзæххон æфсæдтæ – сухопутные войска
æфсæдты хицау (хистæр) – военачальник
Фыдыбæстæйы Стыр хæсты фæстæ булкъон Къола баззад æфсады. – После Великой Отечественной войны полковник Кола остался в армии. (Гуырион Тасо, Уыцы саджы цæстытæ)
См. также в других словарях:
хицау — з.б.п., цæуттæ … Орфографический словарь осетинского языка
Бынаты Хицау — Бынаты Хицау, Бындур (осет. Бынаты Хицау, Бындур) персонаж осетинской мифологии, покровитель жилища, аналог русского домового. Мифология Бынату Хицау является в большей мере женским божеством, именно к нему обращаются женщины при… … Википедия
БЫНАТЫ ХИЦАУ — Бынаты бардуаг, хæдзарыл, бæлвырд бынатыл бар чи дары, ахæм дуаг, ома, йæ хицау. Ирон адæм абон дæр ма нымд кæнынц Бынаты хицауæн. Хæдзары кæнæ æндæр бынаты, суанг хъæдрæбын дæр фынджы уæлхъус ирон лæг Бынаты бардуаджы (хицауы) ном æнæссаргæ нæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Бынаты хицау – перевод — см. Бынаты хицау Бынаты хицау, Бындур – покровитель дома, домашний дух, домовой. По верованиям осетин, живет в кладовой (къæбиц), изображается, как правило, в виде уродливой старухи с клыками, но может принимать и другие образы, например мальчика … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Бынаты хицау — см. Бынаты хицау – перевод Бынаты хицау, Бындур – бынаты (хæдзары) бардуаг. Ирон адæмы уырнындзинæдтæм гæсгæ цæры къæбицы, æвдисынц æй ссырджын фыдуынд зæронд усы хуызы. Фæлæ йæ бон у æндæр хуызы февзæрын дæр, зæгъæм, лæппуйы, урс уæрыччы æмæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Уаты хицау — – æмкъайады цæдисыл æмæ сылгоймаджы цот кæныны хъомысыл аудæг дуаг. Чындзы иу йæ мойы уатмæ æрбакæнгæйæ, къухылхæцæг скуывта Уаты хицаумæ, цæмæй æрыгон къайæн ратта бирæ æнæниз цот, фыццаджыдæр, лæппу цот. Фæстæдæр Ирыстоны бирæ рæтты Уаты хицауы … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ДЗЫРДЫ ХИЦАУ УЫН — Цы баныфсæвæрдæуа, цы загъдæуа, уый аразын. Хозяин своего слова. Лæг йæ дзырды хицау хъуамæ уа, æмæ дзы адæм дæр бузныг уæд уыдзысты. (Ф. 1988. 1.) Сæ дзырдты хицау сты хъæууон фæллойгæнджытæ дæр. (СИ. 1969. 86.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
БЫНАТЫ ХИЦАУ — в осетинской мифологии покровитель домашнего очага, домовой. Изображается большей частью в образе старухи. Согласно мифам, он живёт в кладовой, и его могут увидеть только знахари под Новый год. Б. х. может напускать болезни на членов семьи и на… … Энциклопедия мифологии
БИРÆГЪ ФОСÆН ХИЦАУ КÆНЫН — Тæссаг, æнæфсис адæймаджы хицау кæнын. Пускать козла в огород. To set a wolf to keep the sheep … Фразеологический словарь иронского диалекта
БÆЗДЖЫН ЦÆСГОМЫ ХИЦАУ УЫН — Æдзæсгом, æфсæрмы нæ зонын, æгъатыр уын. Чидæртæ куыд зæгъынц, Цæргæс афтæ бæзджын цъар цæсгомы хицау куы уаид, уæд афтæ рогæй дæр нæ сырх кæнид. (Хацырты С. Хæзна.) Гыссиу æмæ Дзах бирæ ахæм рæтты фесты, сæ цæсгомы цъар бæзджын уыд. (Гаглойты Р … Фразеологический словарь иронского диалекта
КЪУЫМЫХ ЗОНДЫ ХИЦАУ УЫН — Æнæмбаргæ уын, бæстон хъуыды кæнын йæ бон кæмæн нæу, ахæм уын. Азымджын кодтой Бунины – худтой йæ формалист æмæ къуымых зонды хицау. (МД. 1988. 10.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
