-
1 утырту
перех.1) сажа́ть, посади́ть ( что) || поса́дкаагач утырту — посади́ть де́рево
чәчәк утырту — посади́ть цветы́
бәрәңге утырту — поса́дка карто́феля
күлмәккә кара табы утырту — сажа́ть кля́ксу на пла́тье
2) прям.; перен. сажа́ть, посади́ть, уса́живать/усади́ть ( кого во (на) что) || поса́дкаурындыкка утырту — посади́ть на стул
поездга утырту — посади́ть в по́езд
өстәлгә утырту — приглаша́ть к столу́
баланы дәрес хәзерләргә утырту — посади́ть ребёнка за уро́ки
ипи белән суга утырту — посади́ть на хлеб и во́ду
самолётка утырту башланды — начала́сь поса́дка на самолёт
диетага утырту — сажа́ть на дие́ту
3) в разн. знач. сажа́ть, посади́ть кого во (на) что (в порядке наказания или для выполнения обязанностей)төрмәгә утырту — посади́ть в тюрьму́
кошны читлеккә утырту — посади́ть пти́чку в кле́тку
этне бәйгә утырту — сажа́ть соба́ку на цепь
кортлы тавыкны чеби чыгарырга утырту — сажа́ть ку́рицу-насе́дку на я́йца
4) сажа́ть, посади́ть ( что на (во) что) || поса́дкапароходны комга утырту — посади́ть парохо́д на мель
самолётны җиргә уңышлы утырту — благополу́чно посади́ть самолёт
5) наса́живать/насади́ть ( что на (во) что)балта сабы утырту — насади́ть топо́р на топори́ще
6) перен.; прост. всади́ть; посади́тькүз төбенә утырту — посади́ть под глаз
яңагына утырту — влепи́ть пощёчину
башка утырту — сту́кнуть по голове́
7) ста́вить/поста́вить ( что на (во) что)чүлмәкне өстәлгә утырту — поста́вить горшо́к на стол
чәчәкләрне суга утырту — поста́вить цветы́ в во́ду
аш утырту — поста́вить вари́ть суп
8) ста́вить/поста́вить, устана́вливать/установи́ть ( что)терәк утырту — ста́вить подпо́рку
багана утырту — поста́вить столб
тәрәзә яңакларын утырту — устана́вливать око́нные косяки́
9) прита́чивать/притача́ть, вшива́ть/вшить, пришива́ть/приши́ть ( что)җиң утырту — притача́ть рука́в
яка утырту — приши́ть воротни́к
10) прям.; перен. вправля́ть/впра́витьтайганны утырту — впра́вить вы́вих
акылга утырту — впра́вить мозги́
11) перен.; прост. надува́ть/наду́ть, обмишу́ливать/обмишу́лить, обмишу́ривать/обмишу́рить, обы́грывать/обыгра́ть ( кого)беркатлы кешене утырту — наду́ть простофи́лю
мин аны картада утырттым — я его́ обыгра́л в ка́рты
•- утыртып чыгу
- утыртп кую -
2 утырту
1. dikmek (ağaç)2. oturtmak -
3 утырту
-
4 утырту
-
5 бабага утырту
см. сөннәткә утырту -
6 төп башына утырту
= төпкә утырту обману́ть, объего́рить; одура́чить; наду́ть; ввести́/вводи́ть в заблужде́ние; обману́ться, дать себя́ обману́ть (одура́чить, наду́ть) -
7 төпкә утырту
-
8 агач утырту
облеси́ть, зале́сить (безлесную территорию, овраги, степные площади) || облесе́ние -
9 аерып утырту
1) расса́живать/рассади́ть, сажа́ть (посади́ть) по́рознь ( непоседливых учеников) || расса́живание, расса́дка2) отса́живать/отсади́ть (мальчика-шалуна, куст смородины в саду) || отса́живание, отса́дка -
10 акылга утырту
1) образу́мливать/образу́мить, заставля́ть/заста́вить образу́миться (оду́маться); мозги́ вправля́ть (впра́вить) прост.2) см. арт сабакны укыту -
11 башагач утырту
-
12 казып утырту
-
13 күчертеп утырту
в разн. знач. пересади́ть || переса́дка -
14 кысага утырту
1) вставля́ть/вста́вить в ра́мку (обеча́йку, опра́ву)2) спец. упакова́ть -
15 сөннәткә утырту
-
16 урман утырту
1) лесонасажде́ние; лесопоса́дка2) лесопоса́дочный -
17 урман утырту эшләре
лесопоса́дочные рабо́ты -
18 бозга утырту
aldatmak -
19 агач
1. сущ.1) де́рево (лиственное, хвойное, южное, плодовое) || древе́сныйвак агачлар — ме́лкие дере́вья (деревца́)
агач каерысы — древе́сная кора́
агач төрләре — поро́ды дере́вьев
клуб тирәли агач утырту — поса́дка дере́вьев вокру́г клу́ба
2) собир. (материал, сырьё) де́рево, древеси́на, лес || древе́сный (уголь, спирт); древеси́нныйагач чыгару — вывози́ть лес (древеси́ну)
эшкә яраклы агач — делова́я древеси́на; делово́й лес
агач агызу — сплавля́ть лес
комбинаттагы агач калдыклары — древе́сные (древеси́нные) отхо́ды на комбина́те
3) в сочет. лесо-; дерево-; древо-агач склады — лесоскла́д
агач сәүдәсе — лесоторго́вля; торго́вля ле́сом
агач хәзерләү участогы — уча́сток лесоразрабо́ток (лесозагото́вок); лесосе́чный уча́сток, лесосе́ка
агач хәзерләүче (хәзерләүдә эшләүче) — лесозаготови́тель; лесозагото́вщик
агач ташу юлы — лесово́зная доро́га
агач агызу сезоны — лесоспла́вный сезо́н
агач кисүдә эшләү — быть на лесору́бочных (лесору́бных) рабо́тах
агач кисә торган — древоре́жущий
агач эшкәртү — деревообрабо́тка
агач утырту — поса́дка дере́вьев
4) перен.; бран. болва́н, дуби́на, чурба́н2. прил.1) деревя́нный, из де́реваагач күпер — деревя́нный мост
агач көрәк — деревя́нная лопа́та
агач йорт — деревя́нный дом
агач табанлы чана — са́ни на деревя́нных поло́зьях
агач терәү — подпо́рка из де́рева; деревя́нная подпо́рка
2) бреве́нчатый; ру́бленый (сарай, барак)яңа гына салган агач мунча — свежеру́бленая ба́ня
3) тесо́вый, из тёса ( забор)4) щепно́й, из щепы́агач әйберләр — щепны́е изде́лия (това́ры)
5) ирон.; прост.а) деревя́нный, одеревене́лый, окостене́лый, тупо́й, (как), неживо́й (рот от холода, руки и пальцы от старческой дряблости или отсутствия движения)б) топо́рный (о чьём-л. языке); аляпова́тыйагач тел белән язган мәкалә — статья́, напи́санная топо́рным языко́м
в) бран. горе-; -дубина, -чурбан, -пень; -болван, -тупицаагач каравылчы — сто́рож-болва́н; го́ре-сто́рож; не сто́рож, а болва́н
агач хисапчы — го́ре-счетово́д; счетово́д-тупи́ца
•- агач ат
- агач аяк
- агач бакасы
- агач бакчасы
- агач гөл
- агач гөмбәсе
- агач җилеме
- агач кадак
- агач кистерүче
- агач кисүче
- агач корты
- агач куышы
- агач күбәләге
- агач мае
- агач материалы
- агач өйле
- бүрәнә өйле
- агач сирәк үскән җир
- агач суын алу
- агач тараканы
- агач тарттыру
- агач ташучы баржа
- агач ташучы машина
- агач төбе
- агач тыгылу
- агач утырту
- агач үзәге
- агач череге
- агач чиләк
- агач чүкеч
- агач эшкәртүче
- агачка әйләнү
- агачка әверелү••агач атка атландыру — оста́вить с но́сом; обвести́ вокру́г па́льца, надува́ть/наду́ть
агач атка атлану (атланып калу) — оста́ться с но́сом; сесть в лу́жу прост.
агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри — не по ле́су хо́дит, а по лю́дям (о беде, болезни, смерти, горе, несчастье, стихийных бедствиях, жизненных невзгодах и т. п.) (букв. не по верши́нам дере́вьев, а по голова́м люде́й хо́дит)
агач җан — см. агач йөрәк
агач җанлы — см. агач йөрәкле
агач мылтык — ирон. пустоме́ля, болту́н, пустозво́н, пустосло́в
агачны яшьтән (яшьли, яшь чагында бөгү) — гнуть де́рево, пока́ мо́лодо (т.е. воспитывать с малых лет)
агач авызланып — гру́бо, ре́зко, по-ха́мски
- агач башында үсмиагачтан сандугач кына ясамый — ма́стер на все ру́ки; всё уме́ет; всё де́лает
- агач йөрәк
- агач йөрәкле
- агачын күреп урманын күрмәү
- агачын күреп тә урманын күрмәү -
20 акыл
сущ.1)а) ум, ра́зум; интелле́кт || у́мственный (труд), интеллектуа́льныйакыл яшьтә түгел - башта — (посл.) ум не в во́зрасте, а в голове́
акыл зәгыйфьлеге — у́мственная сла́бость
б) ум, рассу́док, рассуди́тельность || у́мственный, рассу́дочный ( анализ)в) благоразу́мие, рассуди́тельность; созна́ние, созна́тельностьакылың кайда иде соң синең? — где́ же была́ твоя́ рассуди́тельность (благоразу́мие)?
г) ум, разу́мность, (как сле́дствие о́пыта) ум-ра́зум, му́дрость; умудрённостьпрактик акыл — практи́ческий ум (му́дрость, умудрённость)
мәкальдә чагылган тирән акыл — глубо́кая му́дрость, отражённая в посло́вице
2) разг.а) мысль, иде́якаян килде әле сиңа бу акыл ? — отку́да у тебя́ э́та мысль?
б) сове́т, наставле́ниеаның акылы белән йөрсәң... — бу́дешь его́ слу́шаться... (ещё и не то бу́дет)
ата-ана акылын тоту — приде́рживаться (слу́шаться) роди́тельского наставле́ния
3) в знач. нареч. акылга у́мственно, интеллектуа́льно, в у́мственном (интеллектуа́льном) отноше́нии (созреть, подняться); по уму́ (уму́-ра́зуму), умо́м ( быть выше или ниже кого)акылга бер чамарак алар — у́мственно они́ почти́ одина́ковы
акылга үсү — вы́расти (созре́ть) у́мственно
4) в функ. сказ. акылында вменя́емый спец. (преступник, подсудимый)•- акыл теше
- акылы сау
- акылга сау••акыл алдан йөрү — быть сообрази́тельным (сметли́вым, предусмотри́тельным, дальнови́дным, дога́дливым), быть спосо́бным предви́деть (предусмотре́ть)
акыл арттан йөри — ≈≈ за́дним умо́м кре́пок
акыл башка килү — см. акылга килү 1)-3)
акыл баштан китү — см. акыл китү 1), 2)
акыл белән эш итүчән — рассуди́тельный; толко́вый
акыл бизмәненә салу (салып үлчәп карау) — в голове́ (уме́) взве́шивать (взве́сить, прики́дывать/прики́нуть); см. тж. акыл белән уйлап карау
акыл булсын — пусть (э́то) бу́дет (послу́жит) уро́ком; э́то кому́ нау́ка (на бу́дущее); что́бы (впредь) непова́дно бы́ло ( кому)
акыл җиңеләю — см. акылга җиңеләю
акыл җитү — сообрази́ть ( что), догада́ться ( о чём), доду́маться ( до чего), умудри́ться, ухитри́ться
акыл ирешми — см. акыл җитми
акыл кергән — умо́м (у́мственно) вы́рос; умудрён ( жизненным опытом); в (при) своём (здра́вом) уме́; со свои́м умо́м
акыл кертү — см. акылга утырту 1)
акыл кушканча — по веле́нию ума́ (делать что, поступать как), по веле́нию (тре́бованию) рассу́дка
акыл өләшкәндә йоклап калган (йоклап биләмдә, урманда, мич башында калган) — см. акылсыз 1) а); акылга сай 1)>
акыл өләшү — см. акыл өйрәтү 2)
акыл сата башлау — ирон. зау́мничать, зау́мничаться
акыл сыеклану — прост.; см. акылга җиңеләю
акыл сыйдырмау — см. акылга сыймау
акыл утырту — см. акыл керү
акыл утыру — см. акыл керү
акылга зәгыйфь — см. акылга җиңел 1)
акылга муафыйк — см. акылга ятышлы 1)
акылга (акылы) үсмәгән — умо́м не вы́шел
акылга туймаган — см. акылсыз 1) а), 2)
акылга утыру — см. акыл керү
акылга яту — каза́ться (показа́ться, представля́ться) разу́мным (благоразу́мным, рациона́льным, логи́чным)
акылга өйрәтү — см. акыл өйрәтү
акылдан шашкан — см. акылдан язган
акылдан шашу — см. акылдан язу
акылдан ычкыну — прост.; см. акылдан язу
акылны алу — см. акылдан яздыру
акылны башка җыю — см. акылны җыю
акылны эчү — прост. ра́зум (ум) пропива́ть (пропи́ть)
акылны югалту — см. акылдан язу 3)
акылы бармакка урарлык (чорнарлык) та юк — ума́ ни на грош у него́
акылы кыска — ум ко́роток ( у кого)
акылы (акылга) сау — в себе́, в здра́вом уме́, в по́лном (здра́вом) рассу́дке
акылы эшли — голова́ ( чья) рабо́тает (ва́рит, сообража́ет)
акылың алтын икән — ирон.; шутл. ишь како́й, у́мный (у́мник, у́мница) (вы́искался, нашёлся), губа́ не ду́ра; ишь чего́ захоте́л (... куда́ махну́л)
акылы үзе белән — семь пя́тниц на неде́ле
- акыл алу- акыл белән уйлап карау
- акыл бирү
- акыл җитмәслек
- акыл җитми
- акыл иясе
- акыл йөртеп карау
- акыл йөртү
- акыл керү
- акыл сату
- акыл китү
- акыл өйрәтү
- акылга өйрәтү
- акыл сайлыгы
- акылга җиңел
- акыллы җиңел
- акылга җиңеллелек
- акылга җиңеләю
- акылга килү
- акылга сай
- акылы сай
- акылга сайлык
- акылга сыймау
- акылга таман
- акылы таман
- акылга таманча
- акылы таманча
- акылга утырту
- акылга ятышлы
- акылдан язган
- акылдан яздыру
- акылдан язу
- акылдан язып
- акылдан язар дәрәҗәдә
- акылны җыю
- акылы башында
- акылында
- акылы камил
- акылы төштән соң
- акылы үзе белән
- акылы үзендә
- үз акылы үзендә
См. также в других словарях:
утырту — 1. Үстерү максаты белән, үсемлекләрнең тамырын, бүлбеләрен, орлыкларын җиргә күмү 2. Утырырга булышу, тәкъдим итү яки мәҗбүр итү. Кая да булса бару, китү өчен урын алуга, урнашуга ярдәм итү машинага утырту и. Кая да булса китү алдыннан урынлашу,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
атландыру — 1. Атка атланырга ярдәм итү, атка утырту 2. Үз өстеңә менгереп утырту, җилкәңә, аркаңа күтәрү. күч. Үзеңә хуҗа итү 3. рәв. АТЛАНДЫРЫП – Берсе өстенә берсен аркылы китереп а. чигү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төяү — 1. Нин. б. әйберне берәр нәрсәгә тутыру, салу. Күпләп алу тур. Мәскәү малын төяп кайтып 2. Берәр нәрсәне күп итеп, өсте өстенә тутыру, күпләп урнаштыру кибеткә мал төяү 3. гади. Күп итеп ашау 4. (Арба чанага, машинага) утырту. сөйл. Әйберләрне… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
айлык — с. 1. Күпмедер айга җитәрлек 2. Бер ай эчендә үтәлергә тиешле, бер айга билгеләнгән а. план 3. Күпмедер айга сузыла торган өч а. курслар 4. Туганнан соң күпмедер ай яшәгәнлек тур. сөйләгәндә кулл. биш а. бала. Нәр. б. үсү вакытын билгеләү өчен… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
баба — 1. Бабай (1 3) 2. Хөрмәтле карт ир кеше: үткән буыннарның аеруча билгеле, хөрмәтле вәкиле. Нәселнең, халыкның борынгы чыгыш нигезен тәшкил иткән кабилә, ыру, кеше һ. б. 3. Биологик ыругның (семьялыкның, классның) борынгы бер вәкиле бу… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бабачы — (БАБАЧЫЛЫК) – Балаларны сөннәткә утырту белән шөгыльләнүче кеше, сөннәтче … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
втулка — Эченә икенче бер детальне кертеп утырту өчен тишеге булган цилиндрик деталь … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гальванопластика — Әйбернең төгәл металл копиясен алу өчен, электр тогы тәэсирендә металлны аның тозлары эремәсеннән аерып, шул предмет өстенә утырту ысулы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ияр — 1. Ат яки ишәк сыртына атланып утырыр өчен бәйләнә торган җайланма, утыргыч. Велосипедта, мотоциклда һ. б. ш. утыргыч 2. Утырту, кидерү, саклау яки терәтү өчен кулл. тор. машина детальләре исеме 3. Кош түшендә сыртланып торган сөяк. ИЯР КАШЫ… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кәлпәк — Күмер салу һәм чәйнек кую өчен самавыр торбасына кидерелә торган челтәрле җайланма 2. Плитәдә аш су пешерү, кайнату савытлары утырту өчен түгәрәк тишек. Шул тишеккә куела торган тимер түгәрәкләр. Газ плитәсендә газны яндырып, аш су пешерү,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кәмә — диал. 1. Суда йөзү өчен зур булмаган судно. Кайбер хәрби судноларның тезмә исемнәре составында була су асты к. се, канонер к. 2. Рессорларга утыртылган, дүрт тәгәрмәчле, бөтен яктан да ябык арба; экипаж 3. Өстәмә кеше утырту өчен мотоциклга… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге