-
1 тыгылу
возвр.-страд. от тыгу1)а) сова́ться/су́нуться; лезть/поле́зть (рукой) во что-л.кесәсенә тыгылды — поле́з ( рукой) в (свой) карма́н
б) всо́вываться/всу́нуться, лезть/поле́зть (в отверстие, проход и т. п.)тәрәзәгә тыгылу — лезть в окно́
2) разг. сова́ться/су́нуться, лезть/поле́зть, вме́шиваться/вмеша́ться || вмеша́тельство ( в чужие дела)сорамаганга тыгылма — не про́сят - не вме́шивайся
кеше эшенә тыгылма — не су́йся в чужи́е дела́
3)а) заку́пориваться/заку́пориться || заку́пориваниеторба тыгылган — труба́ заку́порилась
б) застрева́ть/застря́ть; набива́ться/наби́тьсяторбага чүп тыгылган — в трубу́ наби́лся му́сор
4) сгру́ди́ться, забива́ться/заби́ться, тесни́ться (у отверстия, прохода и т. п.)елгага боз тыгылган — река́ заби́та льдом
5) дави́ться/подави́ться (пищей, слезами и т. п.)6) груб. околе́ть, подави́ться и умере́ть -
2 тыгылу
karışmak (birine, birşeye), müdahale etmek -
3 тыгылу
-
4 тыгылу
hineingestopft werden; steckenbleiben (im Hals); fig. sich (in fremde Angelegenheiten f. / pl.) mischen -
5 тыгылу
сущ. затор -
6 сулу тыгылу
= сулуга тыгылу задыха́ться/задохну́ться -
7 сулуга тыгылу
-
8 агач тыгылу
спец. зало́м ( сплавляемого леса) -
9 арага кысылу (тыгылу)
1) см. арага керү 1)-4), 9), 10)2) см. ара бозу 1) -
10 арага кысылу (тыгылу)
1) см. арага керү 1)-4), 9), 10)2) см. ара бозу 1) -
11 бугаз тыгылу
замолча́ть, переста́ть ора́ть -
12 бугазга тыгылу
застрева́ть, застря́ть в го́рле -
13 кан тамыры тыгылу
заку́порка вен -
14 тамакка тыгылу
1) застрева́ть в го́рле ( о пище)2) перен. осека́ться ( от волнения плача) -
15 tığılu
-
16 бугаз
сущ.1) анат. го́рло, горта́нь || горлово́й, горта́нныйсулыш бугазы — дыха́тельное го́рло; трахе́я
бугаз шеше — горлова́я о́пухоль
бугаз авырулары — горловы́е боле́зни
бугаз авазы — горта́нный звук
2) геогр. проли́вБосфор бугазы — Босфо́рский проли́в
3) диал.; см. муен•- бугаз белән алдыру
- кадык белән алу
- кадык белән алдыру
- бугаз ерту
- бугаз киерү
- бугаз ертып
- бугаз киереп
- бугаз төене
- бугаз тыгылу
- бугазга аркылы килү
- бугазга бугаз килү
- бугазга бугаз ябышу
- бугазга пычак терәп
- бугазга терәлгән
- бугазга терәлү
- эш бугазга терәлү
- бугазга тыгылу
- бугазда төен булып тору
- бугаздан алу
- бугазга ябышу
- бугазын тыгылдыру
- бугазын томалау
- бугазын чәйнәү -
17 күз
сущ.1) глаз, о́ко уст. и поэт.матур зәңгәр күзләр — краси́вые голубы́е глаза́
кылый күз — раско́сые глаза́
күзләр яшьләнү — появле́ние слёз на глаза́х
күз авырулары — глазны́е боле́зни
күз даруы — глазны́е ка́пли
күз клиникасы — глазна́я кли́ника
күз - күңелнең көзгесе — (погов.) глаза́ - зе́ркало души́
күз күрә дә, буй җитми — (посл.) ви́дит о́ко, да зуб неймёт
ышанма күзеңә, ышан сүземә — (погов.) не верь (свои́м) глаза́м, верь (мои́м) слова́м
күзләр матурны, иреннәр татлыны ярата — (посл.) глаза́ лю́бят краси́вое, уста́ - сла́дкое
2) зре́ние, глаз || зри́тельныйүткен күз — о́стрый (намётанный) глаз
тәҗрибәле күз — о́пытный глаз
күз күреме — по́ле зре́ния, кругозо́р
күздән югалу — исче́знуть из по́ля зре́ния
күз алдану — обма́н зре́ния, опти́ческий обма́н
күз хәтере — зри́тельная па́мять
3) взгляд, взоркүз йөртеп чыгу — обвести́ взгля́дом, оки́нуть взо́ром
күзләр белән озатып калу — провожа́ть взгля́дом
күзләрне еракка төбәү — устреми́ть взо́ры вдаль
4) перен.; разг. глаз (надзор, просмотр)балаларга ана күзе кирәк — де́тям ну́жен матери́нский глаз
монда җаваплы кеше күзе җитми — здесь не хвата́ет глаз отве́тственного лица́
һәр җирдә аның үз күзе — везде́ у него́ свой глаз
5) ушко́ ( иголки)йозак күзе — ушко́ замка́
6) дыра́, отве́рстие, проу́шинабалта күзе — проу́шина топора́
7) глазо́к ( двери)8) разг. звено́, глазо́к (окна, рамы)9) пе́тля́ ( на вязальных изделиях)күз төшерү — спусти́ть пе́тлю
10) яче́йка, ячея́җәтмә күзенә эләккән балык — ры́ба, застря́вшая в яче́йках се́ти
кәрәз күзе — со́товая ячея́
11) бот. глазо́к (у картофеля, деревьев, растений)12) перен. я́мка ( в каше для масла)13) ме́лкая полынья́ ( на поверхности льда)14) в притяж. ф. обозначает место, подвергающееся сильному воздействию солнца, ветра и т. п., или середину, центр чего-л.җил күзенә утыру — сесть в са́мое ве́треное ме́сто
күлләвекнең күзенә басу — наступи́ть в са́мую середи́ну лу́жи
15) по́ры (у сыра, хлеба); см. тж. күзәнәк 5)17) в знач. нареч.; в исх. п.; разг. күзеннән до краёв, до́верху ( о жидкости в сосуде); см. тж. мөлдерәмә18) в знач. нареч.; в направит. п.; разг. күзгә на вид, со стороны́күзгә бик таза — на вид о́чень здоро́вый
халык күзендә — в глаза́х люде́й, пе́ред наро́дом
•- күз агу- күз агы
- күз алмасы
- күз бәйләш
- күз врачы
- күз кабагы
- күз карасы
- күз карашы
- күз койрыгы
- күз күрмәү
- күз күрмәс булу
- күз кысу
- күз мускулы
- күз нуры
- күз талдыру
- күз талу
- күз тәбә
- күз томалану
- күз төбе
- күз үләне
- күз уты
- күз чокыры
- күз чыгару
- күз ясмыгы
- күз ялтыравыгы
- күз яше
- күз яше юлы
- күз яшь бизләре
- күзгә ак төшү
- күзгә күренми торган
- күзгә күренмәслек
- күзе китү
- күзеннән итү
- күзләр йомылу••күз агы белән карау — посмотре́ть зло́бно, вражде́бно
күз агы кебек саклау — бере́чь как зени́цу о́ка
күз алакаю — см. күз алару 1)
күз аларту — прост. стро́ить гла́зки (кому-л.)
күз алды (аллары) караңгылану (томалану, чуарлану) — помути́ться в глаза́х (от волнения, бессилия и т. п.)
күз алдына килү (килеп басу) — ожива́ть (ожи́ть, встава́ть/встать) пе́ред глаза́ми; предста́ть пе́ред глаза́ми
күз алдына китерү (китереп бастыру) — предста́вить, вообрази́ть
күз алдында чуалу — верте́ться на глаза́х (пе́ред глаза́ми); лезть в (на) глаза́
күз алдыннан уздыру (кичерү) — предста́вить мы́сленно
күз алдыннан узу (кичү) — промелькну́ть пе́ред глаза́ми
күз алмашу (алышу) — обменя́ться взгля́дами
күз артында — за глаза́, загла́зно
күзе астында — под (чьим-л.) наблюде́нием (контро́лем); в прису́тствии (кого-л.)
күз атып йөрү — быть влюблённым (в кого-л.)
күз ачарлык түгел — см. күз ачкысыз
күз ачып күз йомганчы — не успе́ть гла́зом моргну́ть; в мгнове́ние о́ка; вмиг
күз(ләр) әлҗе-мөлҗе килү — в глаза́х потемне́ло (помути́лось), в глаза́х ряби́т
күз әшнәлеге (танышлыгы) — случа́йное знако́мство, ша́почное знако́мство
күз бәйләнү — смерка́ться, темне́ть
күз бәйләү — см. күз буу
күз(ләр) белән ашау — есть (поеда́ть, пожира́ть) глаза́ми
күз белән сөзү — впе́риться
күз(не) бетерү (бетәштерү) — ослабля́ть/осла́бить зре́ние, по́ртить, испо́ртить зре́ние
күз буяу — втира́ть/втере́ть очки́; пуска́ть/пусти́ть пыль в глаза́; зама́зать глаза́ (кому-л.) прост.
күз буяучылык — очковтира́тельство
күз дә йоммау — и глаз не сомкну́ть
күз дә йоммыйча — и гла́зом не моргну́в
күз дә каш урынына күрү — леле́ять, оберега́ть
күз(ләр) дүрт булу — широко́ раскры́ть глаза́, вы́таращить, вы́лупить глаза́ (от удивления, изумления или страха)
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд
күз җитмәгән — далёкий, незнако́мый, неизве́стный (о землях, крае, стране)
күз җитмәслек — необозри́мый, неогля́дный
күз иләге аша үткәрү — прочита́ть внима́тельно, крити́чески (книгу, рукопись, статью и т. п.)
күз (дә) иярмәү — де́лать (что-л.) ло́вко, прово́рно (букв. гла́зом не уследи́ть; глаза́ не поспева́ют за чем-л.); спо́риться в рука́х (у кого-л.), скор на́ руку
күз иярмәс(лек) тизлек белән — молниено́сно, мгнове́нно; с молниено́сной быстрото́й
күз йомдыру — обмишу́лить
күз йомып алу — вздремну́ть, прикорну́ть
күз йомып йөрү (тору) — смотре́ть сквозь па́льцы (до поры до времени)
күз йомып калу — проморга́ть, прозева́ть
күз йомып та табу — находи́ть (найти́) с закры́тыми глаза́ми (т. е. хорошо знать местонахождение кого, чего-л.)
күз йөгертү (йөгертеп чыгу) — просмотре́ть бе́гло (пове́рхностно), пробежа́ть глаза́ми
күз (кабагы) тарту — подёргивание ве́ка (по суеверию: к радости или к неприятности)
күз камашу — см. күз чагылу
күз карасы кебек асрау — бере́чь, леле́ять, носи́ть на рука́х (кого-л.)
күз карасы кебек (күз карасыдай) саклау — бере́чь (храни́ть) как зени́цу о́ка; бере́чь пу́ще гла́за (кого-л., что-л.); леле́ять, пе́стовать (кого-л.)
күз карашка — на вид, вне́шне
күз качыру — скрыва́ться, не пока́зываться
күз күргән якка — куда́ глаза́ глядя́т; на все четы́ре сто́роны
күз күреме җирдә, күз күремендә — ско́лько досту́пно гла́зу
күз күреме җиткән кадәр — в преде́лах обозрева́емости (досяга́емости)
күз күреме җитмәслек — необозри́мый, необъя́тный
күз күрер (әле) — ви́дно бу́дет, посмо́трим
күз күрмәгән — незнако́мый, неизве́стный
күз күрмәгән, колак ишетмәгән — неви́данный, неслы́ханный (доселе)
күз күрмәс, колак ишетмәслек (җир) — далёкий, да́льний ( край)
күз кысышу — переми́гиваться, подмигну́ть друг дру́гу
күз(ләр) мәңгегә йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз нуры түгү — о напряжённой работе, связанной со зрением
күз очы белән, күз очтан — см. күз кырые белән генә
күз салгалау — посма́тривать, погля́дывать
күз сирпү (сирпеп алу) — метну́ть взгляд (из-под брове́й); бро́сить бы́стрый взгляд
күз суын түгү — см. күз яше түгү
күз(ләр) сүнү — поту́хнуть, потускне́ть, поблёкнуть ( о глазах)
күз терәге — опо́ра, наде́жда (чья-л.) (единственный человек, на которого вся надежда)
күз терәп — с наде́ждой
күз тимәсен (тия күрмәсен) — как бы не сгла́зить
күз томалау — надева́ть шо́ры на глаза́; отводи́ть глаз
күз төшерү — броса́ть (бро́сить, кида́ть/ки́нуть) взгляд (на кого, что-л.)
күз тышта калу — (букв. оста́вить глаза́ на у́лице) не ви́деть помеще́ние пока́ глаза́ не привы́кнут
күз уйнату — стро́ить гла́зки
күз уңында тоту — см. күздә тоту 1)
күз үлчәме (үлчәве) — глазоме́р
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд; күз җитмәслек необозри́мый, неогля́дный
күз чамасы белән — на глазо́к, на глазоме́р
күз(ләр) чекерәю — см. күз акаю
күз(ләр) чуарлана — в глаза́х ряби́т
күз чыга язу — прогляде́ть (просмотре́ть) все глаза́
күз чыгу — осле́пнуть, лиши́ться глаз
күз яздырып — скры́тно; та́йно
күз яктысында — пока́ ви́дно, пока́ не стемне́ло; за́светло
күз яше (яшьләре) белән — в слеза́х (просить, умолять)
күз яше (яшьләре) төшәчәк (тотачак) — отолью́тся (чьи-л.) слёзы (слёзки) (кому-л.)
күз яше кою — утопа́ть в слеза́х
күз яшенә буылу (тыгылу, төелү) — глота́ть слёзы
күз яшьләренә ирек бирү — дать во́лю слеза́м, лить слёзы в три ручья́
күзгә алырлык — заслу́живающий внима́ния
күзгә бәрелү (ташлану) — броса́ться (кида́ться) в глаза́
күзгә бәреп (бәрелеп) тору — бить в глаза́, ре́зать глаза́ (глаз)
күзгә ике булып күренү — двои́ться в глаза́х
күзгә йокы кермәү — не сомкну́ть глаз
күзгә карап көлү — смея́ться в глаза́ (издеваться, оскорблять)
күзгә карап җан сату — врать как си́вый ме́рин
күзгә керерлек (керердәй) булып — при́стально (смотреть на кого-л.)
күзгә кереп бару (керергә тору, керәм дип тору) — лезть на глаза́ (привлекать к себе чьё-л. внимание)
күзгә керү — лезть в глаза́ ( стараться быть замеченным)
күзгә көл сибү — пуска́ть/пусти́ть (кому-л.) пыль в глаза́
күзгә көя булу — см. күз көеге булу
күзгә күзне куеп — с гла́зу на глаз
күзгә күренеп — (пря́мо) на глаза́х, заме́тным о́бразом
күзгә күренеп калу (китү) — показа́ться (появи́ться) в по́ле зре́ния; промелькну́ть
күзгә (дә) күренмәү — не пока́зываться на глаза́; не пока́зывать и но́са
күзгә терәү (сугу) — одура́чить, оста́вить в тру́дном положе́нии
күзгә төртелү (бәрелү, бәрелеп тору) — броса́ться в глаза́; коло́ть глаза́, мозо́лить глаза́
күзгә төтен җибәрү — пусти́ть в глаза́ пыль (дым)
күзгә төшкән чүп (ак) кебек — как бельмо́ на глазу́
күзгә эләрлек — досто́йный внима́ния
күзгә яшь тыгылу — слёзы подступи́ли к го́рлу
күздә тотылу — име́ться в виду́
күздә ут уйнау (кабыну, яну), күзләре ут уйнау — глаза́ разгоре́лись; глаза́ искря́тся
күздә чүп булып тору — мозо́лить глаза́ (кому-л.) прост.
күздән очкыннар чәчү — сверка́ть/сверкну́ть (мета́ть мо́лнии) глаза́ми (на кого-л.)
күздән пәрдә ачылган кебек булу — сло́вно (то́чно) пелена́ с глаз спа́ла
күздән югалту — потеря́ть из ви́ду
күздән югалу (юк булу) — уйти́ (вы́пасть, исче́знуть) из по́ля зре́ния
күзе атылып чыгарга тора — глаза́ на лоб вы́лезли, глаза́ вы́лезли из орби́т
күз(ләр)е дә йөз(ләр)е — на глаза́х; см. тж. күз алды
күзе очлы — ос́трый на глаз (глаза́)
күз(ләре)е тоз булу — ждать не дожда́ться, прогляде́ть (вы́смотреть) все глаза́
күзе туймас (кеше) — ненасы́тный, жа́дный, а́лчный (человек)
күзе тую — насы́титься (чем-л.); удовлетвори́ться
күзе чыккан — быва́лый, о́пытный (в каком-л. деле); вида́вший ви́ды
күзләре чыксын! — чтоб его́ глаза́ ло́пнули! чтоб ему́ бы́ло пу́сто!
күз(ләр)е әйтеп тора — по глаза́м ви́дно
күзе җете — хорошо́ ви́дит, зре́ние хоро́шее
күз(ләр)ем күрмәсен иде — глаза́ бы мои́ не ви́дели (не гляде́ли)
күзем (чәчрәп) чыксын! — пусть глаза́ мои́ ло́пнут!
күземнән югал — прост. с глаз доло́й
күземә күренмә(гез) — вон отсю́да, с глаз доло́й
күзен алу — отвести́ взгляд, пря́тать глаза́
күз(ләр)ен зур итеп ачу — де́лать больши́е (кру́глые) глаза́, смотре́ть больши́ми глаза́ми (на кого, что-л.)
күз(ләр)ен йомдыру — закры́ть глаза́ ( умирающему)
күз(ләр)ен мөлдерәтеп (тутырып) карау — смотре́ть сквозь слёзы (печа́льно)
күз(ләр)ен сөзеп карау — смотре́ть, посмотре́ть исподло́бья
күзен томалау — закры́ть глаза́ (кому-л.)
күзен чыгарганчы (әйтү) — сказа́ть пря́мо в глаза́; ре́зать пра́вду-ма́тку в глаза́
күзен чыгару — вы́колоть глаз, вы́бить глаз, ослепи́ть
күзеннән агыза да тора — глаза́ на мо́кром ме́сте; глаза́ не просыха́ют
күзеннән ут уйнату (чәчү) — пронзи́ть жгу́чим взгля́дом
күзенә басу — угада́ть то́чно
күз(ләр)енә йотылу (текәлү) — при́стально смотре́ть в глаза́ (кому-л.); впе́риться глаза́ми
күзенә каратып тоту — приворожи́ть
күзенә керергә тырышу — добива́ться расположе́ния (кого-л.); стреми́ться понра́виться (кому-л.); лезть на глаза́ (кому-л.)
күзең чыкканмы (әллә)! — прост. осле́п, что ли!
күзләр мәңгегә (мәңгелеккә) йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз(не) алмау — не своди́ть (спуска́ть) глаз
күз(ләр)не ачык тоту, күзне ачып йөрү — быть осторо́жным (осмотри́тельным), внима́тельным; гляде́ть в о́ба
күз(ләр)не гарешкә терәп — упова́я на бо́га
күзне йомып — с закры́тыми глаза́ми; не размышля́я, недо́лго ду́мая
күз(не) йөртү (йөгертү) — оки́нуть взгля́дом, пробежа́ть глаза́ми
күз(ләр)не кан басу (кан алу) — налива́ться кро́вью ( о глазах); рассвирепе́ть
күз(ләр)не кая яшерергә белмәү — не знать, куда́ глаза́ дева́ть/деть
күзне күзгә текәп (төбәп, терәп) — впе́рившись глаза́ми друг в дру́га (разговаривать, стоять и т. п.)
күз(ләр)не чагырайту — вы́таращить глаза́
күз(ләр)не челәйтү (челәйтеп карау) — смотре́ть (наблюда́ть, глазе́ть прост.) вы́таращенными глаза́ми (вы́таращив глаза́)
күз(ләр)не челт-челт йому — хло́пать глаза́ми
күз(ләр)не шар итеп ачу — вы́таращить (вы́пучить) глаза́ (от удивления, изумления или испуга)
- күз акаю- күз алару
- күз алды
- күз алдында
- күз алдыннан китмәү
- күз аллары караңгылану
- күз ату
- күз ачкысыз
- күз ачтырмау
- күз дә ачтырмау
- күз ачылу
- күз бетү
- күз бетәшү
- күз буу
- күз буучы
- күз йому
- күз калмау
- күз көеге
- күз көеге булу
- күз күгәрү
- күзләр күгәрү
- күз күргән
- күз кызу
- күз кырые белән генә
- күз кырые белән карау
- күз кырые белән генә карау
- күз чите белән карау
- күз койрыгы белән карау
- күз маңгайга менү
- күзләр маңгайга менү
- күз нурым
- күз өстендә каш кебек
- күз өстендәге каштай
- күз салу
- күз ташлау
- күз тию
- күз тидерү
- күз тигезү
- күз тону
- күзләр тону
- күз тоткан
- күз тотып йөргән
- күз төшү
- күзләр уйнау
- күз ут булу
- күзләр ут булу
- күз үлчәме белән
- күз үлчәве белән
- күз җитү
- күз чагылу
- күзләр чагылу
- күз шар булу
- күзләр шар булу
- күзләр шардай булу
- күзләр шарланып китү
- күз эленү
- күз явын алу
- күз явын алып тору
- күз явын алырлык
- күз яше түгү
- күзгә ак-кара күренмәү
- күзгә карап
- күзгә күренү
- күзгә ташлану
- күзгә төрткесез караңгы
- күзгә чалыну
- күздә тоту
- күздән калу
- күздән кичерү
- күздән уздыру
- күздән үткәрү
- күздән төшерү
- күздән төшү
- күздән утлар күренү
- күзгә утлар күренү
- күздән ычкындырмау
- күздән югалтмау
- күздән яздырмау
- күздән язу
- күзе ачылмаган
- күзе ачык
- күзе тону
- күзләре тону
- күзе яшьле
- күзләре яшьле
- күзен бәйләү
- күзләрен бәйләү
- күзен тозландырып
- күзләрен тозландырып
- күзне тозландыру
- күзенең агын әйләндереп карау
- күзең тишелеп чыккыры
- күзне камаштыру
- күзләрне камаштыру
- күзне кыздыру
- күзне кызыктыру
- күзләрне кыздыру
- күзләрне кызыктыру
- күзне текәү
- күзне төбәү
- күзне уйнату
- күзләрне уйнату
- күзне чагылдыру
- күзләрне чагылдыру
- күзне чагылдырырлык
- күзләрне чагылдырырлык
- күз тоту
- күзгә бәреп әйтү
- күзгә төртеп әйтү -
18 сулу
I неперех.1) вя́нуть, завя́нуть, ча́хнуть, зача́хнуть, увяда́ть/увя́нуть ( о растительности) || увяда́ниечәчәкләр сулды — цветы́ увя́ли
корылыктан сулу — увя́нуть (зача́хнуть) от за́сухи
2) прям.; перен. увяда́ть/увя́нуть, ча́хнуть, зача́хнуть || увяда́ние ( о человеке)аның чибәрлеге сулган — красота́ её увя́ла
төрмәдә сулу — зача́хнуть в тюрьме́
3) перен. блёкнуть, поблёкнуть ( о лице)аның йөзе сулган — лицо́ её поблёкло
кайгыдан сулу — поблёкнуть от го́ря
•- сула төшү
- сулып бетү
- сулып калу
- сулып китү
- сулып төшү II сущ.; разг.1) дыха́ниесм. сулышсулуы авырайды — дыха́ние его́ затрудни́лось
2) издыха́ниеактык (соңгы) сулуларына кадәр — до после́днего своего́ издыха́ния
•- сулу алу- сулу кабу
- сулу каплану
- сулу кысыла
- сулу тараю
- сулу тыгылу
- сулуга тыгылу••сулу алмыйча — не переводя́ дыха́ния ( слушать)
-
19 агач
1. сущ.1) де́рево (лиственное, хвойное, южное, плодовое) || древе́сныйвак агачлар — ме́лкие дере́вья (деревца́)
агач каерысы — древе́сная кора́
агач төрләре — поро́ды дере́вьев
клуб тирәли агач утырту — поса́дка дере́вьев вокру́г клу́ба
2) собир. (материал, сырьё) де́рево, древеси́на, лес || древе́сный (уголь, спирт); древеси́нныйагач чыгару — вывози́ть лес (древеси́ну)
эшкә яраклы агач — делова́я древеси́на; делово́й лес
агач агызу — сплавля́ть лес
комбинаттагы агач калдыклары — древе́сные (древеси́нные) отхо́ды на комбина́те
3) в сочет. лесо-; дерево-; древо-агач склады — лесоскла́д
агач сәүдәсе — лесоторго́вля; торго́вля ле́сом
агач хәзерләү участогы — уча́сток лесоразрабо́ток (лесозагото́вок); лесосе́чный уча́сток, лесосе́ка
агач хәзерләүче (хәзерләүдә эшләүче) — лесозаготови́тель; лесозагото́вщик
агач ташу юлы — лесово́зная доро́га
агач агызу сезоны — лесоспла́вный сезо́н
агач кисүдә эшләү — быть на лесору́бочных (лесору́бных) рабо́тах
агач кисә торган — древоре́жущий
агач эшкәртү — деревообрабо́тка
агач утырту — поса́дка дере́вьев
4) перен.; бран. болва́н, дуби́на, чурба́н2. прил.1) деревя́нный, из де́реваагач күпер — деревя́нный мост
агач көрәк — деревя́нная лопа́та
агач йорт — деревя́нный дом
агач табанлы чана — са́ни на деревя́нных поло́зьях
агач терәү — подпо́рка из де́рева; деревя́нная подпо́рка
2) бреве́нчатый; ру́бленый (сарай, барак)яңа гына салган агач мунча — свежеру́бленая ба́ня
3) тесо́вый, из тёса ( забор)4) щепно́й, из щепы́агач әйберләр — щепны́е изде́лия (това́ры)
5) ирон.; прост.а) деревя́нный, одеревене́лый, окостене́лый, тупо́й, (как), неживо́й (рот от холода, руки и пальцы от старческой дряблости или отсутствия движения)б) топо́рный (о чьём-л. языке); аляпова́тыйагач тел белән язган мәкалә — статья́, напи́санная топо́рным языко́м
в) бран. горе-; -дубина, -чурбан, -пень; -болван, -тупицаагач каравылчы — сто́рож-болва́н; го́ре-сто́рож; не сто́рож, а болва́н
агач хисапчы — го́ре-счетово́д; счетово́д-тупи́ца
•- агач ат
- агач аяк
- агач бакасы
- агач бакчасы
- агач гөл
- агач гөмбәсе
- агач җилеме
- агач кадак
- агач кистерүче
- агач кисүче
- агач корты
- агач куышы
- агач күбәләге
- агач мае
- агач материалы
- агач өйле
- бүрәнә өйле
- агач сирәк үскән җир
- агач суын алу
- агач тараканы
- агач тарттыру
- агач ташучы баржа
- агач ташучы машина
- агач төбе
- агач тыгылу
- агач утырту
- агач үзәге
- агач череге
- агач чиләк
- агач чүкеч
- агач эшкәртүче
- агачка әйләнү
- агачка әверелү••агач атка атландыру — оста́вить с но́сом; обвести́ вокру́г па́льца, надува́ть/наду́ть
агач атка атлану (атланып калу) — оста́ться с но́сом; сесть в лу́жу прост.
агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри — не по ле́су хо́дит, а по лю́дям (о беде, болезни, смерти, горе, несчастье, стихийных бедствиях, жизненных невзгодах и т. п.) (букв. не по верши́нам дере́вьев, а по голова́м люде́й хо́дит)
агач җан — см. агач йөрәк
агач җанлы — см. агач йөрәкле
агач мылтык — ирон. пустоме́ля, болту́н, пустозво́н, пустосло́в
агачны яшьтән (яшьли, яшь чагында бөгү) — гнуть де́рево, пока́ мо́лодо (т.е. воспитывать с малых лет)
агач авызланып — гру́бо, ре́зко, по-ха́мски
- агач башында үсмиагачтан сандугач кына ясамый — ма́стер на все ру́ки; всё уме́ет; всё де́лает
- агач йөрәк
- агач йөрәкле
- агачын күреп урманын күрмәү
- агачын күреп тә урманын күрмәү -
20 ара
сущ.1) промежу́ток; зазо́ртар ара — у́зкий промежу́ток
бүрәнә араларын сылау — зама́зать зазо́ры ме́жду брёвнами
ике кат тәрәзә арасы — промежу́ток ме́жду двойны́ми о́кнами
2) простра́нство ме́жду ( чем)ике авыл арасын су баскан — простра́нство ме́жду двумя́ дере́внями затопи́ло водо́й
чик буендагы буш ара — свобо́дное (нейтра́льное) простра́нство на грани́це
3) расстоя́ние, интерва́л, просве́т ( между словами или между строчками в тексте); пробе́л типогр. (между буквами, знаками)яшь агач аралары — расстоя́ние (просве́ты) ме́жду молоды́ми деревца́ми
4) прохо́д (ме́жду)парталар арасы — прохо́д ме́жду па́ртами
ике өйне аерып тора торган тар гына ара — у́зенький прохо́д, разделя́ющий два до́ма
5) (на стене́) просте́нок ( между двумя окнами)ике ишек арасы — просте́нок ме́жду двумя́ дверя́ми
6) прям.; перен. расстоя́ние (от кого-л., чего-л. и до кого-л., чего-л., между кем-л., чем-л.) (дальнее, ближнее, далёкое, близкое, большое, небольшое); отре́зок (пути, дороги)ара ерагая — расстоя́ние увели́чивается
араны метр белән үлчәү — измеря́ть расстоя́ние в ме́трах
Казан белән Арча арасы — расстоя́ние от Каза́ни до Арска
сызыкның ике нокта белән чикләнгән арасы — отре́зок ли́нии, ограни́ченный двумя́ то́чками
7) перен. расстоя́ние, диста́нцияҗитәкче белән җитәкләнүчеләр арасында билгеле бер ара булырга тиеш — ме́жду руково́дством и подчинёнными должна́ быть определённая диста́нция
8) спорт. диста́нция (короткая, длинная, километровая); расстоя́ниемең метрлык арага йөгерү — бежа́ть на тысячеметро́вую диста́нцию
9) ( в транспортном движении) перего́н, пролёт, перее́здКазан белән Юдино арасын үткәндә — на перего́не ме́жду Каза́нью и Юдино
бу ара бик озак булды — э́тот пролёт был о́чень до́лгим
10)а) вре́мя, промежу́ток (отре́зок) вре́менисъезддан соң узган ара — промежу́ток вре́мени, истёкший по́сле съе́зда
тарихның ун еллык арасы — десятиле́тний отре́зок (промежу́ток) исто́рии
биш минутлык ара — вре́мя в пять мину́т; пятимину́тный отре́зок вре́мени
дәрес араларында — в промежу́тках ме́жду уро́ками
стартка берәр минутлык ара калдырып чыгу — выходи́ть на старт с промежу́тком в одну́ мину́ту
б) вре́мя; мину́таара бик тар иде — вре́мени бы́ло о́чень ма́ло
берәр буш ара табып — вы́брав ка́к-нибудь свобо́дное вре́мя (свобо́дную мину́ту)
11) обычно в притяж. ф. араларыа) ра́зница (в во́зрасте)аралары бер генә яшь — ра́зница ме́жду ни́ми то́лько в оди́н год; пого́дки
б) перен. ра́зница, отли́чие, расстоя́ние ме́жду (кем, чем) (большое, небольшое, значительное)кеше белән кеше арасы - җир белән күк арасы — расстоя́ние ме́жду лю́дьми - как ме́жду не́бом и землёй
безнең карашларның арасы зур — ра́зница ме́жду на́шими взгля́дами больша́я
12) перен. отноше́ния, взаимоотноше́ния; связь, свя́зианың белән минем ара яхшы — мои́ отноше́ния с ним хоро́шие
13) в составе отдельных словосочет. (см. по их начальным компонентам) меж-, между-ай арасы — междулу́ние
каш арасы — межбро́вье
елга арасы — междуре́чье
рәт араларын эшкәртү — обрабо́тка междуря́дий
14) обычно в косв. ф. среда́ (рабочая, читательская, молодёжи, студентов); круг (сослуживцев, ровесников, знакомых)яхшы кешеләр арасына керү — попа́сть в среду́ (круг) хоро́ших люде́й
балыкчылар арасында йөри торган мәкаль — посло́вица, быту́ющая в среде́ рыбако́в
сезнең арадан (арагыздан) кемнәр генә чыкмас! — кто то́лько не вы́йдет из вас (из ва́шей среды́)!
15) в знач. прил. промежу́точный, перехо́дный, посре́дствующий (пласт, слой)ара күренешләр — перехо́дные явле́ния
үсешнең ара баскычлары — промежу́точные ступе́ни разви́тия
16) в знач. послелога арага, арасынаа) ме́жду (меж) чего; ме́жду (кем, чем)безнең арага бас — станови́сь ме́жду на́ми
юл арасына язу — писа́ть ме́жду (меж) строк; писа́ть ме́жду стро́ками
ике этаж арасына куелган көзге — зе́ркало, устано́вленное ме́жду двумя́ этажа́ми
өрәңге яфрагын китап арасына кыстыру — вложи́ть клено́вый лист в кни́гу
төймә үлән арасына төште — пу́говица упа́ла в траву́
урман арасына таралу — разбрести́сь по ле́су
17) в знач. послелога арада, арасындаа) ме́жду (кем-л., чем-л.), ме́жду (меж) ( чего)эш арасында — ме́жду де́лом
сезнең белән безнең арада аерма юк — ме́жду ва́ми и на́ми нет ра́зницы
ике стена арасында — ме́жду двумя́ сте́нами; ме́жду (меж) двух стен
б) среди́ (кого, чего)бу тәкъдимнәр арасында — среди́ э́тих предложе́ний
өйрәтелгән җәнлекләр арасында йөрү — проха́живаться среди́ дрессиро́ванных звере́й
в) в, за, в тече́ниеике сәгать арасында — за два часа́; в тече́ние двух часо́в
атна арасында эшләнә торган эш — рабо́та, кото́рую ну́жно сде́лать за (в) неде́лю
бакча арасында гына кия торган кием — оде́жда, надева́емая то́лько на огоро́д (на огоро́де)
каралты арасында маташучы пенсионер карт — стари́к пенсионе́р, хлопо́чущий во дворе́ (по двору́)
урман арасында җылы — в лесу́ тепло́
е) среди́, в числе́ (кого, чего)кунаклар арасында геройлар да бар иде — среди́ (в числе́) госте́й бы́ли и геро́и
18) в знач. послелога арасындагы ме́жду (кем, чем)күрше илләр арасындагы бәйләнешләр киңәя — свя́зи ме́жду сосе́дними стра́нами расширя́ются
19) в знач. послелога арадан, арасыннана) между (меж) ( чего), между (кем, чем); среди (кого, чего); в ( чём)таулар арасыннан салынган юл — доро́га, проло́женная меж гор
халык арасыннан көч-хәл белән үтү — наси́лу пробра́ться ме́жду людьми́ (че́рез толпу́)
балалар арасыннан кемнедер эзләү — иска́ть кого́-то среди́ дете́й
камыш арасыннан таптык без аны — мы разыска́ли его́ в камыша́х (среди́ камыше́й)
б) сквозь (кого, что)куаклар арасыннан күренеп тору — видне́ться сквозь кусты́
халык арасыннан көч-хәл белән узу — наси́лу пробра́ться сквозь толпу́
в) из (кого, чего); из (числа́) (кого-л., чего-л.)куаклар арасыннан килеп чыгу — вы́йти (вы́скочить) из кусто́в
лидерлар арасыннан калу — вы́пасть из числа́ ли́деров
урман арасыннан бару — идти́ ле́сом (по ле́су, че́рез лес)
•- арада йөрү
- арада йөрүче
- арадан берсе••ара бозучы — интрига́н, интрига́нка; скло́чник, скло́чница
ара бозылу — раздружи́ться разг.; ссо́риться, поссо́риться ( с кем); отноше́ния по́ртятся (разла́живаются; испо́ртились, разла́дились) || размо́лвка, ссо́ра, раздо́р, ра́спря, ра́спри, разла́д, нелады́ (ед. нет) (с кем-л.)
ара болгату (бутау) — см. ара бозу 1)
ара ерагаю — расходи́ться/разойти́сь; отходи́ть/отойти́ (от кого-л. и́ли друг от дру́га); охладева́ть/охладе́ть друг к дру́гу
ара салкынаю — см. ара суыну
ара якынаю — сближа́ться/сбли́зиться; сходи́ться/сойти́сь (бли́же); сжива́ться/сжи́ться, сдружи́ться
ара якын булу — быть в бли́зких (прия́тельских, дру́жеских) отноше́ниях; быть накоротке́ ( с кем)
арага керүче — ( в любви) разлу́чник, разлу́чница прост.; народно-поэт.
арага салып — откры́то (в откры́тую) и сообща́ (о́бщими уси́лиями)
арадан алып китү — уноси́ть/унести́ ( от нас)
арадан китү — уходи́ть/уйти́ ( от нас)
- ара бозу- ара өзек
- ара өзелгән
- ара өзү
- арага алу
- ара суыну
- арага кертү
- арага керү
- арага кысылу тыгылу
- арага кысылу
- арага салкын йөгерү
- арага суык йөгерү
- арага салкын төшү
- арага суык төшү
- арага төшү
- арага чөй кагу
- арага чөй кыстыру
- арага чөй сугу
- арадан җил дә үтмәү
- арадан кара мәче үтү
- арадан кара песи үтү
- арадан кара мәче узу
- арадан кара песи узу
- 1
- 2
См. также в других словарях:
тыгылу — 1. (Тыгу) 2. Кул белән берәр нәрсәгә керү 3. күч. гади. Тиешле тиешсезгә берәр эшкә, әңгәмәгә катнашу, кысылу. Берәр сүз, нәсыйхәт, киңәш һ. б. ш. белән кемгә дә булса сүз кату 4. Ишек, тәрәзә һ. б. ш. нәрсәләрдән башны тышка чыгару яки эчкә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җыелу — 1. (Җыю) 2. Күп җан иясенең бер урынга килүе, туплануы, барысы бергә бер тирәдә булу. Тамып яки төрле яктан агып килеп, бер урынга тулу 3. Аз азлап, билгеле бер сумма тәшкил итү, туплану. Берсе өстенә берсе өстәлеп арту, күбәю. Бар ителү, күпләп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
катышу — 1. Бергә аралашу, бергә буталу, кушылу. Катнашу 2. Аралашу, күрешү йөрешү, алышу бирешү 3. Кысылу, тыгылу, читтән килеп катнашу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кысылу — 1. (Кысу) 2. Кемнең дә булса эшләренә, үзара мөнәсәбәтләренә тыгылу, катнашу. Сүзгә кушылу. Арага бер эш килеп кереп, икенче бер эшкә комачаула тур. 3. Берәр әйбер кимү, бик аз калу; бер әйберне табуы авырга әйләнү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
терәлү — (ТЕРӘТҮ) – 1. (Терәү) 2. Янтайган, берәр якка авышкан хәлдә, тотрыклылыкны берәр ныклы беркетелгән яки массив нәрсәгә сөялеп саклап тору 3. Тиеп, орынып тору 4. Чиктәш булып тору, бик якын булу 5. Төртелеп туктау, киртә комачауга тиеп яки җитеп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төелү — 1. (Төю) 2. Тамакка сөяк, коры азык һ. б. ш. тыгылу, утыру, терәлү һәм шуннан тончыгу, буылу 3. күч. Елыйсы яки көләсе килеп тә бик нык әсәрләнүдән елый, көлә алмый тору. Сөйлисе килеп тә, бик нык ашыгудан, сөйләргә ярамаганлыкны кинәт төшенүдән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыгылышу — Нин. б. бур урынга күп булып җыелу, тыгылу; өелешү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыкшыну — гади) 1. Берәр урынга әдәпсез яки оятсыз рәв. керү, үтәргә, керергә тырышу. Кысан яки тыгын булган урынга кешеләрне этеп төртеп үтәргә, керергә тырышу 2. Булмастай, көче җитмәстәй эшкә керешү (ошатмау төсмере белән кулл.) 4. Башка кешеләр алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тылкышу — гади) 1. Берәр урынга әдәпсез яки оятсыз рәв. керү, үтәргә, керергә тырышу. Кысан яки тыгын булган урынга кешеләрне этеп төртеп үтәргә, керергә тырышу 2. Булмастай, көче җитмәстәй эшкә керешү (ошатмау төсмере белән кулл.) 4. Башка кешеләр алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тыңкышу — гади) 1. Берәр урынга әдәпсез яки оятсыз рәв. керү, үтәргә, керергә тырышу. Кысан яки тыгын булган урынга кешеләрне этеп төртеп үтәргә, керергә тырышу 2. Булмастай, көче җитмәстәй эшкә керешү (ошатмау төсмере белән кулл.) 4. Башка кешеләр алып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
яшьләнү — Күзгә яшь килү, яшь тыгылу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге