-
1 туплау
I перех.1) собира́ть/собра́ть, ска́пливать/скопи́ть || собира́ние, скопле́ние ( в одно место)терлекләрне туплау — собра́ть скот в одно́ ме́сто
материал туплау — собира́ть (скопи́ть) материа́л ( для сооружения чего)
мәгълүмат туплау — собира́ть све́дения
2) группирова́ть/сгруппирова́ть, огранизо́вывать/организова́ть группирова́ние в оди́н отря́д3) экон. копи́ть/скопи́ть, нака́пливать/накопи́ть; поднакопи́ть || накопле́ниеакча тупладык — мы поднакопи́ли де́ньги
4) концентри́ровать/сконцентри́ровать, сосредото́чивать/сосредото́чить || концентри́рование, сосредоточе́ние5) спла́чивать/сплоти́ть/спла́чиваниеII сущ.; см. туплавык 1)үз тирәсенә туплау — сплоти́ть вокру́г себя́
-
2 туплау
toplamak, derlemek, dermek, bir araya getirmek, toparlamak, yığmak -
3 туплау
гл1. сосредотачивать, сконцентрировать2. сплачивать3. накапливать (деньги)4. собирать (сведения) -
4 туплау
sammeln; sparen; gruppieren; konzentrieren (Truppe, Kräfte) // Sammeln n. -
5 туплау
сущ. лежбище, пригон, стойбище, тырло -
6 зиһен туплау
собра́ться с мы́слями, обду́мывать, сосредото́читься -
7 көч туплау
= көч җыю1) сосредото́чить (сконцентри́ровать) си́лы2) собра́ться с си́лами; набра́ться сил; передохну́ть, окре́пнуть -
8 фикер туплау
1) обду́мывать2) сосредото́читься -
9 бергә
нареч.1) вме́стеялга бергә бару — пое́хать на о́тдых вме́сте
барысын бергә туплау — собра́ть (сосредото́чить) всё вме́сте (в одно́ ме́сто)
бергә яшәү, бергә эшләү — жить и рабо́тать вме́сте
2) вме́сте, совме́стно; сообща́, заодно́, вку́пе уст.хатны бергә язу — написа́ть письмо́ вме́сте
тикшеренү эшләрен бергә алып бару — вести́ иссле́довательские рабо́ты совме́стно
бергә эш итү — де́йствовать вку́пе (заодно́)
3) сли́тно, вме́стебергә язу — писа́ть сли́тно
4) в сочетании с послелогом белән вме́сте с тем; одновре́ме́нно, в то́ же вре́мяул заводта эшләү белән бергә кичке мәктәптә дә укыды — рабо́тая на заво́де, он одновре́ме́нно учи́лся и в вече́рней шко́ле
•- бергә укучы
- бергә эчеп йөрүче••бергә булсын! — дай Бог, вме́сте!
-
10 дикъкать
сущ.1) внима́ние; см. тж. игътибардикъкатькә лаек идея — иде́я, досто́йная внима́ния
бөтен дикъкатьне туплау — сосредото́чить всё внима́ние
укучылар дикъкатенә тәкъдим итү — предложи́ть внима́нию чита́телей
2) как обращение, выраж. просьбу, приказание сосредоточитьсядикъкать, иптәшләр! белдерү тыңлагыз — внима́ние, това́рищи! слу́шайте объявле́ние
•- дикъкатен биләү
- дикъкатен тарту
- дикъкатен җәлеп итү
- дикъкать белән
- дикъкать итү
- дикъкать бирү -
11 зиһен
сущ.1) ум, ра́зум, рассу́док; сообрази́тельностьзиһен е таза — име́ет здра́вый ум, в здра́вом уме́
зиһен е ачык (у него) — я́сный ум
зиһен е булса, эшкә тиз өйрәнер — е́сли есть сообрази́тельность, то бы́стро нау́чится рабо́тать
2) созна́ние, рассу́докзиһен томанлану — затемне́ние созна́ния
зиһен ен томалау — застила́ть рассу́док
3) мысль; ду́ма; голова́зиһен е башка эшләр белән мәшгуль — голова́ занята́ други́ми дела́ми
зиһен ен читкә бору — отвле́чь (от какой-л.) мы́сли
4) па́мятьзиһен е юк — у него́ нет па́мяти
зиһен дә тоту — храни́ть в па́мяти
•- зиһен ачыклыгы
- зиһен ачылу
- зиһен арту
- зиһен йөртү
- зиһен китү
- зиһен туплау
- зиһен чуалту
- зиһен таркату
- зиһен чуалу
- зиһен таркалу
- зиһен гә алу
- зиһен гә алыну
- не җыю
- зиһен нән китмәү
- зиһен нән чыгару
- зиһен нән чыгу -
12 йодрык
сущ.; прям.; перен.кула́к || кула́чный; рукопа́шныййодрык зурлыгында — величино́й с кула́к
йодрык белән кыйнау — избива́ть (бить) кулака́ми
йодрык көченә таяну — опира́ться на си́лу кулака́
йодрыкка йому — зажа́ть (брать) в кула́к; сжима́ть, сти́скивать в кулаке́
бердәм йодрык булып һөҗүм итү — уда́рить еди́ным кулако́м
йодрык сугышы — кула́чный бой
йодрык җәзасы — кула́чная распра́ва, кула́чное наказа́ние
••йодрык ашау (алу) — отве́дать кулако́в (тумако́в)
йодрык кесәдә (йодрыкларны кесәдә йөртү) — держа́ть (име́ть) ка́мень за па́зухой
йодрык күрсәтү — грози́ть кулако́м
йодрык хокукы — кула́чное пра́во
йодрыкка ирек бирү — дать во́лю кулака́м (рука́м)
йодрыкка йодрык килеп сөйләшү — би́ться (дра́ться) на кулачки́ (на кулака́х)
йодрыкка йомарлау — зажа́ть в кула́к
(бер) йодрыкка туплау — собра́ть в кула́к кого, что
йодрыкта (йодрык эчендә) тоту; ( йодрык эченә алу) — держа́ть в кулаке́, зажа́ть в кула́к
йодрыктан баш чыкмау — жить под тумака́ми
-
13 көч
сущ.1) в разн. знач. си́ла, мощь, могу́щество, мо́щностьфизик көч — физи́ческая си́ла
көч белән сугу — уда́рить си́лой
көче ташып торган чак — в расцве́те сил
илнең экономик көче — экономи́ческая мощь страны́
тулы көчкә эшләү — рабо́тать на по́лную мо́щность
ут көче — огнева́я мощь
двигательнең көче — мо́щность дви́гателя
көч куллану — применя́ть си́лу
белем - зур көч — зна́ние - больша́я си́ла
рухи көч — си́ла ду́ха
характер көче — си́ла хара́ктера
көчне кызганмый эшләү — рабо́тать не жале́я сил; труди́ться изо все́х сил
бөтен көч белән (көчен биреп) — изо все́й си́лы, изо все́х сил
бөтен көчкә тырышу — стара́ться все́ми си́лами (изо все́х сил)
2) си́ла, эне́ргия; величина́ || силово́йавырлык көче — си́ла тя́жести
бәрелү көче — си́ла уда́ра
ышкылу көче — си́ла тре́ния
тартылу көче — си́ла притяже́ния
электр көче — электри́ческая си́ла (эне́ргия)
су көчен файдалану — испо́льзовать во́дную эне́ргию
көч басымы — силово́е давле́ние
3) си́ла (какая-л.)эшче көч — рабо́чая си́ла
яллы көчләр — наёмные си́лы
иҗади көч — тво́рческая си́ла
табигать көчләре — си́лы приро́ды
4) си́ла, де́йствие, де́йственность (слова, критики, примера)закон көченә керү — входи́ть в си́лу зако́на
карар үз көчендә кала — реше́ние остаётся в си́ле ( в действии)
5) обычно мн. си́лы (о какой-л. общественной группе)тынычлык көчләре — си́лы ми́ра
демократик көчләр — демократи́ческие си́лы
сыйнфый көчләр чагыштырмасы — соотноше́ние кла́ссовых сил
кораллы көчләр — вооружённые си́лы
6) трудкеше көченнән файдалану — эксплуати́ровать чужо́й труд
үз көче белән яшәү — жить свои́м трудо́м
бу тикшеренүгә күп көч салынган — в э́то иссле́дование вло́жено мно́го труда́
•- көч арту- көч үсү
- көч белән ачу
- көч белән җиңү
- көч белән тартып алу
- көч берәмлеге
- көч бетү
- көч китү
- көч калмау
- көч кыры
- көч үлчәгеч
- көче аз
- көчен киметү••көч җитәрлек — поси́льный, досту́пный; выполни́мый, достижи́мый
көч җитәрлек (килерлек) түгел — не по зуба́м
көч җитмәслек — непоси́льный
көч җыю — набра́ться сил
көч китерү — навреди́ть ( здоровью)
көч сәясәте — поли́тика си́лы
көч сынау (сынату) — про́бовать си́лы, поме́ряться си́лами
көч түгү (чыгару, сарыф итү) — тра́тить си́лы; труди́ться в по́те лица́
көч чыкмыйча көч керми — (погов.) без тра́ты сил не наберёшь сил
көче тоту — (по суеве́рию) выходи́ть бо́ком (кому-л.) (взяточнику; человеку, любящему присваивать чужое и т. п.)
көчтән калу — см. көч бетү
көчтән тыш — че́рез си́лу
көчендә калу — остава́ться в си́ле
көченә керү — войти́ в си́лу
- көч алу- көч бирү
- көч җитү
- көч җиткәнчә
- көч җиткән кадәр
- көч җиткән хәтле
- көч керү
- көч килү
- көч кую
- көч салу
- көч туплау
- көч җыю
- көчендә булу -
14 көч җыю
-
15 мал
I сущ.скот, скоти́на, дома́шнее живо́тное || ско́тный, ско́тскийвак мал — ме́лкий скот
эре мал — кру́пный рога́тый скот
мал азыгы — корм для скота́
мал базары — ско́тный база́р
мал иясенә охшый — (посл.) по хозя́ину и скот
- мал асраучылыкмал колыннан үсә, акча тиеннән җыела — (посл.) копе́йка рубль бережёт (букв. конь выраста́ет из жеребёнка, а де́ньги собира́ются по копе́йке)
- мал борчагы
- мал булу
- мал врачы
- мал докторы
- мал зираты
- мал итү
- мал караучы
- мал кертү
- мал көтүче
- мал куучы
- мал чөгендере
- мал шалканы••II сущ.мал җанлы — забо́тящийся о скоте́ (скоти́не); лю́бящий скот (скоти́ну)
1) иму́щество дви́жимое, состоя́ние; со́бственность; бога́тство; добро́мал берлеге юр. — о́бщность иму́щества, совме́стное по́льзование иму́ществом
мал җыю — нажива́ть (нажи́ть) состоя́ние (бога́тство, добро́)
байның малы - ярлының каны — (погов.) иму́щество богача́ - кровь бедняка́
урланган малда бәрәкәт юк — (погов.) кра́деное добро́ впрок не идёт
мал табылыр, баш табылмас — (погов.) добро́ наживётся, а челове́ка не вернёшь
2) това́р; де́ньги, капита́лмал туплау — накопи́ть капита́л
малны күрсәтеп саталар — (посл.) това́р подаю́т лицо́м ( при продаже)
малны мал таба — (посл.) де́ньги деньгу́ лю́бят (нахо́дят); де́ньги к деньга́м иду́т
саналган мал югалмас — де́ньги счёт лю́бят
3) арго. тип, фрукт, негодя́йаның нинди мал икәнлеге йөзеннән күренеп тора — по его́ лицу́ ви́дно, что он за фрукт
4) арго. красо́ткакара бу малга, ярыйсы бит! — посмотри́ на э́ту красо́тку, ничего́ ведь!
••мал итү — сде́лать поле́зным, приго́дным для чего-л.
мал казану (табу) — добыва́ть (добы́ть, накопля́ть/накопи́ть) состоя́ние; станови́ться/стать состоя́тельным
-
16 материал
сущ.1) материа́л (сырьё, предмет) || материа́льныйтөзү материаллары — строи́тельные материа́лы
тышлау материалы — облицо́вочный материа́л
яраларны бәйләү материаллары — перевя́зочные материа́лы
материаллар бүлеге мөдире — заве́дующий материа́льной ча́стью
2) материа́л, мате́рия ( ткань)күлмәклек материал алу — купи́ть материа́л на пла́тье
3) материа́л (источник, сведения, факты)тарихи материаллар — истори́ческие материа́лы
архив материаллары — архи́вные материа́лы
газета материаллары — газе́тные материа́лы
диссертация өчен материал туплау — сбор материа́лов для диссерта́ции
-
17 мая
сущ.1) сре́дство, фонд, основно́й капита́л; ( денежное) накопле́ниемая туплау — копи́ть сре́дства; накопле́ние капита́ла
2) осно́ва, зачи́нмаяга калдыру — оста́вить для зачи́на (про запа́с; на разво́д)
мая салу — заложи́ть осно́ву; сде́лать зачи́н
3) подкла́день, подкла́дыш; подкла́док•- мая мал
- маяга эшләнгән эш -
18 меңләгән
числ. прибл.1) о́коло ты́сячи; ты́сячи, не́сколько ты́сячалар бик күп, меңләгән — их мно́го, ты́сячи
мәйданга меңләгән кеше җыелган — на пло́щадь собрали́сь ты́сячи люде́й
2) многоты́сячныймеңләгән гаскәр туплау — сколоти́ть многоты́сячную а́рмию
меңләгән сайлаучылар — многоты́сячные избира́тели
-
19 провизия
сущ.; спец.прови́зия (съестные припасы военных и т. п. отходов)прови́зия туплау — накопи́ть (запасти́) прови́зию
-
20 сәмән
сущ.1) де́нежные сре́дства; капита́лсәмән туплау — накопля́ть капита́л, де́нежные сре́дства
2) разг. де́ньги, деньжа́та, де́нежкисәмәнең бармы? — есть у тебя́ деньжа́та?
- 1
- 2
См. также в других словарях:
туплау — I. ф. 1. Төрле җиргә таралган, сибелгән яки урнашкан нәрсәләрне бур урынга, бер тирәгә җыю 2. Әкренләп, аз азлап, берәмләп җыеп, үзендә булдыру. Төрле чыганаклардан нин. б. сүз, хәбәр һ. б. ш. ны алу, җыю 3. Кешеләрне берәр кеше яки оешма… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җыю — I. 1. Кеше яки хайваннарны төрле урыннардан бер җиргә китерү, туплау. Чәчелеп яткан яки таралып урнашкан нәрсәләрне чүпләп җыйнау, бер савытка тутыру. Җыену, алып китү өчен әйберләрне җыйнау 2. Әкренләп, берәмләп туплау, булдыру һәм күбәйтү.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Тагиров, Нуриагзам Тагирович — В Википедии есть статьи о других людях с такой фамилией, см. Тагиров. Тагиров Нуриагзам Тагирович башк. Таһиров Нуриәғзәм Таһир улы Тагиров Нуриагзам Тагирович … Википедия
аккумулятор — Соңыннан файдалану максаты белән электр энергиясе яки җылылык туплау приборы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
банк — 1. Түләү, бурычка бирү һәм акча туплау яки акча бүлү эшләрендә арадашлык итеп, саф акчаны үзәкләштерелгән әйләнешкә кертә тор. оешма 2. Отышлы кәрт уенында конга куелган акчалар суммасы 3. күч. Отышлы кәрт уенынының бер төре, шуның бер уйналышы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җигү — 1. Арба, чана, сабан һ. б. ш. әйберләрне тартып барырлык итеп, ат, үгез, сыер кебек тарту көчләренә махсус дирбияләр белән беркетү ат җигү. Арба, чана, сабан, тырма һ. б. ларны тарту көчләренә беркетеп, юлга чыгарлык яки эш башларлык хәлгә китерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
заем — Кире кайтару шарты белән дәүләт бюджетына башка илдән яки халыктан бурычка акча туплау формасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
информатика — Информациянең гомуми сыйфатлары һәм структурасы, аны булдыру, үзгәртү, туплау, тапшыру, файдалану үзенчәлекләре тур. фән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
йомарлау — 1. Әвәләп, уч эченә кысып оештыру, укмаштыру, йомры хәлгә китерү 2. Төрү, чорнау 3. Бөтәрләү, җыеру 4. Йодрык хасил итеп, бармакларны уч төбенә кысып йому; йодрыклау. Нәр. б. уч төбенә кысып тоту, йому 5. күч. Җыю, туплау (көчне, ихтыярны һ. б. ш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кәрәз — Бал туплау, күкәй салу өчен бал кортлары яки шөпшәләр тарафыннан тигез рәтләр итеп балавыздан ясалган күзәнәкләр. КӘРӘЗЛЕ БАЛ – Кәрәзеннән суыртып алынмаган бал. КӘРӘЗЛЕ ТЕЛЕФОН – Җир өстендә кәрәз (челтәр) сыман булып урнашкан тапшыргыч… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
колачлау — 1. Колач эченә алу 2. Колач белән үлчәү 4. күч. Үз карамагына, үз эшчәнлеге тирәсенә туплау, үз йогынтысы астына алу, тарту. Тулысынча иңләү, үз эченә алу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
