-
1 бозу
перех.1) в разн. знач. по́ртить, испо́ртить, попо́ртить (что-л. чем-л.) (посевные семена, аппетит, жизнь, карьеру, праздник и т. п.) || по́рчаашамлык әйберләрен бозу — по́рча проду́ктов
кәефне бозу — испо́ртить настрое́ние
2) по́ртить, испо́ртить, полома́ть, попо́ртить || по́рчаюлны бозу — испо́ртить доро́гу
тегү машинасын бозу — испо́ртить шве́йную маши́ну
3) наруша́ть/нару́шить (закон, договор, правила и т. п.) || наруше́ниехезмәт тәртибен бозу — нару́шить трудову́ю дисципли́ну
дәүләт чиген бозу — нару́шить госуда́рственную грани́цу
4) по́ртить, испо́ртить, расстра́ивать/расстро́ить (чьи-л. взаимоотношения)араларын бозу — рассо́рить, по́ртить (чьи-л.) отноше́ния
гаилә бозу — расстро́ить семью́
эшне бозу — испо́ртить (какое-л.) де́ло
5) поврежда́ть/повреди́ть; причини́ть/причиня́ть вред (чему-л.) (глазам, зубам, волосам, ушам и т. п.) испо́ртить, по́ртить (что-л.) (кровь, зубы, волосы, сердце, нервы и т. п.) || поврежде́ние, по́рчанәрсә өчен чигәсең, күзләреңне генә бозасың — заче́м ты вышива́ешь, глаза́ то́лько попо́ртишь
тәмәке тартып үпкә бозу — по́ртить лёгкие куре́нием
6) по́ртить, искажа́ть/искази́ть, ухудша́ть, обезобра́живать/обезобра́зить, уро́довать || по́рча, искаже́ниеаның сөйкемле йөзен күзлеге боза — очки́ по́ртят (искажа́ют) её ми́лое лицо́
7) извраща́ть/изврати́ть, искажа́ть/искази́ть, переина́чивать/переина́чить || извраще́ние, искаже́ние, переина́чивание (мнения, явления, события, фактов и т. п.)8) по́ртить, развраща́ть/разврати́ть, ока́зывать (оказа́ть) дурно́е влия́ние || по́рча, развраще́ниеурам баланы боза — у́лица по́ртит ребёнка
яшьләрне бозу — развраща́ть молодёжь
9) разг. по́ртить, лиша́ть де́вственности, неви́нностиүсмер кыз баланы бозу — по́ртить де́вочку-подро́стка
10) разг. в суеверных представлениях по́ртить (нанести́ вред (чьему-л.) здоровью), наводи́ть (навести́) по́рчу (на кого-л. колдовством и т. п.) || по́рча•- бозып күрсәтү -
2 чалу
I перех.ре́зать, заре́зать, бить, забива́ть; коло́ть, зака́лывать/заколо́ть || забива́ние, зака́лывание, убо́й; см. тж. сую 1)IIсарык чалу — заре́зать овцу́
III перех.аяк чалу — ста́вить подно́жку, подста́вить но́гу || подно́жка
захлёстывать/захлестну́ть || захлёстывание- чалып тегүэлмәк чалу — сде́лать (намета́ть) пе́тлю, захлёстывая ни́ткой
- чалып чигү
- чалма чалу IV перех.; уст.игра́ть на музыка́льных инструме́нтах; см. тж. уйнау IV сущ.курай чалу — выводи́ть мело́дию на кура́е; игра́ть на кура́е
уха́б, раска́т, я́ма на зи́мней (са́нной) доро́ге; см. тж. салуVI сущ.; диал.; см. чалулык -
3 энә
сущ.1) игла́, иго́лка || иго́льный, иго́лочныйтегү энәсе — шве́йная игла́
камыт энәсе — то́лстая шо́рная (сапо́жная) игла́
хирургия энәсе — хирурги́ческая игла́
патефон энәсе — патефо́нная игла́ (иго́лка)
энә саплау — проде́ть ни́тку в ушко́ иго́лки
энә күзе — иго́льное ушко́
энә чәнечмәсе — иго́лочный уко́л
энә кая, җеп тә шунда — посл. куда́ иго́лка, туда́ и ни́тка
энә дә бүләк, дөя дә бүләк — посл. не до́рог пода́рок, до́рого внима́ние (букв. пода́рок есть пода́рок: хоть иго́лка, хоть верблю́д)
җәяүлегә энә дә йөк — погов. пешехо́ду и иго́лка - но́ша
2) спи́ца ( для вязания), крючо́кчигү энәсе — вяза́льный крючо́к
тамбур энәсе — крючо́к для вяза́ния
3) бот.; зоол. игла́, иго́лка, хво́я, колю́чка, шипсм. тж. тикәнчыршы энәләре — ело́вые и́глы ( хвои)
сырганак энәләре — колю́чки (шипы́) облепи́хи
кактус энәсе — иго́лка (колю́чка) ка́ктуса
керпе энәләре — иго́лки (колю́чки) ежа́
•- энә мендәре
- энә тоткыч••энә белән җеп кебек — как игла́ с ни́ткой
энә белән кое казу — ка́торжная рабо́та, еги́петская рабо́та (об очень изнурительной, кропотливой работе)
энә белән тиресен тунау — спуска́ть/спусти́ть семь шкур
энә буе җир китү — о до́лгом, ме́дленном передвиже́нии
энә җибәрү — пуска́ть (де́лать) шпи́льки
энә күзе кебек (энә күзе чаклы; энә күзе хәтле) — о́чень ма́ленький, ме́лкий
энә күзеннән үткәрү — проверя́ть/прове́рить доскона́льно; разбира́ть/разобра́ть по ко́сточкам
энә өстендә утыру — (сиде́ть) как на иго́лках
энә төртерлек тә урын булмау (энә төртерлек тә урын калмау) — иго́лку (иго́лки) не́где (не́куда) воткну́ть; ступи́ть не́где; я́блоку не́где упа́сть
энә түгел — не иго́лка (найдётся)
энәдән генә чыккан (энәдән-җептән чыккан) — с иго́лочки (иго́лки)
энәдән куркып лом йоту — сня́вши го́лову, пла́кать по волоса́м
энәләре тырпаю — разозли́ться, ощети́ниться прост.
энәсенә дә тимәү (энәсенә дә кагылмау) — не за́риться на чужо́е добро́, быть че́стным
- энә очы кадәр генәэнәсеннән җебенәчә (энәсеннән җебенә кадәр; энәсеннән җебенә чаклы; энәсеннән җебенә хәтле) — доскона́льно, подро́бно, во всех подро́бностях, до мельча́йших подро́бностей, до то́нкости; от доски́ до доски́
- энә очы хәтле генә
- энә очы кадәр дә
- энә очы чаклы да
- энә очы хәтле дә
См. также в других словарях:
тегү-чигү — Тегү һәм чигү, җөйләү, ямау … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
энә — 1. Бер башы очлы, икенче башында җеп кертү өчен тишеге булган кыска, шома нечкә корыч чыбык (тегү, чигү эшендә кулл.). Очлы башында җеп үткәрү өчен тишеге, кинәт калынаеп киткән икенче яртысында махсус киртләче булган кыска корыч чыбык (тегү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җөй — 1. Тукыма, тире һ. б. ш. кисәкләрен бер беренә тегеп беркеткән урын. Тегү атламы, энәне бер чәнчеп алу белән икенче чәнчү арасы эре җөй белән тегү. Тегү яки чигүдә атламнарны алу характеры, тукыма өстендә энә йөртү алымы тамбур җөе, кузла җөе,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
күчергеч — 1. Өлге, үрнәк (чигү, тегү эшендә) 2. Башкаларга үрнәк булырлык нәрсә 3. Әйләнү хәрәкәтен җайланманың башка өлешенә күчерү механизмы 4. Эшне, хәрәкәтне үзгәртү җайланмасы 5. Күчермә алу өчен хезм. итә торган к. кәгазь … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
