-
1 талпыну
неперех.1) маха́ть/махну́ть || взмах, мах кры́льями (стремя́сь взлете́ть); порыва́ться взлете́тьочаем ла диеп өч талпындым, каерылган икән канатым — ( песня) три́жды я порыва́лся взлете́ть, но кры́лья мои́ оказа́лись вы́вихнутыми
2) рва́ться, рвану́ться, де́лать, сде́лать рыво́к || рыво́кталпынып йөзү — пла́вать рывка́ми
3) си́льно кача́ться, качну́ться || качо́к в сто́ронуяк-якка талпыну — кача́ться в ра́зные сто́роны
4) перен. тяну́ться/потяну́ться, стреми́ться || тя́га, стремле́ние куда, к кому, чемукүңелем сиңа талпына — душа́ моя́ тя́нется к тебе́
5) прям. и перен. порыва́ться || поры́в (в желании что-то совершить, сделать)ул укырга талпына иде — он порыва́лся учи́ться
нәрсәдер әйтергә талпына — си́лится что́-то сказа́ть
-
2 талпыну
-
3 талпыну
сущ. попытка, усилие, стремление -
4 talpınu
-
5 җилпенү
неперех.1) маха́ть, взма́хивать кры́льями; порха́ть, вспа́рхивать/вспорхну́тьканатлары белән җилпенү — маха́ть кры́льями
җилпенеп очып менү (китү) — вспорхну́ть, взлете́ть
2) см. җилләнүяулык белән җилпенү — обма́хиваться платко́м, обвева́ть лицо́ платко́м
3) перен. разма́хивать рука́ми; размаха́тьсяаның чәчләре җилгә җилпенә — его́ (её) во́лосы развева́ются на ветру́
күңел кош кебек җилпенә — душа́ пари́т как пти́ца
-
6 талпындыру
понуд. от талпыну1) заставля́ть/заста́вить маха́ть кры́льями2) маха́ть чем-л.канатларын талпындыру — взма́хивать кры́льями
3) перен. окрыля́ть, вдохновля́ть, воодушевля́ть -
7 талпынышу
совм. от талпыну1) маха́ть кры́льями (о мно́гих)2) перен. многокра́тно порыва́ться (что́-нибудь де́лать/сде́лать) -
8 тилпенү
неперех.1) вспа́рхивать/вспорхну́ть; маха́ть/махну́ть || вспа́рхивание; мах, взмах, маха́ние кры́льямисм. тж. талпынубер тилпенү белән очып китте — вспорхну́л и улете́л
2) перен. пляса́ть/припля́сывать || пля́ска, плясялкын телләре тилпенә — пля́шут язычки́ пла́мени
3) перен. порыва́ться || поры́в ( души)тилпенеп кенә калдык — осты́л поры́в наш
См. также в других словарях:
талпыну — 1. Очып китәргә омтылып, канат җилпү, җилпенү. Берәр юнәлештә очып китәргә яки очып килеп һөҗүм итәргә омтылып омтылып кую. Бер урында еш еш канат җилпеп тору 2. Селкенеп яки инерция белән бер якка тартылу; чайкалу 3. күч. Бөтен көчне биреп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
укталу — Талпыну, омтылу. Ташлану, һөҗүм итү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җилкенү — 1. Дәрт керү, дәртләнү, очыну, ашкыну, күңел тынычлыгын югалту. Нин. б. бер эшкә омтылу, нәр. б. эшләргә ашкынып, ярсып тору 2. Талпыну, җилпенү, канатларын кагып ташлану. күч. Кулларны бутап, очынып очынып сөйләү тур. 3. (Алга) омтылу, талпыну.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иләсләнү — 1. Дулкынлану, җилкенү, талпыну (йөрәк, күңел тур.) 2. Юләрләнү, дуамаллану 3. Аңгыраю, миңгерәю … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
омтылу — 1. Бик кызу рәвештә берәр якка таба хәрәкәт итү, ыргылу, ташлану. Каядыр таба кискен гәүдә хәрәкәте ясау 2. Максатка ирешергә тырышу. Талпыну, ашкыну, атлыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тибрәнү — 1. (Тибрәү) 2. Җиңелчә генә дулкынлану, шадралану (су өсте һ. б. тур.) 3. Талпыну (кечерәк нәрсәләр тур.) 4. күч. Җиңелчә калтырап ишетелү) 5. күч. Көчле яки нечкә хис тәэсиренә бирелеп китү, йөрәк сулкылдау һ. б. тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тилкенләй — рәв. диал. Бер талпыну белән үк … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тилпенү — 1. Тиз генә җилпенеп, канат җилпеп алу. Канат каккан сыман хәрәкәт ясау 2. күч. Җилкенү, талпыну … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Интенцияшылдық — (лат.intentio талпыну, зейін қою) сананың белгілі затты түсінуге бағытталуы немесе заттың шынайы, шынайы емес екендігіне тәуелсіз сана нақтылығы. Бұл ұғым тарихы жалпы ортағасырлық схоластикадан нәр алады. ХІХғ. неміс ойшылы Ф.Брентано осы ұғымды … Философиялық терминдердің сөздігі
ауалану — 1 (Қост., Жанг.; Ақт., Қараб.; Жезқ., Ұлы.; Гур., Маңғ.) жігерлене, құлшына істеу. Асқар жұмысты а у а л а н ы п істейді (Қост., Жанг.). Мұқаметжанның осы баласы жұмысты а у а л а н а істейді (Ақт., Қараб.). Мына жұмысқа а у а л а н ы п кеттім… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
