-
1 нысаниуæг
(мн. нысаниуджытæ)значение; значимостьдзырды ахæсгæ нысаниуæг – переносное значение слова
-
2 ахæсгæ нысаниуæг
лингв. переносное значение, переносный смысл (слова, оборота речи и т.д.) -
3 æнæнысаниуæг
не имеющий значения; без значения; незначительный -
4 ӕнӕнысаниуӕг
უმნიშვნელო -
5 Фразеологическое сочетание
Фразеологический оборот, в состав которого входят слова со свободным и фразеологически связанным значением, причем целостное значение вытекает из значения отдельных слов.––––––––––––––––––––––––––––––ир. Фразеологон бастХибар нысаниуæг æмæ йæ нысаниуæг фразеологизмимæ баст цы дзырдтæн у, уыдонæй арæзт фразеологон здæхт. Йæ иумæйаг нысаниуæг ын бамбарæн ис хицæн дзырдты нысаниуæгтæй.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Фразеологон бастХебарæ нисанеуæг æма æ нисанеуæг фразеологизмти хæццæ баст ци дзурдтæн æй, уонæй арæзт фразеологон æздæх. Æ еумæйаг нисанеуæг ин балæдæрæн ес хецæн дзурдти нисанеуæгтæй.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Фразеологическое сочетание
-
6 Коннотативное значение
Значение, сопутствующее основному денотативному значению и определяемое функционально-стилистической и эмоциональной окраской языкового выражения.––––––––––––––––––––––––––––––ир. Коннотативон нысаниуæгСæйраг нысаниуæгимæ ма дзырдæн цы уæлæмхасæн нысаниуæг ис, уый. Вæййы функционалон-стилистикон æмæ эмоционалон ахуырстæй хайджын.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Коннотативон нисанеуæгСæйраг нисанеуæги хæццæ ма дзурдæн ци уæлæнхасæн нисанеуæг ес, е. Фæууй функционалон-стилистикон æма эмоционалон хурстæй хайгин.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Коннотативное значение
-
7 Переносное значение
Производное (вторичное) значение слова, возникшее на базе прямого.––––––––––––––––––––––––––––––ир. Ахæсгæ нысаниуæгДзырдæн йæ комкоммæ нысаниуæджы бындурыл чи фæзыны, ахæм уæлæмхасæн нысаниуæг.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Рахæсгæ нисанеуæгДзурдæн æ комкоммæ нисанеуæги бундорбæл ка фæззиннуй, уæхæн уæлæнхасæн нисанеуæг.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Переносное значение
-
8 Грамматическая форма слова
Словоформа, вариант лексемы, в котором лексическое значение остается неизменным, а изменяется только грамматическое значение.––––––––––––––––––––––––––––––ир. Дзырды грамматикон формæЙæ лексикон нысаниуæг æнæивдæй кæмæн баззад, фæлæ æрмæст йæ грамматикон нысаниуæг кæмæн аивта, дзырды ахæм хуыз.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Дзурди грамматикон формæÆ лексикон нисанеуæг æнæййивдæй кæмæн байзадæй, фал æрмæст æ грамматикон нисанеуæг кæмæн раййивта, дзурди уæхæн хузæ.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Грамматическая форма слова
-
9 Грамматическое значение
Обобщенное языковое значение, указывающее на связи между языковыми единицами.––––––––––––––––––––––––––––––ир. Грамматикон нысаниуæгÆвзаджы иумæйаг нысаниуæг, амоны æвзаджы иуæгты ‘хсæн бастдзинад.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Грамматикон нисанеуæгÆвзаги æмеугонд нисанеуæг, амонуй æвзаги еуæгти ‘хсæн бастдзийнадæ.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Грамматическое значение
-
10 Лексическое значение слова
Смысловое значение слова, одинаково понимаемое людьми, говорящими на даном языке.––––––––––––––––––––––––––––––ир. Дзырды лексикон нысаниуæгÆвзагыл дзурджытæ се ‘ппæт дæр иухуызы кæй æмбарынц, дзырды уыцы нысаниуæг.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Дзурди лексикон нисанеуæгÆвзагбæл дзоргутæ æгасæй дæр еухузи ке лæдæрунцæ, дзурди еци нисанеуæг.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Лексическое значение слова
-
11 Многозначные слова
Слова, имеющие несколько лексических значений.––––––––––––––––––––––––––––––ир. Бирæнысаниуæгон дзырдтæЦалдæр лексикон нысаниуæджы кæмæн ис, ахæм дзырдтæ.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Берæнисанеуæгон дзурдтæЦалдæр лексикон нисанеуæги кæмæн ес, уæхæн дзурдтæ.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Многозначные слова
-
12 Фразеологическое единство
Фразеологический оборот, целостное значение которого мотивировано отдельными значениями составляющих его слов.––––––––––––––––––––––––––––––ир. Фразеологон иугондЙæ нысаниуæг, цы дзырдтæй арæзт у, уыдоны хицæн нысаниуæгтæй æмбæрстгонд кæмæн вæййы, ахæм фразеологон здæхт.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Фразеологон еугондÆ нисанеуæг, ци дзурдтæй арæзт æй, уони хецæн нисанеуæгтæй лæдæргæ кæмæн фæууй, уæхæн фразеологон æздæх.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Фразеологическое единство
-
13 Фразеологическое сращение
= Идиома – фразеологический оборот с абсолютной семантической спаянностью частей, целостное значение которого не выводится из значений составляющих его слов.––––––––––––––––––––––––––––––ир. Фразеологон ныхæст= Идиомæ – йæ хæйттæ семантикон æгъдауæй кæрæдзиимæ æнгом баст кæмæн сты æмæ йæ аразæг дзырдты хицæн нысаниуæгтæй иумæйаг нысаниуæг бамбарæн кæмæн нæй, ахæм фразеологон здæхт.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Фразеологон нихæст= Идиомæ – æ хæйттæ семантикон æгъдауæй кæрæдзей хæццæ æнгом баст кæмæн æнцæ æма æ аразæг дзурдти хецæн нисанеуæгтæй еумæйаг нисанеуæг балæдæрæн кæмæн нæййес, уæхæн фразеологон æздæх.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Фразеологическое сращение
-
14 аивадон
аивадон скъола – художественная школа (училище)
Дзырдтæ куы баиу вæййынц, æрмæст уæд разыны сæ аивадон нысаниуæг. – Только после того, как слова сольются в единое, они преобретают художественный смысл. («Мах дуг», 2003, №5)
-
15 ахæсгæ
-
16 монон
духовный, связанный с внутренним миром человекамонон хæзнатæ – духовные ценности
Æз æрбахуыдтон монон хæзнатæн сæ аргъ бæлвырдгæнæг æмæ уыдон уæйгæнæг комиссионеры æмæ йын кънйаз Андрейы иунæг фыны сæрмæ æппæт нидерландаг литературæ раттынæй зæрдæ бавæрдтон – Я пригласил комиссионера по продаже и переоценке духовных ценностей и предложил ему всю нидерландскую литературу за один сон князя Андрея (Гæздæнты Г., Повесть о трех неудачах. Тæлмацгæнæг – Гусалты Барис)
...ирон адæмы рагон материалон æмæ монон культурæ. –...древняя материальная и духовная культура осетинского народа. (Дзуццаты Х.-М., «Мах дуг», 1998, №12)
Уымæ гæсгæ ацы æгъдауæн уыдис ахсджиаг нысаниуæг адæмы хæдзарадон-монон царды – Поэтому у этого обычая было важное значение в хозяйственной и духовной жизни народа (Цыбырты Людвиг, Ирон адæмон бæрæгбонтæ)
...монон-этикон домæнтæ –...духовно-этические требования (Уарзиаты Вилен, «Мах дуг», 1991, №6)
Афтæмæй скъуыдысты монон æмæ культурон традицитæ – Так разрывались духовные и культурные традиции (Джыккайты Ш., Уац «Ныхас кувæндоны раз»)
-
17 фæлхуыз
-
18 Агглютинативные языки
Языки, которым присуще словоизменение путем агглютинации, т.е. каждый аффикс служит для выражения только одного грамматического значения.см. Флективные языки––––––––––––––––––––––––––––––ир. Агглютинативон æвзæгтæАгглютинацийы фæрцы дзырдивынад цы æвзæгты ис, уыдон; ахæм æвзæгты алы аффикс дæр æвдисы æрмæст иу грамматикон нысаниуæг.––––––––––––––––––––––––––––––диг. Агглютинативон æвзæгтæАгглютинаций фæрци дзурдæййевунадæ ци æвзæгти ес, етæ; уæхæн æвзæгти али аффикс дæр æвдесуй æрмæст еу грамматикон нисанеуæг.Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Агглютинативные языки
-
19 Антонимы
Слова с противоположными, но сопоставимыми значениями; относятся к одной части речи:свет – тьма, зимний – летний, входить – выходить, до – после
––––––––––––––––––––––––––––––ир. АнтонимтæСæ лексикон нысаниуæг ныхæй ныхмæ сæвæрæн цы дзырдтæн ис, уыдон; хауынц иу ныхасы хаймæ:рухс – талынг, зымæгон – сæрдыгон, бацæуын – рацæуын, размæ – фæстæмæ
––––––––––––––––––––––––––––––диг. АнтонимтæСæ лексикон нисанеуæг нихæй нихмæ райвæрæн ци дзурдтæн ес, етæ; хаунцæ еу нихаси хаймæ:рохс – талингæ, зумæгон – сæрдигон, бацæун – рацæун, размæ – фæстæмæ
Русско-осетинский словарь лингвистических терминов > Антонимы
-
20 Аффикс
Служебная часть слова (морфема), изменяющая лексическое или грамматическое значение слова. К аффиксам относятся: приставка (префикс), суффикс, окончание (флексия).––––––––––––––––––––––––––––––ир. АффиксДзырдæн йæ лексикон æмæ грамматикон нысаниуæг цы æххуысгæнæг хай (морфемæ) аивы, уый. Аффикстæм хауынц: разæфтуан (префикс), фæсæфтуан (суффикс), кæрон (флекси).––––––––––––––––––––––––––––––диг. АффиксДзурдæн æ лексикон æма грамматикон нисанеуæг ци æнхусгæнæг хай (морфемæ) раййевуй, е. Аффикстæмæ хаунцæ: разæфтауæн (префикс), фæсæфтауæн (суффикс), кæрон (флекси).
См. также в других словарях:
нысаниуæг — з.б.п., уджытæ … Орфографический словарь осетинского языка
нысаниуæгджын — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
бирæнысаниуæгад — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
бирæнысаниуæгджын — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
æнæнысаниуæг — з.б.п., мин … Орфографический словарь осетинского языка
КОМАХСÆН — см. КОМАХСÆН – перевод Адæймаг æрмæст бахæрын æмæ баназынмæ нæ рантыст ацы дунемæ, хъуамæ рæстæгæй рæстæгмæ ахъуыды кæна йæ уды сыгъдæгдзинадыл дæр. Æмæ Комахсæнæн фыццаджы фыццагдæр ис уыцы нысаниуæг. Бæрæгбон вæййы, Ногбонæй фондз æхсæз… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Хæдзар — см. Хæдзар – перевод I – йæ уæрæх нысаниуæджы – традицион цæрæнуат, агъут, хæдзарад; II – йæ уынгæг нысаниуæджы – ирон традицион царæнуаты сайраг цæрæн агъуыст – уæрæх агъуыст къонаимæ, кæцы хæдзар дих кодта (нæлгоймæгты æмæ сылгоймæгты) дыууæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
Æрвгъил — см. Æрвгъил – перевод Æрвгъил – даргъгомау хъил, йæ бырынкъыл сæгъдзарм кæнæ фысдзарм ауыгъд. Уыдис ын культон нысаниуæг. Пайда дзы кодтой æрвнæрды бардуаг Уациллайы бæрæгбоны æгъдæутты. Хус рæстæг иу куы скодта, уæд иу лæппу фæсивæд бæрæгбоны… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
ÆРТÆ — Нымæц æртæ стыр цымыдисаг у. Æрмæст ирон адæммæ нæ, фæлæ ма бирæтæм тынг кадджын у, уæларвон нысаниуæг ын ис бирæ динты. Чырыстон динæн та, зæгъæн ис, у йæ бындур: Фыд Хуыцау, Хуыцауы Фырт æмæ Сыгъдæг Удыл æнцой кæны. Нымæц æртæйæн стыр нысаниуæг … Словарь по этнографии и мифологии осетин
КЪУЛБАДÆГ МИТÆ КÆНЫН — Æнæгъдау, адæм цæуыл фæхудой, ахæмтæ кæнын. Нæ хæдзары къулбадæг митæ ма кæнæд. (Нига. Дыууæ рæдыды.) Къулбадæг митæ кæнынæн йæ равзæрд цæуы къулбадæг усæй. Матриархаты дуджы зонд фæрсынмæ цыдысты зæронд усмæ. Ахæм зæронд зондджын устытæ бадтысты … Фразеологический словарь иронского диалекта
Авдæнмæ фидыд — см. Авдæнмæ фидыд – перевод – афтæ хуындис, нырма иу авдæны чи хуыссыдис, ахæм æнакъом лæппу æмæ чызджы фидæны æмкъайады тыххæй сæ ныййарджытæ куы бафидыдтой – «æхсыры» фидыд. Уыцы æгъдауы нысан уыдис, æнгом æмæ хæларæй чи цард, ахæм дыууæ… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
