-
1 heredity
тұқым қуалаушылық, тұқым қуалау ерекшеліктері (белгілері) -
2 особенности
ерекшеліктер (басқа нәрсеге ұқсамайтын, әдеттен тыс, бірдеңенің сипатты, айрықша белгілері) -
3 Сущность и функции кредита
Кредит – это предоставление банком денег заемщику на срок с возвратом и за определенную плату. Сущность кредита проявляется в:
Кредит – банкінің қарызгерге қайтарылатын етіп мерзімге және белгілі бір ақыға ақша беруі. Кредиттің мәні мынада:
- аккумуляции временно свободных денежных средств одного лица;
- бір тұлғаның уақытша бос ақшалай қаражатын шоғырландыру;
- передаче временно свободных денег за плату во временное пользование другому лицу;
- уақытша бос ақшаны ақыға басқа тұлғаға уақытша пайдалануға беру;
- замещение наличных денег безналичными деньгами в денежном обращении.
- қолда бар ақшаны ақша айналысында қолда жоқ ақшамен ауыстыру.
Кредит – это часть финансов, который выполняет те же функции, что и финансы:
Кредит – қаржының бір бөлігі және қаржы орындайтын атқарымдарды атқарады, олар:
- формирование денежных фондов и наличных денежных средств;
- ақша қорларын және қолма-қол ақшалай қаражатты қалыптастыру;
- использование денежных фондов и наличных денежных средств;
- ақша қорлары мен қолма-қол ақшалай қаражатты пайдалану;
- контрольная функция.
- бақылау атқарымы.
Какая существует разница между кредитом, ссудой и займом?
Кредит, несие және қарыз арасында қандай айырмашылық бар?
При кредите заимодавцем выступает банк или кредитная организация.
Кредитте банк немесе несие ұйымы қарыз беруші болады.
Предметом займа являются только деньги. Этим кредит отличается от ссуды или займа.
Тек ақша ғана қарыз заты болыр табылады. Кредиттің несиеден немесе қарыздан айырмашылығы осында.
Ссуда – это передача вещи одной стороной (ссудодателем) в безвозмездное временное пользование другой стороне (ссудополучателю), которая обязуется вернуть ту вещь в состоянии, обусловленном договором.
Несие – затты бір тараптан (несие берушіден) екінші тарапқа (несие алушыға) уақытша тегін пайдалануға беруі, екінші тарап осы затты шартта уағдаласылған күйде қайтаруға міндеттенеді.
Заем – передача одной стороной (займодателем) в собственность другой стороне (заемщику) денег или другой вещи с обязательством заемщика возвратить займодателю ту же сумму вещи (сумму займа) или равное количество других полученных им вещей того же рода и качества.
Қарыз – бір тараптың (қарыз берушінің) екінші тараптың (қарыз алушының) меншігіне ақша немесе басқа бір затты қарызгердің қарыз берушіге сол заттың сомасын (қарыз сомасын) немесе өзі алған нақ сол тектегі және сападағы басқа заттың тең мөлшерін қайтаруға міндеттеп беруі.
Кредит представляет собой форму движения денежного капитала кредитора. Он обеспечивает превращение капитала кредитора (собственного или привлеченного в форме депозитных вкладов) в заемный капитал заемщика. Отношения по кредиту — это финансовые отношения между кредитором и заемщиком, связанные с кругооборотом капитала в целях приращения его величины.
Кредит несиегердің ақшалай капиталының қозғалысқа түсу нысаны болып табылады. Ол несиегердің капиталын (меншікті немесе депозиттік салым нысанында тартылған) қарызгердің қарыз капиталына айналуын қамтамасыз етеді. Кредит бойынша қатынас – несиегер мен қарызгердің арасындағы қаржы қатынасы, бұл қатынас кредиттің шамасын еселей түсу мақсатындағы капиталдың ауыспалы айналымымен байланысты.
Наиболее распространенная классификация кредитов:
Кредиттің ең кең тараған жіктелімі:
- по формам (коммерческие, банковские, потребительские, государственные, ипотечные, международные кредиты);
- нысандары бойынша (коммерциялық, банкілік, тұтынушылық, мемлекеттік, ипотекалық, халықаралық несиелер);
- по срокам (краткосрочные, среднесрочные, долгосрочные);
- мерзімі бойынша (қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді);
- по видам обеспечения (обеспеченный, необеспеченный).
- қамтамасыз етілу түрлері бойынша (қамтамасыз етілген, қамтамасыз етілмеген).
Какие отличительные свойства кредита относятся к его квалификационным признакам?
Квалификационные признаки представляют собой отличительные свойства данной группы кредитов, ее главную особенность. К квалификационным признакам можно отнести:
Өзіндік белгілер несиенің нақты тобының айрықша қасиеті, оның басты ерекшелігі болып табылады. Өзіндік белгілерге мыналарды жатқызуға болады:
- сферу распространения кредита;
- несиенің таралу аясы;
- цель предоставления кредита;
- несиенің берілу мақсаты;
- обеспечение кредита.
- несиенің қамтамасыз етілуі.
По сфере распространения кредиты делятся на международные и внутренние. Международный кредит предоставляется зарубежными банками, кредитными организациями, фондами, правительствами иностранных государств. Внутренний кредит отечественными банками.
Таралу аясына қарай несие халықаралық және ішкі несиелерге бөлінеді. Халықаралық несиені шетелдік банкілер, несие ұйымдары, шет мемлекеттердің қорлары, үкіметтері береді. Ішкі несиені отандық банкілер береді.
По целевому признаку кредиты бывают:
Мақсатты белгілері бойынша несиенің мынадай түрлері бар:
- финансовый кредит – это прямая выдача денег банком заемщику на условиях кредитного договора;
- қаржылай несие – банкінің қарызгерге несие шарты талабымен тікелей ақша беруі;
- коммерческий кредит – это предоставление поставщиком (продавцом) продукции покупателю в форме отсрочки или рассрочки платежа за отправленный товар;
- коммерциялық несие – өнімді жеткізушінің (сатушының) сатып алушыға жөнелтілген тауар үшін төлемнің мерзімін ұзарту немесе оны бөліп-бөліп төлеу нысанында беру;
- товарный кредит – это предоставление одной стороной другой стороне вещи;
- тауарлай несие – бір тараптың екінші тарапқа зат беруі;
- инвестиционный налоговый кредит – это изменение уплаты налога, при котором хозяйствующему субъекту предоставляются возможность в течение определенного срока и в определенных пределах уменьшить свои платежи по налогу с последующей поэтапной уплатой сумм кредита и начисленных процентов;
- инвестициялық салық несиесі – салық төлеудің өзгертілуі, мұнда шаруашылық жүргізуші субъектіге өзінің салық бойынша төлемдерін белгілі бір мерзім аралығында және белгілі бір шекте азайтуға мүмкіндік беріледі, несие сомасы мен есептелген пайыздар кейіннен кезең-кезеңмен төленеді;
- налоговый кредит – это отсрочка или рассрочка по уплате налогов.
- салық несиесі – салықтарды төлеу бойынша мерзімін ұзарту немесе бөліп-бөліп төлеу;
В зависимости от обеспечения кредиты бывают:
Қамтамасыз етілуіне қарай несиелер:
- бланковые, т.е. без обеспечения;
- бланкілік, яғни қамтамасыз етілмейтін несие;
- обеспеченные, т.е. имеющие обеспечение.
- қамтамасыз етілген, яғни қамсыздандырылған несие болып келеді.
Посредничество осуществляется путем перераспределения денежных средств, временно высвобождающихся в процессе кругооборота денежных фондов юридических лиц и денежных доходов физических лиц.
Делдалдық заңды тұлғалардың ақша қорлары мен жеке тұлғалардың ақшалай табысының ауыспалы айналымы барысында уақытша босаған ақшалай қаражатты қайта бөлу жолымен жүзеге асырылады.
Главным критерием перераспределения ресурсов выступает прибыльность использования этих ресурсов заемщиком. Ресурсы перераспределяются по горизонтали хозяйственных связей — от кредитора к заемщику.
Ресурстарды қайта бөлудің басты өлшемі — қарызгердің осы ресурстарды пайдаланудан табыс алуы. Ресурстар деңгейлес шаруашылық байланыстар бойынша — несиегерден қарызгерге қайта бөлінеді.
Под влиянием каких факторов формируется плата отданных и полученных заемных средств?
Берілген және алынған қарыз қаражатының ақысы қандай факторлардың ықпалымен қалыптасады?
Плата за отданные и полученные средства формируется под влиянием спроса и предложения заемных средств.
Берілген және алынған қаражат үшін төленетін ақы қарыз қаражатының сұранымы мен ұсынымының әсерімен қалыптасады.
Русско-казахский экономический словарь > Сущность и функции кредита
-
4 Банковские инновации
Инновация буквально означает "инвестиция в новацию". Новация представляет собой какое-то новшество, ранее не существовавшее. В соответствии с гражданским правом новация означает соглашение сторон о замене одного заключенного ими обязательства другим. Результат такой замены и означает нововведение.
Инновация сөзбе-сөз "новацияға (жаңа енгізілімге) жұмсалған инвестиция" дегенді білдіреді. Жаңа енгізілім бұрын болмаған қайсыбір жаңалық болып табылады. Азаматтық құқыққа сәйкес жаңа енгізілім тараптар жасасқан бір міндеттемені басқасымен ауыстыру туралы олардың келісімі дегенді білдіреді. Осындай ауыстырудың нәтижесі де жаңа енгізілім дегенді білдіреді.
Банковская инновация – это реализованный в форме нового банковского продукта или операции (технологии) конечный результат инновационной деятельности банка.
Банк инновациясы – жаңа банк өнімі немесе операция (технология) нысанында іске асырылған банкінің инновациялық қызметінің ақырғы нәтижесі.
Под банковским продуктом подразумевается материально оформленная часть банковской услуги (карта, сберегательная книжка, дорожный чек, электронный кошелек и т.д.). Банковский продукт имеет вид вещи, предназначенный для продажи на финансовом рынке.
Банк өнімі деп банк көрсететін қызметтің материалдық тұрғыдан ресімделген бөлігі (карта, жинақ кітапшасы, жол чегі, электронды әмиян, т.б.). Банк өнімі қаржы нарығында сатуға арналған зат түрінде болады.
Новый банковский продукт:
Жаңа банк өнімі:
- единичный;
- жеке-дара;
- массовый.
- көпшілік қолды түрлерге бөлінеді.
Единичный банковский продукт — это индивидуальный продукт. Как вещь, он имеет характерные, только ему присущие особенности, которые выделяют его среди других банковских продуктов. Например, конкретная монета из конкретного драгоценного металла определенной массы, конкретная недвижимость, облигация конкретного эмитента-банка и др. Он имеет четко определенный круг своих покупателей. Поэтому он выпускается в расчете на конкретных потребителей.
Жеке-дара банк өнімі — жеке өнім. Зат ретінде оны басқа банк өнімдерінің арасында бөлектеп тұратын тек өзіне ғана тән сипатты ерекшеліктері болады. Мысалы, нақты асыл металдан шекілген белгілі бір салмағы бар нақты мәнет, нақты жылжымайтын мүлік, нақты эмитент-банкінің облигациясы, т.б. Оның сатып алушыларының айқын белгіленген шеңбері болады. Сондықтан ол нақты тұтынушыларға арналған есеппен шығарылады.
Массовый банковский продукт — это продукт без четко выраженной индивидуальности. У него нет особых характерных черт. Он различается только по видам продукта или финансового актива, например, банковский депозит, банковский счет, облигации государственного внутреннего или муниципального займа всех видов и др. Массовый финансовый продукт выпускается в расчете на широкий круг потребителей и инвесторов.
Көпшілік қолды банк өнімі — айқын жеке-дара сипаты жоқ өнім. Оның ерекше сипатты белгілері жоқ. Ол өнім түрлері немесе қаржы активі бойынша ғана ерекшеленеді, мысалы, банк депозиті, банк шоты, мемлекеттік ішкі немесе барлық түрдегі мунипицалдық қарыз облигациялары, т.б. Көпшілік қолды қаржы өнімі тұтынушылар мен инвесторлардың қалың қауымына арналған есеппен шығарылады.
Это продукт, объем или количество которого строго квотируется. Этот объем устанавливается при выпуске. Размер объема определяется многими факторами: размером уставного капитала акционерного банка, спросом потребителей, и т.д. К лимитируемым банковским продуктам относятся акции, облигации, виды кредитных соглашений и др. Он выпускается в расчете на конкретного покупателя.
Ол көлемі немесе саны үлестемелетін өнім. Бұл көлем шығару кезінде белгіленеді. Көлем мөлшері көптеген факторлармен: акционерлік банкінің жарғылық капиталымен, тұтынушылардың сұранымымен, т.б. айқындалады. Лимиттелетін банк өнімдеріне акциялар, облигациялар, несие келісімдерінің түрлері, т.б. жатады. Ол нақты сатып алушыға арналған есеппен шығарылады.
Нелимитированный банковский продукт представляет собой продукт, объем (количество) выпуска которого не ограничен никакими квотами. Он выпускается в расчете на возможного потенциального покупателя. К нелимитированному банковскому продукту относятся: пластиковые расчетные и кредитные карты, банковские счета и т.п.
Лимиттелмеген банк өнімі – шығарылу көлемі (саны) ешқандай үлестемемен шектелмеген өнім. Ол ықтимал әлеуетті сатып алушыға арналған есеппен шығарылады. Лимиттелмеген банк өніміне: пластикалық есептесу және несиелік карталар, банк шоттары, т.б. жатады.
Новый банковский продукт может быть в форме:
Жаңа банк өнімі:
- имущества;
- мүлік;
- имущественного права.
- мүліктік құқық нысанында болуы мүмкін.
Имущество представляет собой материальный объект собственности, например, деньги, мерные слитки золота, монеты, ценные бумаги и др.
Мүлік деген меншіктің материалдық объектісі, мысалы, ақша, алтынның өлшемді құймасы, мәнет, бағалы қағаздар, т.б.
Имущественное право означает право владеть, распоряжаться и пользоваться определенным имуществом. К банковскому продукту в форме имущественных прав относятся такие документы, как договор банковского счета, кредитные соглашения и т.п.
Мүліктік құқықтың мәнісі белгілі бір мүлікті иелену, билеу, пайдалану құқығы дегенді білдіреді. Мүліктік құқық нысанындағы банк өніміне банк шотының шарты, несиелік келісімдер, т.б. сияқтылар жатады.
Банковские операции представляют собой процедуру действий, направленную на решение определенной задачи по управлению банковским капиталом. К банковским операциям относятся:
Банк операциясы дегеніміз банк капиталын басқару жөніндегі белгілі бір міндеттерді шешуге бағытталған әрекеттердің рәсімі. Банк операцияларына:
- формы контроля и учета движения денежных средств и ценных бумаг;
- ақшалай қаражат пен бағалы қағаздар қозғалысын бақылау мен есепке алу нысандары;
- методы планирования финансовых показателей;
- қаржы көрсеткіштерін жоспарлау әдістері;
- методология составления финансовых планов разных видов;
- әртүрлі қаржы жоспарларын жасау әдіснамасы;
- приемы финансового анализа;
- қаржы талдауының тәсілдері;
- формы организации финансовой работы в банке;
- банкіде қаржы жұмысын ұйымдастыру нысандары;
- интерактивное и другое аналогичное инвестирование капитала и другие действия.
- капиталды интерактивтік және басқа ұқсас инвестициялау мен басқа да әрекеттер жатады.
Жизненный цикл банковской инновации – это определенный период времени, в течение которого банковский продукт или операция обладает активной жизненной силой и приносит банку как продуценту (производителю) и продавцу инновации определенную прибыль или другую реальную выгоду. Концепция жизненного цикла имеет важное значение при планировании производства инноваций и организации инновационного процесса в банковской сфере. Это значение проявляется в том, что концепция жизненного цикла банковской инновации:
Банк инновациясының өміршеңдік циклі – белгілі бір уақыт кезеңі, бұл кезең бойына банк өнімі немесе операция белсенді өміршеңдік күшке ие болады және банкіге өнімгер (өндіруші) және инновация сатушы ретінде белгілі бір пайда немесе басқадай нақты тиімділік әкеледі. Өміршеңдік циклі тұжырымдамасының инновациялар өндірісін жоспарлауда және банк аясындағы инновациялық үдерісті ұйымдастыруда зор маңызы бар. Оның мәні мынадан көрініс табады: банк инновациясының өміршеңдік циклінің тұжырымдамасы:
- вынуждает руководителя банка и его маркетинговую службу анализировать хозяйственную деятельность как с позиции настоящего времени, так и с точки зрения перспектив ее развития;
- шаруашылық қызметті қазіргі уақыт тұрғысынан да, оның даму келешегі тұрғысынан да талдауға банк басшысын және оның маркетингілік қызметін мәжбүр етеді;
- обосновывает необходимость систематической работы по планированию выпуска инноваций (поиск идей, организация инновационного процесса, создание банковской инновации, ее продвижение на рынке и диффузия), а также по приобретению инноваций (изучение спроса, банковский маркетинг, бенгмаркетинг);
- инновациялардың шығарылымын жоспарлау жөніндегі (идеяларды іздестіру, инновациялық үдерісті ұйымдастыру, банк инновациясын жасау, оны нарықта жылжыту және қайта тарату), сондай-ақ инновацияларды сатып алу жөніндегі (сұранымды зерттеу, банк маркетингі, бенгмаркетинг) жүйелі жұмыстың қажеттілігін негіздейді;
- является основой механизма анализа и планирования инновации.
- инновацияны талдау және жоспарлау тетігінің негізі болып табылады.
На какие элементы можно разделить процесс планирования банковской инновации?
Всю деятельность по планированию банковской инновации можно разделить на ряд элементов, которые включают в себя:
Банк инновациясын жоспарлау жөніндегі барлық қызметті мыналарды қамтитын бірқатар нышандарға бөлуге болады:
- исследование финансового рынка;
- қаржы нарығын зерттеу;
- исследование рынка банковской инновации по данному активу рынка;
- нарықтың осы активі бойынша банк инновациясы нарығын зерттеу;
- исследование продолжительности жизни банковской инновации;
- банк инновациясы өміршеңдігінің ұзақтығын зерттеу;
- разработку банковской инновации (т.е. производство банковского продукта или новой операции);
- банк инновациясын әзірлеу (яғни банк өнімін немесе жаңа операцияны жасау);
- политику цен;
- баға саясаты;
- рекламу;
- жарнама;
- мероприятия по продвижению банковской инновации;
- банк инновациясын жылжыту жөніндегі шаралар;
- организацию продажи (сбыта) банковской инновации;
- банк инновациясын сатуды (өткізуді) ұйымдастыру;
- диффузию банковской инновации.
- банк инновациясын қайта тарату (диффузия).
Жизненный цикл нового банковского продукта включает в себя семь стадий:
Жаңа банк өнімінің өміршеңдік циклі жеті сатыны қамтиды:
- разработка нового банковского продукта;
- жаңа банк өнімін әзірлеу;
- выход на рынок;
- нарыққа шығу;
- развитие рынка;
- нарықтың дамуы;
- стабилизация рынка;
- нарықтың тұрақтануы;
- уменьшение рынка;
- нарықтың өрлеуі;
- подъем рынка;
- нарықтың азаюы;
- падение рынка.
- нарықтың құлдырауы.
Своп представляет собой валютную операцию по обмену между субъектами обязательствами или активами.
Своп субъектілер арасында міндеттемелерді немесе активтерді айырбастау жөніндегі валюталық операция болып табылады.
Своп подразделяется на:
Своп:
- валютный;
- валюталық;
- процентный;
- пайыздық;
- валютно-процентный;
- валюталық-пайыздық;
- своп с нулевым купоном.
- нөл купондық своп болып бөлінеді.
Валютный своп представляет собой покупку и одновременную форвардную продажу валюты (депорт) или, наоборот, продажу и одновременную форвардную покупку валюты (репорт).
Валюталық своп валютаны сатып алу және сонымен бір мезгілде форвардтық сату (депорт) немесе валютаны сату және сонымен бір мезгілде форвардтық сатып алу (репорт) болып табылады.
Процентный своп – это обмен процентными ставками по заемным средствам.
Пайыздық своп – қарыз қаражаты бойынша пайыздық мөлшерлемелерді айырбастау.
Валютно-процентный своп представляет собой обмен как валютами, так и процентами. Этот вид свопа может быть заключен между несколькими участниками.
Валюталық-пайыздық своп валютамен де, пайызбен де айырбастау болып табылады. Своптың бұл түрі бірнеше қатысушылар арасында жасасылуы мүмкін.
Сущность свопа с нулевым купоном заключается в том, что эмитент бескупонной облигации может осуществить обмен фиксированного дохода по плавающей процентной ставке путем одновременного процентного свопа и обратного ежегодного платежа.
Нөлдік купонмен жасалатын своптың мәні мынада: купонсыз облигацияның эмитенті тіркелген кірісті бір мезгілде пайыздық своп және жыл сайынғы кері төлем жолымен өзгермелі пайыздық мөлшерлеме бойынша айырбастауы мүмкін.
Счет НОУ представляет соединение депозитного вклада и текущего счета. Владелец счета НОУ имеет право при уведомлении за 30 дней выписать "обращающиеся приказы об изъятии" и использовать их для платежей как расчетные чеки. По счету НОУ устанавливается обязательный минимальный остаток вклада, который возвращается владельцу только после закрытия счета, а также строгое назначение вклада.
НОУ шот депозиттік салым мен ағымдағы шоттың ұштастырылуы болып табылады. НОУ шоттың иесі 30 күн бұрын хабар алған кезде "өндіріп алу туралы айналыстағы бұйрықтар" деп жазуға және оларды есеп айырысу чектері ретінде төлемдер үшін пайдалануға құқылы болады. НОУ шот бойынша иесіне шот жабылғаннан кейін ғана қайтарылатын салымның міндетті ең аз қалдығы, сондай-ақ салымның қатаң мақсаты белгіленеді.
Операция по складированию свопов предполагает заключение договора о свопе с банком и его страхование (обычно фьючерсами) до того момента, пока банк не подыщет вторую сторону договора о свопе. Например, банк заключает с инвестором договор об обмене процентными ставками и одновременно производит страхование величины процентной ставки.
Своптарды жинақтау операциясы банкімен своп туралы шарт жасасуды және оны банк своп туралы шарттың екінші тарабын іздеп тапқанға дейін сақтандыруды (әдетте фьючерстермен) көздейді. Мысалы, банк инвестормен пайыздық мөлшерлемелерді айырбастау туралы шарт жасасады, сонымен бір мезгілде пайыздық мөлшерлеме шамасын сақтандырады.
В чем состоит содержание операции по сочетанию контокоррента с овердрафтом?
Содержание этой операции состоит в их совместном использовании при денежных платежах, особенно при валютных расчетах. Когда денежные средства поступают на счет владельца раньше наступления срока платежа по заключенным контрактам, то они зачисляются на контокоррентный счет. Если срок платежа наступает раньше срока поступления денег, то инвестор использует овердрафт банка. Возврат кредита банку по овердрафту и процентов по нему будет произведен в момент поступления денег на счет владельца.
Бұл операцияның мазмұны ақшалай төлемдерді төлеу кезінде, әсіресе валюталық есеп айырысу кезінде оларды бірге пайдалануда. Ақшалай қаражат иеленушінің шотына жасасқан келісімшарт бойынша төлем мерзімінен бұрын түскен кезде ол конторренттік шотқа есептеледі. Егер төлем мерзімі ақшаның түсуінен бұрын басталған болса, онда инвестор банк овердрафтысын пайдаланады. Овердрафт бойынша несие және ол бойынша пайыздар банкіге ақшаның иеленуші шотына түсуі сәтінде қайтарылады.
Русско-казахский экономический словарь > Банковские инновации
-
5 культура управления
басқару мәдениеті (басқарушылық еңбектің сапалық белгілері мен ерекшеліктерін қорытындылап, көрсететін кешенді сипаттама)Русско-казахский экономический словарь > культура управления
-
6 урбанизация
урбанизация, кенттену (1. халықтың және экономикалық өмірдің ірі қалаларға шоғырлануы үдерісі, 2. қалаға, өнеркәсіптік орталыққа тән белгілер мен ерекшеліктердің ауылға таралуы) -
7 Создание банков
В Казахстане банки создаются в форме акционерных обществ. Для этого необходимо разрешение уполномоченного органа на открытие банка.
Қазақстанда банкілер акционерлік қоғам нысанында құрылады. Бұл үшін уәкілетті органның банк ашуға берген рұқсаты керек.
Банк создается в порядке, определяемом гражданским законодательством Республики Казахстан для юридических лиц, с учетом особенностей, установленных банковским законодательством.
Банк Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасымен айқындалатын тәртіппен, банк заңнамасында белгіленген ерекшеліктерді ескере отырып құрылады.
Какие условия требуются для создания банка? Это, наверное, очень сложный процесс?
Банк құру үшін қандай шарттар талап етіледі? Бұл, сірә, өте күрделі үдеріс шығар?
Да, создание банка представляет собой сложный процесс, в течение которого:
Иә, банк құру күрделі үдеріс болып табылады, оны құру барысында:
- формируются взаимоотношения будущих учредителей банка;
- банкінің болашақ құрылтайшыларының өзара қарым-қатынасы қалыптасады;
- представляются необходимые документы:
- мынадай қажетті құжаттар табыс етіледі:
заявление с ходатайством о государственной регистрации и выдаче лицензии на осуществление банковских операций;
мемлекеттік тіркеуге алу және банк операцияларын жүзеге асыруға лицензия беру туралы қузаухатпен қоса өтініш;
- устав банка;
- банкінің жарғысы;
- учредительный договор;
- құрылтайшылық шарт;
- протокол общего собрания учредителей;
- құрылтайшылардың жалпы жиналысының хаттамасы;
- свидетельство об уплате государственной пошлины за регистрацию кредитной организации;
- несие ұйымын тіркеу үшін мемлекеттік баждың төленгені туралы куәлік;
- список учредителей;
- құрылтайшылардың тізімі;
- заключение аудиторской организации;
- аудиторлық ұйымның қорытындысы;
- экономическое обоснование;
- экономикалық негіздеме;
- сведения о составе руководителей банка;
- банк басшыларының құрамы туралы мәліметтер;
- подтверждение банком об оплате уставного капитала Нацбанком.
- Ұлттық банкінің жарғылық капиталдың төленгені туралы банкінің қуаттамасы.
Значит, в Казахстане кредитная организация действует только на основании специального разрешения?
Демек, Қазақстанда несие ұйымы тек арнаулы рұқсат негізінде ғана жұмыс істейтін болды ғой?
Совершенно верно. А это разрешение называется лицензией. В ней указываются банковские операции, на осуществление которых данная кредитная организация имеет право, а также валюта, в которой эти банковские операции могут осуществляться.
Өте дұрыс. Ал бұл рұқсат лицензия деп аталады. Онда осы несие ұйымының жүзеге асыруына құқығы бар банк операциялары, сондай-ақ осы банк операцияларын жүзеге асыруға болатын валюта көрсетіледі.
Вновь организованному банку могут быть выданы следующие лицензии:
Жаңадан құрылған банкіге мынадай лицензиялар берілуі мүмкін:
- лицензия на осуществление банковских операций со средствами в тенге (без права привлечения во вклады средств физических лиц);
- теңге түріндегі қаражатпен банк операцияларын жүзеге асыруға (жеке тұлғалардың қаражатын салымға тарту құқығы жоқ) лицензия;
- лицензия на осуществление банковских операций со средствами в тенге и иностранной валюте (без права привлечения во вклады средств физических лиц);
- теңге және шетел валютасы түріндегі қаражатпен банк операцияларын жүзеге асыруға (жеке тұлғалардың қаражатын салымға тарту құқығы жоқ) лицензия;
-лицензия на привлечение во вклады и размещение драгоценных металлов;
- асыл металдарды салымға тарту және орналастыруға лицензия;
- лицензия на привлечение во вклады средств физических лиц в тенге;
- жеке тұлғалардың теңге түріндегі қаражатын салымға тартуға лицензия;
- лицензия на привлечение во вклады средств физических лиц в тенге и иностранной валюте;
- жеке тұлғалардың теңге және шетел валютасы түріндегі салымдарын тартуға лицензия;
- генеральная лицензия.
- бас лицензия.
Во-первых, генеральная лицензия может быть выдана банку, имеющему лицензии на выполнение всех банковских операций со средствами в тенге и иностранной валюте. Во-вторых, банк, имеющий генеральную лицензию, может открывать в установленном порядке филиалы за рубежом и приобретать доли в уставном капитале банков-нерезидентов.
Біріншіден, бас лицензия теңге және валюта түріндегі қаражатпен барлық банк операцияларын орындауға лицензиясы бар банкіге беріледі. Екіншіден, бас лицензиясы бар банк белгіленген тәртіппен шетелде филиалдар аша алады және бейрезидент-банкілердің жарғылық капиталындағы үлестерді сатып ала алады.
Допускается ли для формирования уставных капиталов казахстанских банков привлечение иностранных инвестиций?
Қазақстан банкілерінің жарғылық капиталдарды құрауы үшін шетел инвестицияларын тартуына рұқсат етіле ме?
Да, допускается. Под банками с иностранными инвестициями понимаются:
И¸, рұқсат етіледі. Шетел инвестициялары бар банкілер деп мыналар айтылады:
- банки, уставный капитал которых формируется за счет резидентов и нерезидентов;
- жарғылық капиталы резиденттер мен бейрезиденттердің есебінен құралатын банкілер;
- иностранные банки, т.е. банки, уставный капитал которых формируется за счет нерезидентов;
- шетел банкілері, яғни жарғылық капиталы бейрезиденттердің есебінен құралатын банкілер;
- филиалы банков-нерезидентов.
- бейрезидент-банкілердің филиалдары.
Имеется ли лимит участия иностранного капитала в банковской системе страны?
Да, установлены ограничения на участие иностранного капитала в банковской системе страны. Эти ограничения преследуют цель создать наиболее благоприятные условия для становления отечественных коммерческих банков и защиты от экспансии зарубежных банков.
Иә, еліміздің банк жүйесіне шетел капиталының қатысуына шектеулер қойылған. Бұл шектеулер отандық коммерциялық банкілердің қалыптасуы және шетел банкілерінің экспансиясынан қорғау үшін неғұрлым қолайлы жағдайлар жасау мақсатын көздейді.
Увеличение уставного фонда осуществляется как за счет внесения участниками дополнительных взносов, так и за счет вступления в банк новых участников.
Жарғылық қор қатысушылардың қосымша жарналар салуы есебінен де, банкіге жаңа қатысушылардың кіруі есебінен де ұлғайтылады.
Вопрос о вступлении новых членов и размерах их вклада в уставный капитал банка решается на общем собрании участников.
Жаңа мүшелердің кіруі және олардың банкінің жарғылық капиталына салатын салымының мөлшері туралы мәселе қатысушылардың жалпы жиналысында шешіледі.
Учредителями и акционерами банка могут быть юридические и физические лица - резиденты и нерезиденты Республики Казахстан. Государство может быть учредителем и акционером банка только в лице Правительства, а акционерами Банка развития Казахстана могут быть также и местные органы.
Банкіге заңды және жеке тұлғалар - Қазақстан Республикасының резиденттері мен бейрезиденттері құрылтайшылар және акционерлер бола алады. Мемлекет тек Үкімет арқылы ғана құрылтайшы және акционер болады, ал Қазақстан Даму банкісіне сондай-ақ жергілікті органдар да акционерлер болуы мүмкін.
Прекращение деятельности банка происходит путем его реорганизации или ликвидации.
Банкінің қызметі оның қайта құрылуы немесе таратылуы жолымен тоқтатылады.
Реорганизация банка происходит путем:
Банк:
- слияния;
- бірігу;
- присоединения;
- қосылу;
- разделения;
- бөліну;
- выделения;
- бөліп шығару;
- преобразования.
- өзгерту жолымен қайта құрылады.
Они переходят к правопреемникам, т.е. все документы, сроки которых не истекли, передаются в установленном порядке правопреемнику.
Олар құқық мирасқорларына ауысады, яғни мерзімі бітпеген барлық құжаттар белгіленген тәртіппен құқықты мирасқорға табысталады.
Ликвидация коммерческого банка может происходить как в добровольном, так и в принудительном порядке. Добровольная ликвидация осуществляется только по решению общего собрания учредителей. При этом на момент принятия решения о добровольной ликвидации банк должен выполнить все обязательства перед кредиторами. Следовательно, решение о добровольной ликвидации не может быть принято, если банк является неплатежеспособным.
Коммерциялық банк ерікті тәртіппен де, мәжбүрлі тәртіппен де таратылуы мүмкін. Тек құрылтайшылардың жалпы жиналысының шешімімен ғана ерікті түрде таратылуы мүмкін. Мұнда ерікті түрде таратылу туралы шешім қабылдау сәтінде банк несиегерлердің алдындағы барлық міндеттемелерді орындауға тиіс. Демек, банк төлем төлеуге қабілетсіз болса, ерікті тәртіппен таратылу туралы шешім қабылдауға болмайды.
Принудительная ликвидация коммерческого банка происходит по решению уполномоченного органа об отзыве у банка лицензии:
Коммерциялық банк:
- за нарушение коммерческим банком банковского законодательства;
- коммерциялық банкінің банк заңнамасын бұзғаны үшін;
- в связи с неплатежеспособностью коммерческого банка;
- коммерциялық банкінің төлем төлеуге қабілетсіздігіне байланысты;
- решением арбитражного суда о признании банка банкротом.
- төрелік соттың банкіні банкрот деп тану туралы шешімімен банкіден лицензияны қайтарып алу туралы уәкілетті органның шешімі бойынша мәжбүрлеу тәртібімен таратылады.
-
8 кассовые операции
Под кассовыми операциями понимается деятельность банка, связанная с инкассацией, хранением и выдачей наличных денег.
Кассалық операциялар дегеніміз банкінің қолма-қол ақшаны инкассолаумен, сақтаумен және берумен байланысты қызметі.
Какими законодательными актами руководствуются коммерческие банки при проведении кассовых операций?
Коммерциялық банкілер кассалық операцияларды жүргізу кезінде қандай заңнамалық актілерді басшылыққа алады?
В этой сфере банки руководствуются Законом РК "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан", а также Порядком ведения кассовых операций, утвержденным Уполномоченным органом.
Бұл салада банкілер "Қазақстан Республикасындағы банкілер және банк қызметі туралы" ҚР Заңын, сондай-ақ уәкілетті орган бекіткен Кассалық операцияларды жүргізу тәртібін басшылыққа алады.
По утвержденным уполномоченным органом правилам, предусмотрено, что предприятия могут иметь в кассе наличные деньги в пределах лимита, устанавливаемого банком, по согласованию с руководителями предприятий. Денежную наличность сверх установленного лимита предприятие обязано сдавать в банк в порядке и в сроки, согласованные с обслуживающим его банком. Лимит остатка наличных денег в кассе предприятия устанавливается исходя из особенностей деятельности предприятия и инкассации выручки.
Уәкілетті орган бекіткен ережелер бойынша кәсіпорындар кассада банк кәсіпорындардың басшыларымен келісе отырып белгілейтін лимит шегінде қолма-қол ақша ұстай алатындай болып көзделген. Белгіленген лимиттен тыс нақты ақшаны кәсіпорын өзіне қызмет көрсететін банкімен келісілген тәртіппен және мерзімде банкіге өткізуге міндетті. Кәсіпорын кассасындағы нақты ақша қалдығының лимиті кәсіпорын қызметінің ерекшеліктерін және ақша түсімін инкассолауды басшылыққа ала отырып белгіленеді.
Наличные деньги могут сдаваться:
Қолма-қол ақша:
- в дневные и вечерние кассы банков;
- банкілердің күндізгі және кешкі кассаларына;
- инкассаторам;
- инкассаторларға;
- в объединенные кассы на предприятиях для последующей сдачи в банк;
- кейіннен банкіге өткізу үшін кәсіпорындардағы банкілерге арналған бірлескен кассаларға;
- предприятиям связи для перечисления на счета банков на основе заключенных договоров.
- жасалған шарттар негізінде банкілердің шоттарына аудару үшін байланыс кәсіпорындарына өткізіледі.
Денежная наличность в банках распределяется в резервные фонды и оборотную кассу.
Банкілердегі қолма-қол ақша сақтық қорлары мен айналым кассасына бөлінеді.
Их различия заключаются в том, что деньги резервных фондов считаются еще не выпущенными в обращение или изъятыми из обращения, поэтому, в соответствии с действующими правилами использовать их можно только с разрешения уполномоченного органа. Деньги, находящиеся в оборотной кассе, считаются деньгами в обращении, и их выдача не требует дополнительных разрешений.
Олардың айырмашылығы мынада: сақтық қорларының ақшасы әлі айналысқа жіберілмеген немесе айналыстан алынған деп саналады, сондықтан қолданыстағы ережелерге сәйкес оны тек уәкілетті органның рұқсатымен пайдалануға болады. Айналым кассасындағы ақша айналыстағы ақша болып есептеледі, сондықтан оны беру қосымша рұқсатты қажет етпейді.
Наличные деньги выдаются при соблюдении следующих условий:
Қолма-қол ақша мына шарттар сақталғанда:
- при наличии средств на расчетном счете, если потребность в средствах в соответствии с установленными правилами должна удовлетворяться наличными деньгами (выдача денег на оплату труда, на закупку сельскохозяйственной продукции, командировочные и хозяйственные расходы);
- егер қаражатқа қажеттілік белгіленген ережелерге сәйкес қолма-қол ақшамен қанағаттандырылуға тиіс болса (еңбекақы төлеу үшін, ауыл шаруашылығы өнімін сатып алу үшін ақша беру, іссапар және шаруашылық шығындары), есеп айырысу шотында нақты қаражат болған жағдайда;
- при наступлении сроков выплаты средств.
- қаражатты төлеу мерзімі басталғанда беріледі.
Отдел кассовых операций создается для приема и выдачи денег, в котором могут быть приходные, расходные, приходно-расходные, вечерние кассы, кассы для размена денег, кассы для пересчета денежной выручки.
Кассалық операциялар бөлімі ақша қабылдау және беру үшін құрылады, онда кіріс, шығыс, кіріс-шығыс, кешкі кассалар, ақша майдалайтын кассалар, ақшалай түсімді қайта есептейтін кассалар болуы мүмкін.
Банк принимает наличные деньги при личной явке клиентов и инкассаторов.
Банк қолма-қол ақшаны клиенттердің және инкассаторлардың өздері келгенде қабылдайды.
Оборотная касса занимается оприходованием всех поступающих в банк наличных денег и выполнением расходных операций. Из оборотной кассы происходит и выдача наличных денег предприятиям, организациям, учреждениям.
Айналым кассасы банкіге түскен барлық қолма-қол ақшаны кіріске алумен және есеп айырысу операцияларын орындаумен айналысады. Айналым кассасынан кәсіпорындарға, ұйымдарға, мекемелерге қолма-қол ақша да беріледі.
На основании каких документов приходные кассы банка принимают наличные деньги?
Банкінің кіріс кассалары қолма-қол ақшаны қандай құжаттардың негізінде қабылдайды?
Приходные кассы принимают деньги по объявлению на взнос наличными деньгами, которые состоят из трех элементов, заполняемых клиентом, – объявления, квитанции, ордера. В объявлении указывают от кого принимаются деньги, на какой счет они зачисляются, сумму цифрами и прописью, назначение взноса.
Кіріс кассалары ақшаны хабарландыру бойынша қолма-қол ақшамен төленетін жарнапұлға қабылдайды, бұл хабарландыру клиент толтыратын үш нышаннан тұрады, олар: хабарландыру, түбіршек, ордер. Хабарландыруда ақшаның кімнен қабылданатыны, оның қай шотқа есептелетіні көрсетіледі, сома цифрмен және жазбаша жазылады, жарнапұлдың мақсаты көрсетіледі.
При снятии средств с расчетного счета (на заработную плату, пособия, командировочные расходы, хозяйственные нужды) в банк предоставляются денежные чеки.
Есеп айырысу шотынан қаражат алу кезінде (жалақыға, жәрдемақыға, іссапар шығынына, шаруашылық мұқтаждарға) банкіге ақша чектері ұсынылады.
Одновременно с заполнением чека его реквизиты переносятся на корешок, остающийся у предприятия в чековой книжке и являющийся оправдательным документом. Чеки после их полного заполнения (указания суммы, заверения подписями и печатями) выдаются лицам, уполномоченным на получение средств.
Чекті толтырумен бір мезгілде оның деректемелері кәсіпорында чек кітапшасында қалатын және растау құжаты болып табылатын түбіршекке көшіріледі. Чектер толық толтырылған (сомасы көрсетіліп, қол қойылып, мөр басылып расталған) соң қаражатты алуға уәкілетті адамдарға беріледі.
Какие современные тенденции прослеживаются в осуществлении кассовых операций?
Кассалық операциялардың жүзеге асырылуында қазіргі заманғы қандай үрдістер қадағаланады?
Для улучшения и ускорения кассового обслуживания в банковскую практику внедряются современные системы электронных банковских услуг с использованием пластиковых карт и банкоматов.
Кассалық қызмет көрсетуді жақсарту және жеделдету үшін банк тәжірибесінде электронды банк қызметтерін көрсетудің пластикалық карталар мен банкоматтар пайдаланылатын қазіргі заманғы жүйелері енгізілуде.
* * *кассалық операциялар (қолма-қол ақшаны қабылдау, сақтау, беру түріндегі материалдық-техникалық рәсімдердің жиынтығы, кәсіпорындар, банкілер жеке және заңи тұлғалармен қолма-қол ақшалай қаражат алыс-берісін жүзеге асыруы) -
9 Пассивные операции коммерческого банка
Ресурсы коммерческого банка формируются за счет собственных и привлеченных средств. К собственным ресурсам банка относятся:
Коммерциялық банкінің ресурстары меншікті және тартылынды қаражаттың есебінен құралады. Банкінің меншікті ресурстарына мыналар жатады:
- уставный капитал;
- жарғылық капитал;
- резервный и специальные фонды;
- сақтық және арнаулы қорлар;
- обязательные резервы;
- міндетті сақтық қорлар;
- страховые резервы;
- сақтандыру сақтық қорлары;
- нераспределенная прибыль.
- бөлінбеген пайда.
Уставный капитал формируется за счет собственных средств участников и служит для ликвидности банка. Минимальный размер уставного капитала определяется уполномоченным органом.
Жарғылық капитал қатысушылардың меншікті қаражаты есебінен құралады және банкінің өтемпаздығы үшін жұмсалады. Жарғылық капиталдың ең аз мөлшерін уәкілетті орган айқындайды.
Резервный фонд банка формируется за счет отчислений от прибыли и служит для покрытия убытков, возникающих при основной деятельности банка. Минимальная величина фонда составляет 15% от величины уставного капитала.
Банкінің сақтық қоры пайдадан аударылатын қаражат есебінен құралады және банкінің негізгі қызметі кезінде шеккен залалды жабу үшін қызмет етеді. Қордың ең аз шамасы жарғылық капитал шамасының 15%-ын құрайды.
Специальные фонды формируются для:
Арнаулы қорлар:
- экономического стимулирования;
- экономикалық ынталандыру;
- износа основных фондов;
- негізгі қорлардың тозуы;
- производственного назначения.
- өндірістік мақсат үшін құралады.
Обязательные резервы формируются для покрытия возможных потерь по ссудам и от операций с ценными бумагами.
Міндетті сақтық қорлар несие бойынша және бағалы қағаздармен жасалатын операциялардан болатын ықтимал шығасыны жабу үшін құралады.
Страховые резервы создаются под возможное обесценение вложений в ценные бумаги и потери по выданным кредитам.
Сақтандыру сақтық қорлары бағалы қағаздарға салынған салымдардың ықтимал құнсыздануы мен берілген несие бойынша шығасыны қамтамасыз ету үшін құрылады.
Часть прибыли, остающаяся после платежей в бюджет, отчислений в резервный капитал, специальные фонды и выплаты дивидендов формируют нераспределенную прибыль.
Бөлінбейтін пайданы пайданың бюджетке төленетін төлемдерден, сақтық капиталға, арнаулы қорларға аударымдардан, дивиденд төлегеннен кейін қалған бөлігі құрайды.
Привлеченные средства формируются посредством следующих банковских операций:
Тартылынды қаражат мынадай банк операциялары арқылы құралады:
- привлечение кредитов и займов, полученных от других юридических лиц;
- басқа заңды тұлғалардан алынған несие мен қарызды тарту;
- депозитные операции.
- депозиттік операциялар.
Депозитными называют операции банков по привлечению денежных средств юридических и физических лиц во вклады на определенный срок либо до востребования.
Депозиттік операциялар деп заңды және жеке тұлғалардың ақшалай қаражатын банкілердің белгілі бір мерзімге не талап етілмелі салымға тарту жөніндегі операцияларын айтады.
Объектом депозитных операций являются депозиты — суммы денежных средств, которые субъекты депозитных операций вносят в банк и, которые на определенное время оседают на счетах в банке в силу действующего порядка осуществления банковских операций.
Депозиттік операциялардың объектісі – депозиттер — депозиттік операциялардың субъектілері банкіге салатын және банк операцияларын жүзеге асырудың қолданыстағы тәртібіне орай банкіде белгілі бір уақытқа сақталатын ақшалай қаражат сомасы.
Депозиты подразделяются на три группы:
Депозиттер үш топқа бөлінеді:
- срочные депозиты;
- мерзімдік депозиттер;
- депозиты до востребования;
- талап етілмелі депозиттер;
- сберегательные вклады населения.
- халықтың аманаттық салымы.
Срочные депозиты классифицируются в зависимости от их срока:
Мерзімдік депозиттер мерзіміне қарай жіктеледі:
- депозиты со сроком до 3 месяцев;
- 3 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
- депозиты со сроком от 3 до 6 месяцев;
- 3 айдан 6 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
- депозиты со сроком от 6 до 9 месяцев;
- 6 айдан 9 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
- депозиты со сроком от 9 до 12 месяцев;
- 9 айдан 12 айға дейінгі мерзімдегі депозиттер;
- депозиты со сроком свыше 12 месяцев.
- 12 айдан жоғары мерзімдегі депозиттер.
Они классифицируются в зависимости от характера и принадлежности средств, хранящихся на счетах. Это могут быть:
Олар шоттарда сақталатын қаражаттың сипаты мен тиесілілігіне қарай жіктеледі. Олар мыналар болуы мүмкін:
- средства на расчетных, текущих, бюджетных счетах предприятий, организаций и учреждений разных форм собственности;
- түрлі меншік нысанындағы кәсіпорындардың, ұйымдар мен мекемелердің есеп айырысу, ағымдағы, бюджеттік шоттарындағы қаражат;
- средства на специальных счетах по хранению различных (по целевому экономическому назначению) фондов;
- түрлі (нысаналы экономикалық мақсаттар бойынша) қорларды сақтау жөніндегі арнаулы шоттардағы қаражат;
- собственные средства предприятий, предназначенные для капитальных вложений;
- кәсіпорындардың күрделі салымдарға арналған меншікті қаражаты;
- средства предприятий и организаций в расчетных счетах;
- кәсіпорындар мен ұйымдардың есеп айырысу шоттарындағы қаражат;
- средства на корреспондентских счетах по расчетам с другими банками;
- басқа банкілермен есеп айырысу жөніндегі корреспонденттік шоттардағы қаражат;
- средства местных бюджетов и др.
- жергілікті бюджеттердің қаражаты, т.б.
Банками, в зависимости от особенностей их хранения, используются следующие виды сберегательных вкладов:
Банкілер аманат салымдар-дың сақталу ерекшеліктеріне қарай олардың мынадай түрлерін пайдаланады:
- срочные;
- мерзімдік;
- срочные с дополнительными взносами;
- қосымша жарналы мерзімдік;
- выигрышные;
- ұтыстық;
- денежно-вещевые выигрышные;
- ақшалай-заттай ұтыстық;
- молодежно-премиальные;
- жастарға арналған сыйлықақылы;
- условные;
- шартты;
- на предъявителя;
- ұсынушыға арналған;
- текущие счета;
- ағымдағы шоттар;
- до востребования;
- талап етілмелі;
- сберегательные сертификаты;
- аманаттық сертификаттар;
- пластиковые карточки.
- пластикалық карточкалар.
Русско-казахский экономический словарь > Пассивные операции коммерческого банка
-
10 закон
заң (1. жоғары мемлекеттік билік органы Конституцияда белгіленген тәртіппен қабылдаған, қоғамдық қатынастарды реттейтін, Конституцияның тиісті бабында көзделген негізгі іргелі қағидаттар мен нормаларды белгілейтін, басқа нормативтік актілер жөнінде жоғары заңи күші бар нормативтік құқықтық актілер, 2. объективті дүниеде адамның ой-санасына тәуелсіз түрде болатын құбылыстардың арасындағы тұрақты, қажетті қарым-қатынас, байланыс, 3. қайсыбір ғылымның жекелеген байқаулар, зерттеулер нәтижесінде түйінделген тұжырымы, қорытындысы болып табылатын ереже, 4. өмірлік мінез-құлық өлшеміне айналған, сөзсіз орындалатын бәтуәлі өкім, әмір, 5. қоғамдық мінез-құлықтың жалпы жұрт қабылдаған қағидасы, әлеуметтік тұрмыс ғұрпы, 6. қайсыбір істің өзіндік ерекшелігінен туындайтын, оның орындалуы үшін қажетті негізгі ережелер)
См. также в других словарях:
бактериологиялық қарудың ұрыстық қасиеттері — (Боевые свойства бактериологического оружия) бактериялық құралдардың адам организміне немесе жануарларға әсер ету ерекшеліктерінің жиынтығы. Ол ерекшеліктер мыналар: организмге өте аз мөлшердегі ауру тудырғыш микробтар мен уыттардың түсуінен… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
ракеталардың жіктелуі — (Классификация ракет) ракетаның төмендегі белгілеріне қарай топтастырылуы: 1) нысананың орналасқан жеріне ракетаны жіберуге арналған қондырғының орналасуына қарай мынадай кластарға Жер Жер , Жер Әуе , Әуе Әуе , Әуе Кеме , Кеме Әуе , Кеме Жер ,… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
әскери топография — (Военная топография; грек. topos – жергілікті жер, grapho – жазамын) жергілікті жер ерекшеліктерін зерттейтін, әрі оны бағдарлайтын, әскердің соғыс қимылдарын дала жағдайында дұрыс бағдарлау, командирдің жұмыс картасын дұрыс жүргізуі және… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
таудағы барлау — таулы жерлердегі барлау қарсылас және алдағы қимыл әрекеттер жүргізілетін аудандағы жергілікті жер туралы мәліметтерді жинау мақсатында кез келген жағдайларда ұйымдастырылып жүргізіледі. Барлауға қойылатын негізгі талаптар: барлау объектілері мен … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
Индустриалдық қоғам — «дәстүрлі», «аграрлық» және т.б. аз дамыған қоғамдармен салыстырғанда қазіргі «дамыған» қоғамдардың тенденциялары мен ерекшеліктерін білдіретін ұғым. Бұл терминді француз философы, ойшылы А.Сен Симонға телиді (жатқызады). Әрі қарай осы концепция… … Философиялық терминдердің сөздігі
топографиялық элементтер — (Топографические элементы) біркелкі белгілері бойынша белгілі бір топтарға біріктірілген жергілікті жердегі табиғи және жасанды объектілер. Оған жататындар: бедер, елді мекендер, өндіріс кәсіпорындары (өнеркәсіп және ауылшаруашылық), жол торабы,… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
Бейнелеу — – гносеологияда (таным туралы ілімде) материалистік дәстүрге тән, сипатты фундаментальды, іргелі категория. Ол материалдық объектілердің басқа объектілермен өзара әрекет үдерісінде (процесінде) оларға (м.о.) әсер еткен құбылыстардың кейбір… … Философиялық терминдердің сөздігі
радиобарлау станциясы — (Станция радиоразведки) антеннадан, қабылдағыштан және талдау аппарат тарынан тұратын арнайы радиоқабылдағыш қондырғы. Жұмыс істеуші радиолокациялық станциялар, радио станциялар мен радионавигациялық жүйелердің түрін радиосәулеленуі бойынша дәл… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
Структурализм — (лат. structura – құрылым, орналасу, рет) – мәдениетті жете түсінудің нақты ғылыми және философиялық әдіснамасы, методологиясы. Алғашқыда лингвистикада, әдебиеттануда, антропологияда қалыптасты (ХХ ғ. бірінші жартысында), кейін мәдениеттің басқа… … Философиялық терминдердің сөздігі
Христиандық — (гр. Хristos помазанник Божий – маңдайына бақ қонған, Құдайдың сүйген құлы) – буддизм және исламмен қатар үш әлемдік діндердің бірі. Оның негізгі қайнар көздері Қасиетті Жазу – Інжіл (Библия ) және Қасиетті Аңыз – соборларда жасалған догматтар,… … Философиялық терминдердің сөздігі
таулы жердегі инженерлік қамтамасыз ету — (Инженерное обеспечение в горах) таулы жердегі жағдайлар бөлімшелердің ұрыс қимылдарымен қатар олардың инженерлік қамтамасыз етілуіне көп әсер етеді. Ол жергілікті жерді инженерлік жабдықтау ерекшелігімен, инженерлік тапсырмаларды орындаудың… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
