-
1 гъэр
уст.1. пленник, пленница2. в знач. опр. пленный -
2 Вагъуэбэ
гъэрэ-щIырэ щызэхэкIым къуэкIыпIэмкIэ къыщунэху вагъуэ бынщ, адыгэхэм гъэр здынэсам ижь лъандэрэ зэрыригъуазэ вагъуэ бынщ
предположительно созвездие Тельца (?) -
3 хьэпс
пасэм щыгъуэ зауэкIэу щыта лIэужьыгъуэщ: зэзэуэну зэпэува дзитIым пелуан зырыз къыхашти зэрагъэбэнт. Зи пелуан текIуам зауэм и текIуэныгъэри къихьауэ ялъытэти, зытекIуахэм абы гъэр зыхуащIт. А зэбэныпIэу къыхахыр пхъэкъурулкIэ хъурейуэ къахухьт (апхуэдэм гуэрэныгукIэ еджэт), нэгъуэщIуи – мащэ хъуреишхуэ къратIыкIти, абдеж щызэрагъэбэнт. Апхуэдэ мащэ къитIыкIам хьэпскIэ е хьэпсэкIэ еджэт. ИужьыIуэкIэ а цIэр еIуящIэ зыщIэу ягъэтIысахэр здаIыгъым (зэрысым) хьэпсэкIэ еджэ хъужащ
раньше, по согласованию предводителей войск с обеих сторон выводили в круг по одному борцу-великану и они боролись в кругу, огороженном жердями, бывало, что выкапывали широкую яму и борцы боролись там в окружении людей. Чей борец побеждал, тот считался победителем в войне и побеждённая сторона сдавалась в плен. С этой борцовской ямой постепенно стали ассоциировать тюрьму, т.к. в одно время преступников бросали в глубокие ямы – «хапс (хапса) – тюрьма – собачья душа, собачья жизнь»
См. также в других словарях:
гъэр — (гъэрыр, гъэрхэр) 1. пленник Пыидзэм щыщэу къаубытыгъэр ары Гъэрэу къаубытыгъ 2. узник, ница, заключенный, ая, ое Шъхьэфитыдж, хьапсчIэс ХьапсчIэс гъэрхэр къычIатIупщыжьыгъэх … Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ
гъэ — (гъэр, гъэхэр) 1. год Илъэс Гъэ къэсми лэжьыгъэхэр ашIэх Хьэм игъэрищ, шым игъэрибл, лIым игъэ щэкI гущ. 2. лето Гъэмаф Гъэм техьэжьыгъ Гъэм хэтыгъ … Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ
кIы — (кIыр) зима КIымаф КIыр икIи гъэр къихьагъ КIыр кIыизэ екIы, гъэр гъызэ къэкIо гущ … Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ
гъэрыпI — (гъэрыпIэр) рабство Гъэр чIыпI ГъэрыпIэм икIыжьыгъ шъхьафит хъужьыгъэ … Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ
жъот — (жъотыр, жъотхэр) веселье, шум, гам Чэф, ешхэ ешъу, быр сыр Жъотым хэтхэу гъэр агъэкIуагъ Къэлэ урам жъотым есэгъэ кIал … Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ
плен — (пленыр, пленхэр) пленник Гъэр Пыидзэм щыщэу къаубытрэр ары Плен хъугъэ Пленыгъэу къэкIожьыгъ … Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ
чэмыбгъ — (чэмыбгъэр, чэмыбгъэхэр) яловая корова Мылъыхъожьыгъэу, мылъфэу гъэр изыхрэ чэм Чэмыбгъэ пщэр ыукIыгъ Чэмыр бгъэ хъугъэ … Адыгабзэм изэхэф гущыIалъ