-
1 аралаш
1. нареч.1) впереме́жкуимән белән аралаш үскән юкәләр — ли́пы, расту́щие впереме́жку с дуба́ми
2) впереме́шку2. прил.малга печәнне салам белән аралаш бирү — дать се́но скоти́не впереме́шку с соло́мой
переме́шанный, сме́шанный, перемеша́вшийся, впереме́шку (с чем, кем)каен белән аралаш усак утыны — оси́новые дрова́, сме́шанные с берёзовыми
- аралаш рифма 3. в знач. послелогаташ белән аралаш руда — руда́ впереме́шку с ка́мнем
1) че́рез (ка́ждый)авыл аралаш туктап ял итү — остана́вливаться на о́тдых че́рез (ка́ждую) дере́вню
2) регуля́рно че́рез, че́рез ка́ждыйатна аралаш үткәрелә торган җыелыш — собра́ние, кото́рое прово́дится регуля́рно че́рез неде́лю
көн аралаш — че́рез (ка́ждый) день; регуля́рно че́рез день
3) сквозьйокы аралаш кына ишетү — услы́шать то́лько сквозь сон
яшь аралаш көлү — смея́ться сквозь слёзы
-
2 аралаш
-
3 аралаш
1. прил. смешанныйaralaş urman ― смешанный лес
2. нар. в знач.вперемежкуyañğır aralaş qar yawa ― идет дождь вперемежку со снегом
3. посл. 1) в знач.черезkön aralaş ― через день
2) сквозьyoqı aralaş ― сквозь сон
-
4 аралаш вакланма
мат. непра́вильная дробь -
5 аралаш рифма
лит. перекрёстная ри́фма -
6 йокы аралаш
сквозь сон, спросо́нок -
7 aralaş
аралаш 1. прил.2. нар.aralaş urman ― смешанный лес
в знач. вперемежку3. посл.yañğır aralaş qar yawa ― идет дождь вперемежку со снегом
1) в знач. черезkön aralaş ― через день
2) сквозь.yoqı aralaş ― сквозь сон
-
8 аралашу
неперех.1) обща́ться, пообща́ться; сноси́ться, быть в свя́зях (конта́ктах, конта́кте), име́ть свя́зи (обще́ние, сноше́ния, конта́кты), име́ть де́ло (с кем-л.); води́ться, поводи́ться, зна́ться; якша́ться; сообща́ться (с кем-л.); приобща́ться/приобщи́ться ( к чему) || обще́ние, сноше́ние, сноше́ния, конта́кт, конта́кты, сообще́ниекешеләр белән аралаша белү — уме́ть обща́ться с людьми́
тышкы дөнья белән аралашу — обще́ние с вне́шним ми́ром
2) переме́шиваться/перемеша́ться, сме́шиваться/смеша́ться ( о разнородных предметах) || сме́шивание, смеше́ниетөрләр аралашу — смеше́ние ви́дов
тузан белән аралашкан сөрем шәһәр һавасын агулый — чад, смеша́вшийся (перемеша́вшийся) с пы́лью, отравля́ет городско́й во́здух
4) взаимн.-совм. от аралау 3), 5), 6), 8)•- аралашу юллары
- аралашып алу
- аралашып китү
- аралашып тору -
9 йокы
сущ.1) сон, дремо́та, дрёма || со́нный, дремо́тныйиртәнге йокы — у́тренний сон
татлы йокы — сла́дкий сон
йокым ачылды (таралды) — сон прошёл (разве́ялся)
сак йокы — чу́ткий сон
йокы белән тартышу — боро́ться со сно́м
йокы мендәр сорамый — (погов.) для сна поду́шка не тре́буется
ятсам йокы керми, капсам ашым үтми —(погов.) и сон не берёт, и аппети́т пропа́л
йокы тынычлыгы — со́нная (дремо́тная) тишина́
йокы хәлендә булу — быть в дремо́тном состоя́нии
2) спя́чкакышкы йокы — зи́мняя спя́чка ( медведей)
3) перен. сон, спя́чка; поко́й, тиши́наавыл төнге йокыда — дере́вня в ночно́м поко́е
табигать кышкы йокыга талган — приро́да погрузи́лась в зи́мнюю спя́чку
•- йокы аралаш
- йокы артериясе
- йокы бүлмәсе
- йокы даруы
- йокы калу
- йокы калдыру
- йокы капчыгы
- йокы күлмәге
- йокы мәге
- йокы сәгате
- йокы туйдыру
- йокы туймау
- йокы тую выспаться
- йокы үләне
- йокыдан айну
- йокыдан торгызу
- йокыдан уяту
- йокыдан тору
- йокыдан уяну
- йокысын ачу••йокы алмау (кермәү, килмәү) — потеря́ть сон, сон не идёт
йокы базарына китү — засну́ть, усну́ть
йокы изрәтү — см. йокы басу
йокы йөзе күрмәү — ни сна, ни поко́я не вида́ть
йокы качыру — разогна́ть, разве́ять сон (дремо́ту)
йокы китергеч — усыпля́ющий; ску́чный; наводя́щий (навева́ющий) сон ( доклад)
йокы симертү (бүсү, сүтү) — прост. спать мно́го, до́лго
йокы чүлмәге — см. йокы капчыгы 2)
йокыга ою (бирелү) — погружа́ться/погрузи́ться в сон
йокыга сак булу — спать соловьи́ным сном
йокыдан баш чыкмау (айный алмау) — мно́го спать
йокыдан уятып (торгызып) сораганда да (сорасалар да) — в любо́е вре́мя, в любо́й моме́нт
йокың (йокыгыз) тәмле булсын! — прия́тного тебе́ (вам) сна!
- йокы килүйокысы җитү — см. йокы басу
- йокыга талу
- йокыга чуму -
10 кан
сущ.1) кровь || кровяно́й; кровено́сныйак кан тәнчекләре (бөртекләре) — бе́лые кровяны́е тельца́
кан группасы — гру́ппа кро́ви
күп кан югалту — потеря́ть мно́го кро́ви
артерия каны — артериа́льная кровь
2) перен. кровь ( о близком кровном родстве)ата-баба каны — кровь отцо́в и де́дов
•- кан агу- кан агып тору
- кан агучанлык
- кан агучылык
- кан азлык
- кан алдыру
- кан басымы
- кан бирү
- кан бирүче
- кан йөреше
- кан әйләнеше
- кан кардәш
- кан кардәшлеге
- кан кызыл
- кан кебек кызыл
- кан килү
- кан китү
- кан сарку
- кан күрү
- кан салу
- кан сыегаю
- кан тамчысы
- кан тамыры тыгылу
- кан төсе
- кан үче••кан агулау — см. кан бозу
кан аралаш яшь — крова́вые слёзы
кан белән түләү — отда́ть (поже́ртвовать) жизнь (за что-л.)
кан белән язу — писа́ть кро́вью (се́рдца)
кан бутау (катыштыру) — кровосмеше́ние
кан дошманы — кро́вный враг
кан елау — го́рько пла́кать, пла́кать горю́чими слеза́ми
кан йоту — се́рдце кро́вью облива́ется
кан кайнату — раздража́ть, злить, серди́ть, нерви́ровать (кого-л.)
кан калтырау — дрожа́ть от стра́ха, стра́шно боя́ться
кан качу — си́льно побледне́ть
кан кою (түгү) — лить (пролива́ть) кровь (за кого-л.)
кан коюлы (коешлы, койгыч) — см. канкойгыч
кан кызу — разгорячи́ться, вспыли́ть
кан тарату — уси́лить, активизи́ровать кровообраще́ние
кан ягу — придира́ться
канга бату — купа́ться (утопа́ть) в крови́
канга сусаган — кровожа́дный, жа́ждущий кро́ви
канга тоз салу (сибү) — по́ртить кровь, испо́ртить мно́го кро́ви
канга төшү — вы́мотать ду́шу
канны корыту — по́ртить кровь, отравля́ть жизнь (кому-л.), му́чить, изводи́ть (кого-л.)
кан(ны) кыздыру — волнова́ть, раздража́ть, нерви́ровать (кого-л.)
канын сыгу — см. кан эчү
- кан бозу- кан йөгерү
- кан бәрү
- кан кайнау
- кан уйнау
- кан кату
- кан корыту
- кан саву
- кан савылу
- кан эчү
- канына сеңгән
- канында булу -
11 күз
сущ.1) глаз, о́ко уст. и поэт.матур зәңгәр күзләр — краси́вые голубы́е глаза́
кылый күз — раско́сые глаза́
күзләр яшьләнү — появле́ние слёз на глаза́х
күз авырулары — глазны́е боле́зни
күз даруы — глазны́е ка́пли
күз клиникасы — глазна́я кли́ника
күз - күңелнең көзгесе — (погов.) глаза́ - зе́ркало души́
күз күрә дә, буй җитми — (посл.) ви́дит о́ко, да зуб неймёт
ышанма күзеңә, ышан сүземә — (погов.) не верь (свои́м) глаза́м, верь (мои́м) слова́м
күзләр матурны, иреннәр татлыны ярата — (посл.) глаза́ лю́бят краси́вое, уста́ - сла́дкое
2) зре́ние, глаз || зри́тельныйүткен күз — о́стрый (намётанный) глаз
тәҗрибәле күз — о́пытный глаз
күз күреме — по́ле зре́ния, кругозо́р
күздән югалу — исче́знуть из по́ля зре́ния
күз алдану — обма́н зре́ния, опти́ческий обма́н
күз хәтере — зри́тельная па́мять
3) взгляд, взоркүз йөртеп чыгу — обвести́ взгля́дом, оки́нуть взо́ром
күзләр белән озатып калу — провожа́ть взгля́дом
күзләрне еракка төбәү — устреми́ть взо́ры вдаль
4) перен.; разг. глаз (надзор, просмотр)балаларга ана күзе кирәк — де́тям ну́жен матери́нский глаз
монда җаваплы кеше күзе җитми — здесь не хвата́ет глаз отве́тственного лица́
һәр җирдә аның үз күзе — везде́ у него́ свой глаз
5) ушко́ ( иголки)йозак күзе — ушко́ замка́
6) дыра́, отве́рстие, проу́шинабалта күзе — проу́шина топора́
7) глазо́к ( двери)8) разг. звено́, глазо́к (окна, рамы)9) пе́тля́ ( на вязальных изделиях)күз төшерү — спусти́ть пе́тлю
10) яче́йка, ячея́җәтмә күзенә эләккән балык — ры́ба, застря́вшая в яче́йках се́ти
кәрәз күзе — со́товая ячея́
11) бот. глазо́к (у картофеля, деревьев, растений)12) перен. я́мка ( в каше для масла)13) ме́лкая полынья́ ( на поверхности льда)14) в притяж. ф. обозначает место, подвергающееся сильному воздействию солнца, ветра и т. п., или середину, центр чего-л.җил күзенә утыру — сесть в са́мое ве́треное ме́сто
күлләвекнең күзенә басу — наступи́ть в са́мую середи́ну лу́жи
15) по́ры (у сыра, хлеба); см. тж. күзәнәк 5)17) в знач. нареч.; в исх. п.; разг. күзеннән до краёв, до́верху ( о жидкости в сосуде); см. тж. мөлдерәмә18) в знач. нареч.; в направит. п.; разг. күзгә на вид, со стороны́күзгә бик таза — на вид о́чень здоро́вый
халык күзендә — в глаза́х люде́й, пе́ред наро́дом
•- күз агу- күз агы
- күз алмасы
- күз бәйләш
- күз врачы
- күз кабагы
- күз карасы
- күз карашы
- күз койрыгы
- күз күрмәү
- күз күрмәс булу
- күз кысу
- күз мускулы
- күз нуры
- күз талдыру
- күз талу
- күз тәбә
- күз томалану
- күз төбе
- күз үләне
- күз уты
- күз чокыры
- күз чыгару
- күз ясмыгы
- күз ялтыравыгы
- күз яше
- күз яше юлы
- күз яшь бизләре
- күзгә ак төшү
- күзгә күренми торган
- күзгә күренмәслек
- күзе китү
- күзеннән итү
- күзләр йомылу••күз агы белән карау — посмотре́ть зло́бно, вражде́бно
күз агы кебек саклау — бере́чь как зени́цу о́ка
күз алакаю — см. күз алару 1)
күз аларту — прост. стро́ить гла́зки (кому-л.)
күз алды (аллары) караңгылану (томалану, чуарлану) — помути́ться в глаза́х (от волнения, бессилия и т. п.)
күз алдына килү (килеп басу) — ожива́ть (ожи́ть, встава́ть/встать) пе́ред глаза́ми; предста́ть пе́ред глаза́ми
күз алдына китерү (китереп бастыру) — предста́вить, вообрази́ть
күз алдында чуалу — верте́ться на глаза́х (пе́ред глаза́ми); лезть в (на) глаза́
күз алдыннан уздыру (кичерү) — предста́вить мы́сленно
күз алдыннан узу (кичү) — промелькну́ть пе́ред глаза́ми
күз алмашу (алышу) — обменя́ться взгля́дами
күз артында — за глаза́, загла́зно
күзе астында — под (чьим-л.) наблюде́нием (контро́лем); в прису́тствии (кого-л.)
күз атып йөрү — быть влюблённым (в кого-л.)
күз ачарлык түгел — см. күз ачкысыз
күз ачып күз йомганчы — не успе́ть гла́зом моргну́ть; в мгнове́ние о́ка; вмиг
күз(ләр) әлҗе-мөлҗе килү — в глаза́х потемне́ло (помути́лось), в глаза́х ряби́т
күз әшнәлеге (танышлыгы) — случа́йное знако́мство, ша́почное знако́мство
күз бәйләнү — смерка́ться, темне́ть
күз бәйләү — см. күз буу
күз(ләр) белән ашау — есть (поеда́ть, пожира́ть) глаза́ми
күз белән сөзү — впе́риться
күз(не) бетерү (бетәштерү) — ослабля́ть/осла́бить зре́ние, по́ртить, испо́ртить зре́ние
күз буяу — втира́ть/втере́ть очки́; пуска́ть/пусти́ть пыль в глаза́; зама́зать глаза́ (кому-л.) прост.
күз буяучылык — очковтира́тельство
күз дә йоммау — и глаз не сомкну́ть
күз дә йоммыйча — и гла́зом не моргну́в
күз дә каш урынына күрү — леле́ять, оберега́ть
күз(ләр) дүрт булу — широко́ раскры́ть глаза́, вы́таращить, вы́лупить глаза́ (от удивления, изумления или страха)
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд
күз җитмәгән — далёкий, незнако́мый, неизве́стный (о землях, крае, стране)
күз җитмәслек — необозри́мый, неогля́дный
күз иләге аша үткәрү — прочита́ть внима́тельно, крити́чески (книгу, рукопись, статью и т. п.)
күз (дә) иярмәү — де́лать (что-л.) ло́вко, прово́рно (букв. гла́зом не уследи́ть; глаза́ не поспева́ют за чем-л.); спо́риться в рука́х (у кого-л.), скор на́ руку
күз иярмәс(лек) тизлек белән — молниено́сно, мгнове́нно; с молниено́сной быстрото́й
күз йомдыру — обмишу́лить
күз йомып алу — вздремну́ть, прикорну́ть
күз йомып йөрү (тору) — смотре́ть сквозь па́льцы (до поры до времени)
күз йомып калу — проморга́ть, прозева́ть
күз йомып та табу — находи́ть (найти́) с закры́тыми глаза́ми (т. е. хорошо знать местонахождение кого, чего-л.)
күз йөгертү (йөгертеп чыгу) — просмотре́ть бе́гло (пове́рхностно), пробежа́ть глаза́ми
күз (кабагы) тарту — подёргивание ве́ка (по суеверию: к радости или к неприятности)
күз камашу — см. күз чагылу
күз карасы кебек асрау — бере́чь, леле́ять, носи́ть на рука́х (кого-л.)
күз карасы кебек (күз карасыдай) саклау — бере́чь (храни́ть) как зени́цу о́ка; бере́чь пу́ще гла́за (кого-л., что-л.); леле́ять, пе́стовать (кого-л.)
күз карашка — на вид, вне́шне
күз качыру — скрыва́ться, не пока́зываться
күз күргән якка — куда́ глаза́ глядя́т; на все четы́ре сто́роны
күз күреме җирдә, күз күремендә — ско́лько досту́пно гла́зу
күз күреме җиткән кадәр — в преде́лах обозрева́емости (досяга́емости)
күз күреме җитмәслек — необозри́мый, необъя́тный
күз күрер (әле) — ви́дно бу́дет, посмо́трим
күз күрмәгән — незнако́мый, неизве́стный
күз күрмәгән, колак ишетмәгән — неви́данный, неслы́ханный (доселе)
күз күрмәс, колак ишетмәслек (җир) — далёкий, да́льний ( край)
күз кысышу — переми́гиваться, подмигну́ть друг дру́гу
күз(ләр) мәңгегә йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз нуры түгү — о напряжённой работе, связанной со зрением
күз очы белән, күз очтан — см. күз кырые белән генә
күз салгалау — посма́тривать, погля́дывать
күз сирпү (сирпеп алу) — метну́ть взгляд (из-под брове́й); бро́сить бы́стрый взгляд
күз суын түгү — см. күз яше түгү
күз(ләр) сүнү — поту́хнуть, потускне́ть, поблёкнуть ( о глазах)
күз терәге — опо́ра, наде́жда (чья-л.) (единственный человек, на которого вся надежда)
күз терәп — с наде́ждой
күз тимәсен (тия күрмәсен) — как бы не сгла́зить
күз томалау — надева́ть шо́ры на глаза́; отводи́ть глаз
күз төшерү — броса́ть (бро́сить, кида́ть/ки́нуть) взгляд (на кого, что-л.)
күз тышта калу — (букв. оста́вить глаза́ на у́лице) не ви́деть помеще́ние пока́ глаза́ не привы́кнут
күз уйнату — стро́ить гла́зки
күз уңында тоту — см. күздә тоту 1)
күз үлчәме (үлчәве) — глазоме́р
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд; күз җитмәслек необозри́мый, неогля́дный
күз чамасы белән — на глазо́к, на глазоме́р
күз(ләр) чекерәю — см. күз акаю
күз(ләр) чуарлана — в глаза́х ряби́т
күз чыга язу — прогляде́ть (просмотре́ть) все глаза́
күз чыгу — осле́пнуть, лиши́ться глаз
күз яздырып — скры́тно; та́йно
күз яктысында — пока́ ви́дно, пока́ не стемне́ло; за́светло
күз яше (яшьләре) белән — в слеза́х (просить, умолять)
күз яше (яшьләре) төшәчәк (тотачак) — отолью́тся (чьи-л.) слёзы (слёзки) (кому-л.)
күз яше кою — утопа́ть в слеза́х
күз яшенә буылу (тыгылу, төелү) — глота́ть слёзы
күз яшьләренә ирек бирү — дать во́лю слеза́м, лить слёзы в три ручья́
күзгә алырлык — заслу́живающий внима́ния
күзгә бәрелү (ташлану) — броса́ться (кида́ться) в глаза́
күзгә бәреп (бәрелеп) тору — бить в глаза́, ре́зать глаза́ (глаз)
күзгә ике булып күренү — двои́ться в глаза́х
күзгә йокы кермәү — не сомкну́ть глаз
күзгә карап көлү — смея́ться в глаза́ (издеваться, оскорблять)
күзгә карап җан сату — врать как си́вый ме́рин
күзгә керерлек (керердәй) булып — при́стально (смотреть на кого-л.)
күзгә кереп бару (керергә тору, керәм дип тору) — лезть на глаза́ (привлекать к себе чьё-л. внимание)
күзгә керү — лезть в глаза́ ( стараться быть замеченным)
күзгә көл сибү — пуска́ть/пусти́ть (кому-л.) пыль в глаза́
күзгә көя булу — см. күз көеге булу
күзгә күзне куеп — с гла́зу на глаз
күзгә күренеп — (пря́мо) на глаза́х, заме́тным о́бразом
күзгә күренеп калу (китү) — показа́ться (появи́ться) в по́ле зре́ния; промелькну́ть
күзгә (дә) күренмәү — не пока́зываться на глаза́; не пока́зывать и но́са
күзгә терәү (сугу) — одура́чить, оста́вить в тру́дном положе́нии
күзгә төртелү (бәрелү, бәрелеп тору) — броса́ться в глаза́; коло́ть глаза́, мозо́лить глаза́
күзгә төтен җибәрү — пусти́ть в глаза́ пыль (дым)
күзгә төшкән чүп (ак) кебек — как бельмо́ на глазу́
күзгә эләрлек — досто́йный внима́ния
күзгә яшь тыгылу — слёзы подступи́ли к го́рлу
күздә тотылу — име́ться в виду́
күздә ут уйнау (кабыну, яну), күзләре ут уйнау — глаза́ разгоре́лись; глаза́ искря́тся
күздә чүп булып тору — мозо́лить глаза́ (кому-л.) прост.
күздән очкыннар чәчү — сверка́ть/сверкну́ть (мета́ть мо́лнии) глаза́ми (на кого-л.)
күздән пәрдә ачылган кебек булу — сло́вно (то́чно) пелена́ с глаз спа́ла
күздән югалту — потеря́ть из ви́ду
күздән югалу (юк булу) — уйти́ (вы́пасть, исче́знуть) из по́ля зре́ния
күзе атылып чыгарга тора — глаза́ на лоб вы́лезли, глаза́ вы́лезли из орби́т
күз(ләр)е дә йөз(ләр)е — на глаза́х; см. тж. күз алды
күзе очлы — ос́трый на глаз (глаза́)
күз(ләре)е тоз булу — ждать не дожда́ться, прогляде́ть (вы́смотреть) все глаза́
күзе туймас (кеше) — ненасы́тный, жа́дный, а́лчный (человек)
күзе тую — насы́титься (чем-л.); удовлетвори́ться
күзе чыккан — быва́лый, о́пытный (в каком-л. деле); вида́вший ви́ды
күзләре чыксын! — чтоб его́ глаза́ ло́пнули! чтоб ему́ бы́ло пу́сто!
күз(ләр)е әйтеп тора — по глаза́м ви́дно
күзе җете — хорошо́ ви́дит, зре́ние хоро́шее
күз(ләр)ем күрмәсен иде — глаза́ бы мои́ не ви́дели (не гляде́ли)
күзем (чәчрәп) чыксын! — пусть глаза́ мои́ ло́пнут!
күземнән югал — прост. с глаз доло́й
күземә күренмә(гез) — вон отсю́да, с глаз доло́й
күзен алу — отвести́ взгляд, пря́тать глаза́
күз(ләр)ен зур итеп ачу — де́лать больши́е (кру́глые) глаза́, смотре́ть больши́ми глаза́ми (на кого, что-л.)
күз(ләр)ен йомдыру — закры́ть глаза́ ( умирающему)
күз(ләр)ен мөлдерәтеп (тутырып) карау — смотре́ть сквозь слёзы (печа́льно)
күз(ләр)ен сөзеп карау — смотре́ть, посмотре́ть исподло́бья
күзен томалау — закры́ть глаза́ (кому-л.)
күзен чыгарганчы (әйтү) — сказа́ть пря́мо в глаза́; ре́зать пра́вду-ма́тку в глаза́
күзен чыгару — вы́колоть глаз, вы́бить глаз, ослепи́ть
күзеннән агыза да тора — глаза́ на мо́кром ме́сте; глаза́ не просыха́ют
күзеннән ут уйнату (чәчү) — пронзи́ть жгу́чим взгля́дом
күзенә басу — угада́ть то́чно
күз(ләр)енә йотылу (текәлү) — при́стально смотре́ть в глаза́ (кому-л.); впе́риться глаза́ми
күзенә каратып тоту — приворожи́ть
күзенә керергә тырышу — добива́ться расположе́ния (кого-л.); стреми́ться понра́виться (кому-л.); лезть на глаза́ (кому-л.)
күзең чыкканмы (әллә)! — прост. осле́п, что ли!
күзләр мәңгегә (мәңгелеккә) йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз(не) алмау — не своди́ть (спуска́ть) глаз
күз(ләр)не ачык тоту, күзне ачып йөрү — быть осторо́жным (осмотри́тельным), внима́тельным; гляде́ть в о́ба
күз(ләр)не гарешкә терәп — упова́я на бо́га
күзне йомып — с закры́тыми глаза́ми; не размышля́я, недо́лго ду́мая
күз(не) йөртү (йөгертү) — оки́нуть взгля́дом, пробежа́ть глаза́ми
күз(ләр)не кан басу (кан алу) — налива́ться кро́вью ( о глазах); рассвирепе́ть
күз(ләр)не кая яшерергә белмәү — не знать, куда́ глаза́ дева́ть/деть
күзне күзгә текәп (төбәп, терәп) — впе́рившись глаза́ми друг в дру́га (разговаривать, стоять и т. п.)
күз(ләр)не чагырайту — вы́таращить глаза́
күз(ләр)не челәйтү (челәйтеп карау) — смотре́ть (наблюда́ть, глазе́ть прост.) вы́таращенными глаза́ми (вы́таращив глаза́)
күз(ләр)не челт-челт йому — хло́пать глаза́ми
күз(ләр)не шар итеп ачу — вы́таращить (вы́пучить) глаза́ (от удивления, изумления или испуга)
- күз акаю- күз алару
- күз алды
- күз алдында
- күз алдыннан китмәү
- күз аллары караңгылану
- күз ату
- күз ачкысыз
- күз ачтырмау
- күз дә ачтырмау
- күз ачылу
- күз бетү
- күз бетәшү
- күз буу
- күз буучы
- күз йому
- күз калмау
- күз көеге
- күз көеге булу
- күз күгәрү
- күзләр күгәрү
- күз күргән
- күз кызу
- күз кырые белән генә
- күз кырые белән карау
- күз кырые белән генә карау
- күз чите белән карау
- күз койрыгы белән карау
- күз маңгайга менү
- күзләр маңгайга менү
- күз нурым
- күз өстендә каш кебек
- күз өстендәге каштай
- күз салу
- күз ташлау
- күз тию
- күз тидерү
- күз тигезү
- күз тону
- күзләр тону
- күз тоткан
- күз тотып йөргән
- күз төшү
- күзләр уйнау
- күз ут булу
- күзләр ут булу
- күз үлчәме белән
- күз үлчәве белән
- күз җитү
- күз чагылу
- күзләр чагылу
- күз шар булу
- күзләр шар булу
- күзләр шардай булу
- күзләр шарланып китү
- күз эленү
- күз явын алу
- күз явын алып тору
- күз явын алырлык
- күз яше түгү
- күзгә ак-кара күренмәү
- күзгә карап
- күзгә күренү
- күзгә ташлану
- күзгә төрткесез караңгы
- күзгә чалыну
- күздә тоту
- күздән калу
- күздән кичерү
- күздән уздыру
- күздән үткәрү
- күздән төшерү
- күздән төшү
- күздән утлар күренү
- күзгә утлар күренү
- күздән ычкындырмау
- күздән югалтмау
- күздән яздырмау
- күздән язу
- күзе ачылмаган
- күзе ачык
- күзе тону
- күзләре тону
- күзе яшьле
- күзләре яшьле
- күзен бәйләү
- күзләрен бәйләү
- күзен тозландырып
- күзләрен тозландырып
- күзне тозландыру
- күзенең агын әйләндереп карау
- күзең тишелеп чыккыры
- күзне камаштыру
- күзләрне камаштыру
- күзне кыздыру
- күзне кызыктыру
- күзләрне кыздыру
- күзләрне кызыктыру
- күзне текәү
- күзне төбәү
- күзне уйнату
- күзләрне уйнату
- күзне чагылдыру
- күзләрне чагылдыру
- күзне чагылдырырлык
- күзләрне чагылдырырлык
- күз тоту
- күзгә бәреп әйтү
- күзгә төртеп әйтү -
12 рифма
сущ.; лит.ри́фмапоэзиядә ритм, ри́фма мәсьәләсе — вопро́с ри́тма и ри́фмы в поэ́зии
- рифмага салынуаралаш ри́фма — перекрёстная ри́фма
- рифмага тезү
- рифмага үрү -
13 рифмалашу
неперех.рифмова́ться || рифмо́вкаюл аралаш ри́фмалашу — рифмо́вка че́рез строку́
-
14 теш
сущ.1) зуб, зу́бы, зу́бчик ( малышей) || зубно́йтеш чистарту — чи́стить зу́бы
теш кую — вста́вить зу́бы
еланның, үзе үлсә дә, теше үлми, ди — (посл.) е́сли да́же змея́ умрёт, зу́бы её оста́нутся
тешең барда таш чәйнә — (посл.) пока́ мо́жешь - рабо́тай (букв. пока́ есть зу́бы - грызи́ ка́мни)
теш врачы — зубно́й врач
теш нервы — зубно́й нерв
теш пастасы — зубна́я па́ста
2) до́лька, до́льки (лука, чеснока)3) зубе́ц, зубцы́; зу́бья, зу́бчик, зу́бчикипычкы теше — зубе́ц пилы́
тарак теше — зубе́ц гребёнки
4) копы́л ( саней)5) пласти́нка6) перен.; редко зуб (способность дать отпор; мстительное намерение)аның сиңа теше бар — он име́ет зуб на тебя́
эшең дә булсын, тешең дә булсын — (посл.) (букв. пусть у тебя́ и дела́ иду́т, и зуб бу́дет)
•- теш бакасы
- теш казнасы
- теш камаштыру
- теш камашу
- теш карасы
- теш куышы
- теш оясы
- теш чистарткыч••теш арасы (аралаш, арасыннан) — сквозь зу́бы (о словах, высказанных негромко, но злобно или неохотно)
теш арасына кыстыру — пое́сть ( немножко)
теш арасына кыстырырлык (кыстырырга) — на еду́-питьё ( о запасах), на пита́ние
теш белән әргән уйнау — дрожа́ть (всем телом, от холода, испуга, волнения), см.; тж. теш шакылдату
теш күрсәтү — огрыза́ться, пока́зывать зу́бы (в знач. показа́ть свои́ агресси́вные наме́рения, гото́вность к отпо́ру)
теш уңае — удо́бный предло́г, по́вод
теш шакылдау — стуча́ть ( о зубах)
теш шыгырдату (шытырдату) — скрипе́ть, щёлкать зуба́ми, скрежета́ть (от досады, злости)
теш шыгырдау — см. теш кыҗрау
теш ыржайту — оскла́биться, ухмыля́ться; ска́лить зу́бы; см. тж. теш агарту
теш ястыгы — пи́ща, еда́
теше сирәк — не уме́ет держа́ть язы́к за зуба́ми (букв. зу́бы ре́дки)
теше тешкә тими — зуб (на) зуб не попада́ет (от холода, волнения и т. п.)
- теш кайраутешне (тешемне, тешеңне, тешен) кысу — сти́снуть, сжима́ть зу́бы от пережива́ний (от гнева, злобы, усилия)
- теш кыҗрау
- теш кысып
- теш сугу
- теш кагу
- теш суыру
- теш төбенә төшү
- теш төшү
- тешем төшү
- тешең төшү
- теше төшү
- тешләре төшү
- теш үтү
- теше үтү
- теш шакылдату
- теше чыгу
- тешен чүпләү
- тешен санау
- тешен кою
- тешкә тию -
15 туклану
неперех.1) пита́ться || пита́ниеикмәк белән тукланабыз — пита́емся хле́бом
туклану режимы — режи́м пита́ния
аралаш туклану — сме́шанное пита́ние
2) перен. удовлетворя́ться/удовлетвори́ться || удовлетворе́ниекүңел туклану — удовлетворя́ться душо́й
•- тукланып тору -
16 чала
диал.1) см. аралашболыт ала булса яңгыр чала була — (погов.) коль облака́ пе́гие, то дождь переме́нчивый
2) см. чәлә -
17 яшь
I прил.1) молодо́й, ю́ныйяшь кеше — молодо́й челове́к
яшь гармоньчы — молодо́й (ю́ный) гармони́ст
яшь эзтабарлар — ю́ные следопы́ты
2) малоле́тнийяшь балалар — малоле́тние де́ти
3) перен. молодо́й, нео́пытный; зелёный; желторо́тыйсин яшь әле мине өйрәтергә — ты ещё зе́лен, что́бы меня́ учи́ть
4) неста́рый, молодо́й, зелёныйяшь чикләвек агачы — молодо́й оре́шник
яшь кычыткан — молода́я (до цвете́ния) крапи́ва
5) молодо́й, неда́вно возни́кший, неда́вно образова́вшийсяяшь оешма — молода́я организа́ция
6) молодо́й, нео́пытныйяшь укытучы — молодо́й учи́тель
яшь язучы — молодо́й писа́тель
7) в знач. сущ.; мн. яшьләра) молоды́е (лю́ди), молодёжь, ю́ношество, молодо́е (подраста́ющее) поколе́ние || молодёжныйяшьләр кичәсе — молодёжный ве́чер
б) молоды́е, молодожёны, новобра́чные•- яшь әни- яшь ботак
- яшь егет
- яшь килен
- яшь кияү
- яшь терлек
- яшь урман
- яшь хатын
- яшь чырайлы••яшь акыл — нео́пытная голова́, неискушённый ум
яшь каләм — о молодо́м писа́теле
II сущ.яшь чак - җүләр чак — мо́лодо - зе́лено
год (род.; мн. лет)сиңа ничә яшь — ? ско́лько тебе́ лет?
балага бер яшь тулды — ребёнку испо́лнился год
яше күп тә, акылы юк — лета́ми вы́шел, а умо́м не дошёл
өлкән яшьтә — в пожило́м во́зрасте
- яше чыкканагачның яшен билгеләү — определи́ть во́зраст де́рева
- яше узган
- яше тулу
- яше чыгу
- яше узу
- яшь сызыгы
- яшь балдагы III сущ.слеза́күздән яшь чыкты — на глаза́х вы́ступили слёзы
яшь бөртеге — слези́нка
яше чишмәдәй ага — льёт слёзы в три ручья́
••яшь сыгу (яшь түгү) — проли́ть (пусти́ть) слезу́
яшьне эчкә йоту — глота́ть слёзы
См. также в других словарях:
аралаш — 1. рәв. Аралаштырып. Аралашып. с. Катнаш 2. бәйл. көн а. су коену 3. бәйл. йокы а. тавыш ишетү. җил а. салкын яңгыр. АРАЛАШ ВАКЛАНМА – Санаучысы ваклаучысына тигез яки аннан зуррак булган вакланма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аралаш — [ارلش] т. гуфт 1. омехта, дарҳам, дохили ҳамдигар 2. дахл, дахолат; аралаш шудан дахолат кардан … Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ
ералаш — а; м. [тюрк. аралаш] Разг. Беспорядок; путаница, неразбериха. В доме невообразимый е. Устроить е. Е. в голове у кого л. ◁ Ералашный, ая, ое. * * * ералаш (от тюрк. аралаш), 1) (устар.) смесь различных сладостей. 2) (Перен.) беспорядок, путаница.… … Энциклопедический словарь
катыш — I. с. Нәр. белән. б. аралаш, бергә буталган 2. диал. Катнаш. II. КАТЫШ – 1. Аергысыз бергә аралашкан булуны белдерә 2. сир. Беррәттән, аралаш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ЕРАЛАШ — (от тюрк. аралаш) 1) (устар.) смесь различных сладостей.2) (Перен.) беспорядок, путаница … Большой Энциклопедический словарь
Ералаш — I Ералаш (от тюрк. аралаш) 1) беспорядок, сумятица, путаница, беспорядочная смесь чего либо. 2) (Устаревшее) смесь разнородного сухого варенья, сладостей разных сортов, орехов. 3) Старинная карточная игра, близкая к… … Большая советская энциклопедия
Ералаш — I Ералаш (от тюрк. аралаш) 1) беспорядок, сумятица, путаница, беспорядочная смесь чего либо. 2) (Устаревшее) смесь разнородного сухого варенья, сладостей разных сортов, орехов. 3) Старинная карточная игра, близкая к… … Большая советская энциклопедия
ерала́ш — а, м. 1. разг. Беспорядок; путаница, неразбериха. Он уже давно мне говорит: «Что это у тебя, братец, в голове всегда ералаш такой?» Гоголь, Записки сумасшедшего. У меня дома такой ералаш… Приберусь и приеду. Саянов, Небо и земля. 2. Старинная… … Малый академический словарь
Набережночелнинский государственный татарский драматический театр — Набережночелнинский государственный татарский драматический театр … Википедия
ЕРАЛАШ — ЕРАЛАШ. Слово ералаш, восходящее к тюркскому аралаш, среди других значений: беспорядок, суетня, беспутность, запутанность и т. п., выражает также значение: вздор, чепуха . Например, у Капниста в «Ябеде»: Отколь в головушку твою такой содом, Су… … История слов
ералаш — Заимств. в XIX в. из тюрк. яз., где аралаш «вперемешку» > «мешанина, беспорядок» суф. производное от ара «между» … Этимологический словарь русского языка
