-
1 боҙҙарҙың хәрәкәт тиҙлеген һәм йүнәлешен иҫәпләп сығарыу
вычислить скорость и направление движения льдовБашкирско-русский автословарь > боҙҙарҙың хәрәкәт тиҙлеген һәм йүнәлешен иҫәпләп сығарыу
-
2 ел йүнәлешен үҙгәртте
ветер изменил направление -
3 план үтәлешен тикшереү
проверить выполнение плана -
4 үтәлешен тикшереү
проверка исполнения -
5 ҡарарҙың үтәлешен күҙәтеү
проследить за исполнением решения -
6 переключить
сов.1) ( что) юнәлешен үзгәртү, бер тармактан икенче тармакка борып җибәрү2) ( что) күчерү3) перен. ( кого-что) икенчегә (башкага) юнәлдерү, икенчегә борып җибәрүпереключить внимание (на что-л.) — игътибарны башкага юнәлдерү
-
7 бүлү
перех.1) дели́ть/подели́ть, разделя́ть/раздели́ть, распределя́ть/распредели́ть || деле́ние, разделе́ние, распределе́ниетабышны бүлү — дели́ть дохо́д
алманы урталай бүлү — аздели́ть я́блоко попола́м
ипине кисәкләргә бүлү — дели́ть хлеб на куски́
елга авылны икегә бүлгән — река́ раздели́ла дере́вню на две ча́сти
2) налива́ть/нали́ть ( суп)3)а) дели́ть, разделя́ть/раздели́ть, разбива́ть/разби́ть, распределя́ть/распредели́ть || разделе́ние, распределе́ниетуристларны төркемнәргә бүлү — раздели́ть тури́стов по гру́ппам
б) дели́ть, распределя́ть/распредели́ть, разделя́ть/раздели́ть || распределе́ние, разделе́ниевазифалар бүлү — распредели́ть обя́занности
рольләрне бүлү — дели́ть ро́ли
эш бүлү — раздели́ть рабо́ту
4) дели́ть, расчленя́ть, классифици́ровать || расчлене́ние, классифика́цияәсәрләрне ике сортка бүлү — произведе́ния дели́ть на два со́рта
5) разделя́ть/раздели́ть, разбива́ть/разби́ть, расчленя́ть/расчлени́ть || разделе́ние, расчлене́ниехикәяне бүлекләргә бүлү — разби́ть по́весть на гла́вы
җирне кишәрлекләргә бүлү — раздели́ть зе́млю на уча́стки
6) мат. дели́ть, разделя́ть/раздели́ть || деле́ниеегермене икегә бүлү — дели́ть два́дцать на два
бүлү гамәле — де́йствие деле́ния
7) перегора́живать/перегороди́ть, разгора́живать/разгороди́ть, отгора́живать/отгороди́ть, отделя́ть/отдели́ть || перегора́живание, отгора́живание, отделе́ниебүлмәнең бер өлешен бүлү — отдели́ть часть ко́мнаты
бакчаны койма белән бүлү — отгороди́ть сад забо́ром
8)а) прерыва́ть/прерва́ть (разговор, работу, отдых)б) прегражда́ть/прегради́ть || прегражде́ниеелга юлны бүлде — река́ прегради́ла доро́гу
9) дели́ть, выделя́ть/вы́делить || выделе́ниеуңыш бүлү — дели́ть урожа́й
эшчеләргә премия бүлү — вы́делить рабо́чим пре́мию
10) разг.; см. бүлешү 2)•- бүлеп бирү
- бүлеп кую
- бүлеп чыгару -
8 графиклап
нареч.графи́ческий; графи́ческим ме́тодом; ме́тодом гра́фикиплан үтәлешен гра́фиклап күрсәтү — показа́ть графи́чески проце́сс выполне́ния пла́на
-
9 игенләтә
нареч.хле́бом, нату́рой, зерно́мигенләтә тапшыру — поставля́ть хлеб нату́рой
игенләтә түләү — оплати́ть зерно́м (хле́бом)
хезмәт хакының бер өлешен игенләтә алу — часть опла́ты труда́ получа́ть зерно́м
-
10 икмәкләтә
нареч.1) хле́бом, в ви́де хле́ба (оплата, поставки)паёкны икмәкләтә алу — получи́ть паёк хле́бом
2) нату́рой, в нату́ре; зерно́мколхозчылар хезмәт хакына түләүнең бер өлешен икмәкләтә алалар — колхо́зники часть опла́ты своего́ труда́ получа́ют нату́рой ( зерном)
-
11 йөзем
сущ.1) виногра́д ( кустарник и плоды); виногра́дина || виногра́дныййөзем үстерү — разведе́ние виногра́да
йөзем җыю — сбор виногра́да
йөземнәре бик эре — виногра́дины о́чень кру́пные
йөзем тәлгәшләре — виногра́дные гро́здья
йөзем төнәтмәсе — виногра́дный насто́й
йөзем суы — виногра́дный сок
2) ( сушёные ягоды) изю́м; изю́мина, уменьш. изю́минка; кори́нка ( чёрный мелкий изюм без косточек) || изю́мныйчәй янына йөзем кую — подава́ть изю́м к ча́ю
дөге бәлешенә йөзем салу — начини́ть ри́совый пиро́г изю́мом
йөзем тәме — вкус изю́ма
йөзем компоты — изю́мный компо́т
•- йөзем бөртеге
- йөзем суы
- йөзем үстерүче -
12 корылма
I сущ.1) сооруже́ние, строе́ние, констру́кциятимер-бетон корылма — железобето́нное сооруже́ние
корыч корылмалар — стальны́е констру́кции
гидротехник корылмалар — гидротехни́ческие сооруже́ния
танкка каршы корылмалар — противота́нковые сооруже́ния
2) сооруже́ние, кла́дкакорылманың бу өлешен сүтәргә кирәк — э́ту часть кла́дки (сооруже́ния) на́до разобра́ть
3) мостки́, леса́II сущ.; физ.; тех.заря́дэлектр корылмасы — электри́ческий заря́д
уңай корылма — положи́тельный заря́д
батареяның корылмасы беткән — батаре́я разряди́лась
-
13 өзү
перех.1) рвать, обрыва́ть/оборва́ть, разрыва́ть/разорва́ть || обры́в, разры́вөзү - ул икегә аеру — рвать - зна́чит разорва́ть на́двое
җепне өзү — оборва́ть ни́тку
богауларны өзү — разорва́ть це́пи (око́вы)
тешләп өзү — откуси́ть
2) срыва́ть/сорва́ть (цветы, траву, плоды)3) размыка́ть/разомкну́ть || размыка́ниеэлектр агымын өзү — разомкну́ть электри́ческую цепь
теземне өзү — разомкну́ть ряды́ (шере́нгу)
4) воен. прорыва́ть/прорва́ть || проры́вдошманның фронт сызыгын өзү — прорва́ть ли́нию фро́нта врага́
5) перен. срыва́ть/сорва́ть, прерыва́ть/прерва́ть; остана́вливать/останови́ть || срыв (соглашения, дела, занятия и т. п.)бәйләнешләрне өзү — прерва́ть свя́зи (отноше́ния)
план үтәлешен өзү — сорва́ть выполне́ние пла́на
6) в знач. нареч.өзеп вня́тно, я́сно, категори́чно, убеди́тельноөзеп әйтү — сказа́ть категори́чно
•- өзеп алу••өзми дә куймый — надоеда́ть; постоя́нно повторя́ть (говори́ть) одно́ и то́ же
-
14 өлеш
сущ.1) частьхалыкның бер өлеше — часть наро́да
пьесаның соңгы өлеше — после́дняя часть пье́сы
2) до́ля, по́рция, частьминем өлешкә тигән ризык — моя́ по́рция еды́
синең өлешең — твоя́ до́ля
ун өлеш суга бер өлеш буяу — к десяти́ частя́м воды́ одну́ часть кра́ски
3) у́часть, судьба́, до́лябезнең буын өлешенә туры килгән көрәш — борьба́, прише́дшая на до́лю на́шего поколе́ния
өлешеңә тигән көмешең — (погов.) такова́ твоя́ судьба́ (букв.: серебро́, вы́павшее на твою́ до́лю)
4) пай, до́ля труда́өлеше барның өмете бар — у кого́ есть до́ля (в о́бщей копе́йке), у того́ есть наде́жда; кто уча́ствовал в о́бщем труде́, у того́ есть и наде́жда
5) вкладгалимнең фәнгә керткән өлеше — вклад учёного в нау́ку
6) мат. до́ля (полу́ченная в результа́те деле́ния)•- өлеш алу- өлеш саны
- өлеш чыгару
- өлеш чыгу
- өлеш тию -
15 реагирлау
неперех.; спец.тамашачы аның уенына төрлечә реагирлый — пу́блика по-ра́зному реаги́рует на его́ игру́ (роль)
үсемлекләр җир тартымы юнәлешенә дә реагирлыйлар — расте́ния реаги́руют и на притяже́ние земли́
2) хим.; см. реакциягә керүкүкерт кислотасы металл оксиды белән реагирлый — се́рная кислота́ реаги́рует с о́кисями мета́ллов
-
16 рефрен
-
17 тәшкил итү
= тәшкил кылу1) организова́ть, образова́ть, соста́вить, основа́ть; формирова́тьяңа оешма тәшкил итү — образова́ть но́вую организа́цию
2) составля́ть ( какую часть или что)өчтән бер өлешен тәшкил итә — составля́ет одну́ треть
-
18 неотколешен
вж. неотдавнашен* * *неотко̀лешен,прил., -на, -но, -ни recent.* * *вж. неотдавнашен -
19 выдел
-
20 выпасть на долю
( кому) өлешенә тию
См. также в других словарях:
ЛЕШЕН — (Leschen), Кристоф Фридрих, род. 1816 в Вене, ум. там же 4 мая 1899, сын фп ного мастера, был кассиром, но позднее посвятил себя музыке; написал оперы ( Der geraubte Kuss , Теплиц 1892), симфонии, увертюры. церковные композиции, романсы и пр … Музыкальный словарь Римана
чирек — 1. Бөтеннең дүрттән бер өлеше. Сәгатьнең дүрттән бер өлеше (унбиш минут). иск. Авырлык үлчәве булган кадакның дүрттән бер өлеше (якынча 100 грамм) 2. Дүрт өлешкә бүленә торган уку елының бер өлеше 3. Метрик система кертелгәнче, бик борыннан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
минут — 1. Сәгатьнең 1:60 өлешенә тигез һәм 60 секундтан торган вакыт үлчәү берәмлеге 2. Бик кыска вакыт арасы, мизгел 3. Градусның 1:60 өлешенә тигез булган һәм язуда цифрның өске уң ягында махсус билге ( ) белән күрсәтелә торган почмак яки дуга үлчәү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
флюгер — 1. Мачта яки колга өстендә әйләнеп торып, җил юнәлешен күрсәтә торган пластинка, ук, кечкенә флаг һ. б. ш.. Җил юнәлешен һәм тизлеген билгели торган метеорологик прибор 2. иск. Атлы сугышчы сөңгесенә беркетелгән кечкенә флаг … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Сокол — 1. СОКОЛ, а; м. 1. Хищная птица с сильным клювом и длинными острыми крыльями, парящая при полёте. Сокол балобан, сокол кречет, сокол сапсан (виды этой птицы). 2. Нар. поэт. О мужчине, юноше, отличающемся удалью, отвагой, красотой. // (обычно с… … Энциклопедический словарь
абалану — сир. Кабалану, ашыгу ул юлның күп өлешен абаланып кайтканда … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
азот — Һаваның зур өлешен тәшкил итә торган иссез, төссез газ, химик элемент (N, ат. мас. 14, – 195 гр. кайный). АЗОТ (НИТРАТ) КИСЛОТАСЫ – Һавада төтенли, тәнне яндыра һәм агулый торган, исле, төссез сыеклык форм. көчле кислота (HNO3) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ампутация — ләү – Тәндәге берәр әгъзаны яки аның бер өлешен операция юлы белән кисеп алу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аннексия — Берәр илне яки аның бер өлешен башка илгә көчләп кушу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ачык — с. 1. Ябылмаган. Йомылмаган 2. Бикләнмәгән. рәв. Бикләмичә, япмыйча 3. Түбәсез, ябусыз, каплаусыз. рәв. Капламыйча, япмыйча 4. Ышыкланмаган. Кысрыкланмаган. Сакланусыз. Яшеренмичә турыдан туры көрәшә торган 5. Тәннең муен, күкрәк, җилкә тирәләре… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бандаж — 1. мед. Корсакны яки тәннең башка өлешен тиешле формада кысып тота тор. махсус биләүсә 2. Машина яки конструкцияләрнең буынлы өлешләренә ныклык өчен кидерелә тор. махсус балдак, тугым … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге