zu+fuß

m (1*) 1. anat. ayaq; 2. ayaq, qıç (masa və s.) Gewehr bei \Fuß! hərb. ayağa al!; auf / mit bloßen Füßen ayaqyalın; stehenden \Fußes 1) o saat, o dəqiqə, dərhal; 2) ayaq üstdə; (festen) \Fuß fassen ayaqları üstdə möhkəm durmaq; auf freien \Fuß setzen azad etmək; auf großem \Fuß(e) leben varlı həyat keçirmək; auf eigenen Füßen stehen* müstəqil olmaq; mit j-m auf gutem \Fuß stehen* kimləsə yaxşı münasibətdə olmaq; j-m Füße machen kimisə qovmaq; sich die Füße ablaufen* gəzməkdən yorulmaq; zu \Fuß piyada; das hat Hand und \Fuß bu diqqətəlayiqdir (dəyərlidir); das hat weder Hand noch \Fuß bu heç nəyə yaramır; sich mit Händen und Füsen gegen etw. wehren var gücü ilə özünü müdafiə etmək; 3. ətək, yamac (dağda); 4. bölgü (şeirdə); 5. inv fut (ölçü); ◊ auf dem \Fuß(e) folgen dalınca getmək

f (3) 1. əl; die äußere \Hand əlin üstü; die flache / innere / platte \Hand əlinin içi; die geballte / geschlossene \Hand yumruq; die hohle \Hand ovuc; eine glückliche \Hand düşərli (yüngül) əl; eine glückliche \Hand haben düşərli (yüngül) əli olmaq; er hat keine glückliche \Hand onun əli ağırdır; eine freie \Hand haben bir əli bir başı olmaq, sərbəst hərəkət imkanına malik olmaq; eine offene / milde \Hand haben əliaçıq olmaq; j-m freie \Hand lassen kiminsə əl-qolunu açmaq; linker \Hand sola, sol tərəfə; rechter \Hand sağa, sağ tərəfə; saubere Hände haben əldən təmiz olmaq; von\Handzu\Hand əldən-ələ; an der \Hand əlindən; an der \Hand eines Lehrers məc. müəllimin rəhbərliyi altında; \Handin\Hand 1) əl-ələ, birgə; 2) məc. dostcasına; etw. bei der \Hand haben əlinin altında olmaq; er ist mit der Antwort gleich bei der \Hand məc. o, söz üçün məəttəl qalan deyil, söz üçün cibə girmir; unter der \Hand 3) lap yaxında, əlinin altında; 2. əl altınca, xəlvəti; zu Händen şəxsən əlinə (özünə), die \Hand anlegen (an A) məc. başlamaq, girişmək (nəyəsə); əli olmaq (nədəsə); (die) letzte \Hand an etw. legen nəyisə qurtarmaq, başa çatdırmaq; die \Hand an sich legen özünü öldürmək; die \Hand geben* auf etw. bir şeyə zamin olmaq; 3. məc. xətt; das ist nicht meine \Hand bu mənim xəttim deyil; ◊ j-m die Hände binden kiminsə əl-qolunu bağlamaq;\Hand aufs Herz! ürəyini buz kimi saxla!; meine \Hand darau! Söz verirəm! And içirəm!; kurzer \Hand 1) müxtəsəri, sözün qısası; 2) rəsmiyyətsiz; 3) mərasimsiz; freie \Hand haben sərbəst hərəkət etmək, sərbəst olmaq; seine \Hand von j-m abziehen / zurückziehen əlini kiminsə üstündən götürmək; j-m an die \Hand gehen* kiməsə kömək etmək; es liegt auf der (flachen, platten) \Hand bu aydındır; j-m auf die Hände sehen* kiməsə göz yetirmək; das läßt sich mit Händen greifen* tam aydındır; auf eigene \Hand özbaşına, öz məsuliyyəti altında; die Arbeit geht leicht von der \Hand iş yaxşı gedir; die \Hand im Spiele haben bir işdə əli olmaq, bir işlə əlaqəsi olmaq; das hat \Hand und Fuß bu, yaxşı əsaslandırılmışdır (realdır); das hat weder \Hand noch Fuß bu, yaxşı əsaslandırılmamışdır/real/ağlabatan deyil; alle Hände voll (zu tun*) haben işi çox olmaq; işi başından aşmaq; die Hände von etw. lassen* nədənsə əl çəkmək; weder \Hand noch Fuß rühren əlini ağdan-qaraya vurmamaq; nicht die \Hand vor den Augen sehen* göz-gözü görməmək, çox qaranlıq olmaq; aus freier \Hand verkaufen istənilən qiymətə satmaq; von der \Hand in den Mund leben güc-bəla ilə dolanmaq, özünü çətinliklə dolandırmaq; die Beine in die Hände nehmen* dan. qaçmaq, əkilmək; das Herz in die Hände nehmen* cürətlənmək, ürəklənmək; von langer \Hand (her) çoxdan bəri; von der \Hand weisen* rədd etmək, qəbul etməmək; von der \Hand hələlik, əvvəlcədən; zur \Hand sein işə yaramaq, yararlı olmaq

I vt daxil olmaq, girmək; mein Fuß betritt nie mehr Ihr Haus ayağımı bir də sizə qoymaram; den Rechtsweg \betreten hüq. işi məhkəməyə vermək

II a 1. tapdanmış; 2. məc. pərt edilmiş

vi (s) yuxuya getmək; məc. qurumaq, keyimək (ayaq, əl); der Fuß ist mir eingeschlafen ayağım yatıb

I vt 1. (bei D) tutmaq, yapışmaq; die Gelegenheit beim Schöpfe \fassen məc. fürsəti əldən qaçırmamaq; j-n beim Worte \fassen məc. kimisə sözündən tutmaq; j-n bei seiner schwachen Seite \fassen məc. kiminsə boş damarını tutmaq; 2. haşiyəyə (çərçivəyə) almaq; 3.: (in sich) \fassen özündə tutmaq, yerləşdirmək; das können keine Worte \fassen bunu heç bir sözlə ifadə etmək mümkün deyil; 4. başa düşmək; ◊ ins Auge \fassen baxmaq, gözdən keçirtmək; j-n scharf ins Auge \fassen 1) kiməsə diqqətlə baxmaq; 2) kimisə diqqətlə izləmək; einen Beschluß \fassen qərar qəbul etmək; in Worte \fassen sözlə ifadə etmək; Fuß \fassen ayaq tutub yerimək; Hoffnung \fassen ümidlənmək; Mut \fassen cəsarətlənmək; Wurzel \fassen kök atmaq; sich (D) ein Herz \fassen cürətlənmək; cəsarətini toplamaq; II sich \fassen fikrini toplamaq; özünü ələ almaq; sich kurz \fassen müxtəsər danışmaq

I a 1. bərk; 2. möhkəm; \festes Land torpaq, quru yer (dənizin əksi); \fester Körper möhkəm bədən; 3. möhkəm, davamlı; \fester Boden quru yer; \fester Platz hərb. möhkəmləndirilmiş (istehkam şəklinə salınmış) yer; \feste Burg möhkəmləndirilmiş qala; 4. qəti; \festen Schrittes einhergehen* qəti addımlarla getmək; \fester Schlaf bərk/dərin yuxu; \fester Entschluß qəti qərar; \festen Fuß fassen yerini bərkitmək/möhkəmləndirmək; \fest werden bərkimək; \fest von Gesinnungen öz əqidəsində möhkəm, möhkəməqidəli; 5. daimi, həmişəlik; \feste Anstellung ştatlı vəzifə; \festes Gehalt dəyişməz/daimi maaş; \feste Wohnung daimi mənzil; \feste Kundschaft daimi müştərilər; \fester Preis sabit qiymət; II adv möhkəm, möhkəmcəsinə, bərk; \fest überzeugt sein tam əmin olmaq; \fest an etw. glauben nəyəsə bərk/möhkəm inanmaq; \fest bei etw. bleiben*… üstündə möhkəm durmaq; sözündən dönməmək; steif und \fest behaupten inadla təsdiq etmək; in einer Wissenschaft \fest sein hər hansı bir elmdən məlumatı olmaq; \festsein gegen etw. nəyə qarşısa mətin olmaq

I 1. a 1. azad, sərbəst; maneəsiz, əngəlsiz; \freier Zutritt açıq yol, azad giriş; Freie Stadt azad şəhər; auf \freien Fuß setzen azad etmək (həbsdən); j-m \freie Hand lassen* kiməsə sərbəst hərəkət imkanı vermək; einer Sache \freien Lauf lassen* işin gedişinə qarışmamaq; seinen Tränen \freien Lauf lassen* doyunca ağlamaq, göz yaşı tökmək; aus \freiem Antrieb könüllü; ich bin so \frei cəsarət edirəm; 2. açıq-aşkar; ein \freies Wort açıq (deyilmiş) söz; ein \freier Blick açıq (düz) baxış; 3. boş, tutulmamış; \freie Stelle 1) vakansiya; 2) tala, çəmən (meşədə), \freie Stunde boş vaxt, istirahət vaxtı; der \freie Tag istirahət günü; 4. pulsuz, havayı; \freie Fahrt pulsuz gediş (qatar), 5. boş (yer); \freie Aussicht açıq görünüş; \freier Platz boş (tutulmamış) yer; unter \freiem Himmel açıq havada; II adv 1. azad; Eintiritt \frei giriş azaddır; wir haben es \frei biz boşuq, dərsimiz yoxdur; 2. açıqcasına, açıqdan-açığa; 3. pulsuz, havayı; \frei ins Haus evə aparmaq (pulsuz); ◊ \frei sprechen* sərbəst danışmaq; improvizasiya etmək, sinədən demək; \frei heraus reden, \frei und offen sagen, \frei von der Leber weg reden nəyisə utanıb-çəkinmədən şıppıltıyla kiminsə üzünə demək

f (gegen A) müharibə elan etmə; \Kriegeserklärungfall m oh. pl müharibəyə səbəb; im \Kriegeserklärungfall müharibə olarsa; für den \Kriegeserklärungfall müharibə üçün; \Kriegeserklärungführung f müharibə aparmaq üsulu; \Kriegeserklärungfuß m oh. pl: auf den \Kriegeserklärung fuß setzen hərbi vəziyyətə keçirmək; mit j-m auf dem \Kriegeserklärungfuß stehen* kimləsə müharibə vəziyyətində olmaq; düşmənçilik etmək; \Kriegeserklärunggefahr f müharibə qorxusu; \Kriegeserklärunggefangene m hərbi əsir; \Kriegeserklärunggefangenschaft f əsirlik; \Kriegeserklärunggerät n hərbi ləvazimat; \Kriegeserklärungherd m müharibə ocağı; \Kriegeserklärunghetzer m müharibə qızışdıran

vt göz gəzdirmək, baxmaq, yoxlamaq; er musterte mich von Kopf bis zu Fuß o məni başdan-ayağa kimi süzdü; hərb. yoxlamaq (tibbi yoxlama)

I vt 1. (an A) qoymaq (harayasa); oturtmaq; 2. tex. soba tikmək / quraşdırmaq; 3. mətb. yığmaq (şrifti); 4.: ein Gedicht in Musik \setzen şerə musiqi bəstələmək; j-n auf die Straße \setzen məc. kimisə küçəyə atmaq; j-n an die Luft \setzen, j-m den Stuhl vor die Tür \setzen kimisə evdən qovmaq; ans Land \setzen quruya çıxarmaq, düşürmək (gəmidən); sich (D) etw. in den Kopf \setzen nəyisə beyninə yeritmək; sich (D) ein Ziel \setzen qarşısına məqsəd qoymaq; j-m den roten Hahn aufs Dach \setzen məc. kiminsə evinə od vurmaq; j-n auf freien Fuß \setzen kimisə azadlığı buraxmaq; große Hoffnungen auf etw. \setzen nəyəsə böyük ümidlər bəsləmək; etw. aufs Spiel \setzen risk etmək, təhlükə altına qoymaq; in Bewegung \setzen hərəkətə gətirmək, işə salmaq; in Umlauf \setzen istifadəyə vermək; die Flagge \setzen bayrağı qaldırmaq; \setzen wir den Fall, daß … fərz edək ki…; II vi (s); das Pferd setzt über den Graben at xəndəyin üstündən hoppanır; III sich \setzen 1. oturmaq; 2. çəkmək; sich aufs hohe Roß \setzen özünü öymək, lovğalanmaq; sich auf die Hinterfüße \setzen tərslik etmək; şahə qalxmaq; in Freiheit \setzen azadlığa buraxmaq; sich mit j-m in Verbindung \setzen kimləsə əlaqəyə girmək; IV vimp: es setzt Hiebe dan. cəza olacaq, yaxşı kötək olacaq

m (1*) 1. zərbə, təkan; toqquşma; ein \Stoß mit dem Fuß təpik; j-m einen \Stoß geben* kimisə itələmək; den entscheidenden \Stoß führen qəti zərbə endirmək; 2. küləyin ani şiddəti; 3. yığın, qalaq, topa, qucaq; ein \Stoß Wäsche bir qalaq / qucaq pal-paltar; 4. tex. çatqı, calaq; 5. məd. yan divarlar; \Stoß halten* istiqaməti pozmadan tuneli / quyunu qazmaq

I vi (s) içəri girmək, addımlamaq; auf der Stelle \treten hərb. yerində addımlamaq; an j-s Stelle \treten kiminsə yerini tutmaq / yerinə köçmək; einer Sache näher \treten işin mətləbinə yaxınlaşmaq; ◊ j-m unter die Augen \treten kiminsə gözünə görünmək; j-m auf die Hühneraugen \treten kiminsə yağırını basmaq; in j-s Fuß(s)tapfen \treten kimisə özünə nümunə bilmək / saymaq; in Erscheinung / zutage \treten aşkara çıxmaq; in den Streik \treten tətil etmək; über die Ufer / aus den Ufern \treten daşmaq (çay); II vt tapdalamaq; ◊ etw. mit Füßen \treten məc. nəyisə ayaqlar altına atmaq; die Kelter \treten üzüm sıxmaq; entzwei / in Stücke \treten sındırmaq, parçalamaq, den Blasebalg \treten körük çəkmək

vt 1. əvəz etmək; 2. təqdim etmək; müdafiə etmək; j-s Interessen \vertreten kiminsə xeyrinə danışmaq; einen Standpunkt \vertreten öz fikrinin üstündə durmaq; 3. (yolu) kəsmək; 4. sich (D) den Fuß \vertreten qıçını burxutmaq; sich (D) die Beine \vertreten dan. gəzib-dolanmaq, ayaq seyrinə çıxmaq; ◊ er hat die Kinderschuhe \vertreten o, uşaqlıq yaşından çıxıb; j-m die Brücke \vertreten kiməsə yol açmaq

I prp (D) doğru, tərəf; ilə; -da/-də; üçün; yanına; üzərində \zu Gendscha Gəncədə; \zu ebener Erde birinci mərtəbədə; \zu Wasser und \zu Lande suda və quruda; \zu Tisch sitzen* masa arxasında əyləşmək; \zu Rad velosipeddə, velosipedlə; \zu Felde ziehen* hərb. yürüşə (hərbi əməliyyata) başlamaq; \zu zweit, \zu zweien ikilikdə; sie ist gut \zu Fuß o, ayaqdan itidir; etw. \zu Papier bringen* nəyisə yazılı ifadə etmək / yazıya salmaq; zur Not bəd ayaqda, bədəbəddə; das Spiel steht 3 zu 3 oyunun hesabı 3:3-dür; II adv çox, həddən artıq, olduqca; \zu sehr həddən artıq; ab und \zu bəzən, hərdənbir; nur \zu! davam etdir!; mach \zu! tez ol!; das Fenster ist \zu pəncərə bağlıdır; III (hissəcik inf-dən qabaq tərcümə olunmur); ich habe viel \zu tun* işim çoxdur