vor+(dem)

I prp (statikanı bildirdikdə D; dinamikanı bildirdikdə A): qarşı, qabaq, əvvəl, yan, kimi şəklində tərcümə olunur; 5 Tage \vor seinem Urlaub məzuniyyətindən 5 gün qabaq (əvvəl); \vor allem, \vor allen Dingen hər şeydən əvvəl; nach wie \vor qabaqkı / əvvəlki kimi; er brummte etw. \vor sich hin o, burnunun altında nəsə mızıldadı; zehn Minuten \vor fünf beşə on dəqiqə qalmış; nicht \vor sieben (Uhr) saat yeddidən tez olmayaraq; ◊ Man soll den Tag nicht \vor dem Abend loben ata. söz. ≅ Arxı adda sonra “bərəkallah” de; Cücəni payızda sanayarlar; Er sieht den Wald \vor lauter Bäumen nicht ata. söz. ≅ Ağac dalında meşəni görmür; das Schiff geht \vor Anker dəniz. gəmi lövbər salır; \vor der Nase burnunun ucunda, lap yaxınında; II adv \vor! irəli!

= vor dem; heute \vorm Jahr düz bir il bundan qabaq; ◊ er hat ein Brett \vorm Kopf məc. o gicbəsərdir

m (1*) 1. baş; den \Kopf oben behalten* 1) başını dik tutmaq; 2) məc. ruhdan düşməmək; den \Kopf hängen lassen* məc. ruhdan düşmək; er weiß nicht, wo ihm der \Kopf steht o, başını itirib; ◊ das will ihm nicht in den \Kopf məc. bu onun başına girmir; er ist nicht auf den \Kopf gefallen məc. o, axmaq deyil; der \Kopf steht ihm nicht recht məc. o özündə deyil; j-m den \Kopf warm machen məc. kimisə qızışdırmaq; j-m den \Kopf waschen* kimisə danlaqdan keçirmək; j-m etw. auf den \Kopf zusagen məc. kimisə təqsirləndirmək; j-m über den \Kopf wachsen* məc. kimisə ötüb keçmək (birlikdə); j-m den \Kopf zurechtrücken məc. kiminsə başına ağıl qoymaq; die Köpfe zusammenstecken məc. pıçıldaşmaq; alles auf den \Kopf stellen hər şeyi alt-üst etmək; sich (D) die Augen aus dem \Kopfe sehen məc. gözlərini xarab etmək (çox işləməkdən); mit bloßem \Kopfe açıq başla, başıaçıq; Hals über \Kopf çox iti, çox cəld; die Hände über dem \Kopfe zusammenschlagen* əllərini başı üstündə çarpazlamaq; 2. ağıl, zehin, dərrakə, idrak; ein klarer \Kopf ağıllı baş, aydın fikirləşən; im \Kopf(e) fikrində, ağlında; die führenden / leitenden Köpfe einer Idee hansısa ideyanın baniləri; er hat einen offenen \Kopf o, aydın fikirləşən adamdır; den \Kopf verlieren* məc. başını itirmək; çaşmaq; aus dem \Kopfe əzbər, əzbərdən; etw. im \Kopfe behalten* nəyisə yadda saxlamaq; er ist nicht richtig im \Kopfe onun ağılı özündə deyil; etw. geht mir durch den \Kopf ağlıma bir şey gəldi, yadıma bir şey düşdü; 3. baş, həyat; seinen \Kopf aufs Spiel setzen həyatı ilə risk etmək; \Kopf und Kragen kosten məc. baha başa gəlmək, baha oturmaq; es gilt den \Kopf, es geht an \Kopf und Kragen burada başınla (həyatınla) risk edirsən; den \Kopf hergeben müssen* cəfasını çəkmək; başını qurban vermək; 4. bot. papaq (göbələkdə); baş (kələm); 5.: \Kopf einer Zeituug məc. başlıq (qəzetdə); ◊ j-m eine Beleidigung an den \Kopf werfen* kimisə təhqir etmək, ; etw. auf seinen eigenen \Kopf tun* nəyisə özbaşına etmək; auf seinem \Kopf(e) bestehen* / beharren / verbleiben* dediyindən dönməmək, inad etmək; sich (D) etw. in den \Kopf setzen məc. beyninə yerləşdirmək (özünün); bei meinem \Kopf! başıma and olsun!, başım haqqı!; j-n vor den \Kopf stoßen* kiminsə xətrinə dəymək; kimisə bərk həyəcanlandırmaq; kimisə itələmək; ein Brett vor dem \Kopfe haben dan. dardüşüncəli (axmaq) olmaq

f oh, pl vor (D) diqqət; hörmət, ehtiram; \Achtung vor dem Alter böyüklərə hörmət; \Achtung! Diqqət! (hərb., rad.); Alle \Achtung! Afərin!, Ay sağ ol!

vt (j-n um / für A, wegen G) tərifləmək (kimisə, nəyə görəsə); ◊ Man soll den Tag nicht vor dem Abend \loben ata. söz. ≅ Arxı addamamış hopp deməzlər; Cücəni payızda sayarlar

n (5) 1. taxta, lövhə; gesägte \Bretter nazik, ensiz taxtalar; 2.: schwarzes \Brett 1) qara lövhə; 2) elan lövhəsi; 3. sini; 4. rəf; 5. şahmat taxtası; 6. pl tea. səhnə; 7. pl idm. ayaq xizəyi; er hat ein \Brett vor dem Kopf dan. o gicdir; j-m das \Brett unter den Fußen wegziehen kiminsə son ümidini kəsmək; die \Bretter betreten aktyor olmaq

I m (7*) 1. port, liman; sığınacaq yeri; 2. av. anqar; kurz vor dem \Hafen scheitern məqsədə çatmağa az qalmış fəlakətə düçar olmaq; 3. məc. sakit yurd; in den \Hafen einlaufen* məc. etibarlı bir sığınacağa gəlmək; məqsədə nail olmaq; səyahəti bitirmək; in den letzten \Hafen einlaufen* ölmək

II m (7*) 1. ləhc. saxsı güvəc; 2. tex. puta (içində metal əritmək üçün odadavamlı qab.)

I vt 1. saxlamaq; dayandırmaq; 2. əməl etmək; eine Festung \halten qalanı müdafiə etmək; Frieden \halten sülhü qorumaq; Maß \halten həddini bilmək; Ruhe \halten sakitliyi qorumaq; Schritt \halten mit j-m kimləsə ayaqlaşmaq; Ordnung \halten səliqəli saxlamaq; Wort \halten məc. sözünün üstündə durmaq; 3. eine Rede \halten nitq söyləmək; eine Vorlesung \halten mühazirə oxumaq; j-n beim Worte \halten kimisə sözündən tutmaq; eine Zeitung \halten qəzetə abunəçi olmaq; den Mund \halten dilini (ağzını) saxlamaq; 4. (für A) hesab etmək, saymaq; zənn etmək, güman etmək; j-n kurz \halten kiməsə sərbəstlik verməmək; II vi dayanmaq, saxlamaq; ein Auto hält vor dem Tor avtomobil darvazanın qarşısında dayanır; die Züge \halten hier 5 Minuten qatarlar burada 5 dəqiqə dayanır; auf etw. (A) \halten nəyəsə diqqət (əhəmiyyət) vermək; viel auf j-n / von j-m \halten kimisə çox dəyərləndirmək; III sich \halten 1. özünü saxlamaq (həmç. məc.); 2.: sich an j-n, etw. \halten kimdənsə, nədənsə yapışmaq; sich rechts \halten sağ tərəflə (tərəfdən) getmək; sich gut \halten 1) özünü yaxşı aparmaq; 2) yaxşı qalmaq (meyvə, çaxır və s.)

f (3) inək; ◊ dastehen* wie die \Kuh vor dem neuen Tor ≅ gözünü mal kimi döymək; Man wird alt wie ene \Kuh und lernt noch immer was dazu ata. söz. ≅ Yüz yaşa, yüz öyrən; Soviel von etw. verstehen*, wie die \Kuh vom Sonntag ≅ Eşşək nə bilir, zəfəran nədir

n: vor dem \Schlafengehen yatmazdan qabaq

I n (5) saray; qəsr; qala; Schlösser in die Luft bauen məc. xəyala dalmaq

II n (5) 1. qıfıl, kilid; 2. süngü (tüfəngdə); ein \Schloß vorhängen qıfıllamaq, kilidləmək; ◊ er hat ein \Schloß vor dem Mund o az danışandır; hinter \Schloß und Riegel dustaq

a 1. (\alle, \alles, \alle) hamısı, hamı; vor \allem, vor \allen Dingen hər şeydən öncə; \alle beide hər ikisi; \alles Gute! salamat qalın!; in \aller Eile tələsik; in \aller Stille səssiz-səmirsiz, xəlvətcə; das ist \all es var-yox budur; \alles eingerechnet hər şeyi hesaba alaraq; \alles in \allem cəmi; in \aller Frühe səhər tezdən; xoruz banlamamış; mit \aller Gewalt var qüvvə ilə; aus \allem dem, aus \alle diesem bunların hamısından; über \alles hər şeydən artıq; bei \allem dem, bei \alle diesem buna baxmayaraq; Mädchen für \alles hər işi görən qulluqçu; gəzəyən qız; \alle Rechte vorbehalten başqası tərəfindən nəşri qadağandır (alman kitablarının titul vərəqinin arxasında olan yazı); 2. hər kəs, hər hansı; auf \alle Fälle hər ehtimala qarşı, ehtiyatdan, ehtiyat üçün; \alle acht Tage hər həftə; \alle Tage hər gün; \aller Art cürbəcür; \alle Welt hər kəs, hamı; 3. wer \alles kim olur olsun; was \alles nə olur olsun; wo \alles harada olurolsun; das ist nicht \alle Welt wieviel kim bilir, bu nə qədərdir; wer in \aller Welt … axı kim; wer in \aller Welt konnte es wissen! bunu kim bilərdi ki!; nicht um \alles in der Welt heç bir vəchlə, heç vaxt; \aller Anfang ist schwer hər şeyin başlanğıcı çətindir

m (1 5) 1. ağız; seinen \Mund nicht auftun* məc. bir kəlmə də danışmamaq; von \Mund zu \Mund gehen* məc. ağızdan-ağıza gəzmək; wie aus einem \Munde məc. bir ağızdan, bir səslə; ◊ kein Blatt vor den \Mund nehmen* məc. açıq demək, heç nəyi gizlətməmək; den \Mund halten* susmaq, ağzını yummaq; j-m nach dem \Munde reden (kiməsə) yaltaqlanmaq, üzə gülmək; er ist nicht auf den \Mund gefallen o, söz üçün məəttəl qalmaz; den \Mund voll nehmen* öyünmək; etw. ständig im \Munde führen həmişə bir şey haqqında danışmaq; von der Hand in den \Mund leben güc-bəla ilə dolanmaq; 2. çıxış yolu, dəlik; 3. hərb. topun ağzı

vt 1. səpib boşaltmaq; tökmək; sein Herz \ausschütten ürəyini boşaltmaq; 2. töküb boşaltmaq (su); das Kind mit dem Bade \ausschütten qaş düzəltdiyi yerdə gözünü tökmək; 3. divident vermək (aksiyanın üzərinə düşən gəlir faizi); ◊ sich vor Lachen \ausschütten gülməkdən qarnını tutmaq

m (1) qarın; ◊ vor j-m auf dem \Bauch kriechen məc. kiməsə yaltaqlanmaq; quyruq bulamaq

m (1) 1. it, köpək; 2. der Große \Hund astr. Böyük (Kiçik) Köpək bürcü; ◊ da liegt der \Hund begraben məc. əsil mətləb budur, işin kökü burada imiş; auf den \Hund kommen* dilənçi kökünə düşmək; j-n auf den \Hund bringen* kimisə var-yoxdan çıxarmaq; er ist ganz auf dem \Hunde o, böyük ehtiyac içindədir; vor die \Hunde gehen* məhv olmaq, tələf olmaq; damit lockt man keinen \Hund vom Ofen buna heç it də tamah salmaz; er ist mit allen \Hunden gehetzt o, bərkdən-boşdan çıxmış adamdır; 3. məd. qazmaçı arabası

I prp (D) 1. … sonra, … keçəndən sonra; \nach der Arbeit işdən sonra; \nach Tisch nahardan sonra; \nach einiger Zeit bir müddət keçəndən sonra; zehn Minuten \nach sechs yeddiyə 10 dəqiqə işləmiş; \nach zwölf Uhr saat 12-dən sonra; 2. … sonra, … keçəndən sonra (keçmiş zamanda vaxtı göstərdikdə); er kehrte \nach zwei Tagen zurück o, iki gündən sonra qayıtdı; 3. -a/-ə, -ya/-yə, … sarı, … doğru (ölkə və yaşayış məntəqələri, yaxud istiqamət bildirdikdə); \nach Berlin fahren Berlinə getmək; \nach Hause evə; \nach oben yuxarıya; 4. … dan, … dən, … üzrə; … görə … əsasən (əksər halda isimdən sonra durur); wir lernen \nach diesem Buch biz bu kitab üzrə öyrənirik; j-n nur dem Namen \nach kennen kimisə yalnız adından tanımaq; der Reihe \nach sıra ilə; meiner Meinung \nach mənim fikrimcə; II adv: \nach wie vor əvvəlki kimi, hələ də; \nach und \nach yavaşyavaş, tədricən

II präf: 1) hərəkətin istiqamətini: nachlaufen ardınca qaçmaq; 2) yamsılamanı, təqlidi bildirir: nachmachen yamsılamaq

f (11) 1. burun; durch die \Nase reden burunda danışmaq; vor der \Nase weg məc. lap gözünün qabağında; die \Nase hoch tragen məc. burnunu yuxarı tutmaq; qudurmaq; 2. iybilmə qabiliyyəti (ov itlərində); eine gute / feine \Nase haben məc. yaxşı duyğu qabiliyyətinə / həssas duyğuya malik olmaq; 3. duyma qabiliyyəti; 4. tex. çıxıntı; 5. dəniz. burun; ◊ j-m eine \Nase drehen kimisə aldatmaq, tovlamaq; j-m etw. unter die \Nase reiben məc. həqiqəti gözünün içinə demək; immer der \Nase nachgehen düz getmək

m -es, oh. pl (vor D, gegen A) müdafiə, mühafizə (kimdənsə, nədənsə); himayə, havadarlıq; sığınacaq; j-n in \Schutz nehmen* kiməsə qahmar çıxmaq; zu \Schutz und Trutz müdafiəyə və hücuma; unter dem \Schutz der Nacht gecənin qaranlığında

f (10) alın; sich vor die \Stirn schlagen* alnına vurmaq (qəflətən yadına bir şey düşən zaman); ◊ dem Feind die \Stirn bieten* düşmənlə üzbəüz durmaq