Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

viae

  • 1 primae viae

    f.pl.
    primae viae.

    Spanish-English dictionary > primae viae

  • 2 primae viae

    s.
    vías digestivas, primae viae.

    Nuevo Diccionario Inglés-Español > primae viae

  • 3 lymphatic viae

    Универсальный англо-русский словарь > lymphatic viae

  • 4 lymphatic viae

    Англо-русский медицинский словарь > lymphatic viae

  • 5 Quinque viae

    Westminster dictionary of theological terms > Quinque viae

  • 6 طرق

    viae

    Arabic-English Medical Dictionary > طرق

  • 7 الطرق الطبيعية

    viae naturales

    Arabic-English Medical Dictionary > الطرق الطبيعية

  • 8 via

    vĭa, vĭae, f. ( arch. vĕa ou vĕha, ae)    - arch. gén. sing. vias, viāï --- dat. abl. plur. vieis. [st1]1 [-] route, chemin, voie, endroit par où l'on passe, passage, rue.    - munire viam: ouvrir, construire une route.    - via Appia: la voie Appia.    - via Sacra: la voie Sacrée. [st1]2 [-] parcours, marche, trajet, voyage, chemin parcouru.    - se dare in viam: se mettre en route.    - ingredi viam: prendre une route; qqf. se mettre en route.    - ire viā: suivre la route, ne pas quitter la route.    - inter vias: chemin faisant, en route.    - de via languere, Cic.: être fatigué du voyage.    - de via decedere: - [abcl]a - s'écarter de la route, s'égarer. - [abcl]b - au fig. s'écarter du droit chemin. - [abcl]c - céder le pas, laisser le passage.    - decedere alicui de via, Cic. Plaut. ou decedere alicui viā, Suet. ou decedere alicui in via, Ter.: céder le pas à qqn, laisser le passage à qqn, se ranger devant qqn, laisser le haut du pavé à qqn.    - mare et viae (viae ac mare): voyages par mer et par terre.    - totā viā errare, Ter.: se tromper du tout au tout.    - via tridui: trois jours de marche.    - cum tridui viam processisset, nuntiatum est ei Ariovistum ad occupandum Vesontionem contendere, Caes. BG. 1: après trois jours de marche, on lui apprit qu’Arioviste se dirigeait vers Besançon pour s’en emparer.    - rectā viā narrare, Ter.: raconter franchement.    - qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1: ils ne savent pas se conduire eux-mêmes et veulent guider les autres. [st1]3 [-] tout passage: canal, conduit, rue (dans un camp), couloir (dans un théâtre); oesophage ou pharynx; larynx; fente, ouverture, issue. [st1]4 [-] voie, moyen, manière, méthode.    - habeo certam viam atque rationem qua omnes illorum conatus investigare possim, Cic. Verr. 1: j'ai un moyen sûr, une méthode certaine qui me permettra de suivre à la piste toutes leurs entreprises.    - ratione et viā, Cic. avec bon sens et méthode.    - viā et arte dicere, Cic. Brut. 12: parler avec art et méthode.    - viae fallendi, Tibul.: moyens de tromper.    - via laudis: chemin qui mène à la gloire.
    * * *
    vĭa, vĭae, f. ( arch. vĕa ou vĕha, ae)    - arch. gén. sing. vias, viāï --- dat. abl. plur. vieis. [st1]1 [-] route, chemin, voie, endroit par où l'on passe, passage, rue.    - munire viam: ouvrir, construire une route.    - via Appia: la voie Appia.    - via Sacra: la voie Sacrée. [st1]2 [-] parcours, marche, trajet, voyage, chemin parcouru.    - se dare in viam: se mettre en route.    - ingredi viam: prendre une route; qqf. se mettre en route.    - ire viā: suivre la route, ne pas quitter la route.    - inter vias: chemin faisant, en route.    - de via languere, Cic.: être fatigué du voyage.    - de via decedere: - [abcl]a - s'écarter de la route, s'égarer. - [abcl]b - au fig. s'écarter du droit chemin. - [abcl]c - céder le pas, laisser le passage.    - decedere alicui de via, Cic. Plaut. ou decedere alicui viā, Suet. ou decedere alicui in via, Ter.: céder le pas à qqn, laisser le passage à qqn, se ranger devant qqn, laisser le haut du pavé à qqn.    - mare et viae (viae ac mare): voyages par mer et par terre.    - totā viā errare, Ter.: se tromper du tout au tout.    - via tridui: trois jours de marche.    - cum tridui viam processisset, nuntiatum est ei Ariovistum ad occupandum Vesontionem contendere, Caes. BG. 1: après trois jours de marche, on lui apprit qu’Arioviste se dirigeait vers Besançon pour s’en emparer.    - rectā viā narrare, Ter.: raconter franchement.    - qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1: ils ne savent pas se conduire eux-mêmes et veulent guider les autres. [st1]3 [-] tout passage: canal, conduit, rue (dans un camp), couloir (dans un théâtre); oesophage ou pharynx; larynx; fente, ouverture, issue. [st1]4 [-] voie, moyen, manière, méthode.    - habeo certam viam atque rationem qua omnes illorum conatus investigare possim, Cic. Verr. 1: j'ai un moyen sûr, une méthode certaine qui me permettra de suivre à la piste toutes leurs entreprises.    - ratione et viā, Cic. avec bon sens et méthode.    - viā et arte dicere, Cic. Brut. 12: parler avec art et méthode.    - viae fallendi, Tibul.: moyens de tromper.    - via laudis: chemin qui mène à la gloire.
    * * *
        Via, viae. Voye, Chemin ou rue.
    \
        Angusta viarium. Virgil. Destroicts de rues, Rues estroictes.
    \
        Impatiens viae. Ouid. Qui ne peult endurer le travail du chemin.
    \
        Opaca viarum. Virgil. Chemins obscurs.
    \
        Strata viarum. Virgil. Les pavez des rues.
    \
        Viae vrbis. Cic. Les rues de la ville.
    \
        Tres viae sunt ad Mutinam: a supero mari Flaminia, ab infero Aurelia, media Cassia. Cic. Il y a trois chemins.
    \
        Maris tuta via. Ouid. Le chemin par mer.
    \
        Via. Cic. Le cheminer.
    \
        Quum de via languerem. Cic. A cause du chemin.
    \
        Video quot dierum via sit. Cic. Combien il fault de journees pour faire ce chemin, Combien il y a de journees.
    \
        Aliquorum dierum viam in Macedoniam, ad Planciumque perrexi. Cic. J'ay marché avant dedens le pays de Macedonie quelques journees.
    \
        Via, per translationem. Cic. Maniere, Moyen.
    \
        Siqua via est. Virgil. S'il y a quelque moyen.
    \
        Via et arte dicere. Cic. Par art.
    \
        Viam litigandi tradere. Cic. Enseigner à plaider.
    \
        Morum via. Stat. Reigle et exemple de bonnes meurs.
    \
        Via ad gloriam proxima. Cic. Le plus brief et court moyen de parvenir à gloire.
    \
        AEstuosa et puluerulenta via. Cicero. Un chemin chauld et pouldreux.
    \
        Breuis. Virgil. Court chemin.
    \
        Deteriorem viam facere. Vlpian. Empirer le chemin.
    \
        Deterrima via. Cic. Tresmauvais chemin.
    \
        Facilis via. Virgil. Chemin aisé.
    \
        Siquis cloacam in publicam viam immitteret, exque ea re minus habilis via per cloacam fieret, teneri eum Labeo scribit. Vlpian. Moins commode.
    \
        Implicitae viae errore. Lucan. Chemins esquels y a beaucoup de destours et d'autres chemins traversants, qui font errer et fourvoyer les passants.
    \
        Inuia. Virgil. Par où on ne peult passer.
    \
        Liquidae viae. Lucret. Chemin par mer ou riviere.
    \
        Lubrica via plagae. Stat. L'ouverture d'une playe encore sanglante et fraischement faicte.
    \
        Militaris via. Cic. Le grand chemin à pied et à cheval.
    \
        Mollis. Seneca. Chemin aisé.
    \
        Prima via. Plautus, - dummodo nunc prima via Inducamus, vera vt esse credat, quae mentibimur. Tout du premier coup, Tout premierement.
    \
        Publica. Vlpianus. Chemin commun et passant.
    \
        Simplex via mortis. Virgil. Un seul moyen de mourir.
    \
        Subita via. Ouid. Departement soubdain, Allee soubdaine.
    \
        Terrena. Vlpian. Chemin qui n'est point pavé.
    \
        Trita. Cic. Chemin frayé, Chemin batu.
    \
        Velatae viae. Ouid. Rues tendues et couvertes, comme à la feste Dieu.
    \
        Vicinales viae. Paulus iuriscons. Chemins publiques qui sortent parmi les terres, et se vont rendre aux villages.
    \
        Accipere viam. Quintil. Prendre et tenir le chemin qu'on nous baille et monstre.
    \
        Aggredi alia via. Terent. Par autre voye et moyen.
    \
        Occultas vias agere. Virgil. Faire voye soubz terre.
    \
        Errore viae actus. Virgil. Fourvoyé, Desvoyé.
    \
        Aperire viam. Vlpian. Remettre le chemin en sa premiere largeur.
    \
        Aperit viam vis. Virgil. Force se fait faire voye.
    \
        Calcanda omnibus via lethi. Horat. Touts sont subjects à mourir, Touts passeront par, etc.
    \
        Carpere viam. Virgil. S'acheminer, Cheminer, S'avoyer.
    \
        Committere se viae. Cic. Se mettre en chemin.
    \
        Conficere viam. Cic. Cheminer son chemin, Accomplir son chemin.
    \
        Construere vias. Lucan. Faire un chemin ou passage.
    \
        Corripere viam. Virgil. S'acheminer, Se mettre vistement à chemin, S'avoyer.
    \
        Corrumpere viam publicam. Vlpianus. Gaster le grand chemin passant.
    \
        Indociles vias currit lympha. Propert. Qu'on ne luy a point enseigné ne monstré.
    \
        Decedere de via. Cicero. Se destourner du chemin, Se desvoyer, Se destordre.
    \
        Deerrantes via equi. Seneca. Se desvoyants.
    \
        Depelli recta via. Quintil. Estre desvoyé.
    \
        Dare viam alicui perfundum suum. Cic. Luy donner passage.
    \
        Siqua viam dederit fortuna. Virgil. Si fortune nous donne les moyens.
    \
        Dat aura viam. Ouid. Quand on ha vent à gré sur mer.
    \
        Nullas dant vias nobis ad significationum scientiam. Cicero. Ils ne nous ouvrent point le chemin.
    \
        In viam dare se, vel Committere se viae. Cic. Se mettre en chemin, S'avoyer, S'acheminer.
    \
        Ire viam. Virgil. Aller.
    \
        Ire atque redire viam. Virgil. Aller et revenir.
    \
        Errare via. Virgil. Se fourvoyer, Se tordre, ou destordre.
    \
        Tota via errare. Terent. Errer totalement, Se fourvoyer du tout.
    \
        Euadere viam. Virgilius. Eschapper hors du mauvais chemin et dangereux.
    \
        Excedere nota regione viarum. Virgil. Preceder ses compaignons par rues et chemins qu'on congnoist.
    \
        Exigere viam dicuntur Magistratus. Asconius. Quand ils contraignent chascun de faire paver devant sa maison.
    \
        Hinc via Tartarei quae fert Acherontis ad vndas. Virgil. Qui meine, etc.
    \
        Veterem et obsoletam viam ingressi sunt. Liu. Ce n'est pas chose nouvelle, Ce n'est rien de nouveau, On ha assez ouy parler de semblables faicts. B.
    \
        Insistere viam agendi aliquid. Virgil. Instituer ou commencer et exercer l'art et maniere de faire quelque chose.
    \
        Inuenire viam. Virgil. Trouver moyen d'eschapper.
    \
        Noscere omnes vias pecuniae. Cic. Congnoistre touts les moyens d'avoir argent.
    \
        Pergere viam. Cic. Marcher avant.
    \
        Omnes vias persequar, quibus putabo ad id, quod volumus, perueniri posse. Cic. Je poursuyvray touts les moyens.
    \
        Praecipitare viam. Ouid. Haster fort son chemin, Courir.
    \
        Procedere viam. Cic. Marcher oultre.
    \
        Progredi viam. Cic. Avancer chemin.
    \
        Rapere viam aliquo. Sil. Courir.
    \
        Reduci alio flexu ad rectam viam. Quintil. Se radresser et remettre ou revenir au droict chemin.
    \
        Reficere viam. Vlpianus. Refaire et r'habiller.
    \
        Secare viam. Virgil. Cheminer.
    \
        Sequi viam aliquam in re aliqua. Cic. Suyvre une facon de faire.
    \
        Strauit viam per mare Xerxes. Lucret. A faict et estendu un pont de basteaux sur la mer pour passer son armee.
    \
        Sternere viam lapide. Vlpian. Paver.
    \
        In via esse. Cic. Estre en chemin.
    \
        Saltu viam superare. Virgil. Saulter par dessus.
    \
        Tenere vias omnes amoris. Plaut. Scavoir touts les tours.
    \
        Tentare viam. Virgil. Essayer le moyen.
    \
        Terere viam. Ouid. Cheminer, Frayer.
    \
        Tradere viam optimarum artium alicui. Cic. L'enseigner et l'adresser en la voye de bonnes sciences.
    \
        Venire viam multorum dierum. Cic. Cheminer plusieurs journees.
    \
        Vorare viam. Catul. Despescher chemin.
    \
        Vti via. Cic. Ne decliner ne ca ne là.
    \
        Via peruolgata patrum. Terent. Selon la coustume, ou à la maniere accoustumee des peres.

    Dictionarium latinogallicum > via

  • 9 vea

    vĭa ( vĕa, Varr. R. R. 1, 2, 14), ae ( gen. sing. vias, Enn. ap. Prisc. p. 679 P., or Ann. v. 421 Vahl.; viāï, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16, or Ann. v. 209 ib.; Lucr. 1, 406; 1, 659; 2, 249 et saep.; dat. plur. VIEIS, Inscr. Lat. 206, 50), f. [Sanscr. vah-āmi, bring, lead; Gr. ochos, ochêma, vehicle; Germ. Wagen; Engl. wagon; from this root are also veho, vexo, etc.], a way, in the most general sense (for men, beasts, or carriages, within or without a city), a highway, road, path, street.
    I.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    viae latitudo ex lege duodecim tabularum in porrectum octo pedes habet, in anfractum, id est ubi flexum est, sedecim,

    Dig. 8, 3, 8:

    Romam in montibus positam et convallibus, non optimis viis, angustissimis semitis,

    Cic. Agr. 2, 35, 96:

    et modo quae fuerat semita, facta via est,

    Mart. 7, 61, 4:

    aut viam aut semitam monstret,

    Plaut. Rud. 1, 3, 30:

    mi opsistere in viā,

    id. Curc. 2, 3, 5:

    ire in viā,

    Ter. Eun. 3, 2, 42:

    omnibus viis notis semitisque essedarios ex silvis emittebat,

    Caes. B. G. 5, 19 (opp. semita), id. ib. 7, 8; Liv. 44, 43, 1; cf.:

    decedam ego illi de viā,

    Plaut. Trin. 2, 4, 80; cf. id. Curc. 2, 3, 8:

    paulum ad dexteram de viā declinavi,

    Cic. Fin. 5, 2, 5:

    decedere viā,

    Suet. Tib. 31:

    aestuosa et pulverulenta via,

    Cic. Att. 5, 14, 1:

    quā (viā) Sequanis invitis propter angustias ire non poterant,

    Caes. B. G. 1, 9:

    cursare huc illuc viā deterrimā,

    Cic. Att. 9, 9, 2:

    in viam se dare,

    to set out on a journey, id. Fam. 14, 12:

    te neque navigationi neque viae committere,

    id. ib. 16, 4, 1:

    tu abi tuam viam,

    Plaut. Rud. 4, 3, 88:

    milites monuit, viā omnes irent, nec deverti quemquam paterentur,

    along the highway, Liv. 25, 9, 4.—In a double sense:

    ire publicā viā,

    Plaut. Curc. 1, 1, 35.—Prov.: qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. v. 358 Vahl.):

    de viā in semitam degredi,

    Plaut. Cas. 3, 5, 40:

    totā errare viā,

    Ter. Eun. 2, 2, 14.—
    2.
    In partic., as the name of a particular street or road:

    tres ergo viae, a supero mari Flaminia, ab infero Aurelia, media Cassia,

    Cic. Phil. 12, 9, 22:

    Via Appia,

    id. Mil. 6, 15; id. Imp. Pomp. 18, 55; cf. Liv. 9, 29, 6;

    v. Appius: Via Campana,

    Suet. Aug. 94;

    v. Campania: Sacra Via, in Rome, in the fourth region,

    Varr. L. L. 5, § 47 Müll.; Fest. p. 290 ib.; Cic. Planc. 7, 17; Hor. Epod. 4, 7; 7, 8:

    Via Sacra,

    id. S. 1, 9, 1;

    also written as one word, SACRAVIA,

    Inscr. Grut. 638, 7; 1033, 1; cf. Charis. p. 6 P.; Diom. p. 401 ib. (v. sacer, I. A.); cf. Becker, Antiq. 1, p. 219 sq.— Hence, Sacrăvĭenses, ĭum, m., those dwelling on the Sacra Via, Fest. s. v. October equus, p. 178 Müll.—
    B.
    Transf.
    1.
    Abstr., like our way, for march, journey (syn. iter):

    cum de viā languerem,

    Cic. Phil. 1, 5, 12:

    nisi de viā fessus esset,

    id. Ac. 1, 1, 1: tridui via, a three days' march or journey, Caes. B. G. 1, 38:

    bidui,

    id. ib. 6, 7; Cic. Div. 1, 15, 27:

    longitudo viae,

    Liv. 37, 33, 3:

    flecte viam velis,

    Verg. A. 5, 28:

    tum via tuta maris,

    Ov. M. 11, 747:

    feci Longa Pherecleā per freta puppe vias,

    id. H. 16, 22:

    ne inter vias praeterbitamus, metuo,

    by the way, on the road, Plaut. Poen. 5, 3, 43; Ter. Eun. 4, 2, 1; Turp. ap. Non. p. 538, 8 et saep.—
    2.
    In gen., a way, passage, channel, pipe, etc.; thus, a lane in a camp, Caes. B. G. 5, 49; a passage between the seats of a theatre, Mart. 5, 14, 8; Tert. Spect. 3; of the veins:

    omnes ejus (sanguinis) viae,

    Cic. N. D. 2, 55, 137; of the chyle ducts:

    quaedam a medio intestino usque ad portas jecoris ductae et directae viae,

    id. ib.; the windpipe, Ov. M. 15, 344; 14, 498; a cleft through which any thing penetrates, Verg. G. 2, 79; cf. Ov. M. 11, 515; the path or track of an arrow, Verg. A. 5, 526; a stripe in a party-colored fabric, Tib. 2, 3, 54 et saep.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., a way, method, mode, manner, fashion, etc., of doing any thing, course (cf. modus):

    vitae,

    Cic. Fl. 42, 105; id. Agr. 1, 9, 27; id. Sest. 67, 140; Hor. Ep. 1, 17, 26; Sen. Brev. Vit. 9, 5; Lact. Epit. 67, 12:

    via vivendi,

    Cic. Off. 1, 32, 118:

    rectam vitae viam sequi,

    id. ib.:

    Socrates hanc viam ad gloriam proximam dicebat esse,

    id. ib. 2, 12, 43:

    haec ad aeternam gloriam via est,

    Plin. 2, 7, 5, § 18:

    haec una via omnibus ad salutem visa est,

    Liv. 36, 27, 8:

    invenire viam ad mortem,

    Plin. Ep. 3, 16, 12:

    totidem ad mortem viae sunt,

    Sen. Contr. 1, 8, 6:

    cum eum hortarer ut eam laudis viam rectissimam esse duceret,

    Cic. Brut. 81, 281: haec est una via laudis, id. Sest. 65, 137:

    totam ignoras viam gloriae,

    id. Phil. 1, 14, 33:

    quae tum promptissima mortis via, exsolvit venas,

    Tac. A. 16, 17:

    habeo certam viam atque rationem, quā omnes illorum conatus investigare et consequi possim,

    Cic. Verr. 1, 16, 48:

    defensionis ratio viaque,

    id. ib. 2, 5, 1, §

    4: non tam justitiae quam litigandi tradunt vias,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    docendi via,

    id. Or. 32, 114:

    optimarum artium vias tradere,

    id. Div. 2, 1, 1:

    (di) non... nullas dant vias nobis ad significationum scientiam,

    id. ib. 2, 49, 102:

    rectam instas viam,

    i. e. you speak correctly, truly, Plaut. As. 1, 1, 41.—Adverb.: rectā viā, directly:

    ut rectā viā rem narret ordine omnem,

    Ter. Heaut. 4, 3, 28.—
    B.
    Pregn. (cf. ratio), the right way, the true method, mode, or manner:

    ingressu'st viam, i. e. rectam,

    Plaut. Am. 1, 1, 273:

    in omnibus quae ratione docentur et viā, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

    rationally and methodically, Cic. Or. 33, 116:

    ut ratione et viā procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29.—Adverb.: viā, rightly, properly (opp. to wandering out of the way):

    ipsus eam rem secum reputavit viā,

    Ter. And. 2, 6, 11:

    viā et arte dicere,

    Cic. Brut. 12, 46. —
    C.
    Viam perficere, i. e. to attain an end, Just. Inst. proöem. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > vea

  • 10 via

    vĭa ( vĕa, Varr. R. R. 1, 2, 14), ae ( gen. sing. vias, Enn. ap. Prisc. p. 679 P., or Ann. v. 421 Vahl.; viāï, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16, or Ann. v. 209 ib.; Lucr. 1, 406; 1, 659; 2, 249 et saep.; dat. plur. VIEIS, Inscr. Lat. 206, 50), f. [Sanscr. vah-āmi, bring, lead; Gr. ochos, ochêma, vehicle; Germ. Wagen; Engl. wagon; from this root are also veho, vexo, etc.], a way, in the most general sense (for men, beasts, or carriages, within or without a city), a highway, road, path, street.
    I.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    viae latitudo ex lege duodecim tabularum in porrectum octo pedes habet, in anfractum, id est ubi flexum est, sedecim,

    Dig. 8, 3, 8:

    Romam in montibus positam et convallibus, non optimis viis, angustissimis semitis,

    Cic. Agr. 2, 35, 96:

    et modo quae fuerat semita, facta via est,

    Mart. 7, 61, 4:

    aut viam aut semitam monstret,

    Plaut. Rud. 1, 3, 30:

    mi opsistere in viā,

    id. Curc. 2, 3, 5:

    ire in viā,

    Ter. Eun. 3, 2, 42:

    omnibus viis notis semitisque essedarios ex silvis emittebat,

    Caes. B. G. 5, 19 (opp. semita), id. ib. 7, 8; Liv. 44, 43, 1; cf.:

    decedam ego illi de viā,

    Plaut. Trin. 2, 4, 80; cf. id. Curc. 2, 3, 8:

    paulum ad dexteram de viā declinavi,

    Cic. Fin. 5, 2, 5:

    decedere viā,

    Suet. Tib. 31:

    aestuosa et pulverulenta via,

    Cic. Att. 5, 14, 1:

    quā (viā) Sequanis invitis propter angustias ire non poterant,

    Caes. B. G. 1, 9:

    cursare huc illuc viā deterrimā,

    Cic. Att. 9, 9, 2:

    in viam se dare,

    to set out on a journey, id. Fam. 14, 12:

    te neque navigationi neque viae committere,

    id. ib. 16, 4, 1:

    tu abi tuam viam,

    Plaut. Rud. 4, 3, 88:

    milites monuit, viā omnes irent, nec deverti quemquam paterentur,

    along the highway, Liv. 25, 9, 4.—In a double sense:

    ire publicā viā,

    Plaut. Curc. 1, 1, 35.—Prov.: qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1, 58, 132 (Trag. v. 358 Vahl.):

    de viā in semitam degredi,

    Plaut. Cas. 3, 5, 40:

    totā errare viā,

    Ter. Eun. 2, 2, 14.—
    2.
    In partic., as the name of a particular street or road:

    tres ergo viae, a supero mari Flaminia, ab infero Aurelia, media Cassia,

    Cic. Phil. 12, 9, 22:

    Via Appia,

    id. Mil. 6, 15; id. Imp. Pomp. 18, 55; cf. Liv. 9, 29, 6;

    v. Appius: Via Campana,

    Suet. Aug. 94;

    v. Campania: Sacra Via, in Rome, in the fourth region,

    Varr. L. L. 5, § 47 Müll.; Fest. p. 290 ib.; Cic. Planc. 7, 17; Hor. Epod. 4, 7; 7, 8:

    Via Sacra,

    id. S. 1, 9, 1;

    also written as one word, SACRAVIA,

    Inscr. Grut. 638, 7; 1033, 1; cf. Charis. p. 6 P.; Diom. p. 401 ib. (v. sacer, I. A.); cf. Becker, Antiq. 1, p. 219 sq.— Hence, Sacrăvĭenses, ĭum, m., those dwelling on the Sacra Via, Fest. s. v. October equus, p. 178 Müll.—
    B.
    Transf.
    1.
    Abstr., like our way, for march, journey (syn. iter):

    cum de viā languerem,

    Cic. Phil. 1, 5, 12:

    nisi de viā fessus esset,

    id. Ac. 1, 1, 1: tridui via, a three days' march or journey, Caes. B. G. 1, 38:

    bidui,

    id. ib. 6, 7; Cic. Div. 1, 15, 27:

    longitudo viae,

    Liv. 37, 33, 3:

    flecte viam velis,

    Verg. A. 5, 28:

    tum via tuta maris,

    Ov. M. 11, 747:

    feci Longa Pherecleā per freta puppe vias,

    id. H. 16, 22:

    ne inter vias praeterbitamus, metuo,

    by the way, on the road, Plaut. Poen. 5, 3, 43; Ter. Eun. 4, 2, 1; Turp. ap. Non. p. 538, 8 et saep.—
    2.
    In gen., a way, passage, channel, pipe, etc.; thus, a lane in a camp, Caes. B. G. 5, 49; a passage between the seats of a theatre, Mart. 5, 14, 8; Tert. Spect. 3; of the veins:

    omnes ejus (sanguinis) viae,

    Cic. N. D. 2, 55, 137; of the chyle ducts:

    quaedam a medio intestino usque ad portas jecoris ductae et directae viae,

    id. ib.; the windpipe, Ov. M. 15, 344; 14, 498; a cleft through which any thing penetrates, Verg. G. 2, 79; cf. Ov. M. 11, 515; the path or track of an arrow, Verg. A. 5, 526; a stripe in a party-colored fabric, Tib. 2, 3, 54 et saep.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., a way, method, mode, manner, fashion, etc., of doing any thing, course (cf. modus):

    vitae,

    Cic. Fl. 42, 105; id. Agr. 1, 9, 27; id. Sest. 67, 140; Hor. Ep. 1, 17, 26; Sen. Brev. Vit. 9, 5; Lact. Epit. 67, 12:

    via vivendi,

    Cic. Off. 1, 32, 118:

    rectam vitae viam sequi,

    id. ib.:

    Socrates hanc viam ad gloriam proximam dicebat esse,

    id. ib. 2, 12, 43:

    haec ad aeternam gloriam via est,

    Plin. 2, 7, 5, § 18:

    haec una via omnibus ad salutem visa est,

    Liv. 36, 27, 8:

    invenire viam ad mortem,

    Plin. Ep. 3, 16, 12:

    totidem ad mortem viae sunt,

    Sen. Contr. 1, 8, 6:

    cum eum hortarer ut eam laudis viam rectissimam esse duceret,

    Cic. Brut. 81, 281: haec est una via laudis, id. Sest. 65, 137:

    totam ignoras viam gloriae,

    id. Phil. 1, 14, 33:

    quae tum promptissima mortis via, exsolvit venas,

    Tac. A. 16, 17:

    habeo certam viam atque rationem, quā omnes illorum conatus investigare et consequi possim,

    Cic. Verr. 1, 16, 48:

    defensionis ratio viaque,

    id. ib. 2, 5, 1, §

    4: non tam justitiae quam litigandi tradunt vias,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    docendi via,

    id. Or. 32, 114:

    optimarum artium vias tradere,

    id. Div. 2, 1, 1:

    (di) non... nullas dant vias nobis ad significationum scientiam,

    id. ib. 2, 49, 102:

    rectam instas viam,

    i. e. you speak correctly, truly, Plaut. As. 1, 1, 41.—Adverb.: rectā viā, directly:

    ut rectā viā rem narret ordine omnem,

    Ter. Heaut. 4, 3, 28.—
    B.
    Pregn. (cf. ratio), the right way, the true method, mode, or manner:

    ingressu'st viam, i. e. rectam,

    Plaut. Am. 1, 1, 273:

    in omnibus quae ratione docentur et viā, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,

    rationally and methodically, Cic. Or. 33, 116:

    ut ratione et viā procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29.—Adverb.: viā, rightly, properly (opp. to wandering out of the way):

    ipsus eam rem secum reputavit viā,

    Ter. And. 2, 6, 11:

    viā et arte dicere,

    Cic. Brut. 12, 46. —
    C.
    Viam perficere, i. e. to attain an end, Just. Inst. proöem. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > via

  • 11 via

        via ae (old viāī, Enn. ap. C.), f    [VAG-], a way, highway, road, path, street: Roma, non optimis viis: ire in viā, T.: omnibus viis notis essedarios emittebat, Cs.: via, quā Assoro itur Hennam: viā ire, by the highway, L.: tres ergo viae, a supero mari Flaminia, ab infero Aurelia, media Cassia: Via Sacra, H.: castra angustiis viarum contrahit, etc., i. e. of the passages (between the tents), Cs. —Prov.: qui sibi semitam non sapiunt alteri monstrant viam, Enn. ap. C.: totā errare viā, T.— A way, passage, channel, pipe, entrance: omnes eius (sanguinis) viae, i. e. veins: a medio intestino usque ad portas iecoris ductae viae, ducts: Spirandi viae, the windpipe, O.: Finditur in solidum cuneis via, a cleft, V.: harundo Signavit viam flammis, its path, V.—A way, march, journey: in viam se dare: tridui, a three days' journey, Cs.: longitudo viae, L.: Flecte viam velis, V.: lassus maris et viarum, H.: inter vias, on the road, T. —Fig., a way, method, mode, manner, fashion, course: ut rectā viā rem narret, i. e. directly, T.: vitae via conversa, H.: rectam vitae viam sequi: haec una via omnibus ad salutem visa est, L.: gloriae: (di) non... nullas dant vias nobis ad significationum scientiam.— Abl, by the right way, in the proper manner, correctly, unerringly, properly: in omnibus quae ratione docentur et viā, primum, etc.: ipsus secum eam rem reputavit viā, T.: viā et arte dicere.
    * * *
    way, road, street; journey

    Latin-English dictionary > via

  • 12 agger

    aggĕr, aggĕris, m. [ad + gero]    - formes arch. arger, agerem, agere -- dans les mss. adger. [st1]1 [-] matériaux qu'on amoncelle pour remplir un vide ou former un tas: matériaux de remblai (terre, fascines, pierres), amoncellement de matériaux, matériaux de terrassement.    - aggerem petere, Caes.: aller chercher des matériaux.    - agerre fossas explere (complere): remblayer des fossés. [st1]2 [-] levée de terre, talus, digue, môle, berge.    - gramineo ripae religare ab aggere classem, Virg. 7: amarrer la flotte au talus gazonné de la rive.    - moles atque aggerem ab utraque parte litoris jaciebat, Caes. BC. 1: il jetait de chaque rive un môle en terre-plein. [st1]3 [-] chaussée d'une route, chaussée.    - viae deprensus in aggere serpens,Virg. En. 5: un serpent surpris sur la chaussée de la route.    - Aurelius agger (= via Aurelia), Rutil. Itiner. 39: la voie Aurélienne.    - aggerem viae tres praetoriae cohortes obtinuere,Tac. H. 2: trois cohortes prétoriennes occupèrent la chaussée de la route. [st1]4 [-] élévation construite pour défendre un camp: rempart, fortification, retranchement; terrasse (élevée contre les murailles d'une ville assiégée).    - agger Tarquinii, Plin. Hor.: rempart de Tarquin (élevé pour la défense de Rome depuis la porte Colline jusqu'à la porte Esquiline).    - aggerem apparare (instruere, facere, jacere): élever une terrasse (devant le fossé, avec la terre provenant de ce fossé, et protégée par une palissade).    - ignes aggeri et turribus inferebantur, Caes. BC. 2: des brandons enflammés étaient lancés sur la terrasse et les tours.    - jamque agger aequaverat summae fastigium terrae, Curt.: déjà le remblai était arrivé au niveau du sol.    - ingentem vim materiae faciendo aggeri detrahebant, Curt. 8: ils en retiraient une masse énorme de matériaux pour faire un remblai.    - au fig. agger oppugnandae Italiae, Cic. Phil. 10: une position avantageuse pour attaquer l'Italie. [st1]5 [-] amoncellement, amas, tas, élévation, éminence, tertre, colline, butte, tribune, montagne, sommet.    - quoad praecipitaretur ex aggere, Suet. Cal.: jusqu'à ce qu'il fût précipité du haut de la butte (de la roche Tarpéienne).    - tumuli ex aggere, Virg.: du haut d'une éminence.    - tuba commissos medio canit aggere ludos, Virg. En. 5: la trompette, au milieu d'un talus, sonne l'ouverture des jeux.    - agger armorum, Tac.: amas d'armes.    - cadaverum aggeres, Amm.: monceaux de cadavres.    - aggeribus socer Alpinis descendens, Virg. En. 6: le beau-père descendant du rempart des Alpes.    - Thessalici aggeres, Sen.: les montagnes de Thessalie. - voir hors site agger.
    * * *
    aggĕr, aggĕris, m. [ad + gero]    - formes arch. arger, agerem, agere -- dans les mss. adger. [st1]1 [-] matériaux qu'on amoncelle pour remplir un vide ou former un tas: matériaux de remblai (terre, fascines, pierres), amoncellement de matériaux, matériaux de terrassement.    - aggerem petere, Caes.: aller chercher des matériaux.    - agerre fossas explere (complere): remblayer des fossés. [st1]2 [-] levée de terre, talus, digue, môle, berge.    - gramineo ripae religare ab aggere classem, Virg. 7: amarrer la flotte au talus gazonné de la rive.    - moles atque aggerem ab utraque parte litoris jaciebat, Caes. BC. 1: il jetait de chaque rive un môle en terre-plein. [st1]3 [-] chaussée d'une route, chaussée.    - viae deprensus in aggere serpens,Virg. En. 5: un serpent surpris sur la chaussée de la route.    - Aurelius agger (= via Aurelia), Rutil. Itiner. 39: la voie Aurélienne.    - aggerem viae tres praetoriae cohortes obtinuere,Tac. H. 2: trois cohortes prétoriennes occupèrent la chaussée de la route. [st1]4 [-] élévation construite pour défendre un camp: rempart, fortification, retranchement; terrasse (élevée contre les murailles d'une ville assiégée).    - agger Tarquinii, Plin. Hor.: rempart de Tarquin (élevé pour la défense de Rome depuis la porte Colline jusqu'à la porte Esquiline).    - aggerem apparare (instruere, facere, jacere): élever une terrasse (devant le fossé, avec la terre provenant de ce fossé, et protégée par une palissade).    - ignes aggeri et turribus inferebantur, Caes. BC. 2: des brandons enflammés étaient lancés sur la terrasse et les tours.    - jamque agger aequaverat summae fastigium terrae, Curt.: déjà le remblai était arrivé au niveau du sol.    - ingentem vim materiae faciendo aggeri detrahebant, Curt. 8: ils en retiraient une masse énorme de matériaux pour faire un remblai.    - au fig. agger oppugnandae Italiae, Cic. Phil. 10: une position avantageuse pour attaquer l'Italie. [st1]5 [-] amoncellement, amas, tas, élévation, éminence, tertre, colline, butte, tribune, montagne, sommet.    - quoad praecipitaretur ex aggere, Suet. Cal.: jusqu'à ce qu'il fût précipité du haut de la butte (de la roche Tarpéienne).    - tumuli ex aggere, Virg.: du haut d'une éminence.    - tuba commissos medio canit aggere ludos, Virg. En. 5: la trompette, au milieu d'un talus, sonne l'ouverture des jeux.    - agger armorum, Tac.: amas d'armes.    - cadaverum aggeres, Amm.: monceaux de cadavres.    - aggeribus socer Alpinis descendens, Virg. En. 6: le beau-père descendant du rempart des Alpes.    - Thessalici aggeres, Sen.: les montagnes de Thessalie. - voir hors site agger.
    * * *
        Agger, aggeris, m. g. pen. corr. Amas ou monceau et tas de quelque chose que ce soit.
    \
        Agger. Virg. Une levee, ou la chauffee d'un estang, ou d'une riviere, Une digue, Un talu, Une tursie.
    \
        Agger. Liu. Cic. Un rempar, Une terrace.
    \
        Aggerem iacere. Caesar. Faire une levee, ou rempar, ou terrace, ou une digue, ou un talu, ou tursie.
    \
        Agger viae. Virg. Le pavé hors la ville, La chaussee qui est plus haulte que le reste du chemin.
    \
        Gramineus agger ripae. Virg. Herbu.
    \
        Incuruus agger. Ouid. Rempar faict en arc.
    \
        Niuei aggeres. Virg. Monceaulx de neige.
    \
        Subitus agger. Lucan. Un rempar faict soubdainement.
    \
        Terreus agger. Varro. Rempar de terre.
    \
        Aggere tecta moliri. Virg. Faire des maisons de terre.

    Dictionarium latinogallicum > agger

  • 13 via

    ae f. (арх. gen. Enn vias)
    1) дорога, путь
    viam munire C (facere, aperire L) — строить (прокладывать) дорогу; но тж.
    viam facere Pl, O — совершать путь, идти или ехать
    v., quā Assoro itur Hennam Cдорога из Ассора в Генну
    modo quae fuerat, semĭta, facta via est M — то, что недавно было тропинкой, стало дорогой
    dare alicui viam L — давать дорогу, уступать место кому-л.
    rectā viā Ter — прямо, напрямик
    totā viā errare Ter — совершенно сбиться с пути, перен. жестоко ошибаться
    de viā decedere Su (declinare C) — сбиться с (отклониться от) прямого пути
    v. vitae или vivendi C, H, Sen etc.жизненный путь или образ жизни
    3) путь, ход, езда, поездка, движение, путешествие
    in viā Ter и inter vias Pl, Ter — в пути, дорогой
    alicui viam perpetuam esse velle ирон. C — желать кому-л. бесконечного пути, т. е. больше не вернуться
    alicui viam per fundum suum dare C — разрешить кому-л. проход через своё владение
    4) сухопутье, путешествие сухим путём
    6) проход, дорожка
    7) пищеварительный канал, пищевод (viae, quae pertĭnent ad jecur C)
    v. vocis и v. spirandi O — дыхательный путь, дыхательное горло
    8) расщелина, щель
    9) полоска, просвет, прошивка
    10) путь, способ, средство, образ, манера (v. vitae или vivendi C etc.)
    eādem viā Ter, Sl — тем же способом, таким же образом
    11)
    а) метод (v. medendi CC; optimarum artium C)
    viā — методически, планомерно ( dicere C)

    Латинско-русский словарь > via

  • 14 via

    via, ae, f. (altlat. vea, verw. mit eo, ire), der Weg, I) eig.: A) der Raum, auf dem man geht, fährt usw., a) der Weg, die Straße, Fahrstraße, militaris, Heerstraße, Hauptstraße, Cic.: via Appia, Flaminia, s. Appius, Flaminius: via Ostiensis, s. Ōstiēnsis unter Ostia. – via triumphalis, s. triumphālis. – via silici strata, Inscr.: vias sternere silice in urbe, glareā extra urbem substruere marginareque, Liv.: in viam se dare, Cic.: viae se committere, Cic.: ex via excedere, Caes.: so auch de via decedere, Suet.: declinare de via ad dexteram, Cic.: viā ire, auf der Straße = auf geradem Wege gehen, -bleiben, Liv.: dare alci viam, Raum geben, Platz machen, Liv.; aber dare alci viam per fundum, einen Weg erlauben, Cic.: viam facere od. pandere od. aperire, Liv. u.a.: viam inire od. ingredi, Cic., od. insistere, Ter.: signat viam, den Weg, die Bahn (die der Pfeil durchlaufen soll), Verg.: viam reperire non posse, keinen Weg (ins Meer), v. einem Flusse, Verg. – inde in collem aperta undique et conspecta ferebat via, Liv.: via in Persidem ferens, Curt. – Sprichw., qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. fr. scen. 321: de via in semitam degredi, Plaut. Cas. 675: totā viā errare, gänzlich irren, Ter. eun. 245. – b) der Weg, die Straße = die Gasse, in der Stadt, transversa, Cic.: sacra, s. sacer. – im Lager, Caes. b.G. 5, 49, 7. – c) derGang, α) im Theater, Mart. 5, 14, 8. Tert. de spect. 3. – β) der Gang od. Kanal im Körper, v. der Speiseröhre, Cic.: v. der Luftröhre, Ov. – γ) die Ritze, Spalte, durch die etwas dringt, Verg. georg. 2, 79. – δ) der Streifen an einem Kleide, Tibull. 2, 3, 54. – B) abstr., der Weg = Gang, die Reise, der Marsch, nocturna, der Nachtmarsch, Liv.: inter vias, unterwegs, Komik. u. Corp. inscr. Lat. 3, 2726, I (aber inter viam bloß schlechte Konjektur Cic. ad Att. 4, 3, 5): in via, Ter.: de via languere, von der Reise, Cic.: viam facere, gehen, reisen, Plaut. u. Ov.: rectā viā, geradeswegs, Ter.: dah. rectā, viā, narrare, gerade heraussagen, Ter.: primā viā, beim Beginn des W. = gleich vom Anfang an, Plaut. mil. 253: unam tibi viam et perpetuam esse vellent, wünschten, daß du nie wiederkämest, Cic. – verb., mare et (atque) viae, viae ac mare, See- u. Landreisen, lassus maris et viarum, Hor. carm. 2, 6, 7: odio maris atque viarum, Hor. ep. 1, 11, 6: taedio viarum ac maris, Tac. ann. 2, 14. – II) bildl.: A) im allg.: vitae via, haec vitae via, Cic. Flacc. 105; de lege agr. 1, 27; Sest. 140 u.a. Hor. ep. 1, 17, 16. Sen. de brev. vit. 9, 5. Lact. epit. 67, 12: via vivendi, Cic. de off. 1, 118: rectam vitae viam sequi, ibid.: via ad gloriam, Cic. de off. 2, 12, 43. – de via (vom geraden Wege der Tugend) decedere, Cic.: redire in viam, Ter., in veram viam, Plaut.: viam aperire potentiae, luxuriae, Eingang verschaffen, Vell.: utor viā, ich gehe die Mittelstraße, Cic. – B) insbes.: 1) der Weg = die Gelegenheit, zu etw. zu gelangen, das Mittel, Mittel und Wege, optimarum artium vias tradere, Cic.: habeo certam viam, Cic.: viam fraudis inire, Liv. – 2) der Weg, Gang = die Methode, Regel, Verfahrungsweise, die Art und Weise, via curandi, medendi, Cels.: patrum, Ter.: aliā aggrediemur viā, Ter.: per omnes vias leti, Liv.: utraque (lex) suā viā it, geht seinen eigenen Gang, Sen. – dah. viā, methodisch, regelmäßig, in gehöriger Ordnung, dicere, Cic.: progredi, Cic.: verb. ratione et viā, Cic.: viā quādam et ratione, Cic. – / Alte Genetivformen: vias, Enn. ann. 441: viai, Enn. ann. 203*. Lucr. 1, 406 u.a.: Dat. Plur. vieis, Corp. inscr. Lat. 1, 206. lin. 50. 56. 69: Abl. vieis, Corp. inscr. Lat. 1, 200, 26: vies, Corp. inscr. Lat. 4, 1410. – vulg. Nbf. veha nach Varro r.r. 1, 2, 14.

    lateinisch-deutsches > via

  • 15 Weg

    Weg, der, via (die Bahn, auf der man geht. und das Gehen selbst; daher auch bildl., die Bahn, die man einschlägt, um zu einem Ziel zu gelangen). – iter (der Gang, den man nach einem Orte bin macht, der Marsch, die Reise, und der Gang, der nach einem Orte hingeht, der Weg, insofern er dahin führt). – aditus (der Zugang, der Weg, auf dem man zu einem Orte oder zu einer Person gelangt); im Plur. auch verb. viae atque itinera; aditus viaeque. cursus (der Lauf, die Richtung, die man nimmt, z.B. zur See) – semĭta (ein schmaler Weg, der bloß für Fußgänger bestimmt ist). – trames (ein gangbarer Nebenweg in Feld und Stadt, ein Richtweg). – callis (ein Bergpfad, Holzweg). – deverticulum (der Neben- oder Seitenweg, der von der geraden Straße abführt). – meatus (der Weg, in dem ein beweglicher Körper seinen regelmäßigen Zug hat, eine Flüssigkeit strömt) – actus (ein Feldweg, auf dem Vieh auf die Weide u. von der Weide getrieben wird). – limes (ein Querweg oder Rain als Grenze zwischen zwei Äckern ) – angiportus (ein enger [2647] Weg oder Durchgang zwischen Häusern). – ratio (bildl., Verfahren). – schlechte Wege, asperitas viarum; ein Weg durch eine Ebene, iter campestre: der gerade Weg, recta via; rectum iter: ein kürzerer W., via compendiaria; compendium viae: vom Wege abliegend, devius: geradeswegs, rectā viā od. bl. rectā; recto od. directo itinere od. bl. recto: den geraden W. gehen, rectā viā ire od. pergere (eig.); sincerā fide agere (bildl., brav handeln): auf dem Wege, s. unterwegs: auf halbem W., medio fere itinere. – es waren sieben (röm.) Meilen Wegs, septem milia itineris erant. – auf dem W. des etc., per m. Akk. (z.B. per scelus adipisci alqd: u. per caedem ac vulnera alqd eripere): auf dem W. des Gesetzes, lege (z.B. verfahren, agere). – auf geradem W. (bildl.), viā verā (z.B. emporstreben, niti); aperte (offen, z.B. petere, amare): auf krummem W., furtim (verstohlen); fraude (durch Betrug); fallaciis (durch Täuschung): auf geradem oder krummem Wege, per omne fas ac nefas (durch jedes Mittel, es sei erlaubt oder nicht); per aequa per iniqua (durch jedes billige oder unbillige Mittel, Zugeständnis); vel vi vel clam vel precario (entweder gewaltsam oder heimlich oder bittweise). – einen Weg machen, viam facere (einen Weg zurücklegen; versch. von iter facere, d.i. eine Reise machen): den Weg hin u. zurück machen, ire redire: jmd. (einen Verirrten) auf den W. bringen, leiten, alqm in viam deducere: jmd. auf den rechten Weg führen, bringen (bildl.), alqminviam veraminducere: auf falsche Wege führen, treiben (bildl.), alqm transversum agere: einem Verirrten den rechten W. zeigen, errantimonstrare viam: sich auf den W. machen, begeben, viae od. itineri se committere; in viamse dare; inire od. ingredi viam od. iter: sich eiligst zu jmd. auf den W. machen, begeben, confestim ad alqm ire pergere: sich nach Hause auf den W. machen, begeben, domum capessere; domum ire coepisse: einen weiten W. machen, longam viam od. longum iter conficere: den W. wohin nehmen, richten, einschlagen, iter alqo movere od. dirigere; cursum suum alqo dirigere; viam alqo habere; tendere ad alqd (z.B. ad domum Bruti): einen W. einschlagen (bildl.), viam od. rationem inire: den rechten W. einschlagen, rectam viam ingredi (eig.); rectam rationem inire (bildl.): verschiedene Wege einschlagen, diversos discedere, abire (eig., sich nach verschiedenen Seiten hin trennen); non idem sequi. diversam inire rationem (bildl.): den W. Rechtens einschlagen, lege agere od. experiri: seinen W. verfolgen, viam od. cursum tenere. viam persequi (eig. und bildl.): seinen eigenen W. verfolgen, suum quoddam institutum consequi: den W. finden zu etwas (bildl.), aditum habere ad alqd: jmdm. in den W. kommen, treten, obsistere alci in via; auch bl. obsistere alci (z.B. den Weichenden, cedentibus): jmdm. im Wege sein, officere luminibus (jmdm. die Aussicht benehmen); obstare od. impedimento esse alci (jmdm. hinderlich sein): im W. liegen (als Hindernis), obiacēre: seiner Wege gehen, abire; discedere: jmd. ungekränkt seines Wegs ziehen [2648] lassen, pati alqm ire sine iniuria, quo tendit od. destinat: jmdm. aus dem W. gehen, de via decedere alci. dare alci viam (aus Höflichkeit); alcis congressum vitare od. fugere. alcis aditum sermonemque defugere (seine Gesellschaft meiden): es steht nichts im W. (es kann sofort geschehen), nulla mora est: ich lege dir nichts in den W., nulla est tibi per me mora: außer dem W. liegen, devium esse (z.B. tibi non sane est devium): jmd. aus dem W. schaffen, räumen, alqm de od. e medio tollere; im Zshg. auch bl. tollere alqm. – auf den rechten, richtigen W. zurückkehren, wiederkommen, ad viam redire (eig. u. bildl.); ad optimam viam reverti (bildl.); ad bonam frugem redire od. se recipere (bildl., auf den Weg der moral. Besserung zurückkehren): jmd. auf bessere Wege bringen, alqm emendare: eine Sache ist auf sehr gutem W., res perbono est loco: auf erlaubtem W. etwas erlangen, honestā ratione alqd consequi. – der W. der Natur, via naturae: die Sache bietet mir einen doppelten W. zur Verteidigung dar, res mihi duplicem defensionem praebet: mannigfaltig sind die Wege des Schicksals, multis itineribus fata decurrunt: es steht mir ein W. zur Flucht offen, patet mihi effugium.

    deutsch-lateinisches > Weg

  • 16 via

    via, ae, f. (altlat. vea, verw. mit eo, ire), der Weg, I) eig.: A) der Raum, auf dem man geht, fährt usw., a) der Weg, die Straße, Fahrstraße, militaris, Heerstraße, Hauptstraße, Cic.: via Appia, Flaminia, s. Appius, Flaminius: via Ostiensis, s. Ostiensis unter Ostia. – via triumphalis, s. triumphalis. – via silici strata, Inscr.: vias sternere silice in urbe, glareā extra urbem substruere marginareque, Liv.: in viam se dare, Cic.: viae se committere, Cic.: ex via excedere, Caes.: so auch de via decedere, Suet.: declinare de via ad dexteram, Cic.: viā ire, auf der Straße = auf geradem Wege gehen, -bleiben, Liv.: dare alci viam, Raum geben, Platz machen, Liv.; aber dare alci viam per fundum, einen Weg erlauben, Cic.: viam facere od. pandere od. aperire, Liv. u.a.: viam inire od. ingredi, Cic., od. insistere, Ter.: signat viam, den Weg, die Bahn (die der Pfeil durchlaufen soll), Verg.: viam reperire non posse, keinen Weg (ins Meer), v. einem Flusse, Verg. – inde in collem aperta undique et conspecta ferebat via, Liv.: via in Persidem ferens, Curt. – Sprichw., qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. fr. scen. 321: de via in semitam degredi, Plaut. Cas. 675: totā viā errare, gänzlich irren, Ter. eun. 245. – b) der Weg, die Straße = die Gasse, in der Stadt, transversa, Cic.: sacra, s. sacer. – im Lager, Caes. b.G. 5, 49, 7. – c) der
    ————
    Gang, α) im Theater, Mart. 5, 14, 8. Tert. de spect. 3. – β) der Gang od. Kanal im Körper, v. der Speiseröhre, Cic.: v. der Luftröhre, Ov. – γ) die Ritze, Spalte, durch die etwas dringt, Verg. georg. 2, 79. – δ) der Streifen an einem Kleide, Tibull. 2, 3, 54. – B) abstr., der Weg = Gang, die Reise, der Marsch, nocturna, der Nachtmarsch, Liv.: inter vias, unterwegs, Komik. u. Corp. inscr. Lat. 3, 2726, I (aber inter viam bloß schlechte Konjektur Cic. ad Att. 4, 3, 5): in via, Ter.: de via languere, von der Reise, Cic.: viam facere, gehen, reisen, Plaut. u. Ov.: rectā viā, geradeswegs, Ter.: dah. rectā, viā, narrare, gerade heraussagen, Ter.: primā viā, beim Beginn des W. = gleich vom Anfang an, Plaut. mil. 253: unam tibi viam et perpetuam esse vellent, wünschten, daß du nie wiederkämest, Cic. – verb., mare et (atque) viae, viae ac mare, See- u. Landreisen, lassus maris et viarum, Hor. carm. 2, 6, 7: odio maris atque viarum, Hor. ep. 1, 11, 6: taedio viarum ac maris, Tac. ann. 2, 14. – II) bildl.: A) im allg.: vitae via, haec vitae via, Cic. Flacc. 105; de lege agr. 1, 27; Sest. 140 u.a. Hor. ep. 1, 17, 16. Sen. de brev. vit. 9, 5. Lact. epit. 67, 12: via vivendi, Cic. de off. 1, 118: rectam vitae viam sequi, ibid.: via ad gloriam, Cic. de off. 2, 12, 43. – de via (vom geraden Wege der Tugend) decedere, Cic.: redire in viam, Ter., in veram viam, Plaut.: viam aperire potentiae, luxuriae, Eingang verschaf-
    ————
    fen, Vell.: utor viā, ich gehe die Mittelstraße, Cic. – B) insbes.: 1) der Weg = die Gelegenheit, zu etw. zu gelangen, das Mittel, Mittel und Wege, optimarum artium vias tradere, Cic.: habeo certam viam, Cic.: viam fraudis inire, Liv. – 2) der Weg, Gang = die Methode, Regel, Verfahrungsweise, die Art und Weise, via curandi, medendi, Cels.: patrum, Ter.: aliā aggrediemur viā, Ter.: per omnes vias leti, Liv.: utraque (lex) suā viā it, geht seinen eigenen Gang, Sen. – dah. viā, methodisch, regelmäßig, in gehöriger Ordnung, dicere, Cic.: progredi, Cic.: verb. ratione et viā, Cic.: viā quādam et ratione, Cic. – Alte Genetivformen: vias, Enn. ann. 441: viai, Enn. ann. 203*. Lucr. 1, 406 u.a.: Dat. Plur. vieis, Corp. inscr. Lat. 1, 206. lin. 50. 56. 69: Abl. vieis, Corp. inscr. Lat. 1, 200, 26: vies, Corp. inscr. Lat. 4, 1410. – vulg. Nbf. veha nach Varro r.r. 1, 2, 14.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > via

  • 17 agger

    agger, ĕris, m. [ad-gero].
    I.
    Things brought to a place in order to form an elevation above a surface or plain, as rubbish, stone, earth, sand, brushwood, materials for a rampart, etc. (in the histt., esp. Cæs., freq.; sometimes in the poets): ab opere revocandi milites, qui paulo longius aggeris petendi causā processerant, Caes. B. G. 2, 20:

    aggere paludem explere,

    id. ib. 7, 58; cf. id. ib. 7, 86:

    longius erat agger petendus,

    id. B. C. 1, 42; 2, 15 al.:

    superjecto aggere terreno,

    Suet. Calig. 19; cf. id. ib. 37:

    implere cavernas aggere,

    Curt. 8, 10, 27:

    fossas aggere complent,

    Verg. A. 9, 567: avis e medio aggere exit, from the midst of the pile of wood, Ov. M. 12, 524.— But far oftener,
    II.
    Esp.
    A.
    The pile formed by masses of rubbish, stone, earth, brushwood, etc., collected together; acc. to its destination, a dam, dike, mole, pier; a hillock, mound, wall, bulwark, rampart, etc.; esp. freq. in the histt. of artificial elevations for military purposes: tertium militare sepimentum est fossa et terreus agger, a clay or mud wall, Varr. R. R. 1, 14, 2: aggeribus niveis ( with snow-drifts) informis Terra, Verg. G. 3, 354:

    atque ipsis proelia miscent Aggeribus murorum, pleon. for muris,

    id. A. 10, 24; cf. id. ib. 10, 144:

    ut cocto tolleret aggere opus, of the walls of Babylon,

    Prop. 4, 10, 22.— A dike of earth for the protection of a harbor (Ital. molo), Vitr. 5, 12, 122; Ov. M. 14, 445; 15, 690.— A causeway through a swamp:

    aggeres umido paludum et fallacibus campis imponere,

    Tac. A. 1, 61.— A heap or pile of arms:

    agger armorum,

    Tac. H. 2, 70.— Poet., for mountains:

    aggeres Alpini,

    Verg. A. 6, 830; so,

    Thessalici aggeres,

    i. e. Pelion, Ossa, Olympus, Sen. Herc. Oet. 168.— A funeral pile of wood, Ov. M. 9, 234, and Sen. Herc. Fur. 1216.— A heap of ashes:

    ab alto aggere,

    Luc. 5, 524 Weber.— A high wave of the sea:

    ab alto Aggere dejecit pelagi,

    Luc. 5, 674:

    consurgit ingens pontus in vastum aggerem,

    Sen. Hippol. 1015 (cf.:

    mons aquae,

    Verg. A. 1, 105).—
    B.
    In milit. lang.
    1.
    A mound erected before the walls of a besieged city, for the purpose of sustaining the battering engines, and which was gradually advanced to the town; cf. Smith's Dict. Antiq., and Herz. ad Caes. B. G. 2, 12:

    aggere, vineis, turribus oppidum oppugnare,

    Cic. Fam. 15, 4; id. Att. 5, 20:

    esset agger oppugnandae Italiae Graecia,

    id. Phil. 10, 9:

    celeriter vineis ad oppidum actis, aggere jacto turribusque constitutis, etc.,

    Caes. B. G. 2, 12:

    jacere,

    to throw up, Sall. J. 37, 4; so Vulg. Isa. 29, 3:

    aggerem exstruere,

    Caes. B. G. 2, 30:

    instruere,

    id. ib. 8, 41:

    promovere ad urbem,

    to bring near to the city, Liv. 5, 7.— Hence, poet.: stellatis axibus agger Erigitur, geminasque aequantis moenia turres Accipit, a mound is built provided with wheels (for moving it forwards), Luc. 3, 455; imitated by Sil. 13, 109.—Since such aggeres consisted principally of wood, they could be easily set on fire, Caes. B. C. 2, 14: horae momento simul aggerem ac vineas incendium hausit, Liv 5, 7.— Trop.:

    Graecia esset vel receptaculum pulso Antonio, vel agger oppugnandae Italiae,

    rampart, mound, Cic. Phil. 10, 4: Agger Tarquini, the mound raised by Tarquinius Superbus for the defence of the eastern part of the city of Rome, in the neighborhood of the present Porta S. Lorenzo, Plin. 3, 5, 9, § 67; cf. id. 36, 15, 24, n. 2, * Hor. S. 1, 8, 15; Juv. 5, 153; so id. 8, 43; Quint. 12, 10, 74.—Suet. uses agger for the Tarpeian rock: quoad praecipitaretur ex aggere, Calig. 27.—
    2.
    The mound raised for the protection of a camp before the trench (fossa), and from earth dug from it, which was secured by a stockade (vallum), consisting of sharpened stakes (valli); cf.

    Hab. Syn. 68, and Smith's Dict. Antiq.: in litore sedes, Castrorum in morem pinnis atque aggere cingit,

    Verg. A. 7, 159; Plin. 15, 14, 14, § 47.—
    3.
    The tribunal, in a camp, formed of turf, from which the general addressed his soldiers:

    stetit aggere saltus Cespitis, intrepidus vultum meruitque timeri,

    Luc. 5, 317:

    vix eā turre senex, cum ductor ab aggere coepit,

    Stat. Th. 7, 374; cf. Tac. A. 1, 18 Lips.—
    4.
    A military or public road, commonly graded by embankments of earth (in the class. per. only in Verg. and Tac., and always in connection with viae, agger alone belonging only to later Lat.):

    viae deprensus in aggere serpens,

    Verg. A. 5, 273:

    Aurelius agger, i. e. via Aurelia,

    Rutil. Itiner. 39:

    aggerem viae tres praetoriae cohortes obtinuere,

    Tac. H. 2, 24 and 42; 3, 21 and 23.

    Lewis & Short latin dictionary > agger

  • 18 anceps

    an-ceps, cipitis (amb u. caput; alte Form ancipes b. Plaut. rud. 1158; vgl. Charis, 88, 12 u. 120, 14. Prisc. 7, 46; Abl. Sing. durchgängig ancipiti, s. Neue-Wagener Formenl.3 2, 72 f.), doppelköpfig, I) eig.: Ianus, Ov.: ancipiti imagine Ianus, Ov.: frons Iani, Arnob.: dah. poet. v. einem Berge, doppelgipfelig, acumen montis, Ov. met. 12, 337. – II) übtr., doppelseitig, 1) doppel-, zweischneidig, ferrum, Lucr. u. Verg.: securicula, Plaut.: securis, Plaut. u. Ov.: gladius, Prud.: poet. vom Ggstz. zwischen heftiger Hitze u. Kälte, ancipiti mucrone utrimque notantur, sind an beiderlei Enden mit schneidender Schärfe bezeichnet, Lucr. – 2) übh. nach beiden entgegengesetzten Seiten gehend, a) im Raume, nach beiden od. nach zwei Seiten sich wendend oder gewandt, von beiden od. von zwei entgegengesetzten Seiten kommend, -geworfen, von vorn u. von hinten, munïmenta, Liv.: tela, Liv.: puppis, hin- u. herschwankend, Verg.: ancipites ad ictum, beide Seiten (Brust u. Rücken) dem Wurf darbietend (v. Pers.), Liv.: cum anceps hostis et a fronte et a tergo urgeret, von beiden Seiten, Liv.: ancipitibus locis premi, von vorn u. von hinten, Nep.: u. so anc. proelium, Caes. (versch. unten no. 3, c, α): certamen, Iustin. (vgl. unten no. 3, c, α): ebenso anc. periculum, Gefahr von zwei Seiten, Sall. u.a.: anc. malum, von innen u. von außen, Sall. u.a. (s. für anc. malum u. periculum die Stellensammlung im Philol. 31, 757): anc. metus et ab cive et ab hoste, Liv.: u. so terror, Caes. – b) der Beschaffenheit nach nach beiden Seiten sich hinneigend, zweifältig, doppelseitig, doppelt, bestiae quasi ancipites, im Wasser u. auf dem Lande lebende, Amphibien, Cic.: anc. faciendi dicendique sapientia, Cic.: anc. cura cogitandi, Cic. – 3) nach beiden od. zwei Seiten hin schwankend, wie unser zwei Seiten habend, zweiseitig, so daß es auf die eine od. auf die andere Seite hin führen, sich neigen, ausschlagen kann, a) übh.: anc. fatorum via, Cic.: ancipites viae rationesque et pro omnibus et contra omnia disputandi, Cic.: ebenso disputationes, Cic.: causa, Cic.: cum ipsa per se res anceps esset, Liv. – b) zweiseitig = zweideutig, doppelsinnig, verborum aut ancipites aut multiplices potestates, Cornif. rhet.: anc. sententia, oraculum, Liv.: anc. ius, für beide Parteien deutbar, Hor. – c) schwankend = zweifelhaft, ungewiß, unentschieden, α) dem Ausgange, Erfolge nach, belli fortuna, Cic.: alcis ancipites variique casus, Cic.: proelii certamen varium atque anceps, Cic.: anc. proelium, Liv. u.a. Histor. (s. Gronov. Liv. 30, 33, 15: versch. oben no. 2, a): ancipiti proelio digredi, Liv.: ancipiti Marte pugnare, bellum gerere, Liv. – β) der Ansicht nach schwankend, ungewiß, dah. auch unschlüssig, ratlos, Lucanus an Apulus, anceps, Hor. – animum inter Fidenatem Romanamque rem ancipitem gessisti, Liv.: u. so anc. matres, Verg.: u. poet., formido, Verg. – dah. m. folg. Infin. = unfähig, anceps in dubium vocare omnia, Fronto ad Ver. imp. 1. p. 114, 14 N.: ancipites veritatis maiorum excipere disciplinam, *Min. Fel. 6, 1. – γ) der Gesinnung nach unsicher, unzuverlässig, fides, Curt.: urbes Latii dubiae varioque favore ancipites, Lucan. – d) prägn., leicht auf die nachteilige Seite-, zum Nachteile ausschlagend, bedenklich, mißlich, gefährlich, ancipites viae (maris), Ov.: anc. auxilium, remedium, morbus, Plin.: hic locus tam anceps, Cic. de or. 2, 125: bellum dubiā et interdum ancipiti fortunā gestum, Vell.: vox ipsi anceps, Tac. – m. folg. Infin., quia revocare aut vi retinere eos anceps erat, Liv. 21, 23, 5. – neutr. subst. = mißliche, gefährliche Lage, in anceps trahi, Tac.: in ancipiti esse, Vell. u. Tac.: in ancipiti situm esse, Arnob.: inter ancipitia, Tac.

    lateinisch-deutsches > anceps

  • 19 cadaver

    cadāver, eris, n. (cado, s. Hier. in Iesai. 24, 28. Isid. 11, 2, 25) = πτῶμα νεκροῦ (Gloss.), der gefallene, tot daliegende Körper, der Leichnam, die Leiche, der Tiere = das Aas (als t. t., während corpus mortuum u. bl. corpus, der entseelte Körper, euphem. Ausdruck; dah. cadaver auch wechselnd mit corpus, Cels. praef. § 118. p. 12, 35 sqq. [D.]. Auson. perioch. Iliad. 17. Nazar. pan. 30, 1. Hier. in Iesai. 24, 28. Lucan. 3, 675; u. cadavera, Ggstz. vivorum corpora, Val. Max. 9, 2. ext. 10, u. Ggstz. vivus homo, Cels. praef. § 118. p. 12, 38 D.), I) eig.: cadaverum ossa, Varr. LL.: odor cadaveris, Suet., cadaverum, Curt.: foetor cadaveris, Aur. Vict: cadaverum tabes, Suet.: cadaverum pabulum, Flor. – senis cadaver, Quint.: mariti cadaver, Apul.: hostium cadavera, Sall.: cad. leonis, Vulg.: cad. hominis occisi, Vulg.: cad. mortui bovis, Vulg. – cad. caninum, Aur. Vict.: P. Clodii cruentum cadaver, Cic.: cad. crudum, Iuven.: cad. informe, Verg.: hostilia cadavera, Sall.: cadavera intumescentia, Plin.: cadavera medicata, Plin.: cad. morticinum, Vulg.: cad. recens, Plin. u. Petr.: taetra cadavera, Lucr.: cadaver (anus) unctum oleo largo, Apul. – aqua turbida et cadaveribus inquinata, Cic.: congestae alte cadaverum moles, Nazar. pan.: turpi dilapsa cadavera tabo, Verg.: erecta cadavera adornata veste atque armis, Frontin. – cadaver abicere, Cic. u. Tac., abicere in publicum, Cic.: cadavera intacta a canibus ac vulturibus tabes absumebat, Liv.: fossas cadaveribus aequare, Pacat. pan.: cadavera asservare medicata, Plin.: coacervare cadavera, Caes.: cadaver alcis deponere de cruce, Vulg.: congerere cadavera, Flor.: cadaver curare, Suet.: Aegyptii diligenter curant cadavera mortuorum, Augustin.: cadaver nocturnis canibus dilaniandum relinquere, Cic.: cadaver efferre, Liv.: alcis cadaver eicere domo, Cic.: cadavera eicere angustis cellis, Hor.: cadavera exportare vehiculis serracisque, Capit.: ut viae cadaveribus implerentur, Iustin.: ubi passim domus, fora, viae templaque cruore ac cadaveribus opplerentur, Aur. Vict.: proicere cadaver alcis in itinere, Vulg.: cadaverum artus rescindere (v. Anatomen), Sen. rhet: sternere cadavera parricidarum, Cic.: alcis cadaver cervicibus reste circumdatum per vias trahere, Val. Max.: visere interfectae cadaver, Suet.: volvere (umwenden) cadavera, Sall. Iug. – verächtl., v. einem, der dem Grabe nahe ist, busti cadaver extremum, Apul. met. 4, 7: cad. surdum, Apul. met. 8, 25: foeda etiam cadavera, Ps. Quint. decl. 12, 13 extr.: olim iam tuum est hoc cadaver, Sen. fragm. Oedip. 36. – u. als Schimpfwort, eiectum od. abiectum hoc cadaver, Cic. Pis. 19 u. 82. – II) übtr., die Trümmer, tot oppidûm cadavera, Sulpic. in Cic. ep. 4, 5, 4: tot semirutarum urbium cadavera, Ambros. ep. 39, 3. – / cadaver vulg. auch Mask., Corp. inscr. Lat. 4, 3129 (cad. mortuus). Dracont. carm. 9, 44 sq. (cadaver quem).

    lateinisch-deutsches > cadaver

  • 20 committo

    com-mitto, mīsī, missum, ere, zusammenlassen, zusammenbringen, I) eig.: a) mater. lebl. Objj. zusammenlassen, aneinanderlassen = zusammenfügen, aneinander- oder aufeinanderfügen, verbinden, vereinigen (Ggstz. dirimere), u. refl. se committere od. Passiv committi medial = zusammengehen, sich anschließen, dicht anstoßen, sich verbinden, sich vereinigen, malos (Balken, Ständer), Caes.: opera (Befestigungswerke), Liv.: maria, Curt.: duas noctes, Ov.: plagarum orae committuntur, Cels.: quia vehementer rursus se commiserunt (orae ossis), Cels. – influentem urbi Tiberinum (den Tiber) ponte, Flor. – m. Ang. wem? womit? durch Dat., durch cum u. Abl., durch inter se, zB. dextram dextrae, Ov.: manum Teucris, poet. = handgemein werden, Verg.: lacum flumini, Plin. ep.: urbem continenti (von einem Damm), Curt.: viam viae, Liv.: ubi se (Syria) Ciliciae committit, Mela: quā naris fronti committitur, Ov.: costae committuntur cum osse pectoris, Cels.: orae scroti suturis inter se committendae, Cels.: nondum commissa inter se munimenta, Liv.: v. der Wortfügung, res in ordinem digestae et inter se commissae, Quint.: vermiculate lexeis inter se c., Quint. – m. Ang. wohin? wozu? durch in u. Akk., donec se duo capita in priorem partem (nach vorn) committant, Cels.: commissa in unum crura, Ov.: ceterae suturae in unguem committuntur, vereinigen sich auss genauste, Cels. – b) leb. Wesen, α) zum Kampf u. Wettstreit aneinanderlassen, aneinanderhetzen, bei Ang. mit wem? konstr. mit cum u. Abl., mit bl. Dat., m. inter se, zum Kampfe, duos canes in conspectu populi, Frontin.: arietes vel boves, ICt. – u. acies commissas solvere, Prop. – bes. in den öffentl. Spielen, quingenos pedites, tricenos equites hinc inde, Suet.: pugiles Latinos cum Graecis, Suet. – zum Wortgezänk, omnes inter se, Suet. – zum Wettstreit mit Worten, aequales inter se, Suet. – β) zum Vergleich zusammenstellen, vates, Iuven. 6, 436: sua scripta antiquae Corinnae, Prop. 2, 3, 21.

    II) mehr übtr.: 1) etw. zu Werke-, zur Ausführung-, zur Anwendung bringen, a) im allg., beginnen, stattfinden lassen, abhalten, anstellen, veranstalten (Ggstz. finire), bei Ang. mit wem? mit cum u. Abl. od. m. inter se, zB. pugnam u. pugnam cum alqo, Cic.: proelium, Caes.: proelium a dextro cornu, Caes.: proelium cum hostium equitatu, Caes.: commissum erat proelium inter Macedones Ariosque, Curt.: modicum certamen, Liv.: leve certamen in alto, Liv.: bellum, Liv., verb. (im Ggstz.) bellum c. et profligare (seinem Ende nahe bringen), Liv. (s. Fabri Liv. 21, 40, 11): bellum ad Chalcidem, Liv.: bellum prospere, Liv., inconsultius, Iustin.: primo tempore commissum est Punicum bellum, profligatum secundo, tertio vero confectum est, Flor. – c. obsidionem, Curt.: c. rixam, Liv. – agona musicum, aufführen, Suet.: u. so spectaculum, Liv.: ludos, Cic. – cenam maturo ovo, Varr. fr. – tribuni sanguine commissa proscriptio, Ciceronis paene finita, Vell. – iudicium inter sicarios committitur, Cic.: fausto committitur omine sermo, Ov. – absol. = eine Schlacht liefern, kämpfen, parvā manu cum copiosissimo hoste, Eutr.: contra Sullam, Eutr.: priusquam committeretur, vor Beginn des Kampfes, Suet. – b) etw. Straffälliges ins Werk setzen, zur Ausführung kommen lassen, ausüben, begehen, verschulden, α) m. Ang. der Sache, die man begeht, αα) durch Acc., tantum facinus, Cic.: multa virilis audaciae facinora, Sall.: multa maleficia, Cic.: tantum scelus, Cic.: tantum nefas, Curt.: multas nefarias res, Cic.: delictum maius, Caes.: caedem, caedes, Ov. u. Curt.: parricidium, Quint.: incestum cum filia, Quint.: nihil commisisse, Cic.: si quae culpa commissa est, Cic.: ego etiam quae tu sine Verre commisisti, Verri crimini daturus sum, Cic. – m. Ang. gegen wen? durch in od. erga od. adversus u. Akk., multa et in deos et in homines impie nefarieque, Cic.: quod secus a me erga te commissum videretur, Cic.: quae Philippi bello adversus populum Romanum commisissent, Liv. – ββ) durch folg. Infin., es dahin kommen lassen, committit saepe repelli, Ov. met. 9, 632: hoc cum saepius bubulci fieri vident, non committunt scamna facere, Col. 2, 4, 3. – γγ) durch folg. ut u. Konj., es dahin kommen lassen, es verschulden, daß usw., id me commissurum, ut patiar fieri ne animum induxeris, Plaut.: sordidum ad famam (est) committere, ut accusator nominere, Cic. – oft m. vorhergeh. Negation, non committet hodie ut vapulet, Ter.: non committam posthac, ut me accusare de epistularum neglegentia possis, Cic.: quā re ne committeret, ut is locus, ubi constitissent, a populi Romani calamitate nomen caperet, Caes. – δδ) durch folg. quare od. cur, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret, neque etc., Caes. b. G. 1, 14, 2: Caedicius negare se commissurum, cur sibi quisquam imperium finiret, Liv. 5, 46, 6. – β) absol., etwas verüben, es versehen, fehlen, sündigen, cum verisimile erit, aliquem commisisse, Cic.: nemo enim committeret, Cic. – m. Ang. gegen was? durch contra od. in od. adversus u. Akk., contra legem, Cic.: contra leges, ICt.: in legem, ICt.: adversus testamentum, ICt. – m. Ang. nach welchem Gesetze? durch Abl., lege censoriā, Varr.: lege de sicariis, Quint. – c) machen, daß eine Vertrags- od. Rechtsbestimmung od. eine Strafe in Anwendung kommt, in Kraft tritt, d.i. α) eine Vertragsbestimmung in Erfüllung gehen-, vor sich gehen lassen, civitas obligata sponsione commissā, durch die bereits vor sich gegangene (verwirkte) Verbürgung, Liv. 9, 11, 10: hanc ego devotionem capitis mei... convictam esse et commissam putabo, als verwirkt erwiesen u. der Augenblick der Erfüllung eingetreten sei, Cic. de domo 145. – u. so bei den Juristen, c. edictum, stipulationem, die Erfüllung des Edikts usw. verwirken, ICt.: stipulatio committitur, tritt in Wirkung, ICt.: so auch cautio committitur, ICt.: dies committendi, Verfalltag, ICt. – β) eine Strafe zur Anwendung kommen lassen, verwirken, multam, Cic.: poenam octupli, Cic. – dah. γ) Partiz. Perf. commissus v. Strafobjekt, verfallen, hypothecae commissae, Cic.: hereditas Veneri Erycinae (der V.) commissa, Cic.: hanc fiduciam (Unterpfand, Hypothek) commissam tibi dicis, Cic.

    2) jmd. od. etw. in den Bereich, in den Schutz, in die Willkür usw. jmds. od. einer Sache hinlassen, d.i. in einen Ort usw. sich getrauen od. sich wagen lassen (dah. se committere oft = sich getrauen, sich wagen), jmdm. od. einem Ggstde. anheimgeben, überlassen, anvertrauen, aussetzen, preisgeben, m. Ang. wohin? wem? durch in u. Akk. od. durch bl. Dat., α) pers. Objj.: se longius a portibus, Caes.: se in conclave, Cic.: se in senatum, Cic.: se in populi Romani conspectum, Cic.: ne duae legiones sine Picentinis cohortibus in conspectum Caesaris committerentur, Cic.: c. duos filios in aleam eius, qui proponitur, casus, Liv.: se non c. in aciem, Liv.: se urbi, Cic.: se theatro populoque Romano, sich ins Th. u. vor die Augen des röm. Volkes wagen, Cic.: se ludis, bei den öffentlichen Spielen zu erscheinen wagen, Cic.: se publico non c., nicht wagen, sich öffentlich sehen zu lassen, Suet.: se non solum populo, sed etiam senatui, Cic.: se itineri tam infesto tamque periculoso, Cic.: se tam longae navigationi et viae, Cic.: se nusquam proelio, Liv.: persecutis hostibus nusquam se aequo certamine, Liv. – alci filiam, Ter., liberos suos, Ter.: ovem lupo (sprichw., griech. καταλείπειν οϊν εν λύκοισι), Ter. eun. 832: infirmas legiones hostibus committere non audere, Hirt. b. G.: mulierem alci primo partu, Ter.: alqm fidei alcis, Curt.: alqm fidei tutelaeque alcis, Curt.: alqm fidei potestatique alcis, Cic.: ut commissus sit fidei (vestrae), permissus potestati, Cic.: ego me tuae commendo et committo fide (= fidei), Ter.: se aut mortis aut servitutis periculo, Cic.: post cibum se neque frigori neque aestui neque labori, Cels. – mit Ang. als wen? durch Prädikatsakk., gnatam suam alci uxorem, Ter.: alci alqm alendum, Ov. – β) leblose Objj.: collum tonsori, Cic.: semen solo, Col.: non protinus aciem (Auge) infirmam improbo lumini, Sen.: c. alci epistulam, Cic.: c. alci alqd legendum, Fronto: alci litteras liberiores, Cic.: alci portam, (zur Bewachung) anvertrauen, Verg.: alci urbem, zur Verteidigung anvertrauen, Frontin.: alci bellum, den Kr. (= die Führung des Kr.), Cic.: u. so alci bellum contra Afros, Eutr.: iudici litem, Petr.: quaedam domestica litteris (einem Briefe) non c., Cic. (vgl. sed haec ipsa nescio rectene sit litteris commissa, Cic.): (alci) consilia, Cic.: alci fortunas suas, Ter.: summum imperium potestatemque alci, Nep.: (alci) custodiam pecuniae, Curt.: alci rem publicam, Liv. u.a. (s. Drak. Liv. 25, 7, 3): alci salutem suam, Curt.: salutem navibus, Iustin.: alci vitam, Cic.: rem proelio, es auf ein Tr. ankommen lassen, Caes.: ebenso rem in aciem, Liv.: rem in casum ancipitis eventus, Liv.: ne rem committeret eo, ubi duae acies timendae essent, Liv.: c. rem publicam in discrimen, die Sache des Staates dem Risiko preisgeben (auf die Spitze stellen), Liv. – γ) absol., alci comm., es jmdm. anheimgeben, jmdm. die Sache in die Hand geben, es auf jmd. ankommen lassen, auch jmdm. sich anvertrauen (s. Madvig Epist. crit. ad Orell. p. 26 sq. u. p. 184. Zumpt Cic. Verr. 4, 16), sanan es, quae isti committas, Plaut.: eis commisi et credidi, Ter.: commisi Heio, Cic.: cui denique commisit, Cic. – m. Ang. in betreff wessen? durch de u. Abl., alci de existimatione sua, Cic. Verr. 3, 137. – m. Ang. des Zweckes durch ut u. Konj., alci, ut videat, ne quid res publica detrimenti capiat, Cic. Mil. 70. – / Synkop. Perf. commisti, Ter. eun. 832 Fl.

    lateinisch-deutsches > committo

См. также в других словарях:

  • VIAE Dux — nonnumquam simpliciter Dux. Iustin. l. 38. c. 9. Hortator illi (Demetrio) Gallimander amicus erat, qui per Arabiae deserta, Ducibus pecuniâ comparatis Babylonem pervenerat. Graece ὁδηγὸς, recentioribus διασώςτας, it. ἀνασώςτας ut qui pro ὁδηγεῖν …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VIAE Brunehildis — hodieque Chemins de Brunehaut, viae sunt in Belgio, Brunehildis operâ, ut Fama fert, stratae, quarum egressus urbem Hannoniae Bavacum Bavais, quae antiquis Caesarum temporibus maxime floruit, memoratu efficit dignam. Columna enim lapidea in foro… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VIAE — abbr. Vermont Israel Agricultural Exchange …   Dictionary of abbreviations

  • PUBLICAE Viae — omnes limites, per quos iter Populo praebebatur, in libro de Coloniis, Hos conditores Coloniarum fructus exportandi causâ publicaverunt, h. e. publici iuris fecerunt, per eos iter populo praebuerunt. Hyginus, omnes limites non solum mesurae, sed… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • AGRARIAE Viae — quae et Vicinales: vide infra, Publicae viae …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Quinquae viae — The Quinque viae , or Five Ways , are five arguments of the existence of God summarized by St. Thomas Aquinas in his Summa Theologica . These proofs take the form of philosophical arguments:#The argument of the unmoved mover ( ex motu ): #*Some… …   Wikipedia

  • Quinquae viae — Les quinquae viae (les 5 voies) sont des voies pour accéder à l existence de Dieu par la raison. Elles sont développées par Thomas d Aquin dans la Somme théologique, Ière partie, question 2, article 3 : « Dieu existe t il ? »… …   Wikipédia en Français

  • Vicinarĭae (Vicinales) viae — (röm. Ant.), 1) Dorfwege, welche von den Äckern der Privatleute auf die Straßen führten; noch jetzt Vicinalwege; 2) die kleineren Seiten u. Nebengassen in dem römischen Lager, s.d. S. 21 …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Quinque viae — ( las cinco vías , en español) son cinco argumentaciones racionales a favor de la existencia de Dios incluidos en la parte Ia cuestión 2ª del libro Summa Theologiae escrito en latín por el teólogo católico Santo Tomás de Aquino. Santo Tomás de… …   Wikipedia Español

  • BANNUM Viae regiae — iurisdictio, quae in viss maioribus, quas regias vocant, ad dominum superiorem spectat, in Charta Adalberonis Episcopi Mettensis apud Meurissium p. 307. et 308 …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CONSULARES Viae — vide infra ubi de Viis …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»