-
1 communis
com-mūnis ( comoinis, S. C. de Bacch.), e, adj. [con and root mu-, to bind; Sanscr. mav-; cf.: immunis, munus, moenia], that is common to several or to all, common, general, universal, public (opp. proprius, that belongs to one:I.quod commune cum alio est, desinet esse proprium,
Quint. 7, 3, 24; cf. id. 2, 4, 40; 7, 1, 28; 8, 5, 6; 10, 1, 16; 12, 10, 42; 12, 3, 7; v. also the foll.; freq. in all periods and every species of composition); constr. with cum, dat., inter se, or absol.Prop.:B. 1.vetus verbum hoc quidem est: Communia esse amicorum inter se omnia,
Ter. Ad. 5, 3, 18:vinea vulpibus et hominibus,
Varr. R. R. 1, 8, 5:sepulcrum Asiae Europaeque Troja,
Cat. 68, 89:is fit ei cum Roscio communis,
Cic. Rosc. Com. 10, 27; cf.:alterum nobis cum dis, alterum cum beluis commune est,
Sall. C. 1, 2; Nep. Timol. 1, 4.—Esp. freq. in the formula aliquid cum aliquo commune habere:vetustas habet aliquid commune cum multis, amor non habet,
Cic. Fam. 11, 27, 2:cum rerum naturā... quid habere potest commune... gallinaceum fel,
id. Div. 2, 12, 29:controversia. quae communes minime cum aliis quaestiones habet,
Quint. 5, 10, 110:illum... nihil vobiscum commune habentem,
Sen. Const. 15, 2:sciat, se nihil mecum habere commune,
id. Ben. 7, 12, 2:omnia cum amico communia habebit, qui multa cum homine,
id. Ep. 48, 3; 74, 17; id. Q. N. 2, 37, 2: nec habet (pecudum natura) quidquam commune cum caelo, Lact. de Ira Dei, 7, 4; 8, 3; App. de Deo Socr. 13; Varr. R. R. 3, 2, 9; Sen. Contr. 1, 1, 25, B:vitium commune omnium est,
Ter. Ad. 5, 8, 30; cf. Cic. Sen. 11, 35; Lucr. 5, 260; 3, 326; 5, 555:communis imperii (i. e. Romani) fines,
Cic. Balb. 5, 13; cf.libertas,
id. Sest. 1, 1:salus,
id. ib. 6, 15:utilitas,
Nep. Alcib. 4, 6:mors,
natural, Eutr. 7, 8:verba,
i. e. prose, Claud. Epig. 81, 3:jus gentium,
Nep. Them. 7, 4 et saep.: vitae ignarus, ignorant of life, i. e. of the customs of society, Cic. Phil. 2, 4, 7; cf.:sensu caret,
of a sense of propriety, Hor. S. 1, 3, 66 Heind.; cf.:sit in beneficio sensus communis,
Sen. Ben. 1, 12, 3; id. Ep. 5, 4; 105, 3; Quint. 1, 2, 20; cf.also: communium litterarum et politioris humanitatis expers,
Cic. de Or. 2, 17, 72:communis locus, euphem.,
the lower world, Plaut. Cas. prol. 19; and for a brothel, Sen. Contr. 1, 2, p. 83 Bip.—In plur.:loca,
public places, Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112; id. Fam. 13, 11, 1;but loci, in philos. lang.,
a commonplace, common topic, id. de Or. 3, 27, 106; id. Or. 36, 126; Quint. 2, 1, 9; 2, 1, 11; 5, 1, 3; 5, 12, 15; v. locus.—In gen., plur.:2.ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
Cic. Off. 1, 7, 20:paucis ostendi gemis et communia laudas,
publicity, Hor. Ep. 1, 20, 4; Ov. M. 13, 271.—In sing.:de communi aliquid consequi,
Dig. 17, 2, 52; so Paul. Sent. 1, 18, § 3:jus communi dividundo,
Cic. Fam. 7, 12, 2; cf. Gai Inst. 4, 42; Dig. 2, 1, 11, § 2 al.—Esp. = to koinon, a community, state: commune Latium, Cinc. ap. Fest. p. 241, 18 Müll.:b.Commune Milyadum,
Cic. Verr. 2, 1, 38, § 95:Siciliae,
id. ib. 2, 2, 46, § 114; 2, 2, 59, § 145;2, 2, 63, § 154: gentis Pelasgae,
Ov. M. 12, 7; cf.:communis Graecia,
id. ib. 13, 199; and: res communis = respublica, Sisenn. ap. Non. p. 522, 17.—In commune.(α).For common use, for all, for a common object, end, advantage, etc.:(β).metuere,
Plaut. As. 2, 2, 20:consulere,
Ter. And. 3, 3, 16; Tac. A. 12, 5:conferre,
Cic. Quint. 3, 12; id. Inv. 2, 3, 8:vocare honores,
i. e. to bestow equally upon patricians and plebeians, Liv. 6, 40, 18:profutura,
Quint. 6, 1, 7:laborare (apes),
id. 5, 11, 24.—Rarely in communi:ponere libertatem,
Tac. A. 13, 27.—In general, generally (in post-Aug. prose):(γ).de jure omni disputandum,
Quint. 7, 1, 49; Plin. 17, 1, 1, § 9; Tac. G. 27; 38; 40 al.—Halves! Sen. Ep. 119, 1; Phaedr. 5, 7, 3.—II.Trop.A.That represents the common sentiment, democratic:B.qui in bello... suo et certorum hominum consilio uteretur, eum magis communem censemus in victoriā futurum fuisse, etc.,
Cic. Fam. 4, 9, 2.—Of manners, accessible, familiar, courteous, condescending, affable (kindr. in sense with comis; hence in MSS. very freq. interchanged with it;C.v. comis): simplicem et communem et consentientem eligi (amicum) par est,
Cic. Lael. 18, 65; so id. Fam. 4, 9, 2:communis infimis, par principibus,
Nep. Att. 3, 1; so Eutr. 8, 5; cf. communitas.— Comp., Suet. Claud. 21 dub. (al. comior).— Sup., Suet. Vesp. 22 dub. (al. comissimus).—T. t.1.In rhet.:2.commune exordium, quod nihilo minus in hanc quam in contrariam partem causae potest convenire,
equally appropriate to either side of a cause, Cic. Inv. 1, 18, 26; cf. Quint. 4, 1, 71; Auct. Her. 1, 7, 11; Cic. de Or. 2, 78, 319.—In gram.: verbum, a common verb, i. e. one that has both an active and passive signification, Gell. 15, 13, 1; Prisc. p. 787 P.: syllaba = anceps, i. e. either long or short, Don. p. 1389 P.; Charis. p. 3 ib.; Diom. p. 423 ib.:1.genus,
of both masculine and feminine gender, Charis. p. 126 ib. et saep.— Hence, Advv.Class. form commū-nĭter, together, in common, jointly, generally (very freq.), Varr. R. R. 2, 10; Cic. Off. 3, 20, 80; id. Rosc. Am. 37, 108; id. N. D. 2, 48, 123; Nep. Pelop. 2, 2; Hor. Ep. 1, 2, 13; Ov. M. 6, 262.—Opp. proprie, Quint. 9, 1, 23;opp. separatim,
Cic. Fam. 13, 12, 1; cf. id. Arch. 12, 32.—* Comp., Diom. p. 480 P.—2.commūnĭtus: deos colere, Varr. ap. Non. p. 510, 5. -
2 comoinis
com-mūnis ( comoinis, S. C. de Bacch.), e, adj. [con and root mu-, to bind; Sanscr. mav-; cf.: immunis, munus, moenia], that is common to several or to all, common, general, universal, public (opp. proprius, that belongs to one:I.quod commune cum alio est, desinet esse proprium,
Quint. 7, 3, 24; cf. id. 2, 4, 40; 7, 1, 28; 8, 5, 6; 10, 1, 16; 12, 10, 42; 12, 3, 7; v. also the foll.; freq. in all periods and every species of composition); constr. with cum, dat., inter se, or absol.Prop.:B. 1.vetus verbum hoc quidem est: Communia esse amicorum inter se omnia,
Ter. Ad. 5, 3, 18:vinea vulpibus et hominibus,
Varr. R. R. 1, 8, 5:sepulcrum Asiae Europaeque Troja,
Cat. 68, 89:is fit ei cum Roscio communis,
Cic. Rosc. Com. 10, 27; cf.:alterum nobis cum dis, alterum cum beluis commune est,
Sall. C. 1, 2; Nep. Timol. 1, 4.—Esp. freq. in the formula aliquid cum aliquo commune habere:vetustas habet aliquid commune cum multis, amor non habet,
Cic. Fam. 11, 27, 2:cum rerum naturā... quid habere potest commune... gallinaceum fel,
id. Div. 2, 12, 29:controversia. quae communes minime cum aliis quaestiones habet,
Quint. 5, 10, 110:illum... nihil vobiscum commune habentem,
Sen. Const. 15, 2:sciat, se nihil mecum habere commune,
id. Ben. 7, 12, 2:omnia cum amico communia habebit, qui multa cum homine,
id. Ep. 48, 3; 74, 17; id. Q. N. 2, 37, 2: nec habet (pecudum natura) quidquam commune cum caelo, Lact. de Ira Dei, 7, 4; 8, 3; App. de Deo Socr. 13; Varr. R. R. 3, 2, 9; Sen. Contr. 1, 1, 25, B:vitium commune omnium est,
Ter. Ad. 5, 8, 30; cf. Cic. Sen. 11, 35; Lucr. 5, 260; 3, 326; 5, 555:communis imperii (i. e. Romani) fines,
Cic. Balb. 5, 13; cf.libertas,
id. Sest. 1, 1:salus,
id. ib. 6, 15:utilitas,
Nep. Alcib. 4, 6:mors,
natural, Eutr. 7, 8:verba,
i. e. prose, Claud. Epig. 81, 3:jus gentium,
Nep. Them. 7, 4 et saep.: vitae ignarus, ignorant of life, i. e. of the customs of society, Cic. Phil. 2, 4, 7; cf.:sensu caret,
of a sense of propriety, Hor. S. 1, 3, 66 Heind.; cf.:sit in beneficio sensus communis,
Sen. Ben. 1, 12, 3; id. Ep. 5, 4; 105, 3; Quint. 1, 2, 20; cf.also: communium litterarum et politioris humanitatis expers,
Cic. de Or. 2, 17, 72:communis locus, euphem.,
the lower world, Plaut. Cas. prol. 19; and for a brothel, Sen. Contr. 1, 2, p. 83 Bip.—In plur.:loca,
public places, Cic. Verr. 2, 2, 46, § 112; id. Fam. 13, 11, 1;but loci, in philos. lang.,
a commonplace, common topic, id. de Or. 3, 27, 106; id. Or. 36, 126; Quint. 2, 1, 9; 2, 1, 11; 5, 1, 3; 5, 12, 15; v. locus.—In gen., plur.:2.ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
Cic. Off. 1, 7, 20:paucis ostendi gemis et communia laudas,
publicity, Hor. Ep. 1, 20, 4; Ov. M. 13, 271.—In sing.:de communi aliquid consequi,
Dig. 17, 2, 52; so Paul. Sent. 1, 18, § 3:jus communi dividundo,
Cic. Fam. 7, 12, 2; cf. Gai Inst. 4, 42; Dig. 2, 1, 11, § 2 al.—Esp. = to koinon, a community, state: commune Latium, Cinc. ap. Fest. p. 241, 18 Müll.:b.Commune Milyadum,
Cic. Verr. 2, 1, 38, § 95:Siciliae,
id. ib. 2, 2, 46, § 114; 2, 2, 59, § 145;2, 2, 63, § 154: gentis Pelasgae,
Ov. M. 12, 7; cf.:communis Graecia,
id. ib. 13, 199; and: res communis = respublica, Sisenn. ap. Non. p. 522, 17.—In commune.(α).For common use, for all, for a common object, end, advantage, etc.:(β).metuere,
Plaut. As. 2, 2, 20:consulere,
Ter. And. 3, 3, 16; Tac. A. 12, 5:conferre,
Cic. Quint. 3, 12; id. Inv. 2, 3, 8:vocare honores,
i. e. to bestow equally upon patricians and plebeians, Liv. 6, 40, 18:profutura,
Quint. 6, 1, 7:laborare (apes),
id. 5, 11, 24.—Rarely in communi:ponere libertatem,
Tac. A. 13, 27.—In general, generally (in post-Aug. prose):(γ).de jure omni disputandum,
Quint. 7, 1, 49; Plin. 17, 1, 1, § 9; Tac. G. 27; 38; 40 al.—Halves! Sen. Ep. 119, 1; Phaedr. 5, 7, 3.—II.Trop.A.That represents the common sentiment, democratic:B.qui in bello... suo et certorum hominum consilio uteretur, eum magis communem censemus in victoriā futurum fuisse, etc.,
Cic. Fam. 4, 9, 2.—Of manners, accessible, familiar, courteous, condescending, affable (kindr. in sense with comis; hence in MSS. very freq. interchanged with it;C.v. comis): simplicem et communem et consentientem eligi (amicum) par est,
Cic. Lael. 18, 65; so id. Fam. 4, 9, 2:communis infimis, par principibus,
Nep. Att. 3, 1; so Eutr. 8, 5; cf. communitas.— Comp., Suet. Claud. 21 dub. (al. comior).— Sup., Suet. Vesp. 22 dub. (al. comissimus).—T. t.1.In rhet.:2.commune exordium, quod nihilo minus in hanc quam in contrariam partem causae potest convenire,
equally appropriate to either side of a cause, Cic. Inv. 1, 18, 26; cf. Quint. 4, 1, 71; Auct. Her. 1, 7, 11; Cic. de Or. 2, 78, 319.—In gram.: verbum, a common verb, i. e. one that has both an active and passive signification, Gell. 15, 13, 1; Prisc. p. 787 P.: syllaba = anceps, i. e. either long or short, Don. p. 1389 P.; Charis. p. 3 ib.; Diom. p. 423 ib.:1.genus,
of both masculine and feminine gender, Charis. p. 126 ib. et saep.— Hence, Advv.Class. form commū-nĭter, together, in common, jointly, generally (very freq.), Varr. R. R. 2, 10; Cic. Off. 3, 20, 80; id. Rosc. Am. 37, 108; id. N. D. 2, 48, 123; Nep. Pelop. 2, 2; Hor. Ep. 1, 2, 13; Ov. M. 6, 262.—Opp. proprie, Quint. 9, 1, 23;opp. separatim,
Cic. Fam. 13, 12, 1; cf. id. Arch. 12, 32.—* Comp., Diom. p. 480 P.—2.commūnĭtus: deos colere, Varr. ap. Non. p. 510, 5. -
3 facio
făcĭo, feci, factum, 3, v. a. and n.; in pass.: fio, factus, fieri ( imper. usually fac, but the arch form face is freq., esp. in Plaut. and Ter., as Plaut. As. prol. 4; 1, 1, 77; id. Aul. 2, 1, 30; id. Cist. 2, 1, 28; id. Ep. 1, 1, 37; 2, 2, 117; id. Most. 3, 2, 167 et saep.; Ter. And. 4, 1, 57; 4, 2, 29; 5, 1, 2; 14; id. Eun. 1, 2, 10 al.; Cato, R. R. 23, 1; 26; 32 al.; Cat. 63, 78; 79; 82; Ov. Med. fac. 60; Val. Fl. 7, 179 al.; futur. facie for faciam, Cato ap. Quint. 1, 7, 23; cf. dico, init., and the letter e:I.faxo,
Plaut. Am. 1, 1, 199; 2, 1, 42; 3, 3, 17; 3, 4, 14; 5, 1, 55 et saep.; Ter. And. 5, 2, 13; id. Eun. 2, 2, 54; 4, 3, 21 al.; Verg. A. 9, 154; 12, 316; Ov. M. 3, 271; 12, 594: faxim, Enn. ap. Non. 507, 23; Plaut. Am. 1, 3, 13; id. Aul. 3, 2, 6; 3, 5, 20 al.; Ter. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13:faxis,
Hor. S. 2, 3, 38; Sil. 15, 362: faxit, Lex Numae in Paul. ex Fest. s. v. ALIVTA, p. 6 Mull.; Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 12; Plaut. Capt. 3, 4, 90; 3, 5, 54; id. Cas. 3, 5, 6 al.; Ter. Heaut. 1, 2, 24; id. Phorm. 3, 3, 21:faximus,
Plaut. Truc. 1, 1, 40: faxitis, an old form in Liv. 23, 11, 2; 25, 12, 10; 29, 27, 3:faxint,
Plaut. Am. 2, 1, 85; id. Aul. 2, 1, 27; 2, 2, 79 al.; Ter. Heaut. 1, 1, 109; id. Hec. 1, 2, 27; 3, 2, 19; Cic. Verr. 2, 3, 35, § 81; id. Fam. 14, 3, 3.—In pass. imper.:fi,
Plaut. Curc. 1, 1, 87; Hor. S. 2, 5, 38; Pers. 1, 1, 39:fite,
Plaut. Curc. 1, 1, 89 al. — Indic.: facitur, Nigid. ap. Non. 507, 15: fitur, Cato ap. Prisc. p. 789:fiebantur,
id. ib.: fitum est, Liv. Andron. ap. Non. 475, 16.— Subj.: faciatur, Titin. ib.— Inf.: fiere, Enn. ap. Charis. p. 75 P.; Ann. v. 15, ed. Vahl.; Laev. ap. Gell. 19, 7, 10.—On the long i of fit, v. Ritschl, prol. p. 184, and cf. Plaut. Capt. prol. 25: ut fit in bello) [prob. root bha-; Sanscr. bhasas, light; Gr. pha-, in phainô, phêmi; cf. fax, facetiae, facilis, Corss. Ausspr. 1, 423.—But Curt. refers facio to root the- (strengthened THEK), Griech. Etym. p. 64], to make in all senses, to do, perform, accomplish, prepare, produce, bring to pass, cause, effect, create, commit, perpetrate, form, fashion, etc. (cf. in gen.:ago, factito, reddo, operor, tracto): verbum facere omnem omnino faciendi causam complectitur, donandi, solvendi, judicandi, ambulandi, numerandi,
Dig. 50, 16, 218.Act.A.In gen.(α).With acc.: ut faber, cum quid aedificaturus est, non ipse facit materiam, sed ea utitur, quae sit parata, etc.... Quod si non est a deo materia facta, ne terra quidem et aqua et aer et ignis a deo factus est, Cic. N. D. Fragm. ap. Lact. 2, 8 (Cic. ed. Bait. 7, p. 121):(β).sphaera ab Archimede facta,
Cic. Rep. 1, 14:fecitque idem et sepsit de manubiis comitium et curiam,
id. ib. 2, 17:aedem,
id. ib. 2, 20:pontem in Arari faciundum curat,
Caes. B. G. 1, 13, 1:castra,
id. ib. 1, 48, 2; Cic. Fam. 15, 4, 4:faber vasculum fecit,
Quint. 7, 10, 9:classem,
Caes. B. G. 4, 21, 4:cenas et facere et obire,
Cic. Att. 9, 13, 6:ignem lignis viridibus,
id. Verr. 2, 1, 17, § 45:poema,
to compose, id. Pis. 29, 70:carmina,
Juv. 7, 28:versus,
id. 7, 38:sermonem,
Cic. Fam. 9, 8, 1; cf.litteram,
id. Ac. 2, 2, 6: ludos, to celebrate, exhibit = edere, id. Rep. 2, 20; id. Att. 15, 10;also i. q. ludificari,
Plaut. Capt. 3, 4, 47:sementes,
i. e. to sow, Caes. B. G. 1, 3, 1:messem,
Col. 2, 10, 28:pecuniam,
to make, acquire, Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:manum (with parare copias),
to collect, prepare, id. Caecin. 12, 33; so,cohortes,
Caes. B. C. 3, 87, 4:exercitum,
Vell. 2, 109, 2; and:auxilia mercede,
Tac. A. 6, 33:iter,
Cic. Att. 3, 1; id. Planc. 26, 65; id. Div. 1, 33, 73 et saep.; cf.also the phrases: aditum sibi ad aures,
Quint. 4, 1, 46:admirationem alicujus rei alicui,
to excite, Liv. 25, 11, 18; Sen. Ep. 115:aes alienum,
Cic. Att. 13, 46, 4; Liv. 2, 23, 5; Sen. Ep. 119, 1:alienationem disjunctionemque,
Cic. Lael. 21, 76:animum alicui,
Liv. 25, 11, 10:arbitrium de aliquo,
to decide, Hor. C. 4, 7, 21;opp. arbitrium alicui in aliqua re,
i. e. to leave the decision to one, Liv. 43, 15, 5:audaciam hosti,
id. 29, 34, 10:audientiam orationi,
Cic. Div. in Caecil. 13, 42:auspicium alicui,
Liv. 1, 34, 9; Hor. Ep. 1, 1, 86:auctoritatem,
Cic. de Imp. Pomp. 15, 43:bellum,
Cic. Off. 1, 11, 35; Caes. B. G. 3, 29, 2:multa bona alicui,
Plaut. Poen. 5, 4, 46:castra,
to pitch, Tac. H. 5, 1:caulem,
to form, Col. Arb. 54:clamores,
to make, raise, Cic. Brut. 95, 326:cognomen alicui,
to give, Liv. 1, 3, 9:commercium sermonis,
id. 5, 15, 5:concitationes,
Caes. B. C. 3, 106 fin.:conjurationes,
to form, id. B. G. 4, 30 fin.:consuetudinem alicui cum altero,
Cic. Fam. 13, 23, 1:consilia alicui,
Liv. 35, 42, 8:contentionem cum aliquo,
Cic. Off. 1, 38, 137:controversiam,
to occasion, id. Or. 34, 121:convicium magnum alicui,
id. Fam. 10, 16, 1:copiam pugnandi militibus,
Liv. 7, 13, 10:corpus,
to grow fat, corpulent, Cels. 7, 3 fin.; Phaedr. 3, 7, 5:curam,
Tac. A. 3, 52:damnum,
to suffer, Cic. Brut. 33, 125:detrimentum,
id. Verr. 2, 4, 9, § 20:desiderium alicujus, rei alicui,
Liv. 3, 34, 7; 7, 24, 10:dicta,
Ov. F. 2, 375; 3, 515:difficultatem,
Quint. 10, 3, 10 and 16:discordiam,
to cause, Tac. H. 3, 48:discrimen,
Quint. 7, 2, 14; 11, 1, 43:disjunctionem (with alienationem),
Cic. Lael. 21, 76:dolorem alicui,
id. Att. 11, 8, 2:dulcedinem,
Sen. Ep. 111:eloquentiam alicui (ira),
Quint. 6, 2, 26:epigramma,
to write, Cic. Arch. 10, 25:errorem,
Sen. Ep. 67:eruptiones ex oppido,
Caes. B. C. 2, 2, 5:exemplum,
Quint. 5, 2, 2: exempla = edere or statuere, Plaut. Most. 5, 1, 66. exercitum, to raise, muster, Tac. A. 6, 33:exspectationem,
Quint. 9, 2, 23:facinus,
Plaut. Bacch. 4, 9, 1; Cic. Fin. 2, 29, 95; Tac. A. 12, 31:facultatem recte judicandi alicui,
Cic. Verr. 2, 2, 73, § 179:fallaciam,
Ter. And. 1, 8, 7:famam ingenii,
Quint. 11, 2, 46:fastidium,
Liv. 3, 1, 7:favorem alicui,
id. 42, 14, 10; Quint. 4, 1, 33:fidem alicui,
Cic. Cat. 3, 2, 4; id. Att. 7, 8, 1; Quint. 6, 2, 18:finem,
Cic. Att. 16, 16, 16; id. Rep. 2, 44:formidinem,
to excite, Tac. H. 3, 10:fortunam magnam (with parare),
Liv. 24, 22, 9:fraudem,
Plaut. Mil. 2, 2, 9; Cic. Att. 4, 12:fugam fecerunt, stronger than fugerunt,
Liv. 8, 9, 12 Weissenb.; Sall. J. 53, 3;but: cum fugam in regia fecisset (sc. ceterorum),
Liv. 1, 56, 4; so,fugam facere = fugare,
id. 21, 5, 16; 21, 52, 10:fugam hostium facere,
id. 22, 24, 8; 26, 4, 8 al.:gestum vultu,
Quint. 11, 3, 71:gradum,
Cic. de Or. 2, 61, 249; id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8:gratiam alicujus rei,
Liv. 3, 56, 4; 8, 34, 3:gratulationem alicui,
Cic. Fam. 11, 18, 3; Sen. Ep. 6:gratum alicui,
Ter. Eun. 4, 4, 56; Cic. Rep. 1, 21; cf.:gratissimum alicui,
id. Fam. 7, 21 fin.:histrioniam,
Plaut. Am. prol. 152:homicidium,
to commit, Quint. 5, 9, 9:hospitium cum aliquo,
Cic. Balb. 18, 42:imperata,
Caes. B. G. 2, 3, 3:impetum in hostem,
Cic. Fin. 1, 10, 34; Liv. 25, 11, 2:incursionem,
Liv. 3, 38, 3:indicium,
Cic. Verr. 2, 1, 57, § 150:inducias,
id. Phil. 8, 7, 20:initium,
to begin, id. Agr. 2, 29, 79; cf.:initia ab aliquo,
id. Rep. 1, 19:injuriam,
id. ib. 3, 14 (opp. accipere); Caes. B. G. 1, 36, 4; Quint. 3, 6, 49; 10, 1, 115:insidias alicui,
Cic. Mil. 9, 23:iram,
Quint. 6, 1, 14:jacturam,
Cic. Off. 3, 23, 89; id. Fin. 2, 24, 79; Caes. B. G. 7, 77, 7:judicium,
Cic. Att. 7, 23, 2:judicatum,
to execute, id. Fl. 20, 48:jus alicui,
Liv. 32, 13, 6:jussa,
Ov. F. 1, 379:laetitiam,
Cic. Fin. 1, 7, 25:largitiones,
id. Tusc. 3, 20, 48:locum poetarum mendacio,
Curt. 3, 1, 4:locum alicui rei,
Cels. 2, 14 fin.; 7, 4, 3; Curt. 4, 11, 8; Sen. Ep. 91, 13 et saep.:longius,
Cic. Leg. 1, 7, 22 al.:valde magnum,
id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7:medicinam alicui,
to administer, id. Fam. 14, 7:memoriam,
Quint. 11, 2, 4:mentionem,
Cic. Q. Fr. 2, 11, 2:metum,
to excite, Tac. A. 6, 36:turbida lux metum insidiarum faciebat,
suggested, Liv. 10, 33, 5:metum alicui,
id. 9, 41, 11:missum aliquem,
Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:modum irae,
Liv. 4, 50, 4:moram,
Cic. Att. 16, 2, 1; Plaut. Most. 1, 1, 72:morem alicujus rei sibi,
Liv. 35, 35, 13:motus,
id. 28, 46, 8: multam alicui, Cato ap. Gell. 11, 1, 6:munditias,
id. R. R. 2, 4:mutationem,
Cic. Sest. 12, 27; id. Off. 1, 33, 120:multa alicui,
id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 16:naufragium,
to suffer, id. Fam. 16, 9, 1:negotium alicui,
to give to do, make trouble for, Quint. 5, 12, 13; Just. 21, 4, 4:nomen alicui,
Liv. 8, 15, 8; cf.nomina,
to incur debts, Cic. Off. 3, 14, 59:odium vitae,
Plin. 20, 18, 76, § 199:officium suum,
Ter. Phorm. 4, 5, 12:omnia amici causa,
Cic. Lael. 10, 35; id. Fam. 5, 11, 2:opinionem alicui,
id. Div. in Caecil. 14, 45:orationem,
id. de Or. 1, 14, 63; id. Brut. 8, 30; id. Or. 51, 172:otia alicui,
to grant, Verg. E. 1, 6:pacem,
to conclude, Cic. Off. 3, 30, 109:pecuniam ex aliqua re,
id. Verr. 2, 2, 6, § 17:periculum,
Ter. Eun. 3, 2, 23; id. Heaut. 2, 1, 9; Tac. A. 13, 33; 16, 19; Sall. C. 33, 1: perniciem alicui, to cause, = parare, Tac. H. 2, 70:planum,
Cic. Rosc. Am. 19, 54:potestatem,
id. Cat. 3, 5, 11; id. Rep. 2, 28:praedam,
Caes. B. G. 4, 34, 5; Cic. Verr. 2, 1, 60, § 156; Plaut. Poen. 3, 6, 8:praedas ab aliquo,
Nep. Chabr. 2, 2:proelium,
to join, Caes. B. G. 1, 13; Cic. Deiot. 5, 13; Liv. 25, 1, 5; Tac. H. 4, 79; id. A. 12, 40:promissum,
Cic. Off. 3, 25, 95:pudorem,
Liv. 3, 31, 3:ratum,
id. 28, 39, 16:rem,
Ter. Ad. 2, 2, 12:reum,
to accuse, Cic. Verr. 2, 2, 38: risum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1; Quint. 6, 1, 40; 48:scelus,
to commit, Tac. H. 1, 40:securitatem alicui,
Liv. 36, 41, 1:sermonem,
Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:significationem ignibus,
Caes. B. G. 2, 33, 3:silentium,
Liv. 24, 7, 12:somnum,
to induce, Juv. 3, 282:spem,
Cic. Att. 3, 16; Liv. 30, 3, 7:spiritus,
id. 30, 11, 3:stercus,
Col. 2, 15:stipendia,
Sall. J. 63, 3; Liv. 3, 27, 1; 5, 7, 5:stomachum alicui,
Cic. Att. 5, 11, 2; id. Fam. 1, 9, 10:suavium alicui,
Plaut. As. 4, 1, 53:suspicionem,
Cic. Fl. 33, 83:taedium alicujus rei,
Liv. 4, 57, 11:terrorem iis,
to inflict, id. 10, 25, 8:timorem,
to excite, id. 6, 28, 8:mihi timorem,
Cic. Fam. 10, 18, 2:totum,
Dig. 28, 5, 35:transitum alicui,
Liv. 26, 25, 3:turbam,
Ter. Eun. 4, 1, 2:urinam,
Col. 6, 19:usum,
Quint. 10, 3, 28:vadimonium,
Cic. Quint. 18, 57:verbum, verba,
to speak, talk, id. Verr. 2, 4, 65, § 147:verbum,
to invent, id. Fin. 3, 15, 51:versus,
id. Q. Fr. 3, 5:vestigium,
id. Rab. Post. 17, 47: viam [p. 717] sibi, Liv. 3, 5, 6:vim alicui or in aliquem,
id. 38, 24, 4; 3, 5, 5:vires,
to get, acquire, Quint. 10, 3, 3:vitium,
Cic. Top. 3, 15 al. —With ut, ne, quin, or the simple subj.:(γ).faciam, ut ejus diei locique meique semper meminerit,
Plaut. Capt. 4, 2, 20:facere ut remigret domum,
id. Pers. 4, 6, 3; id. Capt. 3, 4, 78; 4, 2, 77:ea, quantum potui, feci, ut essent nota nostris,
Cic. Ac. 1, 2, 8:facito, ut sciam,
id. Att. 2, 4, 4:non potuisti ullo modo facere, ut mihi illam epistolam non mitteres,
id. ib. 11, 21, 1:si facis ut patriae sit idoneus,
Juv. 14, 71:ut nihil ad te dem litterarum facere non possum,
Cic. Ac. 8, 14, 1; for which, with quin:facere non possum, quin ad te mittam,
I cannot forbear sending, id. ib. 12, 27, 2:fecisti, ut ne cui maeror tuus calamitatem afferret,
id. Clu. 60, 168:fac, ne quid aliud cures,
id. Fam. 16, 11, 1:domi assitis, facite,
Ter. Eun. 3, 2, 53:fac fidele sis fidelis,
Plaut. Capt. 2, 3, 79:fac cupidus mei videndi sis,
Cic. Fam. 5, 21, 5:fac cogites,
id. ib. 11, 3, 4.—In pass.:fieri potest, ut recte quis sentiat, etc.,
Cic. Tusc. 1, 3, 6: potest fieri, ut iratus dixerit, etc., Crass. ap. Cic. de Or. 2, 70, 285:nec fieri possit, ut non statim alienatio facienda sit,
id. Lael. 21, 76; so with ut non, id. Verr. 2, 2, 77, § 190 (Zumpt, Gram. § 539).—With inf. = efficere, curare, to cause (rare):(δ).nulla res magis talis oratores videri facit,
Cic. Brut. 38, 142; Pall. 6, 12:aspectus arborum macrescere facit volucres inclusas,
Varr. R. R. 3, 5, 3; Sall. Fragm. ap. Sen. Ep. 114:qui nati coram me cernere letum Fecisti,
Verg. A. 2, 539; Ov. H. 17, 174:mel ter infervere facito,
Col. 12, 38, 5 (perh. also in Ov. H. 6, 100, instead of favet, v. Loers. ad h. l.; cf. infra, B. 4.).—Absol.:B.ego plus, quam feci, facere non possum,
Cic. Fam. 11, 14, 3:faciam, ut potero, Laeli,
id. de Sen. 3, 7; cf. id. Rep. 1, 24:noli putare, pigritia me facere, quod non mea manu scribam,
id. Att. 16, 15, 1; so,facere = hoc or id facere,
Lucr. 4, 1112 (cf. Munro ad loc.); 1153: vereor ne a te rursus dissentiam. M. Non facies, Quinte, Cic. Leg. 3, 15, 33;so after scribam,
id. Att. 16, 16, 15:nominaverunt,
id. Rep. 2, 28, 50;after disserere: tu mihi videris utrumque facturus,
id. ib. 2, 11, 22;after fingere: ut facit apud Platonem Socrates,
id. ib.:necesse erit uti epilogis, ut in Verrem Cicero fecit,
Quint. 6, 1, 54:qui dicere ac facere doceat,
id. 2, 3, 11:faciant equites,
Juv. 7, 14; Liv. 42, 37, 6:petis ut libellos meos recognoscendos curem. Faciam,
Plin. Ep. 4, 26, 1; 5, 1, 4 et saep. (cf. the use of facio, as neutr., to resume or recall the meaning of another verb, v. II. E. infra; between that use and this no line can be drawn).In partic.1.With a double object, to make a thing into something, to render it something:2.senatum bene firmum firmiorem vestra auctoritate fecistis,
Cic. Phil. 6, 7, 18:te disertum,
id. ib. 2, 39 fin.:iratum adversario judicem,
id. de Or. 1, 51, 220:heredem filiam,
to appoint, constitute, id. Verr. 2, 1, 43, § 111:aliquem regem,
Just. 9, 6:aliquem ludos,
Plaut. Aul. 2, 2, 75:aliquem absentem rei capitalis reum,
Cic. Verr. 2, 2, 38, § 93:animum dubium,
id. de Imp. Pomp. 10, 27:injurias irritas,
id. Verr. 2, 2, 26, § 63:vectigalia sibi deteriora,
Caes. B. G. 1, 36, 4:hi consules facti sunt,
Cic. de Sen. 5, 14:disciplina doctior facta civitas,
id. Rep. 2, 19:di ex hominibus facti,
id. ib. 2, 10; cf.:tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti,
Sall. J. 10, 2.—In pass.:quo tibi sumere depositum clavum fierique tribuno?
to become a tribune, Hor. S. 1, 6, 25.—to value, esteem, regard a person or thing in any manner (like the Engl. make, in the phrase to make much of).—Esp. with gen. pretii:3.in quo perspicere posses, quanti te, quanti Pompeium, quem unum ex omnibus facio, ut debeo, plurimi, quanti Brutum facerem,
Cic. Fam. 3, 10, 2:te quotidie pluris feci,
id. ib. 3, 4, 2:voluptatem virtus minimi facit,
id. Fin. 2, 13, 42:dolorem nihili facere,
to care nothing for, to despise, id. ib. 27, 88:nihili facio scire,
Plaut. Pers. 2, 2, 42:negat se magni facere, utrum, etc.,
Quint. 11, 1, 38:parum id facio,
Sall. J. 85, 31: si illi aliter nos faciant quam aequum sit. Plaut. Stich. 1, 1, 43.—With gen., to make a thing the property of a person, subject it to him: omnia, quae mulieris fuerunt, viri fiunt, Cic. Top. 4, 23.—Esp.: facere aliquid dicionis alicujus, to reduce to subjection under a person or power:4.omnem oram Romanae dicionis fecit,
Liv. 21, 60, 3:dicionis alienae facti,
id. 1, 25, 13; 5, 27, 14; cf.: ut munus imperii beneficii sui faceret, to make it ( seem) his own bounty, Just. 13, 4, 9:ne delecto imperatore alio sui muneris rempublicam faceret,
Tac. A. 15, 52.—To represent a thing in any manner, to feign, assert, say. —Constr. with acc. and adj. or part., or with acc. and inf.(α).Acc. and part.:(β).in eo libro, ubi se exeuntem e senatu et cum Pansa colloquentem facit,
id. Brut. 60, 218:Xenophon facit... Socratem disputantem,
id. N. D. 1, 12, 31; cf.:ejus (Socratis) oratio, qua facit eum Plato usum apud judices,
id. Tusc. 1, 40 fin. al.—Acc. and inf.:(γ).qui nuper fecit servo currenti in via decesse populum,
Ter. Heaut. prol. 31:fecerat et fetam procubuisse lupam,
Verg. A. 8, 630; cf. Ov. M. 6, 109, v. Bach ad h. l.:poetae impendere apud inferos saxum Tantalo faciunt,
Cic. Tusc. 4, 16, 35:quem (Herculem) Homerus apud inferos conveniri facit ab Ulixe,
id. N. D. 3, 16, 41:Plato construi a deo mundum facit,
id. ib. 1, 8, 19:Plato Isocratem laudari fecit a Socrate,
id. Opt. Gen. 6, 17; id. Brut. 38, 142:M. Cicero dicere facit C. Laelium,
Gell. 17, 5, 1:caput esse faciunt ea, quae perspicua dicunt,
Cic. Fia. 4, 4, 8, v. Madv. ad h. l.—In double construction:5.Polyphemum Homerus cum ariete colloquentem facit ejusque laudare fortunas,
Cic. Tusc. 5, 39 fin. —To make believe, to pretend:6.facio me alias res agere,
Cic. Fam. 15, 18:cum verbis se locupletem faceret,
id. Fl. 20:me unum ex iis feci, qui, etc.,
id. Planc. 27, 65.—Hypothetically in the imper. fac, suppose, assume:7.fac, quaeso, qui ego sum, esse te,
Cic. Fam. 7, 23, 1; cf.:fac potuisse,
id. Phil. 2, 3, 5:fac animos non remanere post mortem,
id. Tusc. 1, 34, 82; 1, 29, 70:fac velit,
Stat. Ach. 2, 241:fac velle,
Verg. A. 4, 540.—In mercant. lang., to practise, exercise, follow any trade or profession:8.cum mercaturas facerent,
Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72:naviculariam,
id. ib. 2, 5, 18, §46: argentariam,
id. ib. 2, 5, 49, § 155; id. Caecin. 4, 10:topiariam,
id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 5:haruspicinam,
id. Fam. 6, 18, 1:praeconium,
id. ib.; so,piraticam,
id. Post. Red. in Sen. 5, 11:medicinam,
Phaedr. 1, 14, 2.—In relig. lang., like the Gr. rhezein, to perform or celebrate a religious rite; to offer sacrifice, make an offering, to sacrifice:9.res illum divinas apud eos deos in suo sacrario quotidie facere vidisti,
Cic. Verr. 2, 4, 8, § 18:sacra pro civibus,
id. Balb. 24, 55:sacrificium publicum,
id. Brut. 14, 56.— Absol.:a sacris patriis Junonis Sospitae, cui omnes consules facere necesse est, consulem avellere,
Cic. Mur. 41, 90.—With abl.:cum faciam vitula pro frugibus,
Verg. E. 3, 77:catulo,
Col. 2, 22, 4.— Pass. impers.:cum pro populo fieret,
Cic. Att. 1, 13, 3:quibus diis decemviri ex libris ut fieret, ediderunt,
Liv. 37, 3, 5.—In gram., to make, form in inflecting:10.cur aper apri et pater patris faciat?
Quint. 1, 6, 13; so id. 14; 15; 27; cf.:sic genitivus Achilli et Ulixi fecit,
id. 1, 5, 63; 1, 6, 26:eadem (littera) fecit ex duello bellum,
id. 1, 4, 15.—In late Lat., (se) facere aliquo, to betake one's self to any place:11.intra limen sese facit,
App. 5, p. 159, 25;without se: homo meus coepit ad stelas facere,
Petr. 62:ad illum ex Libya Hammon facit,
Tert. Pall. 3.—Peculiar phrases.a.Quid faciam (facias, fiet, etc.), with abl., dat., or (rare) with de, what is to be done with a person or thing? quid hoc homine facias? Cic. Sest. 13, 29; id. Verr. 2, 2, 16, § 40:b.nescit quid faciat auro,
Plaut. Bacch. 2, 3, 100:quid tu huic homini facias?
Cic. Caecin. 11, 30; cf.:quid enim tibi faciam,
id. Att. 7, 3, 2: quid faceret huic conclusioni, i. e. how should he refute, etc., id. Ac. 2, 30, 96:quid facias illi?
Hor. S. 1, 1, 63:miserunt Delphos consultum quidnam facerent de rebus suis,
Nep. Them. 2: quid fecisti scipione? what have you done with the stick? or, what has become of it? Plaut. Cas. 5, 4, 6; cf. id. ib. 5, 4, 9.—In pass.:quid Tulliola mea fiet?
Cic. Fam. 14, 4, 3:quid illo fiet? quid me?
id. Att. 6, 1, 14:quid fiet artibus?
id. Ac. 2, 33, 107:quid mihi fiet?
Ov. A. A. 1, 536:quid de illa fiet fidicina igitur?
Plaut. Ep. 1, 2, 48: de fratre quid fiet? Ter. Ad. 5, 9, 39.— Absol.:quid faciat Philomela? fugam custodia claudit?
Ov. M. 6, 572:quid facerem? neque servitio me exire licebat, etc.,
Verg. E. 1, 41 al. —Fit, factum est aliquo or aliqua re, it happens to, becomes of a person or thing:(β).volo Erogitare, meo minore quid sit factum filio,
Plaut. Capt. 5, 1, 32:nec quid deinde iis (elephantis) factum sit, auctores explicant,
Plin. 8, 6, 6, § 17:quid eo est argento factum?
Plaut. Most. 3, 1, 106.—Hence,Esp., si quid factum sit aliquo, if any thing should happen to one (i. q. si quid acciderit humanitus), euphemistically for if one should die:c.si quid eo factum esset, in quo spem essetis habituri?
Cic. de Imp. Pomp. 20, 59; cf.:eum fecisse aiunt, sibi quod faciendum fuit,
Plaut. Poen. 5, 1, 23. —Ut fit, as it usually happens, as is commonly the case:d.praesertim cum, ut fit, fortuito saepe aliquid concluse apteque dicerent,
Cic. Or. 53, 177:queri, ut fit, incipiunt,
id. Verr. 2, 2, 23, § 56:dum se uxor, ut fit, comparat,
id. Mil. 10, 28:fecit statim, ut fit, fastidium copia,
Liv. 3, 1, 7.—Fiat, an expression of assent, so be it! very good! fiat, geratur mos tibi, Plaut. Ps. 1, 5, 146; id. As. 1, 1, 27; id. Am. 2, 2, 138; id. Most. 4, 3, 44 al.—e. 12.In certain phrases the ellipsis of facere is common, e. g. finem facere:II.Quae cum dixisset, Cotta finem,
Cic. N. D. 3, 40, 94; id. Fin. 4, 1 init. —With nihil aliud quam, quid alium quam, nihil praeterquam, which often = an emphatic Engl. only (but not in Cic.):Tissaphernes nihil aliud quam bellum comparavit,
Nep. Ages. 2:per biduum nihil aliud quam steterunt parati,
Liv. 34, 46; Suet. Caes. 20; id. Aug. 83; Liv. 2, 63; 4, 3; 3, 26.—So with nihil amplius quam, nihil prius quam, nihil minus quam, Liv. 26, 20; 35, 11; Suet. Dom. 3.Neutr.A.With adverbs, to do, deal, or act in any manner:B.recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,
Plaut. Capt. 5, 2, 7;v. recte under rego: bene fecit Silius, qui transegerit,
Cic. Att. 12, 24, 1:seu recte seu perperam,
to do right or wrong, id. Quint. 8, 31:Dalmatis di male faciant,
id. Fam. 5, 11 fin.:facis amice,
in a friendly manner, id. Lael. 2, 9; cf.:per malitiam,
maliciously, id. Rosc. Com. 7, 21:humaniter,
id. Q. Fr. 2, 1, 1:imperite,
id. Leg. 1, 1, 4:tutius,
Quint. 5, 10, 68:voluit facere contra huic aegre,
Ter. Eun. 4, 1, 10: bene facere, to profit, benefit (opp. male facere, to hurt, injure), Ter. Ad. 5, 8, 25; 5, 7, 19; Plaut. Most. 3, 2, 22; id. Capt. 5, 2, 23; v. also under benefacio and benefactum.—Facere cum or ab aliquo, to take part with one, to side with one; and opp. contra (or adversus) aliquem, to take part against one:C.si respondisset, idem sentire et secum facere Sullam,
Cic. Sull. 13, 36; cf.:cum illo consulem facere,
id. Att. 6, 8, 2; and:secum consules facere,
id. Planc. 35, 86:auctoritatem sapientissimorum hominum facere nobiscum,
id. Caecin. 36, 104; cf.:rem et sententiam interdicti mecum facere fatebatur,
id. ib. 28, 79:cum veritas cum hoc faciat,
is on his side, id. Quint. 30, 91:commune est, quod nihilo magis ab adversariis quam a nobis facit,
id. Inv. 1, 48, 90:omnes damnatos, omnes ignominia affectos illac (a or cum Caesare) facere,
id. Att. 7, 3, 5:quae res in civitate duae plurimum possunt, eae contra nos ambae faciunt in hoc tempore,
id. Quint. 1, 1:neque minus eos cum quibus steterint quam adversus quos fecerint,
Nep. Eum. 8, 2:cum aliquo non male facere,
to be on good terms with, Ov. Am. 3, 762.—In late Lat. facere cum aliqua = vivere cum aliqua, to live in matrimony, to be married, Inscr. Orell. 4646. —D.Ad aliquid, alicui, or absol., to be good or of use for any thing; to be useful, of service:E.chamaeleon facit ad difficultatem urinae,
Plin. 22, 18, 21, § 46; Scrib. Comp. 122:ad talem formam non facit iste locus,
Ov. H. 16, 190; cf. id. ib. 6, 128; id. Am. 1, 2, 16 al.:radix coronopi coeliacis praeclare facit,
Plin. 22, 19, 22, § 48; so with dat., Plin. Val. 2, 1; Prop. 3 (4), 1, 20:facit autem commode ea compositio, quam, etc.,
Col. 7, 5, 7; 8, 17, 13:nec caelum, nec aquae faciunt, nec terra, nec aurae,
do not benefit me, Ov. Tr. 3, 8, 23:mire facit in peroratione confessio,
Quint. 11, 3, 173; 171; cf. with a subject-clause: plurimum facit, totas diligenter [p. 718] nosse causas, id. 6, 4, 8: ad aliquid or alicui signifies also to suit, fit:non faciet capiti dura corona meo,
Prop. 3, 1, 19; cf. Ov. H. 16, 189.—Like the Gr. poiein or dran, and the Engl. to do, instead of another verb (also for esse and pati):F.factum cupio (sc. id esse),
Plaut. Truc. 4, 4, 24:factum volo,
id. Bacch. 3, 3, 91; id. Most. 3, 2, 104:an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi facere non potuerunt?
Cic. Tusc. 5, 32, 90:nihil his in locis nisi saxa et montes cogitabam: idque ut facerem, orationibus inducebar tuis,
id. Leg. 2, 1, 2; cf.:Demosthenem, si illa pronuntiare voluisset, ornate splendideque facere potuisse,
id. Off. 1, 1 fin.; and:cur Cassandra furens futura prospiciat, Priamus sapiens hoc idem facere nequeat?
id. Div. 1, 39, 85; so id. Ac. 2, 33, 107; id. Att. 1, 16, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2; Nep. Chabr. 3, 4; 4, 3 al.:vadem te ad mortem tyranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille Siculo fecit tyranno (here also with the case of the preceding verb),
Cic. Fin. 2, 24 fin. (v. Madv. ad h. l. p. 278):jubeas (eum) miserum esse, libenter quatenus id facit (i. e. miser est),
what he is doing, Hor. S. 1, 1, 64:in hominibus solum existunt: nam bestiae simile quiddam faciunt (i. q. patiuntur or habent),
Cic. Tusc. 4, 14; so,ne facias quod Ummidius quidam (= ne idem experiaris, ne idem tibi eveniat),
Hor. S. 1, 1, 94. —Facere omitted, especially in short sentences expressing a judgment upon conduct, etc.:1.at stulte, qui non modo non censuerit, etc.,
Cic. Off. 3, 27, 101.—Hence,factus, a, um, P. a.A.As adjective ante-class. and very rare:B.factius nihilo facit, sc. id, i. e. nihilo magis effectum reddit,
is no nearer bringing it about, Plaut. Trin. 2, 3, 6; cf. Lorenz ad loc.—Far more freq.,In the neutr. as subst.: factum, i ( gen. plur. factum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 Trag. 81), that which is done, a deed, act, exploit, achievement (syn.: res gestae, facinus).1.In gen.:2.depingere,
Ter. Phorm. 1, 5, 38:facere factum,
Plaut. Truc. 2, 7, 5; id. Mil. 3, 1, 139:dicta et facta,
Ter. Eun. 5, 4, 19; id. Heaut. 4, 5, 12:opus facto est,
id. Phorm. 4, 5, 4:ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed, etc.,
Cic. Sull. 26, 72: meum factum probari abs te triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 1;14, 9, 2: quod umquam eorum in re publica forte factum exstitit?
id. ib. 8, 14, 2:praeclarum atque divinum,
id. Phil. 2, 44, 114:egregium,
id. Fam. 10, 16, 2; id. Cael. 10, 23:factum per se improbabile,
Quint. 7, 4, 7; 6, 1, 22:illustre,
Nep. Arist. 2, 2; cf.:illustria et gloriosa,
Cic. Fin. 1, 11, 37:forte,
id. Att. 8, 14, 2:dira,
Ov. M. 6, 533:nefanda,
id. H. 14, 16 al.; but also with the adv.:recte ac turpiter factum,
Caes. B. G. 7, 80, 5; cf.:multa huius (Timothei) sunt praeclare facta sed haec maxime illustria,
Nep. Timoth. 1, 2;v. Zumpt, Gram. § 722, 2: dimidium facti, qui coepit, habet,
Hor. Ep. 1, 2, 40:quo facto aut dicto adest opus,
Plaut. Am. 1, 1, 15 et saep.:famam extendere factis,
Verg. A. 10, 468: non hominum video. non ego facta boum, doings, i. e. works, Ov. H. 10, 60.—In partic., bonum factum, like the Gr. agathê tuchê, a good deed, i. e. well done, fortunate (ante-class. and post-Aug.):* 2.bonum factum'st, edicta ut servetis mea,
Plaut. Poen. prol. 16; cf. id. ib. 44; cf.:hoc factum est optimum, ut, etc.,
id. Ps. 1, 2, 52:majorum bona facta,
Tac. A. 3, 40; cf. id. ib. 3, 65. —At the commencement of edicts, Suet. Caesar, 80; id. Vit. 14; Aur. Vict. Vir. Ill. 49, 17; Tert. Pudic. 1.—(But in the class. per. factum in this sense is a participle, and is construed with an adv.:bene facta,
Sall. C. 8, 5; id. J. 85, 5; Cic. Tusc. 2, 26, 64:recte, male facta,
id. Off. 2, 18, 62:male facto exigua laus proponitur,
id. Leg. Agr. 2, 2, 5; id. Brut. 43, 322; Quint. 3, 7, 13; cf. Krebs, Antibarb. p. 460).—facteon, a word jestingly formed by Cicero, after the analogy of the Greek, for faciendum: quare, ut opinor, philosophêteon, id quod tu facis, et istos consulatus non flocci facteon, Cic. Att. 1, 16, 13 Orell. N. cr. (for facteon, Ernesti has eateon). -
4 gravis
grăvis, e, adj. [Sanscr. gurus (root gar-); Gr. barus, heavy; gravis, for gar-uis; cf. also Brutus]. With respect to weight, heavy, weighty, ponderous, burdensome; or pass., loaded, laden, burdened (opp. levis, light; in most of its significations corresp. to the Gr. barus; cf. onerosus, onerarius).I.Lit. Absol. or with abl.1.In gen.: imber et ignis, spiritus et gravis terra, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 37 Müll.; so,2.tellus,
Ov. M. 7, 355:corpora,
Lucr. 2, 225 sq.; cf. id. 5, 450 sq.:limus,
id. 5, 496:in eo etiam cavillatus est, aestate grave esse aureum amiculum, hieme frigidum,
Cic. N. D. 3, 34, 83:navigia,
Caes. B. G. 5, 8, 4; cf.:tot ora navium gravi Rostrata duci pondere,
Hor. Epod. 4, 17:cum gravius dorso (aselli) subiit onus,
id. S. 1, 9, 21:sarcina,
id. Ep. 1, 13, 6: inflexi grave robur aratri, Verg. G. 1, 162:cujus (tibicinae) Ad strepitum salias terrae gravis,
Hor. Ep. 1, 14, 26: terra, burdened (by the heavy body), Ov. M. 12, 118:naves hostilibus spoliis graves,
heavily laden, Liv. 29, 35, 5; cf.:agmen grave praedā,
id. 21, 5, 8;for which also simply: grave agmen,
id. 31, 39, 2:miles,
heavy-armed, Tac. A. 12, 35:gravis aere dextra,
Verg. E. 1, 36:cum fatalis equus saltu super ardua venit Pergama et armatum peditem gravis attulit alvo,
i. e. filled, full, id. A. 6, 516 (an imitation of Maximo saltu superavit Gravidus armatis equus, Enn. ap. Macr. S. 6, 2; v. gravidus, II. b):graves imbre nubes,
Liv. 28, 15, 11:graves fructu vites,
Quint. 8, 3, 8:gravis vinculis,
Plin. Ep. 7, 27, 10.—In partic.a.With respect to value or number, heavy, great. So, aes grave, heavy money, money of the oldest standard, in which an as weighed a full pound: grave aes dictum a pondere, quia deni asses, singuli pondo libras, efficiebant denarium, etc., Paul. ex Fest. p. 98 Müll.:b.et quia nondum argentum signatum erat, aes grave plaustris quidam (ex patribus) ad aerarium convehentes, etc.,
Liv. 4, 60, 6; 10, 46, 5; 22, 33, 2 et saep.:populus Romanus ne argento quidem signato ante Pyrrhum regem devictum usus est: librales appendebantur asses. Quare aeris gravis poena dicta,
Plin. 33, 3, 13, § 42: argentum, i. e. uncoined = rude:placet argentum grave rustici patris sine ullo opere et nomine artificis,
Sen. Tranq. 1, 4:notavit aliquos, quod pecunias levioribus usuris mutuati graviore fenore collocassent,
at a higher rate, Suet. Aug. 39; cf.:in graviore annona,
id. ib. 25: grave pretium, a high price, Sall. Fragm. ap. Non. 314, 25.—With respect to number: graves pavonum greges, great or numerous flocks, Varr. ap. Non. 314, 31. —For the usual gravidus, with young, pregnant ( poet. and in post-Aug. prose):B.regina sacerdos Marte gravis,
Verg. A. 1, 274; cf.uterus (shortly after: gravidus tumet venter),
Ov. M. 10, 495:balaenae utero graves (shortly before, gravidae),
Plin. 9, 6, 5, § 13.—Transf.1.Of hearing or sound, deep, grave, low, bass (opp. acutus, treble):2.vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipiunt,
Cic. de Or. 1, 59, 251; cf. id. ib. 3, 57, 216:qui (sonus) acuta cum gravibus temperans, varios aequabiliter concentus efficit,
id. Rep. 6, 18:vox,
Quint. 11, 3, 17; 42: sonus, 2, 8, 15; 5, 10, 125; 11, 3, 41; Ov. M. 12, 203:tenor,
Quint. 1, 5, 26:syllaba,
i. e. unaccented, id. 1, 5, 22 sq.; 12, 10, 33.—Of smell or flavor, strong, unpleasant, offensive:3.an gravis hirsutis cubet hircus in alis,
rank, Hor. Epod. 12, 5:chelydri,
Verg. G. 3, 415:ellebori,
id. ib. 3, 451:odor calthae,
strong, Plin. 21, 6, 15, § 28; cf.:herba odore suaviter gravi,
id. 25, 9, 70, § 118; cf.117: habrotonum odore jucunde gravi floret,
id. 21, 10, 34, § 60: absynthium ut bibam gravem, i. e. bitter, Varr. ap. Non. 19, 27, and 314, 14.—Of the state of the body or health, gross, indigestible, unwholesome, noxious, severe; sick:II.(Cleanthes) negat ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte concoquatur,
Cic. N. D. 2, 9, 24; so,genera cibi graviora,
Cels. 2, 18:gravissima bubula (caro),
id. ib.:pisces gravissimi,
id. ib.:neque ex salubri loco in gravem, neque ex gravi in salubrem transitus satis tutus est,
id. 1, 3; cf.:solum caelumque juxta grave,
Tac. H. 5, 7:solet esse gravis cantantibus umbra,
Verg. E. 10, 75:anni tempore gravissimo et caloribus maximis,
Cic. Q. Fr. 2, 16, 1; cf.:gravis auctumnus in Apulia circumque Brundisium ex saluberrimis Galliae et Hispaniae regionibus, omnem exercitum valetudine tentaverat,
Caes. B. C. 3, 2 fin.:grave tempus et forte annus pestilens erat urbi agrisque,
Liv. 3, 6, 1; cf. also id. 3, 8, 1:aestas,
Verg. G. 2, 377:morbo gravis,
sick, id. ib. 3, 95; cf.:gravis vulnere,
Liv. 21, 48, 4:aetate et viribus gravior,
id. 2, 19, 6:gravior de vulnere,
Val. Fl. 6, 65:non insueta graves tentabunt pabula fetas,
sick, feeble, Verg. E. 1, 50; so absol.:aut abit in somnum gravis,
heavy, languid, Lucr. 3, 1066.Trop.A.In a bad sense, heavy, burdensome, oppressive, troublesome, grievous, painful, hard, harsh, severe, disagreeable, unpleasant (syn.: molestus, difficilis, arduus): qui labores morte finisset graves, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115:B.quod numquam tibi senectutem gravem esse senserim... quibus nihil est in ipsis opis ad bene beateque vivendum, iis omnis aetas gravis est,
Cic. de Sen. 2, 4; cf.:onus officii,
id. Rosc. Am. 38, 112; id. Rep. 1, 23:et facilior et minus aliis gravis aut molesta vita est otiosorum,
id. Off. 1, 21, 70; id. Rep. 1, 4:miserior graviorque fortuna,
Caes. B. G. 1, 32, 4:haec si gravia aut acerba videantur, multo illa gravius aestimare debere, etc.,
id. ib. 7, 14 fin.:velim si tibi grave non erit, me certiorem facias,
Cic. Fam. 13, 73, 2:grave est homini pudenti petere aliquid magnum,
id. Fam. 2, 6, 1; id. Att. 1, 5, 4:est in populum Romanum grave, non posse, etc.,
id. Balb. 7, 24:verbum gravius,
id. Verr. 2, 3, 58, § 134:ne quid gravius in fratrem statueret... quod si quid ei a Caesare gravius accidisset, etc.,
Caes. B. G. 1, 20, 1 and 4:gravissimum supplicium,
id. ib. 1, 31, 15:habemus senatusconsultum in te, Catilina, vehemens et grave,
Cic. Cat. 1, 1, 3:edictum,
Liv. 29, 21, 5:gravioribus bellis,
Cic. Rep. 1, 40:gravis esse alicui,
id. Fam. 13, 76, 2; cf.:adversarius imperii,
id. Off. 3, 22, 86:gravior hostis,
Liv. 10, 18, 6:senes ad ludum adolescentium descendant, ne sint iis odiosi et graves,
Cic. Rep. 1, 43:gravis popularibus esse coepit,
Liv. 44, 30, 5.—Prov.:gravis malae conscientiae lux est,
Sen. Ep. 122.—In a good sense, weighty, important, grave; with respect to character, of weight or authority, eminent, venerable, great:1.numquam erit alienis gravis, qui suis se concinnat levem,
Plaut. Trin. 3, 2, 58:quod apud omnes leve et infirmum est, id apud judicem grave et sanctum esse ducetur?
Cic. Rosc. Com. 2, 6:ea (honestas) certe omni pondere gravior habenda est quam reliqua omnia,
id. Off. 3, 8, 35; id. Deiot. 2, 5:cum gravibus seriisque rebus satisfecerimus,
id. ib. 1, 29, 103:auctoritas clarissimi viri et in rei publicae maximis gravissimisque causis cogniti,
id. Fam. 5, 12, 7; cf. causa, Lucil. ap. Non. 315, 31; Quint. 1, 2, 3; Caes. B. C. 1, 44, 4:gravius erit tuum unum verbum ad eam rem, quam centum mea,
Plaut. Trin. 2, 2, 107:ut potentia senatus atque auctoritas minueretur: quae tamen gravis et magna remanebat,
Cic. Rep. 2, 34:sententiis non tam gravibus et severis quam concinnis et venustis,
id. Brut. 95, 325:gravior oratio,
id. de Or. 2, 56, 227:nihil sibi gravius esse faciendum, quam ut, etc.,
id. Clu. 6, 16:inceptis gravibus et magna professis,
Hor. A. P. 14:exemplum grave praebet ales, etc.,
id. C. 4, 11, 26:non tulit ullos haec civitas aut gloria clariores, aut auctoritate graviores, aut humanitate politiores,
Cic. de Or. 2, 37, 154:et esse et videri omnium gravissimus et severissimus,
id. ib. 2, 56, 228:homo prudens et gravis,
id. ib. 1, 9, 38:neque oratio abhorrens a persona hominis gravissimi,
id. Rep. 1, 15 fin.:auctor,
id. Pis. 6, 14:testis,
id. Fam. 2, 2:non idem apud graves viros, quod leviores (decet),
Quint. 11, 1, 45:vir bonus et gravis,
id. 11, 3, 184:gravissimi sapientiae magistri,
id. 12, 1, 36:tum pietate gravem ac meritis si forte virum quem Conspexere,
Verg. A. 1, 151:gravissima civitas,
Cic. Rep. 1, 3:gravem atque opulentam civitatem vineis et pluteis cepit,
an important city, Liv. 34, 17, 12.— Hence, adv.: grăvĭter.Weightily, heavily, ponderously (very rare):b.aëra per purum graviter simulacra feruntur,
Lucr. 4, 302; cf.:graviter cadere,
id. 1, 741; Ov. P. 1, 7, 49.—Transf.(α).Of tones, deeply:(β).natura fert, ut extrema ex altera parte graviter, ex altera autem acute sonent,
Cic. Rep. 6, 18; Lucr. 4, 543.—Far more freq.,Vehemently, strongly, violently:2.graviter crepuerunt fores,
Ter. Heaut. 3, 3, 52; so,spirantibus flabris,
Lucr. 6, 428; Ter. Ad. 5, 3, 2:pertentat tremor terras,
Lucr. 6, 287:ferire aliquem,
Verg. A. 12, 295:conquassari omnia,
Lucr. 5, 105; cf.:quae gravissime afflictae erant naves,
Caes. B. G. 4, 31, 2.—Trop.a.Vehemently, violently, deeply, severely; harshly, unpleasantly, disagreeably:b.graviter aegrotare,
Cic. Off. 1, 10, 32:se habere,
id. Att. 7, 2, 3:neque is sum, qui gravissime ex vobis mortis periculo terrear,
Caes. B. G. 5, 30, 2:gravissime dolere,
id. ib. 5, 54 fin.:quem ego amarem graviter,
Plaut. Cist. 1, 1, 87; cf.: placere occoepit graviter, postquam est mortua, [p. 829] Caecil. ap. Non. 314, 19:tibi edepol iratus sum graviter,
Ter. Hec. 4, 4, 2:cives gravissime dissentientes,
Cic. Phil. 12, 11, 27:si me meis civibus injuria suspectum tam graviter atque offensum viderem,
id. Cat. 1, 7, 17:graviter angi,
id. Lael. 3, 10:tulit hoc commune dedecus jam familiae graviter filius,
with chagrin, vexation, id. Clu. 6, 16; cf.:graviter et acerbe aliquid ferre,
id. Verr. 2, 1, 58, § 152:graviter accipere aliquid,
id. de Or. 2, 52, 211; Tac. A. 13, 36; cf.:adolescentulus saepe eadem et graviter audiendo victus est,
Ter. Heaut. 1, 1, 62:nolo in illum gravius dicere,
more harshly, id. Ad. 1, 2, 60; cf.:de amplissimis viris gravissime acerbissimeque decernitur,
Caes. B. C. 1, 5, 4; id. B. G. 3, 16, 4; cf.also: severe et graviter et prisce agere,
Cic. Cael. 14, 33:ut non gravius accepturi viderentur, si nuntiarentur omnibus eo loco mortem oppetendam esse,
more sorrowfully, Liv. 9, 4, 6.—In an impressive or dignified manner, impressively, gravely, seriously, with propriety or dignity:his de rebus tantis tamque atrocibus neque satis me commode dicere neque satis graviter conqueri neque satis libere vociferari posse intelligo. Nam commoditati ingenium, gravitati aetas, libertati tempora sunt impedimento,
Cic. Rosc. Am. 4, 9:(Scipio) utrumque egit graviter,
with dignity, id. Lael. 21, 77:res gestas narrare graviter,
id. Or. 9, 30; cf.:locum graviter et copiose tractare,
id. Fin. 4, 2, 5. -
5 familia
fămĭlĭa, ae (with pater, mater, filius, and filia, the class. gen. sing. is usually in the archaic form familias; familiae also occurs, v. infra; gen.:II.familiai,
Plaut. Am. 1, 1, 203; with the plur. of these words both the sing. and plur. of familia are used:patres familias, etc.,
Cic. Rosc. Am. 15, 43; id. Verr. 2, 3, 51, § 120 al.:patres familiarum,
Cic. Att. 7, 14, 2; Sall. C. 43, 2; 51, 9, v. infra II. A. b.—On the form patribus familiis for familiae, patrum familiarum, etc., Cic. Verr. 2, 3, 79, § 183; id. Rosc. Am. 16, 48, v. Neue, Formenl. 1, p. 7), f. [famulus], the slaves in a household, a household establishment, family servants, domestics (not = family, i. e. wife and children, domus, or mei, tui, sui, etc., but v. II. A. 3 infra):nescio quid male factum a nostra hic familia est... ita senex talos elidi jussit conservis meis,
Plaut. Mil. 2, 2, 11; 17; id. Trin. 2, 1, 28; id. Am. 4, 3, 10:neque enim dubium est, quin, si ad rem judicandum verbo ducimur, non re, familiam intelligamus, quae constet ex servis pluribus, quin unus homo familia non sit: verbum certe hoc non modo postulat, sed etiam cogit,
Cic. Caecin. 19, 55; cf. Dig. 50, 16, 40, § 3; App. Mag. p. 304:vilicus familiam exerceat,
Cato, R. R. 5, 2:familiae male ne sit,
id. ib.:te familiae interdicere, ut uni dicto audiens esset,
Cic. Rep. 1, 39:qui emeret eam familiam a Catone,
id. Q. Fr. 2, 6, 5:cum insimularetur familia societatis ejus,
id. Brut. 22, 85:conjugum et liberorum et familiarum suarum causa,
id. N. D. 2, 63, 157:Petreius armat familiam,
Caes. B. C. 1, 75, 2: alienae se familiae venali immiscuisse, Quint. 7, 2, 26:Aesopus domino solus cum esset familia,
formed the entire establishment, Phaedr. 3, 19, 1.—Of the serfs belonging to a temple:illi Larini in Martis familia numerantur,
Cic. Clu. 15, 43; cf. of the serfs, vassals of Orgetorix:die constituta causae dictionis Orgetorix ad judicium omnem suam familiam, ad hominum milia decem undique coëgit,
Caes. B. G. 1, 4, 2.Transf.A.With the idea of house predominating.1.In gen., a house and all belonging to it, a family estate, family property, fortune: familiae appellatio varie accepta est: nam et in res et in personas deducitur;b.in res, ut puta in lege XII. tab. his verbis: AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO,
Dig. 50, 16, 195; so,SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Legg. Mosaic. et Roman. tit. 16, § 4 (cf. agnatus): idcirco qui, quibus verbis erctum cieri oporteat, nesciat, idem erciscundae familiae causam agere non possit,
Cic. de Or. 1, 56, 237; so,arbitrum familiae erciscundae postulavit,
id. Caecin. 7, 19; cf.:familiae erciscundae,
Dig. 10, tit. 2:decem dierum vix mihi est familia,
means of support, Ter. Heaut. 5, 1, 36 Ruhnk.—Paterfamilias, materfamilias, etc., or paterfamiliae, materfamiliae, filiusfamilias, etc. (also written separately: pater familiae, mater familiae, etc.), the master of a house in respect to ownership, the proprietor of an estate, head of a family; the mistress of a house, matron; a son or daughter under the father's power, a minor: paterfamilias appellatur, qui in domo dominium habet, recteque hoc nomine appellatur, quamvis filium non habeat;(α).non enim solam personam ejus, sed et jus demonstramus. Denique et pupillum patremfamilias appellamus,
Dig. 50, 16, 195; cf. Sandars ad Just. Inst. 1, 8 prooem.—Form familias:(β).paterfamilias ubi ad villam venit,
Cato, R. R. 2, 1:paterfamilias,
Cic. Quint. 3, 11; id. Fragm. ap. Non. 497, 19 (Rep. 5, 3 ed. Mos.); Sen. Ben. 4, 27 fin.; Nep. Att. 4; 13 al.; cf., in gen., of a plain, ordinary citizen:sicut unus paterfamilias his de rebus loquor,
id. de Or. 1, 29, 132; 1, 34, 159.—In plur.:patresfamilias, qui liberos habent, etc.,
Cic. Rosc. Am. 15, 43; 16, 48; id. Verr. 2, 3, 79, § 183 al.:(Demaratus) cum de matrefamilias Tarquiniensi duo filios procreavisset,
Cic. Rep. 2, 19:materfamilias,
id. Cael. 13, 32: id. Top. 3, 14; Dig. 50, 16, 46 al.—In plur.:uxoris duae formae: una matrumfamilias, etc.,
Cic. Top. 3, 14; id. Fam. 5, 10, 1; id. Verr. 2, 1, 24, § 62 al.—In an inverted order: familias matres,
Arn. 4, 152:illum filium familias patre parco ac tenaci habere tuis copiis devinctum non potes,
Cic. Cael. 15, 36:filiusfamilias,
Dig. 14, 6, 1 sq. al.:tu filiafamilias locupletibus filiis ultro contulisti,
Sen. Cons. ad Helv. 14.—Form familiae:(γ).ex Amerina disciplina patrisfamiliae rusticani,
Cic. Rosc. Am. 41, 120; so,pater familiae,
Caes. B. G. 6, 19, 3; Liv. 1, 45, 4; Sen. Ep. 47 med.; Tac. Or. 22 al.: familiae mater, Enn. ap. Fest. p. 258 Müll.—In plur.:pauci milites patresque familiae,
Caes. B. C. 2, 44, 1; Gracch. ap. Charis. p. 83 P.: Liv. 5, 30 fin.:matrem familiae tuam purpureum amiculum habere non sines?
Liv. 34, 7, 3:mater familiae,
id. 39, 53, 3; Tert. Verg. Vel. 11.— In plur.: matresfamiliae, Varr. ap. Charis. p. 83 P.; Caes. B. G. 1, 50, 4; 7, 26, 3; 7, 47, 5; id. B. C. 2, 4, 3.—In gen. plur.: civium Romanorum quidam sunt patresfamiliarum, alii filiifamiliarum, quaedam matresfamiliarum, quaedam filiaefamiliarum. Patresfamiliarum sunt, qui sunt suae potestatis, sive puberes sive impuberes;2.simili modo matresfamiliarum, filii vero et filiaefamiliarum, qui sunt in aliena potestate,
Dig. 1, 6, 4: patresfamiliarum, Sisenn. ap. Varr. L. L. 8, § 73 Müll.; Suet. Calig. 26 fin.:matresfamiliarum,
Sall. C. 51, 9:filiifamiliarum,
id. ib. 43, 2; Tac. A. 3, 8; 11, 13:filiaefamiliarum,
Dig. 14, 6, 9, § 2:patrumfamiliarum,
ib. 50, 16, 195.—In respect to relationship, a family, as part of a gens:b.addere nostrae lepidam famam familiae,
Plaut. Trin. 2, 2, 98:sororem despondere in fortem familiam,
id. ib. 5, 2, 9: item appellatur familia plurium personarum, quae ab ejusdem ultimi genitoris sanguine proficiscuntur, sicuti dicimus familiam Juliam. Mulier autem familiae [p. 724] suae et caput et finis est, Dig. 50, 16, 195 fin.:qua in familia laus aliqua forte floruerit, hanc fere, qui sunt ejusdem stirpis, cupidissime persequuntur,
Cic. Rab. Post. 1, 2: EX EA FAMILIA... IN EAM FAMILIAM, Fragm. XII. Tab. ap. Dig. 50, 16, 195:commune dedecus familiae, cognationis, nominis,
Cic. Clu. 6, 16:Laeliorum et Muciorum familiae,
id. Brut. 72, 252; id. Off. 2, 12 fin.:nobilissima in familia natus,
id. Rep. 1, 19:ex familia vetere et illustri,
id. Mur. 8, 17:primus in eam familiam attulit consulatum,
id. Phil. 9, 2, 4:hospes familiae vestrae,
id. Lael. 11, 37:Sulla gentis patriciae nobilis fuit, familia prope jam exstincta majorum ignavia,
Sall. J. 95, 3 et saep.—Transf.:3.libros, qui falso viderentur inscripti, tamquam subditicios, summovere familiā, permiserunt sibi,
Quint. 1, 4, 3.—In gen., a family, the members of a household, = domus (rare):B.salutem dicit Toxilo Timarchides et familiae omni,
Plaut. Pers. 4, 3, 32:si haec non nubat, fame familia pereat,
id. Cist. 1, 1, 46:ne pateretur Philippi domus et familiae inimicissimos stirpem interimere,
Nep. Eum. 6, 3.—A company, sect, school, troop (rare but class.):2.cum universi in te impetum fecissent, tum singulae familiae litem tibi intenderent,
Cic. de Or. 1, 10 42:familia tota Peripateticorum,
id. Div. 2, 1, 3; cf.:Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia,
id. Fin. 4, 18, 49:familiae dissentientes inter se,
id. de Or. 3, 16, 21:familia gladiatorum... familia Fausti,
id. Sull. 19, 54:lanistarum,
Suet. Aug. 42: tironum, a company of young soldiers, Cod. Th. 10, 1; Amm. 20, 4 med.—A troop or company of players, Plaut. Men. prol. 74.—Ducere familiam, in gen., to lead a company, i. e. to be at the head, be the first:Lucius quidem, frater ejus, familiam ducit,
Cic. Phil. 5, 11, 30; cf.:accedit etiam, quod familiam ducit in jure civili, singularis memoria summa scientia,
id. Fam. 7, 5, 3:gravissima illa vestra sententia, quae familiam ducit,
id. Fin. 4, 16, 45. -
6 Macula
1. I.Lit.A.In gen., Plin. 37, 10, 56, § 155:2.(bos) maculis insignis et albo,
i. e. with white spots, Verg. G. 3, 56:maculis albis equus,
id. A. 9, 49:maculis auro squalentibus ardens (rex apum),
id. G. 4, 91: in ipsis quasi maculis (terra), ubi habitatur, in those spots, i. e. small places, Cic. Rep. 6, 19 fin.:parcit cognatis maculis similis fera,
Juv. 15, 160; cf. 5, 104.—Transf., a mesh in a net, a hole in network or in a web:B.rete grandibus maculis,
Varr. R. R. 3, 11, 3; Col. 8, 15, 1:reticulum minutis maculis,
Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:retia maculis distincta,
Ov. H. 5, 19. —Of the meshes of a spider's web, Plin. 11, 24, 28, § 81.—In partic., a spot, stain, blot, blemish, mole, etc.:II.maculari corpus maculis luridis,
Plaut. Capt. 3, 4, 63:est corporis macula, naevus,
Cic. N. D. 1, 28, 79:maculas auferre de vestibus,
Ov. F. 3, 821:extrahere,
Plin. 20, 13, 50, § 120:in veste facere,
id. 12, 25, 54, § 123:e veste abluere,
id. 28, 7, 23, § 109:mederi maculis corporis,
id. 36, 19, 33, § 140; cf.:lentigines ac maculas e facie tollere,
id. 20, 2, 4, § 9.—Trop. (acc. to I. B.), a blot, stain, stigma, blemish, fault in character: quem scis scire tuas omnes maculasque notasque, Lucil. ap. Non. 350, 13:2.inest amoris macula huic homini in pectore,
Plaut. Poen. 1, 1, 70:jam ego ex corpore exigam omnis maculas maerorum tibi,
id. Capt. 4, 2, 61: vitium commune omnium est, Quod nimium ad rem in senecta attenti sumus: hanc maculam nos decet Effugere, * Ter. Ad. 5, 8, 31:delenda vobis est illa macula, Mithridatico bello suscepta,
Cic. Imp. Pomp. 3, 7:est hujus saeculi labes quaedam et macula, virtuti invidere,
id. Balb. 6, 15:vitae splendorem maculis aspergere,
id. Planc. 12, 30:furtorum et flagitiorum,
id. Verr. 2, 5, 46, § 121:adulescentiae,
id. ib. 1, 4, 11:familiae,
id. Clu. 5, 12:in oratione nitida notabile humilius verbum et velut macula,
Quint. 8, 3, 18; 8, 5, 28:ne Claudiae genti eam inustam maculam vellent,
Liv. 3, 58:plurima sunt nitidis maculam haesuram figentia rebus,
enduring disgrace, Juv. 14, 2.Măcŭla, ae, m., a Roman surname, e. g. of Q. Pompeius, Cic. Fam. 6, 19, 1. -
7 macula
1. I.Lit.A.In gen., Plin. 37, 10, 56, § 155:2.(bos) maculis insignis et albo,
i. e. with white spots, Verg. G. 3, 56:maculis albis equus,
id. A. 9, 49:maculis auro squalentibus ardens (rex apum),
id. G. 4, 91: in ipsis quasi maculis (terra), ubi habitatur, in those spots, i. e. small places, Cic. Rep. 6, 19 fin.:parcit cognatis maculis similis fera,
Juv. 15, 160; cf. 5, 104.—Transf., a mesh in a net, a hole in network or in a web:B.rete grandibus maculis,
Varr. R. R. 3, 11, 3; Col. 8, 15, 1:reticulum minutis maculis,
Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:retia maculis distincta,
Ov. H. 5, 19. —Of the meshes of a spider's web, Plin. 11, 24, 28, § 81.—In partic., a spot, stain, blot, blemish, mole, etc.:II.maculari corpus maculis luridis,
Plaut. Capt. 3, 4, 63:est corporis macula, naevus,
Cic. N. D. 1, 28, 79:maculas auferre de vestibus,
Ov. F. 3, 821:extrahere,
Plin. 20, 13, 50, § 120:in veste facere,
id. 12, 25, 54, § 123:e veste abluere,
id. 28, 7, 23, § 109:mederi maculis corporis,
id. 36, 19, 33, § 140; cf.:lentigines ac maculas e facie tollere,
id. 20, 2, 4, § 9.—Trop. (acc. to I. B.), a blot, stain, stigma, blemish, fault in character: quem scis scire tuas omnes maculasque notasque, Lucil. ap. Non. 350, 13:2.inest amoris macula huic homini in pectore,
Plaut. Poen. 1, 1, 70:jam ego ex corpore exigam omnis maculas maerorum tibi,
id. Capt. 4, 2, 61: vitium commune omnium est, Quod nimium ad rem in senecta attenti sumus: hanc maculam nos decet Effugere, * Ter. Ad. 5, 8, 31:delenda vobis est illa macula, Mithridatico bello suscepta,
Cic. Imp. Pomp. 3, 7:est hujus saeculi labes quaedam et macula, virtuti invidere,
id. Balb. 6, 15:vitae splendorem maculis aspergere,
id. Planc. 12, 30:furtorum et flagitiorum,
id. Verr. 2, 5, 46, § 121:adulescentiae,
id. ib. 1, 4, 11:familiae,
id. Clu. 5, 12:in oratione nitida notabile humilius verbum et velut macula,
Quint. 8, 3, 18; 8, 5, 28:ne Claudiae genti eam inustam maculam vellent,
Liv. 3, 58:plurima sunt nitidis maculam haesuram figentia rebus,
enduring disgrace, Juv. 14, 2.Măcŭla, ae, m., a Roman surname, e. g. of Q. Pompeius, Cic. Fam. 6, 19, 1. -
8 privo
prīvo, āvi, ātum, 1, v. a. [privus].I. (α).With abl.:(β).haec meretrix meum erum... privavit bonis, luce, honore,
Plaut. Truc. 2, 7, 20:donis privatus sum,
id. ib. 2, 7, 56:aliquem approbatione,
Cic. Ac. 2, 19, 61:praepositio in privat verbum eā vi, quam haberet, si in praepositum non fuisset,
id. Top. 11, 48:aliquem somno,
id. Att. 9, 10, 1:se oculis,
id. Fin. 5, 29, 87:aliquem vitā,
id. Phil. 9, 4, 8:aliquem communi luce,
id. Quint. 23, 74:patriam aspectu suo,
id. Fam. 4, 9, 3:cibo,
Lucr. 1, 1038:lumine,
Ov. P. 1, 1, 53:fide,
Stat. Th. 2, 695.—With gen. (anteclass.): me cum privares tui, Afran. ap. Non. 498, 17 (Com. Rel. p. 156 Rib.).—(γ).With acc. (ante-class.): quod res vis hunc privari pulcras quas uti solet? Nov. ap. Non. 500, 16 (l. l. p. 224 Rib.).—II.To free, release, deliver from any thing; with abl.:A.aliquem injuriā,
Cic. Agr. 1, 4, 13:exsilio,
id. Att. 1, 16, 9:molestiā,
id. ib. 12, 26, 2:dolore,
id. Fin. 1, 11, 37:dolore,
Lucr. 1, 60:dominis superbis,
id. 2, 1091:formidine,
Hor. S. 2, 7, 77.—Hence,prīvantĭa, ĭum, n., privatives, a transl. of the Gr. sterêtika: sunt enim alia contraria, quae privantia licet appellemus Latine, Graece appellantur sterêtika, Cic. Top. 11, 48.—B.prīvātus, a, um, P. a.I.Apart from the State, peculiar to one's self, of or belonging to an individual, private (opp. publicus or communis; cf. domesticus;B.class.): nihil privati ac separati agri,
Caes. B. G. 4, 1:utatur privatis ut suis,
Cic. Off. 1, 7, 20:privatus illis census erat brevis, Commune magnum,
Hor. C. 2, 15, 13:vestem mutare privato consensu, opp. publico consilio,
Cic. Sest. 12, 27:de communi quicquid poterat, ad se in privatam domum sevocabat,
id. Quint. 3, 13:res quae ipsius erant privatae,
private property, id. ib. 4, 15:privatae feriae vocantur sacrorum propriorum, velut dies natales,
Fest. p. 242 Müll.—Esp., of persons, not in public or official life, private, deprived of office:C.cum projectis fascibus et deposito imperio, privatus et captus ipse in alienam venisset potestatem,
Caes. B. C. 2, 32; Liv. 3, 41: vir privatus, a private individual, one who is not a magistrate, or in any public office:privato viro imperium extra ordinem dare,
Cic. Phil. 11, 10, 25:Bibulus ex iis, qui privati sunt,
id. Fam. 1, 1, 3:privatus an cum potestate,
id. Inv. 1, 25, 35:privati, opp. reges,
id. Div. 1, 40, 89.—Of things:D.aedificia,
isolated, apart from the villages, Caes. B. G. 1, 5:vita privata et quieta,
a private life, withdrawn from State affairs, Cic. Sen. 7, 22.—Neutr. absol. in the phrases in privato, in private, opp. in publico, in public, Liv. 39, 18: in privatum, for private use:E.tabernas vendidit in privatum,
id. 40, 51: ex privato, from one's private property:tributum ex privato conferre,
id. 30, 44.—Subst.: prīvātus, i, m. (sc. homo), a man in private life, citizen (opp. magistratus):II.hic qualis imperator nunc privatus est,
Plaut. Capt. 1, 2, 63: an vero P. Scipio pontifex maximus Ti. Gracchum privatus interfecit;Catilinam nos consules perferemus?
Cic. Cat. 1, 1, 3.— Plur., Cic. Leg. 3, 19, 43:consilium dedimus Sullae, privatus ut altum Dormiret,
Juv. 1, 16.—In the time of the emperors, private, i. e. not imperial, not belonging to the emperor or to the imperial family:id sibi (Domitiano) maxime formidolosum, privati hominis (i. e. Agricolae) nomen supra principis attolli,
Tac. Agr. 39:ut summum fastigium privati hominis impleret, cum principis noluisset,
Plin. Ep. 2, 1, 2:spectacula,
not given by the emperor, Suet. Ner. 21.— Adv.: prīvā-tō, at home (very rare for the class. privatim, q. v.): privato nos tenuissemus, Liv. Fragm. ap. Prisc. p. 1009 P.
См. также в других словарях:
Benoît XVI — Pour les articles homonymes, voir Benoît. Benoît XVI Pape … Wikipédia en Français
Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire A B … … Wikipédia en Français
verve — [ vɛrv ] n. f. • av. 1613; « caprice » XVe; « proverbe, idée » XII e; lat. pop. °verva, de verba, de verbum → verbe 1 ♦ Vx Inspiration vive; fantaisie créatrice. ⇒ inspiration, veine. Verve poétique. « écrire au hasard et selon le caprice de la… … Encyclopédie Universelle
parole — [ parɔl ] n. f. • 1080; lat. pop. °paraula, lat. ecclés. parabola « comparaison » (→ 1. parabole) I ♦ UNE, DES PAROLES : élément(s) de langage parlé (⇒ langage) . 1 ♦ Élément simple du langage articulé. ⇒ mot; expression. Vx Mot. « Ce n est pas… … Encyclopédie Universelle
Royaume des Asturies — 43°21′45″N 5°50′35″O / 43.3625, 5.84306 … Wikipédia en Français
Royaume des asturies — ██████████ … Wikipédia en Français
IIe concile œcuménique du Vatican — Le IIe concile œcuménique du Vatican, plus couramment appelé Vatican II, est le XXIe concile œcuménique de l Église catholique. Il a été ouvert par le pape Jean XXIII le 11 octobre 1962 et clos sous le pontificat de Paul VI le 8 décembre 1965. On … Wikipédia en Français
Choralis Constantinus — The Choralis Constantinus is a collection of over 375 Gregorian chant based polyphonic motets for the proper of the mass composed by Heinrich Isaac and his pupil Ludwig Senfl. The genesis of the collection is a commission by the cathedral of… … Wikipedia
Conseil Pontifical Pour La Promotion De L'unité Des Chrétiens — Le conseil pontifical pour la promotion de l unité des chrétiens est un département de la curie romaine fondé à la suite du concile Vatican II dont le but est de participer à l œcuménisme. Son premier président fut Agostino Bea, nommé par le pape … Wikipédia en Français
Conseil pontifical pour l'unité des chrétiens — Conseil pontifical pour la promotion de l unité des chrétiens Le conseil pontifical pour la promotion de l unité des chrétiens est un département de la curie romaine fondé à la suite du concile Vatican II dont le but est de participer à l… … Wikipédia en Français
Conseil pontifical pour la promotion de l'unite des chretiens — Conseil pontifical pour la promotion de l unité des chrétiens Le conseil pontifical pour la promotion de l unité des chrétiens est un département de la curie romaine fondé à la suite du concile Vatican II dont le but est de participer à l… … Wikipédia en Français