Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

vera+til+með+e-ð

  • 121 FÓTR

    (gen. fótar, dat. fœti, pl. fœtr), m.
    1) foot, foot and leg;
    spretta (støkkva) á fœtr, to start to one’s feet;
    vera á fótum, to be out of bed, be up;
    skjóta fótum undir sik, taka til fóta, to take to one’s heels;
    eiga fótum fjör at launa, to save one’s life by running away;
    hlaupa sem fœtr toga, to run as fast as feet can carry;
    kominn af fótum fram, off one’s feet, decrepit;
    hverr á fœtr öðrum, one after the other;
    2) foot (as a measure).
    * * *
    m., gen. fótar, dat. fæti; pl. fætr, gen. fóta, dat. fótum; in mod. conversation and even in writing the acc. pl. is used as fem., thus ‘allar fætr,’ not ‘alla fætr,’ and with the article ‘fætrnar,’ which form was already used by poets of the 17th century, Pass. 33. 4, Snót 156: [Goth. fôtus; A. S. fôt; Engl. foot; Germ. fuss; Swed. fot; Dan. fod; Gr. πόδ-, Lat. pĕd-, with a short vowel; but with a long vowel in all Teutonic languages; fit, q. v., also seems to be a kindred word]
    I. a foot; and as in some other languages either the foot only or the foot and leg. Icel. distinguish between various animals, and use fótr ( foot) of men, horses, cattle, sheep, etc.; hrammr ( paw) of beasts of prey, as bears, lions; löpp (also paw) of cats, dogs, mice; klær ( claws) of birds of prey, as the raven, eagle; hreifi ( fins) of a seal: Edda 110, Fms. i. 182, xi. 145, Anecd. 6, Nj. 219, 264, Landn. 180: the allit. phrase, fótr ok lit (q. v.); þá var uppi f. og fit, i. e. all ( men and beast) were about or all was bustle; standa báðum fótum, einum fæti, öllum fótum, to stand ( rest) on both … feet, Fms. viii. 41, Gísl. 46; spretta (stökkva) á fætr, to start to one’s feet, Eg. 495; vera á fótum, to be a-foot, to be out of bed, Fms. vi. 201, x. 147, Glúm. 368, Eg. 586; vera snemma á fótum, to be early a-foot, Valla L. 223: metaph. to be alive, Ld. 230; fara á fætr, to rise; skjóta (kasta) fótum undir sik, to take to his heels, Fms. viii. 358, Þórð. 43 new Ed.; hlaupa sem fætr toga, to run as fast as feet can go, Gísl. 61. Fas. i. 434; taka til fóta, to take to one’s heels, Grett. 101, Bs. i. 804; eiga fótum fjör at launa, to owe one’s life to the feet, i. e. to run for one’s life, O. H. L. 8; leggja land undir fót, to take a long stride, Bs. ii. 124, Fkv. ii. 2: phrases denoting the delight of getting on shore, hafa land undir fæti, to feel the ground wider one’s feet, ‘O quam securum, quamque jucundum in solo,’ fastr er á foldu fótr, Profectio in Terr. Sanct. 159; falla til fóta e-m, to fall at another’s feet, 623. 27.
    2. phrases, kominn af fotum fram, off one’s feet, bedridden, Fms. xi. 155, Fb. i. 201; þótt ek bera þaðan hvárigan fót heilan þá skal ek þó fara, Fs. 9; hverr á fætr öðrum, one on the heels of another, Eg. 132; Hákon drepr yðr á fætr oss, H. slays you on your feet, Fms. x. 386; miklu er fyrir fætr þér kastað, many things are cast before thy feet, many obstacles, Korm. 176.
    β. metaph. phrases, standa á mörgum fótum, to rest on many feet, have many resources; stóð á mörgum fótum fjárarli Skallagríms, Eg. 137, Fms. xi. 423; standa á tré-fótum, to stand on wooden legs, be in a tottering state: það er enginn fótr fyrir því, ‘it has not a foot to stand on,’ i. e. is not true: tún-fótr, the outskirt of a home-field, metaphor from a skin stretched out.
    II. a measure, Al. 163, Karl. 438, 481, 509, 525. Ísl. ii. 402, Landn. 335, Fs. 26; fet is more usual.
    COMPDS: fótaafl, fótabrík, fótaburðr, fótabúnaðr, fótaferð, fótaferðartími, fótafesti, fótafjöl, fótagangr, fótagrýta, fótahlutr, fótakefli, fótaklæði, fótalæti, fótarbragð, fótarmein, fótarsár, fótarverkr, fótasaurr, fótaskinn, fótaskortr, fótaspyrning, fótastapp, fótastokkr, fótaþil, fótaþváttr.

    Íslensk-ensk orðabók > FÓTR

  • 122 GNÓGR

    a.
    1) abundant, plentiful, enough (selveiðar gnógar ok fiskifang mikit); at gnógu, sufficiently; ok vinnst oss þat at gnógu, it is enough for us; í gnóg, enough (var þar vatn í gnóg); gnógu (neut. dat.) lengi, long, enough;
    2) g. um e-t, at e-u, richly furnished with (nú var hann g. orðinn um kvikfé).
    * * *
    adj.; in old alliterative poets gn, þess var grams und gömlum | gnóg rausn, Arnór, and so in very old MSS.; but even vellum MSS. as old as Hb., Stj., Arna-Magn. 66 (vide below), begin to drop the g, which was either lost or replaced by í (í-nógr) as in Engl. e-nough: the declension also is interesting; in old writers it has regular neut. gnógt or nógt, but later the t was dropped; an Icel. says, það er nóg rúm ( room enow), the old form being gnógt rúm; the gen. has also been dropped, and so the word has become an irregular though not indeclinable adjective: again, an indeclinable nógu has been formed, nógu margr, mikill, etc., answering to Engl. enough after an adjective: [Ulf. ganôhs, = ἱκανός; A. S. genôh; Engl. enough and enow; O. H. G. ganah; Germ. genug and genung; Dan. nok; Swed. nog and noga]:—enough, sufficient, plentiful, of stores; þar er sæmðar ván er gnóg er til, Nj. 21; selveiðar gnógar ok fiski-fang mikit, Eg. 130; mundu þar fá gnógt lið, Fms. vii. 276; ok svá nógt er í fjöllum þeim gull sem grjót, Pr. 400; þat it fjórða er nógt var, which was enough by itself, Bret. (Hb.) 66; þeim með er hann hefir gnógastan til, Sks. 229 B; hafa gnógan liðs kost, Fms. viii. 220; því at þar var nógt búfé Dana til strandhöggva, i. 128; gaf hann öllum nóga skotpenninga, xi. 202; honum mun gefast svo hann gnóg hafi, Matth. xiii. 12; skógar-dýr er jafnan vóru gnóg, Stj. 560 (nóg and í nóg, v. l.); með svá nógum gný ( so great a din) ok vápna-braki, at …, Stj. (MSS.) 127:—of persons (rare), nú var hann nógr orðinn um kvikfé, now he was well stocked with cattle, Bjarn. 39; nú muntú ok vera þér nógr einn (= einhlítr, q. v.) um þetta mál, Band. 6.
    II. adverbial use; at nógu, sufficiently, plentifully; þat sem at nógu döggvir allan aldin-viðinn, Stj. 68; ok vinnsk oss þat at nógu, it is enough for us, Fms. v. 48 (but at gnógu, Ó. H. 202, l. c., and so Fb. ii. 329); í-nóg, enough; hann (the cypress) er þar í-nóg, Stj. 88, Al. 171; þar til er þeir allir hafa drukkit í-nóg, Stj. 136; fóðr höfum vér í-nóg, id.; allt var í-nóg þat er hafa þurfti, 203; biskup sagði at þeir hefði í-nóg at geyma, Bs. i. 866:—nógu, indecl. enough, only in the later Sagas, þreif Öngull til saxins, ok kvað hann nógu lengi ( long enough) borit hafa, Grett. 154; því at nógu margir munu vera mótstöðu-menn þínir, 156; nógu mikit, mickle enough, Bs. i. 909 (Laur. S.)

    Íslensk-ensk orðabók > GNÓGR

  • 123 LIÐ

    I)
    n.
    1) host, folk, people;
    fyrða l., the people;
    þeir vóru allir eins liðs, they were all of one party;
    vera einn sins liðs, to be alone;
    2) family, household (lið mitt er heima bjarglaust);
    3) troops, host;
    samna liði, to gather troops;
    4) aid, assistance;
    veita e-m lið, to aid;
    koma e-m at liði, to come to one’s assistance.
    n. poet.
    1) ale (cf. líð);
    2) ship.
    * * *
    n. [cp. líða], a host, folk, people; lið heitir mannfólk, Edda 110; fyrða lið, the people, Hm. 160; sjaldan hittir leiðr í lið, 65; Dvalins lið, the dwarf people, Vsp. 14; þrír ór því liði, 17; Ásgrímr bauð því öllu liði til sín, Nj. 209; týndisk mestr hluti liðs þess er þar var inni, Eg. 240; þeir brenndu bæinn ok lið þat allt er inni var, Fms. i. 12; gékk liðit sveitum mjök, the people were much divided, Clem. 43; liðit rann ór þorpinu á landit þegar er þat varð vart við herinn, Eg. 528; ef þeir hafa eigi lið ( crew) til brott at halda, Grág. i. 92; allt lið várt trúir, all our people trow, 656 C. 20; yfir öllu Kristnu liði, 623. 58:—a family, household, hélzk vinátta með þeim Gunnari ok Njáli, þótt fátt væri medal annars liðsins, Nj. 66; hafði hann þá ekki færa lið með sér enn ena fyrri vetr, Eg. 77; konungrinn bað mart lið þangat koma, ok svá Ifigeníu með lið sitt, 656 A. ii. 15; þeir vóru allir eins liðs, all of one party, Eg. 341; samir oss betr at vera eins liðs en berjask, Fs. 15:—a troop, herd, Freyfaxi gengr í dalnum fram með liði sínu, Hrafn. 6; hann (the wild boar) hafði mart lið með sér, Fms. iv. 57; þá rennr þar galti með lið sitt, Fb. ii. 27.
    II. esp. a milit. term, troops, a host, by land or sea, originally the king’s household troops, as opposed to the levy or leiðangr; this word and liði (q. v.) remind one of the comitatus in Tacit. Germ.; hence the allit. phrase, lið ok leiðangr, hann samnaði bæði liði miklu ok leiðangri, O. H. L. 12; Baglar tóku nú bæði leiðangr ok lið, Fms. viii. 334, Eg. 11, 41; með herskip ok lið mikit, Fms. i. 11; vera í liði með e-m, 12, Nj. 7; skip ok lið, Orkn. 108; fjöldi liðs, Fms. vii. 320; göra lið at e-m, to march against, id.; samna liði, to gather troops, xi. 27, 121.
    2. help, assistance; veita e-m lið, to aid, Fms. xi. 27, 121, Orkn. 224; gefa fé til liðs (sér), Grág. i. 144; með manna liði, with the help of men, Gþl. 411; sýsla um lið, to treat for help, 285.
    COMPDS: liðsafli, liðsbeini, liðsbón, liðsdráttr, liðsfjöldi, liðshöfðingi, liðskostr, liðslaun, liðsmaðr, Liðsmannakonungr, liðsmunr, liðssafnaðr, liðsyrði, liðsþurfi, liðsþurft, liðsbörf.
    B. [A. S. lið = a fleet; prob. from the same root as the preceding, cp. liði]:—a ship; lið heitir skip, Edda 100; lið flýtr, 132 (in a verse); mörg lið, Ó. H. 180 (in a verse), cp. 160 (in a verse): in prose only in the phrase, leggja fyr lið, to throw overboard, to forsake, Kormak; láta fur lið, to abandon, Ísl. ii. 362; cp. also Liðsmanna-konungr, m. a sailor-king; see A. II.

    Íslensk-ensk orðabók > LIÐ

  • 124 LJÁ

    I)
    (lé, léða, léðr), v.
    1) l. e-m e-s or e-m e-t, to lend one a thing (muntu mér, Freyja, fjaðrhams ljá?; bað hann ljá sér skip);
    2) to grant, give (vil ek, at þú ljáir mér tómstundar til at finna Gizur); l. sik til e-s, to lend oneself to a thing (ef hann vill sik til þess l. at gera yðr mein);
    3) impers., þat má vera, (at) þér ljái þess hugar at hverfa aptr, may be thou art minded to return; ef þér lér tveggja huga um þetta mál, if thou art in two minds in this matter.
    f. new-mown grass (kona hans rakaði ljá eptir honum).
    dat. and acc. from lé, scythe.
    * * *
    1.
    pres. lé, lér, mod. ljæ, ljær, pl. ljúm; pret. léði; pres. subj. lé (Blanda MS.), ljái, Nj. 77, Gg. 11, and mod.: the part. lénir (pl.), Fms. viii. (pref. xxv), is a relic of a lost strong inflexion; in mod. usage léðr; imperat. lé, 656 C. 35; mod. ljá or ljáðu: [Ulf. leiwan, a redupl. strong verb = δανείζειν, Matth. v. 42, Luke vi. 34; A. S. and O. H. G. lihan; Germ. leihen; cp. Icel. lán, lána, lén]:—to lend, with gen. of the thing, dat. of the person, but later with acc. of the thing; muntú mér, Freyja, fjaðrhams ljá? Þkv. 3; Óðinn léði Dag (dat.) geirs síns, Sæm. 114; ok ljái (subj., better lé) þér æ friðdrjúgrar farar, Gg. 11; nú hjálpi oss Guð, ok lé oss tóms at bæta syndir várar, Blanda (MS.); hón léði honum megin-gjarða ok járngreipa, Edda 60 (Cod. Worm.); þá léði hann Þórgesti setstokka (gen. pl.), Landn. 104; ef menn ljá göngu-mönnum fjár síns, Grág. i. 262.: ljá öðrum marks, ii. 304; ljá ambáttar, id.; ef maðr lér manni skips, 394; þeir léðu honum hesta (gen. pl.), Ld. 136; sá er skyldr at ljá skips er beðinn er, K. Þ. K. 8; lé þú mér höfuðdúks þíns, Post. 656, l. c.; at þú ljáir mér tómstundar, Nj. 77; Ingimundr lér þeim Stíganda (gen.?), Fs. 30.
    2. metaph. to grant, allow; þeir ljá honum lífs, en engrar annarrar miskunnar, Hom. 119; er nú lér hann vándum mönnum at ganga yfir oss, Fms. vii. 262; þeim var grunr á, at þó mundi hafðir, þótt eigi væri lénir, viii. (pref. xxv); en annarr hafi léð, Grág. i. 437; þeir báðu sér skips, þeim var léð þegar, Nj. 20; hann kvaðsk hafa léð honum en eigi gefit, Eb. 168.
    3. later, with acc. of the thing, and so in mod. usage; ef hann vill sik til þess ljá, Hkr. i. 212;. hann lér sitt góða á frest, H. E. i. 519; sem Guð læir (i. e. lér) honum framast vit til, Js. 5, Fms. vi. 144, viii. 71, Karl. 247, Gísl. 19; hann lér þeim hestana, id.
    II. impers., þat má vera þér ljái þess hugar at hverfa aptr, may be thou art minded to return, Þorst. Síðu H 176; ef þér lér tveggja huga um þetta mál, if you are of two minds in this matter, Odd. 112 new Ed.; ok lér mér þess hugar, I ween, Fms xi. 96 (emend, for hlær mér hugr).
    III. reflex. ljásk, to lend oneself to a thing, Gþl. 216.
    2.
    f. [lé; East Angl. lay], the mown grass in a field: kona hans rakaði ljá eptir honum, ok bar reifa-barn á baki sér, Bs. i. 666; Stórólfr sendi griðkonur sínar at raka ljána eptir Ormi, Fb. i. 522, freq. in mod. usage.
    II. Ljá, the name of a river in western Iceland, whence Ljár-skógar, m. pl., Landn., but this local name is prob. of Gaelic origin, cp. Engl. Lea, Lee.

    Íslensk-ensk orðabók > LJÁ

  • 125 MAÐR

    (gen. manns, pl. menn, with the art. menninir), m.
    1) man (irrespective of sex), human being (guð skapaði síðarst menn tvá, er ættir eru frá komnar);
    sýndi maðr manni, one showed it to another, it went from from hand to hand;
    fjöldi manns, a great number of people;
    múgr manns, crowd of people;
    2) degree in kinship;
    vera at þriðja, fjórða, fimta manni, to be related in the third, fourth, fifth degree;
    hann var manni firr en systrungr Bárðar, he was the son of a cousin of B.;
    * * *
    m., qs. mann-r, which form also occurs in old poets, engi mannr und ranni, Vellekla, (for the change of nn before r into ð see the introduction to letter N); gen. manns, dat. manni, acc. mann, plur. menn, qs. menn-r; with the article, menninir, so always in old writers, but in mod. mennirnir erroneously, as if from mennir: the plur. meðr, answering to the sing. maðr, occurs in old poets—meðr vituð öðling æðra, Fms. vii. 87 (in a verse); Norð-meðr róa naðri, vi. 309 (in a verse); meðr fengu mikit veðr, Edda 102; hirð-meðr, veðja, Rekst., all verses of the 11th and 12th centuries; er meðr Myrkvið kalla, Akv. 5: meðr hlutu sár, Fbr. 75 new Ed. (in a verse): gen. pl. manna, dat. mönnum, acc. menn. In Ballads and Rímur after the 15th century, and hence in eccl. writers of later times, a nom. mann is now and then used, esp. in compds influenced by Germ. and Engl., e. g. hreysti-mann, Skíða R. 58; or for the sake of rhyme, ætla þú ekki, aumr mann | af komast muni strafflaust hann, Pass. 14. 17: [Ulf. manna = ἄνθρωπος; in other Teut. languages spelt man, or better mann.]
    B. A man = Lat. homo, Gr. ἄνθρωπος, also people; eigi vil ek segja frá manninum þvíat mér er maðrinn skyldr, þat er frá manni at segja, at maðr er vel auðigr at fé, Nj. 51; mennskr maðr, a manlike man, a human being, opp. to giants or beings of superhuman strength, Gm. 31; menn eru hér komnir ef menn skal kalla, en líkari eru þeir þursum at vexti ok sýn en mennskum mönnum, Eg. 110; flýjum nú! ekki er við menn um at eiga, Nj. 97; þat hafa gamlir menn mælt, at þess manns mundi hefnt verða ef hann félli á grúfu, Eg. 107; þeir ungu menn ( the young people) elskask sín í millum, Mar.; þótt nökkut væri þústr á með enum yngrum mönnum, Ld. 200; fjöldi manns, múgr manns, Fms. ii. 45, 234, xi. 245; þykkir mönnum nökkur várkunn til þess, 192; var þat margra manna mál, at …, Eg. 537, Fms. i. 45; er þat íllt manni? Eg. 604; sá maðr, that person, K. Þ. K. 4; manna beztr, fríðastr …, the best, fairest … of men, passim; allra manna bezt, beyond all men, best of all men, Bs. i. 67; kona var enn þriði maðr, Hkr. iii. 184; hvárr þeirra manna, each of the wedded fair, Grág. i. 476; góðir menn, good men! in addressing, passim: allit., Guði ok góðum mönnum, to God and all good men, Bs. i. 68: sayings, maðr skal eptir mann lifa, man shall live after man (as a consolation), Eg. 322: maðr er manns gaman, man is man’s comfort, Hm. 46; whence huggun er manni mönnum at, Pass. 2. 10: maðr eptir mann, man after man, in succession; or, maðr af manni, man after man, in turn: sýndi maðr manni, man shewed it to man, it went round from hand to hand, Fms. vi. 216; nú segir maðr manni þessi fagnaðar-tíðendi, Bs. i. 181, Þiðr. 142; kunni þat maðr manni at segja at Bróðir felldi Brján, Nj. 275.
    2. phrases, þat veit menn (the verb in sing., the noun in plur.), every one knows that! to be sure! Art. 31, 62, Karl. 48; meðr of veit, Sighvat: mod. viti menn! with a notion of irony; thus also menn segja, men say, (in old poët. usage elliptically, kveða = Lat. dicunt, Vþm. 24, 26, 28, 30, Gm. 13, Hdl. 42, Hm. 11; kváðu, people said, Vm. 33): the sing. maðr = Fr. on, mod. Dan. man (in Dan. man siger), is not vernacular.
    3. in compds. kvenn-maðr, a woman; karl-maðr, a man: of families, Mýra-menn, Síðu-menn, Landn.: inhabitants, people, Norð-menn, Norsemen; Noregs-menn, the men of Norway; Athenu-menn, Athenians; Korintu-menn, Corinthians; of condition of life, leik-menn, laymen; kenni-menn, clergymen; búand-menn, peasants; valds-menn, rulers; kaup-menn, merchants; sjó-menn, seamen; vinnu-menn, labourers.
    4. degree in a lineage: at þriðja, fjórða, fimta … manni, in the third, fourth, fifth … degree, Grág. i. 321; manni firnari en systrungr …, one degree remoter than …, used of odd degrees (e. g. four on one side and three on the other), ii. 172; hann var manni firr en systrungr Bárðar, he was an odd second cousin of B., Bárð. 165; hence tví-menningar, þrí-menningar, fjór-menningar …, a second, third, fourth … cousin, passim.
    II. a man. Lat. vir; vér höfum þrjú skip ok hundruð manna á hverju, Fas. ii. 521; síðan fór hann til manna sinna, Fms. v. 514; greiða eyri gulls hverjum manni, 178; hann fór með of manns yfir landit, iv. 146; and so in countless instances: Sigurðar-menn, the followers of S.; Tuma-menn, konungs-menn, Krist-menn, kross-menn, vii. 293, 299, Ó. H. 216.
    2. a husband; Guð er Kristinnar andar maðr er honum giptisk í trú, Greg. 31: freq. in mod. usage, maðrinn minn, my husband! dóttur-maðr, a son-in-law.
    3. metaph., vera maðr fyrir e-u, to be man enough for it, able to do it; eg er ekki maðr fyrir því, maðr til þess, id.; hann sýndisk eigi maðr til at setjask í svá háleitt sæti, Bs. i. 743; mikill, lítill, maðr fyrir sér, to be a great, strong, weak man, and the like.
    III. the Rune m, see introduction.
    C. COMPDS, manns- and manna-: manns-aldr, m. a man’s life, generation, 623. 10, Fms. viii. 240, Fas. i. 406. manns-bani, a, m. ‘man’s bane,’ a man-slayer, Js. 49, Ni. 119. manns-barn, n. a ‘man’s bairn;’ in the phrase, hvert m., every child of man, Sturl. i. 47. manna-bein, n. pl. human bones, Fms. i. 230. manns-blóð, n. human blood, Nj. 59, Fms. iii. 125. manna-búkar, m. pl. corpses of slain, Fms. iii. 7, xi. 355. manna-bygð, f. human abodes, opp. to the wilderness, Fms. i. 215. manna-bær, m. dwelling-houses, Ann. 1390. manns-bætr, f. pl. weregild, Eg. 259. manns-efni, n. a man to be; gott-m. (see efni), Eg. 368, Fms. i. 174, Fær. 231. manna-farvegr, m. a foot-path, Gþl. 539. manns-fingr, m. a human finger. manna-forráð, n. ‘man-sway,’ rule, dominion; the godord or priesthood is often in the Laws and Sagas so called, Hrafn. 21, Nj. 149, Grág., Ísl. ii. 402, Fms. x. 45. manna-forræði, n. = mannaforráð, Nj. 231, Ld. 310. manns-fótr, m. a human foot, Hkr. ii. 114. manna-fundr, m. a meeting of men, Grág. i. 420. manns-fylgja, u, f., or manna-fylgjur, f. pl. fetches of men, Lv. 69, Fs. 68; see fylgja. manna-för, n. pl. men’s footprints, Eg. 578. manna-grein, f. distinction of men, Fms. viii. 21. manns-hauss, m. a human skull, Þorf. Karl. 242. manns-hár, n. human hair, Edda 4, Fas. iii. 266. manns-hold, n. human flesh, Fms. xi. 235. manna-hugir, m. pl., see hugr III. 2, Háv. 55, Þórð. 17 new Ed. manna-hús, n. pl. men’s houses, Fbr. 77: human abodes. manns-höfuð, manna-höfuð, m. (he human head, K. Á. 1, Fms. x. 280, Nj. 275. manns-hönd, f. a human hand, Fas. i. 66. manns-kona, u, f. a man’s wife, married woman, Grág. i. 335, 337, 341, 344, 380, Bs. i. 777, Sks. 340. manna-lát, n. the loss of men, loss of life, death, Nj. 248, Eg. 585, Orkn. 296. manns-lát, n. a person’s death, decease; heyra mannslát, to hear of a person’s death. manns-líf, n. man’s life, Hom. 6. manns-líki, n. human shape, Edda 9. manna-lof, n. praise of men, Hom. 83. manna-mál, n. human voices, human speech, Nj. 154; or manns-mál, id., in the phrase, það heyrist ekki mannsmál, no man’s voice can be heard, of a great noise. manna-missir, m. the loss of men, Sturl. iii. 7, Fas. ii. 552. manns-morð, n. murder, N. G. L. i. 256. manna-mót, n. = mannfundr, Grág. i. 343. manns-mót, n. manly mien, ‘manfulness,’ Fms. i. 149, xi. 86; þat er mannsmót að honum, he looks like a true man. manna-munr, m. distinction, difference of men, Bs. i. 855. manna-múgr, m. a crowd of people, Fær. 12. manns-mynd, f. the human shape, Stj. 147. manna-reið, f. (a body of) horsemen, Nj. 206. manna-samnaðr, m. = mannsafnaðr, Ísl. ii. 83. manna-seta, u, f. men staying in a place, Ld. 42. manna-skipan, f. the placing of people, as at a banquet, in battle, Korm. 62, Sturl. i. 20, ii. 237. manna-skipti, n. pl. exchange of men, Germ. auswechselung, Hkr. i. 8. manna-slóð, f. ‘man’s sleuth,’ a track of men, Sturl. i. 83. manna-spor, n. pl. men’s footprints. Sturl. ii. 90, Eg. 578, Landn. 191. manna-styrkr, m. help, Þórð. 74. manna-sættir, m. a daysman, peacemaker, Fms. x. 51, Eb. manna-taka, u, f. a reception of men, strangers, Fb. ii. 194. manna-tal, n. = manntal, Hkr. ii. 340. manns-váði, a, m. danger of life, Fms. viii. 224. manna-vegr, m. a road where men pass, opp. to a wilderness, Grett. 115 A, Ld. 328. manna-verk, n. pl. = mannvirki, man’s work, work by human hands, Fb. i. 541. manns-verk, n. work to be done by a person, N. G. L. i., 38, Gþl. 114. manna-vist, f. a human abode. Fms. i. 226, Jb. 9, Orkn. 434. manns-vit, n. ‘man’s wit,’ human understanding, reason, Nj. 106. manna-völd, n. pl.; in the phrase, e-t er af manna-völdum, it is due to human causes, not by natural causes, e. g. of a fire, the disappearance of a thing, or the like, Nj. 76, Fms. ii. 146, iii. 98. manns-vöxtr, m. a man’s stature, Fas. ii. 508, Hom. 112. manna-þengill, m. king of men, the name of Njörð, Gm. 16, Edda 104. manns-æði, n. human bearing, behaviour. manns-æfi, f. man’s lifetime; mart kann skipask á mannsæfinni, a saying, Fms. vii. 156; mart verðr á mannsætinni, útítt var þat þá er vér vórum ungir, Fær. 195.

    Íslensk-ensk orðabók > MAÐR

  • 126 SEMJA

    * * *
    (sem, samda, samiðr and samdr), v.
    1) to shape, compose, arrange;
    to bring or put into, order;
    semja hljóðfœri, to tune instruments;
    semja sætt, to make peace (fyrr en sættin væri samið);
    2) to agree on, settle (engir hlutir skyldi þeir til verða, at eigi þeir sjálfir);
    semja við e-n, to treat with one (Hrútr kvazt at vísu vilja semja við Höskuld);
    3) impers., e-m semr e-t, one agrees to a thing;
    hvárt sem þeim semdi eða whether they came to terms or not;
    4) to reform, mend, put right;
    konungr bœtti þeirra ok samdi siðu, the king mended, reformed their faith and manners;
    hefir þú heldr samit þik ór því sem var, thou hast rather improved thyself;
    setja ok semja dramb to compose and set down one’s pride;
    semja sik eptir e-u, to adapt oneself to, conform oneself to (hefir þú samit þik mjök eptir siðvenju útlendra manna);
    at þeir semdi sína frændsemi eptir því sem vera ætti, that they should restore their relationship to a proper footing;
    5) reflex., semjast, to be settled, agreed on (þat mál samdist á þá leið, at);
    e-t semst með e-m, it is agreed on between them (samdist þetta með þeim);
    impers. (selja man ek yngra sveininn, sem okkr semst);
    semjast e-u, to take to (samdist hón skildi ok sverði en við sauma ok borða).
    * * *
    pres. sem, semr; pret. samði and samdi; subj. semði; part. samiðr, samdr, saminn; [from sam-, saman, but chiefly used in a peculiar and derived sense]:—prop. to ‘put together,’ to shape, compose, arrange, settle, and the like; samblandit ok úsamit efni, Stj. 7; ætlar þú hér eptir at semja kirkju-viðinn, thinkest thou after that fashion to shape it, Ld. 316; ok semja þar til eitt klæði, they shaped a cloth for that use, Mar.; síðan samði ( shaped) Guð fagra konu ór rifinu, Ver. 3; s. hljóðfæri, to tune instruments, Fas. iii. 221; alla hefi ek sam-hljóðendr samða ( arranged) í þat mark, Skálda 168; samði hann saman ( fused into one) hin fornu lög ok in nýju, Ver. 52: mod. semja kvæði, vers, bók, to compose a poem, verse, book; semja mærð, Lex. Poët.: semja heit, to make a vow, Magn. 532; semr hann dóma, ok sakar leggr, Vsp.; s. sætt, to make peace; fyrr en sættin væri samið, Fms. xi. 362; konungar sömðu sætt sína með því móti, at …, vi. 27; Sveinn konungr hafði samið sætt við hann, ii. 294; s. ráð sín, vi. 21; engir hlutir skyldi þeir til verða, at eigi semði ( settled) þeir sjálfir, Nj. 72; hann kvað þá mart talat hafa, en þat samit, at …, but this they had settled, that …, Ld. 44; at þeir hefði samið með hvat ríki Norðmenn skyldi hafa. Fms. x. 5; samði hann sik lítt við kennimannskap, the priesthood suited him ill, Fms. viii. 9; hann þóttisk trautt mega s. hann þar heima, sem hann vildi, he could hardly settle (manage) him as he liked, Ísl. ii. 204.
    2. to restore, reform, mend, put right; hann samði fagrliga þeirra líf, Bs. i. 96; at þeir semði sína frændsemi eptir því sem vera ætti, that they should restore their relationship to a proper footing. Ld. 66; konungr bætti trú þeirra ok samði siðu, the king mended, reformed their faith and manners, Fms. ii. 128; samdi hann Kristnina, Fb. ii. 250; hefir þú nú heldr samið þik ór því sem var, thou hast improved thyself, 211; s. sik eptir siðvenju útlendra manna, Fb. ii. 36; setja ok semja dramb e-s, compose and put down, Fas. i. 38.
    3. semja við e-n, to treat with one; Hrútr kvaðsk at vísu vilja s. við Höskuld, Ld. 66; biskuparnir sömdu til ( came to an arrangement) með öðrum lærðum mönnum hver boð þeir skyldi bjóða sínum undir-mönnum, Bs. i. 163: semja um e-t, to make a settlement, as also to enter into negotiation, H. E. i. 396.
    4. impers., e-m semr e-t, one agrees on; þeim samdi eigi, they could not agree, D. N. ii. 99; hann skyldi fara í griðum hvert sem þeim semði eðr eigi, either they came to terms or not, Fms. x. 34; samði eigi með þeim, they came not to terms, 96; allir játtuðusk undir slíkar skattgjafir sem þeim semði, 24; samdi þeim, at þar væri söngr sem at fornu hefir verit, Dipl. i. 5.
    II. reflex. to be settled, agreed on; þat mál samðisk á þá leið, at …, Fms. vii. 140; fóru þá menn milli konunganna, ok samðisk þat með einkamálum, at …, i. 23; samdisk þetta með þeim, 35; tala þeir jarl hér um langa hríð, þar til er þetta semsk með þeim, 85; samðisk þá mikit með þeim feðgum, Ísl. ii. 210.
    2. impers. it is agreed; slíkar skatt-gjafir sem þeim semdisk, Fms. x. 24; selja man ek enn yngra sveininn sem okkr semsk, 227; ef honum semsk um þat ráð við þá sem ráða eigu, K. Á. 104; sjá, hversu semsk með oss konungi, Eg. 18; samðisk hón meir skoti skildi ok sverði, enn við sauma ok borða, she took more to shield and sword than to seam and hem, Fas. i. 430: part., semjandi ok sækjandi, Sturl. iii. 136.

    Íslensk-ensk orðabók > SEMJA

  • 127 SÉR

    * * *
    I) refl. pron. dat.
    1) for oneself, separately, singly (fór Eyjólfr einn sér);
    eitt er þat sér, that is a thing by itself;
    2) in a distributive sense, sér hverr, sér hvárr, each by himself, each separately;
    ef sér ferr hverr várr, if each of us goes by himself;
    stundum báðir samt, stundum sér hvárr þeirra, sometimes each of them singly;
    þat lið, er honum fylgði, flýr sér hvat, in all directions.
    II) from vera.
    * * *
    reflex. pron. dat. = Lat. sibi (see sik, sín), to himself (herself, itself, themselves), used when referring to the subject in a sentence, whether sing. or plur.; hann hafði kesjuna fyrir sér, Eg. 532; hann segir sér mikit þykkja, 539; hón lét söðla sér hest, 603; hann bað Gizur sitja hjá sér, Nj. 226; sögðu þat allir, at hann brygði sér hvárki við sár né bana, 116, where it refers to the second subject ‘hann.’
    II. special usages; vera mikill (lítill) fyrir sér, to be great (little) of oneself, a strong (weak) man; þeir fengu sér róðrar-skip, Eg. 109; drápu þeir sér upp eld, Fms. iv. 338; leika sér, to play, Nj. 2; gamna sér, etc.
    2. giving emphasis; bað hón sér til Guðs, she ‘prayed her’ to God, Sks. 465 B; hón veinaði sér, she ‘wailed her’ bitterly, Hom. 150; eiga sér e-t, to own, hirzlu átti halrinn sér, Skíða R.: þau áttu sér eina dóttur, they had one daughter, and the like.
    III. for oneself, separately, singly, as Lat. se-; fór Eyjólfr einn sér, Glúm. 329; einn er hann sér um sefa, Hm.; þeir vóru sér um móður, D. N. i. 149; settisk Joseph sér cinsliga, Stj. 217; þeir Þorljótr ok Sigurðr vóru sér einir ok heimasveitin, Th. and S. on the one hand and the house-folk on the other, Sturl. ii. 53; eitt er þat sér, that is a thing by itself, Gísl. 15; skyldi drekka saman karlmaðr ok kona svá sem til ynnisk, en þeir sér er fleiri væri, Eg. 247; ok vera þeir sér, er næstir búa, N. G. L. i. 98; at hverri gleði hlotnaðisk svá til, at þau urðu sér, Víglundr ok Ketilríðr, Vígl. 19.
    2. in a distributive sense with the pron. hverr, one by one; ef sér ferr hverr várr, Glúm. 329; skulu ver undan hlaupa, sér hverr várr, Fær. 161; optliga allir saman, en stundum sér hvárir, Fms. i. 52; stundum báðir samt, stundum sér hvárr þeirra, Hkr. i. 30; þat lið er honum fylgði flýr, sér hvat, Fms. x. 268; þótt ek greina nú eigi svá, sér hvat, sem hann görði, each separately, Bs. i. 64; var borgin öll brotin, ok borinn sér hverr steinn, each stone of it scattered, Fms. ix. 48; greindusk sér hver skipin, vii. 289; hvártz þær (nætr) eru allar saman eða sér hver, whether they be three continuous or separate nights, Grág. i. 143; sér í lagi, for itself, separate, B. K. 83; sér í stað, id., Stj. 288: the exclamation, sér er hvað! sér er hver ósköpin, what a wonder, wonderful! expressing amazement.

    Íslensk-ensk orðabók > SÉR

  • 128 SKEIÐ

    I)
    (pl. -ir), f.
    1) war-ship, galley (snekkjur ok skeiðir);
    2) a weaver’s reed, sley;
    3) pl. sheath (tók hann kníf sinn ór skeiðum).
    n.
    1) race, run;
    renna skeið við e-n, to run a race with one;
    ríða á skeið, to ride at full speed;
    hlaupa á skeið, to set off running (hann kastar niðr verkfœrum ok hleypr á skeið heim til bœjar);
    gera (or renna) skeið at e-u, to make a run at a thing;
    skapa (or skopa) skeið, to take a run;
    taka e-t á skeiði, to catch it on the move (G. tók knöttinn á skeiði);
    2) race-course (var þar gott skeið at renna eptir sléttum velli);
    skammt, langt skeið, a short, long way;
    4) space of time (þat var eitt skeið, at);
    nökkut skeið, for some time (Njáll þagnaði nökkut skeið);
    um skeið, for a while;
    annat skeið, after a while, every now and then (hann hafði niðri aðra höndina at jörðu ok bregðr henni annat skeið at nösum);
    vera á œsku skeiði, á léttasta skeiði aldrs, to be in the prime of life;
    vera af œsku skeiði, to be no longer a young man.
    * * *
    1.
    f., pl. skeiðr, Fb. i. 532. l. 1, ii. 42. l. 4, Fms. iv. 135, vi. 78, x. 54 (in a verse); the form skeiðar (see Lex. Poët.) seems to be erroneous: [akin to skíð and skeið, n.]:—a kind of swift-sailing ship of war of the class langskip, but distinguished from dreki, freq. in the Sagas; Erlingr átti skeið mikla, hón var tvau rúm ok þrjátigi, Fms. iii. 41, Ó. H. passim, cp. Fms. i. 46, vi. 308; tuttugu langskip, tvær skeiðr ok tvá knörru, v. 169, cp. snekkja.
    II. the slay or weaver’s rod, with which in former times the weft was beaten; sverð var fyrir skeið (cp. skulum slá sverðum sigrvef þenna), Nj. 275; vind-skeið, q. v.
    2. a spoon, Dan. skee, freq. in mod. usage; a spoon made of silver is skeið of horn spónn, of wood sleif; the word is mod., but occurs in D. N. i. 895, ii. 627 (of the begin, of the 15th century).
    COMPDS: skeiðar-kinn, skeiðar-nef, a nickname, from the beaks of swift ships, Landn. skeiðar-kylfi, n. a club or beak on the skeið, Ó. H. 40 (Fb. ii. 44, where kylfa, f., as also in Sighvat’s verse).
    2.
    n. a race; renna skeið við e-n, to run a race with one, Edda 31; ríða á skeið, to ride at full speed, Ísl. ii. 252; hleypa (hesti) á skeið, id.; renna at í einu skeiði, in one run, one bound, Glúm. 386; taka e-n á skeiði, to overtake, Karl. 431; þeir tóku þá skeið ( gallopped) ofan eptir ánni, Sturl. iii. 23; skapa skeið (or skopa skeið, Fas. ii. 283, Gísl. 69, FS. 51), to take a run, Fas. ii. 553, Al. 169, Edda 31; renna skeið at kastala vegginum, Sturl. ii. 144, Fær. 110; göra skeið at vegginum, Eb. 310; hann görði skeið at dyrunum, Sturl. i. 143; hlaupa á skeið, to take a run, Njarð. 370; taka skeið, Orkn. 416; reyna skeið, Fms. vii. 170.
    II. a course, of space; var þar gott skeið at renna eptir sléttum velli, … til skeiðs enda … á mitt skeiðit, Edda 31; er þeir kómu á skeið þat er síðan er kallað Dúfuness-skeið, … á miðju skeiði, Landn. 194; skamt skeið, a short way, Fms. viii. 34; fór hann nökkuð skeið með Rafni, Bs. i. 766: langt skeið, Edda 54: = Lat. stadium, Stj., Rb., Eluc.
    2. of a space of time; þat var eitt skeið, it was one space of time that …, Fas. ii. 408; Njáll þagnaði nokkut skeið, a while, Nj. 65; um skeið, for a while, Fms. vii. 339; hann hafði niðri aðra hendina á jörðu, ok bregðr henni annat skeið ( every now and then) at nösum sér, Fær. 170; hann lagði sverðit um kné sér ok dró annat skeið til hálfs, Eg. 304: of the time of day, um sólar upprásar-skeið, dagmála-skeið, lýsingar-skeið, miðmunda-skeið, nón-skeið, náttmála-skeið, sólarfalls-skeið, dagsetrs-skeið, miðnættis-skeið, passim; see dagmál, nón, miðmundi, etc.: of the seasons, miðsumars-skeið, vetrnátta-skeið, Leiðar-skeið, see miðsumar, etc.: of life, vera á æsku skeiði, in the prime of life; á léttasta skeiði aldrs, id., Eg. 536.
    III. in local names, Skeið, Skeiðar-á, Landn. Skeiða-menn, m. pl. the men of S., Sturl.

    Íslensk-ensk orðabók > SKEIÐ

Страницы

См. также в других словарях:

  • Vera Henriksen — (* 22. März 1927 in Oslo) ist eine norwegische Schriftstellerin. Zwischen 1946 und 1963 lebte Henriksen in den USA und studierte dort Architektur und Kunstgeschichte. Viele ihrer Bücher spielen im Mittelalter oder anderen historischen Epochen.… …   Deutsch Wikipedia

  • Vera Gebuhr — Infobox actor imagesize = name = Vera Gebuhr birthdate = birth date and age|1916|5|15 birthplace = Denmark deathdate = deathplace = othername = occupation = Actor yearsactive = 1937 present imdb id = 0311409Vera Gebuhr (born 15 May, 1916) is a… …   Wikipedia

  • Nordgermanische Religion — Als Nordgermanische Religion wird die Gesamtheit von Kulten und diesen zugrunde liegenden religiösen Vorstellungen verstanden, die in vorchristlicher Zeit im skandinavischen Raum verbreitet waren. Inhaltsverzeichnis 1 Hintergrund 2 Vorwikingische …   Deutsch Wikipedia

  • Þorsteinn Gylfason — (August 12 1942 August 16 2005) was an influential Icelandic philosopher, translator, musician, poet, art enthusiast and intellectual. Þorsteinn was born and raised in Reykjavík, the capital of Iceland. His parents were Guðrún Vilmundardóttir and …   Wikipedia

  • Wikingerzeit — Chronik (kleine Auswahl) 793 Wikingerüberfall auf das Kloster von Lindisfarne 795 Beginn der Überfälle auf Irland (Inishmurray) 799 Beginn der Überfälle auf das Reich der Franken 830 erneute Wikingerüberfälle auf England 840 erst …   Deutsch Wikipedia

  • literature — /lit euhr euh cheuhr, choor , li treuh /, n. 1. writings in which expression and form, in connection with ideas of permanent and universal interest, are characteristic or essential features, as poetry, novels, history, biography, and essays. 2.… …   Universalium

  • Liste der Darsteller des deutschsprachigen Films — Diese Liste beinhaltet bekannte Darsteller des deutschsprachigen Films, unabhängig von ihrer Herkunft. Die meisten der folgenden Schauspieler waren in mehr als einem der aufgeführten Zeitabschnitte aktiv. Eingeordnet sind sie dort, wo sie ihre… …   Deutsch Wikipedia

  • Ásatrúarfélagið — Formation 1972 Type Icelandic Ásatrú (Heathenism) Location …   Wikipedia

  • Liste bekannter Darsteller des deutschsprachigen Films — Diese Liste beinhaltet bekannte Darsteller des deutschsprachigen Films, unabhängig von ihrer Herkunft. Die meisten der folgenden Schauspieler waren in mehr als einem der aufgeführten Zeitabschnitte aktiv. Eingeordnet sind sie dort, wo sie ihre… …   Deutsch Wikipedia

  • ROCK 101 — Saltar a navegación, búsqueda ROCK 101 Ciudad México, D.F. Área de radiodifusión Ciudad de México y estados alrededor Eslogan Idea Musical Primera emisión 1 de junio de 1984 Última emisión 16 de agosto de 1996 Frecuencia …   Wikipedia Español

  • Wikingerschiff — Abbildung eines Wikingerschiffes aus dem Nordisk familjebok. Wikingerschiff ist die Bezeichnung für die Schiffstypen, die während der Wikingerzeit (800–1100) in Nordeuropa benutzt wurden. Diese Schiffe wurden auch nach der Wikingerzeit weiter… …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»