Перевод: с исландского на все языки

со всех языков на исландский

tun

  • 21 nauta-tún

    n. [Engl. Naughton], ‘neat-town,’ a fenced cattle pasture, Gþl. 433, v. l.

    Íslensk-ensk orðabók > nauta-tún

  • 22 sauðahús-tún

    n. = mod. fjárhústún. the field round a sheep-fold, Sturl. iii. 239.

    Íslensk-ensk orðabók > sauðahús-tún

  • 23 sjá-tún

    n. a seaside-town, Bs. ii. 124.

    Íslensk-ensk orðabók > sjá-tún

  • 24 Nóa·tún

    с. ср. р. мн. ч. -a- Ноатун (жилище Ньёрда)
    к nór

    Old Norse-ensk orðabók > Nóa·tún

  • 25 AKR

    (gen. akrs, pl. akrar), m.
    1) field, corn-field (bleikir akrar en slegin tún);
    2) crop (þeir hófðu niðrbrotit akra hans alla).
    * * *
    rs, pl. rar, [Ulf. akrs; A. S. œcer; Engl. acre; Germ. acker; Lat. ager; Gr. άγρός], arable land, ground for tillage:
    α. opp. to engi, a meadow; cp. the law term, þar er hvárki sé a. ne engi, Grág. i. 123, Hrafn. 21.
    β. opp. to tún, the ‘town’ or enclosed homefield; bleikir akrar en slegin tún, the corn-fields are white to harvest and the ‘town,’ i. e. the ‘infield,’ is mown, Nj. 112; helgi túns ok akra ok engja, Bs. i. 719; teðja akra, Rm. 12.
    2. metaph. the crop; þeir höfðu niðrbrotið akra hans alla, destroyed all the crop in the fields, Fms. v. 50; ok er hann óð rúgakrinn fullvaxinn, þá tók döggskórinn á sverðinu akrinn uppstandanda, and when he (Sigurd Fafnir’s bane) strode through the full-waxen rye-field, the tip of his sword’s sheath just touched the upstanding ears. Fas. i. 173; sá hinn góði akr ( crop) er upp rann af þeirri hinni góðu jörð, Hom. 68.
    β. name of several farms.
    COMPDS: akraávöxtr, akragerði, akrakarl, akraspillir.

    Íslensk-ensk orðabók > AKR

  • 26 GARÐR

    (-s, -ar), m.
    1) fence, wall;
    2) enclosed space, yard (cf. aldin-garðr, grasgarðr, kirkjugarðr);
    3) court-yard, court (þeir gánga út í garíinn ok berjast); riða í garð, to arrive; riða (fara) ór garði, to depart; fig., helmingr skal falla í minn garð, the half shall fall into my share; skal aukast þriðjungi í þínum garði, in thy keeping; hyggjum vér, at í yðvarn garð hafi runnit, into your hands, your possession; gøra e-n af garði, to equip one (as a son, a friend, when departing from home); líðr vetr ór garði, the winter passes by;
    4) house, dwelling;
    5) stronghold, castle (cf. Ás-garðr, Út-garðar).
    * * *
    m. [Ulf. gards = οικος; A. S. geard; Engl. yard, garth, garden; O. H. G. gart; Germ. garten; Dan.-Swed. gård; Lat. hortus]:
    I. a yard (an enclosed space), esp. in compds, as kirkju-g., a church-yard; vín-g., a vineyard; stakk-g., a stack-yard; hey-g., a hay-yard; kál-g., a kale-yard; urta-g., a kitchen-garden; aldin-g. and gras-g., a garden; dýra-g., a ‘deer-yard,’ a park:—garðr, alone, is a hay-yard (round the hay-ricks); hence garðs-seti or garð-seti, q. v.
    2. a court-yard, court and premises; þeir ganga út í garðinn ok berjask, Edda 25, a paraphrase from ‘túnum’ in Gm. 41; þeir Grímr hittu menn at máli úti í garðinum, Eg. 109; þá sá hann at öðrum-megin í garðinum brunaði fram merkit, Ó. H. 31; ganga til garðs, 71; mikill kamarr ( privy) var í garðinun, id.; en er þeir Hrærekr sátu í garðinum, 72; fóru þegar þangat í garðinn sem líkin vóru, id.; er hann kom heim í þorpit ok gékk um garðinn, Fms. x. 218; gengið hef eg um garðinn móð, gleðistundir dvína, a ditty; innan stokks ( within doors) eða í garði úti, Gþl. 136; eigi nenni ek at hann deyi undir görðum mínum, Lv. 59:—a fishyard, Vm. 14.
    3. esp. in Norway, Denmark, and Sweden, a house or building in a town or village, [Dan. gaard = Icel. bær]; hann var í Hróiskeldu ok átti þar garð, Bjarn. 6; Egill spurði hvar g. sá væri í borginni (in York) er Arinbjörn setti, Eg. 407; hann var í garði þeim er Hallvarðs-g. var kallaðr, Bs. i. 634; í garð Arons, 636; konungs-g., the king’s yard, Fms. passim and in records referring to Norway. garða-leiga, u, f. house-rent, H. E. i. 394. garða-sól, f., botan. the orach, Hjalt. garðs-bóndi, a, m. a house-owner, Grett. 103, Jb. 157. garðs-horn, n. a ‘yard-nook,’ cottage, Fas. iii. 648: esp. in tales, in the phrase, kongur og drottning í ríki sínu og karl og kerling í Garðshorni, Ísl. Þjóðs. passim: the saying, það er ekki krókr að koma í Garðshorn. garðs-húsfreyja, u, f. a town-lady, Grett. 158 A: in Icel., where the whole population are country-folk, this sense of garðr is only used in metaph. phrases, saws, = home, house; kemr engi sá til garðs ( to the house) at viti hvat í sé, Band. 13; fátækum manni er til garðs kemr, Dipl. ii. 14; hyggjum ver at í yðvarn garð hafi runnit, into your hands, your possession, Ld. 206; helmingr skal falla í minn garð, the half shall fall into my share, Fær. 117; skal aukask þriðjungi í þínum garði, in thy keeping, Nj. 3; þótt nökkut komi þat ór várum garði, 54; leggja málaferli í garð e-s, to bring a case home to one, Sturl. ii. 27; þess alls ens ílla sem þá var honum í garð borit, all the evil that was brought to his door, Hom. 119; Guð í garði ok góð Jól, a greeting, Grett. 99 (MS.); líðr vetr ór garði, the winter passed by, Nj. 112; ríða í garð, to arrive (of a rider), Sturl. iii. 185; ríða ór garði, to depart, Ld. 96; ríða um garð, to pass by; vísa gestum á garð várn, Fas. iii. 5; göra e-n af garði (mod. ór garði), to equip one when departing, e. g. a son, a friend, or the like; eigi ertú svá af garði görr sem ek vilda (a mother to a departing son), Grett. 94; hversu herralega keisarinn görði hann af garði, Karl. 148; ok hefða ek gört þik af garði með gleði ok fagnaði, Stj. 181; but esp. to endow a daughter when married, göra dóttur sína vel (ílla) ór garði, etc.; búa í garð, to prepare; hann hefir svá í garðinn búit, he has made his bed so: the phrase, það er allt um garð gengið, all past, done, bygone; föður-g., father house, paternal house; bú-garðr, an estate: also in poets, í Eyjafirði upp á Grund á þann garðinn fríða, a ditty:—a local name of several farms in Icel., Garðr, sing., or more usually Garðar, Landn., prob. from corn-fields: the saying, víðar er Guð enn í Görðum, addressed to presumptuous people who think God is God only for themselves.
    4. denoting a stronghold; tann-g., the ‘tooth-wall,’ the teeth and gums, Gr. ερκος οδόντων; Ás-garðr, the hold of the gods, Edda; Mið-garðr, Middle-hold, i. e. the earth; Út-garðar, Outer-hold, where the giants dwell, Edda: the phrase, ráðast á garðinn þar sem hann er laegstr, to assault the weakest part, to encroach upon the weak and helpless.
    5. in western Icel. a heavy snow-storm is called garðr.
    II. in Icel. sense a fence of any kind; garðr of þjóðbraut þvera, Grág. ii. 264: in the law phrase, garðr er granna sættir, a fence ( yard) is a settler among neighbours (i. e. forms the landmark), Gþl., Jb. 258; leggja garða, to make fences, Rm. 12, Landn. App. 325; þeir biðu hjá garði nokkurum, Nj. 170: esp. the fence around the homefield, also called tún-g., Grág. i. 82, 453, Nj. 83, 114, Eg. 766, Ld. 148. Ísl. ii. 357, passim; skíð-g., a rail fence; grjót-g., a stone fence; torf-g., a turf fence; haga-g., the hedge of a pasture, Eb. 132; tún-g., a ‘tún’ fence; virkis-g., a castle wall, Fb. ii. 73 (in a verse); stíflu-g., a ditch: rif-g., a swathe.
    COMPDS: garðsendi, garðshlið, garðskrókr, garðsrúst, garðsönn.
    III. Garðar, m. pl. (í Görðum), Garða-ríki or Garða-veldi, n. the empire of Gardar, is the old Scandin. name of the Scandinavian-Russian kingdom of the 10th and 11th centuries, parts of which were Hólm-garðar, Kænu-garðar, Nov-gorod, etc.; the name being derived from the castles or strongholds ( gardar) which the Scandinavians erected among the Slavonic people, and the word tells the same tale as the Roman ‘castle’ in England; cp. the interesting passage in Ó. H. ch. 65—ok má enn sjá þær jarðborgir (earth-works, castles) ok önnur stórvirki þau er hann görði,—K. Þ. K. 158, Fms., Ó. H. passim, (cp. Munch Det Norske Folks Hist. i. 39 sqq.); the mod. Russ. gorod and grad are the remains of the old Scandin. garðr = a castle; cp. Gerzkr, adj. from Gardar, i. e. Russian,
    β. Mikli-garðr—the ‘Muckle-yard’ the Great town, i. e. Constantinople, passim.
    COMPDS: Garðaríkismenn, Garðskonungr.

    Íslensk-ensk orðabók > GARÐR

  • 27 ENG

    1) (gen. -jar, pl. -jar), f. meadow, meadow-land (hann villtist í enginni); pl. outlying grass-fields.
    2) n. meadow, meadow-land (tún ok eng; akr ok engi).
    * * *
    f., pl. engjar, (spelt æng, O. H. L.), [Dan. eng; Swed. äng; A. S. ing, found in local names in North. E., as Ings, Broad Ing]:—a meadow; opp. to akr, in the allit. phrase, akr né eng, Grág. i. 407, Hrafn. 21, Gþl. 136, 360, K. Þ. K. 90; í enginni, Stj. 193; veitti hann lækinn á eng sína, Landn. 145; hálfs mánaðar eng, half a month’s meadow-land, Dipl. ii. 12: in pl. engjar is in Icel. used of the outlying lands, opp. to tún, the home-field, and hagi, the pasturage, vide Grett. ch. 50; engjar manna, Grág. ii. 264: þótt fé gangi í engjar, 233: used in many COMPDS: engjabrigð, engjagrasnautn, engjahey, engjamerki, engjarós, engjaskipti, engjasláttr, engjavinna, engjaverk, engjavöxtr.

    Íslensk-ensk orðabók > ENG

  • 28 SLÁ

    * * *
    I)
    (slæ; sló, slógum; sleginn; pret. also sleri), v.
    1) to smite, strike (slá e-n högg, kinnhest);
    2) slá hörpu, fiðlu, to strike the harp, fiddle;
    slá leik, to strike up, begin, a game;
    slá vef, to strike the web, to weave;
    3) to hammer, forge (slá gull, silfr, sverð);
    slá e-t e-u, to mount with (járnum sleginn);
    4) to cut grass, mow (slá hey, töðu, tún, eng);
    5) to slay, kill (síns bróður sló hann handbana);
    6) fig., slá kaupi, to strike a bargain;
    slá máli í sátt, to refer a matter to arbitration;
    slá hring um, to surround;
    slá manngarð, mannhring, to form a ring of men round;
    slá eldi í e-t, to set fire to;
    slá landtjöldum, to pitch a tent, or also, to strike a tent, take it down;
    slá festum, to unmoor a ship;
    slá netjum, to put out the nets;
    slá hundum lausum, to slip the hounds;
    7) with preps.:
    slá e-t af, to cut off;
    slá e-n af, to kill, slaughter;
    slá á e-t, to take to a thing;
    slá á glens ok glúmur, to take to play and sport;
    slá e-u á sik, to take upon one-self;
    slá á sik sótt, to feign illness;
    slá á sik úlfúð, to show anger or ill-will;
    ekki skaltu slíku á þik slá, do not betake thyself to that;
    impers., sló á hann hlátri, he was taken with a fit of laughter;
    sló ótta á marga, many were seized with fear;
    því slær á, at, it so happens that;
    ljóssi sleri (= sló) fyrir hann, a light flashed upon him;
    slá í deilu, to begin quarrelling (eitt kveld, er þeir drukku, slógu þeir í deilu mikla);
    impers., slær í e-t, it arises;
    slær þegar í bardaga, it came to a fight;
    slá niðr e-u, to put an end to;
    nú er niðr slegit allri vináttu, now there is an end to all friendship;
    slá sér niðr, to lie down, take to one’s bed;
    slá e-n niðr, to kill;
    slá e-u saman, to join (þeir slá þá saman öllu liðinu í eina fylking);
    slá til e-s, to aim a blow at one, strike at one;
    slá undan höfuð-bendunum, to slacken the stays;
    slá e-u upp, to spread a report;
    slá upp herópi, to raise the war-cry;
    impers., loganum sló upp ór keröldunum, the flame burst out of the vessels;
    slá út e-u, to pour out (þá er full er mundlaugin, gengr hón ok slær út eitrinu);
    slá e-u við, to take into use (þá var slegit við öllum búnaði);
    slá við segli, to spread the sail;
    ek hefi þó náliga öllu við slegit, því er ek hefi í minni fest, I have put forth almost all that I recollected;
    slá beizli við hest, to put a bridle on a horse;
    e-u slær yfir, it comes over, arises (slær yfir þoku svá myrkri, at engi þeirra sá annan);
    8) refl., slást;
    (sláða, sláðr), v. to bar (hliðit var slát rammliga).
    (pl. slár), f. bar, bolt, cross-beam (slá ein var um þvert skipit).
    * * *
    pres. slæ, slær, slær; pl. slám (m. sláum), sláið, slá: pret. sló, slótt, slóttú (mod. slóst, slóstu), sló; pl. slógu (slósk = slógusk, Sturl. ii. 208 C): subj. slægi: imperat. slá, sláðú: part. sleginn: a pret. sleri or slöri occurs as a provincialism in the old vellum Ágrip—sløru, Fms. x. 403; sleri, 394; slæri, i. e. slöri, 379: [Ulf. slahan = τύπτειν, παίειν; A. S. sleân, slæge; Engl. slay; Dan.-Swed. slaa; O. H. G. slahan; Germ. schlagen.]
    A. To smite, strike, Dropl. 13; slá með steini, Fms. viii. 388; slá e-n til bana, ii. 183; slá e-n högg, kinnhest, i. 150, ix. 469, 522, Ld. 134; slá knött, Vígl. 24; slá til e-s, to strike at one, Finnb. 306, Sturl. ii. 24 C; slá í höfuð e-m, Fms. v. 173.
    2. slá hörpu, fiðlu, to strike the harp, fiddle, Vsp. 34, Fdda 76, Am. 62, Bs. i. 155, Fb. i. 348, Fms. vii. 356 (in a verse), Sks. 704, Grett. 168 (hörpu-sláttr); slá hljóðfæri, Fms, iii. 184; slá slag, to strike up a tune; hann sló þann slag, … sló hann þá Gýgjar-slag… þann streng er hann hafði ekki fyrr slegit, Fas. iii. 222, 223, cp. drápa and drepa: slá leik, to strike up for a dance or game to begin, hann sá at leikr var sleginn skamt frá garði, Sturl. ii. 190; so in embroidery (see borð), slá danz, 117, Karl. 52: slá eld, to strike fire, Fms. ix. 234: slá vef, to strike the loom, in weaving, xi. 49, Darr.; slá borða, Fas. i. 193, 205.
    3. to hammer, forge; slá hamri, Vkv. 18; slá sverð, Þiðr. 21; slá þvertré af silfri í hofit, Landn. 313; slá saum, Fms. ii. 218, ix. 377, Stj. 451; hann sló gull rautt, Vkv. 5; slá herspora, Fms. vii. 183; sleginn fram broddr ferstrendr, Eg. 285; slá öxar eða gref, Stj. 451: to mount, járnum sleginn, Fms. v. 339, Fas. iii. 574: to strike off, of coin.
    4. to mow, cut grass; slegin tún, Nj. 112; þrælar níu slógu hey, Edda 48; ek mun láta bera út ljá í dag ok slá undir sem mest … slá töðu, Eb. 150, Fb. i. 522; slá teig þann er heitir Gullteigr, Ísl. ii. 344; slá afrétt, Grág. ii. 303; slá eng, 281, Gþl. 360: absol., þeir slóu (sic) allir í skyrtum, Ísl. ii. 349, Grág. ii. 281.
    5. to slay, smite, kill, Stj. passim, but little used in classical writings, where drepa is the word; sverði sleginn, 656 C. 4; slá af, to slay. Bs. ii. 56, 89, Stj. 183; slá af hest, to kill a horse, send it to the knacker: to smite with sickness, slá með likþrá, blindleik, blindi, Stj.; harmi sleginn, Fms. iii. 11.
    II. metaph. phrases; slá kaupi, to strike a bargain, Ld. 30, Fms. ii. 80; slá máli í sátt, to put it to arbitration, Fms. x. 403; slá kaupi saman, Fb. ii. 79: slá fylking, to dress up a line of battle, Fms. viii. 408; slá öllu fólki í mannhringa, x. 229; slá hring um, to surround, Nj. 275. Fas. ii. 523; slá manngarð, mannhring, to form a ring of men round, Eg. 80, 88, Fms. viii. 67, x. 229; eldi um sleginn, Sól.: slá í lás, to slam, lock, Sturl. i. 63: slá eldi í, to set fire to, Fms. vii. 83, xi. 420, Hdl. 47; slá beisli við hest, to put a bridle in a horse’s mouth. Fas. ii. 508: slá landtjöldum, to pitch a tent, Eg. 291, Fms. ii. 264; or also, to strike a tent, take it down, Fær. 147; slá landtjalds-stöngunum, to loosen them, Hkr. i. 26; slá festum, to unmoor a ship, ii. 222, Fms. viii. 288, 379; slá undan höfuð-bendunum, to slacken the stays, Al. 67; slá netjum, to put out the nets. Bs. ii. 145; slá hundum (or slá hundum lausum, Fms. ii. 174, x. 326), to slip the hounds, Hom. 120.
    2. with prepp.; slá e-n við, to display; slá við segli, to spread the sail, Fas. ii. 523; þá var slegit við öllum búnaði, all was taken into use, Fms. x. 36; ek hefi þó náliga öllu við slegit, því er ek hefi í minni fest, I have put forth all that I recollected, Bs. i. 59: slá e-n upp, to spread a report (upp-sláttr), Fms, viii. 232, ix. 358: slá niðr, to throw down, Hom. 110; hann sló sér niðr, he lay down, Fms. ii. 194; hann slær sér niðr ( takes to his bed) sem hann sé sjúkr, Stj. 520; nú er niðr slegit allri vináttu, an end to all friendship, Fms. vi. 286, xi. 72: slá út, to throw out, N. G. L. i. 31; slá út eitrinu, to pour it out, Edda 40: slá saman liðinu, to join the army, Fms. x. 268: slá upp ópi, to strike up, raise a cry, viii. 414, Fb. ii. 125: slá í sundr kjöptunum, ii. 26: slá á e-t, to take to a thing; slá á glens ok glímur, he took to play and sport, Fms. ii. 182; hann sló á fagrmæli við þá, begun flattering, Nj. 167; slá í rán, to betake oneself to robbery, Stj. 400: slá á heit, to take to making a vow, Fs. 91: slá á, to take on oneself; slá á sik sótt, to feign illness, Fms. vi. 32; slá á sik úlfúð, to show anger, ill-will, Eb. 114; skaltú ekki slíku á þik slá, at þrá eptir einni konu, do not betake thyself to that, Ísl. ii. 250: slá e-u af, to put off; eg hefi slegið því af.
    III. impers., it strikes or breaks out to a thing, i. e. the thing happens; loganum sló út um keröldin, flames broke out round the casks, Fms. i. 128; þá sleri ljósi fyrir hann sem elding væri, x. 394; sló á hann hlátri, he was taken in a fit of laughter, vii. 150; sló ópi á herinn, the men fell a-shouting, viii. 225; þá sleri á uþefjani ok ýldu, x. 379; sló þá í verkjum fyrir brjóstið, Sturl. ii. 127 C. Bs. i. 119; sló þá felmt ok flótta á liðit, the men were panic-stricken and took to flight, Fms. i. 45; þótt þunga eðr geispa slái á hana, vi. 199; sló mikilli hræðslu á konu þá, viii. 8; sló ifa í skap honum, 655 xii. 3, Stj. 424; því slær á ( it so happens), at hann réttir höndina í ljósit, Bs. i. 462; slær þegar í bardaga, it came to a fight, Fms. xi. 32; sló með þeim í mestu deilu, x. 99; í kappmæli, Fb. i. 327; hér slær í allmikit úefni, Nj. 246; var mjök í gadda slegit, at hann mundi fá hennar (cp. Dan. klapped og klart), 280; þá sló því á þá, at þeir fóru í á með net, Bs. i. 119.
    B. Reflex. to throw oneself, betake oneself; slósk hón at fram eldinum, she rushed to the fireside, Fms iv. 339; slásk á bak e-m, to go behind another, Sturl. i. 197 C; slásk aptr, to draw back; gæta þess at eigi slægisk aptr liðit, Ó. H. 214; þeir kómu í Valadal, ok slósk (sic = slógusk) þar inn, broke into the houses, Sturl. ii. 208 C; þá slógusk í Suðreyjar víkingar, Vikings infested, invaded the islands, Fms. i. 245; slásk í för með e-m, to join another in a journey, xi. 129; ef nokkurr slæsk í mat eðr mungát, ok rækir þat meirr enn þingit, Gþl. 15; hann slósk á tal við Guðrúnu, entered into conversation with G., Nj. 129; slásk í sveit með e-m, Ó. H. 202; slásk á spurdaga við e-n, to ask questions, Sks. 302 B; slásk á svikræði, Fms. vi. 179. ☞ The slæsk in Ld. 144 is an error for slævask, see sljófa.
    II. recipr. to fight; hann slóst við Enska í hafi, Ann. 1420, cp. Dan. slaaes, but it is unclass., for berjask is the right word.
    III. part. sleginn; með slegnu hári, with dishevelled hair, Finnb. 250: hón var mörgu sleginn, whimsical, Gþl. 3 (= blandin): sleginn, surrounded, Akv. 14, 29; sleginn regni, beaten with rain, Vtkv. 5: sleginn, coined, N. G. L. i. 5.

    Íslensk-ensk orðabók > SLÁ

  • 29 TORG

    * * *
    n. market, mart, market-place (hann var úti staddr á torgi).
    * * *
    n. [Swed. torg; Dan. torv; the other word markaðr is from the Lat., and torg is prob. a Slav. word; Russ. torge]:— a market or mart; menn konungs höfðu torg ok skemtun ok leika úti hjá herbergjunum, Fms. xi. 366; hann var úti staddr á torgi, þar var fjölmenni mikit, i. 80; hann leitaði eptir of matkaup, görðu þeir honum þann kost, at þeir mundi setja þeim torg framan til Föstu, Orkn. 344; setja e-m torg til matkaupa, Fms. vii. 78; Sigmundi konungi var hvervetna sett torg ok annarr farar-greiði, Fas. i. 143; hafa torg fyrir hvers manns dyrum, Rétt. 12; á bryggjum eðr á stræti eðr á torgi, Gþl. 178, Matt. xi. 16, xx. 3, xxiii. 7, Mark vii. 4, Luke vii. 32, Acts xvi. 19, xvii. 17.
    II. a market-place, in Nidaros, D. N. iii. 195; in Bergen, Bs. i. 636; in Oslo, D. N. iv. 307, 697; cattle and sheep were to be bought ‘á torgi’ in the market-place, but fresh fish ‘fyrir torgi,’ Rétt. 2. 5 (Fr.); the word is never used in reference to Icel. In Scandin. towns the squares are called ‘torg,’ e. g. Kongens Ny-torv, Gammel-Torv, in Copenhagen: allit., um tún og torg, þjóðin öll um tún og torg | tók upp hrygðarklæði, Barbarossa kvæði (Ed. by Maurer).

    Íslensk-ensk orðabók > TORG

  • 30 tunna

    * * *
    f. tun, barrel.
    * * *
    u, f. a tun, barrel, Nj. 133, Al. 114, Fms. ix. 425, N. G. L. ii, D. N., Edda Ht. (sal-tönna): as a measure, Fms. iii. 211, the word seems not to have come into use before the 13th century.

    Íslensk-ensk orðabók > tunna

  • 31 UM

    of
    * * *
    older umb, prep. with acc. and dat.
    I. with acc.
    1) around (slá hring um e-n);
    2) about, all over (hárit féll um hana alla); um allar sveitir, all over the country; mikill um herðar, large about the shoulders, broad-shouldered; liggja um akkeri, to ride at anchor;
    3) of proportion; margir voru um einn, many against one; um einn hest voru tveir menn, two men to each horse;
    4) round, past, beyond, with verbs denoting motion (sigla vestr um Bretland); leggja um skut þessu skipi, to pass by this ship; ríða um tún, to pass by a place;
    5) over, across, along (flytja e-n um haf); kominn um langan veg, come from a long way off; ganga um gólf, to cross the floor (but also to walk up and down the floor); slá, er lá um þvert skipit, a beam that lay athwart the ship; um kné sér, across the knee; e-t er hœgt um hönd, gives little trouble, is ready to hand;
    6) of time, during, in the course of (um messuna, um þingit, um sumarit); þat var um nótt, by night; um nætr sem um daga, by night as well as day; lengra en fara megi um dag, in the course of one day;
    7) at a point of time (hann kom at höllinni um drykkju); um þat, at that time, then; um þat er, when (um þat, er vér erum allir at velli lagðir);
    8) of, about, in regard to a thing; bera um e-t, dœma um e-t, to bear witness, judge about; tala um e-t, to speak of; annast um e-t, to attend to; sviðr um sik, wise of oneself; hvárr um sik, each for himself; var mart vel um hann, he had many good qualities;
    9) e-m er ekki um e-t, one does not like (var honum ekki um Norðmenn); with infin., honum er ekki um at berjast í dag, he has no liking to fight to-day; er þér nökkut um, at vér rannsökum þik ok hús þín, have you any objection that we …?; e-m er mikit (lítil) um e-t, one likes it much, little (Guðrúnu var lítil um þat); sá, er mönnum væri meira um, whom people liked better; e-m finnst mikit um e-t, one is much pleased umwith, has a high opinion of (konungi fannst mikit um list þá ok kurteisi þá, er þar var á öllu);
    10) because of, for; öfunda e-n um e-t, to envy one for a thing; verða útlagt um e-t, to be fined for a transgression; um sakleysi, without cause;
    11) beyond, above; margir fengu eigi hlaupit um röst, more than one mile; hafa vetr um þrítugt, to be thirty-one; e-m um afl, um megn, beyond one’s strength, more than one can do (þetta mál er nökkut þér um megn); kasta steini um megn sér, to overstrain oneself; um of, too much, excessive (þótti mörgum þetta um of); um alla menn fram or um fram alla menn, above all men (hón unni honum um alla menn fram); e-m er e-t um hug, one has no mind for, dislikes (ef þér er nökkut um hug á kaupum við oss);
    12) over, across; detta, falla um e-t, to stumble over (féll bóandinn um hann);
    13) by; draugrinn hafði þokat at Þorsteini um þrjár setur, by three seats;
    14) about; þeir sögðu honum, hvat um var at vera, what it was about, how matters stood; hvat sem um þat er, however that may be; eiga e-t um at vera, to be troubled about a thing (lætr sem hann eigi um ekki at vera); var fátt um með þeim, they were not on good terms;
    15) ellipt., ef satt skal um tala, if the truth must be told; þannig sem atburðr hefir orðit um, as things have turned out;
    16) as adv., gekk um veðrit, veered round, changed; ríða (sigla) um, to ride (sail) by; langt um, far beyond, quite; fljótit var langt um úfœrt (úreitt), quite impassable; um liðinn, passed by, of time; á þeirri viku, er um var liðin, in the past umweek;
    II. with dat.
    1) over, esp. poet.; sitja um borðum = sitja yfir borðum; sá es um verði glissir, he that gabbles over a meal;
    2) of time, by; um dögum, um nóttum, by day, by night; um sumrum, haustum, vetrum, várum, in the summer, etc.; um vetrum ok sumrum, both winter and summer.
    * * *
    umb, of, prep. (sounded umm); umb is used in the oldest vellums (the Eluc., Greg., Miracle-book, Jb.), and occurs now and then in later vellums (e. g. Orkn. 218, Fms. x. 378, xi. 63, 64), perh. from being a transcript of an old vellum; in rhymes, umb, tr umbu, Fms. viii. (in a verse of A. D. 1184); for of see ‘of’ at p. 462, col. 2: [A. S. ymbe; Germ. um; um and yfir (q. v.) are identical.]
    WITH ACC.
    A. Around; silki-hlað um höfuð, Ld. 188; um höfuð henni, 36; hafa um sik belti, Nj. 91, 184; um herðar sér, Ld. 56; leggja linda umb kistu, leggja lindann umb enn vanheila mann, Bs. i. 337; gyrða um sik, Sks.; beta strengi um ásenda … festa endana um steina, Nj. 115; vefjask um fótinn, Fms. iv. 335; upp um herðarnar, Eg. 580; göra garð of engi, Grág. ii. 288; lykja um akra ok eng, Eg. 529; skjóta um hann skjaldborg, Nj. 274; slá hring um e-n, 275, Eg. 88; fara í hring um skipit, Ld. 56; taka um hönd e-m, Ó. H. 176; þar var poki um útan, Ld. 188; honum vefsk tunga um höfuð, Nj. 160; vefsk tunga um tönn (see tönn) … strjúka dúki um augu, Fms. v. 326, Fs. 114 (in a verse); sjó, er fellr um heim allan, Róm. 193: Aðils jarl féll ok mart manna um hann, Eg. 297; tjalda um skip sín, Fms. xi. 63; hafa um sik ( about oneself) fjölmenni, Eg. 12, 38; selit var gört um einn ás, Ld. 280.
    II. about, all over, denoting the surface; manna-ferð um héraðit, Ld. 257; fylgja þeim um einn skóg, Karl. 348; hann hafði goðorð suðr um Nesin, Ísl. ii. 207; herja um Skotland, Írland, Fms. i. 23; næfrum var þakt um ræfrit, Eg. 90; dæma för úmögum um þat þing, Grág. i. 127; flýja hingað ok þangat um eyjarnar, Fms. vii. 43; um allar sveitir, all over the country, Boll. 362; kunnigt er mér um allt Ísland, Nj. 32; of allan Noreg, Fms. x. 118; um alla Svíþjóð, Ó. H. 17; um allt ríki sitt, Eg. 278; sitja um mitt landit, about the midland, Fms. i. 26; um miðjan skóginn er smáviði, Eg. 580; sjá um alla veröld, Ó. H. 202; kominn um langan veg, come a long way off, Stj. 366, Skv. 8; of lopt ok um lög, Hkv. 1. 21; fátt kom um lengra, farther off, Fb. ii. 303; hárit féll um hana alla, Landn. 151, Fas. i. 244; hárit hékk ofan um bringu, Fas. ii. 518: mikill um herðar, large about the shoulders, broad-shouldered, Nj. 200; þykkr um bóga, þeim manni er beit á of garðinn, Grág. ii. 286; skalat hann verja um bóstað hans, 222; kveðja um þann vetvang, 106; kveðja búa heiman um þann stað, i. 130, 355: liggja um strengi, Ld. 76; or liggja um akkeri, to ride at anchor, Eg. 261, 374, Fms. ii. 5, ix. 45, x. 351.
    2. of proportion; margir vóru um einn, too many against one, Ld. 156; þar vóru fjórir of einn ( four to one) mót Hákoni, Fms. x. 382; eigi minni liðs-munr, en sex mundi vera um Hákonar mann einn, i. 43; um einn hest vóru tveir menn, two men to each horse, vii. 295; sex menn sé um sáld, Grág. ii. 402: Hrafn var mjök einn um sitt, kept for himself, Fs. 29; malit hefi ek mitt of leiti? Gs. 16.
    III. off, past, beyond (cp. yfir), with verbs denoting motion; fara … suðr um Stað, Eg. 12; norðr um Stað, Fms. vii. 7; sigla vestr um Bretland, Nj. 281; er þeir kómu fram um Bjarkey, Ó. H. 137; norðr um Jaðar, 182; austan um Foldina, Eg. 81; út um Eldey, Eb. 108; austr um búðina, Nj. 231; ríða um þá þrjá bæi, Grág. i. 432; hann hljóp um þá, ok í fjall upp, passed them by, Landn. 89; sigla svá um oss fram, Orkn. 402; leggja um skut þessu skipi, to pass by this ship, Fms. x. 346; leita langt um skamt fram, Nj. 207 (cp. Lat. quod petis hic est); vaða jörð upp um klaufir, Ld. 336; fram um stafn, Landn. 29; aptr um stafn, Fms. x. 266; honum var úhægt at höggva um bríkina, Sturl. iii. 219; ríða um tún, to pass by a place, Ísl. ii. 252; neðan um sáðlandit, Nj. 82; fara of engi manns, Grág. ii. 277; fara um góð héruð, Landn. 37; ganga upp um bryggjuna, Eg. 195; ganga um stræti, by the road, Korm. 228; róa út um sund, Eg. 385; kominn um langan veg, 410; þeim dropum er renna um þekjuna, Fms. i. 263.
    2. over, across, along; sá er annan dregr um eldinn, Fms. i. 305; skyldi ganga um gólf at minnum öllum, to cross the flood, Eg. 253; but also to walk up and down the floor, 247; bera öl um eld, to bear the ale across the fire, Fms. vi. 442; slá um þvert skipit, Nj. 44; sigla vestr um haf, Fms. i. 22; ríða vestr um ár, austr um ár, Nj. 10, 99; suðr um sæ, Eg. 288; flytja e-n um haf, Nj. 128; austan um Kjöl, Ó. H.; sunnan um fjall, Fms. x. 3; suðr um fjall, Eg. 476; um þvera stofu, Fms. vi. 440; um þvera búð, Grág. i. 24; um þvert nesit, Fms. xi. 65; um öxl, round or across the shoulder, Ld. 276; um kné sér, across the knee, Eg. 304: the phrase, mér er e-ð um hönd, difficult to lay hand on, hard, not easy; and again, hægt um hönd, giving little trouble, easy to lay hand on; ykkr er þat hægst um hönd, easiest for you, Nj. 25; þegar eg vil er hægt um hönd, heima á Fróni at vera, Núm.; kastaði (the mail) um söðul sinn, across the saddle, Grett. 93 A.
    IV. with adverbs denoting direction, upp um, út um, niðr um, ofan um, inn um, fram um, with acc. or ellipt.; sær féll út ok inn of nökkvann, Edda 36; loginn stóð inn um ræfrit, Eg. 239; hann var kominn upp um ský, Fms. i. 137; út um bringuna, Ld. 150; hann gékk út of Miðgarð, Edda 35; ganga út um dyrr, Eg. 420; fara út um glugg, Fms. ix. 3; út um glugginn, Ld. 278; láta sér um munn fara, to pass out of the mouth, Háv. 51; ferr orð er um munn líðr, Sturl. i. 207.
    B. Temp. during, in the course of, cp. Engl. that spring, that summer; um messuna, Fms. x. 109; um þingit, Eg. 765; um sex ár, Stj.; um vetrinn, Eg. 168; of sumarit, Fms. x. 93; um sumarit, Nj. 4; um várit, Eg. 42; um nótt, Grág. i. 115; þat var um nótt, by night, Ld. 152; hann mátti eigi sofa um nætr, Nj. 210; sofa um nóttina, 7; vera þar um nóttina, 252; lengra enn fara megi um dag, in the course of one day, Grág. i. 89; um daginn, for the rest of the day, Ld. 42; um morna, Landn. (in a verse), Ó. H. 44; um nætr sem um daga, by night as well as day, Sks. 20 new Ed.; um allar aldir, Edda; um alla daga, all day long, Skm. 4; um alla sína daga, all his days, Hom. 114; allt um hans æfi, Eg. 268; um aldr, for ever, passim; um tíma, for a while, Mar.; um hríð, um stund, for a while, see stund, hríð; um … sakar, a while, see sök (A. III. 2); um samt, altogether, Sks. 113 B.
    2. above, beyond; standa um várþing, Grág. i. 103; um hálfan mánuð, Fms. ix. 526, v. l.; um viku, above a week.
    3. at a point of time, at; hann kom at höllinni um drykkju, Nj. 269; of matmál, at meal time, Grág. i. 261; um dagmál, um náttmál, einnhvern dag um þingit, Ld. 290; eitt hvert sinn um haustið, Nj. 26; þat var of vár, Fms. x. 389; um várit urðu mikil tíðendi, 2; þeir höfðu verit á sundi um daginn, Ld. 130; opt um daga, Edda 39; um daginn, the other day: um þat, when; um þat er þrír vetr eru liðnir, Ld. 146; um þat þessir eru bættir, Eg. 426; um þat lýkr, when the end is there, in the end, Fas. ii. 361; ef ek kom eigi aptr um þat, then, at that time, Fms. ii. 58; um þat er vér erum allir at velli lagðir, Eg. 426; um sinn, once, see sinni B, p. 530; um síðir, at last, see síð (II); um leið, at the same time; hér um bil, about so and so; um allt, of allt, always; Kristinn dóin má um allt sækja, at all times, N. G. L. ii. 154; nokkrum sinnum, ok hefir mér ofallt íllt þótt, Fms. v. 205 (see ávallt, p. 47, col. 2).
    C. Metaph. usages, of, about, in regard to a thing, Lat. de; halda vörð á um e-t, Eg. ch. 27; annask um e-t, to attend to, Nj. 75, Glúm. 342, Kormak; gefa gaum at um e-t, to give heed to, Ó. H. 215; bera um e-t, dæma um e-t, to bear witness, judge about, Nj. 100; tala um e-t, to speak of, 40; þræta um e-t, to quarrel about; spyrja um e-t, to speer or ask about, 110; göra, yrkja um e-n, Fms. x. 378; halda njósn um e-t, Eg. 72; nefna, búa um mál, Nj. 86; um alla ráða-görð, 101; stefna e-m um e-t, Grág. i. 175, 313, Nj. 87; vera til eptir-máls um e-t, passim; frækinn um allt, in everything, 89; bera gæfu til um e-t, Eg. 76; kappsamr of allt, þeir hyggja þat lög um þat mál, Grág. i. 9; eitt ráð myndi honum um þat sýnask, Nj. 79; kunna hóf at um ágirni sína, Ó. H. 131; þat er um þat átan, er …, N. G. L. i. 19; þau tíðendi er görzk höfðu um ferðir Egils ok stórvirki, Eg. 686; stór úfarar görask of menn þessa, Fms. xi. 151; aumligt er um e-t, Hom. 159 (Ed.); seinkaðisk of svörin, 623. 16; mikit er um fyrirburði slíka, Nj. 119; þá var hvíld á um bardagann, 248; hann telzk undan um förina, Fms. xi. 69; ruðning um kviðinn, Nj.; misfangi um mark, a mistake as to a mark, Grág.; binda um heilt, to bind up a sound limb, Ld. 206: gróa um heilt, to become sound, be healed, Fms. xi. 87, Al. 120; ganga um beina, to attend; leita e-s í um mein hennar, Eg. 565; veita tilkall um arf, Eg.; leita um sættir, grið, Nj. 92; selja laun um liðveizlu, 214: in inscriptions of chapters, um so and so, = Lat. de; um viðrtal Njáls ok Skarphéðins, um misfanga ok um mark, um bæjar bruna, Nj., Grág., Fms.; göra mikit um sik, to make a great fuss, Fb. i. 545; görði mikit um sik ok var sjálfhælinn, Grett. 133 A: vera vel um sik ( of good quality) ok vinsæll, Fms. xi. 118; mey er ok vissa vænsta ok bezt um sik, 104; at hón væri í engum hlut verri um sik, Hkr. ii. 129; sviðr um sik, wise of oneself, Hm. 102; auga blátt ok snart ok vel um sik, Mag. 7; hvárr um sik, each for himself, one by one, Dipl. ii. 11; vér staðfestum þessa articulos hvern um sik ok sér hverja, 13; þykki mér þat undarligt um svá vitran mann, of a man so wise, Eg. 20; var mart vel um hann, he had many good qualities, Rb. 364; þat mátti vera um röskvan mann, Fms. vii. 227.
    2. ganga um sýslur manna, to go about or upon men’s business, as an overseer. Eg. 2; ganga um beina, to attend, see beini.
    3. e-m er mikit (ekki) um e-t, to like, dislike; Guðrúnu var lítið um þat … lítið ætla ek þeim um þat bræðrum, at …, Ld. 246, 264, Fms. ii. 81; var honum ekki um Norðmenn, Hkr. i. 128; Þórði kvaðsk ekki vera um manna-setur, Ld. 42; er þér nökkut um ( hast thou any objection?), at vér rannsakim þik ok hús þin, Gísl. 53; sá er mönnum væri meira um, whom people liked more, Fms, ix. 36; ef þór er mikit um ráða-hug við mik, if thou art much bent on it, xi. 4.
    4. búa um eitt lyndi, to be of one mind, Jb. 396; búa um nægtir, grun, skoll, búa um heilt, see búa (A. II); búa um hvílu, to make a bed; búa um okkr, Nj. 201 (see búa B. I. 2. γ); setjask um kyrt, to settle oneself to rest, take rest, Fas. ii. 530; or sitja um kyrt.
    II. because of, for, Lat. ob; öfunda e-n um e-t ( invidere a-i a-d), Nj. 168; reiðask um e-t, um hvat reiddusk goðin þá, Bs. i. 22; telja á e-n of e-t, to blame one for a thing, Nj. 52; berja e-n íllyrðum um slikt, 64; lágu margir á hálsi honum þat, Fms. xi. 336; týna aldri um óra sök, Skv. 3. 49; verða útlagr um e-t, to be fined for a transgression, Grág. i. 16; dæmdr fjörbaugs-maðr um spellvirki, 129; maðr vegr mann um konu, if a man slays a person for [ violating] his wife, 61; um sakleysi, without cause, Nj. 106, 270, Bs. i. 19.
    III. beyond, above; fimm hundruð gólfa ok um ( plus) fjórum togum, Gm. 24; kistan var eigi um vættar höfga, Bs. i. 712; margir fengu eigi hlaupit um röst, Karl. 351; lítið um tuttugu menn, Sturl. i. 183; hann var ekki um tvítugan, Róm. 327; hafa vetr um þrítugt, to be one beyond thirty, i. e. thirty-one, Sturl. i. 183: freq. in mod. usage, hafa tvo um þrítugt ( thirty-two), átta um fertugt ( forty-eight), tvo um fimtugt ( fifty-two), einn um áttrætt ( eighty-one); sá dagr, sem um vikur fullar er í árinu, Rb. 128: at yðr verði þat ekki um afl, beyond your strength, more than one can do, Band. 21 new Ed.; um megn, id., Fms. viii. 62; þetta mál er nökkut þér um megn, vi. 18; kasta steini um megn sér, to overstrain oneself: um of, excessive; þótti mörgum þetta um of, Vígl. 18: um fram (q. v.), beyond; um alla menn fram, above all men, Ld. 20, Fms. v. 343; um alla hluti fram, above all things; um þat fram sem ykkr var lofat, Sks.: um hug; vera e-t um hug, to have no mind for, dislike; ef þér er nökkut um hug á kaupum við oss, Nj. 24.
    IV. turned over, in exchange; skipta um, snúa um, venda um, see skipta III and snúa A. III.
    V. over, across; detta, falla um e-t, to stumble over; hverr féll um annan, of heaps of slain. Eg. 24; fÉll bóandinn um hann, Nj. 96; detta um stein, þúfu, to stumble over a stone, mound; glotta um tönn, see tönn.
    VI. by; draugrinn hafði þokat at Þorsteini um þrjár setur, by three seats, Fb. i. 417; hefja upp of faðm saman, by a fathom, Grág. ii. 336; minka um helming, to decrease by one half; hverr um sik, each by himself, Rétt. 114.
    VII. about; eiga e-t um at vera, to be troubled about a thing; þeir sögðu honum hvat um var at vera, what it was about, Hrafn. 18; sem engi ótti væri um at vera, no danger, Fms. iv. 57; eiga ekki um at vera, iii. 156; or, eiga um ekki at vera, Gísl. 30; eiga vandræði, fjölskyldi um at vera, Fms. vi. 378, xi. 78; hann segir honum um hvat vera er, what was the matter? Gísl. 36; þann sagði þvílíkt er hann hafði um at vera, Krok.; var fátt um með þeim, they were on cold terms, Nj. 2; var þá ekki lítið um, there was no little fuss about it, Bárð. 174; mikit er um þá maðrinn býr, mart hefir hann að hugsa, a ditty.
    VIII. ellipt., til marks um, Nj. 56; þykkir honum vænkask um, Fms. xi. 135; þann mála-búnað at hann verðr sekr um, Nj. 88; ef satt skal um tala, 105; mér hefir tvennt um sýnzk, 3; menn ræddu um at vánt væri skip hans, 282; hér má ek vel svara þér um, 33; hann brá dúki um, Fms. x. 382; enda er þá djöfullinn um (about, lurking) at svíkja þann mann, Hom. 159; þannig sem atburðr hefir orðit um, as things have turned out, Fms. xi. 64; ekki er við menn um at eiga, this is no dealing with men (but with trolls or devils), Nj. 97.
    IX. with adverbs; í hring útan um, all round, Eg. 486; gékk um Veðrit, veered round, changed, Bs. i. 775; ríða um, to ride by, Eg. 748; sigla um, to sail by, Fms. x. 23; er konungr færi norðan ok suðr um, Eg. 53; langt um, far beyond, quite; fljótið var langt um úfært, quite impassable, Nj. 63, 144; þessi veðr eru langt um úfær, Grett. 181 new Ed.; cp. mod. það er langt um betra, by far better; kring-um, all around, see A.V.
    2. um liðinn, passed by, of time; á þeirri viku er um var liðin, in the past week, Ísl. ii. 332.
    WITH DAT.
    A. Local, over, Lat. super; but almost entirely confined to poets, sitja um matborði (of Hkr. iii. 109) = sitja yfir matborði, Fms. viii. 51; um verði, over the table, Hm. 30; sitja of (= yfir) skörðum hlut, Ó. H. 150; sá er tvá húskarla á, ok um sjálfum sér, two house-carles besides himself, Grág. (Kb.) i. 10; um alda sonum, Fm. 16; er ek hafðak veldi of héruðum þessum, Clem. 35; hár söngr of svírum, Hornklofi; nema þér syngi um höfði, Hkv. 2; sitja um sínum ver, Vsp.; er ek sat soltin um Sigurði, Gkv. 2. 11; opin-spjallr um e-u, … þagmælskr um þjóðlygi (dat.), Ad. 1; um styrkum ættar stuðli, 12; ægis-hjálm bar ek um alda sonum, meðan ek um menjum lák, Fm. 16; gól um hánum, Vsp.; úlfr þaut um hræfi, Ó. H. (in a verse); see ‘of,’ prep., p. 462, col. 2, and yfir.
    B. Of time, by; um dögum, by day, Fms. vi. 98, ix. 48; um nóttum, by night, vii. 166; um haustum, in the autumn, Eb. 216; bæði um haustum ok várum, both in autumn and spring, Sks. 235 B; um sumrum, Fms. vi. 255; um sumrum herjuðu þeir í Noreg, Eb. 3; þakt með ísum um vetrum ok sumrum, both winter and summer, Sks. 181 B; opt um vetnim, Eg. 4; þeir liggja úti hvert sumar, en um vetrum eru þeir heima, Fms. xi. 97. This use with dat. is obsolete in mod. prose.

    Íslensk-ensk orðabók > UM

  • 32 ÞORP

    n.
    2) in foreign countries, a thorp or village (Írar hlaupa saman í eitt þorp);
    3) an open, unsheltered place (hrørnar þöll, sú er stendr þorpi á).
    * * *
    n. [Ulf. þaurp = ἀγρός, once in Nehem. v. 16; A. S. and Hel. þorp; Old Engl. thorp; O. H. G. and Germ. dorf; Lat. turba is taken to be the same word: this word, we think, was originally applied to the cottages of the poorer peasantry crowded together in a hamlet, instead of each house standing in its own enclosure, like the ‘tún’ or ‘bær’ or ‘garðr’ of the ‘búandi,’ hence þorpari = a churl (see below); the etymological sense being a crowd, throng, as seen in þyrpast, þyrping (qq. v.), as also in Lat. turba]:
    I. a hamlet, village, rarely of an isolated farm; fóru þau um kveldit í annat þorp skamt þaðan, … Þorsteinn hét þar bóndi, Hkr. i. 189 (in East-Norway), Fms. x. 219; margir vóru búendr þar í þorpinu, Ó. H. 151; til Níðaróss, þar var þorp nokkut sett ok kaupstaðr, Fms. x. 294; um þorp ok um bæi (Scotland), Orkn. 78; in Edda 108, þorp ef þrír eru, …
    2. when used of foreign countries it means a thorp or village; borgir, kastalar, þorp, Fms. vii. 94; þorp ok tún, Sks. 631; Írar hlaupa saman í eitt þorp, Ld. 78; borg eða þorp, Stj. 96, 183; þar (in Frisland) varð brátt fyrir þeim þorp eitt ok bygðu þar margir bændr, Eg. 528: Lat. villa is rendered ‘þorp,’ Róm. 132, Hom. (St.), (= Matt. xxii. 5); þorpin stóðu á bryggjunum ok mikit fjölmenni í þeim þorpum (of London), O. H. L. ch. 10: metaph., þrætu-þorp, the abode of quarrel, i. e. the mouth, Fms. vi. (in a verse).
    3. the word occurs twice in poets in the same sense as in the Goth., a land; hrörnar þöll sú er stendr þorpi á, hlýrat henni börkr né barr, Hm. 49 (here ‘þorp’ seems to mean a field, fenced place, or garden, as opp. to the ‘wood’); þrjár þjóðár falla þorp yfir meyja Mögþrasis, three great rivers fall over the field of the Norns, Vþm. 49.
    II. very freq. as the second compd of Dan. local names, as -trup, or - rup dropping the t, Hos-trup, Kra-rup, Kolde-rup, Vins-trup, Sverd- rup; but in early Dan. - torp or -thorp, thus Bukke- thorp, Thume- thorp, Ny- thorp = mod. Dan. Nyrup, and in many names of places, see Dipl. Thorkel. passim; so also Engl. - thorp and Germ. -dorf: in Norway such local names are rare, in Iceland still more so, yet a Þorpar, f. pl., occurs in western Iceland, in Stranda-sýsla, called ‘í Þorpum.’ The reason is that in flat countries cottages lie closer together than in a mountainous country.

    Íslensk-ensk orðabók > ÞORP

  • 33 túngarðr

    m.
    2) = tún 1.

    Íslensk-ensk orðabók > túngarðr

  • 34 ávinnsla

    [au:vɪnsla]
    f

    Íslensk-Russian dictionary > ávinnsla

  • 35 dagslátta

    [d̥aχslauʰta]
    f dagsláttu, dagsláttur
    1) участок земли под травой, который можно скосить в среднем за один день
    2) 0,32 га (в пределах туна — см. tún); 0,57 га ( за пределами туна)

    Íslensk-Russian dictionary > dagslátta

  • 36 hlaðvarpi

    [l̥a:ðvar̥pɪ]
    m

    Íslensk-Russian dictionary > hlaðvarpi

  • 37 liggja við

    1)
    2)

    túnið liggur vel við — тун (см. tún) удачно расположен

    3)
    4)

    það liggur við, að… — чуть не; почти

    Íslensk-Russian dictionary > liggja við

  • 38 reka

    [rε:kʰa]
    I. f reku, rekur
    II. rek, rak, rákum, rekið
    1. vt
    2) заниматься, вести

    reka erindi e-s — выполнять чьи-л. поручения

    reka lestina — замыкать шествие, быть последним

    4) заставлять, принуждать
    5) бросать, швырять
    6) бить, ударять

    reka e-m löðrung — дать кому-л. пощёчину

    reka e-n í gegn — пронзить кого-л.

    7) исключать, увольнять
    2.
    imp:
    □
    ударяться (обо что-л.), сталкиваться (с чем-л.)
    1) см. reka sig
    2) наталкиваться (на что-л.); случайно находить (что-л.); rekast í ( e-u) утруждать себя (чем-л.), беспокоиться (из-за чего-л.)
    ◊

    reka augun í e-ð — увидеть что-л.

    að því hlýtur að reka … отсюда неизбежно следует …, это приведёт к тому …; reka e-n í vörðurnar — опровергать кого-л., прижать кого-л. к стенке

    reka e-ð framan í e-n — совать кому-л. что-л. в глаза, демонстративно показывать кому-л. что-л.

    reka e-n á stampinn [á rassinn] með e-ð — полностью опровергнуть чьи-л. утверждения

    Íslensk-Russian dictionary > reka

  • 39 snöggur

    [snög̊:ʏr̬]
    a (A sg masc snögg(v)an) snögg, snöggt [snöχtʰ]; comp sheggri и snögg(v)ari, superl sneggstur [snεχstʏr̬] и snögg(v)astur
    1) короткий; с короткой травой; с короткими волосами

    túnið er snöggt — на туне (см. tún) короткая [скудная] трава

    2) внезапный; резкий; быстрый

    snögg umskipti — резкая [внезапная] перемена

    3) вспыльчивый, резкий
    ◊

    snöggur blettur — слабое [больное] место

    Íslensk-Russian dictionary > snöggur

  • 40 spretta

    [sb̥rεʰt:a]
    I. f sprettu
    всходы; трава
    II. sprett, spratt, spruttum, sprottið
    1. vi
    1) пробиваться, выбиваться, проступать
    2) прыгать, вскакивать
    3) прорастать, расти

    túnið er vel sprottið — на туне (см. tún) хорошо растёт трава

    □
    2.
    pp masc sprottinn:

    vera sprottinn af e-u — происходить вследствие чего-л., быть следствием чего-л.

    III. vt (D) spretti
    1) распускать; расстёгивать
    2) вспарывать, распарывать; взрезать, вскрывать
    □

    Íslensk-Russian dictionary > spretta

Страницы

См. также в других словарях:

  • tun — TUN, tunuri, s.n. 1. Armă de artilerie care aruncă proiectile la distanţă mare; p. gener. nume dat tuturor armelor de artilerie. ♢ expr. A scăpa ca din (gură de) tun, se spune când cineva reuşeşte să fugă (scăpând de o situaţie neplăcută). (Poţi) …   Dicționar Român

  • TUN — ist eine Abkürzung für: Tunesien, ISO 3166 und olympisches Länderkürzel Flughafen Tunis im IATA Flughafencode Tunnels over TCP/IP, ein virtueller Netzwerktreiber, siehe TUN/TAP Transistor Universal NPN, siehe Universaltransistoren und dioden Tun… …   Deutsch Wikipedia

  • Tun — may refer to:*An antiquated British measurement of liquid volume, approximately 252 gallons or 954 litres **A cask with a volume of one tun, especially of wine. *A large sea snail of the family Tonnidae. *An insulated vessel with a false bottom… …   Wikipedia

  • Tun — ist eine Abkürzung für: Tunesien, ISO 3166 und olympisches Länderkürzel Flughafen Tunis im IATA Flughafencode Tunnels over TCP/IP, ein virtueller Netzwerktreiber, siehe TUN/TAP Transistor Universal NPN, siehe Transistor #Bipolartransistor Tun ist …   Deutsch Wikipedia

  • tun — tuñ interj. dun (kartojant nusakomas beldimas): Durysna tuñ tuñ tuñ Vvs. Kojom gaidelis tun tun, ė sparnais lap lap Grv …   Dictionary of the Lithuanian Language

  • tun — V. (Grundstufe) eine bestimmte Arbeit machen Beispiele: Was können wir für dich tun? Ich habe etwas Böses getan. Kollokation: viel zu tun haben tun V. (Aufbaustufe) durch sein Verhalten einen bestimmten Eindruck machen, sich stellen Synonyme:… …   Extremes Deutsch

  • Tun — Tun, n. [AS. tunne. See {Ton} a weight.] 1. A large cask; an oblong vessel bulging in the middle, like a pipe or puncheon, and girt with hoops; a wine cask. [1913 Webster] 2. (Brewing) A fermenting vat. [1913 Webster] 3. A certain measure for… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • tun — Vunr std. (8. Jh.), mhd. tuon, ahd. tuon, as. dōn Stammwort. Aus wg. * dō tun , auch in ae. dōn, afr. duā. Vermutlich sind auch die Präteritalformen des schwachen Verbs teilweise mit tun gebildet, so daß vor allem die reduplizierten Pluralformen… …   Etymologisches Wörterbuch der deutschen sprache

  • tun — tun: Das westgerm. Verb mhd., ahd. tuon, niederl. doen, engl. to do gehört mit verwandten Wörtern in anderen idg. Sprachen zu der vielfach weitergebildeten idg. Wurzel *dhē »setzen, legen, stellen«, vgl. z. B. aind. dádhāti »setzt, stellt,… …   Das Herkunftswörterbuch

  • tun — large cask, O.E. tunne, a general North Sea Germanic word (Cf. O.Fris. tunne, M.Du. tonne, O.H.G. tunna, Ger. tonne), also found in M.L. tunna (9c.) and O.Fr. tonne, perhaps from a Celtic source (Cf. M.Ir., Gael. tunna, O.Ir. toun hide, skin ).… …   Etymology dictionary

  • tunþu- — *tunþu , *tunþuz germ., stark. Maskulinum (u): nhd. Zahn; ne. tooth; Rekontruktionsbasis: got., ae., afries.; Hinweis: s. *tunþska , *tanþs; Etymologie: s. ing. *ed …   Germanisches Wörterbuch

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»