-
1 recedo
re-cēdo, cessī, cessum, ere, I) zurücktreten, zurückweichen, sich zurückziehen (Ggstz. accedere), A) eig. u. übtr.: 1) eig., v. Pers.: accessit ilico alter, ubi alter recessit, Cato fr.: Ad. Pone nos recede. Co. Fiat. Ad. Nos priores ibimus, Plaut.: r. hinc, r. huc, Plaut.: non sensim, sed citato gradu, Curt.: ab alqo, procul ab alqo, Plaut., ab alqo loco, Quint., ab alqa re, Ov.: ex eo loco, Caes.: vestigio non recedere, nicht von der Stelle weichen, Vell.: de medio, Cic.: non modo illum e Gallia non discessisse, sed ne a Mutina quidem recessisse, Cic.: quantum a conspectu suorum recesserint, Nep.: de tertia vigilia in castra Cornelia r., Caes. – insbes., sich ins Schlafgemach zurückziehen, schlafen gehen, Petron. 85, 5. Ov. Ib. 235. – 2) übtr., v. lebl. Subjj.: a) übh.: ut illae undae ad alios accedant, ab aliis autem recedant, Cic.: calculus recessit retro, Cels.: nebulas recedere iussit, Ov.: montes duo inter se concurrerunt crepitu maximo assultantes recedentesque, Plin. – b) der Lage nach zurücktreten, α) v. Örtl. usw.: Anchisae domus recessit, Verg.: quacunque opulenta recessit regia, Catull.: contra parietem medium zotheca perquam eleganter recedit, Plin. ep.: contra mediam fere porticum diaeta paulum recedit, Plin. ep.: ea, quae procul recessere, Curt.: sed hi (Tusci, das tuskische Landgut) procul a mari recesserunt, Plin. ep.: ab eo flumine incipiunt orae paulatim recedere, Mela (u. so ripis longe ac late recedentibus, Mela): Palaestina vocabatur, qua contingit Arabas... et qua recedit intus, Damascena, Plin.: Magna Graecia in tres sinus recedens Ausonii maris, Plin.: gens Cappadocum longissime Ponticarum omnium introrsus recedens, Plin.: Partiz. subst., longius a mari recedentia, weiter vom Meere zurückliegende Landstriche, Curt. 4, 1, 6. – in der Malerei = zurück-, in den Hintergrund treten, pictor vi artis suae efficit, ut quaedam eminere in opere, quaedam recessisse credamus, Quint. 2, 17, 21. – β) v. Körperteilen: venter recessit, Plin. ep. 3, 6, 2. – c) v. Örtl., durch unsere Entfernung zurücktreten = sich aus dem Gesichtskreise verlieren, provehimur portu, terraeque urbesque recedunt, Verg.: ubi terra recessit, Ov.
B) bildl.: 1) v. Pers.: in otia tuta, Hor. sat. 1, 1, 31. – 2) v. Lebl.: studia sapientiae in porticus et gymnasia primum, mox in conventus scholarum recesserunt, Quint.: verba movere loco, quamvis invita recedant, Hor.: anni recedentes, die wieder scheidenden (Ggstz. anni venientes), Hor. – Partiz. subst., haec recta et in nullos flexus recedentia, diese einfachen Sätze, die kein Ablenken vom rechten Wege gestatten, Quint. 10, 5, 12.
II) von irgendwo sich zurückziehen = abziehen, sich entfernen, fortgehen, etw. verlassen, A) eig. u. übtr.: 1) eig., v. leb. Wesen: nec vero a stabulis pluviā impendente recedunt longius (apes), Verg.: nec tamen permanent, sed ante finem recedunt, Plin.: im Bilde, a veritatis via longne, Lact. 2, 8, 1. – 2) übtr., v. lebl. Subjj.: a) sich von etwas (mit dem es früher verbunden war) trennen, in aliis ossibus ex toto saepe fragmentum a fragmento recedit, Cels.: si ab dentibus gingivae recedunt, Cels.: recedunt carnes ab ossibus, Plin.: recedit caput e cervice u. bl. cervice, Ov. – b) entweichen, entschwinden, postquam recessit vita patrio corpore, Plaut.: in ventos (die Lüfte) vita od. anima exhalata recessit, Verg. u. Ov.
B) bildl.: 1) von Pers.: a) von etwas sich entfernen, abgehen, abweichen, quam (formulam) si sequemur, ab officio numquam recedemus, Cic.: ut iam longius a verbo recedamus, ab aequitate ne tantulum quidem, Cic.: penitus a natura, Cic. – b) von etwas abtreten, zurücktreten,sich lossagen, etw. aufgeben, ab armis, die W. niederlegen, Cic.: a vita, sich den Tod geben, Cic.: a iudicio, Quint. – absol., recessit Licinianus, ist zurückgetreten (= hat die Verteidigung aufgegeben), Plin. ep. 4, 11, 12. – 2) übtr., v. Lebl., a) von etw. sich entfernen = abgehen, abweichen, nomen (hostis) a peregrino recessit et proprie in eo, qui arma contra ferret, remansit, hat die Bedeutung Fremder verlassen, Cic.: res ab usitata consuetudine recedit, weicht ab, Cic.: u. so r. minimum ab usu cotidiano, Quint. – b) entschwinden, verschwinden, schwinden, m. bl. Abl., sic numquam corde recedit nata tuo, Stat. – absol., et pariter Phoebes pariter maris ira recessit, Ov.: spes numquam implenda recessit, Lucan. – c) rec. ab alqo, jmdm. verloren gehen, vom Besitztum usw., cum res (Vermögen) ab eo, quicum contraxisset, recessisset et ad heredem pervenisset, Cic.: sive remanserit (praedium) penes emptorem sive recesserit, ICt.
-
2 recedo
re-cēdo, cessī, cessum, ere, I) zurücktreten, zurückweichen, sich zurückziehen (Ggstz. accedere), A) eig. u. übtr.: 1) eig., v. Pers.: accessit ilico alter, ubi alter recessit, Cato fr.: Ad. Pone nos recede. Co. Fiat. Ad. Nos priores ibimus, Plaut.: r. hinc, r. huc, Plaut.: non sensim, sed citato gradu, Curt.: ab alqo, procul ab alqo, Plaut., ab alqo loco, Quint., ab alqa re, Ov.: ex eo loco, Caes.: vestigio non recedere, nicht von der Stelle weichen, Vell.: de medio, Cic.: non modo illum e Gallia non discessisse, sed ne a Mutina quidem recessisse, Cic.: quantum a conspectu suorum recesserint, Nep.: de tertia vigilia in castra Cornelia r., Caes. – insbes., sich ins Schlafgemach zurückziehen, schlafen gehen, Petron. 85, 5. Ov. Ib. 235. – 2) übtr., v. lebl. Subjj.: a) übh.: ut illae undae ad alios accedant, ab aliis autem recedant, Cic.: calculus recessit retro, Cels.: nebulas recedere iussit, Ov.: montes duo inter se concurrerunt crepitu maximo assultantes recedentesque, Plin. – b) der Lage nach zurücktreten, α) v. Örtl. usw.: Anchisae domus recessit, Verg.: quacunque opulenta recessit regia, Catull.: contra parietem medium zotheca perquam eleganter recedit, Plin. ep.: contra mediam fere porticum diaeta paulum recedit, Plin. ep.: ea, quae procul recessere, Curt.: sed hi (Tusci, das tuskische Landgut) procul a mari recesserunt, Plin. ep.: ab eo flumine incipiunt————orae paulatim recedere, Mela (u. so ripis longe ac late recedentibus, Mela): Palaestina vocabatur, qua contingit Arabas... et qua recedit intus, Damascena, Plin.: Magna Graecia in tres sinus recedens Ausonii maris, Plin.: gens Cappadocum longissime Ponticarum omnium introrsus recedens, Plin.: Partiz. subst., longius a mari recedentia, weiter vom Meere zurückliegende Landstriche, Curt. 4, 1, 6. – in der Malerei = zurück-, in den Hintergrund treten, pictor vi artis suae efficit, ut quaedam eminere in opere, quaedam recessisse credamus, Quint. 2, 17, 21. – β) v. Körperteilen: venter recessit, Plin. ep. 3, 6, 2. – c) v. Örtl., durch unsere Entfernung zurücktreten = sich aus dem Gesichtskreise verlieren, provehimur portu, terraeque urbesque recedunt, Verg.: ubi terra recessit, Ov.B) bildl.: 1) v. Pers.: in otia tuta, Hor. sat. 1, 1, 31. – 2) v. Lebl.: studia sapientiae in porticus et gymnasia primum, mox in conventus scholarum recesserunt, Quint.: verba movere loco, quamvis invita recedant, Hor.: anni recedentes, die wieder scheidenden (Ggstz. anni venientes), Hor. – Partiz. subst., haec recta et in nullos flexus recedentia, diese einfachen Sätze, die kein Ablenken vom rechten Wege gestatten, Quint. 10, 5, 12.II) von irgendwo sich zurückziehen = abziehen, sich entfernen, fortgehen, etw. verlassen, A) eig. u.————übtr.: 1) eig., v. leb. Wesen: nec vero a stabulis pluviā impendente recedunt longius (apes), Verg.: nec tamen permanent, sed ante finem recedunt, Plin.: im Bilde, a veritatis via longne, Lact. 2, 8, 1. – 2) übtr., v. lebl. Subjj.: a) sich von etwas (mit dem es früher verbunden war) trennen, in aliis ossibus ex toto saepe fragmentum a fragmento recedit, Cels.: si ab dentibus gingivae recedunt, Cels.: recedunt carnes ab ossibus, Plin.: recedit caput e cervice u. bl. cervice, Ov. – b) entweichen, entschwinden, postquam recessit vita patrio corpore, Plaut.: in ventos (die Lüfte) vita od. anima exhalata recessit, Verg. u. Ov.B) bildl.: 1) von Pers.: a) von etwas sich entfernen, abgehen, abweichen, quam (formulam) si sequemur, ab officio numquam recedemus, Cic.: ut iam longius a verbo recedamus, ab aequitate ne tantulum quidem, Cic.: penitus a natura, Cic. – b) von etwas abtreten, zurücktreten,sich lossagen, etw. aufgeben, ab armis, die W. niederlegen, Cic.: a vita, sich den Tod geben, Cic.: a iudicio, Quint. – absol., recessit Licinianus, ist zurückgetreten (= hat die Verteidigung aufgegeben), Plin. ep. 4, 11, 12. – 2) übtr., v. Lebl., a) von etw. sich entfernen = abgehen, abweichen, nomen (hostis) a peregrino recessit et proprie in eo, qui arma contra ferret, remansit, hat die Bedeutung Fremder verlassen, Cic.: res ab usitata consuetudine recedit, weicht ab, Cic.: u. so r. minimum ab————usu cotidiano, Quint. – b) entschwinden, verschwinden, schwinden, m. bl. Abl., sic numquam corde recedit nata tuo, Stat. – absol., et pariter Phoebes pariter maris ira recessit, Ov.: spes numquam implenda recessit, Lucan. – c) rec. ab alqo, jmdm. verloren gehen, vom Besitztum usw., cum res (Vermögen) ab eo, quicum contraxisset, recessisset et ad heredem pervenisset, Cic.: sive remanserit (praedium) penes emptorem sive recesserit, ICt. -
3 recedo
A.Lit. (class.; cf.:2.decedo, abscedo): pone nos recede,
Plaut. Poen. 3, 2, 34:ego abs te procul recedam,
id. Mil. 2, 4, 4:hinc,
id. Bacch. 4, 1, 7:illuc,
id. Rud. 3, 5, 7:recedere loco,
id. Am. 1, 1, 84; cf.:centuriones ex eo quo stabant loco recesserunt,
Caes. B. G. 5, 43:non modo illum e Galliā non discessisse, sed ne a Mutinā quidem recessisse,
Cic. Phil. 8, 7, 21:procul a telo veniente,
Ov. M. 12, 359:de medio,
Cic. Rosc. Am. 38, 112:ab hoste,
Ov. P. 3, 1, 151:longius,
Verg. G. 4, 191:tristis recedo,
Hor. Ep. 1, 16, 35; id. C. 2, 19, 31:ab Illiturgi,
Liv. 24, 41:in castra Corneliana,
Caes. B. C. 2, 30 fin. —In partic., to retire to one's bedchamber, go to rest, Petr. 85, 5; Ov. Ib. 239.—B.Transf.1.Of inanimate and abstract things:2.ut illae undae ad alios accedant, ab aliis autem recedant,
Cic. Planc. 6, 15:verba movere loco, quamvis invita recedant,
yield, Hor. Ep. 2, 2, 113:multa ferunt anni venientes commoda secum, Multa recedentes adimunt,
the departing years, id. A. P. 176:abeant ac recedant voces illae,
Plin. Pan. 2, 2.—Of places, things, etc., to stand back, recede (i. e. to be distant or retired;II. A.freq., esp. after the Aug. per.): secreta parentis Anchisae domus arboribusque obtecta recessit,
Verg. A. 2, 300; cf. Cat. 64, 43; and:etsi lata recessit Urbe domus,
Stat. Th. 5, 242; Plin. Ep. 2, 17, 21:Palaestina vocabatur, quā contingit Arabas... et quā recedit intus, Damascena,
Plin. 5, 12, 13, § 66:Magna Graecia in tres sinus recedens Ausonii maris,
id. 3, 10, 15, § 95; 4, 10, 17, § 33; Sen. Cons. ad Marc. 18.—Of nations:gens Cappadocum longissime Ponticarum omnium introrsus recedens,
Plin. 6, 8, 8, § 24.—In a painting, etc.:pictor vi artis suae efficit, ut quaedam eminere in opere, quaedam recessisse credamus,
Quint. 2, 17, 21; cf.:venter recessit,
Plin. Ep. 3, 6, 2.— Poet., of places, which appear to recede by our departure from them:provehimur portu, terraeque urbesque recedunt,
Verg. A. 3, 72:mea terra recedit,
Ov. M. 8, 139; 11, 466; Sil. 3, 157; Stat. Th. 1, 549 al.—Lit. (in good prose very rare), = discedere, haec effatu' pater, germana, repente recessit, vanished, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 48 Vahl.):2.nec vero a stabulis pluviā impendente recedunt Longius (apes),
Verg. G. 4, 191; Plin. Ep. 1, 13, 2.—Transf., of things, to separate from any thing (with which it was previously connected):B.in aliis ossibus ex toto saepe fragmentum a fragmento recedit,
Cels. 8, 7, 1:carnes ab ossibus,
Plin. 22, 8, 9, § 22; 19, 5, 23, § 67:caput e cervice,
Ov. P. 2, 8, 65;for which also: caput cervice,
id. H. 16, 153; cf. id. F. 6, 708; Luc. 8, 674. —Trop., to withdraw, depart, desist (class.; esp. freq. in Cic. and Quint.): si quid vos per laborem recte feceritis, labor ille a vobis cito recedet, Cato ap. Gell. 16, 1, 4:avius a verā longe ratione recedit,
Lucr. 2, 229:senes, ut in otia tuta recedant, aiunt, etc.,
Hor. S. 1, 1, 31:ab officio recedere,
Cic. Off. 3, 4, 19; Auct. Her. 3, 3, 5; Cic. Caecin. 20, 58:ab armis,
i. e. to lay them down, id. Rosc. Am. 6, 16:penitus a naturā,
id. Fin. 4, 16, 43:ab eodem exemplo,
Quint. 1, 6, 6; 2, 8, 13; 7, 3, 21:a sententiis ejus, ab omni voluntate, consiliisque,
Cic. Att. 12, 4, 2: a vitā, i. e. to kill one ' s self, id. Tusc. 4, 17, 40 (but Plin. 29, 1, 5, § 6, to die, in gen., a doubtful conjecture; Jahn, procedente [p. 1530] vitā):a veritatis viā longe,
Lact. 2, 8, 1:ab oppugnatione,
Hirt. B. G. 8, 40.—Very freq. of inanimate and abstract subjects:postquam recessit vita patrio corpore,
Plaut. Merc. prol. 73:(nomen hostis) a peregrino recessit et proprie in eo, qui arma contra ferret, remansit,
has lost the signification of foreigner, Cic. Off. 1, 12, 37; so,res a consuetudine,
id. Quint. 21, 67; Quint. 2, 13, 11:figurae sententiarum ab illo simplici modo indicandi recedunt,
id. 9, 2, 1:ab usu cotidiano,
id. 10, 1, 44 et saep.— Poet., with simple abl.:sic nunquam corde recedit Nata tuo,
departs, Stat. S. 3, 5, 55.— Absol., to vanish, pass away, disappear:et pariter Phoebes, pariter maris ira recessit,
Ov. M. 12, 36:spes,
Luc. 7, 688:quonam nostri tibi cura recessit?
Verg. A. 2, 595:fortuna recessit,
id. ib. 3, 53.— With in:in ventos vita recessit,
passed away into the winds, Verg. A. 4, 705.— Hence, * rĕcessus, a, um, P. a. (acc. to I. B.), drawn back, receding:scaena recessior,
standing farther back, Vitr. 5, 8. -
4 re-cēdō
re-cēdō cessī, cessus, ere, to go back, fall back, give ground, retire, withdraw, recede: ex eo quo stabant loco, Cs.: procul a telo veniente, O.: de medio: tristis recedo, H.: ab Iliturgi, L.: in castra Cornelia, Cs.—Poet, to go to rest, retire, O. —To recede, fall back, give way, give place, depart: Verba movere loco, quamvis invita recedant, yield, H.: anni, Multa recedentes adimunt, H.—To stand back, recede, be distant, be retired Provehimur portu, terraeque urbesque recedunt, V.: mea terra recedit, O.—To go away withdraw, retire, depart, part: Haec ecfatu' pater recessit, vanished, Enn. ap. C.: a stabulis recedunt (apes), V.: Caesa recesserunt a cute membra suā, O.—Fig., to withdraw, depart, retire, desist: senes ut in otia tuta recedant, H.: ab officio: ab armis, i. e. lay down: penitus a naturā: a vitā, i. e. kill oneself: quā ratione res ab usitatā consuetudine recederet, deviate: (nomen hostis) a peregrino recessit, has lost the meaning of ‘foreigner.’—To vanish, pass away, disappear: Ph<*>ebes ira recessit, O.: in ventos vita recessit, V.: cum res ab eo recessisset, was lost to him. -
5 recedo
re-cēdo, cessī, cessum, ere1)а) уходить назад (е Galliā C); подаваться назад, отступать ( in castra Cs); уходить, миновать ( anni recedentes H)r. in ventes V — превращаться в дым, исчезать, улетучиватьсяб) уклоняться, увёртываться ( a telo O)2) быть удалённым, находиться в отдалении, теряться вдали или уходить вдаль, скрываться из виду ( terraeque urbesque recedunt V); удаляться ( a conspectu suorum Nep)in otia tuta r. H — уходить на покойpigritiam recedendi imposuerat hilaritas Pt — весёлое настроение отняло желание спать (разогнало сон)3) уклоняться (a verbo, ab officio C; ab usu cotidiano Q); отказываться ( ab oppugnatione Hirt)r. ab armis C — сложить оружиеr. a vitā C — лишить себя жизни5) отклонятьсяnomen hostis a peregrino recessit C — слово « hostis» отклонилось от (первоначального) значения (утратило значение) «иноземец»
Перевод: со всех языков на все языки
со всех языков на все языки- Со всех языков на:
- Все языки
- Со всех языков на:
- Все языки
- Английский
- Немецкий
- Русский