-
1 (blá)saumur
-
2 festa meî saumi/tittum/teiknibólum
-
3 òaî aî sigla beitivind
-
4 òræîa saman
-
5 òræîing
-
6 sigla beitivind
-
7 HÁLS
* * *(gen. háls, pl. hálsar), m.1) neck; taka höndum um háls e-m, to embrace one; beygja háls fyrir e-m, to bend the neck to one; liggja e-m á hálsi fyrir e-t, to reprove, blame one for; standa á hálsi e-m to put the foot on one’s neck;2) bow of a ship or boat (Hýmir reri í hálsinum fram);5) the tip of a bow (hann dregr svá bogann, at saman þótti bera hálsana);6) ridge, hill;7) pl., góðir hálsar, good men! fine fellows!.* * *m., prop. hals, [Goth., A. S., etc. hals; North. E. hause; cp. Lat. collum]:—the neck; dúkr á hálsi, Rm. 16; bjartr háls, 26, Fms. viii. 77; falla um háls e-m, to fall on one’s neck, embrace one, Luke xv. 20; leggja hendr um háls e-m, or taka höndum um háls e-m, id., Nj. 10, passim: phrases, beygja háls fyrir e-m, to bend the neck to one, Fms. ix. 446; liggja e-m á hálsi, to hang upon one’s neck, i. e. to reprove one, xi. 336, O. H. L. 36; standa á hálsi e-m, to put the foot on one’s neck, Hkv. 2. 28; and more mod., tapa hálsi, to forfeit one’s neck, Rétt. 61.COMPDS: hálsbeina, hálsbjörg, hálsbólga, hálsbrotna, hálsdigr, hálsfaðma, hálsfaðman, hálsfang, hálsfengja, hálsgjörð, hálshögg, hálshöggva, hálsjárn, hálsklútr, hálslangr, hálslausn, hálsliðr, hálsliðamjúkr, hálsmen, hálssár, hálsslag, hálsspenna, hálsstefni, hálsstig, hálsstuttr.B. Metaph.,I. naut. part of the forecastle or bow of a ship or boat, (höfuð, barki, háls, the head, weasand, neck, are all naut. terms); Hýmir reri í hálsinum fram, Edda 35; Þórðr Köttr sat á hálsi ok hélt vörð, Ísl. ii. 76; reri Þormóðr í hálsi en Þorgeirr í fyrir-rúmi en Grettir í skut, Grett. 125; Þorkell reri fram í hálsi en Þórðr í miðju skipi, Falgeirr í austr-rúmi, Fbr. 158; hence háls-rúm, n. = háls, Fms. ii. 252. 2. the front sheet of a sail, the tack of a sail, (cp. Swed. hals på ett segel):—Edda (Gl.) distinguishes between hefill (q. v.), háls, hanki, höfuðbendur ( stays); þá kom áfall svá mikit at frá laust vígin ok hálsana báða (brustu báðir hálsar in the verse), Fas. ii. 77; en ef sax brotnar, bæti tvær ertogar, ok svá fyrir háls hvern, ok svá tvær ertugar, N. G. L. ii. 283: in mod. usage, in tacking, the foresheet is called háls, the other skaut,—háls heitir á seglum skautið eðr skaut-klóin ( sheet clew) hvor um sig, sú er niðr liggr í hornunum, ok venjulega er fest í skipinu þar sem hentast þykkir fram eðr aptr, svo sem nú kalla sjómenn horn segla þau sem niðr horfa hvort sem aptr eptir skipinu er borit og þar fest, skaut (i. e. sheet), en hitt seglsins horn, sem fram eptir skipinu borit verðr, háls (i. e. tack), Skýr. 214. hálsa-skaut, n. pl. the front sheet, the tack, Vtkv.II. the end of a rope; þar sem jörðin lægist millum hálsanna, leitar vaðrinn at jörðunni, Fms. xi. 441.2. the tip of a bow to which the string is attached, Gr. κορώνη; þeir höfðu handboga, en jörðin var svá blaut, at bogahálsinn beit í jörðina niðr, Al. 142; báðir hrukku í sundr bogahálsarnir, Fas. ii. 88; hann dregr svá bogann, at saman þótti bera hálsana, Fb. iii. 406.3. one end of a drag-net (net-háls).4. the neck of a bottle, mod.III. the phrase, góðir hálsar, fine fellows! good men! is almost synonymous with drengr, q. v.; no doubt analogous to frjáls, frihals, see p. 174, qs. freemen, gentlemen; vil ek nú biðja yðr, góðir hálsar! at þér leggit til þat er yðr þykkir ráðligast, Sturl. iii. 71; séð nú, góðir hálsar! Fms. viii. 116; gefit til gott ráð, góðir hálsar! Stj. 437; hugsit um, góðir hálsar! 460; munda ek heldr þegja, góðir hálsar! Al. 97; sigrat hafit ér Serki, góðir hálsar! 119.IV. a hill, ridge, esp. in Icel. of the low fells dividing two parallel dales, cp. Lat. collis, Nj. 21, Eg. 544, Hrafn. 7, 11, Al. 93, Róm. 134, very freq.: as also in local names, Háls, Hálsar, Glýstaða-háls, Reynivalla-háls, Landn.: háls-brún, f. the edge of a hill, Eb. 176; cp. Fr. col.V. a pr. name, Landn. -
8 slaga
(að), v. to tack, cruise.* * *að, to tack, cruise, Fms. x. 71. -
9 VEÐR
I)n.1) weather (gott, illt);2) wind (tók at lægja veðrit); sigla (stýra) í v. e-m, to get to the wind-ward of one, take the wind out of his sail;3) quarter, tack; veifði hann rœði annars veðrs til, he steered round with his oar on the other tack;4) the lower air (þetta smiði var svá mikit vorðit, at þat tók upp ór veðrum); v. rauf upp, the air cleared up;5) wind, scent; bersi hafði v. af manninum, the bear had wind of the man, scented him; komast við veðri, to be scented, rumoured; láta koma v. á e-n um e-t, to let one get scent of, throw out hints to one about a thing; staðarmenn mæltu mjök á. v., hinted broadly.(gen. -rs and -rar, pl. -rar), m.1) wether;2) battering-ram.* * *1.n. [A. S. and Old Engl. weder; Engl. weather; Germ. wetter; Dan. væder, sounded vǣr-et]:—the weather; kalt, vindlítið veðr, gott veðr, kyrt veðr, Fbr. 256; spurði hvat veðrs væri, id.; í hverju veðri, K. Þ. K.; veðr ræðr akri, Hm., Fms. ix. 353: the air, ná upp ór veðrum, out of the upper air, Edda (pref.); eldr, veðr, jörð, 625. 178,2. a wind; stormr veðrs, Fms. i. 101; bera klæði í veðr, Eb. 264: wind, a gale, hvasst veðr, a gale, Eg. 196; tók at lægja veðrit, Nj. 124; veðrit óx, 267; reka fyrir veðri ok straumi, Grág. ii. 384; sær eða vötn eða veðr, 275; stór veðr, great gales, Eg. 160; at veðr tvau verði senn í lopti, Fas. ii. 515, passim.3. naut. phrases; stýra á veðr e-m, Fms. ii. 305; beita undir veðr, Fb. i. 540; reru í kring um Bagla ok á veðr þeim, Fms. viii. 335; á veðr eldinum, 283; sigla á veðr e-m, to get to windward of one, to take the wind out of his sail, Band. 39 new Ed.; veifa ræði veðrs annars til, Hým. 25; láta í veðri vaka, to ‘see which way the wind blows’(?), metaph. to make believe, pretend, see vaka.4. phrases; hafa veðr af e-u, to get the wind of one, scent him, metaphor from hunting; bersi hafði veðr af manninum, the bear had wind of him, Grett. 101 A; ek hafða veðrit af þeim sem kallaði, Fas. i. 14; komask við veðri, to be scented, rumoured abroad, Fms. vii. 165, Ísl. ii. 482, Rd. 252; Hjalti lét koma veðr á þau ( threw out hints to them) um ræður þær er haun hafði upp-hafit, Ó. H. 59; staðar-menn mæltu mjök á veðr um, hinted broadly, Orkn. 342.B. COMPDS: veðrabati, veðrabálkr, veðrabrigði, veðrbelgr, veðrblaka, veðrborð, veðrdagr, veðreygr, veðrfall, veðrfastr, veðrfölnir, veðrglöggr, veðrgnýr, veðrgóðr, veðrharðr, veðrhimin, veðrahjálmr, veðrahöll, veðrkænn, veðrlítill, veðrsjúkr, veðrspár, veðrstaða, veðrsæll, veðrtekinn, veðrvandr, veðrviti.2.m., gen. veðrar, but veðrs, Stj. 133; [A. S. weder; Engl. wether; Germ. widder; Dan.-Swed. væder, väder]:—a wether; the word is obsolete in Icel. except in poetry (cp. hrútr), Edda (Gl.); þeir glöddusk sem veðrar, Stj. 177; ins hornótta veðrs, 133; veðr, N. G. L. i. 212; veðra-fjörðr, or corrupt, Viðris-fjörðr, in a pun = Hrúta-fjörðr, Grett. (in a verse).2. a battering-ram. Sks. 411.II. as a nickname, Landn.COMPDS: veðrarhorn, veðrarlamb. -
10 BEITA
* * *I)f. bait, esp. for fish.(-tta, -ttr), v.1) to ‘cause to bite’, graze, with the animals in dat. (beita nautum), the pasture in acc. (beita haga, land, engi);absol. to pasture cattle (beita í skógi);beita upp land, to exhaust by grazing;beita upp ( to consume) engjum ok heyjum;2) to handle, use a weapon (beita sverði);beita e-n hundum, to set dogs on one;4) fig., beita e-n brögðum, úlögum, illu, to deal cunningly, unlawfully, badly with one;recipr., við höfum opt brögðum beizt, schemed against each other;5) to harness (a horse, &c.) to a vehicle (beita hest fyrir vagn);beittu enn blakka mar, saddle thy black steed;fig., beita e-n fyrir e-t, to put one at the head of;refl., beitast fyrir e-t or e-u, to lead the cause;6) to furnish (a vehicle) with horses (vagn at beita);fengu þeir beitt fyrir Skotland, they weathered S.* * *tt, [v. bita, beit, mordere], prop. mordere facere.I. to graze, feed sheep and cattle; the animals in dat., b. svínum, Grág. ii. 231; nautum, Eg. 721: the pasture in acc., b. haga, Grág. ii. 224, 225; engi, 228; afrétt, 302, 329; land, 329, Eg. 721: absol., Grág. ii. 249: with ‘í’ and dat., b. í skógi, 299: ‘í’ with acc., b. svínum í land annars manns, 231: b. upp land (acc.), to spoil the pasture by grazing, lay it bare; beittust þá upp allar engjar, Eg. 712: with dat., b. upp ( to consume) engjum ok heyjum, Fms. vi. 104.II. to handle, manage a (cutting) instrument; with dat., b. skutli, a harpoon, Fbr. 144; sverði, a sword, Fms. viii. 96, xi. 270; vápnum, 289.III. a nautical term, to cruise, prop. to let the ship ‘bite’ the wind; undu þeir segl sin ok beittu út at Njcirvasundum allfagran byr, Orkn. 356; beita þeir í brott frá landinu, Ld. 76; fengu þeir beitt fyrir Skotland, they sailed round, weathered S., Eg. 405; beittu þá sem þverast austr fyrir landit, 161; b. undir veðrit, to tack, Vb. i. 511; b. í haf út, Orkn. 402: metaph., varð jafnan þeirra hlutr betri, er til hans hnigu, en hinna, er frá beittu, who steered away from him, Fms. viii. 47.IV. a hunting term, to hunt (cp. beiða), the deer in acc., the dogs or hawks in dat.; b. e-n hundum, to set hounds on him; konungr sagði at hann skyldi afklæða, ok b. hundum til bana, Fms. ii. 173, x. 326; beita haukum, to chase with hawks, Fas. 1. 175: to chase, svá beitum vér björnuna, Hkr. ii. 369 MS. B, vide bauta; hann … hafði beitt fimm trönur, he had caught five cranes, Fagrsk. 77, where Hkr. l. c. has ‘veitt;’ svá beitu vér bjarnuna á mörkinni norðr, sagði hann, O. H. L. 70, cp. above; verðr Salomon konungr varr at dýr hans eru beitt, biðr. 231; þeir beita bar mart dýr, hjörtu ok björnu ok hindr, 232: metaph. and reflex., b. e-m, sögðu þeir mundu eigi þeim birni bcitast, at deila um mál hans við ofreflismenn slíka, they said they would not hunt that bear, Ölk. 34: metaph., b. e-n brögðum, vélum, vélræðum…, to hunt one down with tricks or schemes; þykist þér nú allmjök hafa komizt fyrir mik í viti, ok beittan brögðum í þessu, Ísl. ii. 164; vélum, 623; úlögum, Sks. 22; illu, Fas. i. 208: recipr., við höfum opt brögðum beizt, … schemed against each other, Fms. xi. 263; stundum beittust þau velræðum, i. 57.β. to bait; the bait in dat., the angle in acc.V. to yoke to, of horse or cattle for a vehicle, the cattle almost always in acc.; þá vóru yxn fyrir sleða beittir, Eb. 172; bjó sér vagn ok beitti hest, Fms. x. 373, Gkv. 2. 18; ok beittu fyrir tvá sterka yxn, Eb. 176, Grett. 112, Stj. 206: with dat., b. hestum, vagni, to drive; but acc., beittu, Sigurðr, hinn blakka mar, S. saddle thy black steed, Ghv. 18: metaph., b. e-n fyrir e-t, to put one at the head of it, Sks. 710: reflex., beitast fyrir e-t, to lead a cause, to manage it, Ld. 196, Fms. viii. 22, Hkr. ii. 168.VI. to hammer iron or metal into plates, v. beit, f. -
11 GELGJA
u, f. [akin to gálgi], the cheek bones of a fish; gelgju-bein, n. the small bones in the gelgja; hence gelgju-legr or gelgju-leitr, adj. haggard-looking, pinched in the face.II. mythol. the name of the tack or pin belonging to the chain whereby the wolf Fenrir was fastened, F. Edda 221, cp. 20. -
12 HALDA
* * *(held; hélt, héldum; haldinn), v.I. with dat.1) to hold fast (Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr);to keep back, restrain (Hrafn fekk eigi haldit henni heima);2) to withhold (héldu bœndrgjaldinu);3) to keep, retain (þú skalt jafhan þessu sæti halda);to preserve (halda virðingu sinni, lífi ok limum);halda vöku sinni, to keep oneself awake;4) to hold, keep one’s stock;also ellipt. (vetr var illr ok héldu menn illa);5) phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy (= halda njósnum til um e-t);halda (hendi) fyrir auga, to hold (the hand) before the eyes, shade the eyes;halda hendi yfir e-m, to protect one;6) to hold, stand, steer, ellipt., þeir héldu aptr (held back again) um haustit;þeir héldu út eptir fírði, they stood out the firth;halda heim, to steer homewards;7) to graze, put in the field (halda fé til haga);8) impers. to continue, last (hélt því lengi um vetrinn);II. with acc.1) to hold in possession, a fief, land, estate (þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum);2) to hold, keep, observe, a feast, holiday (í hvers minning heldr þú þenna. dag?);3) to keep (halda orð sín, eið, sættir, frið);to observe (halda guðs lög ok landsins);4) to uphold, maintain, support (halda vini sína, halda e-n til ríkis);5) halda sik, to comport oneself (kunna halda sik með hófi);halda sik ríkmannliga, to fare sumptuously;halda sik aptr af e-u, to abstain from;6) to hold, consider, deem (hón hélt engan hans jafningja);7) to hold, keep up;halda varnir, to keep up a defence;halda vörð, to keep watch;8) to hold, compel, bind (heldr mik þá ekki til útanferðar);þó heldr þik várkunn til at leita á, thou hast some excuse for trying;III. with preps.:halda á e-u, to hold, wield in the hand (halda á sverði);to hold to a thing, go on with it, be busy about (halda á drykkju, á ferð sinni, á sýslu);halda e-t af e-m, to hold (land, office) from or of one (þeir er höfðu haldið land af Danakonungi);halda mikit af e-m, to make much of one;halda eptir e-m, to pursue one;halda e-u eptir, to keep back;halda sik frá e-u, to keep oneself back from, refrain from;halda e-u fram, to uphold, support;halda e-u fyrir e-u, to withhold from one;to protect against (héldu engar grindr fénu fyrir birninum);halda e-n fyrir e-t, to hold, consider one to be so and so (síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan vin);halda í e-t, to hold fast, grasp (þú skalt halda í hurðarhringinn);halda til e-s, to be the cause of, be conducive to;heldr þar margt til þess, there are many reasons for this;hélt til þess (conduced to it) góðgirni hans;halda til e-s, to be bent on, fond of (halda mjök til skarts, til gleði);halda til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one;halda um e-t, to grasp with the hand (= halda hendi um e-t);halda barni undir skírn, to hold at baptism;halda e-u upp, to hold aloft, lift (halda upp höndum);halda upp árum, to hold up the oars, cease pulling;to uphold, maintain, support (halda upp hofum, kristninni);to keep going (halda upp bardaga);to discharge (halda upp kostnaði, bótum);halda upp bœnum fyrir e-m, to pray for one;halda e-u við, to maintain a thing;halda við e-m, to stand against (hvar sem harm kom fram, hélt ekki við honum);impers. to be on the point of;hélt þá við atgöngu (acc.), they were near coming to fight;heldr nú við hót, it is little short of threats;IV. refl., haldast.* * *pret. hélt (= Goth. haihald), 2nd pérs. hélt, mod. hélzt, pl. héldum; pres. held, pl. höldum; pret. subj. héldi; part. haldinn; imperat. hald and haltú: [Ulf. haldan = βόσκειν, ποιμαίνειν, whereas he renders to keep, hold by other words; Hel. haldan = alere, fovere, colere, which thus seems to be the primitive sense of the word, and to be akin to Lat. cŏlo; again, A. S. healdan, Engl. hold, O. H. G. haltan, Germ. halten, Swed. hålla, halda, Dan. holde, are all of them used in a more general sense]:—to hold.A. WITH DAT. to hold to:I. to hold fast by; with the notion of restraint or force, tók Gizurr förunaut Ögmundar ok hélt honum, Sturl. i. 150; Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr, Nj. 92; ef maðr heldr manni …, varðar fjörbaugs-garð, Grág. ii. 110; h. e-m undir drep, 17; h. skipum ( to grapple the ships) með stafnljám, Fms. ii. 315: to keep back, Hrafn fékk eigi haldit henni heima þar, Ísl. ii. 249; ok halda þeim veðr í enni sömu höfn, Grág. i. 92; h. (sér) í e-t, to hold oneself fast by, grasp, þú skalt h. í hurðar-hringinn, Dropl. 29; heldr sér í faxit, Sd. 177.β. so in the phrases, halda barni (manni) undir skírn, vatn, primsignan, biskups hönd, eccl. to hold a bairn ( man) at baptism, prima signatio, confirmation, Grág. i. 29; h. vatni (tárum), to hold one’s tears, 623. 56, Fms. viii. 232, vi. (in a verse); halda munni, to hold one’s tongue, be silent, vii. 227; halda tungu sinni, Þórð.2. to withhold; þá megu þeir h. tíundum hans í móti, K. Þ. K. 62; h. vætti, Grág. i. 42; h. gögnum, 56; ef goði heldr tylftar-kvið, er hann heldr kviðnum, 58; halda matinum fyrir honum, 47; h. sköttum fyrir e-m, Nj. 8; h. skógar-manni fyrir e-m, Finnb. 334; um þat er hann hefir konunni haldit, Grág. i. 313; héldu bændr gjaldinu, Fms. vii. 302; hélt ek því (i. e. the money) fyrir honum, i. e. paid it not, Ísl. ii. 244.II. to hold, of a rope or the like; sá maðr hugði h. mundu er festi, … ok h. mundu í slíku veðri, Grág. ii. 361; reip þau tíu er tveggja manna afli haldi hvert, id.; skal hann svá göra at haldi fyrir fyrnsku, 268.β. to hold, hold out, last; optast halda þar íllviðri litla hríð, Sks. 212; sunnudags-helgi ríss upp á laugardegi, ok heldr ( lasts) til mánadags, N. G. L. i. 138.III. to keep, retain, Germ. behalten; fá-ein skip héldu seglum sinum, Fms. x. 143; þú skalt jafnan þessu sæti h., Nj. 6; h. bústað sínum, Ld. 26; h. ríki sínu, Al. 58, Fms. i. 13; h. öllum Noregi, viii. 155; h. frelsi ok eignum, vi. 40; h. hlut sínum, to uphold one’s right, Eg. passim; halt sömum vinum sem ek hefi haft, Fas. i. 375; h. hreinleik sínum, Al. 58.β. to hold, keep safe, preserve; h. hlut sínum, Ld. 54; h. heilsu, Grág. i. 145; h. virðingu sinni, Ld. 16; þá heldr hann kosti sínum, Grág. ii. 209; h. tíma ( honour) sínum, Al. 59; h. lífi ok limum, Eg. 89; h. lífinu, Nj. 111; h. trúnaði sínum, 109; vináttu sinni, Ld. 200; einorð sinni, Fb. ii. 265; h. sér réttum, to keep oneself right, Ld. 158; h. e-m heilum, Odd. 30; h. ríki fyrir e-m, Fms. v. 279; h. manna-forræði fyrir e-m, Hrafn. 19; h. réttu máli fyrir e-m, Fms. vii. 64.2. to continue to keep, keep all along; h. teknum hætti, Fms. iv. 254; h. vöku, to keep oneself awake, Ld. 152; but h. vöku fyrir e-m, to keep another awake; halda sýslu sinni, Fs. 36; h. högum, to keep grazing, Eb. 104, Ld. 148.3. to hold, keep one’s stock; ellipt., vetr var íllr ok héldu menn ílla, the winter was cold and it was ill to keep live stock, Sturl. ii. 143, (cp. fjár-höld); hann hélt vel svá at nær lifði hvat-vetna, Hrafn. 22: metaph., ílla hefir þinn faðir þá haldit, Fms. xi. 144; öld hefir ílla haldit, the people have had a sad loss, vi. (in a verse); h. fangi, and also ellipt. halda, of sheep and cattle, opp. to ‘to go back.’4. phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy, Fms. viii. 146, Nj. 113; hann hélt njósnum til Önundar, Landn. 287; hélt konungr njósnum til, ef …, Fms. vii. 128; hann skyldi h. njósnum til ok gera orð konungi, i. 54; h. njósnum til um e-t, iv. 119, Nj. 93; halda njósn (sing.) um skip þat, Eg. 74; þér haldit njósnum nær færi gefr á Arnkatli, Eb. 186; hann lét h. njósnum uppi á landi, Fms. vii. 316; hann hélt fréttum til, ef …, iv. 349.β. halda (hendi) fyrir auga, to hold ( the hand) before the eyes, shade the eyes, Nj. 132, Fms. v. 196; h. fyrir munn e-m, to hold ( the hand) over one’s mouth; h. hendi yfir e-m, to hold the hand over one, protect one, Nj. 266, Fbr. 22, Korm.; h. hendi um háls e-m, to clasp the hands around one’s neck, Fms. i. 9; h. skildi fyrir e-n, to hold the shield for one as a second in a duel, Ísl. ii. 257, passim; h. e-m til náms, to hold one to the book, make one study, K. Þ. K. 56; h. e-m til virðingar, Ld. 98.IV. ellipt. (liði, skipi, för, stefnu, etc. understood), to hold, stand in a certain direction, esp. as a naut. term; þeir héldu aptr ( stood back again) um haustið, Eg. 69; treystisk hann eigi á haf at halda, Eb. 6; héldu þeir vestr um haf, id.; stigu þeir á skip sín, ok héldu út ( stood out) eptir firði, Fms. i. 63; þeir héldu þat sama sumar til Íslands, Ld. 6; hann hélt upp eptir hinni eystri kvísl, Fms. vii. 55; h. heim, to hold one’s course, stand homewards, Odd. 30; h. á braut, Grág. i. 92; Hrútr hélt suðr til Eyrar-sunds, Nj. 8; h. eptir e-m, to pursue one, 7; h. undan, to fly, Fms. x. 396, Nj. 98 (on land); kom móti þeim sunnan-veðr með myrkri, ok urðu þeir fyrir at h., to lay one’s course for the wind, A. A. 271; h. útleið, to stand on the outer tack, Eg. 78; h. til, to turn against, attack (on sea), Fms. xi. 72; hélt hann liði sínu suðr á Mæri, i. 62; þeir héldu liði sínu norðr til Þrándheims, id.; Haraldr konungr hélt norðan liði sínu, Eg. 32; héldu þeir skipi því suðr með landi, 69; skipi því lét hann halda vestr til Englands, id.; Unnr hélt skipinu í Orkneyjar, eptir þat hélt Unnr skipi sínu til Færeyja, Ld. 8.β. to graze, put in the field, of sheep, cattle; þykkir mér þat miklu skipta at þeim sé vel til haga haldit, Eg. 714; hvert Steinarr hafði látið nautum sínum halda, 715; ok bað hann h. nautunum annan veg, 716.γ. phrases, halda kyrru fyrir, to hold still, remain quiet, Ld. 216, Þórð. 30 new Ed., Nj. 223, 258; Hallr heldr nú til fangs ( went fishing) sem áðr, Ld. 38.V. with prep.; halda á e-u, to hold, wield in the hand, freq. in mod. usage, h. á bók, penna, fjöðr, hníf, skærum, nál, etc.; hafði hverr þat er hélt á, Nj. 279; h. á sverði, Fb. i. 33; hann tók við öxinni ok hélt (viz. á), ok sá á, Eg. 180: to hold fast, heldr nú maðr á manni, Fas. i. 12; eigi máttu helvítis byrgi h. á honum, 656 C. 6; ef hann heldr á fénu ( withholds it), Grág. i. 427.β. [Germ. anhalten], to hold to a thing, go on with, be busy about; h. á sýslu, to be busy, Rm. 14; h. á keri, qs. halda á drykkju, to go on drinking, carousing, Hm. 18: h. á hinni sömu bæn, Stj. 417; h. á fyrirsátrum við e-n, Þórð. 51 new Ed.; h. á búnaði sínum, Ld. 164; hélt hann þá á búnaði sínum sem skjótligast, Fms. ix. 215, x. 119, Sturl. ii. 245; þogar á bak Jólum hélt Ólafr konungr á búningi, Fms. v. 41; hann heldr nú á málinu, Nj. 259; nú heldr Þórðr á málinu ok verðr Oddný honum gipt, Bjarn. 11, Konr. (Fr.); h. á tilkalli, Fms. i. 84; h. á þessum sið, xi. 41; h. á för, to go on with one’s journey, Sighvat; gengu síðan brott ok héldu á ferð sinni, and went on their journey, Sturl.;—whence the mod. phrase, halda áfram, to go on, which seems not to occur in old writers.2. halda e-u fram, to hold up, make much of; bróðir minn mun mér mjök hafa fram haldit fyrir ástar sakir, Nj. 3.β. to hold on doing, (hence fram-hald, continuation); halda fram upp-teknu efni, Fms. i. 263; slíku hélt hann fram meðan hann lifði, iv. 254; hélt hann (fram) teknum hætti um veizlurnar, id., Grett. 14.3. halda saman, to hold together, Eluc. 6, Fms. vii. 140, Rb. 340.4. halda e-u upp, to hold aloft, Yngvarr hélt upp vísu þeirri, Eg. 152; steinninn heldr upp annarr öðrum, Rb. 390; h. upp árum, to hold up the oars, cease pulling, Fas. ii. 517, N. G. L. i. 65.β. to uphold, maintain, support; halda upp hofi, Landn. 64, Eb. 24; h. upp hofum ok efla blót, Fms. i. 91; h. upp kirkju, K. Þ. K. 52; h. upp Kristninni, Fms. i. 32: to keep going, h. upp bardaga, orrostu, xi. 66, 188, 340.γ. to discharge; h. upp féráns-dómi, Grág. i. 120; h. upp lögskilum, 145; h. upp svörum, Ó. H. 174; h. upp kostnaði, Eg. 77; h. upp gjaldi, Grág. i. 384; gjöldum, Fms. i. 81; h. upp bót, Grág. ii. 182; bótum, Eb. 100, 162, N. G. L. i. 311; ef hann heldr upp yfirbót ( penance) þeirri, Hom. 70; h. upp bænum fyrir e-m, to pray for one, Fms. xi. 271; hélt hann því vel upp sem vera átti, discharged it well, x. 93.δ. halda sér vel upp, to hold oneself well up, Sturl.ε. metaph., skal-at hann lögvillr verða, svá at honum haldi þat uppi (i. e. went unpunished), Grág. i. 316; ok heldr honum þat uppi ( that will save him), ef hann er rétt-hafi at orðinn, ii. 242.5. halda e-u við, to maintain a thing, Hkr. i. 195.VI. impers.,1. to continue, last; hélt því nokkura stund dags, Fms. x. 125: hélt því lengi um vetrinn, Ld. 288; regni hélt haustnótt gegnum, Fms. vi. 83.2. with prep. við, to be on the brink of; hélt þá við atgöngu, they were within a hair’s breadth of coming to fight, Hkr. i. 143; hélt þá við vandræði, Fms. ix. 434; heldr við bardaga, vi. 8; heldr nú við hót, it is little short of a threat, i. 305; hélt við blót, x. 106; ok hélt við flótta, i. 174; hélt við meiðingar, Nj. 21, Sd. 143; henni hélt við, at hón mundi drepa hana, Nj. 118; þeim hélt við váða sjálfan, Ó. H. 168; konungi hélt við, hvárt hann mundi standask eðr eigi, Mag. 100; honum hélt við kafnan, Bs. i. 18; hélt þó við at þeir mundi berjask, Fs. 53.B. WITH ACC. to hold:I. to hold in possession, a fief, land, estate, office, or the like; þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum, Fms. xi. 131; þeir er áðr höfðu haldit land af Dana-konungi, i. 232; Eirekr skyldi h. land af Aðalsteini konungi, 23; Vemundr hélt Firða-fylki, Eg. 12; hélt hann þat ríki undir Knút konungi, Ísl. ii. 242; í þeirri borg héldu þeir langfeðgar fimmtán konungdóma, Ver. 37; h. land sem leigu-land, Grág. ii. 278; konungrinn heldr af Guði nafnit, Sks. 599 B; prestar er kirkjur halda, H. E. i. 486; sá prestr er heldr Pétrs-kirkju, N. G. L. i. 312; presta þeirra er kirkju halda, 346; skal sá maðr ráða er kirkju heldr, K. Þ. K. 60; Ólafs kirkju þá er Væringjar halda (the parish church of W.), Hkr. iii. 408.2. halda ábyrgju, ábyrgð á e-n, to have the responsibility of a thing, Grág. ii. 399, K. Þ. K. 66; h. grip, to be in the possession of, Grág. i. 438, ii. 190; h. skóla, to keep a school, Mar.; h. fylgð, to perform, Fms. ix. 279; eiga vandræði at h., to be in a strait, difficulty, Eb. 108.II. to hold, keep, observe, a feast, holiday, or the like; halda kirkju-dag, K. Þ. K. 42; í hvers minning heldr þú þenna dag? Nj. 157; h. helgan þvátt-dag hvern, Pr. 437; h. helga daga, Sl.; h. Jóla-dag, Páska, Hvíta-sunnu, Rb. 134; minnstú að h. helgan hvíldar-daginn Drottins Guðs þíns (the Fourth Commandment in the Icel. version); h. heilagt, to keep holiday, Dipl. ii. 14; í dag þá hátíð höldum vér til himna sté vor Herra, Hólabók 54; er Júdar héldu hátíðligt, Stj. 110; (hence forn-haldinn, time-honoured): of the day-marks (vide dagr, p. 95), er þaðan haldinn miðr-morgin, Hrafn. 9.2. to keep; halda orð sín, to keep one’s word, Fms. x. 95; höldum öll einka-mál vár, vii. 305; h. sættir, Nj. 57; gerðú svá vel, félagi, at þú halt vel sætt þessa, 111, Sturl. iii. 153, Fs. 65, Gullþ. 20; hann kvaðsk vilja hafa svardaga af þeim ok festu, at halda, Nj. 164; h. eið, Sturl. iii. 153; h. frið, to keep peace, Greg. 7; ef þú vilt nokkura hluti eigi h. þá er ek hefi á lagt við þik, Eg. 738: to observe faith, law, rite, etc., halda átrúnað, Fms. i. 34, x. 277; h. Guðs lög ok landsins, vii. 305; h. lands lög, viii. 155; h. ein lög, 625. 52; hafa ok halda þau lög, Fms. i. 34; h. Kristilega trú, K. Á. 74; h. mál (orð) e-s, Greg. 17; h. alla hluti með athugasamlegu minni, Sks. 439.3. to keep, tend; halda geitr, Hkv. 2. 20 (exactly as in Gothic).III. to uphold, maintain, support; þykkir mér þér sé nú ísjár-vert, hvárt þú munt fá haldit þik eðr eigi, Nj. 155; munu vér þó ekki einhlitir at h. oss eptir þessi verk, Háv. 50; at hón mætti með valdi h. sik ok menn sína, Fas. i. 375; þat væri nokkurr várkunn, at þú héldir frænda þinn eðr fóstbróður, en þetta er alls engi (at) halda útlaga konungs, Ó. H. 145; enda ætla ek lítinn viljann til at h. vini þína, Fms. vii. 244; því at Eysteinn konungr kenndi Inga konungi, at hann héldi þá menn, 248; ef þú heldr hann ( upholdest him) til þess at ganga á vini mína, Eg. 339; viljum vér allir fylgja þér ok þik til konungs halda, Fms. i. 34; Stephanus skyldi h. hann til laga ok réttinda, Sks. 653; h. e-n til ríkis, Fb. i. 236; vinsæld föður hans hélt hann mest til alþýðu vináttu, Fms. vii. 175; þeir sem upp h. ( sustain) þenna líkama, Anecd. 4.β. phrases, halda e-m kost, borð, to keep at board, entertain, Fms. ix. 220, x. 105, 146, Nj. 6; or, halda e-n at klæðum ok drykk, Ó. H. 69; h. stríð, bellum gerere (not class.), Fms. x. 51; h. úfrið, Fas. ii. 539.2. halda sik, to comfort oneself, Sks. 281, Hom. 29; kunna sik með hófi at h., Sturl. iii. 108; h. sik ríkmannliga, to fare sumptuously, Ld. 234; hann hélt betr húskarla sína en aðrir, Fms. vii. 242; h. mjök til skarts, to dress fine, Ld. 196; þar var Hrefna ok hélt allmjök til skarts, id.; hann var hægr hvers-dagliga, ok hélt mjök til gleði, Sturl. iii. 123; hélt hann hér mjök til vinsælda ok virðinga, he enjoyed much popularity and fame, Ld. 298.β. ellipt. (sik understood), at h. til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one, Ld. 40; ef þér hefir eigi til þess hug eðr afl at h. til jafns við e-n húskarl Þorsteins, Eg. 714; h. til fullnaðar, to stand on one’s full rights; ef þær taka eigi fullrétti, eðr h. eigi til fullnaðar, Grág. ii. 109; h. fullara, to hold one above other men, Ó. H. (in a verse); lét konungr þá h. mjök til ( make great preparations) at syngja messu hátíðliga, Hkr. i. 287.3. to hold forth, put forward; at þeim inyiidi þungbýlt vera í nánd honum, ef þeir héldi nokkurn annan fyrir betra mann en hann, Ld. 26; síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan mann, Fms. ix. 399.β. to hold, deem, be of opinion; the old writers seem not to use the word exactly in this sense, but near to it come such phrases as, hón hélt engan hans jafningja innan hirðar hvárki í orðum né öðrum hlutum, i. e. she held him to be above all men, Ld. 60; halda menn hann fyrir konung, Fb. i. 216; still closer, halda menn at Oddný sé nú betr gipt, Bjarn. 12 (but only preserved in a paper MS.): this sense is very freq. in mod. usage, to hold, mean, eg held það; eg held ekki, I think not; (hence hald, opinion.)γ. phrases, halda mikit upp á e-n, to hold one in much esteem, love, Stj. 33; halda af e-m, id., Fas. i. 458, ii. 63, 200, iii. 520, esp. freq. in mod. usage, (upp-á-hald, af-hald, esteem.)4. to hold on, keep up; halda varnir, to keep up a defence, Sks. 583; halda vörð, to keep watch, Eg. 120, Grág. i. 32, 264; halda njósn, Eg. 72, 74, Fms. xi. 46; halda tal af e-m, to speak, communicate with one, ii. 88.5. to hold, be valid, be in force, a law term; á sú sekt öll at halda, Grág. i. 89; á þat at h. allt er þeir urðu á sáttir, 86; enda á þat at h. með þeim síðan, ii. 336.IV. to hold, compel, bind (with the notion of obligation or duty); heldr mik þá ekki til utan-ferðar, Nj. 112; þó heldr þik várkunn til at leita á, i. e. thou art excused, thou hast some excuse in trying, 21; var auðsætt hvat til hélt um sættir, Bjarn. 70; þik heldr eigi hér svá mart, at þú megir eigi vel bægja héraðs-vist þinni, Eb. 252; þar mælir þú þar, er þik heldr várkunn til at mæla, Nj. 227; ek mun vera vinr hans, ok alla þá, er at mínum orðum láta, halda til vináttu við hann, i. e. I will be his friend, and all those who lend ear to my words I will hold to friendship with him, Eg. 18.2. halda sik frá e-u, to keep oneself from, to refrain from a thing, Sks. 276 B; h. sik frá munaðlífi, Post. 656 A. ii. 16, Hom. 53, 135; h. sik aptr af e-u, to abstain from, Hkr. i. 512.V. absol. to be the cause of, be conducive to a thing; heldr þar margt til þess, there are many reasons for this, Nj. 192; vildim vér vita hvat til heldr, Fms. vii. 106; en hann vissi eigi hvat til hafði haldit, er hann kom eigi, xi. 11; margir hlutir héldu til þess, Eg. 38; þat hélt til þess, at …, Al. 94; hélt til þess ( conduced to it) góðgirnd hans, stórmennska ok vitsmunir, Fs. 29; hefir þat mjök til haldit, er ek hefi svá lengi dvalizt, at ek ætlaða, Ld. 32; hann lét bæði til h. vingan ok mágsemd, Fs. 24; heldr þat mest til at þá var komit útfall sjávar, Ld. 56; hélt þat mest til þess, at hann gafsk bezt í öllum mannraunum, 60; þat eitt hélt til, at þeir fóru eigi málum á hendr Þórði, at þeir höfðu eigi styrk til, 138.VI. to hold, comprise; sólar-öld heldr tuttugu ok átta ár, Rb. 510; h. skor (of weight), Grág. i. 500.☞ In some instances the use of dat. and acc. wavers, e. g. halda húsum, to keep up the houses, Grág. ii. 278, 335; h. hliði, to keep the gate in repair, 265; but halda hlið (acc.), 332: to keep, observe, h. lögum, griðum, boðorðum, Glúm. 333, Grág. i. 357, ii. 166, 623. 28; hélt hann þessu sumu, Fms. x. 416 (Ágrip); halda ílla orðum, vii. (in a verse); þeir er því þingi áttu at h., Glúm. 386; h. sáttum, St. 17; h. eiðum, Bkv. 18; Gizuri þótti biskup h. ríkt ( protect strongly) brennu-mönnum, Sturl. i. 201 C; Guð er sínum skepnum heldr (keeps, protects) ok geymir, Mar.; þá hélt engi kirkju mönnum, … kept no man safe, Fms. ix. 508; h. njósn (acc.) um e-t, Eg. 74; h. til njósn, 72; njósnir, Fms. xi. 46. In most of these instances the acc. is the correct case, and the dat. is due either to careless transcribers or incorrect speaking: in some instances an enclitic um has been taken for a dative inflexion, thus e. g. sáttum haldi in Stor. l. c. is to be restored to sátt um haldi; eiðum haldit in Bkv. l. c. to eið (for eiða) um haldit; in others the prep. um has caused the confusion, as ‘halda njósn um at’ has been changed into halda njósnum at. But in the main the distinction between the use of dat. and acc. is fixed even at the present time: the acc. seems to represent the more primitive usage of this verb, the dat. the secondary.C. REFLEX.:I. to hold oneself, to stay; héldusk þeir þá ekki fyrir norðan Stað, Fms. i. 63; mátti hann eigi þar haldask, Landn. 246; h. á baki, to keep oneself on horseback, keep one’s seat, Grág. ii. 95; munu þeir skamma stund hér við haldask, Nj. 247: to be kept, remain, þá skal hann h. með Helju, Edda 39: to resist, megu vér ekki við h. fyrir ofreflis-mönnum þessum, Nj. 254; hélzk þá ekki við honum, Eg. 289; mann er svá hefir haldisk við höfuð-syndum, Hom. 157.β. to hold out, last, continue; ok hélzk ferillinn, Eg. 579; hélzk undr þetta allt til dags, Nj. 272 (twice); hélzk konungdómr í kyni hans, Rb. 394; lengi síðan hélzk bruna-öld með Svíum, Yngl. S.; lengi hélzk þat í ætt þeirri, at …, Eg. 770; hélzk vinátta með þeim, Nj. 66; þat hefir enn haldizk í ætt hans, Fms. iv. 8; ok hefir þat haldizk ( it has continued to be so) síðan er ek hefi hann séð, Ld. 174; honum haldisk (imperat.) sigr ok langt líf, Ver. 57; betr þætti mér, at hún héldisk þér, that it (the luck) would hold out for thee, Fb. ii. 74; ef hann helzk í útrú sinni, if he perseveres in his untruth, 623. 26.γ. to be kept safe and sound; menn allir héldusk ( all bands were saved) ok svá fé, Ld. 8, Fs. 143; þar héldusk menn allir ok mestr hluti fjár, Eg. 405; hafði fé vel haldizk, has been well kept, done well, Ld. 34.δ. to be valid, stand; eigu þau handsöl hennar at haldask, Grág. i. 334; engi má haldask dómr hans, Edda 15; skyldu þau (the truce) haldask um þingit, Nj. 348.2. impers., mér helzk, e-m helzk vel, ílla, á e-u, to have a good hold, have luck with a thing; mér helzk lítt á sauða-mönnum, Grett. 110 A.3. recipr., haldask á, to hold or pull one against another, wrestle, (hence á-höld); var sagt Magnúsi, at þeir héldisk á úti, that they were fighting outside, Sturl. ii. 44.II. part. pass. haldinn, [Dan. holden], so ‘holden,’ in such and such a state; vel haldinn, in good condition, faring well, well to do, Eg. 20, 234; hugðusk þar ok haldnir ( safe) mundu vera, Ver. 34; þungliga h., very sick, Eg. 565, Hkr. ii. 199; vel haldinn, doing well; tak heldr annat fé, svá mikit, at þú þykisk vel haldinn af, i. e. fully satisfied, having got full redress, Boll. 350; Sveinn sagði, at hann vill hafa tvá hluti fjárins, Hrani sagðisk ekki af því haldinn ( satisfied) vera, Fms. iv. 31: in the phrase, heilu ok höldnu, safe and sound, Bs. i. 191, Fms. xi. 376, Hkr. i. 319; með höldnu hljóði, preserving the sound, Skálda 175.2. ok mun þykkja sér misboðit ef þú ert haldinn (kept, protected), Finnb. 344.β. kept, observed, Fms. xi. 99.γ. held in custody, in prison, Bs. i. 419, Sturl. i. 151.III. gerund., haldandi, holding good, valid; sá dómr er eigi haldandi, is not valid, K. Á. 304; af öllu afli er friðr haldandi, Hom. 5.2. part. act., með upp haldandi höndum, with uplifted hands, Bs. i. 684. -
13 hals
* * *(gen. háls, pl. hálsar), m.1) neck; taka höndum um háls e-m, to embrace one; beygja háls fyrir e-m, to bend the neck to one; liggja e-m á hálsi fyrir e-t, to reprove, blame one for; standa á hálsi e-m to put the foot on one’s neck;2) bow of a ship or boat (Hýmir reri í hálsinum fram);5) the tip of a bow (hann dregr svá bogann, at saman þótti bera hálsana);6) ridge, hill;7) pl., góðir hálsar, good men! fine fellows!.* * *m. neck; vide háls. -
14 rifa
* * *I)f. rent, rift, chink, fissure.(að), v. to sew up loosely (Styrr var rifaðr í hóð).* * *1.u, f. [Scot. rive], a rift, rent, cleft, fissure, Sks. 210, freq. in mod. usage; bjarg-rifa, kletta-rifa, also a rift in a wall between two planks.2.að, [Scot. riv; Engl. rivet], to tack together, sew loosely together; Styrr var rifaðr í húð, Ísl. ii. 296, Glúm. 382 (of a corpse); hann varð djöfulóðr ok var rifaðr í húð innan, Orkn. 202 (of a madman).2. rifa saman, to stitch together; hann vill rifa saman munninn, rifaði (Ob., rifjaði Kb. wrongly) hann saman varrarnar ok reif ór æsunum, Edda i. 346. -
15 skaut-björn
and skaut-hreinn, m. the ‘tack-bear,’ a ship, Edda. -
16 út-ása
að, to tack out, as a naut. term: hence metaph., útása sig, to make one’s preparations.
См. также в других словарях:
Tack — Tack, n. [OE. tak, takke, a fastening; akin to D. tak a branch, twig, G. zacke a twig, prong, spike, Dan. takke a tack, spike; cf. also Sw. tagg prickle, point, Icel. t[=a]g a willow twig, Ir. taca a peg, nail, fastening, Gael. tacaid, Armor. &… … The Collaborative International Dictionary of English
Tack — may refer to:* Tack , a type of cut nail, used in upholstery, shoe making and saddle manufacture * Horse tack, harness and equipment to allow horse back riding * Tack (sewing) (also baste or pin ), quick, temporary stitching intended to be… … Wikipedia
Tack — ist der Name von Alfred Tack (1898–1970), deutscher Politiker (SPD) Anita Tack (* 1951), deutsche Politikerin (Die Linke) Conrad Tack (1844 1919), Unternehmer und Mitbegründer Conrad Tack u. Cie Fritz Tack (* 1942), deutscher Politiker (Die… … Deutsch Wikipedia
Tack — Tack, v. t. [imp. & p. p. {Tacked}; p. pr. & vb. n. {Tacking}.] [Cf. OD. tacken to touch, take, seize, fix, akin to E. take. See {Tack} a small nail.] 1. To fasten or attach. In hopes of getting some commendam tacked to their sees. Swift. [1913… … The Collaborative International Dictionary of English
tack — vt: to combine (a use, possession, or period of time) with that of another esp. in order to satisfy the statutory time period for acquiring title to or a prescriptive easement in the property of a third party successive adverse users in privity… … Law dictionary
tack|y — tack|y1 «TAK ee», adjective, tack|i|er, tack|i|est. very sticky or gummy; adhesive: »A tacky disk surface permits changing the abrasives (Science News Letter). ╂[< … Useful english dictionary
tack — Ⅰ. tack [1] ► NOUN 1) a small, sharp broad headed nail. 2) N. Amer. a drawing pin. 3) a long stitch used to fasten fabrics together temporarily. 4) a course of action. 5) Sailing an act of tacking. 6) … English terms dictionary
Tack — Tack, v. i. (Naut.) To change the direction of a vessel by shifting the position of the helm and sails; also (as said of a vessel), to have her direction changed through the shifting of the helm and sails. See {Tack}, v. t., 4. [1913 Webster]… … The Collaborative International Dictionary of English
tack — [tak] n. [ME takke < MDu tacke, twig, point, akin to Ger zacke < ? IE base * dek , to tear > TAIL1] 1. a short nail or pin, with a narrow shaft that is not tapered and a relatively large, flat head 2. a) the act of fastening, esp. in a… … English World dictionary
Tack — Tack, n. [From an old or dialectal form of F. tache. See {Techy}.] 1. A stain; a tache. [Obs.] [1913 Webster] 2. [Cf. L. tactus.] A peculiar flavor or taint; as, a musty tack. [Obs. or Colloq.] Drayton. [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English
tack — [n1] course of movement aim, alteration, approach, bearing, bend, deflection, deviation, digression, direction, double, echelon, heading, line, method, oblique course, path, plan, point of sail, procedure, set, shift, siding, sidling, sweep,… … New thesaurus
