-
1 suppleo
supplere, supplevi, suppletus V -
2 suppleo
sup-plĕo ( subpl) -, ēvi, ētum, 2, v. a., to fill up, make full or whole, to make good, to complete, supply (class.; cf.: reficio, suppedito).I.In gen.:II.fiscellam,
Cato, R. R. 88, 1:dum suppleri summa queatur,
Lucr. 1, 1044:bibliothecam,
Cic. Q. Fr. 3, 4, 5:usum provinciae,
id. Verr. 2, 4, 5, § 9:Hirtius, qui Gallici belli novissimum librum supplevit,
Suet. Caes. 56:adjectoque cavae supplentur corpore rugae,
Ov. M. 7, 291:vulnera supplevit lacrimis,
id. ib. 4, 140: tu mihi da cives et inania moenia (i. e. urbem) supple, fill up, i. e. people, id. ib. 7, 628; cf.:si fetura gregem suppleverit,
Verg. E. 7, 36:ad supplenda exercitūs damna,
Tac. A. 1, 71:damna incendiorum multis,
to make good, repair, Suet. Calig. 16; cf. id. Aug. 41:colos consumptas,
Sen. Herc. Oet. 1084:aerarium,
Tac. A. 2, 38:ut referendis praeteritis verbis id scriptum suppleatur,
Cic. de Or. 2, 26, 110: hypocauston. si dies nubilus, immisso vapore solis vicem supplet, supplies the place of, Plin. Ep. 5, 6, 24; so,locum parentis tibi,
Sen. Hipp. 633:remis Zephyros,
Stat. Achill. 2, 20:ponite ante oculos M. Antonium consularem, sperantem consulatum Lucium adjungite: supplete ceteros, etc.,
Cic. Phil. 12, 6, 14:praemia,
to furnish, Aus. Idyll. 10, 412:suppletis lucernis,
i. e. with oil, Prop. 4 (5), 8, 43:simili mixturā vas suppleatur,
Col. 12, 10, 2. — Absol.:supplet iste nescio qui,
Cic. Fl. 17, 40.—In partic., in milit. lang., to fill up, make complete or full in number, furnish with a complement, recruit: cum sex legionibus iisque suppletis ex Bruti exercitu, M. Anton. ap. Cic. Phil. 8, 9, 27:legiones,
Liv. 29, 24, 14:exercitum junioribus,
Just. 12, 11, 4:legiones subito delectu,
Tac. H. 4, 19:decurias equitum,
Suet. Tib. 41:naves remigio,
Liv. 26, 39, 7; cf.remigium,
Verg. A. 3, 471. -
3 supplēmentum (subpl-)
supplēmentum (subpl-) ī, n [suppleo], that which fills out, supplies, reinforcements: supplementum legionibus scribere: legiones supplemento explere, L.: supplementi nomine, Cs.: servos ad supplementum remigum dedit, L.: legere, Cu. -
4 compleo
com-plĕo ( conp-), ēvi, ētum, 2 (contr. forms: complerunt, complerint, complerat, complesse, etc., for compleverunt, etc., very often), v. a. [pleo, whence suppleo, plenus], to fill up, fill full, fill out (class. in prose and poetry).I.Lit., of material objects.A.In gen., with acc. of place, vessel, etc., filled.(α).Alone:(β).hostes fossam complent,
Caes. B. G. 5, 40; Auct. B. Hisp. 16; Tac. H. 2, 25:tune aut inane quicquam putes esse, cum ita conpleta et conferta sint omnia, ut, etc.,
Cic. Ac. 2, 40, 125:metu, ne compleantur navigia,
Liv. 41, 3, 2:deducunt socii navis et litora conplent,
Verg. A. 3, 71:conplebant Laidos aedes (amatores),
Prop. 2, 6, 1:corpora quae loca complerent,
occupy space, Lucr. 1, 522:legiones cum loca Camporum complent,
id. 2, 324:milites complent murum,
Caes. B. G. 7, 27:vigiles domum Flavii complevere,
Tac. H. 3, 69; id. A. 15, 33:scrobem ad medium,
Col. Arb. 4, 5:non bene urnam,
Ov. M. 12, 616:vascula,
Quint. 1, 2, 28:paginam,
to fill out, write full, Cic. Att. 13, 34 fin.:speluncas, of the winds,
Lucr. 6, 197.—With abl. of material, etc.:(γ).fossas sarmentis et virgultis,
Caes. B. G. 3, 18:totum prope caelum... humano genere conpletum est,
Cic. Tusc. 1, 12, 28:mundum animorum multitudine,
id. Div. 2, 58, 119:bestiis omnium gentium circum conplere,
Liv. 44, 9, 4:naufragorum trepidatione passim natantium flumen conpleverunt,
id. 42, 62, 6:Hispanias Gallias Italiam monumentis ingentium rerum,
id. 30, 28, 4:quos (gradus) ubi accusator concitatis hominibus complerat,
Cic. Clu. 34, 93:munus Apolline dignum libris,
Hor. Ep. 2, 1, 217:late loca milite,
Verg. A. 2, 495:naves serpentibus,
Nep. Hann. 11, 6:amphoras plumbo,
id. ib. 9, 3:statuas aëneas pecuniā,
id. ib. 9, 3:horrea messibus,
Luc. 3, 66:complentur moenia et tecta maerentium turbā,
Tac. A. 3, 1:Palatium multitudine et clamoribus complebant,
id. ib. 14, 61:virgultibus et cratibus et corporibus exanimis complere lossas,
id. ib. 4, 51; cf.also: et terrae... stirpium renovatione complentur,
Cic. N. D. 2, 51, 128.—With gen.:B.conviviumque vicinorum cottidie conpleo,
Cic. Sen. 14, 46:cum completus jam mercatorum carcer esset,
id. Verr. 2, 5, 57, § 147:quae causa... ararum conpleverit urbis,
Lucr. 5, 1162.—Esp.1.In milit. lang.a.To make the army, a legion, etc., of a full number, to complete, fill up:b.legiones in itinere,
Caes. B. C. 1, 25:cohortes pro numero militum complet,
Sall. C. 56, 1; Nep. Milt. 5, 1:legione completā per maniplos,
Sil. 8, 119.—To man, fill with men:2. 3.classem Romanam sociis navalibus,
Liv. 24, 11, 9:naves colonis pastoribusque,
Caes. B. C. 1, 56; cf.:has (naves) sagittariis tormentisque compleverunt,
id. ib. 2, 4:naves bis denas aut plures,
Verg. A. 11, 327 Serv.—Transf., of light, sound, etc. (freq.).a.To fill with light, maké full:b.ut cuncta suā luce conpleat (sol),
Cic. Rep. 6, 17, 17:mundum suā luce,
id. N. D. 2, 46, 119:terras largā luce,
id. ib. 2, 19, 43:orbem (luna),
Tib. 2, 4, 18:lunae se cornua lumine complent,
Verg. A. 3, 645:quod maria ac terras omnis caelumque rigando Conpleat (sol),
Lucr. 5, 595.—To fill with sound, cause to resound, etc., to fill, make full:c.omnia clamoribus,
Lucr. 4, 1014:omnia vocibus,
id. 5, 1065:nemus querellis,
id. 2, 358; cf.:nemus timendā voce,
Hor. Epod. 6, 9:aëra tinnitibus et murmure,
Ov. M. 14, 537:atria ululatu,
id. ib. 5, 153:atria fremitu,
id. ib. 5, 3 et saep.:fremitu aequora,
Prop. 2, 16 (3, 8), 37:aures (sonus),
Cic. Rep. 6, 18, 18; cf. id. Agr. 3, 1, 3:caelum clamore,
Sen. Herc. Oet. 798: aures sermonibus, Claud. Cons. Prob. et Olyb. 31: clamor omnia variis terrentium ac paventium vocibus complet, Liv. 5, 21, 11.—Of odors, etc.:4.omnia primo motu ac spiritu suo, vini, unguenti, corporis odore complesset,
Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; cf. Veg. Vet. 1, 17, 3. —Transf., to cover, overwhelm:5.Dianam (i. e. simulacrum) coronis et floribus,
i. e. to deck, adorn, Cic. Verr. 2, 4, 35, § 77:vortentibus Telebois telis conplebantur corpora,
Plaut. Am. 1, 1, 95.—To fill, sate with food or drink:II.multo cibo et potione,
Cic. Tusc. 5, 35, 100:se flore Liberi,
Plaut. Cist. 1, 2, 8:haec avis scribitur conchis se solere conplere,
Cic. N. D. 2, 49, 124.—Trop.A. B.To fill with any notion, story, desire, humor, passion:C.completi sunt animi auresque vestrae, me... obsistere, etc.,
Cic. Agr. 3, 1, 3:reliquos (milites) bonā spe,
Caes. B. C. 2, 21:aliquem gaudio,
Cic. Fin. 5, 24, 69:taedio,
Quint. 8, 6, 14:animos robore,
Luc. 5, 412:omnia luctu,
Sall. C. 51, 9:omnia terrore,
Liv. 34, 9, 13:cuncta pavore,
Curt. 3, 13, 10 al. —With gen.:aliquem erroris et dementiae,
Plaut. Am. 1, 2, 9:aliquem flagitii et formidinis,
id. Men. 5, 5, 3.—To make complete or perfect, to finish; of a promise, to fulfil it:2.lustrationem (annuam) menstruo spatio (luna),
Cic. N. D. 1, 31, 87; cf. Verg. A. 5, 46:his rebus completis legiones reduci jussit,
Caes. B. C. 3, 46 (Dinter, ex conj., comparatis):nocturnum erat sacrum, ita ut ante mediam noctem conpleretur,
Liv. 23, 35, 15:studia,
Gell. 13, 5:conplent ea beatissimam vitam,
Cic. Fin. 5, 24, 71; cf. id. ib. 3, 13, 43; id. Tusc. 5, 16, 47:summam promissi,
id. Verr. 2, 3, 49, § 116:rerum humanarum sorte completā,
Curt. 10, 6, 6 al. —Of time, to finish, complete:* A.Gorgias centum et septem conplevit annos,
Cic. Sen. 5, 13:cum VII. et LXX. annos complesset,
Nep. Att. 21, 1:Corvinus centesimum annum complevit,
Val. Max. 8, 13, 1; Lact. Op. Dei, 4, 3; cf.:sua fata,
Ov. Tr. 4, 10, 77:sua tempora,
id. M. 15, 816:quinque saecula vitae suae,
id. ib. 15, 395:materna tempora,
i. e. the time of pregnancy, id. ib. 3, 312; cf. id. ib. 11, 311:semel quadrigis, semel desultore misso, vix unius horae tempus utrumque curriculum conplebat,
Liv. 44, 9, 4.—Hence, complētus, a, um, P. a.Prop., filled full, full: alveus Tiberis ruderibus, * Suet. Aug. 30.—B.* Comp., Gell. 1, 7, 20. -
5 conpleo
com-plĕo ( conp-), ēvi, ētum, 2 (contr. forms: complerunt, complerint, complerat, complesse, etc., for compleverunt, etc., very often), v. a. [pleo, whence suppleo, plenus], to fill up, fill full, fill out (class. in prose and poetry).I.Lit., of material objects.A.In gen., with acc. of place, vessel, etc., filled.(α).Alone:(β).hostes fossam complent,
Caes. B. G. 5, 40; Auct. B. Hisp. 16; Tac. H. 2, 25:tune aut inane quicquam putes esse, cum ita conpleta et conferta sint omnia, ut, etc.,
Cic. Ac. 2, 40, 125:metu, ne compleantur navigia,
Liv. 41, 3, 2:deducunt socii navis et litora conplent,
Verg. A. 3, 71:conplebant Laidos aedes (amatores),
Prop. 2, 6, 1:corpora quae loca complerent,
occupy space, Lucr. 1, 522:legiones cum loca Camporum complent,
id. 2, 324:milites complent murum,
Caes. B. G. 7, 27:vigiles domum Flavii complevere,
Tac. H. 3, 69; id. A. 15, 33:scrobem ad medium,
Col. Arb. 4, 5:non bene urnam,
Ov. M. 12, 616:vascula,
Quint. 1, 2, 28:paginam,
to fill out, write full, Cic. Att. 13, 34 fin.:speluncas, of the winds,
Lucr. 6, 197.—With abl. of material, etc.:(γ).fossas sarmentis et virgultis,
Caes. B. G. 3, 18:totum prope caelum... humano genere conpletum est,
Cic. Tusc. 1, 12, 28:mundum animorum multitudine,
id. Div. 2, 58, 119:bestiis omnium gentium circum conplere,
Liv. 44, 9, 4:naufragorum trepidatione passim natantium flumen conpleverunt,
id. 42, 62, 6:Hispanias Gallias Italiam monumentis ingentium rerum,
id. 30, 28, 4:quos (gradus) ubi accusator concitatis hominibus complerat,
Cic. Clu. 34, 93:munus Apolline dignum libris,
Hor. Ep. 2, 1, 217:late loca milite,
Verg. A. 2, 495:naves serpentibus,
Nep. Hann. 11, 6:amphoras plumbo,
id. ib. 9, 3:statuas aëneas pecuniā,
id. ib. 9, 3:horrea messibus,
Luc. 3, 66:complentur moenia et tecta maerentium turbā,
Tac. A. 3, 1:Palatium multitudine et clamoribus complebant,
id. ib. 14, 61:virgultibus et cratibus et corporibus exanimis complere lossas,
id. ib. 4, 51; cf.also: et terrae... stirpium renovatione complentur,
Cic. N. D. 2, 51, 128.—With gen.:B.conviviumque vicinorum cottidie conpleo,
Cic. Sen. 14, 46:cum completus jam mercatorum carcer esset,
id. Verr. 2, 5, 57, § 147:quae causa... ararum conpleverit urbis,
Lucr. 5, 1162.—Esp.1.In milit. lang.a.To make the army, a legion, etc., of a full number, to complete, fill up:b.legiones in itinere,
Caes. B. C. 1, 25:cohortes pro numero militum complet,
Sall. C. 56, 1; Nep. Milt. 5, 1:legione completā per maniplos,
Sil. 8, 119.—To man, fill with men:2. 3.classem Romanam sociis navalibus,
Liv. 24, 11, 9:naves colonis pastoribusque,
Caes. B. C. 1, 56; cf.:has (naves) sagittariis tormentisque compleverunt,
id. ib. 2, 4:naves bis denas aut plures,
Verg. A. 11, 327 Serv.—Transf., of light, sound, etc. (freq.).a.To fill with light, maké full:b.ut cuncta suā luce conpleat (sol),
Cic. Rep. 6, 17, 17:mundum suā luce,
id. N. D. 2, 46, 119:terras largā luce,
id. ib. 2, 19, 43:orbem (luna),
Tib. 2, 4, 18:lunae se cornua lumine complent,
Verg. A. 3, 645:quod maria ac terras omnis caelumque rigando Conpleat (sol),
Lucr. 5, 595.—To fill with sound, cause to resound, etc., to fill, make full:c.omnia clamoribus,
Lucr. 4, 1014:omnia vocibus,
id. 5, 1065:nemus querellis,
id. 2, 358; cf.:nemus timendā voce,
Hor. Epod. 6, 9:aëra tinnitibus et murmure,
Ov. M. 14, 537:atria ululatu,
id. ib. 5, 153:atria fremitu,
id. ib. 5, 3 et saep.:fremitu aequora,
Prop. 2, 16 (3, 8), 37:aures (sonus),
Cic. Rep. 6, 18, 18; cf. id. Agr. 3, 1, 3:caelum clamore,
Sen. Herc. Oet. 798: aures sermonibus, Claud. Cons. Prob. et Olyb. 31: clamor omnia variis terrentium ac paventium vocibus complet, Liv. 5, 21, 11.—Of odors, etc.:4.omnia primo motu ac spiritu suo, vini, unguenti, corporis odore complesset,
Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; cf. Veg. Vet. 1, 17, 3. —Transf., to cover, overwhelm:5.Dianam (i. e. simulacrum) coronis et floribus,
i. e. to deck, adorn, Cic. Verr. 2, 4, 35, § 77:vortentibus Telebois telis conplebantur corpora,
Plaut. Am. 1, 1, 95.—To fill, sate with food or drink:II.multo cibo et potione,
Cic. Tusc. 5, 35, 100:se flore Liberi,
Plaut. Cist. 1, 2, 8:haec avis scribitur conchis se solere conplere,
Cic. N. D. 2, 49, 124.—Trop.A. B.To fill with any notion, story, desire, humor, passion:C.completi sunt animi auresque vestrae, me... obsistere, etc.,
Cic. Agr. 3, 1, 3:reliquos (milites) bonā spe,
Caes. B. C. 2, 21:aliquem gaudio,
Cic. Fin. 5, 24, 69:taedio,
Quint. 8, 6, 14:animos robore,
Luc. 5, 412:omnia luctu,
Sall. C. 51, 9:omnia terrore,
Liv. 34, 9, 13:cuncta pavore,
Curt. 3, 13, 10 al. —With gen.:aliquem erroris et dementiae,
Plaut. Am. 1, 2, 9:aliquem flagitii et formidinis,
id. Men. 5, 5, 3.—To make complete or perfect, to finish; of a promise, to fulfil it:2.lustrationem (annuam) menstruo spatio (luna),
Cic. N. D. 1, 31, 87; cf. Verg. A. 5, 46:his rebus completis legiones reduci jussit,
Caes. B. C. 3, 46 (Dinter, ex conj., comparatis):nocturnum erat sacrum, ita ut ante mediam noctem conpleretur,
Liv. 23, 35, 15:studia,
Gell. 13, 5:conplent ea beatissimam vitam,
Cic. Fin. 5, 24, 71; cf. id. ib. 3, 13, 43; id. Tusc. 5, 16, 47:summam promissi,
id. Verr. 2, 3, 49, § 116:rerum humanarum sorte completā,
Curt. 10, 6, 6 al. —Of time, to finish, complete:* A.Gorgias centum et septem conplevit annos,
Cic. Sen. 5, 13:cum VII. et LXX. annos complesset,
Nep. Att. 21, 1:Corvinus centesimum annum complevit,
Val. Max. 8, 13, 1; Lact. Op. Dei, 4, 3; cf.:sua fata,
Ov. Tr. 4, 10, 77:sua tempora,
id. M. 15, 816:quinque saecula vitae suae,
id. ib. 15, 395:materna tempora,
i. e. the time of pregnancy, id. ib. 3, 312; cf. id. ib. 11, 311:semel quadrigis, semel desultore misso, vix unius horae tempus utrumque curriculum conplebat,
Liv. 44, 9, 4.—Hence, complētus, a, um, P. a.Prop., filled full, full: alveus Tiberis ruderibus, * Suet. Aug. 30.—B.* Comp., Gell. 1, 7, 20. -
6 expleo
ex-plĕo, ēvi, ētum, 2 (archaic form explenunt, for explent, acc. to Fest. p. 80; cf.: solinunt, nequinunt, danunt, for solent, nequeunt, dant; v. do, redeo and soleo init.; inf. praes. explerier, Lucr. 6, 21.—I. A.Contracted form expleris,
Cic. de Or. 1, 47, 205; Verg. A. 7, 766. explessent, Liv. 23, 22, 1; 37, 47, 7; inf. explesse, Verg. A. 2, 586 al.), v. a. [PLEO, whence plenus, compleo, suppleo].Lit.:B.fossam aggere,
Caes. B. G. 7, 79 fin.:fossas,
id. ib. 82, 3; Dig. 39, 3, 24; cf.:paludem cratibus atque aggere,
Caes. B. G. 7, 58, 1:neque inferciens verba, quasi rimas expleat,
Cic. Or. 69, 231:vulnera,
Plin. 35, 6, 21, § 38:cicatrices,
id. 36, 21, 42, § 156:alopecias,
id. 34, 18, 55, § 177:bovem strictis frondibus,
i. e. to give him his fill, Hor. Ep. 1, 14, 28:se,
to fill, cram one's self, Plaut. Curc. 3, 16; Cels. 1, 2 fin.; cf.:edim atque ambabus malis expletis vorem,
Plaut. Trin. 2, 4, 74:ut milites contingant inter se atque omnem munitionem expleant,
Caes. B. C. 1, 21, 3:locum (cohortes),
i. e. to occupy completely, id. ib. 1, 45, 4:explevi totas ceras quattuor,
have filled, written full, Plaut. Curc. 3, 40:deum bonis omnibus explere mundum,
Cic. Univ. 3:expleti (voce) oris janua raditur,
filled up, Lucr. 4, 532, v. Lachm. ad h. l.:aliquem numerum,
Caes. B. C. 3, 4 fin.:numerum,
Liv. 5, 10, 10; 24, 11, 4; Verg. A. 6, 545:centurias,
to have the full number of votes, Liv. 37, 47, 7:tribus,
id. 3, 64, 8:justam muri altitudinem,
Caes. B. G. 7, 23, 4:His rebus celeriter id, quod Avarici deperierat, expletur,
is filled up, made good, id. ib. 7, 31, 4; Liv. 23, 22, 1:sic explevit, quod utrique defuit,
Cic. Brut. 42, 154.—Trop.1.In gen., to fill up, complete, finish:2.id autem ejusmodi est, ut additum ad virtutem auctoritatem videatur habiturum et expleturum cumulate vitam beatam,
make quite complete, Cic. Fin. 2, 13, 42; cf.damnationem,
id. Caecin. 10, 29:partem relictam,
id. Off. 3, 7, 34: damna, Liv. 3, 68, 3; cf. id. 30, 5, 5:explet concluditque sententias,
Cic. Or. 69, 230; cf.:sententias mollioribus numeris,
id. ib. 13, 40:animum gaudio,
Ter. And. 2, 2, 2.—In partic.a.To satisfy, sate, glut, appease a longing, or one who longs (the fig. being that of filling or stuffing with food):b.quas (litteras Graecas) sic avide arripui quasi diuturnam sitim explere cupiens,
Cic. de Sen. 8, 26:famem,
Phaedr. 4, 18, 5; cf.:jejunam cupidinem,
Lucr. 4, 876: libidines (with satiare), Cic. Fragm. ap. Non. 424, 30 (Rep. 6, 1); cf.:explere cupiditates, satiare odium,
id. Part. Or. 27, 96:libidinem,
id. Cael. 20, 49:odium factis dictisque,
Liv. 4, 32, 12; Tac. A. 15, 52:desiderium,
Liv. 1, 9, 15:iram,
id. 7, 30, 15; cf.:omnem exspectationem diuturni desiderii nostri,
Cic. de Or. 1, 47, 205:avaritiam pecuniā,
id. Rosc. Am. 52, 150; Tac. H. 2, 13:spem omnium,
Just. 22, 8; Liv. 35, 44, 4; Suet. Aug. 75 fin. et saep.:me,
Ter. Heaut. 1, 1, 67; cf.:non enim vereor, ne non scribendo te expleam,
Cic. Fam. 2, 1, 1:se caede diu optata,
Liv. 31, 24, 11:tantum regem (divitiis),
Just. 9, 2:aliquem muneribus,
Sall. J. 13, 6; 20, 1; Cic. Phil. 2, 20, 50:omnis suos divitiis,
Sall. C. 51, 34:animum suum (amore),
Ter. And. 1, 2, 17:animum gaudio,
id. ib. 2, 2, 2; cf. id. Hec. 5, 1, 28; 5, 2, 19:corda tuendo,
Verg. A. 8, 265; cf.:expleri mentem nequit ardescitque tuendo Phoenissa,
id. ib. 1, 713:expletur lacrimis dolor,
Ov. Tr. 4, 3, 38: alicujus crudelitatem sanguine, Crassus ap. Cic. de Or. 1, 52, 225.— And reflex.:ut eorum agris expleti atque saturati cum hoc cumulo quaestus decederent,
Cic. Verr. 2, 3, 42 fin. — Poet.:aliquem alicujus rei (cf. Zumpt, Gram. § 463, and v. impleo): animumque explesse juvabit ultricis flammae,
to have sated the mind with the fire of revenge, Verg. A. 2, 586.—To fulfil, discharge, execute, perform a duty:c.amicitiae munus,
Cic. Lael. 19, 67:susceptum rei publicae munus,
Cic. Prov. Cons. 14, 35:excusatione officium scribendi,
id. Fam. 16, 25:mandatum,
Dig. 17, 1, 27.—Of time, to complete, finish, bring to a close:* II.tum signis omnibus ad idem principium stellisque revocatis, expletum annum habeto,
Cic. Rep. 6, 22 fin.:fatales annos,
Tib. 1, 3, 53:quosdam in Aetolia ducentos annos explere,
Plin. 7, 48, 49, § 154:explebat annum trigesimum,
Tac. H. 1, 48.( Ex in privative signif.; v. ex, III. A.). To unload: navibus explebant sese terrasque replebant, i. e. disembarked, exonerabant se, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 6, 545 (Ann. v. 310 ed. Vahl.).—Hence, ex-plētus, a, um, P. a., full, complete, perfect:quod undique perfectum expletumque sit omnibus suis numeris ac partibus,
Cic. N. D. 2, 13, 37:undique expleta et perfecta forma honestatis,
id. Fin. 2, 15, 48:ea, quae natura desiderat, expleta cumulataque habere,
id. Off. 2, 5, 18:expletum omnibus suis partibus,
id. Fin. 3, 9, 32:vita animi corporisque expleta virtutibus,
id. ib. 5, 13, 37:expleta rerum comprehensio,
id. Ac. 2, 7, 21.— Absol.:parum expleta desiderant,
Quint. 9, 4, 116. -
7 plenum
plēnus, a, um, adj. [from the root ple-; Sanscr. prā-, to fill; Gr. pla- in pimplêmi, plêthô; Lat. plerus, plebs, populus, etc.; whence compleo, expleo, suppleo], full, filled with any thing (class.; cf.: refertus, oppletus).I.Lit.A.In gen., with gen.:B.rimarum,
Ter. Eun. 1, 2, 25:corpus suci,
id. ib. 2, 3, 27:Gallia est plena civium Romanorum,
Cic. Font. 1, 11:domus plena caelati argenti,
id. Verr. 2, 2, 14. §35: vini, somni,
id. Red. in Sen. 6, 13: [p. 1387] stellarum, id. Rep. 6, 11, 11.—With abl.:plena domus ornamentis,
Cic. Verr. 2, 4, 57, § 126:vita plena et conferta voluptatibus,
id. Sest. 10, 23:plenum pueris gymnasium,
Quint. 2, 8, 3.— Absol.:auditorium,
Quint. 2, 11, 3:plenissimis velis navigare,
with swelling sails, Cic. Dom. 10, 24.—As subst.: plēnum, i, n., space occupied by matter, a plenum, Cic. Ac. 2, 37, 118.—Adverb.: ad plenum, to repletion, copiously, abundantly ( poet.), Verg. G. 2, 244:hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,
Hor. C. 1, 17, 15; so Veg. 2, 9:philosophiae scientiam ad plenum adeptus,
Eutr. 8, 10.—In partic.1.Of bodily size, stout, bulky, portly, plump, corpulent (class.):b.pleni enective simus,
Cic. Div. 2, 69, 142:vulpecula pleno corpore,
Hor. Ep. 1, 7, 31:frigus inimicum est tenui: at prodest omnibus plenis,
Cels. 1, 9:femina,
Ov. A. A. 2, 661.— Comp.:tauros palea ac feno facere pleniores,
Varr. R. R. 2, 5, 12.— Sup.:plenissimus quisque,
Cels. 2, 1.—Of females, big, with child, pregnant (class.):2.et cum te gravidam et cum te pulchre plenam aspicio, gaudeo,
Plaut. Am. 2, 2, 49:femina,
Ov. M. 10, 469; Val. Fl. 1, 413:sus plena,
Cic. Div. 1, 45, 101; cf.:Telluri plenae victima plena datur (preceded by gravida),
Ov. F. 4, 634.—Filled, satisfied ( poet.), Ov. Am. 2, 6, 29:3.plenus cum languet amator,
sated with reading, Hor. Ep. 1, 20, 8; cf.:illa bibit sitiens lector, mea pocula plenus,
Ov. P. 3, 4, 55.—Full packed, laden; with abl.:4.quadrupedes pleni dominis armisque,
Stat. Th. 4, 812:exercitus plenissimus praedā,
Liv. 41, 28:crura thymo plenae (apes),
Verg. G. 4, 181.— Absol.:vitis,
Ov. Am. 2, 14, 23.—Entire, complete, full, whole:5.ut haberet ad praeturam gerendam plenum annum atque integrum,
Cic. Mil. 9, 24:gaudia,
id. Tusc. 5, 23, 67:numerus,
id. Rep. 6, 12, 12:pleno aratro sulcare,
with the whole plough sunk in the ground, Col. 2, 2, 25:sustineas ut onus, nitendum vertice pleno est, i. e. toto,
Ov. P. 2, 7, 77:pleno gradu,
at full pace, at storming pace, Liv. 4, 32.— Neutr. adverb.: in plenum, on the whole, generally (post-Aug.), Plin. 13, 4, 7, § 31; Sen. Ep. 91, 9.—Of the voice, sonorous, full, clear, strong, loud (class.):6.vox grandior et plenior,
Cic. Brut. 84, 289:voce plenior,
id. de Or. 1, 29, 132.—Of letters, syllables, words, full, at full length, not contracted, unabridged:7. 8.pleniores syllabae,
Auct. Her. 4, 20, 28:ut E plenissimum dicas,
Cic. de Or. 3, 12, 46:siet plenum est, sit imminutum,
id. Or. 47, 157:plenissima verba,
Ov. M. 10, 290.—Full, abundant, plentiful, much:9.non tam Siciliam, quam inanem offenderant, quam Verrem ipsum, qui plenus decesserat,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12:urbes,
id. Pis. 37, 91:pecunia,
much money, id. Rosc. Am. 2, 6:mensa,
Verg. A. 11, 738.— Comp.:serius potius ad nos, dum plenior,
Cic. Fam. 7, 9, 2:tres uno die a te accepi litteras, unam brevem, duas pleniores,
fuller, larger, id. ib. 11, 12, 1.— Sup.:plenissima villa,
Hor. S. 1, 5, 50.—Of age, full, advanced, ripe, mature:10.jam plenis nubilis annis,
marriageable, Verg. A. 7, 53:plenus vitā,
Stat. S. 2, 2, 129:annis,
full of years, that has reached extreme old age, Plin. Ep. 2, 1, 7:plenior annis,
Val. Fl. 1, 376:annus vicesimus quintus coeptus pro pleno habetur,
Dig. 50, 4, 8.—Law t. t.: pleno jure, with a complete legal title:II.proinde pleno jure incipit, id est et in bonis et ex jure Quiritium, tua res esse,
Gai. Inst. 2, 41:pleno jure heres fieri,
id. ib. 3, 85 al.—Trop., full, filled.A.In gen., with gen.: plenus fidei, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 Vahl.):B.jejunitatis plenus,
Plaut. Merc. 3, 3, 13:consili,
Plaut. Ep. 1, 2, 49:viti probrique,
id. Mil. 2, 5, 13:fraudis, sceleris, parricidi, perjuri,
id. Rud. 3, 2, 37:offici,
Cic. Att. 7, 4, 1:negoti,
full of business, id. N. D. 1, 20, 54; Plaut. Ps. 1, 3, 146:irae,
Liv. 3, 48:ingenii,
Cic. Fl. 6, 15:laboris,
Plin. 6, 19, 22, § 66:quae regio in terris nostri non plena laboris?
is not full of our disaster? Verg. A. 1, 460.—With abl.:plenus sum exspectatione de Pompeio,
full of expectation, Cic. Att. 3, 14, 1:laetitiā,
Caes. B. C. 1, 74:humanitate,
Plin. Ep. 1, 10, 2; 2, 1, 7.—In partic.1.Complete, finished, ample, copious (class.):2.orator plenus atque perfectus,
Cic. de Or. 1, 13, 59:plenior, opp. to jejunior,
id. ib. 3, 4, 16:oratio plenior,
id. Off. 1, 1, 2:pleniora scribere,
Caes. B. C. 1, 53.—Full of, abounding or rich in any thing:1.plenum bonarum rerum oppidum,
Plaut. Pers. 4, 2, 38:quis plenior inimicorum fuit C. Mario?
Cic. Prov. Cons. 8, 19: pleniore ore laudare, with fuller mouth, i. e. more heartily, id. Off. 1, 18, 61.—Hence, adv.: plēnē.Lit., full (post-Aug.):2.vasa plene infundere,
Plin. 14, 22, 28, § 139.—Trop., fully, wholly, completely, thorougnly, largely (class.):plene cumulateque aliquid perficere,
Cic. Div. 2, 1:plene perfectae munitiones,
Caes. B. G. 3, 3:aliquid vitare,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 13:plene sapientes homines,
id. Off. 1, 15:praestare aliquid,
perfectly, Hor. Ep. 1, 11, 14.— Comp.:plenius facere aliquid,
Ov. P. 2, 11, 20:alere,
Quint. 2, 2, 8.— Sup.:quamvis illud plenissime, hoc restrictissime feceris,
Plin. Ep. 5, 8, 13. -
8 plenus
plēnus, a, um, adj. [from the root ple-; Sanscr. prā-, to fill; Gr. pla- in pimplêmi, plêthô; Lat. plerus, plebs, populus, etc.; whence compleo, expleo, suppleo], full, filled with any thing (class.; cf.: refertus, oppletus).I.Lit.A.In gen., with gen.:B.rimarum,
Ter. Eun. 1, 2, 25:corpus suci,
id. ib. 2, 3, 27:Gallia est plena civium Romanorum,
Cic. Font. 1, 11:domus plena caelati argenti,
id. Verr. 2, 2, 14. §35: vini, somni,
id. Red. in Sen. 6, 13: [p. 1387] stellarum, id. Rep. 6, 11, 11.—With abl.:plena domus ornamentis,
Cic. Verr. 2, 4, 57, § 126:vita plena et conferta voluptatibus,
id. Sest. 10, 23:plenum pueris gymnasium,
Quint. 2, 8, 3.— Absol.:auditorium,
Quint. 2, 11, 3:plenissimis velis navigare,
with swelling sails, Cic. Dom. 10, 24.—As subst.: plēnum, i, n., space occupied by matter, a plenum, Cic. Ac. 2, 37, 118.—Adverb.: ad plenum, to repletion, copiously, abundantly ( poet.), Verg. G. 2, 244:hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,
Hor. C. 1, 17, 15; so Veg. 2, 9:philosophiae scientiam ad plenum adeptus,
Eutr. 8, 10.—In partic.1.Of bodily size, stout, bulky, portly, plump, corpulent (class.):b.pleni enective simus,
Cic. Div. 2, 69, 142:vulpecula pleno corpore,
Hor. Ep. 1, 7, 31:frigus inimicum est tenui: at prodest omnibus plenis,
Cels. 1, 9:femina,
Ov. A. A. 2, 661.— Comp.:tauros palea ac feno facere pleniores,
Varr. R. R. 2, 5, 12.— Sup.:plenissimus quisque,
Cels. 2, 1.—Of females, big, with child, pregnant (class.):2.et cum te gravidam et cum te pulchre plenam aspicio, gaudeo,
Plaut. Am. 2, 2, 49:femina,
Ov. M. 10, 469; Val. Fl. 1, 413:sus plena,
Cic. Div. 1, 45, 101; cf.:Telluri plenae victima plena datur (preceded by gravida),
Ov. F. 4, 634.—Filled, satisfied ( poet.), Ov. Am. 2, 6, 29:3.plenus cum languet amator,
sated with reading, Hor. Ep. 1, 20, 8; cf.:illa bibit sitiens lector, mea pocula plenus,
Ov. P. 3, 4, 55.—Full packed, laden; with abl.:4.quadrupedes pleni dominis armisque,
Stat. Th. 4, 812:exercitus plenissimus praedā,
Liv. 41, 28:crura thymo plenae (apes),
Verg. G. 4, 181.— Absol.:vitis,
Ov. Am. 2, 14, 23.—Entire, complete, full, whole:5.ut haberet ad praeturam gerendam plenum annum atque integrum,
Cic. Mil. 9, 24:gaudia,
id. Tusc. 5, 23, 67:numerus,
id. Rep. 6, 12, 12:pleno aratro sulcare,
with the whole plough sunk in the ground, Col. 2, 2, 25:sustineas ut onus, nitendum vertice pleno est, i. e. toto,
Ov. P. 2, 7, 77:pleno gradu,
at full pace, at storming pace, Liv. 4, 32.— Neutr. adverb.: in plenum, on the whole, generally (post-Aug.), Plin. 13, 4, 7, § 31; Sen. Ep. 91, 9.—Of the voice, sonorous, full, clear, strong, loud (class.):6.vox grandior et plenior,
Cic. Brut. 84, 289:voce plenior,
id. de Or. 1, 29, 132.—Of letters, syllables, words, full, at full length, not contracted, unabridged:7. 8.pleniores syllabae,
Auct. Her. 4, 20, 28:ut E plenissimum dicas,
Cic. de Or. 3, 12, 46:siet plenum est, sit imminutum,
id. Or. 47, 157:plenissima verba,
Ov. M. 10, 290.—Full, abundant, plentiful, much:9.non tam Siciliam, quam inanem offenderant, quam Verrem ipsum, qui plenus decesserat,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12:urbes,
id. Pis. 37, 91:pecunia,
much money, id. Rosc. Am. 2, 6:mensa,
Verg. A. 11, 738.— Comp.:serius potius ad nos, dum plenior,
Cic. Fam. 7, 9, 2:tres uno die a te accepi litteras, unam brevem, duas pleniores,
fuller, larger, id. ib. 11, 12, 1.— Sup.:plenissima villa,
Hor. S. 1, 5, 50.—Of age, full, advanced, ripe, mature:10.jam plenis nubilis annis,
marriageable, Verg. A. 7, 53:plenus vitā,
Stat. S. 2, 2, 129:annis,
full of years, that has reached extreme old age, Plin. Ep. 2, 1, 7:plenior annis,
Val. Fl. 1, 376:annus vicesimus quintus coeptus pro pleno habetur,
Dig. 50, 4, 8.—Law t. t.: pleno jure, with a complete legal title:II.proinde pleno jure incipit, id est et in bonis et ex jure Quiritium, tua res esse,
Gai. Inst. 2, 41:pleno jure heres fieri,
id. ib. 3, 85 al.—Trop., full, filled.A.In gen., with gen.: plenus fidei, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 Vahl.):B.jejunitatis plenus,
Plaut. Merc. 3, 3, 13:consili,
Plaut. Ep. 1, 2, 49:viti probrique,
id. Mil. 2, 5, 13:fraudis, sceleris, parricidi, perjuri,
id. Rud. 3, 2, 37:offici,
Cic. Att. 7, 4, 1:negoti,
full of business, id. N. D. 1, 20, 54; Plaut. Ps. 1, 3, 146:irae,
Liv. 3, 48:ingenii,
Cic. Fl. 6, 15:laboris,
Plin. 6, 19, 22, § 66:quae regio in terris nostri non plena laboris?
is not full of our disaster? Verg. A. 1, 460.—With abl.:plenus sum exspectatione de Pompeio,
full of expectation, Cic. Att. 3, 14, 1:laetitiā,
Caes. B. C. 1, 74:humanitate,
Plin. Ep. 1, 10, 2; 2, 1, 7.—In partic.1.Complete, finished, ample, copious (class.):2.orator plenus atque perfectus,
Cic. de Or. 1, 13, 59:plenior, opp. to jejunior,
id. ib. 3, 4, 16:oratio plenior,
id. Off. 1, 1, 2:pleniora scribere,
Caes. B. C. 1, 53.—Full of, abounding or rich in any thing:1.plenum bonarum rerum oppidum,
Plaut. Pers. 4, 2, 38:quis plenior inimicorum fuit C. Mario?
Cic. Prov. Cons. 8, 19: pleniore ore laudare, with fuller mouth, i. e. more heartily, id. Off. 1, 18, 61.—Hence, adv.: plēnē.Lit., full (post-Aug.):2.vasa plene infundere,
Plin. 14, 22, 28, § 139.—Trop., fully, wholly, completely, thorougnly, largely (class.):plene cumulateque aliquid perficere,
Cic. Div. 2, 1:plene perfectae munitiones,
Caes. B. G. 3, 3:aliquid vitare,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 13:plene sapientes homines,
id. Off. 1, 15:praestare aliquid,
perfectly, Hor. Ep. 1, 11, 14.— Comp.:plenius facere aliquid,
Ov. P. 2, 11, 20:alere,
Quint. 2, 2, 8.— Sup.:quamvis illud plenissime, hoc restrictissime feceris,
Plin. Ep. 5, 8, 13. -
9 pleo
-
10 subplementum
supplēmentum ( subpl-), i, n. [suppleo], that with which any thing is made full or whole; a filling up, supply, supplement.I.In gen. (so rare;II.perh. only post-Aug.): ex geminis singula capita in supplementum gregis reservantur,
Col. 7, 6, 7:nec ullis juventutis supplementis frequentatae,
id. 9, 13, 13:adjectum supplementum Campaniae coloniae,
Vell. 2, 81, 2:quosdam bello captos in supplementum urbium dividit,
Just. 8, 6, 1:digitum torpentem cornei circuli supplemento scripturae admovere,
with the help, aid, Suet. Aug. 80:supplementum operi postulabant,
App. M. p. 231, 12:sordentia supplementa et dapes gratuitas conquirere,
broken victuals, id. ib. 4, p. 149, 5:artis magicae,
apparatus, id. ib. 2, p. 124, 16.—In partic., in milit. lang., a making up, filling up a body of troops, recruiting; concr., supplies, reinforcements (the class. signif. of the word):supplementum legionibus scribere,
Cic. Fam. 3, 3, 1; cf. Liv. 42, 10, 12:legiones veteres supplemento explere,
id. 1, 30:per causam supplementi ab exercitu discedit,
Caes. B. G. 7, 9:supplementi nomine,
id. B. C. 3, 4:in supplementum classis juventus armaque data,
Liv. 28, 37, 4:servos ad suplpementum remigum dedit,
id. 26, 47, 3:in supplementum scribere,
id. 37, 2, 2; 42, 1, 2:distribuere,
Curt. 4, 5, 18:legere,
id. 5, 1, 13:milites, qui in supplementum venerant,
Just. 3, 4, 5. -
11 subpletus
-
12 supplementum
supplēmentum ( subpl-), i, n. [suppleo], that with which any thing is made full or whole; a filling up, supply, supplement.I.In gen. (so rare;II.perh. only post-Aug.): ex geminis singula capita in supplementum gregis reservantur,
Col. 7, 6, 7:nec ullis juventutis supplementis frequentatae,
id. 9, 13, 13:adjectum supplementum Campaniae coloniae,
Vell. 2, 81, 2:quosdam bello captos in supplementum urbium dividit,
Just. 8, 6, 1:digitum torpentem cornei circuli supplemento scripturae admovere,
with the help, aid, Suet. Aug. 80:supplementum operi postulabant,
App. M. p. 231, 12:sordentia supplementa et dapes gratuitas conquirere,
broken victuals, id. ib. 4, p. 149, 5:artis magicae,
apparatus, id. ib. 2, p. 124, 16.—In partic., in milit. lang., a making up, filling up a body of troops, recruiting; concr., supplies, reinforcements (the class. signif. of the word):supplementum legionibus scribere,
Cic. Fam. 3, 3, 1; cf. Liv. 42, 10, 12:legiones veteres supplemento explere,
id. 1, 30:per causam supplementi ab exercitu discedit,
Caes. B. G. 7, 9:supplementi nomine,
id. B. C. 3, 4:in supplementum classis juventus armaque data,
Liv. 28, 37, 4:servos ad suplpementum remigum dedit,
id. 26, 47, 3:in supplementum scribere,
id. 37, 2, 2; 42, 1, 2:distribuere,
Curt. 4, 5, 18:legere,
id. 5, 1, 13:milites, qui in supplementum venerant,
Just. 3, 4, 5. -
13 suppletorium
supplētōrĭum, i, n. [suppleo], a supplement (late Lat.), Jul. ap. Aug. c. Sec. Resp. Jul. 5, 42. -
14 suppletus
См. также в других словарях:
ԱՌԼՆՈՒՄ — (լցի. կր. լցայ, լցեալ.) NBH 1 0306 Chronological Sequence: Unknown date, Early classical, 6c, 8c, 10c, 12c ὐποπλήρω, ὐποπλήθω, ἑπιπίμπλημι impleo, suppleo, expleo Տիրապէս լնուլ. լցուցանել ամենայնիւ. զեղուլ. պատարուն գործել. պարարել. յագեցուցանել … հայերեն բառարան (Armenian dictionary)
suprir — v. tr. 1. Completar o que falta. = PREENCHER 2. Juntar o resto, para ficar completo. = COMPLETAR, INTEIRAR, PREENCHER, PERFAZER 3. Tomar o lugar de outro, em substituição; fazer as vezes de. = PREENCHER, REMEDIAR, SUBSTITUIR 4. Cuidar do que é… … Dicionário da Língua Portuguesa