Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

sumeru

  • 1 šumerû

    Sumer. wr. eme-gi; eme-ĝir15"the Sumerian language" Akk. šumeritum;  šumerû

    Akkadian Index > šumerû

  • 2 Mount Sumeru

    Универсальный англо-русский словарь > Mount Sumeru

  • 3 týkající se Sumeru

    Czech-English dictionary > týkající se Sumeru

  • 4 हेमन् _hēman

    हेमन् n. [हि-मनिन्]
    1 Gold; हेम्नः संलक्ष्यते ह्यग्नौ विशुद्धि श्यामिकापि वा R.1.1.
    -2 Water.
    -3 Snow.
    -4 The thorn-apple.
    -5 The Keśara flower.
    -6 Winter, the cold sea- son.
    -7 The planet Mercury.
    -8 The Dhattūra plant.; हेमनामकतरुप्रसवेन त्र्यम्बकस्तदुपकल्पितपूजः N.21.34.
    -Comp. -अङ्कः a. adorned with gold; Mu.2.1 (v. l.); see next word.
    -अङ्ग a. golden; सुगाङ्गे हेमाङ्गं नृवर तव सिंहासनमिदम् Mu.2.1.
    (-ङ्गः) 1 Garuḍa.
    -2 a lion.
    -3 the mountain Sumeru.
    -4 N. of Brahman.
    -5 of Viṣṇu.
    -6 the Champaka tree.
    -अङ्गदम् a gold brace- let.
    -अद्रिः 1 the mountain Sumeru.
    -2 N. of an author of the encyclopædic work चतुर्वर्गचिन्तामणि.
    -अम्भोजम् a golden lotus, Nelumbium Speciosum (variety yellow); हेमाम्भोजप्रसवि सलिलं मानसस्याददानः Me.64.
    -अम्भोरुहम् golden lotus; हेमाम्भोरुहसस्यानां तद्वाप्यो धाम सांप्रतम् Ku. 2.44.
    -आह्वः 1 the wild Champaka tree.
    -2 the Dhattūra plant.
    -कक्ष a. having golden walls.
    -क्षः a golden girdle.
    -कन्दलः coral.
    -करः, -कर्तृ, -कारः, -कारकः a goldsmith; (हृत्वा) विविधानि च रत्नानि जायते हेमकर्तृषु Ms.12.61; हेममात्रमुपादाय रूपं वा हेमकारकः Y.3. 147.
    -कलशः a golden pinnacle; Inscr.
    -किंजल्कम् the Nāgakeśara flower.
    -कुम्भः a golden jar.
    -कूटः N. of a mountain; Ś.7.
    -केतकी the Ketaka plant, bearing yellow flowers (स्वर्णकेतकी).
    -केलिः 1 an epithet of Agni.
    -2 the Chitraka plant.
    -केशः N. of Śiva.
    -गन्धिनी the perfume named Reṇukā.
    -गर्भ a. containing gold in the interior.
    -गिरिः the mountain Sumeru.
    -गारैः the Aśoka tree.
    -घ्नम् lead.
    -घ्नी turmeric.
    -चन्द्रः N. of a celebrated Jaina lexicographer (of the 11th century).
    -छन्न a. covered with gold. (
    -न्नम्) gold covering.
    -ज्वालः fire.
    -तरुः the thorn-apple.
    -तारम् blue vitriol.
    -दुग्धः, -दुग्धकः the glomerous fig-tree.
    -धान्यकः the 11/2 Māṣaka weight.
    -धारणम् the 8-Palas weight of gold.
    -पर्वतः the mountain Meru.
    -पुष्पः, -पुष्पकः 1 the Aśoka tree.
    -2 the Lodhra tree.
    -3 the Champaka tree. (-n.)
    1 the Aśoka flower.
    -2 the flower of China rose.
    -पुष्पिका yellow jasmine.
    -पृष्ठ a. gilded.
    -ब(व)लम् a pearl.
    -माला the wife of Yama.
    -माक्षिकम् pyrites.
    -मालिन् m. the sun.
    -यूथिका the golden or yellow jasmine.
    -रागिणी f. turmeric.
    -रेणुः a kind of atom (त्रसरेणुः).
    -वलम् a pearl.
    -व्याकरणम् Hemachandra's grammar.
    -शङ्खः N. of Viṣṇu.
    -शृङ्गम् 1 a golden horn.
    -2 a golden summit.
    -सारम् blue vitriol.
    -सूत्रम्, -सूत्रकम् a kind of necklace (Mar. गोफ).

    Sanskrit-English dictionary > हेमन् _hēman

  • 5 देव _dēva

    देव a. (
    -वी f.) [दिव्-अच्]
    1 Divine, celestial; Bg.11. 11; Ms.12.117.
    -2 Shining; यज्ञस्य देवमृत्विजम् Rv.1.1.1.
    -3 Fit to be worshipped or honoured.
    -वः 1 A god, deity; एको देवः केशवो वा शिवो वा Bh.3.12.
    -2 (a) The god of rain, an epithet of Indra; as in द्वादश वर्षाणि देवो न ववर्ष; अवर्षयद्देवः Rām.1.9.18; काले च देशे च प्रववर्ष देवः Bu. Ch.2.7. (b) A cloud.
    -3 A divine man, Brāhmaṇa, as in भूदेव.
    -4 A king, ruler, as in मनुष्यदेव; तां देवसमितिं (अभ्या- गच्छत्) Mb.3.13.22.
    -5 A title affixed to the names of Bārhmaṇas; as in गोविन्ददेव, पुरुषोत्तमदेव &c.
    -6 (In dramas) A title of honour used in addressing a king, ('My lord', 'Your majesty'); ततश्च देव Ve.4; यथाज्ञापयति देवः &c.
    -7 Quicksilver.
    -8 The Supreme Spirit; हित्वा च देहं प्रविशन्ति देवं दिवौकसो द्यामिव पार्थ सांख्याः Mb.12.31.112.
    -9 A fool
    -1 A child.
    -11 A man following any particular business.
    -12 A lover.
    -13 Emulation.
    -14 Sport, play.
    -15 A husband's brother (cf. देवृ, देवर).
    -16 A lancer.
    -वम् An organ of sense; देवानां प्रभवो देवो मनसश्च त्रिलोककृत् Mb.14.41.3. [cf. L. deus; Gr. deos.].
    -Comp. -अंशः a partial incarnation of god.
    -अगारः, -रम् a temple.
    -अङ्गना a celestial damsel, an apsaras.
    -अतिदेवः, -अधिदेवः 1 the highest god.
    -2 an epithet of (1) Śiva. (2) Buddha. (3) Viṣṇu. देवातिदेवो भगवान् प्रसूतिरंशे हरिर्यस्य जगत्प्रणेता Hariv.
    -अधिपः 1 an epithet of Indra.
    -2 the supreme god.
    -अनीकम् an army of celestials.
    -अनुचरः, -अनुयायिन् m. an attendant or follower of a god; निशम्य देवानुचरस्य वाचं मनुष्यदेवः पुनरप्युवाच R.2.52.
    -अन्धस् n.,
    अन्नम् 1 the food of gods, divine food, ambrosia.
    -2 food that has been first offered to an idol; see Ms.5.7 and Kull. thereon.
    -अभीष्ट a.
    1 liked by or dear to gods.
    -2 sacred or dedicated to a deity. (
    -ष्टा) piper betel.
    -अरण्यम् the garden of gods, the Nandana gar- den; अलमुद्द्योतयामासुर्देवारण्यमिवर्तवः R.1.8.
    -अरिः a demon.
    -अर्चनम्, -ना 1 the worship of gods.
    -2 idolatry.
    -अर्पणम् 1 an offering to the god.
    -2 the Veda; पृथग्- भूतानि चान्यानि यानि देवार्पणानि च Mb.13.86.17 (see com.).
    -आवसथः a temple.
    -अश्वः an epithet of उच्चैःश्रवस्, the horse of Indra.
    -आक्रीडः 'the garden of the gods', Nandana garden.
    -आजीवः, -आजीविन् m. an attendant upon an idol.
    -2 a low Brāhmaṇa subsisting by attendance upon an idol and upon the offerings made to it.
    -आत्मन् a.
    1 consecrated, holy, sacred.
    -2 of a divine nature. (-m.)
    1 the divine soul; ते ध्यानयोगानुगता$ पश्यन् देवात्मशक्तिं स्वगुणैर्निगूढाम् Śvet. Up.1.3.
    -2 the holy fig-tree.
    -आयतनम् a temple; Ms.4.46; न देवा- यतनं गच्छेत् कदाचिद् वा$प्रदक्षिणम् । न पीडयेद् वा वस्त्राणि न देवा- यतनेष्वपि ॥ Kūrma P.
    -आयुधम् 1 a divine weapon.
    -2 rainbow.
    -आयुष्म् the life-time of a god.
    -आलयः 1 heaven.
    -2 a temple.
    -आवासः 1 heaven.
    -2 the holy fig-tree (अश्वत्थ).
    -3 a temple.
    -4 the Sumeru mountain.
    -आहारः nectar, ambrosia.
    -इज् a. (nom. sing. देवेट्-ड्) worshipping the gods.
    -इज्यः an epithet of Bṛihaspati, preceptor of the gods.
    -इज्जः 1 an epithet of Indra.
    -2 of Śiva.
    -इष्ट a. dear to gods. (
    -ष्टः) bdellium. (
    -ष्टा) the wild lime tree.
    -ईशः an epithet of (1) Indra. (2) Śiva. (3) Viṣṇu. (4) Brahman. (
    -शी) N. of Durgā also of Devakī mother of Kṛiṣṇa.
    -ईश्वरः N. of (1) Śiva. (2) Indra.
    -उद्यानम् 1 divine garden.
    -2 The Nandana garden.
    -3 a garden near a temple.
    -ऋषिः (देवर्षिः)
    1 a deified saint, divine sage such as अत्रि, भृगु, पुलस्त्य, अङ्गिरस् &c.; एवंवादिनि देवर्षौ Ku.6.84 (i. e. अङ्गिरस्); अथ देवऋषी राजन् संपरेतं नृपात्मजम् Bhāg.; आब्रह्मभुवनाल्लोका देवर्षिपितृमानवाः । तृप्यन्तु पितरः सर्वे मातृमातामहा- दयाः Tarpaṇamantra.
    -2 an epithet of Narada; देवर्षीणां च नारदः Bg.1.13.26.
    -ओकस् n. the mountain Meru or Sumeru.
    -कन्या a celestial damsel, a nymph; also देवकन्यका.
    -कर्दमाः sandal, aloe wood, camphor, saffron pounded together and made into a paste.
    -कर्मन् n.,
    -कार्यम् 1 a religious act or rite, divine command; अनुष्ठितदेवकार्यम् R.12.13.
    -2 the worship of gods.
    -काष्ठम् the Devadāru tree.
    -किरी N. of a Rāgiṇī; ललिता मालती गौरी नाटी देवकिरी तथा । मेघरागस्य रागिण्यो भवन्तीमाः सुमध्यमाः ॥
    -कुटम् a temple.
    -कुण़्डम् a natural spring.
    -कुलम् 1 a temple.
    -2 a race of gods.
    -3 a group of gods.
    -कुल्या the celestial Ganges.
    -कुसुमम् cloves; एलां च देवकुसुमं त्वक्पत्रं देवदारु च Śiva. B.3.14.
    -खातम्, -खातकम् 1 a natural hollow among moun- tains.
    -2 a natural pond or reservoir; Ms.4.23.
    -3 a pond near a temple. ˚बिल a cavern, chasm.
    -गणः a class of gods.
    -गणिका an apsaras; q. v.
    -गतिः the path of देवलोक; अनुज्ञातश्च रामेण ययौ देवगतिं मुनिः A. Rām. 2.1.4.
    -गन्धर्वः an epithet of Nārada. (
    -र्वम्) a particular mode of singing.
    -गर्जनम् thunder.
    -गर्भः see हिरण्यगर्भ; Rām.2.4.23.
    -गायनः a celestial choris- ter, a Gandharva.
    -गान्धारी N. of a Rāgiṇī गान्धारी देवगान्धारी मालवी श्रीश्च सारवी । रामकीर्यपि रागिण्यः श्रीरागस्य प्रिया इमाः ॥
    -गिरिः 1 N. of a mountain; cf. Me.44.
    -2 N. of a town (Daulatabad).
    -गिरी f. N. of a Rāgiṇī.
    -गुरुः 1 an epithet of Kaśyapa (the father of gods).
    -2 of Bṛihaspati (the preceptor of gods).
    -गुही an epithet of Sarasvatī or of a place situated on it.
    -गुह्यम् 1 a secret only known by gods.
    -2 death.
    -गृहम् 1 a temple.
    -2 the place of a king.
    -3 a planetary sphere.
    -ग्रहः a class of demons who causes harmless madness.
    -चरितम् the course of action or practices of the gods; न देवचरितं चरेत्.
    -चर्या the worship or service of gods.
    -चिकित्सकौ (du.) Aśvins, the twin physicians of gods.
    -छन्दः a pearl-necklace having 81, 1 or 18 strings; शतमष्टयुतं हारो देवच्छन्दो ह्यशीतिरेकयुता Bṛi. S.81.32.
    -जनः the gods collectively. ˚विद्या the science of music, dance, other arts &c.; Ch. Up.7.1.2.
    -जातम् a class of gods.
    -जामिः f. a sister of the gods; देवजामीनां पुत्रो$सि Av. 6.46.1.
    -तरुः 1 the holy fig-tree.
    -2 one of the trees of paradise. (i. e. मन्दार, पारिजात, सन्तान, कल्प and हरि- चन्दन); पञ्चैते देवतरवो मन्दारः पारिजातकः । सन्तानः कल्पवृक्षश्च पुंसि वा हरिचन्दनम् ॥ Ak.
    -3 the tree in a village (चैत्यवृक्ष) where the villagers usually meet (Mar. पार).
    -तर्पणम् offerings of water, part of the सन्ध्या ceremony.
    -ताडः 1 fire.
    -2 an epithet of Rāhu.
    -तातः 1 a sacrifice.
    -2 N. of Kaśyapa.
    -तातिः 1 a god.
    -2 divine service; स नो यक्षद् देवताता यजीयान् Rv.3.19.1.
    -तीर्थम् 1 the right moment for the worship of gods.
    -2 the tips of the fingers sacred to gods.
    -दत्त a.
    1 god-given, grant- ed by the gods.
    -2 given to the gods (as a village, &c.).
    (-त्तः) 1 N. of the conch-shell of Arjuna; देवदत्तं धनञ्जयः (दध्मौ) Bg.1.15.
    -2 a certain person (used in speaking of men indefinitely); मुक्तस्ततो यदि बन्धाद्देवदत्त उपाच्छिनत्ति Bhāg.5.14.24; देवदत्तः पचति, पिनो देवदत्तो दिवा न भुङ्क्ते &c.
    -3 one of the vital airs exhaled in yawning; देवदत्तो विजृम्भणे. ˚अग्रजः N. of Buddha.
    -दर्शन a. visiting the gods. (
    -नः) N. of Nārada; यथा प्राह नारदो देवदर्शनः Bhāg.2.8.1.
    -दारु m., n. a species of pine; गङ्गाप्रवाहोक्षित- देवदारु Ku.1.54; R.2.36.
    -दासः a servant or attendant upon a temple.
    (-सी) 1 a female in the service of gods or a temple.
    -2 a courtezan (employed as a dancer in a temple).
    -3 the wild citron tree.
    -दीपः the eye.
    -दुन्दुभिः 1 divine drum; देवदुन्दुभिनिर्घोषो पुष्पवृष्टिश्च खात् पतन् Rām.
    -2 the holy basil with red flowers.
    -3 an epi- thet of Indra.
    -दूतः a divine envoy or messenger, an angel.
    -देवः 1 an epithet of Brahman; Rām.1.43.1.
    -2 of Śiva; अयाचितारं न हि देवदेवमद्रिः सुतां ग्राहयितुं शशाक Ku.1.52.
    -3 of Viṣṇu; Bg.1.15.
    -4 of Gaṇeśa; दृष्टप्रभावो वरदो देवदेवो विनायकः Ks.2.55.
    -दैवत्य a. destined for the god; Ms.2.189.
    -द्रोणी a procession with idols.
    -धर्मः a religious duty or office.
    -धानी the city of Indra; तां देवधानीं स वरुथिनीपतिर्बहिः समन्ताद्रुरुधे पृतन्यया Bhāg. 8.15.23.
    -धान्यम् a kind of grass-grain (Mar. देवभात).
    -धिष्ण्यम् a chariot of the gods (विमान); Bhāg.1. 82.7.
    -नक्षत्रम् N. of the first 14 नक्षत्रs in the southern quarter (opp. to यमनक्षत्रम्).
    -नदी 1 the Ganges.
    -2 any holy river; Ms.2.17.
    -नन्दिन् m. N. of the door- keeper of Indra.
    -2 N. of a grammarian.
    -नागरी N. of the character in which Sanskrit is usually written.
    -नाथः Śiva.
    -निकायः 1 'residence of gods', paradise, heaven; तं तुष्टुवुर्देवनिकायकेतवः Bhāg.1.27.25.
    -2 a host or assembly of gods; Ms.1.36.
    -निन्दकः a blasphe- mer, unbeliever, heretic, atheist.
    -निन्दा heresy, athe- ism.
    -निर्माल्यम् 1 a garland remaining from a sacrifice.
    -निर्मित a. 'god-created', natural.
    -पतिः an epithet of Indra.
    -पादाः 'the royal feet or presence', an honorific term for a king; देवपादाः प्रमाणम्.
    -पथः 1 'heavenly passage', heaven, firmament दिव्यो देवपथो ह्येष नात्र गच्छन्ति मानुषाः Mb.
    -2 the milky way.
    -पशुः any animal con- secrated to a deity.
    -पात्रम् an epithet of Agni.
    -पुर्, -पुरी f. an epithet of Amarāvatī, the city of Indra.
    -पुरोहितः 1 a domestic priest of the gods.
    -2 the planet Jupiter (बृहस्पति).
    -पुष्पम् cloves.
    -पूज्यः an epithet of Bṛihaspati.
    -प्रतिकृतिः f.,
    -प्रतिमा an idol, the image of a deity.
    -प्रश्नः 'consulting deities', astrology, for- tune-telling.
    -प्रसूत a. good-produced (water); Av.6. 1.2.
    -प्रियः 'dear to the gods', an epithet of Śiva; (देवानांप्रियः an irreg. comp. meaning-
    1 a goat.
    -2 a fool, idiot like a brute breast, as in ते$प्यतात्पर्यज्ञा देवानांप्रियाः K. P.
    -3 an ascetic, who renounces the world).
    -बलिः an oblation to the gods.
    -बाहुः 1 N. of a king in the Yadu race.
    -2 N. of a sage; देवबाहुः शतधनुः कृतवर्मेति तत्सुताः Bhāg.
    -ब्रह्मन् m. an epithet of Nārada.
    -ब्राह्मणः 1 a Brāhmaṇa who lives on the proceeds of a temple.
    -2 a venerable Brāhmaṇa.
    -भक्तिः worship or service of the gods.
    -भवनम् 1 the heaven.
    -2> a temple.
    -3 the holy fig-tree.
    -भागः the northern hemisphere.
    -भ m. a god; (-f.) heaven.
    -भूमिः f. heaven; पितुः प्रदेशा- स्तव देवभूमयः Ku.5.45.
    -भूतिः f. an epithet of the Ganges.
    -भूयम् divinity, godhead; विदितमेव भवतां...... परां निर्वृतिमुपेत्य देवभूयं गताः सर्वे न पूर्वपुरुषा इति Rām. Champū.
    -भृत् m. an epithet of
    1 Viṣṇu.
    -2 of Indra.
    -भोगः Pleasure of the gods, heavenly joy; अन्नन्ति दिव्यान् दिवि देवभोगान् Bg.9.2.
    -भोज्यम् nectar.
    -मणिः 1 the jewel of Viṣṇu called कौस्तुभ.
    -2 the sun.
    -3 a curl of hair on a horse's neck; आवर्तिनः शुभफल- प्रदशुक्तियुक्ताः संपन्नदेवमणयो भृतरन्ध्रभागाः (अश्वाः) Śi.5.4; N.1.58.
    -मधु n. divine honey; असौ वा आदित्यो देवमधु Ch. Up.3.1.1.
    -मातृ f. N. of Aditi, mother of gods.
    -मातृक a. 'having the god of rain or clouds as foster-mother', watered only by the clouds, depending on rain-water and not on irrigation, deprived of every other kind of water (as a country); देशो नद्यम्बुवृष्ट्यम्बु- संपन्नव्रीहिपालितः । स्यान्नदीमातृको देवमातृकश्च यथाक्रमम् ॥ Ak.; cf. also वितन्वति क्षेममदेवमातृकाः (i. e. नदीमातृकाः) चिराय तस्मिन् कुरवश्चकासते Ki.1. 17.
    -मानकः the jewel of Viṣṇu called कौस्तुभ.
    -माया the Māyā of gods; ते दुस्तराम- तितरन्ति च देवमायाम् Bhāg.
    -मार्गः the air or sky.
    -मासः the eighth month of pregnancy.
    -मुनिः a divine sage.
    -यजनम् 1 a sacrificial place, a place where a sacrifice is performed; ततस्ते देवयजनं ब्राह्मणाः स्वर्णलाङ्गलैः (कृष्ट्वा) Bhāg.1.74.12. देवयजनसंभवे सीते U.4.
    -2 a place of worship; मण्डलं देवयजनं दीक्षासंस्कार आत्मनः Bhāg.12.11.17.
    -यजि a. making oblations to gods.
    -यज्ञः a sacrifice to the superior gods made by oblations to fire, or through fire to the gods; (one of the five daily sacri- fices of a Brāhmaṇa; see Ms.3.81,85 and पञ्चयज्ञ also).
    -यज्यम्, -यज्या a sacrifice.
    -यात्रा 'an idol- procession,' any sacred festival when the idols are carried in procession; केनापि देवयात्रागतेन सिद्धादेशेन साधुना मत्समक्षमादिष्टा M.5.12-13.
    -यान bestowing मोक्ष; यज्ञस्य देवयानस्य मेध्याय हविषे नृप Bhāg.8.8.2.
    -नः the path leading to मोक्ष; सत्येन पन्था विततो देवयानः Muṇḍ.3.1.6.
    -यानम् a celestial car.
    -युगम् 1 the first of the four ages of the world; also called कृतयुग, सनत्कुमारो भगवान् पुरा देवयुगे प्रभुः Rām.1.11.11.
    -2 an age of the gods comprising four ages of men.
    -योनिः 1 a super- human being, a demigod; विद्याधरो$प्सरोयक्षरक्षोगन्धर्वकिन्नराः । पिशाचो गुह्यकः सिद्धो भूतो$मी देवयोनयः ॥ Ak.
    -2 a being of divine origin.
    -3 fuel used in kindling fire (f. also).
    -योषा an apsaras.
    -रथः a car for carrying the image of god in procession.
    -थम् a day's journey for the sun's chariot.
    -रहस्यम् a divine mystery.
    -राज्, -राजः 1 an epithet of Indra; Rām.7.6.6.
    -2 a king.
    -3 N. of Buddha.
    -रातः 1 an epithet of Parīkṣit.
    -2 a kind of swan or crane.
    -राष्ट्रम् N. of an empire in the Deccan.
    -लक्ष्मम् the Brāhmanical cord.
    -लता the Navamallikā or double jasmine plant.
    -लिङ्गम् the image or statue of a deity; Bhāg.3.17.13.
    -लोकः heaven, paradise; देवलोकस्य चर्त्विजः (प्रभुः) Ms.4.182.
    -वक्त्रम् an epithet of fire.
    -वर्त्मन् n. the sky or atmosphere.
    -वर्धकिः, -शिल्पिन् m. Viśvakarman, the architect of gods.
    -वाणी 'divine voice', a voice from heaven.
    -वाहनः an epithet of Agni.
    -विद्या 1 divine science; Ch. Up.7.1.2.
    -2 the science of Nirukta or etymology; ibid.
    -विभागः the northern hemisphere.
    -विश् f.,
    -विशा a deity.
    -वीतिः food of the gods.
    -वृक्षः the Mandāra tree.
    -व्यचस् a. Ved. occupied by the gods.
    -व्रतम् 1 a religious observance, any religious vow.
    -2 the favourite food of the gods. (
    -तः) an epithet of
    1 Bhīṣma; ततो विनशनं प्रागाद्यत्र देवव्रतो$पतत् Bhāg.1.9.1.
    -2 Kārtikeya.
    -व्रतत्वम् celibacy (ब्रह्मचारिव्रत); देवव्रतत्वं विज्ञाप्य Mb.5.172.19.
    -शत्रुः a demon; स देवशत्रूनिव देवराजः Mb.
    -शुनी an epithet of Saramā, the bitch of the gods.
    -शेखर the damanaka tree (Mar. दवणा).
    -शेषम् the remnants of a sacrifice offered to gods.
    -श्रीः m. a sacrifice. (f.) Lakṣmī.
    -श्रुतः an epithet of
    1 Viṣṇu.
    -2 Nārada.
    -3 a sacred treatise.
    -4 a god in general.
    -संसद् f. देवसभा q. v.
    -सत्यम् divine truth, established order of the gods.
    -संध a. divine.
    -सभा 1 an assembly of the gods (सुधर्मन्).
    -2 a council of a king, council-chamber.
    -3 a gambling-house.
    -सभ्यः 1 a gambler.
    -2 a fre- quenter of gaming-houses.
    -3 an attendant on a deity.
    -4 the keeper of a gambling-house.
    -सहा 1 rules of begging alms (? भिक्षासूत्र); L. D. B.
    -2 N. of a plant.
    -सायुज्यम् identification or unification with a deity, conjunction with the gods, deification.
    -सिंह an epithet of Śiva.
    -सुषिः a tube or cavity (in the heart) leading to the gods; cf. उदान, तस्य ह वा एतस्य हृदयस्य पञ्च देवसुषयः Ch. Up.3.13.1.
    -सू N. of 8 deities (अग्नि, सोम, सवितृ, रुद्र, बृहस्पति, इन्द्र, मित्र and वरुण).
    -सृष्टा an intoxicating drink.
    -सेना 1 the army of gods.
    -2 N. of the wife of Skanda; स्कन्देन साक्षादिव देवसेनाम् R.7.1. (Malli.:-- देवसेना = स्कन्दपत्नी perhaps it merely means 'the army of the gods' personified as Skanda's wife). ˚पतिः, ˚प्रियः an epithet of Kārtikeya.
    -स्वम् 'property of gods', property applicable to religious purposes or endowments; यद्धनं यज्ञशीलानां देवस्वं तद्विदु- र्बुधाः Ms.11.2,26. ˚अपहरणम् sacrilege.
    -सावर्णिः the 13th Manu; मनुस्त्रयोदशो भाव्यो देवसावर्णिरात्मवान् Bhāg. 8.13.3.
    -हविस् n. an animal offered to gods at a sacrifice.
    -हिंसकः an enemy of gods.
    -हूः the left ear; Bhāg.4.25.51.
    -हूतिः f.
    1 invocation of the gods.
    -2 N. of a daughter of Manu Svāyambhuva and wife of Kardama.
    -हेडनम् an offence against the gods.
    -हेतिः a divine weapon.

    Sanskrit-English dictionary > देव _dēva

  • 6 རི་རབ་

    [ri rab]
    mount sumeru, 1 of 10 kings of mountains, -> ri'i rgyal po chen po bcu, center of the world and king of mountains, fabulous sumeru or golden mountain

    Tibetan-English dictionary > རི་རབ་

  • 7 гора Кайлас в Гималаях

    Универсальный русско-английский словарь > гора Кайлас в Гималаях

  • 8 центр вселенной

    Универсальный русско-английский словарь > центр вселенной

  • 9 अमर _amara

    अमर a. [मृ-पचाद्यच् न. त.] Undying, immortal, imperishable; अजरामरवत् प्राज्ञो विद्यामर्थं च चिन्तयेत् H. Pr.3, Ms.2.148. अजरो$मरो$मृतः Bṛi. Up.4.4.25.
    -रः 1 A god, deity.
    -2 N. of a Marut.
    -3 N. of a plant Euphorbia Tirucalli (स्नुहीवृक्ष; Mar. शेर). Tiari- dium Indicum (हस्तिशुण्ड ?; Mar. भुरुंडी).
    -4 Quick-silver.
    -5 Gold.
    -6 A species of pine.
    -7 The number 33. (that being the number of Gods.)
    -8 N. of Amarasiṁha, see below; of a mountain.
    -9 Mystical signification of the syllable उ.
    -1 A heap of bones.
    -रा 1 The residence of Indra (cf. अमरावती).
    -2 The naval string; umbilical cord.
    -3 The womb.
    -4 A house-post (स्थूणा).
    -5 N. of several plants; इन्द्रवारुणी, वटी, महानीली, घृतकुमारी, स्नुही, गुडूची, दूर्वा.
    -री The same as अमरा.
    -Comp. -अङ्गना, -स्त्री a celestial nymph, heavenly damsel; मुषाण रत्नानि हरामराङ्गनाः Śi.1. 51.
    -अद्रिः 'mountain of the gods'; हृतामराद्रिस्थानेन ज्ञापितो भौमचेष्टितम् Bhāg.1.59.2. N. of the mountain Sumeru.
    -अधिपः, -इन्द्रः, -ईशः, -ईश्वरः, -पतिः, -भर्ता, -राजः &c. 'The lord of the gods', epithets of Indra; प्रेमदत्तवदना- निलः पिवन्नत्यजीवदमरालकेश्वरौ R.19.15. शान्तं पापं न वः किंचित् कुतश्चिदमराधिप Rām.2.74.22. sometimes of Śiva and Viṣṇu also,
    -आचार्यः, -गुरुः, -इज्यः, 'preceptor of the gods', epithets of Bṛihaspati.
    -आपगा, -तटिनी, -सरित् f. the heavenly river, an epithet of the Ganges; ˚तटिनीरोधसि वसन् Bh.3.123.
    -आलयः the abode of the gods, heaven, तत्रामरालयमरालमरालकेशि N.
    -उत्तम a. the best of the gods.
    - उपम a. God-like.
    -कण्टकम् N. of the part of the Vindhya range which is near the source of the river Narmadā.
    -कोटः 'the fortress of the immortals', N. of the capital of a (modern) Rajaput state.
    -कोशः, -षः N. of the most popular Sanskṛit lexicon called after the author अमरसिंह. ˚कौमुदी Title of a commentary on अमरकोश.
    -गुरुः 1 Bṛihaspati.
    -2 The planet Jupiter.
    -चन्द्रः Name of the author of Bālabhārata.
    -(रं)जयः Conquering the gods. Bhaviṣya P.
    -जः N. of a tree, a kind of खदिर.
    -तरुः, -दारु 1 a celestial tree, a tree in the paradise of Indra; अमरतरुकुसुमसौरभसेवनसंपूर्णसकलकामस्य Bv.1.28.
    -2 देवदारु
    -3 the wish-yielding tree.
    -दत्तः Name of a lexico- grapher, of a prince. Ks.
    -द्विजः a Brāhmaṇa who lives by attending a temple or idol; or one who superintends a temple.
    -पुरम् 1 the residence of the gods, celestial paradise.
    -2 N. of various other towns.
    -पुष्पः, -ष्पकः 1 N. of several plants (केतक, चूत).
    -2 N. of a kind of grass.
    -3 the wish-yielding tree (कल्पवृक्ष).
    -पुष्पिका N. of a plant (अधःपुष्पीवृक्ष); a kind of anise.
    -प्रख्य, -प्रभ a. like an immortal.
    -प्रभुः one of the 1 names of Viṣṇu.
    -माला N. of a lexicon. (said to be composed by the same author as that of Amarakośa.)
    -रत्नम a crystal.
    -राजः N. of Indra.
    -लोकः the world of the gods, heaven; ˚ता heavenly bliss; तेषु सम्यग्वर्तमानो गच्छत्यमरलोकताम् Ms.2.5.
    -वल्लरी N. of a plant (आकाशवल्ली).
    -सिंहः N. of the author of Amarakośa; he was a Jaina and is said to have been one of the 9 gems that adorned the court of king Vikramāditya. The dates of many of these 'gems' are still doubtful.
    -स्त्री An Apsaras or a nymph of heaven.

    Sanskrit-English dictionary > अमर _amara

  • 10 कनकम् _kanakam

    कनकम् Gold; कनकवलयं स्रस्तं स्रस्तं मया प्रतिसार्यते Ś.3.12; Me.2,39,67.
    -कः 1 The Palāś tree.
    -2 The Dhattūra tree (several other plants as गुग्गुळ, चन्दन, चम्पक &c.)
    -3 Mountain ebony.
    -Comp. -अङ्गदम् a gold brace- let.
    -अचलः, -अद्रिः, -गिरिः, -शैलः epithets of the mountain Sumeru; अधुना कुचौ ते स्पर्धेते किल कनकाचलेन सार्धम् Bv.2.9.
    -अध्यक्षः the treasurer.
    -आह्वः the धत्तूर tree. (
    -ह्वम्) = नागकेशर.
    -आलुका a golden jar or vase.
    -आह्वयः the Dhattūra tree. (
    -यम्) a flower.
    -कदली A species of plantain; क्रीडाशैलः कनककदलीवेष्टनप्रेक्षणीयः Me.79.
    -कारः A goldsmith.
    -क्षारः borax.
    -टङ्कः a golden hatchet.
    -दण्डम्, -दण्डकम् (golden-sticked) the royal parasol.
    -दण्डिका a golden sheath for a sword &c.; Mu.2.
    -निकषः a streak of gold (rubbed on a touch-stone).
    -पट्टम् Gold brocade cloth; पीतं कनक- पट्टाभं स्रस्तं तद्वसनं शुभम् Rām.5.15.45.
    -पत्रम् an ear- ornament made of gold; जीवेति मङ्गलवचः परिहृत्य कोपात् कर्णे कृतं कनकपत्रमनालपन्त्या Ch. P.1.
    -परागः gold-dust.
    -पर्वतः The mountain Meru; Mb.12.
    -पलः a kind of fish. (
    -लम्) a weight of gold (equal to 16 Maṣakas or about 28 grains).
    -प्रभ a. bright as gold. (
    -भा) the महाज्योतिष्मती plant.
    -प्रसवा the स्वर्णकेतकी plant.
    -भङ्गः a piece of gold.
    -रम्भा the स्वर्णकदली plant.
    -रसः 1 a yellow orpiment.
    -2 fluid gold.
    -शक्तिः N. of Kārtti- keya.
    -सूत्रम् a gold necklace; काक्या कनकसूत्रेण कृष्णसर्पो विनाशितः Pt.1.27.
    -स्थली 'a land of gold', gold mine.

    Sanskrit-English dictionary > कनकम् _kanakam

  • 11 नगः _nagḥ

    नगः [न गच्छति, गम्-ड]
    1 A mountain; हिमालयो नाम नगाधिराजः Ku.1.1;7.72; न गजा नगजा दयिता दयिताः Bk. 1.9.
    -2 A tree; अभ्यधावत् क्षितितलं सनगं परिकम्पयन् Bhāg. 1.15.29; Śi.6.79.
    -3 A plant in general.
    -4 The sun.
    -5 A serpent.
    -6 The number 'seven' (from सप्तकुलाचल-गिरि).
    -Comp. -अटनः a monkey.
    -अधिपः, -अधिराजः, -इन्द्रः 1 Himālaya (the lord of mountains); रश्मिष्विवादाय नगेन्द्रसक्तां निवर्तयामास नृपस्य दृष्टिम् R.2.28.
    -2 the Sumeru mountain.
    -अरिः an epithet of Indra; नगाह्वयो नाम नगारिसूनुः Mb.
    -आपगा, -निम्नगा a mountain- river, torrent; संभूयाम्भोधिमभ्येति महानद्या नगापगा Śi.2.1; सपत्नीः प्रापयन्त्यब्धिं सिन्धवो नगनिम्नगाः Śi.2.14.
    -आवासः a peacock.
    -उच्छ्रायः the height of a mountain.
    -उत्था, -मुस्ता N. of a plant (Mar. नागरमोथा).
    1 a bird (in general).
    -2 crow.
    -3 a lion.
    -4 the fabulous animal called शरभ.
    -ज a. produced in a mountain, mountain-born; Bk.1.9. (
    -जः) an elephant.
    -जा, -नन्दिनी epithets of Pārvatī.
    -नदी f. A mountain-river; see नगापगा; विश्रान्तः सन् व्रज नगनदीतीर- जातानि सिञ्चन् Me.
    -पतिः 1 the Himālaya mountain. भजामस्त्वां गौरीं नगपतिकिशोरीमविरतम् A. L.3.
    -2 the moon (as the lord of plants and herbs).
    -भिद् m.
    1 an axe.
    -2 an epithet of Indra; उद्धृतनग नगभिदनुज दनुजकुलामित्र मित्रशशिदृष्टे Āchārya-Ṣaṭpadī 4.
    -3 a crow.
    -मूर्धन् m. the crest or brow of a mountain.
    -रन्ध्रकरः an epithet of Kārtikeya; अभवदस्य ततो गुणवत्तरं सनगरं नगरन्ध्रकरौजसः R.9.2.
    -वाहनः an epithet of Śiva.

    Sanskrit-English dictionary > नगः _nagḥ

  • 12 सौमेरव _saumērava _रुक _ruka

    सौमेरव रुक a. (
    -रवी, -रुकी f.) Relating to or coming from Sumeru.
    -रवम्, -रुकम् Gold; सौमेरवीमधिगतेन नितम्बशोभान् Śi.4.31.

    Sanskrit-English dictionary > सौमेरव _saumērava _रुक _ruka

  • 13 स्वर् _svar

    1
    स्वर् 1 U. (स्वरयति-ते) To find fault, blame, re- prove, censure.
    2
    स्वर् ind.
    1 Heaven, paradise; as in स्वर्लोक, स्वर्वेश्या, स्वर्भानुः, &c.; त्वं कर्मणां मङ्गलमङ्गलानां कर्तुः स्म लोकं तनुषे स्वः परं वा Bhāg.4.6.45.
    -2 The heaven of Indra and the temporary abode of the virtuous after death.
    -3 The sky, ether.
    -4 The space above the sun or between the sun and the polar star.
    -5 The third of the three Vyāhṛitis, pronounced by every Brāhmaṇa in his daily prayers; see व्याहृति.
    -6 Radiance, splendour.
    -7 Water. ind. (used in nom., acc., gen., or loc. case); स्वलंकृतैर्भ- वनवरैविभूषितां पुरंदरः स्वरिव यथामरावतीम् Rām.7.11.5; साधोरपि स्वः खलु गामिताधो गमी स तु स्वर्गमितः प्रयाणे N.6. 99 (herein abl. case, स्वर् = स्वर्गात्).
    -Comp. -अतिक्रमः reaching Vaikuṇṭha (beyond heaven).
    -आपगा, -गङ्गा 1 the celestial Ganges.
    -2 the galaxy or milky way.
    -इङ्गणः a strong wind.
    -गत a. dead.
    -गतिः f.,
    -गमनम् 1 going to heaven, future felicity.
    -2 death.
    -गिरिः Sumeru.
    -जित् m. a kind of sacrifice; यजेत वाश्वमेधेन स्वर्जिता गोसवेन वा Ms.11.74.
    -तरुः (स्वस्तरुः) a tree of paradise.
    -दृश् m.
    1 an epithet of Indra.
    -2 of Agni.
    -3 of Soma.
    -धुनी, -नदी (forming स्वर्णदी) the celestial Ganges; सद्यः पुनन्त्युपस्पृष्टाः स्वर्धुन्यापोनुसेवया Bhāg.1.1.15.
    -भानवः a kind of precious stone.
    -भानुः N. of Rāhu; तुल्ये$पराधे स्वर्भानुर्भानुमन्तं चिरेण यत् । हिमांशुमाशु ग्रसते तन्म्रदिम्नः स्फुटं फलम् Ś.i.2.49. ˚सूदनः the sun.
    -मणिः the sun.
    -मध्यम् the central point of the sky, the zenith.
    -यात a. dead.
    -यातृ a. dying.
    -यानम् dying, death.
    -योषित a celestial woman, apsaras.
    -लोकः the celestial world, heaven.
    -वधूः f. a celestial damsel, an apsaras.
    -वापी the Ganges.
    -वारवामभ्रू (see
    -वधू above); स्वर्वारवामभ्रुवः नृत्यं चक्रुः Cholachampū p.22, Verse 51.
    -वेश्या 'a courtezan of heaven', a celestial nymph, an apsaras.
    -वैद्य m. du. an epithet of the two Aśvins.
    -षा 1 an epithet of Soma.
    -2 of the thunderbolt of Indra.
    -सिन्धु = स्वर्गङ्गा q. v.

    Sanskrit-English dictionary > स्वर् _svar

  • 14 स्वर्गः _svargḥ

    स्वर्गः Heaven, Indra's paradise; अहो स्वर्गादधिकतरं निर्वृतिस्थानम् Ś.7.
    -Comp. -आपगा the celestial Ganges.
    -ओकस्, -सद् m. a god, deity; स्वर्गः स्वर्गसदश्चैव धर्मश्च स्वयमेव तु (उपतिष्ठतु) Mb.14.92.27.
    -काम a. desirous of hea- ven.
    -गतिः, -गमनम् death.
    -गिरिः the heavenly moun- tain Sumeru.
    -तरङ्गिणी the Ganges; पश्य स्वर्गतरङ्गिणी- परिसरे Sūkti.62.
    -तर्षः eager desire for heaven.
    -द, -प्रद a. procuring (entrance into) paradise.
    -द्वारम् heaven's gate, the door of paradise, entrance into heaven; स्वर्गद्वारकपाटपाटनपटुर्धर्मो$पि नोपार्जितः Bh.3.11.
    -पतिः, -भर्तृ m. Indra.
    -पथः the milky way.
    -पर a. desirous of heaven.
    -मार्गः 1 the road to heaven.
    -2 the milky way.
    -रोदःकुहरः the hollow space between heaven and earth; टाङ्कारः स्वर्गरोदःकुहरवलयितस्त्रासकारी न कस्य B. R.1.49.
    -लोकः 1 the celestial region.
    -2 paradise. ˚ईश्वरः
    1 Indra.
    -2 the body (as enjoying felicity in Indra's heaven).
    -वधूः, -स्त्री f. a celestial damsel, heavenly nymph, an apsaras; स्वर्गस्त्रीणां परिष्वङ्गः कथं मर्त्येन लभ्यते.
    -वासः residence in heaven.
    -साधनम् the means of attaining heaven.

    Sanskrit-English dictionary > स्वर्गः _svargḥ

  • 15 ཀུ་ན་ལ་

    [ku na la]
    manal, himalayan pheasant, bird with beautiful eyes which lives in mount sumeru, eldest son of asoka

    Tibetan-English dictionary > ཀུ་ན་ལ་

  • 16 ཀུན་ཏུ་བཟང་མོ་

    [kun tu bzang mo]
    Samantabhadri, Mandarava, female figured in connection with kun tu bzang po, kind of flower growing on the sumeru mountain

    Tibetan-English dictionary > ཀུན་ཏུ་བཟང་མོ་

  • 17 ཁུ་བའི་སློབ་མ་

    [khu ba'i slob ma]
    class of demi-gods on mount sumeru

    Tibetan-English dictionary > ཁུ་བའི་སློབ་མ་

  • 18 ཁོར་ཡུག་ཆེན་པོ་

    [khor yug chen po]
    outer wall of the world, greater horizon from the top of sumeru

    Tibetan-English dictionary > ཁོར་ཡུག་ཆེན་པོ་

  • 19 ཁྱུང་སྐྱུག་

    [khyung skyug]
    kind of gem brought from sumeru by garuda and vomited by him

    Tibetan-English dictionary > ཁྱུང་སྐྱུག་

  • 20 གནས་ཟབ་

    [gnas zab]
    city of asura at foot of sumeru

    Tibetan-English dictionary > གནས་ཟབ་

Страницы

См. также в других словарях:

  • Sumeru — (ind. Myth.), so v.w. Meru …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Sumeru — Sumeru,   mythischer Weltenberg, Meru …   Universal-Lexikon

  • Sumeru — Part of a series on Buddhism Outline · Portal History Timeline · Councils …   Wikipedia

  • Sumeru — Meru Pour les articles homonymes, voir Meru (homonymie). Le Kailash, vénéré des Hindous, Bouddhistes, Jaïns et …   Wikipédia en Français

  • sumeru — –a adj Poco profundo …   Vocabulario dialectal de Acehúche

  • Sumeru —    From Hindu mythology, the world mountain where the gods live. See Olympus …   The writer's dictionary of science fiction, fantasy, horror and mythology

  • Mont Sumeru — Meru Pour les articles homonymes, voir Meru (homonymie). Le Kailash, vénéré des Hindous, Bouddhistes, Jaïns et …   Wikipédia en Français

  • Buddhist cosmology — is the description of the shape and evolution of the universe according to the canonical Buddhist scriptures and commentaries. IntroductionThe self consistent Buddhist cosmology which is presented in commentaries and works of Abhidharma in both… …   Wikipedia

  • Cosmologie bouddhiste — Demande de traduction Buddhist cosmology → …   Wikipédia en Français

  • Mount Meru (mythology) — For the mountain in Tanzania, see Mount Meru (Tanzania). Mount Meru (Sanskrit: मेरु) (also called Sumeru i.e the great Meru ) is a sacred mountain in Hindu, Buddhist cosmology, and Jain mythology considered to be the center of all physical and… …   Wikipedia

  • Asura (Buddhism) — Asura (Sanskrit, Pāli and Korean, Tib: Lha.ma.yin , Jp: Ashura , Cn: Axiuluo ) in Buddhism is the name of the lowest ranks of the deities or demigods of the Kāmadhātu. Origins and etymologyThe Buddhist asuras are broadly derived, in general… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»