Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

spēro

  • 81 nempe

        Cum interrogatione: vt Cic. Nempe negas ad beate viuendum satis esse virtutem? AT. prorsus nego. Doncques nies tu, etc.
    \
        Sine interrogatione. Terent. Nempe omnia haec nunc verba huc redeunt. Certes, Certainement.
    \
        Bene volo ego illi facere, si tu non abnuis. P. nempe de tuo. L. De meo. Plautus. Ce sera doncques du tien, Ouy bien, mais que ce soit du tien.
    \
        Audin'tu? apud Archibulum ego ero argentarium. D. Nempe in foro. D. ibi. Plaut. Voire, au marché.
    \
        Nempe, Responsio. Terent. - causa optima est, Nisi quid pater aliud ait. P. nempe. S. scilicet. Il est ainsi.
    \
        At iam expediam. P. expedies? D. certe Pamphile. P. Nempe vt modo. D. imo melius spero. Terent. Vrayement voire, autant que à ceste heure.
    \
        Legiones abducis a Bruto, quas? nempe illas quas ille ab Antonii scelere auertit. Cic. Certainement celles, etc.
    \
        Scio iam quid velis, nempe me hinc abire vis. Plaut. C'est que tu veuls que je m'en aille d'ici.
    \
        Nempe enim, inquit, daturi estis Consulari viro seruulos aliquos. Plin. iunior. Car aussi bien vous voulez, etc.

    Dictionarium latinogallicum > nempe

  • 82 opera

    ŏpĕra, ae, f. [st1]1 [-] travail (manuel); activité, ouvrage, occupation.    - esse multae operae: demander beaucoup de travail.    - operae cotidianae: les occupations quotidiennes.    - (mercenarii), quorum operae, non quorum artes emuntur, Cic. Off. 1: (mercenaires) dont on paie le travail manuel et non le talent. [st1]2 [-] action faite de propos délibéré, acte, soin, application, attention.    - deditā operā (datā operā): à dessein, exprès, de propos délibéré.    - operā meā: par mes soins, grâce à moi.    - unā operā (eādem operā): du même coup, en même temps, de la même manière.    - eadem opera a praetore sumam syngraphum, Plaut.: du même coup je prendrai un billet chez le préteur.    - ejus operā: par ses soins ou par sa faute.    - operam dare ut: appliquer son action à, travailler à, faire en sorte que.    - da operam ut valeas: prends soin de ta santé.    - operam virtuti dare: s'appliquer à la vertu.    - dare operam alicui, Plaut.: prêter attention à qqn, écouter qqn. [st1]3 [-] peine qu'on prend pour autrui, effort, service, aide, concours, dévouement, bienveillance.    - operam suam polliceri, Sall. C. 28, 1: promettre son concours.    - operā amicorum uti: faire agir ses amis, faire appel au concours de ses amis.    - dare operam alicui: agir pour qqn, aider qqn, rendre service à qqn.    - operae pretium habere (facere): faire oeuvre utile, faire qqch qui en vaut la peine.    - operae pretium est + inf.: il vaut la peine de, il y a intérêt à.    - operae pretium est cognoscere, Cic. Verr. 2, 1: il vaut la peine de connaître... [st1]4 [-] journée de travail; homme de peine, ouvrier, manoeuvre, travailleur, agent.    - operae, ārum, f. plur.: - [abcl]a - manoeuvres, ouvriers, main-d’oeuvre. - [abcl]b - gens payés et soudoyés, mercenaires.    - operae Clodianae, Cic.: les bandes de Clodius.    - ipse dabat purpuram, tantum amici operas, Cic. Verr. 2, 4: il fournissait lui-même la pourpre et ses amis seulement la main-d’œuvre. [st1]5 [-] temps (qu'exige une activité), loisir.    - avec double dat. - operae est mihi: j'ai le temps.    - operae ubi mihi erit, ad te venero, Plaut. Truc.: quand j'aurai le temps, je viendrai te voir.    - deest mihi opera: je n'ai pas le temps.    - non (haud) operae est mihi: je n'ai pas le temps.    - neque consulibus operae erat id negotium agere, Liv. 4: et les consuls n'avaient pas le temps de s'occuper de cela.    - multum operae dabam Scaevolae, Cic. Brut.: je suivais assidûment les leçons de Scévola. [st1]6 [-] produit d'une activité, oeuvre.    - operae araneorum, Plaut.: toiles d'araignées.    - opera peregrinationis hujus, Cic. Att. 15: la relation écrite de ce voyage.
    * * *
    ŏpĕra, ae, f. [st1]1 [-] travail (manuel); activité, ouvrage, occupation.    - esse multae operae: demander beaucoup de travail.    - operae cotidianae: les occupations quotidiennes.    - (mercenarii), quorum operae, non quorum artes emuntur, Cic. Off. 1: (mercenaires) dont on paie le travail manuel et non le talent. [st1]2 [-] action faite de propos délibéré, acte, soin, application, attention.    - deditā operā (datā operā): à dessein, exprès, de propos délibéré.    - operā meā: par mes soins, grâce à moi.    - unā operā (eādem operā): du même coup, en même temps, de la même manière.    - eadem opera a praetore sumam syngraphum, Plaut.: du même coup je prendrai un billet chez le préteur.    - ejus operā: par ses soins ou par sa faute.    - operam dare ut: appliquer son action à, travailler à, faire en sorte que.    - da operam ut valeas: prends soin de ta santé.    - operam virtuti dare: s'appliquer à la vertu.    - dare operam alicui, Plaut.: prêter attention à qqn, écouter qqn. [st1]3 [-] peine qu'on prend pour autrui, effort, service, aide, concours, dévouement, bienveillance.    - operam suam polliceri, Sall. C. 28, 1: promettre son concours.    - operā amicorum uti: faire agir ses amis, faire appel au concours de ses amis.    - dare operam alicui: agir pour qqn, aider qqn, rendre service à qqn.    - operae pretium habere (facere): faire oeuvre utile, faire qqch qui en vaut la peine.    - operae pretium est + inf.: il vaut la peine de, il y a intérêt à.    - operae pretium est cognoscere, Cic. Verr. 2, 1: il vaut la peine de connaître... [st1]4 [-] journée de travail; homme de peine, ouvrier, manoeuvre, travailleur, agent.    - operae, ārum, f. plur.: - [abcl]a - manoeuvres, ouvriers, main-d’oeuvre. - [abcl]b - gens payés et soudoyés, mercenaires.    - operae Clodianae, Cic.: les bandes de Clodius.    - ipse dabat purpuram, tantum amici operas, Cic. Verr. 2, 4: il fournissait lui-même la pourpre et ses amis seulement la main-d’œuvre. [st1]5 [-] temps (qu'exige une activité), loisir.    - avec double dat. - operae est mihi: j'ai le temps.    - operae ubi mihi erit, ad te venero, Plaut. Truc.: quand j'aurai le temps, je viendrai te voir.    - deest mihi opera: je n'ai pas le temps.    - non (haud) operae est mihi: je n'ai pas le temps.    - neque consulibus operae erat id negotium agere, Liv. 4: et les consuls n'avaient pas le temps de s'occuper de cela.    - multum operae dabam Scaevolae, Cic. Brut.: je suivais assidûment les leçons de Scévola. [st1]6 [-] produit d'une activité, oeuvre.    - operae araneorum, Plaut.: toiles d'araignées.    - opera peregrinationis hujus, Cic. Att. 15: la relation écrite de ce voyage.
    * * *
        Opera, operae, pen. corr. Cic. Labeur, Travail, Peine.
    \
        Opera gratuita. Une corvee. B.
    \
        Multae operae et laboris res. Caes. Qui est de grand travail, et de grande peine, Chose laborieuse et penible.
    \
        Spero alicunde hodie me bona opera aut mala Tibi inuenturum esse auxilium argentarium. Plaut. Soit à droict ou à tort.
    \
        Versus nimium celeris operae. Horat. Faicts en haste et à la legiere, Ausquels on n'a point employé assez de peine.
    \
        Eadem opera. Plaut. Tout d'un train, Tout d'un chemin, Par un mesme moyen.
    \
        Summi viri impensam huic scientiae operam dederunt. Quintil. Ont mis grande peine à, etc.
    \
        Maiore opera ibi seruiles nuptiae curari solent. Plaut. Avec plus grande peine et travail.
    \
        Opera mea. Terent. Par moy, Par mon moyen, labeur et diligence, Par mon industrie.
    \
        Orestes et Lycurgus vna opera mihi sunt sodales, qua iste. Plaut. Sont autant mes compaignons, que cestuy.
    \
        Multam operam conferre in res obscuras. Cic. Employer beaucoup de labeur et de travail à vouloir entendre choses obscures.
    \
        Consumere operam in aliqua re. Terent. Y employer sa peine et son labeur.
    \
        Operam dependere et impendere. Colum. Quintil. Mettre peine et travailler, Pener.
    \
        Operam dare alicui rei. Plaut. Mettre peine à quelque chose.
    \
        Operam dare amori. Terent. Aimer, Estre amoureux.
    \
        Dare operam bellis. Ouid. Vaquer à la guerre.
    \
        Dare operam funeri. Cic. Assister aux obseques et funerailles d'un trespassé, Se trouver au convoy.
    \
        Liberis operam dare. Cic. Faire des enfants.
    \
        Dare operam praeceptori. Suet. Le ouir.
    \
        Dare operam studio iuris ciuilis. Cic. Estudier en droict civil.
    \
        Dare operam valetudini. Cic. Entendre à sa santé, En avoir soing.
    \
        Vbi ei dederit operas, ne, etc. Plaut. Apres qu'il luy aura servi.
    \
        Operam dare veteri domino. Plaut. Servir son vieil maistre.
    \
        Dare operam alicui dicitur iudex. Cic. Quand il vaque à l'expedition de son affaire.
    \
        Nunc id operam do, vt per falsas nuptias, etc. Terent. Voila à quoy je travaille.
    \
        Opera danda est, qui famae nostrae capitique consulant. Cic. Il fault mettre peine qu'ils, etc.
    \
        Dedita, vel Data opera facere, Vide DO et DEDO. De faict a pensé.
    \
        Si videam tibi operam esse aut otium. Plaut. Si je voy que tu ayes à faire, ou que tu sois empesché.
    \
        Non opera est Sceledro. Plaut. Sceledrus n'ha que faire, Il est de loisir.
    \
        Operae est. Plaut. Il est necessaire, Il fault.
    \
        Nec Annibali in tanto discrimine rerum, operae esse legationes audire. Liu. Annibal n'ha pas loisir de, etc.
    \
        Pauper, cui opera vita erat. Terent. Qui vivoit de son labeur.
    \
        Experiri opera. Plaut. Experimenter par effect.
    \
        Operam orationis compendi facere. Plaut. Dire en brief et peu de parolles.
    \
        Grauari operam. Plaut. Aider à regret.
    \
        Ad circumagendas molas operam pistori locauit. Gellius. Il loua sa peine à un boulenger pour tourner les meules.
    \
        Non parcam operae. Cic. Je n'espargneray point ma peine.
    \
        Operam perdere, quod et Operam ludere dicitur. Cic. Travailler en vain, Perdre sa peine.
    \
        Periit opera. Cic. La peine est perdue.
    \
        Operam ponere in re aliqua. Cic. Mettre peine.
    \
        Ponere operam alicui. Cic. Entendre à l'affaire d'aucun.
    \
        Bene ponere operam. Cic. Employer bien sa peine.
    \
        Praebere operam alicui. Cic. Luy faire plaisir de sa peine.
    \
        Reddere operam vel operas, Vide REDDO. Rendre sa tasche faicte.
    \
        Haud censebam istarum esse operarum patrem. Plautus. Je n'estimoye pas que mon pere se meslast de tels affaires.
    \
        Sumere operam. Cic. Prendre peine.
    \
        Inanem operam sumere. Horat. Travailler en vain.
    \
        Tribuenda est opera Reipub. vel omnis potius in ea cogitatio et cura ponenda est. Cic. Travailler pour la Republique.
    \
        Opera alicuius vti ad rem aliquam. Cic. S'aider d'aucun.
    \
        Operae, in plurali. Cic. Ouvriers et gents de mestier, ou Manoeuvres, ou Manouvriers.
    \
        Operae. Cic. Facteurs de marchands.

    Dictionarium latinogallicum > opera

  • 83 procedo

    prōcēdo, ĕre, cessi, cessum - intr. -.    - part. passif: in processa aetate Scrib. 100: dans un âge avancé. [st1]1 [-] aller en avant, s'avancer hors de, être saillant, paraître, apparaître.    - procedere ante agmen, Hirt.: marcher en avant de l'armée.    - processum in aciem est, Liv. 25, 21: on marcha au combat.    - procedere loco (e loco, de loco, extra locum): sortir d'un lieu.    - mediā procedit ab aula, Ov. M. 14: elle quitte son palais.    - in pedes procedere nascentem, contra naturam est, Plin. 7, 45: venir au monde par les pieds est contraire à la nature.    - procedit astrum, Virg.: l'astre apparaît.    - in pedes binos fossa procedit, Plin. 17, 159: le fossé a deux pieds de profondeur.    - Lydia super Ioniam procedit, Plin. 5, 110: la Lydie s'étend au-dessus de l'Ionie.    - (illi) voces procedebant contumaces, Tac. An. 4, 60: il lui échappait des paroles hardies. [st1]2 [-] marcher en grande pompe, s'avancer solennellement.    - ratione et viā procedit oratio, Cic.. Fin. 1, 9, 29: le discours a une marche méthodique et réglée. [st1]3 [-] avancer jusqu'à un certain point, aller jusqu'à, marcher.    - contentio eo vecordiae processit ut...Sall. J. 5, 2: la lutte en arriva à ce degré de folie que...    - procedere longius in dando, Cic.: exagérer la bienfaisance.    - procedere aetate usque ad... Cic.: prolonger son existence jusqu'à...    - procedere ad summam Thucydidis, Petr. 2: approcher de la hauteur de Thucydide.    - procedere in multum vini, Liv.: boire avec excès.    - procedere in id furoris, Vell. 2, 80, 2: en arriver à ce point de fureur.    - mentio eo processit ut... Liv.: on en vint à parler de...    - eo vecordiae processit, ut Sall. J. 5, 2: il en vint à ce point de démence, que.    - eo ira processit, ut... Liv. 9, 26, 3: la colère se déchaîna à un point que...    - numquid processit ad forum hodie novi? Plaut. Most. 4, 3, 7: qu'est-il arrivé de nouveau au forum? [st1]4 [-] avancer, faire des progrès, se pousser, faire son chemin, aller son train.    - opere processerant, Caes.: ils avaient poussé leurs travaux.    - procedere studiis, Plin.-jn.: faire des progrès dans l'étude.    - in virtute multum procedere, Cic. Fin. 4, 65: faire de grands progrès dans la vertu. --- cf. Cic. Fin. 3, 6.    - honoribus longius procedere, Cic. Br. 180: aller plus avant dans la carrière des magistratures.    - perspicuum est, quo ciborum conditiones processerint, Cic. Nat. 2, 146: on voit clairement jusqu'où s'est avancé l'art d'assaisonner les mets.    - procedendi libido, Plin. Ep 8, 6, 3: désir de s'élever (dans la société).    - cum stationes procederent, Liv. 5, 48, 7: comme les tours de faction allaient leur train.    - procedere in multum diei, Liv.: se prolonger fort avant dans la journée. [st1]5 [-] marcher, aller (bien ou mal), prospérer, réussir.    - procedere bene (recte, pulchre): avoir un bon résultat, avoir une heureuse issue.    - venenum non processerat, Tac. An. 15, 60: le poison avait été sans effet.    - quibus quum parum procederet ut... Cic. (emploi impers.): comme ils ne réussissaient pas à...    - velut processisset Licinio, Liv.: comme si la chose avait bien tourné pour Licinius.    - intellegunt non numquam summis oratoribus non satis ex sententia eventum dicendi procedere, Cic. de Or. 1, 123: ils se rendent compte que parfois les plus éminents orateurs n'ont pas pour leurs discours le succès qu'ils attendent.    - quasi ei pulcherrime priora maledicta processerint, Cic. Phil. 13, 40: comme si les injures précédentes lui avaient très bien réussi.    - ut omnia prospere procedant Cic. Fam. 12, 9, 2: pour que tout marche bien, ait une heureuse issue.    - absol. si bene processit, Cic. Verr. 3, 227: si les choses ont bien marché.    - si Adranadoro consilia processissent, Liv. 24, 26, 5: si les projets d'Adranadore réussissaient. --- cf. Tac. An. 15, 60.    - mea bene facta rei publicae procedunt, Sall. J. 85, 5: mes services sont utiles à l'état. [st1]6 [-] être avantageux, être utile.    - totidem dies emptori procedent, Cato, R. R. 148: ce sont autant de jours dont bénéficiera l'acheteur.    - illi procedet rerum mensura tuarum, Ov.: c'est à elle que profitera la grandeur de tes exploits. [st1]7 [-] marcher, s'écouler (en parl. du temps); courir (en parl. d'un compte), être compté.    - procedente tempore, Plin. Ep. 6, 31, 17: avec le temps.    - binae oves pro singulis procedant, Varr. R. R. 2, 2, 5: que deux brebis soient comptées comme une.    - iis perinde stipendia procederent ac si...Liv.: que leur temps de service leur comptât comme si... [st1]8 [-] procéder de, émaner de.    - Spiritus a Patre procedit, Vulg.: l'Esprit procède du Père.
    * * *
    prōcēdo, ĕre, cessi, cessum - intr. -.    - part. passif: in processa aetate Scrib. 100: dans un âge avancé. [st1]1 [-] aller en avant, s'avancer hors de, être saillant, paraître, apparaître.    - procedere ante agmen, Hirt.: marcher en avant de l'armée.    - processum in aciem est, Liv. 25, 21: on marcha au combat.    - procedere loco (e loco, de loco, extra locum): sortir d'un lieu.    - mediā procedit ab aula, Ov. M. 14: elle quitte son palais.    - in pedes procedere nascentem, contra naturam est, Plin. 7, 45: venir au monde par les pieds est contraire à la nature.    - procedit astrum, Virg.: l'astre apparaît.    - in pedes binos fossa procedit, Plin. 17, 159: le fossé a deux pieds de profondeur.    - Lydia super Ioniam procedit, Plin. 5, 110: la Lydie s'étend au-dessus de l'Ionie.    - (illi) voces procedebant contumaces, Tac. An. 4, 60: il lui échappait des paroles hardies. [st1]2 [-] marcher en grande pompe, s'avancer solennellement.    - ratione et viā procedit oratio, Cic.. Fin. 1, 9, 29: le discours a une marche méthodique et réglée. [st1]3 [-] avancer jusqu'à un certain point, aller jusqu'à, marcher.    - contentio eo vecordiae processit ut...Sall. J. 5, 2: la lutte en arriva à ce degré de folie que...    - procedere longius in dando, Cic.: exagérer la bienfaisance.    - procedere aetate usque ad... Cic.: prolonger son existence jusqu'à...    - procedere ad summam Thucydidis, Petr. 2: approcher de la hauteur de Thucydide.    - procedere in multum vini, Liv.: boire avec excès.    - procedere in id furoris, Vell. 2, 80, 2: en arriver à ce point de fureur.    - mentio eo processit ut... Liv.: on en vint à parler de...    - eo vecordiae processit, ut Sall. J. 5, 2: il en vint à ce point de démence, que.    - eo ira processit, ut... Liv. 9, 26, 3: la colère se déchaîna à un point que...    - numquid processit ad forum hodie novi? Plaut. Most. 4, 3, 7: qu'est-il arrivé de nouveau au forum? [st1]4 [-] avancer, faire des progrès, se pousser, faire son chemin, aller son train.    - opere processerant, Caes.: ils avaient poussé leurs travaux.    - procedere studiis, Plin.-jn.: faire des progrès dans l'étude.    - in virtute multum procedere, Cic. Fin. 4, 65: faire de grands progrès dans la vertu. --- cf. Cic. Fin. 3, 6.    - honoribus longius procedere, Cic. Br. 180: aller plus avant dans la carrière des magistratures.    - perspicuum est, quo ciborum conditiones processerint, Cic. Nat. 2, 146: on voit clairement jusqu'où s'est avancé l'art d'assaisonner les mets.    - procedendi libido, Plin. Ep 8, 6, 3: désir de s'élever (dans la société).    - cum stationes procederent, Liv. 5, 48, 7: comme les tours de faction allaient leur train.    - procedere in multum diei, Liv.: se prolonger fort avant dans la journée. [st1]5 [-] marcher, aller (bien ou mal), prospérer, réussir.    - procedere bene (recte, pulchre): avoir un bon résultat, avoir une heureuse issue.    - venenum non processerat, Tac. An. 15, 60: le poison avait été sans effet.    - quibus quum parum procederet ut... Cic. (emploi impers.): comme ils ne réussissaient pas à...    - velut processisset Licinio, Liv.: comme si la chose avait bien tourné pour Licinius.    - intellegunt non numquam summis oratoribus non satis ex sententia eventum dicendi procedere, Cic. de Or. 1, 123: ils se rendent compte que parfois les plus éminents orateurs n'ont pas pour leurs discours le succès qu'ils attendent.    - quasi ei pulcherrime priora maledicta processerint, Cic. Phil. 13, 40: comme si les injures précédentes lui avaient très bien réussi.    - ut omnia prospere procedant Cic. Fam. 12, 9, 2: pour que tout marche bien, ait une heureuse issue.    - absol. si bene processit, Cic. Verr. 3, 227: si les choses ont bien marché.    - si Adranadoro consilia processissent, Liv. 24, 26, 5: si les projets d'Adranadore réussissaient. --- cf. Tac. An. 15, 60.    - mea bene facta rei publicae procedunt, Sall. J. 85, 5: mes services sont utiles à l'état. [st1]6 [-] être avantageux, être utile.    - totidem dies emptori procedent, Cato, R. R. 148: ce sont autant de jours dont bénéficiera l'acheteur.    - illi procedet rerum mensura tuarum, Ov.: c'est à elle que profitera la grandeur de tes exploits. [st1]7 [-] marcher, s'écouler (en parl. du temps); courir (en parl. d'un compte), être compté.    - procedente tempore, Plin. Ep. 6, 31, 17: avec le temps.    - binae oves pro singulis procedant, Varr. R. R. 2, 2, 5: que deux brebis soient comptées comme une.    - iis perinde stipendia procederent ac si...Liv.: que leur temps de service leur comptât comme si... [st1]8 [-] procéder de, émaner de.    - Spiritus a Patre procedit, Vulg.: l'Esprit procède du Père.
    * * *
        Procedo, procedis, pen. prod. processi, processum, procedere. Marcher oultre, Proceder.
    \
        Procede tu huc. Terent. Passe avant ici.
    \
        Procedere. Virgil. Sortir de son logis avec grande pompe.
    \
        Etsi aliquantum viae processero. Cic. Jasoit que je soye ja passé quelque peu oultre.
    \
        Foras procedere. Plin. Sortir hors.
    \
        Obuiam procedere. Cic. Aller bien loing au devant.
    \
        Quum paulo longius a castris processisset. Caesar. Quand il se fut un peu esloigné du camp.
    \
        Procedit iste repente e Praetorio. Cic. Il se part.
    \
        Ad forum procedere. Plaut. S'en aller au marché.
    \
        Ad opus procedere. Plin. S'en aller à la besongne.
    \
        Procedite in medium. Cic. Venez, ou marchez avant.
    \
        In multum vini processerat. Liu. Il avoit fort beu.
    \
        In pedes procedere, et pedibus gigni. Plin. Sortir et naistre les pieds devant.
    \
        Matronae in publicum processerunt. Liu. Sont sorties hors, et se sont monstrees.
    \
        In sublime vites procedunt. Columel. Tendent et montent en hault.
    \
        Cubitum nullum processit. Cic. Il n'a pas faict du chemin le long d'une couldee.
    \
        Temere processit. Cicero. Il s'est jecté hors follement et à l'estourdi.
    \
        Procedunt stipendia militibus. Liuius. Leurs gages courent tousjours.
    \
        Processit aliquantum ad virtutis aditum. Cic. Il a quelque peu prouffité en vertu.
    \
        In multum honore formae procedere. Propert. Estre fort beau.
    \
        In philosophia procedere. Cic. Prouffiter.
    \
        Ex paupere et tenui, ad tantas opes per flagitia processit. Plin. iun. Est devenu si riche, Est parvenu à si grande richesse.
    \
        AEtate processit. Cic. Il ha de l'aage, Il est ja aagé.
    \
        Vsque ad adolescentiam meam processit aetate. Cicero. Il a vescu jusques à, etc.
    \
        Processit eo insolentiae. Plin. iunior. Il est venu en si grande arrogance, Il est devenu si arrogant.
    \
        Eoque ira processit, vt Romae, etc. Liu. L'ire s'accreut si fort que, etc.
    \
        Processisset honoribus longius, nisi, etc. Cic. Il eust esté eslevé en plus grandes dignitez et estats, n'eust esté que, etc.
    \
        Studiis procedere. Plin. iunior. Devenir grand personnage par le moyen de son scavoir.
    \
        Quantum operae processerant, tanto aberant ab aqua longius. Caesar. D'autant que plus ils avancoyent leur besongne, etc.
    \
        Num quid processit ad forum hodie noui? Plaut. N'est il rien advenu de nouveau?
    \
        Dies alter et alter processit. Virg. Se passa.
    \
        Totidem dies procedent emptori. Cato. Autant de jours ne courent point, et sont au prouffit de l'acheteur.
    \
        Vbi plerunque noctis processit. Sallust. Apres qu'une partie de la nuict fut passee.
    \
        Quanto eius amplius processerat temporis, tanto, etc. Caesar. D'autant qu'il y avoit ja plus de temps passé.
    \
        - neque ieiuniosiorem Vidi, nec cui minus procedat, quicquid facere occoeperit. Plaut. A qui les choses viennent moins à bien, et se portent plus mal.
    \
        Neque id processit qua vos duxi gratia. Plaut. La chose n'est pas venue à bien, Ne s'est pas bien portee, n'est pas venue en avant.
    \
        Omnia, vt spero, prospere procedent. Cic. Tout ira bien.
    \
        Si Andronodoro consilia processissent. Liu. Si ses entreprinses se fussent bien portees.
    \
        Nihil procedit. Liu. La chose ne s'advance de rien, Ne vient point en avant.

    Dictionarium latinogallicum > procedo

  • 84 quae

        Quae, cuius, cui, Pronomen foemininum a Quis. Interrogatiue aliquando pronuntiatur. Cic. Quae (malum) est ista tua audacia atque amentia? Et quelle est ceste tienne hardiesse?
    \
        Quae tua facilitas, et huiusmodi, per parenthesim posita. Plin. iunior, Sed (quae facilitas tua) hoc magis dabis veniam, quod se non mereri fatentur. Veu la facilité qui est en toy, ou Tant tu es aisé à appaiser.
    \
        Spero enim (quae tua prudentia et temperantia est) hercule, vt, etc. Cic. Veu ta prudence.
    \
        Quae mea mens in suscipienda causa fuit, fides in agenda: eadem vestra in iudicanda sit. Cic. Ayez un mesme vouloir et affection à juger la cause que j'ay eu à la defendre.

    Dictionarium latinogallicum > quae

  • 85 quemadmodum

    quemadmodum (quem ad modum), adv. inter. et conj. [st2]1 [-] de quelle manière? comment? [st2]2 [-] comme, de même que. [st2]3 [-] adv. rel. de liaison (postclassique): [de cette manière] = ainsi, par exemple.    - venio nunc ad istius, quemadmodum ipse appellat, studium, ut amici, morbum et insaniam, Cic. Verr. 2, 4, 1: j'en arrive maintenant à cette passion, comme il l'appelle, à sa maladie et à sa folie, selon ses amis.    - exegisti a me, Novate, ut scriberem quemadmodum posset ira leniri, Sen.: tu exiges de moi, Novatus, que j'écrive comment on peut calmer la colère.
    * * *
    quemadmodum (quem ad modum), adv. inter. et conj. [st2]1 [-] de quelle manière? comment? [st2]2 [-] comme, de même que. [st2]3 [-] adv. rel. de liaison (postclassique): [de cette manière] = ainsi, par exemple.    - venio nunc ad istius, quemadmodum ipse appellat, studium, ut amici, morbum et insaniam, Cic. Verr. 2, 4, 1: j'en arrive maintenant à cette passion, comme il l'appelle, à sa maladie et à sa folie, selon ses amis.    - exegisti a me, Novate, ut scriberem quemadmodum posset ira leniri, Sen.: tu exiges de moi, Novatus, que j'écrive comment on peut calmer la colère.
    * * *
        Quemadmodum soles. Cic. Comme tu as de coustume.
    \
        Quemadmodum, aliquando interrogatiue ponitur. Cicero, Quemadmodum est asseruatus? Comment a il, etc.
    \
        Excogitat quemadmodum mense illo, etc. Cic. Comment.
    \
        Quemadmodum spero. Cic. Comme j'espere.

    Dictionarium latinogallicum > quemadmodum

  • 86 vllus

        Vllus, vlla, vllum. Cic. Aucun, Quelque. Ponitur vel negatiue: vt, Non est vllus qui currat. Vel interrogatiue: vt, Estne vllus qui currat? Vel subiunctiue: vt, Si vllus me vocabit, statim veniam.
    \
        Si vllo modo est vt possit, quod spero fore. Terent. Si en quelque maniere ce que j'espere se peult faire.

    Dictionarium latinogallicum > vllus

  • 87 voluptas

    voluptās, ātis, f. [st2]1 [-] plaisir (de l'âme), satisfaction, contentement, jouissance. [st2]2 [-] plaisir (des sens), volupté, sensualité. [st2]3 [-] au plur. plaisirs, spectacles, jeux, fêtes. [st2]4 [-] Hyg. Arn. semence génitale. [st2]5 [-] la Volupté (personnifiée).
    * * *
    voluptās, ātis, f. [st2]1 [-] plaisir (de l'âme), satisfaction, contentement, jouissance. [st2]2 [-] plaisir (des sens), volupté, sensualité. [st2]3 [-] au plur. plaisirs, spectacles, jeux, fêtes. [st2]4 [-] Hyg. Arn. semence génitale. [st2]5 [-] la Volupté (personnifiée).
    * * *
        Voluptas, voluptatis, pen. prod. Plaisir, Aise, Volupté.
    \
        Voluptatem magnam nuntias. Terent. Tu m'annonces de joyeuses nouvelles.
    \
        Voluptas mea, Blandientis vox. Plaut. Mon plaisir, Mon soulas.
    \
        Diuina voluptas. Lucret. Un grand plaisir qu'on prend à contempler les choses celestes et divines.
    \
        Liquida et pura. Lucretius. Qui n'est point entremeslee de fascherie.
    \
        Nulla est syncera voluptas. Ouid. Pure et entiere, Sans quelque fascherie.
    \
        Torua voluptas frontis. Claud. Quand un homme ha bonne grace à tenir sa majesté et gravité, Quand la severité qu'on veoit en la face d'un homme, ne desplaist point.
    \
        Viua voluptas prati. Claud. Le plaisir de veoir l'herbe verde et les fleurs d'un pré.
    \
        Voluptatem eius capio. Plin. iunior. Je prens grand plaisir à luy.
    \
        Duci ad fidem voluptate. Quintil. Estre induict à croire.
    \
        Cum voluptate legere. Cic. Prendre grand plaisir à lire.
    \
        Spero nobis hanc coniunctionem voluptati fore. Cic. Qu'elle nous sera fort joyeuse.
    \
        Haec ipsa mihi sunt voluptati. Cic. Je prens plaisir à cela.
    \
        Semper est in voluptate. Cic. Il est en perpetuel plaisir.
    \
        Voluptas. Cic. Plaisir mondain et charnel, Volupté.

    Dictionarium latinogallicum > voluptas

  • 88 vsus

        Vsus, huius vsus, masc. gen. Cic. Usage, Usance.
    \
        Bellicus vsus. Quintil. Usage de guerre.
    \
        Laborum vsus. Luca. Accoustumance, ou Longue experience de, etc.
    \
        Ad medicinae tantum vsum. Plin. On s'en sert, ou On en use seulement en medecine.
    \
        Vsus oculorum cessat. Curt. Quand on ne voit goutte.
    \
        Sermonis vsus. Plin. L'usage de la parolle.
    \
        Vsu bellorum exercitus. Cic. Ayant grande experience touchant le faict de la guerre, Fort experimenté et exercité en guerre.
    \
        Tres biremes adpulere ad vsus commeantium illo mari. Tacit. Pour l'usage, etc.
    \
        Humanis vsibus apta Ceres. Ouidius. Le blé servant à l'usage des hommes.
    \
        Haec sunt in vsu medico. Plin. On use, ou On se sert de ces choses en medecine.
    \
        Peruius vsus tectorum. Virgil. Un passage, ou chemin qui passe à travers du logis.
    \
        Antecedere vsu rerum. Cic. Avoir plus de congnoissance et practique ou experience des affaires qu'un autre.
    \
        Colligere vsum patiendi. Ouid. S'accoustumer à souffrir.
    \
        Conuertere pecuniam publicam in suos vsus. Papinianus. A son prouffit particulier.
    \
        Cuius disciplinae vsus in nostram vsque aetatem descendit. Quintil. Est venu, etc.
    \
        Disponere vsum diuitiarum. Quintil. Ordonner comment on doibt user des richesses.
    \
        Phoebe pater, si das vsum mihi nominis huius, etc. Ouid. Si tu me permets user de ce nom, et de t'appeler mon pere.
    \
        - nulli gestanda dabantur Signa ducis: nisi qui scelerum iam fecerat vsum. Lucan. Fors à celuy qui desja estoit usité et accoustumé à faire meschancetez.
    \
        Haberi vsui. Tacit. Estre prouffitable.
    \
        Vsus indiget horum. Virgil. On ha necessairement à faire de ces choses pour s'en servir.
    \
        Quaedam mancipat vsus. Horat. Longue jouissance donne possession, à scavoir par prescription.
    \
        Nescis quo valeat nummus, quem praebeat vsum? Horat. A qui l'argent sert?
    \
        In vsu esse. Plin. Estre en usage.
    \
        Amor dum temperat vsum. Ouid. Tandis que l'accoustumance rendra l'amour plus temperé.
    \
        Vsus, vel vsu venit. Cic. Il advient.
    \
        Mihi vsu venit hoc, scio. Terent. Cela m'est advenu.
    \
        Hoc illud his vsu venire solet, vt quicquid dixerint a, etc. Cic. Cela leur advient souvent que, etc.
    \
        Vsus. Cic. Prouffit, Utilité.
    \
        Vsui esse. Plaut. Servir et aider.
    \
        Non sine vsu fuerit, introspicere illa primo aspectu leuia. Tacit. Cela ne sera point sans prouffit, Cela prouffitera.
    \
        Ex vsu nostro est. Terent. C'est nostre prouffit.
    \
        Deos curam rerum humanarum agere credi, ex vsu vitae est. Plin. Il est utile et prouffitable à la vie humaine.
    \
        Ex suo vsu. Tacit. Pour son prouffit.
    \
        Ex vsu temporis huc illuc meabant. Tacit. Quand le temps le requeroit.
    \
        Nunc viribus vsus. Virgil. Il est maintenant besoing de monstrer sa force, Maintenant fault il monstrer, etc.
    \
        De caeteris studiis alio loco dicemus, si vsus fuerit. Cic. S'il est besoing.
    \
        Mihi sic est vsus: tibi vt opus est facto, face. Terentius. Il fault que je le face ainsi pour ceste heure, Il m'est besoing de le faire ainsi.
    \
        Ad eam rem vsus est tua mihi opera. Plaut. J'ay besoing de ton aide.
    \
        - siquid vsus venerit, Meminisse ego hanc rem vos volo. Plaut. S'il en est besoing.
    \
        Non vsus veniet, spero. Terent. J'espere qu'il n'en sera point de necessité, ou de besoing.
    \
        Vsus. Cic. Conversation.
    \
        Quotidianus vsus. Sallust. Conversation et hantise ordinaire.
    \
        Vsus mihi magnus cum eo. Cicero. J'ay grande familiarité et privauté avec luy.
    \
        Inter nosmetipsos vetus vsus intercedit. Cic. Nous sommes fort amis et privez ensemble de toute antiquité.

    Dictionarium latinogallicum > vsus

  • 89 audio

    audio, īvī u. iī, ītum, īre ( aus *avidio; vgl. griech. ἀΐω, αἰσθάνομαι, altind. āvнḥ adv. »offenbar, offenkundig«), hören (Ggstz. surdum esse), I) hören = hörend sein, a) Gehör haben u. anwenden können (Ggstz. surdum esse), auribus parum audire, Cato: plus audire, Cato: gravius audire coepisse, Cels.: liquidius audire, Plin.: clarissime audire, Plin.: rectis auribus acutissime audire, submissis nihil (v. den Hirschen), Solin.: apertis atque integris et oculis et auribus nec videre nec audire, Cic.: propter imbecillitatem iam non audire aut non videre, Cels.: audiendi sensu carere, v. Pers., Cic.: audiendi usu carere, v. Ohre, Cels.: per quae foramina facultas audiendi est, Cels. – b) aufhorchen, sein Ohr leihen: PH. Dorio, audi, obsecro. DO. Non audio, Ter.: loquere, audio, Ter.: audisne od. audin? hörst du? Ter.
    II) etwas hören = etwas mit dem Gehör od. (im weitern Sinne) durch Hörensagen od. Lektüre vernehmen, A) im allg.: a) m. Ang. was? od. wen? od. wovon? man hört, α) durch Acc.: vocem alcis, Plaut. (vgl. tum sapientiae vocem audire videar, Cic.): visi audire vocem, sie glaubten eine St. zu hören, Liv.: miseram me, quod verbum audio? Ter.: neque enim novi quicquam audieram, Cic.: quidnam audio? Ter.: quem ego hic audio? Ter. – omnes civiles dissensiones, non solum eas, quas audistis (von denen ihr ge-
    ————
    hört habt), sed eas, quas vosmet ipsi meministis atque vidistis, Cic.: Romanorum audivere, non sensere arma, Iustin.: u. so aud. clamorem, Caes.: galli cantum, Cic.: adventum eius, Curt.: saepe eadem et graviter, dasselbe eindringlich zu hören bekommen, Ter. – im Passiv durch Nom., man hört von etw. od. von jmd. (s. Nipp. Tac. ann. 4, 23), eo ipso die auditam esse eam pugnam ludis Olympiae memoriae proditum est, Cic.: missis levibus copiis, quae ex longinquo in maius audiebantur, die das Gerücht aus der Ferne vergrößerte, Tac.: legionum seditio audita est aliquando, Tac.: Iulius Largus nondum mihi visus ac ne auditus quidem, Plin. ep.: m. Dat. (von), exclamat, ita ut populo patribusque audita vox pariter sit, Liv. 8, 6, 4: u. im Abl. absol., hāc auditā pugnā, Caes.: auditis hostium copiis, Liv.: auditā mutatione principis, Tac. – m. dopp. Acc., te, ut spero, propediem censorem audiemus, Cic.: aud. alqm querentem, gloriantem, klagen, sich rühmen hören, Nep.: im Passiv m. dopp. Nom., tantum Camillus auditus imperator terroris intulerat, Liv.: occupaverat animus prior auditus, der, von dem man zuerst gehört hat, Tac.: hominum clamor, tubarum sonus multiplex auditur (wird als ein vielfaches gehört = vervielfältigt sich), Iustin. – u. im Passiv m. Dat. pers., cui non sunt auditae Demosthenis vigiliae? wem sind nicht zu Ohren gekommen die N. des D. = wer hat nicht gehört von
    ————
    den N. des D.? Cic. Tusc. 4, 44. – Partic. Perf. subst., auditum, ī, n., das Hörensagen, das Gerücht, quin ego, cum peribat, vidi, non ex audito arguo, Plaut.: nihil habeo praeter auditum, Cic.: audito fuit eruditior, Vell. – β) durch Acc. u. Infin.: tintinnire ianitoris impedimenta audio, Afran. fr.: saepe hoc maiores natu dicere audivi, Cic.: se patrem suum audisse dicere mit zweitem Akk. u. Infin., Sempr. Asell. fr.: audiet cives acuisse ferrum, Hor.: et ego regem nostrum Cluilium causam huiusce esse belli audisse videor, ich glaube gehört zu haben, Liv.: cum Augustum Caesarem se ipsum in thorace linteo scriptum legisse audissem, den Aug. Cäsar sagen gehört hatte, Liv. 4, 20, 7: u. so (bei den Histor.) Abl. absol. audito, auf die erhaltene Nachricht, daß usw., zB. audito Q. Marcium regem pro consule per Lycaoniam cum tribus legionibus in Ciliciam tendere, Sall. fr.: audito Machanidam refugisse Lacedaemonem, Liv. – im Passiv m. Nom. u. Infin., Bibulus nondum audiebatur esse in Syria, Cic. – γ) durch Acc. u. Partic.: non eum querentem quisquam audivit, Nep.: idque Socratem audio dicentem, Cic.: ut audivi Phameam mortuum, Cic.: nec ob id quemquam fulmine ictum audimus, Liv. – δ) durch indir. Fragesatz, zB. audin tu, hic quid ait? Ter.: audire volo si est, quem exopto, Acc. fr.: volo tamen audire (ich bin doch neugierig zu hören), quid sit, propter quod etc., Liv.: u. so quid
    ————
    igitur est? inquit; audire enim cupio, quid non probes, Cic.: audio quibus dis violatis expiatio debeatur, Cic.: velut patienter audiret, quis (= quibus) Clitus obterebat laudes eius, Curt.: ubi audivit rex, unde essent, Cic. – u. durch einen Satz m. quod (daß), Cic. Verr. 3, 80: m. ut (wie), Tac. hist. 1, 37. – ε) durch eine Umschr. m. cum od. dum, zB. saepe soleo audire Roscium, cum ita dicat etc., Cic.: auditus est certe, dum ex eo quaerit, Suet. – ζ) audio (ich bekomme zu hören, es heißt von mir) m. folg. dir. Rede: audies ›o virum fortem!‹ Cic. Tusc. 2, 32: audit continuo ›guis homo hic aut quo patre natus?‹ Hor. sat. 1, 6, 29. – u. audio alqm ( ich höre jmd. sagen) m. folg. dir. Rede, quam multas matres audivi illo tempore ›quidnam volui, quae peperi?‹ Sen. contr. 2, 5 (13), 3: ut audivi veterem convivam ›hic nescio quid boni debet esse‹, Petron. 33, 8. – b) m. Ang. wovon? = worüber? durch de u. Abl., illos, de quibus audivi et legi, Cic.: multa falsa de me audierunt, multa ad eos improbi detulerunt, Cic.: quod quisque eorum de quaque re audierit aut cognoverit, Caes.: rescripsi epistulae maximae; audi (brieflich) nunc de minuscula, Cic.: nihildum de reditu Caesaris audiebatur, es verlautete noch nichts über usw., Cic. – c) m. Ang. woher? = von wem? durch Advv., unde quidque auditum dicant, Plaut. trin. 218: is, unde te audisse dicis, Cic. de or. 2, 285. – od. durch die Praepp. ab, ex od. de m. Abl.
    ————
    (s. Madvig Cic. de fin. 1, 39. p. 81), laeti et audiere ab novo duce novum consilium, Liv.: e Davo audivi, Ter.: audivi a od. ex maioribus natu m. folg. Acc. u. Infin., Cic.: quando hoc quisquam ex te (aus deinem Munde), Caesar, audivit? Cic.: saepe ex eo (aus seinem Munde) audivi, Cic.: non hoc nunc primum audit privatus de amico, reus ab accusatore, Cic.: quid est quod audivi de Bruto? Cic.: cum de te ex te ipso audiebam (durch briefliche Mitteilung), Cic. – quid ego ex te audio? u. quod facinus od. scelus ex te audio u. dgl., oft bei Plaut. (s. C. F. W. Müller Nachtr. zur plautin. Pros. S. 99 u. 117). – d) m. Ang. woher? = von wo aus? noctu audita (est) ex delubro vox, abstinerent manus, Liv. 29, 18, 16: iamque e Macedonum castris signorum concentus et totius exercitus clamor audiebatur, Curt. 7, 11 (43), 25: armorum crepitus et tubae sonitus auditos e caelo, Plin. 2, 148. – e) m. Ang. gegen wen? durch in m. Akk., quod se in eum audisse dixisset, weil er behauptet hätte, etwas Nachteiliges über ihn gehört zu haben, Cic. de or. 2, 285. – f) absol.: mane audi, Pacuv. fr.: se non audivisse (habe es nicht gehört), sed vidisse dicit, Cic.: audivi (ich habe es gehört) et credo, Ter.: recte audivisti, Plaut.: ut audio, ut audimus (parenthet.), Cic. u. Liv.: ades, audi paucis (mit wenigen Worten), Ter.: audi (schriftlich) nunc ad omnes (epistulas), Cic.
    B) insbes.: a) hören, anhören, α) eine vortragen-
    ————
    de Pers., eine vorgetragene Mitteilung, audire alqm facile, Cic.: alqm lubenter studioseque, Cic.: alqm diligenter, Quint.: alqm attentissime, Cic.: a vobis sic audior, ut numquam benignius neque attentius quemquam auditum putem, Cic.: Rhodii cum silentio auditi sunt, Liv.: cum audiretur silentio M. Caelius tribunus plebis, Cic.: auditus est magno silentio, Cic.: quidquid tribunus plebis loquitur assuestis ae qui audire, Liv.: ne in senatu quidem ae quis auribus audiebatur, Liv.: non secundis auribus patrum auditus est consul, Liv.: eam sententiam haud ae quioribus animis quam ipsorum quondam postulatum Latinorum patres audierunt, Liv.: id Philotas haud iniquo animo audiebat, Curt.: litterae consulum ingenti laetitiā et in curia et in contione auditae, Liv.: ubi (Cicero) eo ipso anno adversus Antonium (als er seine Rede gegen A. hielt) cum admiratione eloquentiae auditus fuerat, Liv. fr. 48 H. (50 W.): m. Dat. (von), auctores signa relinquendi et deserendi castra non uni aut alteri militi sed universis exercitibus palam in contione audiuntur, Liv. 5, 6, 14. – v. Richter, anhören, vernehmen, verhören, aliis audientibus iudicibus, aliis sententiam ferentibus, Caes.: cum de vinculis educitur audiendus, Amm.: audire de ambitu, Cic.: servum, Suet.: dolos, Verg. – v. Schüler od. Zuhörer, jmd. hören, jmds. Vorträge besuchen u. etw. vortragen hören, über etw. einen Vortrag hören, Zenonem audivisse, Cic.:
    ————
    Polemonem audivisse assidue, Cic.: alqm Romae, Quint.: annum iam audire Cratippum, Cic.: cotidie ad audiendum alqm ventitare, Plin. ep.: audivi Metrodorum, cum de his ipsis rebus disputaret, Cic. – u. ponere iubebam de quo quis audire vellet, Cic.: ponere aliquid, ad quod audiam, volo, Cic. – v. Fürsten, jmdm. Audienz geben, legationes, Suet. Vesp. 24. – β) eine Bitte usw., eine bittende Person hören, anhören, ihr Gehör schenken, sie erhören, bes. v. der Gottheit, alcis preces, Cic.: alcis vota, Hor.: puellas, Hor.: orantem, Ov. – γ) auf eine Pers. od. Sache, die eine Behauptung, einen Einwurf vorbringt od. enthält, beistimmend hören, ihr Glauben schenken, beistimmen (s. Meißner Cic. Tusc. 1, 65), nec Homerum audio, qui ait etc., Cic.: si vos audire vellemus, Cic.: si fabulas audire volumus, Cic.: u. absol., in der Formel audio, das läßt sich hören, ich glaube es schon, Plaut. u. Cic.: non audio, davon will ich nichts hören, Cic.: nil audio, ich will von nichts hören (will von keinem Einwand wissen), Ter. Vgl. Ruhnken Ter. Andr. 3, 3, 20 u. Ter. eun. 2, 3, 79. die Auslgg. zu Cic. Tusc. 2, 46. Bünem. Lact. 7, 3, 13. – δ) auf eine warnende, mahnende Pers. usw. Folge leistend hören, ihr Gehör geben, sie beachten, ihr Folge leisten, sich ihr fügen, m. Acc.: alqm amicissime monentem, Cic.: sapientiam, Cic.: te audi, tibi obtempera, Cic. – v. lebl. Subjj., neque audit currus
    ————
    habenas, Verg.: nec quae (sagitta) magis audiat arcum, Ov.: cornum maxime audit sorbus, carpinus etc., Plin. – m. Dat.: nam istis magis audiendum quam auscultandum censeo, Pacuv. fr.: improbo ac nefario homini ne auscultarent, sibi potius audirent, Apul. – u. so audiens sum m. Dativ, imperiis, Plaut. truc. 125. – in klassischer Prosa m. Dat. nur in der Formel dicto audientem esse, aufs Wort (auf den Befehl) hören, dem Befehle Folge leisten, gehorchen ( Order parieren), dicto sum audiens, Plaut.: dicto me emit audientem, haud imperatorem sibi, zum Gehorchen, nicht zum Gebieten hat er mich sich angeschafft, Plaut.: non fore dicto audientes milites, Caes.: aut eos, quos misisset, non paruisse, aut qui dicto audientes in tanta re non fuissent, eos vinctos potius quam necatos, Cic. – u. dicto audientem esse alci, jmdm. aufs Wort gehorchen, jmds. Befehle Folge leisten, vilicus domino dicto audiens sit, Cato: si potest tibi dicto audiens esse quisquam, Cic.: dicto audiens fuit iussis absentium magistratuum, Nep.: ne plebs nobis dicto audiens atque oboediens sit, Liv. – b) ( wie ἀκουω) sich nennen hören, α) m. einem Nom. od. Infin., so u. so genannt werden, für den u. den od. das gelten, Matutine pater, seu Iane libentius audis, Hor.: rexque paterque audisti, Hor.: si divini puelli haec mater audierit, Apul.: Cenchreae, quod oppidum audit nobilissimae coloniae Corinthiensium,
    ————
    Apul.: si curas esse quod audis, Hor.: quod montem fodisse audit Amphitryoniades, Catull. – β) m. Advv., bene audire ( wie καλῶς ἀκούειν), gelobt werden, in gutem Rufe ( wohl angeschrieben) stehen; Ggstz. male ( selten graviter) audire (κακῶς ἀκούειν), getadelt ( gescholten) werden, in üblem Rufe ( schlecht angeschrieben) stehen, innocentes ergo et verecundi sunt, ut bene audiant et ut rumorem bonum colligant, Cic.: qui me idcirco putent bene audire velle, ut ille male audiat, Cic.: si erum insimulabis avaritiae, male audies, Ter.: erat surdaster M. Crassus, sed aliud molestius, quod male audiebat, Cic. – m. Ang. von seiten wessen? = bei wem? durch ab u. Abl., velle bene audire a parentibus, a propinquis, a bonis etiam viris, Cic. de fin. 3, 57. – m. Ang. wodurch? im Abl., quod illorum culpā se minus commode audire arbitrarentur, Cic. Verr. 3, 134: iterum falso crimine male audit, Sen. contr. 7, 1 (16), 8. – bei Spät. auch male audire in alqa (in bezug auf usw.), zB. in Maevia Galla nupta, Macr. sat. 2, 2, 6: in scortis, Ps. Quint. decl. 377 in. – c) übtr., als nachaug. gramm. t. t., α) etw. in dem u. dem Sinne hören, d.i. verstehen, ut Vulcanum pro igne vulgo audimus, Quint. 8, 6, 24: sic enim auditur ut depugnares, Quint. 8, 5, 12: hoc pro pleno atque perfecto auditur, Gell. 5, 8, 4: ut sic audias ›subruptum‹, tamquam ›certamen erit‹, Gell. 17, 7, 8. – u. β) (wie das spätlat. subaudio) etwas mithö-
    ————
    ren = im Gedanken ergänzen, simul enim auditur coepit, Quint. 9, 3, 58. – Ältere Form des Futur. audibo, Enn. tr. 277 (218): audibis, Enn. com. 4 (7). Caecil. com. 24 u. 113. Plaut. capt. 619 u.a.: zsgzg. Formen (vgl. Georges, Lexik. d. lat. Wortf. S. 81 u. 82) audibat, audibant, Ov. fast. 3, 507. Catull. 84, 8: audin (= audisne), Plaut. mil. 1313. Ter. Andr. 865: Perf. audit, Prop. 4, 9, 39. Sen. contr. 2, 2, 8; 9, 4, 4 u. 10, 1, 13. Suet. Vesp. 19, 2. Tert. ad nat. 1, 7. Corp. inscr. Lat. 3. no. 37, 38, 39 u.a.: ganz gew. (s. Quint. 1, 6, 17) audisse, zB. Plaut. truc. 575. Ter. eun. 115: audisti, Ter. heaut. 685: auditin (= audivistine), Plaut. Pseud. 172: audistis, Ter. Phorm. 349: audisset, ibid. prol. 20. – audivistin (= audivistine), Plaut. Amph. 748 u. 752. – Im Bibellatein in versch. Bedeutungen m. Genet. konstr., s. Rönsch Itala p. 438.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > audio

  • 90 confero

    cōn-fero, contulī, collātum (conlātum), cōnferre, I) zusammentragen, -bringen, 1) übh. von allen Seiten herbeitragend zusammenbringen, zusammenschaffen, von allen Seiten beischaffen, aufhäufen, auf einen Punkt (Haufen) vereinigen, a) eig.: materiam, Caes.: aggerem, Auct. b. Alex.: frumentum, Caes.: arma, einliefern, Caes.: u. so militaria signa, Caes.: cibos ore suo (v. Vögeln), Quint.: membra undique, Hor.: omnia arma ex oppido, Caes. – uvas in fiscellam, Col.: sarcinas, impedimenta, signa in unum locum, Caes.: ligna circa casam, Nep.: dentes in corpore, Ov. – b) übtr., zusammenstellen, zusammenfassen, malend, plura in unam tabulam opera, Quint. – schriftlich, ex immensa diffusaque legum copia optima quaeque et necessaria in paucissimos libros, Suet.: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Iustin. – im Ausdruck, rem in pauca, Plaut.: in versus sic verba sua duos, Ov. – u. (mit zu ergänzendem Objekt) conferamus igitur in pauca, Cic.: ut in pauca conferam, testamento facto mulier moritur, Cic.: quam potero in verba conferam paucissima, Plaut.
    2) beisteuernd zusammenbringen, zusammenschießen, aufbringen, entrichten, beitragen, beisteuern, a) eig. (s. Arntzen Aur. Vict. de vir. ill. 19, 7), aes (v. Volke), Ov.: aes certatim (v. Volke), Val.
    ————
    Max.: so bes. collato aere (durch eine Beisteuer an Geld), zB. alqm funerare, Sen., statuam statuere, Suet.: u. so collatis quadrantibus alqm sepelire, Aur. Vict. – c. pecuniam, pecunias, Cic.: tributi minus, Liv.: ex censu quotannis tributa, Cic.: sextantes in capita (auf den Kopf = à Person), Liv.: quadragena talenta quotannis Delum, Nep.: pecunias ad honores alcis, Cic.: aurum ad redimendam civitatem a Gallis, Liv.: aurum argentumque in publicum (für den Staat); Liv.: pecuniam in (zu) statuas, Cic.: tributum in militare stipendium, Liv.: pecuniam pro parte in commune Siciliae, Cic.: ex nostro nonnihil in commune, Cic.: stipem Apollini, Liv.: Agrippae Menenio sextantes aeris in funus, Plin. – absol. (ohne Ang. was?), nos dabimus, nos conferemus, nostro sumptu, non tuo, Plaut.: date stipes, indulgete, conferte, Ps. Quint. decl.: c. alci ad victum, Quint.: c. in funus, ICt. – b) übtr., pater Tiberi plurimum ad victoriam contulit, Suet. Tib. 4, 1.
    3) zu einem Ganzen vereinigend zusammenbringen, zusammenziehen, vereinigen, a) eig.: vires in unum, Liv.: collatis viribus proelium capessere, Iustin.: u. (bildl.) utrumne sententiae duae collatis viribus novissimam periment? Plin. ep.: e quibus (fontibus) collatae aquae per prona montis flumen emittunt, Curt.: dissimiles et dispares res in unam potestatem (durch chemische Bindung), Vitr. – b) übtr.: α)
    ————
    übh.: post hoc proelium collatum omne bellum est circa Corinthum, zog sich zusammen, Nep.: quae utraque, si in unum conferantur (zusammengezogen [addiert] werden), facile saeculi modum expleverint, Val. Max.: hunc collatis precibus adoramus, mit vereinten B., Arnob. 1, 27. – β) prägn., schaffend zusammensetzen, e singulis non membris, sed frustis collata oratio, Quint.: hominis ortus ex utroque gignentium confertur, Quint.
    4) annähernd, nahe hinbringend zusammenbringen, zusammenstecken, zusammenfügen, ganz nahe bringen, a) eig.: α) in friedlicher Absicht: capita (um heimlich zu sprechen), Cic. Verr. 3, 31. Liv. 2, 45, 7: ora, Apul.: membra (bei der Umarmung), Lucr.: gradom, sich nähern, näher herangehen, Plaut. u. Verg.: palma cum palma collata plausum facit, Sen. – β) (bes. als milit. t. t.) in feindlicher Absicht, castra propius, Liv.: castra in propinquum, castra oppido, Auct. b. Alex.: castra cum hoste, Liv.: u. castra castris (hostis), Cic., Caes. u.a. (s. Held Caes. b. c. 3, 79, 2. Fabri Liv. 23, 28, 9). – bes. c. arma, manum, gradum, pedem, signa, v. Nahgefecht, Handgemenge, v. der förmlichen Schlacht, zB. c. arma cum alqo od. inter se, handgemein werden, Caes. u. Liv.: u. so ferrum et manus cum alqo, Cic.: u. manum cum hoste, Liv., u. bl. manum, Liv. – c. gradum cum alqo, Liv.: collato gradu (Fuß an Fuß, Mann gegen
    ————
    Mann) certare, s. Heräus zu Tac. hist. 2, 42, 11. – c. pedem cum pede, u. bl. c. pedem, einander zu Leibe rücken, Liv. (pedem c. auch sprichw. v. streitenden Parteien vor Gericht, Cic.): u. collato pede, Fuß an Fuß, Mann gegen Mann, zB. ut non missilibus tantum, sed gladiis etiam prope collato pede gereretur res, Liv.: collato pede, quasi singuli inter se decertarent, in eodem vestigio stabant, Curt. – conferre signa, handgemein werden, Cic. (auch bildl., im Wortstreit): c. signa cum Alexandrinis, Cic.: aliquoties comminus c. signa cum Romanis, Liv.: signis collatis (in förmlicher Schlacht) superare exercitus regios, Cic.: u. so signis collatis certare, dimicare, inter se concurrere, Liv.: signis collatis cum hostium legionibus pugnare, Cato fr. – c. arto luctantia nexu pectora pectoribus, Ov.: se viro vir contulit, Mann stellte sich dem Mann (= Mann focht gegen Mann), Verg.: u. absol., mecum confer, ait, mit mir kämpfe, Ov. met. 10, 603. -prägn., collato Marte alqm leto dare, im Handgemenge, Ov.: c. certamina belli inter se, sich miteinander einlassen, Verg.: c. lites, miteinander anbinden, Hor. – b) übtr., mittelst der Rede jmdm. mitteilen, mit jmd. austauschen, wechseln, sermonem, Plaut.: sermonem cum alqo u. in via cum alqo, Cic.: sermones familiares cum alqo, Cic.: sermonem cum alqo de modo et forma sacrae arae, Val. Max.: quadam de re sermonem inter se, Val. Max. – c.
    ————
    omnia sua consilia, Ter.: u. consilia de Romano bello, Liv.: cum ullo aut sermones aut consilia contulit saepius? Cic. – c. iniurias, Tac.: c. haec od. sollicitudines inter se, Cic.: seria cum alqo, Ov.: hoc coram c., Cic.: tum, si quid res feret, coram conferemus, Cic. – m. folg. Relotiv- od. indir. Fragesatz, ideo sum brevior, quod, ut spero, coram brevi tempore conferre quae volumus licebit, Cic.: ibi conferentibus, quid in cuiusque provinciae regione animorom Hispanis esset, Liv. – absol. = sich besprechen, omnes sapientes decet conferre et fabulari, Plaut. rud. 338: c. cum alqo, Augustin. ep. 33, 2: u. nisi contulerimus inter nos, quid finis sit etc., wenn wir nicht untereinander besprochen haben, was usw., Cic. de fin. 2, 4: u. diligentius inter se, Vulg. 2. Mach. 11, 36.
    5) gegenüberstellend zusammenbringen, a) im Kampfe, messen, vires, Liv.: ex propinquo vires, Liv. – b) zur Beurteilung zusammenstellen, zusammenhalten, zum Vergleich herbeiziehen, vergleichen, tesseram hospitalem, Plaut.: exemplum, Komik.: utrorumque facta, Nep.: faciem moresque duarum, Ov.: rationes, die Rechnung vergleichen, Abrechnung halten, Cic. u. (bildl.) Sen.: ebenso accepta et expensa, Sen.: haec omnia summā curā et diligentiā recognita et collata sunt, kollationiert (v. Abschriften), Cic. – Gallicum cum Germanorum agro, Caes.: fortunam Metropolitum cum casu Gomphensium,
    ————
    Caes.: cum illius vita P. Sullae vobis notissimam, Cic.: volumina cum recitatis, Vitr.: conferte Verrem, non ut hominem cum homine comparetis, sed ut pacem cum bello, leges cum vi conferatis, Cic.: quem cum eo conferre possumus non modo ingenii magnitudine, sed etiam animi? Cic. – parva magnis, Cic.: minora maioribus, Auct. b. Alex.: se laudibus alterius, Phaedr.: vitam inter se utriusque, Cic.: bos ad bovem collatus, Varr.
    II) nach einem Punkte hintragen, 1) übh. hinbringen, hinschaffen, hinführen, hinwenden, hinkehren, etw. wohin verlegen, versetzen, setzen, stellen, flüchten, a) eig.: parentes et coniuges illuc, Tac.: nihil domum suam, Nep.: pecunias monimentaque ex fano Herculis in privatam domum, Caes. – suas rationes et copias (seine Spekulationen u. Fonds) in illam provinciam, Cic. – Deiotari legiones in mediam aciem, Auct. b. Alex.: u. so tertiam aciem in sinistrum cornu, Auct. b. Afr.: eodem suum omnem equitatum, Auct. b. Afr. – c. signa ad alqm (zu jmd. stoßen), Liv.: aber (feindl.) signa in laevum cornu, sich mit dem Angriffe gegen den l. Fl. wenden, Liv. – c. iter eo, den Weg dahin nehmen, Brut. in Cic. ep.: ebenso iter Brundisium versus, Cic. – c. propere pedes in curriculum, Varr. fr. – u. bes. c. se, sich begeben, sich flüchten, se alio, Cic.: se continuo c. protinam in pedes, Plaut.: se suaque in naves, Nep.: se in astu,
    ————
    Cic.: se suaque omnia in oppidum, Caes.: se ad hostes, Cic.: se Rhodum, Cic.: se in fanum Veneris, Val. Max.: se ad hospitem (Ggstz. in meritoriam tabernam devertere), Val. Max.: urbs ipsa, quo se fusa contulerat acies, sich geflüchtet hatte, Liv. – m. 1. Supin., se dormitum c., Cic. ep. 9, 26, 1: se eo (dahin) cubitum, Suet. Aug. 6. – v. Lebl., si pituita eo se confert, Cels.: spiritus eodem se contulit, Sen.: c. se in angustum (v. Atomen), Sen. – u. im Passiv, navium pars ex errore eodem conferebatur, wurde ebendahin geführt, Auct. b. Afr.: absol., bene navis agitatur, pulchre haec confertur ratis, wird dahingetragen, Plaut. Bacch. 797. – b) übtr.: α) se conf. m. Ang. wohin? durch ad od. in u. Akk. = sich zu jmd. od. einer Sache in irgend ein Verhältnis begeben, sich an jmd. od. etw. anschließen, sich ihm zuwenden, hingeben, widmen, c. se ad pontificem Scaevolam, Cic.: c. se ad senatus auctoritatem, Cic.: c. se ad amicitiam alcis, Cic.: c. se in amicitiam et fidem (Schutz) alcis, Cic.: c. se in alcis fidem et clientelam, Cic.: c. se ad studium scribendi, ad philosophiae studium, Cic.: ad scribendum se contulit, er wurde Schriftsteller, Hieron.: c. se ad studia litterarum, Cic. – β) etwas schriftlich od. mündlich irgendwohin bringen, aufnehmen, eintragen, irgendwo anbringen, vorbringen, ab utrisque ea, quae commode dici videntur, in suas artes c., Cic.: lamentationes suas etiam in testamentum, Tac.: spes vota-
    ————
    que non prius ad deos quam ad principum aures, Tac. – cur non confertis (nehmt ihr nicht [in den Antrag] auf, warum tragt ihr nicht zugleich darauf an), ne sit conubium divitibus ac pauperibus? Liv. 4, 4, 9. – γ) ein Vorhaben, ein Amt u. dgl. auf eine gewisse Zeit legen, ansetzen, verlegen, omnia in mensem Martium, Cic.: iter suum in posterum diem, Brut. in Cic. ep.: alqd in longiorem diem (Ggstz. alqd repraesentare), Caes.: eo (verst. in Caesaris adventum) omnem belli rationem, Caes.: alcis tertium consulatum eundem in annum, Plin. pan. – u. ein geschichtl. Ereignis chronologisch in od. auf eine Zeit setzen, verlegen, Carthaginis expugnationem in hunc annum, Liv. 27, 7, 5. – δ) in eine gewisse Abteilung, wissensch. Form bringen, totam Academiam ex duobus libris contuli in quattuor, Cic.: ex immensa diffusaque legum copia optima quaeque in paucissimos libros, Suet.: reliquam rusticarum rerum partem in carmen, Col.: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Iustin. – ε) in einen Zustand bringen, übergehen lassen, seditionem in tranquillum, Plaut.: verba ad rem, Ter. – dah. poet. = verwandeln, alqm in saxum, Ov.: corpus in volucrem, Ov.
    2) zuwendend, a) eig., eine Gabe, Kosten u. dgl. zuwenden, darbringen, hergeben, verwenden, bestimmen, pecuniam florenti parti (Partei), Nep.: munera alci, Nep.: praemia alci, Suet.: u. puellae L milia
    ————
    nummum, Plin. ep. – fructum alio, Ter.: eam pecuniam in rei publicae magnum aliquod tempus, Cic.: pecuniam ad beneficentiam liberalitatemque, Cic.: impendia in educationem, Cic.: praedas ac manubias in urbis ornamenta, Cic. – b) übtr.: α) Gedanken, Neigung, Gesinnung, eine Tätigkeit, Zeit u. dgl. wohin wenden, richten, zuwenden, angedeihen lassen, erweisen, anwenden, verwenden, alio animum suum (sein Gelüst), Ter.: animum huc, Ter.: animum ad fodiendos puteos, Auct. b. Alex.: omnes suas curas cogitationesque in rem publicam, Cic.: curam ad philosophiam, Cic.: laudem in commune, jedem für alle Ruhm erwerben (Ggstz. laudem ex communi ad se trahere), Liv.: benignitatis plurimum in alqm, Cic.: benevolentiam erga alqm a pueritia, Cic.: fructum virtutis et ingenii in proximum quemque, Cic.: plurimum ad victoriam, Suet.: plurimum operae, studii, diligentiae, laboris ad conficiendum reditum alcis, Cic.: omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli, sed ad comparationem novi, Cic. – selten schlimme Dinge, maledicta in alqm, Cic.: legem ad perniciem civitatis, in Anwendung kommen lassen, mißbrauchen, Nep. – β) etw. zur Ausführung in jmds. Hand legen, jmdm. übertragen, überlassen, rem ad alqm, Cic.: omnem spem salutis ad clementiam victoris, Cic.: de re publica disputationem in Africani personam et Phili et Laelii, Cic.: curam resti-
    ————
    tuendi Capitolii in L. Vestinum, Tac. – γ) etw. auf jmd. od. etw. übertragen = jmdm. beilegen, als Besitzer, quis non videt species istas hominum collatas in deos aut consilio quodam sapientium... aut superstitione, Cic. de nat. deor. 1, 77. – od. als Urheber jmdm., als Ursache einer Sache beilegen, beimessen, zur Last legen, auf jmd. od. etw. schieben, verbum falso in alqm, Cic.: permulta in Plancium, quae ab eo dicta non sunt, Cic.: suum timorem in rei frumentariae simulationem angustiasque itineris, Caes. – c. culpam od. causam in alqm, Cic.: crimina in alqm, Cic.: falsum crimen in purissimam et castissimam vitam, Cic.: suspicionem in alqm, Cic.: vitia in senectutem, Cic. – δ) confert (v. mehreren conferunt), wie συμφέρει, es ist etw. od. jmdm. zuträglich, förderlich, trägt mit bei, wirkt mit, gew. m. Ang. wieviel? durch aliquid, nihil, multum, plus, plurimum u. dgl., zB. quin etiam aliquid confert et aetas et corpus, Cels.: senecta nihil confert, Plin.: multum veteres Latini (auctores) conferunt, Quint.: non plus contulerunt lecti Cicero aut Demosthenes? Quint.: plurimum oratori confert lectio poëtarum, Quint.: quod contulisse plurimum videtur, Cels.: m. Infin. als Subj., incipiente incremento confert alterna folia circumobruere, Plin. 19, 83. – zugl. m. Ang. wozu? durch Adv. eo (dazu), od. durch ad od. (selten) in u. Akk., od. durch bl. Dat. (s. Herbst Quint. 10, 1, 95. Sillig Plin.
    ————
    35, 67), multum autem eo confert et corporis et nervorum habitus, Cels.: confert etiam aliquid ad somnum silanus iuxta cadens, Cels.: rursus in alia plus prior confert (exercitatio), Quint.: plus scientiae collaturus quam eloquentiae, Quint.: plurimum coeptis contulerunt iactatum exemplar epistulae;... simul rumor dissipatus etc., Suet.: allium voci confert, Plin. – m. Ang. worin? wobei? durch in u. Abl., in morbis cum multum fortuna conferat, Cels. 7. praef. § 4. – Perf. contulĕrunt gemessen, Prop. 2, 3, 25.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > confero

  • 91 confido

    cōn-fīdo, fīsus sum, ere, vertrauen, sich fest verlassen, Vertrauen haben, seiner Sache sicher sein (Ggstz. diffidere, desperare, metuere), α) absol.: satis c., Sall.: nimis c., Cic.: non confidit, Plaut.: u. (parenthet.) ut confido, Cic.: neque milites alio duce (unter einem a. F.) plus confidere aut audere, Liv. – β) m. Dat. (wem?): sibi, Cic. u.a.: legioni maxime, Caes.: alci timide, Ov.: virtuti alcis, Caes.: virtuti constantiaeque alcis, Cic.: pecuniae confidentes, die Geldstolzen, Vitr. – γ) m. Abl. (durch, deutsch auf wen od. was?): socio Ulixe eā maxime arte, Cic.: affinitate alcis, Caes.: celeritate navium et scientiā gubernatorum, Caes.: militum virtute non satis, Cic.: multum naturā loci, Caes.: confisus praesidio legionum trium et munitione fossae, Caes.: tam potenti duce confisus, Liv.: principes parum confisi patientiā nostrā, Plin. pan. – u. (ungewiß od Dat. od. Abl.) Mario parum, Sall.: dis immortalibus, Sall.: optimatibus nihil, Cic.: confisi viribus, Caes. Vgl. Krebs-Schmalz Antib.7 S. 325 f. über conf. m. Dat. u. Abl. – δ) m. de u. Abl.: de salute urbis, Caes.: de consuetudine civitatis, ICt. – ε) m. in u. Abl.: sibi in illa re, *Auct. b. Afr. 19, 2. – ζ) m. Acc. u. Infin. od. (poet.) mit bl. Infin. = das feste Vertrauen hegen, sicher (mit Zuversicht) glauben od. erwarten, der getrosten Hoffnung leben, die feste Überzeugung haben, daß
    ————
    usw., confido rem ut volumus esse, Cic.: confido fore, ut tibi pro tuo summo beneficio gratias agamus, Cic.: id ita futurum esse confido, Cic.: spero, immo confido facile me impetraturum, ut etc., Plin. ep.: si confideret Euander innoxium se rei capitalis argui, Liv.: nisi confideret eum consensu populi Romani consulem declaratum iri, Liv.: quod Romanos re frumentariā intercludi posse confiderent, Caes.: quod aliquando se superiorem esse confideret, Val. Max.: siccare prius confidunt (venti et sol) omnia posse, Lucr.: stulte confisus amari, Tibull. – η) m. allg. Acc. pron., confide omnia (in allen Stücken), Caecil. com. 247. – θ) m. ut u. Konj., Plin. ep. 2, 5, 7 (vgl. Ggstz. diffidere m. ne u. Konj., Lucr. 5, 978). – confiderunt ist zweifelhafte Lesart (jetzt confiderent) bei Liv. 44, 13, 7.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > confido

  • 92 coniunctio

    coniūnctio, ōnis, f. (coniungo), die Verbindung, der Zusammenhang, 1) die räumliche, c. portuum, Cic. Verr. 4, 117: si (caro) coniunctione corporis fovetur (Ggstz. si caro alienata est, d.i. alle Lebenstätigkeit verloren hat), Cels. 5, 26. no. 23. – meton., der Komplex, c. tectorum, Cic. de rep. 1, 41. – 2) die äußere od. innere übh.: a) lebl. Subjj.: α) im allg.: c. ignis et umoris, Varr. LL.: coniunctio confusioque naturae, Cic.: quaedam convenientia et coniunctio naturae, quam vocant συμπάθειαν, Cic. – m. Ang. womit? durch cum m. Abl. od. durch inter se, zB. c. mentis cum externis mentibus, Cic.: inoffensa atque indubitata litterarum inter se c., Quint. – β) als t. t.: αα) als rhet. t. t., die Verbindung der Rede, zB. Cic. part. or. 21. – als rhet. Fig., die Konjunktion (griech. ζεῦγμα), Cornif. rhet. 4, 38. – ββ) als t. t. der Logik, die Begriffsverbindung, Ideenverbindung (gr. συμπεπλεγμένον bei den Stoikern), c. syllogismi, Gell.: quae coniunctio, quae diiunctio vera est, was folgerecht zu verbinden, was zu trennen sei, Cic.: ergo haec quoque coniunctio est ex repugnantibus, Cic.: im Plur., deinde addunt coniunctionum negantiam, Cic. – γγ) als gramm. t. t., konkret, das Bindewort, die Verbindungspartikel, Konjunktion, c. expletiva, Serv.: coniunctiones et praepositiones, Sen.: sequitur coniunctio, Quint.: dissolutum est, quod
    ————
    coniunctionibus verborum e medio sublatis, separatis partibus effertur, Cornif. rhet.: quae (figura) quia coniunctionibus caret, dissolutio vocatur, Quint.: cum demptis coniunctionibus dissolute plura dicuntur, Cic.: neque coniunctiones saepius iterare dubitavit, Suet. – u. der Bindestrich , ›hyphen‹, quae coniunctio dicitur, Prisc. de accent. § 6. p. 520, 8 K. – b) lebender Wesen, die gesellige Verbindung, Beziehung in Staat u. Familie, bei Ang. mit wem? durch Genet. od. durch cum m. Abl.; bei Ang. zwischen wem? durch inter m. Akk., α) im allg.: societas coniunctioque humana, Cic.: communitas coniunctioque humana, Cic.: coniunctio inter homines hominum et quasi quaedam societas et communicatio utilitatum, Cic.: nos ad coniunctionem congregationemque hominum et ad naturalem communitatem sumus nati, Cic.: commune autem animantium omnium est coniunctionis appetitus (Geselligkeitstrieb) procreandi causā, Cic. – v. politischen Verhältnis, guten Vernehmen mit jmd., haec nostra c., haec conspiratio in republica bene gerenda, Cic.: citius cum eo veterem coniunctionem dirimere, quam novam conciliare, Cic.: illam Caesaris coniunctionem defugere, Cic.: Pompeium a Caesaris coniunctione avocare, Cic.: ab huius ordinis (mit diesem Stande) coniunctione depulsi, Cic. – v. nachbarlichen, nostra municipia coniunctione etiam vicinitatis moventur, die nach-
    ————
    barliche Verbindung (in der man mit ihnen steht), Cic. – v. kollegialischen, quaesturae c., Cic.: c. tua cum collega concordiaque vestra, Cic. – v. geselligen, freundschaftlichen im Privatleben, summa nostra c. et familiaritas, Cic.: paterna necessitudo et c., Cic.: c. benevolentiae, Cic.: im Plur., novae coniunctiones, Cic.: coniunctiones necessariorum tuorum, Cic. – β) die Verbindung durch Geburt, Heirat, die Familienverbindung, Verschwägerung, Verwandtschaft, c. nuptialis, Varr.: coniunctiones fratrum, consobrinorum sobrinorumque, Cic.: c. sanguinis, Cic.: c. affinitatis, Cic. – amicitiae coniunctionisque necessitudo, Cic.: quae coniunctio necessitudinem eorum sanxit, Nep.: spero et opto nobis coniunctionem voluptati fore, Cic.: coniunctione Caesaris dignum credi, V. mit dem C., Tac. ann. 4, 39.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > coniunctio

  • 93 dehinc

    de-hinc, Adv., von hier an, hierauf, I) im Raume: a) eig.: interiora Cedrosii, dehinc Persae habitant, Mela 3, 8, 4 (3. § 75): u. so Tac. ann. 4, 5. – b) übtr. zur Bezeichnung der Reihenfolge, hierauf, alsdann, Hor. de art. poët. 144. Sil. 8, 471. – c) zur Angabe der Folge, daraus, daher, Plaut. Cas. 94. Ter. Andr. 190. – II) in der Zeit: a) mit Beziehung auf die gegenwärtige Zeit, wobei man die Zukunft im Auge hat, mit folg. Präsens od. Futurum, von jetzt an, von nun an,profecto nemo est, quem iam dehinc metuam, Plaut.: o faciem pulchram; deleo omnes dehinc ex animo mulieres, Ter.: vos, di, testes facio, me L. Tarquinium Superbum... quācumque dehinc vi possim, exsecuturum, Liv. – at nunc dehinc spero aeternam inter nos gratiam fore, Ter.: at ut scias nunc dehinc Latine iam loquar, Plaut. – mit Zurückversetzung in die Vergangenheit, von da an, seitdem,duplex dehinc fama est, Suet.: cum ex instituto Tiberii omnes dehinc Caesares benificia... aliter rata non haberent, Suet.: quā classe dehinc effusa procorum bella! Val. Flacc. – b) mit Beziehung auf eine andere Zeit, an die mit dehinc angeknüpft wird, mag sie der Zukunft, Vergangenheit od. Gegenwart angehören, und zwar: α) in einfacher Anreihung einer Handlung an die andere, hierauf, sodann, nachher, Eurum ad se Zephyrumque vocat; dehinc talia fatur, Verg.: Sequanos
    ————
    in verba eius adigit; dehinc audito legionum tumultu profectus etc., Tac.: mors quoque, de qua dehinc dicam, ostentis praecognita est, Suet. – β) in der Aufzählung mehrerer Verhältnisse nacheinander, hierauf, alsdann, incipiet ergo putrescere, dehinc laxata ire in umorem et assiduā tabe defluere; tunc exsilient sub montibus flumina, inde aurā tacta manabunt, Sen. nat. qu. 3, 29, 6: post hunc Numa Pompilius Marti et Robigini fecit (opferte), dehinc Tullus Hostilius, dehinc Ancus Martius et ceteri quoque per ordinem, Tert. de spect. 5 extr. – korresp. m. primum, Sall. Cat. 3, 2. Verg. georg. 3, 166 sq.: m. primo, Suet. Aug. 49, 3. – Das Wort dehinc bildet seiner Natur nach einen Jambus (◡–), s. Verg. georg. 3, 167. Hor. epod. 16, 65; de art. poët. 144, wird aber öfter durch Synäresis einsilbig gesprochen, s. Verg. Aen. 1, 131 u. 256. Ov. fast. 6, 788.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > dehinc

  • 94 despero

    dē-spēro, āvī, ātum, āre, keine Hoffnung haben, alle Hoffnung fahren lassen, an etwas verzweifeln, etwas aufgeben, auf etw. verzichten, einer Sache entsagen, a) intr.: de re publica, Cic.: de se, Lact.: de se, de exercitu, de Lepidi fide, Cic.: de Italicis commeatibus, Caes.: desperatum de re publica esse, Liv. – a (von seiten) senatu, Cic. – m. Dat. (s. Kraner Caes. b. G. 7, 50, 4), sibi, Cic. u. Caes.: suis fortunis, Caes.: saluti, Cic.: oppido, an der Behauptung der Stadt, Cic.: verb. diffidere ac desp. rebus suis, Cic. – m. in (an) u. Abl., in ecclesia tua prorsus desperabam, Augustin. conf. 5, 13. – absol., non desperemus, Quint.: subdiffidere coepi; postea vero desperavi, Cic. – insbes., an eines Kranken usw. Aufkommen zweifeln, jmd. aufgeben, desperantibus de eo medicis, Quint.: sibi, Cic.: saluti suae, Cic. – b) tr.: reditum, Cic.: pacem, Cic.: voluntariam deditionem, Liv.: id, Cornif. rhet.: omnia, Cic. – m. folg. Infin. od. Nom. u. Infin., quā posse frui desperat, Ov. met. 9, 724: cur ego desperem fieri sine coniuge mater, Ov. fast. 5, 241. – m. folg. Acc. u. Infin., ista vera esse, Cic.: se quae regi pollicitus esset praestare posse, Nep.: non desperat (rem) impetrari posse, Liv.: u. desperato (Abl. absol.) m. folg. Acc. u. Infin., Curt. 6, 5 (17), 21. – im Passiv, desperatur turpiter quidquid fieri potest, Cic.: desperatis campestribus locis,
    ————
    Caes.: desperatis legibus et iudiciis, Cic.: desperato auxilio, Liv.: desperatis generi od. provinciarum rebus, Nep.: desperatis rebus, in verzweifelter Lage, Liv.: v. Pers., desperatus ab omnibus, Cic. Vgl. desperatus, a, um.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > despero

  • 95 exspecto

    ex-specto (expecto), āvī, ātum, āre, nach einem Ggstde. aus- od. aufschauen, einem Ggstde. entgegensehen, entgegenharren, I) objektiv auf etwas, was kommen, eintreten, geschehen soll, warten, es abwarten, erwarten, dessen gewärtig sein, 1) im allg.: α) m. Acc.: caritatem, Cato: alcis adventum, eventum pugnae, Caes.: transitum tempestatis, Cic.: alius alium exspectantes, Sall.: u. (m. dopp. Acc.) alius alium principem (als Vorgänger) exspectantes, Sall. hist. fr. 1, 40 (45), 20. – v. Lebl., cum aures extremum semper exspectent, Cic. or. 199. – Partiz. Perf. im Abl. absol., nec ultra exspectato, Tac. ann. 12, 7 (vgl. unten no. γ). – Partiz. Perf. subst., ante exspectatum, eher als man erwartete od. dachte (als du erwartetest od. dachtest), Verg. georg. 3, 348. Ov. met. 4, 790 u. 8, 5. Sil. 2, 31. Sen. ep. 114, 17: exspectato ocius od. maturius, schneller (früher), als man erwartet hatte, Vell. 2, 122, 2 H. u. 123, 2: im Plur., diu exspectata vix ad clausulas redeunt, Sen. ep. 114, 16: quis non diversa praesentibus contrariaque exspectatis aut speret aut timeat? Vell. 2, 75, 3. – β) m. folg. indir. Fragesatz: exspecto, quo pacto etc., Plaut.: exspecto, quid tribunus plebis... excogitet, Cic.: exspectantibus cunctis, quid deinde esset imperaturus, Curt.: exsp., quam mox etc., Cic. u. Liv. (vgl. Gronov Liv. 34, 11, 4): exsp., quando etc., Quint. –
    ————
    γ) m. folg. dum, donec, quoad, si: exspectas fortasse, dum dicat etc., Cic.: an exspectatis dum exercitu rursus admoto ferro atque flammā urbem invadat? Sall. fr.: nec ultra exspectato (Abl. absol.), quam dum proficisceretur, Tac. ann. 11, 26: exspectaret, quoad Alexandri filius regnum adipisceretur, Nep. – si exspectasses, donec me consuleres etc., Traian. in Plin. ep. – hanc (paludem) si nostri transirent, hostes exspectabant, Caes. (vgl. Schneider Caes. b. G. 2, 9, 1). – δ) m. folg. ut u. Konj. (s. Brix Plaut. trin. 735. Fabri Liv. 23, 31, 7. Haase zu Reis. Vorl. A. 483), nisi exspectare vis, ut eam sine dote frater nuptum collocet, Plaut.: nisi forte expectatis, ut illa diluam, Cic.: neque exspectant, ut de eorum imperio ad populum feratur, Caes.: exspectasse se, ut etc., Liv.: v. Lebl., mea lenitas hoc exspectavit, ut etc., Cic. Cat. 2, 27. – ε) m. folg. ne u. Konj.: exspecta, ne iniuriam illi facias appellando, Sen. de ben. 5, 20, 6. – ζ) non exsp. m. folg. quin u. Konj.: exspectari diutius non oportere, quin ad castra iretur, Caes. b. G. 3, 24, 5. – η) absol. = warten, verziehen, sich verweilen, ad portam, Cic.: paulum, Quint. – qui Carthagine exspectat, Verg. – 2) insbes.: a) ausharren, bis jmd. mit etwas fertig od. bis etwas zu Ende ist, jmd. od. etw. abwarten, aushalten, oratores multas horas, ausharren, bis die R. fertig plädiert haben, Cic. de or. 1, 166: cenantes haud animo aequo comites, warten, bis die B.
    ————
    mit Essen fertig sind, Hor. sat. 1, 5, 8: quinque in Verrem libros, den Vortrag der f. B. geduldig anhören, Tac. dial. 20: senectus eius exspectabatur, man wartete es ab, bis er im hohen Alter starb, Tac. ann. 16, 9: v. Lebl., exspectavere eum fata, dum... impleret, das V. gab ihm Frist, bis er usw., Curt. 10, 5 (18), 36. – b) übtr., von Lebl., α) verlangen, erheischen, silvarum aliae pressos propaginis arcus exspectant, Verg. georg. 2, 27: neque illae (oleae) procurvam exspectant falcem, ibid. 2, 421. Vgl. Curt. 3, 5 (13), 13. – β) jmd. erwarten = jmdm. bevorstehen, ubi nos uberrima victoriae praemia exspectant, Curt. 6, 3 (7), 5: seu me tranquilla senectus exspectat, seu etc., Hor. sat. 2, 1, 58. – II) subjektiv, mit Spannung, Verlangen, Hoffnung od. Furcht einem Ggstde. entgegensehen, etw. erwarten = auf etw. gespannt sein, harren, etw. vermuten, hoffen, erhoffen, sehnlichst wünschen, ersehnen, befürchten, auch zu gewärtigen haben, entgegensehen, α) m. Acc.: pater exspectat me aut aliquem nuntium, Plaut.: vide iam illum, quem exspectabam, virum, Cic.: longiores epistulas exspectabo vel potius exigam, Cic.: etsi litterae tuae recte sperare iubent, tamen exspecto recens aliquid, Cic. – meam exspectant mortem, wünschen, Ter.: u. so exsp. testamenta, Cic.: complexus meos ardenter, Apul. met. 10, 19; vgl. Ruhnken Rutil. Lup. p. 20. Drak. Liv. 28, 27, 9. – malum, Ter.: poenam,
    ————
    Verg.: paria praemio damna, Plin. pan.: graviora, Curt.: mortem, Ter. u. Sen.: maiorem Galliae motum, Caes. Vgl. Ruhnken Ter. Phorm. 1, 4, 16. – β) alqd ab od. ex m. Abl.: praemia ab se exspectarent, Caes.: a te hoc civitas vel potius omnes gentes non exspectant solum, sed etiam postulant, Cic. – proletarios nominavit, ut ex iis quasi proles civitatis exspectari videretur, Cic.: ut ex sua amicitia omnia exspectarent et ex praeteritis suis officiis reliqua sperarent, Caes. – γ) m. dopp. Acc., ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. sat. 58. – δ) m. folg. Acc. u. Infin.: Luna expectans Hadriam se itiner longum sermone levare, Varro sat. Men. 421: cum exspectaret effusos omnibus portis Aetolos in fidem suam venturos (esse), Liv. 43, 22, 2: exspecto cum magno fenore vitia reditura (esse), Sen. ep. 25, 3: nimis extento desiderio venturum (esse) exspectabam istum, Augustin. conf. 5, 6 (u. so Augustin. de civ. dei 18, 45 extr.; serm. 389, 3): mit spero verb., quid mi hic affers, quam ob rem exspectem aut sperem porro non fore? Ter. Phorm. 1025: mit cupio verb., quod ego exspecto cupioque te ita illud defendere, Cic. Verr. 3, 151. – ε) m. folg. Infin.: nunc exspecto cognoscere ex tuis litteris, quantum etc., Fronto ad Ver. imp. 2, 6. p. 133, 9 N.: exspectas a me audire consilium dei, Augustin. serm. 311, 12 (u. so ibid. 211, 6 u. 393): omnibus iam in consilio exspectantibus audire, si etc., Dict. 5,
    ————
    1. – ζ) m. folg. Fragesatz, exspectando exedor misere (ich vergehe jämmerlich vor Erwartung), quomodo etc., Plaut. Epid. 320. – η) scheinbar absol.: nec gravius quam exspectavissem... evenisset, Cic.: ad verum, ubi minime exspectavimus, pervenimus, Quint.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > exspecto

  • 96 glorior

    glōrior, ātus sum, āri (gloria), sich einer Sache (mit od. wegen einer Sache) rühmen, mit etw. prahlen, großtun, sich viel mit etw. wissen, sich viel auf etw. zugute tun, in etw. seinen Ruhm setzen od. suchen, α) absol.: tu ipse mihi gloriari videbare, Cic.: hic tu me gloriari vetas, Cic.: defendendi haec causā, non gloriandi eloquor, Cic. – m. Ang. wie? durch ein Adv. od. einen Abl., aperte gloriari, Quint.: nimis, Cic.: insolenter, Cic.: falso, Apul.: iure, Cic.: quo modo ipse gloriari solet, Cic.: ita gloriari solent, Quint. (vgl. auch no. β u. γ). – m. Ang. bei wem? durch apud m. Akk., licet enim mihi apud te gloriari, Cic.: dicitur eo tempore glorians apud suos Pompeius dixisse non recusare se etc., Caes.: apud omnes intemperatissime, Apul. – m. Ang. wem gegenüber? gegen wen? durch adversus m. Akk., sed ne adversus te quidem gloriabor, Liv.: nec gloriandi tempus adversus unum est, Liv. – m. Ang. wobei? wovor? durch in m. Abl., in (bei) victoria vel ignavis gloriari licet, Sall.: hos quidem diutius in nostro conspectu (vor unsern Augen) gloriari magno nobis et dedecori et dolori est, Auct. b. Alex. – β) m. Abl.: nominibus veterum, Cic.: alienis bonis, Phaedr.: vitiis solis, Tac.: malis eorum, Iustin.: iisdem amicis, Plin. pan.: iustitiā, Lact.: isto dicto, Aur. Vict.: nimis eo beneficio, Auct. b. Alex.: qui sordido vehiculo erubescit, pretioso gloriabitur,
    ————
    Sen.: Aegyptus alendis augendisque seminibus ita gloriata est, ut etc., rühmte sich des Gedeihens u. der Fruchtbarkeit seiner Saaten so, daß usw., Plin. pan. – m. Ang. wie? durch ein Adv., suā victoriā tam insolenter, Caes.: immodice immodesteque non Hannibale magis victo ab se quam Q. Fabio, Liv. – m. Ang. an wem? durch in m. Abl., sed hoc non concedo, ut quibus rebus gloriemini in vobis, easdem in aliis reprehendatis, Cic.: rogo ergo, domine, ut honestis, ut spero, affectibus meis praestes ut non in me tantum verum et in amico gloriari iudiciis tuis possim, Plin. ep. – m. dopp. Abl., socero illo, seiner als Schw., Ov. met. 6, 176 (vgl. unten mit dopp. Acc.). – γ) m. Genet.: adoriae plenae gloriarer, Apul. met. 7, 16 in. – δ) mit de u. Abl.: num quando vides Tusculanum aliquem de M. Catone illo in virtute principe gloriari? Cic.: si longiorem orationem non cupiditas gloriandi de me, sed necessaria criminum defensio facit, Liv.: m. Ang. wie? durch ein Adv., quoniam pecunias aliorum despicis, de tuis beneficiis intolerantissime gloriaris, Cic. – ε) mit in u. Abl. = in etw. seinen Ruhm setzen od. suchen, nobis quoque licet in hoc quodam modo gloriari, Cic.: propter virtutem enim iure laudamur, in virtute recte gloriamur, Cic. – ζ) m. folg. Infin.: sustinuisse mihi gloriatur bellum Antoni togatus Cicero noster, Cic. ep. ad Brut. 1, 17, 2: nunc gloriantis quamlibet mulierculam vin-
    ————
    cere mollitiā amor Lycisci me tenet, Hor. epod. 11, 23 sq. – η) m. folg. Acc. u. Infin.: vah, gloriare evenisse ex sententia? Ter.: is mihi etiam gloriatur se omnes magistratus sine repulsa assecutum? Cic.: id se reperisse Cassius gloriabatur, Cels.: nec inventos illis toto orbe pares viros gloriatur, Iustin. – m. Ang. unter (bei) wem? durch inter m. Akk., se alterum fore Sullam inter suos gloriatur, Caes.: Ptolemaeus inter suos belli metu pacem Gallos petere gloriatus est, Iustin. – m. Ang. wie? durch ein Adv., quod insolenter adversarii gloriarentur L. Lentulum et C. Marcellum consules creatos, Hirt. b. G. – in eo multum gloriari solent m. folg. Acc. u. Infin. = darein ihren Ruhm zu setzen, daß usw., Cic. – m. Abl. u. m. Acc. u. Infin., non ego secundis rebus nostris gloriabor, duos consules ac duos consulares exercitus ab nobis sub iugum missos, Liv. 23, 42, 7. – θ) m. folg. indir. Fragesatz: gloriatus est expergefactā e somno Caesoniā quantum egisset, dum ea meridiaret, Suet. Cal. 38, 3. – ι) mit Acc. = in bezug auf usw., u. zwar gew. m. allg. Acc. pronom., vellem equidem idem posse gloriari quod Cyrus, Cic.: in eum haec gloriantem impetum facit, Liv.: quod et ipse gloriatur in quadam sua epistula, worauf er sich viel weiß, Vopisc.: u. (zugl. m. de u. Abl.) ut de me ipso aliquid more senum glorier, Cic. – selten m. bestimmtem Acc., rem ineptam, Vopisc. Procul. 12, 8: m. dopp. Acc., victorem Pacorum Ro-
    ————
    manorum, von P. als Besieger der R. viel Rühmens machen, Iustin. 42, 4, 11 (vgl. oben m. dopp. Abl.). – dah. Partiz. Fut. Pass. gloriandus = rühmenswert, beata vita glorianda et praedicanda est, Cic.: nec in misera vita quidquam est praedicabile aut gloriandum, Cic.: tamquam honesta erubescenda sint et inhonesta glorianda, Augustin. – Spätlat. auch se gloriari, sich rühmen, et ego nomine hoc participato me glorier gloriatusque sim, Iul. Val. 2, 17 (5). p. 79, 20 K.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > glorior

  • 97 gratia

    grātia, ae, f. (gratus), die Annehmlichkeit, Wohlgefälligkeit, I) subjektiv: A) eig. = das angenehme, wohlgefällige Wesen, das Wohlgefällige, in vultu, Quint.: verborum, Quint.: gratia non deest verbis, Lieblichkeit, Prop.: in bildenden Künsten (Malerei usw.), das Gefällige, Quint.: von einer Örtlichkeit, villae, die Reize, Plin. ep.: v. Wein, vinis gratiam affert fumus, Plin.: v. Pers., der Liebling, ut unus quolibet in casu gratia nostra fores, Ov. ex Pont. 2, 3, 82. – dah. personif.: Grātiae ( wie Χάριτες), die Grazien, Huldgöttinnen, Töchter des Zeus u. der Eurynome, gew. drei: Euphrosyne (festliche Freude), Aglaia (festlicher Glanz), Thalia (blühendes Glück), die die Anmut des durch Sitte u. Schönheitssinn geregelten, durch Schmuck und Freude gehobenen Beisammenseins versinnbildlichten, Hor. carm. 1, 4, 6; 3, 21, 22. Quint. 10, 1, 82: nach späterer Deutung auch Sinnbilder der Dankbarkeit, Wohltätigkeit, Sen. de ben. 1, 3, 2 sq.
    B) übtr.: 1) die Gunst, die man erweist, Gefälligkeit, Willfahrung, der angenehme Dienst, die Gunstbezeigung, der Gefallen, die Gnade, a) übh.: nullam esse gratiam, quam non capere animus meus posset, Cic.: petivit in beneficii loco et gratiae, Cic.: alci gratiam dare, Ter., od. facere, Plaut., jmdm. willfahren: gratiam dicendi facere, zu reden gestatten,
    ————
    Liv.: u. so gratiam facere reddendi equi, Suet. – dah. α) in gratiam alcis, jmdm. zu Gefallen, zugunsten, wegen, Liv.: in gratiam iudicii, weil das Volk ihn losgesprochen, Liv. – β) Abl. gratiā wegen (eig. aus Gunst, Gefälligkeit), hominum gratiā, Cic.: eā gratiā, deswegen, Ter.: huius accusandi gratiā, Nep.: ineundae fugae gratiā, Val. Max.: laxandi levandique animi gratiā, Gell.: cibi aut potionis gratiā, Liv.: honoris gratiā (s. honor), Cic.: exempli gratiā, zum Beispiel, Cic. u.a. (vgl. exemplum no, III); vollst. pauca tamen exempli gratiā ponam, Quint.: verbi gratiā propter voluptatem, Cic.: dem Genet. vorangestellt, gratiā patris, Lamprid. Heliog. 31, 3. – b) insbes., das Erlassen einer Sache aus Gefälligkeit, die Nachsicht bei usw., iurisiurandi, ICt.: criminum, Suet.: omnium tibi gratiam facio, Liv.: delicti gratiam facere, Nachsicht schenken, nachsehen, Sall.: de cena facio gratiam, bedanke mich, kann nicht kommen, Plaut. – 2) die Erkenntlichkeit, der Dank, gratiam ferre alcis rei, den Dank für etw. davontragen, Liv. (s. Fabri Liv. 22, 26, 4): ab utrisque parem gratiam trahere, Iustin.: gratiam persolvere dis, Cic.: gratias dicere, Apul. (ut pro eo honore vobis multas gratias dicerem, Apul. flor. 16 = 22, 15 Kr.): gratias agere, Dank abstatten, sagen, Cic.: agere gratias magnas od. ingentes, Ter., od. mirificas, Cic.: tibi gratias ago atque habebo summas, Plaut.: agere Romanis gratias, Eutr.: tantae erga
    ————
    me benevolentiae tuae tamque sincerae gratias ago debeoque plurimas, Augustin.: furtive agere gratias et in angulo et ad aurem, Sen.: in quo ei Pompeius gratias egerat, Cic. ep.: etiam in malis gratias agere, Lact.: alci gratias agere de matre, Cic.: senatui pro alqo gratias agere, Cic.: alci pro suo summo beneficio gratias agere, Cic.: agere ei maximas gratias pro beneficiis in matrem, coniugem liberosque impensis, Curt.: timerem ne arrogans esset ob ea laudare, ob quae gratias agerem, Plin. ep. 9, 31, 2: gratias se inter cetera etiam ob hoc agere, quod (weil) etc., Liv. 34, 50, 4 (u. so m. ob u. Akk. auch Treb. Poll. trig. tyr. 10, 9. Apul. flor. 16 in.): agere gratias incipit, quod (daß er) perfidi hominis insidias prudenter cauteque vitasset, Curt.: ago confusioni meae gratias, quod nihil in illo cubiculo vidi praeter matrem et patrem, Sen. rhet.: gratiarum actio, Danksagung, Cic.: ellipt., tamen, genio illius gratias (Dank dem G. jenes!), enatavi, Petron. 57, 10. – gratiam habere alci, Dank wissen, Cic.: u. so gratiam habere magnam od. maximam, Cic. u. Ter.: gratiam habere m. folg. quod (daß usw.), Cic., od. qui u. Konj. (daß er), Cic.: auch gratias habere (von zweien u. mehreren), Liv. 24, 37, 7: u. alci summas gratias habere (v. einem), Plaut. trin. 659: verb. (v. einem) alci maximas infinitasque agere atque habere gratias, quod (daß) etc., Vitr. 6. praef. 4: alci laudes gratiasque habere magnas, Plaut. asin.
    ————
    545: gratiam referre, den Dank abtragen, in der Tat danken, Cic.; u. ironisch, vergelten, es einem wieder entgelten lassen (= sich rächen), Ter. n. Cic.: gratiam referre pro meritis, pro beneficiis, Caes.: gratiam referre bonam od. praeclaram, Cic.: od. meritam debitamque, Cic., od. iustam ac debitam, Cic.: gratiam referre parem, Gleiches mit Gleichem vergelten, Cic.: auch gratias referre, Cic. Planc. 101; Phil. 3, 39: ago tibi gratias, imperator auguste; si possem, etiam referrem, Auson. grat. act. 1. § 1: gratiam rependĕre, Ov., od. reddere, Sall.: v. Lebl., referre gratiam, v. Acker, wenn er Früchte trägt, Col.; u. gratiam reddere, v. Weinstocke, Col. – nullum est neque sincerius neque acceptius genus gratiarum, quam quod etc., Plin. pan. – dah. a) gratia est, ich danke, Ter.: gratia est (sc. tibi), ich bedanke mich = ich muß es abschlagen, Plaut.: dis gratia, cum ita ut volo est, ich danke Gott, wenn usw., Ter.: dis gratia u. gratia dis (verst. est), Gott sei Dank! Ter. u. Ov.: gratia magna Iovi, Tibull. – b) Abl. Plur. grātiīs u. zsgzg. grātis, ohne Entgelt (Vergeltung), ohne Bezahlung, umsonst (Ggstz. pretio, mercede), quae (psaltria) quantum potest aliquo abicienda est, si non pretio, at gratiis, Ter.: gratiis exaedificari atque effici navem, Cic.: tibi gratiis stare navem, nichts koste, Cic.: gratis habitare, Cic.: cave, ne tibi gratis hic constet amor, Ov.: reges Parthos non potest quisquam salutare sine munere;
    ————
    tibi valedicere non licet gratis, Sen. – Bei den szenischen Dichtern (z.B. Plaut. asin. 194; Epid. 474 G. Ter. adelph. 744. Pompon. com. 110) überall nach den besten Hdschrn. gratiis; Cic. Verr. Halm gratiis, C. F. W. Müller gratis.
    II) objektiv, A) eig. = die Gunst, die man bei andern genießt, das Beliebtsein, der Kredit ( während favor die »Beifallsbezeigung«, die »Gunst« die man andern erweist, insbes. die Volksgunst, Begünstigung), gratiam alcis sibi conciliare, Cic.: gratiam (magnam, summam) inire, Cic., ab alqo, Cic., od. apud alqm od. ad alqm, Liv., od. alcis, Curt., bei jmd. sich in Gunst setzen, Gunst erwerben, sich beliebt machen: ut aliquam mihi bonam gratiam quaesisse videar, Cic.: summam ab alqo gratiam inire, Caes.: ab alqo gratiam inisse, quod (weil, daß) etc., Cic.: quia plures ineuntur gratiae, Gunst bei mehreren, Cic.: in gratia esse, in Gunst stehen, beliebt sein, Cic.: L. Murenae provincia multas bonas gratias cum optima existimatione attulit, Cic. – Ggstz., quod apud alios gratiam, apud alios offensionem habet, Plin. 19, 9.
    B) übtr.: 1) das gute Vernehmen (Verhältnis), in dem man mit jmd. steht, das gute Einverständnis, das freundschaftliche Verhältnis, die Freundschaft, in gratiam redire cum alqo, sich mit jmd. wieder aussöhnen, Cic. (dah. reditus in gratiam, Aussöh-
    ————
    nung, Cic.): ebenso in gratiam reverti cum alqo, Liv. u. Petron., cum fato, Sen.: alqm apud alqm ponere in gratia u. in gratia maxima, in Gunst, in große Gunst setzen, Cic.: esse in gratia cum alqo, Cic.: dehinc spero aeternam inter nos gratiam fore, Ter.: in gratiam reducere od. restituere od. redigere, versöhnen, Ter.: porrigere mutuas in gratiam manus, Sen. rhet.: so auch componere gratiam inter eas, Ter.: per gratiam, in Güte, gutwillig, Plaut.: so auch per bonam gratiam, Plaut. (vgl. Brix Plaut. mil. 979): u. so per gratiam od. cum gratia, in Güte, gutwillig, Ter. u. Liv.; Ggstz. sine gratia, nicht in Güte, nicht gutwillig, Sen. rhet. (vgl. Lorenz Plaut. mil. 971): componere alqd cum bona gratia, in aller Güte, Ter.: u. so cum bona gratia alqm dimittere, Cic.: cum mala gratia, in Haß, Ter.: cum gratia imperatoris, zur Zufriedenheit des F., Liv. 29, 1, 9. – 2) die (durch Gunst, guten Kredit erlangte) Macht, das Ansehen, der Einfluß, Cic. u.a.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > gratia

  • 98 horror

    horror, ōris, m. (horreo) = φρίξ, φρίκη, das »Rauhwerden«; dah. I) v. Lebl.: 1) das Starren, a) eig., das Aufstarren einer vorher glatten Oberfläche, vom »heftigen Aufwallen, Wellenschlag« des Meeres, pontus non horrore tremit, Lucan. – vom »Erbeben« des Erdbodens, commissam aciem secutus ingens terrae tremor; nisi illum horrorem soli virorum discursus et mota vehementius arma fecerunt, Flor. – b) übtr., die Rauheit, ille horror dicendi, jene rauhe Sprache, Quint. 8, 5, 34. – 2) das Emporstarren-, Sich-Aufsträuben der Haare, nec ullo horrore comarum terribilis, Val. Flacc.: poet., nullo horrore comarum (des Laubes) excussae laurus, Lucan. – 3) die starrende Höhe eines Gebirges, par horrore, par vertice, par ille nivibus Alpinis Pyrenaeus, Flor. Verg. or. an poët. p. 107, 23 H. – II) von Menschen: 1) das Zusammenfahren (so daß einen die Gänsehaut überläuft), der Schauer, Schauder, vor Kälte, der Frostschauer, bes. wie φρίκη = »Fieberschauer, Fieberfrost, Schüttelfrost« (vgl. Cels. 3, 3), a) eig.: horror validus, Cels.: horrores frigidi, Plin.: horrores febrem praecedentes, Scrib. Larg.: febrium cum horrore et multa membrorum quassatione, Sen.: aquilo horrores excitat, Cels.: horror atque etiam febricula permanet, Cels.: Atticam doleo tam diu: sed quoniam iam sine horrore est, spero esse, ut volumus, Cic. –
    ————
    bei leidenschaftlicher Aufregung, bes. bei Furcht, Angst usw., tremulus maestis orietur fletibus h., Prop. (u. so Ov. met. 9, 345, indem in den Ästen noch menschl. Gefühl war): ciere horrorem membris, Lucr.: mihi frigidus horror membra quatit, gelidusque coit formidine sanguis, Verg. – b) meton., von dem, was Schauer verursacht, nix et caerulei Boreae ferus abstulit horror, Frostschauer, Kälte, Val. Flacc.: multifidus ruptis e nubibus horror effugit, poet. vom Hagel, Val. Flacc.: validi ferri naturae frigidus h., des Eisens mächtige Natur, sein kalter Schauder, Lucr.: serrae stridentis acerbus h., scharfes, durchschauerndes Geräusch, Lucr. – 2) der Schauder = a) das sich durch Stocken des Blutes, Sträuben des Haares, Stierheit des Blicks usw. kundgebende Grausen, Entsetzen (griech. φρίκη), ea res me horrore afficit, Plaut.: di immortales, qui me horror perfudit, Cic.: horror ingens spectantes perstringit, Liv.: me luridus occupat horror, Ov.: incertis lymphata horroribus urbs, Stat.: horror est mit Infin., quod spectare... quoque horror est, was schauerlich mit anzusehen ist, Plin. 28, 4. – meton., der Schrecken, v. Pers., Scipiades, belli fulmen, Carthaginis h., Lucr. 3, 1032; vgl. Val. Flacc. 1, 744: v. einer Botschaft, interea patrias saevus venit horror ad aures, die Schreckensbotschaft, Val. Flacc. 8, 134. – b) der heilige Schauer vor der Gottheit u. allem Heiligen, die heilige-, ehr-
    ————
    furchtsvolle Scheu (vgl. die Auslgg. zu Lucan. 3, 411), hic numinis ingens h., Val. Flacc.: arboribus suus h. inest, Lucan.: animos horrore imbuere, Liv.: perfusus horrore venerabundusque, Liv. – c) v. Schauer der Freude, der Wonneschauer, laetus per artus horror iit, Stat. Theb. 1, 494. – u. so vom Schauer freudiger Bewunderung, his ibi me rebus quaedam divina voluptas percipit atque horror, quod sic natura etc., Lucr. 3, 29 sq.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > horror

  • 99 hui!

    hui! Interj., Ausruf des Staunens, der Verwunderung, des Unwillens, der Erbitterung, des Hohns, ah! ha! ach! aha! wie? was? hui, homunculi quanti estis! eiecti ut natant! Plaut. rud. 154: hui, quam diu de nugis! Cic.: hui, quam timeo quid existimes! Cic.: hui, quam velim scire, utrum ista sollicito animo an soluto legas! Cic.: hui, tam cito? ridiculum, Ter.: hui, babae, basilice te intulisti et facete! Plaut.: hui (aha!), fratrem reliquit! num est hoc non plus annum obtinere provinciam? Cic.: De. Salvos sit; spero, est similis maiorum suorum? Sy. Hui! (Wie?) Ter.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > hui!

  • 100 insperans

    īn-spērāns, antis (in u. spero), nicht hoffend, wider Hoffen, insperanti mihi et Cottae, sed valde optanti utrique nostrum cecĭdit, ut etc., Cic.: fierent nuptiae insperante hoc, Ter. – insperans aetas, Corp. inscr. Lat. 10, 5495.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > insperans

См. также в других словарях:

  • Spero — is a fairly common Italian surname, originating in the Campania region of Italy. It means I Hope in Italian and is part of the following Latin proverb: DVM SPIRO SPERO (While I Breathe, I Hope) …   Wikipedia

  • Spero —   [ spɪərəʊ], Nancy, amerikanische Malerin, * Cleveland (Ohio) 1926; lebt (seit 1964) in New York. Seit den 70er Jahren ist ihr ausschließl. Motiv Rolle und Schicksal der Frau, wobei sie von Krieg (Vietnam) und Folter (Chile) ausging und… …   Universal-Lexikon

  • SPERO, NANCY — (1926–), U.S. painter. Cleveland born, feminist artist Nancy Spero studied at the Art Institute of Chicago (1945–49) and at the Atelier André l Hote and the Ecole des Beaux Arts (1949–50) in Paris. While at the Art Institute, she met the artist… …   Encyclopedia of Judaism

  • Spero Dedes — is a Greek American sportscaster born in Paramus, New Jersey. He is a 2001 graduate of Fordham University in New York.Dedes is the radio voice of the Los Angeles Lakers, [Tom Hoffarth, [http://www.dailynews.com/sportsmedia/ci 3469974 Dedes a… …   Wikipedia

  • SPERO, SHUBERT — (1923– ), U.S. rabbi. Born in New York City, Spero received his rabbinic ordination at Yeshiva and Mesifta Torah VaDaath in 1947. After serving as rabbi at the Young Israel of Brookline, Mass. (1947–50) he assumed the same position at Young… …   Encyclopedia of Judaism

  • Spero patronum — Sortilèges dans l’univers de Harry Potter Cette liste présente les sortilèges et incantations de la série littéraire Harry Potter, écrite par J. K. Rowling. Cette liste inclut les incantations issues des films et des jeux vidéo officiels qui en… …   Wikipédia en Français

  • Spero, Nancy — (8/24/1926 Cleveland ) (USA / France / Germany)    Sculptor, painter, collagist, and printmaker. Earned a B.F.A. at the Art Institute of Chicago, the Atelier Andre L Hote, and the Ecole des Beaux Arts. Taught art for a time in Paris. Member of… …   Dictionary of erotic artists: painters, sculptors, printmakers, graphic designers and illustrators

  • David Spero — Born August 15, 1951 (1951 08 15) (age 60) Shaker Heights Residence South Euclid, Ohio …   Wikipedia

  • Nancy Spero — Nancy Spero, in her New York Studio, 1973. Born August 24, 1926(1926 08 24) Cleveland, Ohio …   Wikipedia

  • Dum spiro spero — means While I breathe, I hope [1] in Latin and is generally attributed to Cicero.[2] It is a motto of various places and families. Contents 1 States and Towns 2 Families …   Wikipedia

  • Dum Spiro Spero (album) — For the Latin phrase, see Dum spiro spero. Dum Spiro Spero Studio album by Dir En Grey …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»