-
1 simplex
simplex, ĭcis (abl., regul. simplici;I.simplice,
Lucr. 1, 1013), adj. [sim-; cf. Sanscr. sam, Gr. hama, with Lat. sin-guli, semel, sem-per; and plico].In gen., simple, plain, uncompounded, unmixed, = haplous (cf.:II.sincerus, purus): aut simplex est natura animantis, ut vel terrena sit, vel ignea, etc.... aut concreta est ex pluribus naturis,
Cic. N. D. 3, 14, 34:natura (opp. mixta, conexa, etc.),
Lucr. 3, 231; Cic. N. D. 2, 11, 29; id. Sen. 21, 78:si unum ac simplex (genus inperii) probandum sit, regium probem,
id. Rep. 1, 35, 54; cf. id. ib. 2, 23, 43:finis bonorum, qui simplex esse debet, ex dissimillimis rebus misceri et temperari potest,
id. Off. 3, 33, 119:(comoedia) Duplex quae ex argumento facta'st simplici,
Ter. Heaut. prol. 6:(auditus) iter simplex et directum (opp. flexuosum),
Cic. N. D. 2, 57, 144:simplex est manere, illud (in Hispaniam ire) anceps,
free from risk, id. Att. 12, 7, 1:unum est et simplex aurium judicium,
free from complication, id. Font. 10, 22 (6, 12):necessitudines,
unqualified, absolute, id. Inv. 2, 57, 171; cf.:simplex officium atque una est bonorum omnium causa,
id. Sull. 3, 9:nihil simplici in genere omnibus ex partibus perfectum natura expolivit,
id. Inv. 2, 1, 3:res aperta ac simplex,
id. Caecin. 2, 5:ratio veritatis,
id. de Or. 1, 53, 229; Quint. 8, 3, 87:decem regii lembi simplici ordine intrarunt urbem,
i. e. one by one, Liv. 44, 12, 6; Tac. H. 5, 23; cf.: simplici directā acie, simplicibus ordinibus, single, Auct. B. Alex. 37, 3 sq.:acies,
id. B. Afr. 13, 2:simplex acies media, cornibus duplex,
id. ib. 59, 2:simplici caule,
Plin. 25, 7, 36, § 74: cum in eo ne simplici quidem genere mortis contenti inimici fuissent, i. e. not with his simple death, but must have torture, Liv. 40, 24, 8:qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte puniit,
Suet. Caes. 74:qui proculcari nepotem, quam simplici morte interfici maluit,
Just. 44, 4, 4 al.:nec via mortis erat simplex,
they died in various ways, Verg. G. 3, 482; cf.:ne simplici quidem morte moriebantur, Sall. ap. Serv. ad Verg. l. l. (H. 3, 25 Dietsch ad loc.): nec modus inserere atque oculos inponere simplex,
Verg. G. 2, 73:vulnus,
Ov. M. 6, 254:(tibia) tenuis simplexque foramine pauco,
Hor. A. P. 203:simplici myrto nihil allabores,
id. C. 1, 38, 5:esca,
id. S. 2, 2, 73:jus,
id. ib. 2, 4, 64:cibus,
Plin. 11, 53, 117, § 282:aqua,
Ov. Am. 2, 6, 32; Tac. G. 23:arces dejecit plus vice simplici,
more than once, Hor. C. 4, 14, 13:verba,
uncompounded, Quint. 1, 5, 3:voces,
id. 1, 5, 65; but: ornatus verborum duplex, unus simplicium, alius conlocatorum, single, Cic. Or. 24, 80; cf.:quaedam sunt in rebus simplicia, quaedam complicata,
id. Fat. 13, 30.— Comp.:quantitas simplicior,
Quint. 11, 3, 15.— Sup.:ex simplicissimā quāque materiā (opp. multiplex),
Quint. 10, 5, 10:res,
id. 10, 2, 10.—In partic., simple in a moral sense, without dissimulation, open, frank, straightforward, direct, guileless, artless, honest, sincere, ingenuous, etc. (cf. candidus).—Of persons:2.cum de viro bono quaeritur, quem apertum et simplicem volumus esse, non sunt in disputando vafri, non veteratores, non malitiosi,
Cic. Rep. 3, 16, 26; id. Off. 1, 19, 63:simplicem et communem et consentientem... eligi par est (opp. multiplex ingenium et tortuosum),
id. Lael. 18, 65; id. Ac. 2, 35, 112:tuum hominis simplicis pectus vidimus,
id. Phil. 2, 43, 111; Liv. 24, 10; Hor. S. 1, 3, 52; 2, 2, 68; id. C. 2, 8, 14; Ov. H. 12, 90; 16, 285:credebant simplices ac religiosi homines,
Liv. 24, 10, 6.—Of things:fidelis et simplex et fautrix suorum regio,
Cic. Planc. 9, 22:animal sine fraude dolisque, Innocuum, simplex,
Ov. M. 15, 121: animus, Matius ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:nihil simplex, nihil sincerum,
Cic. Att. 10, 6, 2:virtus,
Vell. 2, 129, 1:verba,
Suet. Tib. 61:cogitationes,
Tac. G. 22.— Comp.:simplicior quis,
too straightforward, too blunt, Hor. S. 1, 3, 63.— Sup.:simplicissimi omnium habentur iracundi,
Sen. Ira, 2, 16, 3:dux,
Vell. 2, 116, 4:mens,
Petr. 101, 3.—Hence, adv.: simplĭcĭter (acc. to I.), simply, plainly, straightforwardly, naturally, directly, utterly, without reserve, = haplôs:quorum (verborum) primum nobis ratio simpliciter videnda est, deinde conjuncte,
Cic. de Or. 3, 37, 149:quaedam genera causarum simpliciter ex suā vi considerantur,
id. Inv. 2, 33, 102:ipsa inventa exponentur simpliciter sine ullā exornatione,
id. ib. 2, 3, 11:locuti sunt simpliciter et splendide,
id. de Or. 2, 16, 68:aut simpliciter quaeritur aut comparate,
id. Top. 22, 84:si est simpliciter breviterque dicendum,
id. Off. 2, 9, 31; so (with breviter) id. Arch. 12, 32:illud nomen simpliciter positum, hoc ad aliquid esse,
Quint. 1, 6, 13:frondes Simpliciter positae, scaena sine arte fuit,
Ov. A. A. 1, 106; Tac. G. 5; cf. comp.:brevius ac simplicius tradi,
Quint. 8, prooem. §1: ignorare se dixit, quidnam perplexi sua legatio haberet, cum simpliciter ad amicitiam petendam venissent,
simply, purely, only, Liv. 34, 57, 6:quidam ludere eum simpliciter, quidam haud dubie insanire, aiebant,
merely, only, id. 41, 20, 4:Cyrenaica philosophia, quam ille et ejus posteri simpliciter defenderunt,
Cic. de Or. 3, 17, 62:in sententiā simpliciter e re publicā ferendā,
id. Red. ad Quir. 10, 24 B. and K.— Comp.:molluscum simplicius sparsum,
Plin. 16, 16, 27, § 68.—(Acc. to II.) Plainly, openly, frankly, artlessly, ingenuously, uprightly, honestly, candidly: simpliciter et candide, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1:3.simpliciter scripserat quae sentiebat,
Curt. 7, 2, 36:simpliciter et libere (opp. dissimulanter et furtim),
Plin. Ep. 1, 13, 2:simpliciter et palam lusit,
Suet. Aug. 71:me amice simpliciterque reprehenderent,
Plin. Ep. 5, 3, 1:qui se simpliciter credunt amicis,
id. ib. 6, 22, 1.— Comp.:simultates simplicius nutrire (opp. callide),
Tac. H. 3, 53 fin.:quo simplicius tibi confitebor,
Plin. Ep. 5, 19, 1; Quint. 1, 13, 2; Tac. H. 3, 53. — Sup.:simplicissime loqui,
Tac. H. 1, 15 fin. — -
2 simplex
simplex, plicis (indogerm. sem, eins, vgl. semel u. septemplex), aus einem Teile, Bestandteile, bestehend u. dgl., einfach, griech. ἁπλοῦς (Ggstz. duplex, triplex, multiplex, mixtus etc.), I) eig.: a) im Ggstz. zum Zusammengesetzten, Vermischten u. dgl., fistula (Ggstz. fistula duplex, multiplex), Cels.: scansio simplex (Ggstz. scansio duplicata), Varro LL.: putamen loculosum aut simplex, Plin.: tibia tenuis simplexque foramine pauco, Hor.: iter (auditus) s. et directum (Ggstz. flexuosum), Cic.: villus s. (Ggstz. crispiores iubae), Plin.: s. cursus venarum, Plin. – cortex multiplex tunicis, ut tiliae; quibusdam simplex, ut fico, Plin. – s. natura animantis (Ggstz. concreta ex pluribus naturis), Cic.: u. so s. natura (Ggstz. mixta, conexa), Cic.: cibus, Plin.: ius, Hor.: aqua, reines W., Ov.: verba, voces, einfache (Ggstz. verba composita, voces compositae), Quint.: Abl. simplici, auf einfache Weise, Apic. 5, 204. – b) im Ggstz. zu dem in mehrere Abteilungen Zerfallenden, einfach, ein, acies, Auct. b. Afr.: simplicibus ordinibus instructis, Auct. b. Alex.: simplici ordine urbem intrare, in einer Reihe, Liv.: herba simplici caule, Plin. – c) im Ggstz. zu dem der Zahl nach aus mehr als einer Einheit Bestehenden, einfach, ein einzig, ein, argumentum, Ter.: plus vice simplici, mehr als einmal, Hor.: non s. vulnus, Ov. – II) übtr.: A) übh.: a) im Ggstz. zum Zusammengesetzten, Gemischten usw.: genus rei publicae (Ggstz. triplex u. conflatum ex omnibus), Cic.: simulacra (Ggstz. mixta), Quint.: causa, Cic., Ggstz. coniuncta, perplexa, Quint. – b) im Ggstz. zum Besonderen usw.: genus mortis, einfache T. (ohne besondere Martern, wie Folter, Kreuzigung), Liv.: so auch mors, Sall. fr., Sen. u.a.: res, einfache (= ohne besondere Schwierigkeit), Cic.: necessitudo, unbedingte, Cic.: quaedam sunt in rebus simplicia (unbedingt, unabhängig), quaedam copulata (bedingt, abhängig), Cic. – simplex est manere (sc. filium), illud (sc. in Hispaniam ire) anceps, ohne weitere Gefahr, Cic. ad Att. 12, 7, 1. – c) im Ggstz. zum Verschiedenen od. Vielartigen: unum est et s. iudicium aurium, Cic.: s. officium atque una est bonorum omnium causa, Cic.: quantitas simplicior, qualitas magis varia est, Quint.: facilius in iis simpliciusque iudicium, quae etc., Quint.: materia simplicissima (Ggstz. multiplex), Quint. – d) im Ggstz. zum Verbundenen, einfach = einzeln, verba (Ggstz. coniuncta), Cic. – e) im Ggstz. zum Gekünstelten, Gesuchten, Versteckten, einfach, natürlich, ratio veritatis, Cic.: res aperta et simplex, Cic.: illa ἀφέλεια simplex et inaffectata, Quint.: rectae simplicesque manus (Hiebe), Ggstz. aversae tectaeque, Quint.: simplex ac nuda veritas, Lact. – B) insbes., moralisch einfach, schlicht, gerade, aufrichtig, offen u. ehrlich, ohne Falsch, na türlich, bieder, arglos, unbefangen, harmlos (s. Nipperd. Tac. ann. 1, 69. Fritzsche Hor. sat. 1, 3, 52), a) v. leb. Wesen u. deren Gemüt usw.: vir apertus et s., Cic.: Naevius, Hor.: cervus, animal, Plin.: regio (= incolae regionis), Cic.: animus apertus ac s., Cic.: tuus erga me animus s. atque amicus, Mat. in Cic. ep. – simplicior quis est etc., Hor.: dux simplicissimus, Vell.: mens simplicissima, Plin. – b) v. Lebl.: (vir) simplici virtute, Vell.: verba, Suet.: cogitationes, Tac.: non enim simplices eae curae, Tac. – nihil simplex, nihil sincerum, Cic. – / Abl. Sing. gew. simplicī, nur bei Dichtern im daktylischen Versmaß auch simplice, s. Neue-Wagener Formenl.3 2, 77.
-
3 simplex
simplex, plicis (indogerm. sem, eins, vgl. semel u. septemplex), aus einem Teile, Bestandteile, bestehend u. dgl., einfach, griech. ἁπλοῦς (Ggstz. duplex, triplex, multiplex, mixtus etc.), I) eig.: a) im Ggstz. zum Zusammengesetzten, Vermischten u. dgl., fistula (Ggstz. fistula duplex, multiplex), Cels.: scansio simplex (Ggstz. scansio duplicata), Varro LL.: putamen loculosum aut simplex, Plin.: tibia tenuis simplexque foramine pauco, Hor.: iter (auditus) s. et directum (Ggstz. flexuosum), Cic.: villus s. (Ggstz. crispiores iubae), Plin.: s. cursus venarum, Plin. – cortex multiplex tunicis, ut tiliae; quibusdam simplex, ut fico, Plin. – s. natura animantis (Ggstz. concreta ex pluribus naturis), Cic.: u. so s. natura (Ggstz. mixta, conexa), Cic.: cibus, Plin.: ius, Hor.: aqua, reines W., Ov.: verba, voces, einfache (Ggstz. verba composita, voces compositae), Quint.: Abl. simplici, auf einfache Weise, Apic. 5, 204. – b) im Ggstz. zu dem in mehrere Abteilungen Zerfallenden, einfach, ein, acies, Auct. b. Afr.: simplicibus ordinibus instructis, Auct. b. Alex.: simplici ordine urbem intrare, in einer Reihe, Liv.: herba simplici caule, Plin. – c) im Ggstz. zu dem der Zahl nach aus mehr als einer Einheit Bestehenden, einfach, ein einzig, ein, argumentum, Ter.: plus vice simplici, mehr als einmal, Hor.: non s. vulnus, Ov. – II) übtr.: A) übh.: a) im Ggstz. zum————Zusammengesetzten, Gemischten usw.: genus rei publicae (Ggstz. triplex u. conflatum ex omnibus), Cic.: simulacra (Ggstz. mixta), Quint.: causa, Cic., Ggstz. coniuncta, perplexa, Quint. – b) im Ggstz. zum Besonderen usw.: genus mortis, einfache T. (ohne besondere Martern, wie Folter, Kreuzigung), Liv.: so auch mors, Sall. fr., Sen. u.a.: res, einfache (= ohne besondere Schwierigkeit), Cic.: necessitudo, unbedingte, Cic.: quaedam sunt in rebus simplicia (unbedingt, unabhängig), quaedam copulata (bedingt, abhängig), Cic. – simplex est manere (sc. filium), illud (sc. in Hispaniam ire) anceps, ohne weitere Gefahr, Cic. ad Att. 12, 7, 1. – c) im Ggstz. zum Verschiedenen od. Vielartigen: unum est et s. iudicium aurium, Cic.: s. officium atque una est bonorum omnium causa, Cic.: quantitas simplicior, qualitas magis varia est, Quint.: facilius in iis simpliciusque iudicium, quae etc., Quint.: materia simplicissima (Ggstz. multiplex), Quint. – d) im Ggstz. zum Verbundenen, einfach = einzeln, verba (Ggstz. coniuncta), Cic. – e) im Ggstz. zum Gekünstelten, Gesuchten, Versteckten, einfach, natürlich, ratio veritatis, Cic.: res aperta et simplex, Cic.: illa ἀφέλεια simplex et inaffectata, Quint.: rectae simplicesque manus (Hiebe), Ggstz. aversae tectaeque, Quint.: simplex ac nuda veritas, Lact. – B) insbes., moralisch einfach, schlicht, gerade, aufrichtig, offen u. ehrlich, ohne Falsch, na-————türlich, bieder, arglos, unbefangen, harmlos (s. Nipperd. Tac. ann. 1, 69. Fritzsche Hor. sat. 1, 3, 52), a) v. leb. Wesen u. deren Gemüt usw.: vir apertus et s., Cic.: Naevius, Hor.: cervus, animal, Plin.: regio (= incolae regionis), Cic.: animus apertus ac s., Cic.: tuus erga me animus s. atque amicus, Mat. in Cic. ep. – simplicior quis est etc., Hor.: dux simplicissimus, Vell.: mens simplicissima, Plin. – b) v. Lebl.: (vir) simplici virtute, Vell.: verba, Suet.: cogitationes, Tac.: non enim simplices eae curae, Tac. – nihil simplex, nihil sincerum, Cic. – ⇒ Abl. Sing. gew. simplicī, nur bei Dichtern im daktylischen Versmaß auch simplice, s. Neue-Wagener Formenl.3 2, 77. -
4 confessio
cōnfessio, ōnis, f. (confiteor), das Eingeständnis, Zugeständnis, das Geständnis, I) eig.: a) übh., Cic. u.a.: alqm ad confessionem compellere, Suet.: confessio cruciatu exprimitur, Suet.: ea confessionem faciunt (legen ab), non defensionem, Cato fr. – m. subj. Genet. od. Pron. poss., c. illorum, Cic.: c. vultus ac vocis, Quint.: confessione suā urgeri, Cic.: im Plur., Lentulus patefactus indiciis et confessionibus suis, Cic. Cat. 3, 15: se ipsos turpissimis confessionibus produnt, Plin. ep. 8. 18, 3. – m. obj. Genet., c. simplex veritatis, Val. Max.: simplex veri erroris, Cels.: c. inscitiae suae, Quint.: c. errati sui, Cic.: c. facti, Cic.: c. pecuniae captae, Cic.: adducere alqm ad ignorationis confessionem, Cic.: exprimere ab alqo confessionem culpae, Liv.: tormentis exprimere confessionem cogitati facinoris, Suet.: im Plur., ad iudices indicia, litteras, confessiones communis exitii deferre, Cic. Sest. 145. – m. subj. u. obj. Genet., Rhodiensium culpae c., Gell. 6 (7), 3, 24. – m. Ang. in betreff wessen? man eingesteht, durch de u. Abl., immo si actionem stultissimasque de se, nefarias de patre confessiones audisses? Cael. in Cic. ep. 8, 8, 2: ipsorum de somno piscium confessio, Plin. 9, 18. – b) als rhet. Figur, Quint. 9, 2, 17; 12, 1, 33. – II) übtr., das Eingeständnis, Geständnis, Bekenntnis (bes. der Furcht, der Schwäche), das man durch eine Tatsache ablegt, die Anerkennung (s. Fabri Liv. 21, 40, 2), tacitā confessione victus, Liv.: c. fidei, Glaubensbekenntnis, Eccl.: timoris confessionem (hosti) exprimere, Liv. – m. folg. Acc. u. Infin., ea erat confessio (hierin lag das G.) caput rerum Romam esse, Liv.: confessionem factam (man habe das G. abgelegt, habe eingestanden, anerkannt) populi quam consulis maiestatem vimque maiorem esse, Liv.
-
5 confessio
cōnfessio, ōnis, f. (confiteor), das Eingeständnis, Zugeständnis, das Geständnis, I) eig.: a) übh., Cic. u.a.: alqm ad confessionem compellere, Suet.: confessio cruciatu exprimitur, Suet.: ea confessionem faciunt (legen ab), non defensionem, Cato fr. – m. subj. Genet. od. Pron. poss., c. illorum, Cic.: c. vultus ac vocis, Quint.: confessione suā urgeri, Cic.: im Plur., Lentulus patefactus indiciis et confessionibus suis, Cic. Cat. 3, 15: se ipsos turpissimis confessionibus produnt, Plin. ep. 8. 18, 3. – m. obj. Genet., c. simplex veritatis, Val. Max.: simplex veri erroris, Cels.: c. inscitiae suae, Quint.: c. errati sui, Cic.: c. facti, Cic.: c. pecuniae captae, Cic.: adducere alqm ad ignorationis confessionem, Cic.: exprimere ab alqo confessionem culpae, Liv.: tormentis exprimere confessionem cogitati facinoris, Suet.: im Plur., ad iudices indicia, litteras, confessiones communis exitii deferre, Cic. Sest. 145. – m. subj. u. obj. Genet., Rhodiensium culpae c., Gell. 6 (7), 3, 24. – m. Ang. in betreff wessen? man eingesteht, durch de u. Abl., immo si actionem stultissimasque de se, nefarias de patre confessiones audisses? Cael. in Cic. ep. 8, 8, 2: ipsorum de somno piscium confessio, Plin. 9, 18. – b) als rhet. Figur, Quint. 9, 2, 17; 12, 1, 33. – II) übtr., das Eingeständnis, Geständnis, Bekenntnis (bes. der Furcht, der Schwäche), das man durch eine Tatsa-————che ablegt, die Anerkennung (s. Fabri Liv. 21, 40, 2), tacitā confessione victus, Liv.: c. fidei, Glaubensbekenntnis, Eccl.: timoris confessionem (hosti) exprimere, Liv. – m. folg. Acc. u. Infin., ea erat confessio (hierin lag das G.) caput rerum Romam esse, Liv.: confessionem factam (man habe das G. abgelegt, habe eingestanden, anerkannt) populi quam consulis maiestatem vimque maiorem esse, Liv.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > confessio
-
6 veritas
vērĭtas, ātis, f. [verus], truth, truthfulness, verity; the true or real nature, reality (always abstract; cf.: verum, vera).I.In gen.:II.veritas, per quam immutata ea, quae sunt aut ante fuerunt aut futura sunt, dicuntur,
Cic. Inv. 2, 53, 162:veritatem patefacere,
id. Sull. 16, 45:argumentatio... in quā perspicuam omnibus veritatem continet adsumptio,
id. Inv. 1, 36, 65:veritatis cultores, fraudis inimici,
id. Off. 1, 30, 109:o magna vis veritatis, quae... facile se per se ipsa defendat,
id. Cael. 26, 63:nescio quo modo verum est quod in Andriā (1, 1, 41) familiaris meus dicit: obsequium amicos, veritas odium parit... veritatem aspernere,
id. Lael. 24, 89:nihil ad veritatem (loqui),
id. ib. 25, 91:in omni re vincit imitationem veritas,
id. de Or. 3, 57, 215:simplex ratio veritatis,
id. ib. 1, 53, 229.—In partic.1.Reality, real life, esp. of the likeness of life in works of art:2.non intellegit Canachi signa rigidiora esse, quam ut imitentur veritatem,
Cic. Brut. 18, 70:ut mutum in simulacrum ex animali exemplo veritas transferatur,
id. Inv. 2, 1, 3:oratores sunt veritatis ipsius actores,
id. de Or. 3, 56, 214: haec tria genera exornationum perraro sumenda sunt, cum in veritate dicemus, in reality, i. e. in the forum, not for practice merely, Auct. Her. 4, 22, 32: vulgus ex veritate pauca, ex opinione multa aestimat, according to truth or reality, Cic. Rosc. Com. 10, 29:salus omnium nostrum non veritate solum, sed etiam famā nititur,
id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:res et veritas,
id. de Or. 1, 17, 77:exploranda est veritas,
Phaedr. 3, 10, 5.—Nature, the truth of nature:3.sic enim se profecto res habet, ut numquam perfecte veritatem casus imitetur,
Cic. Div. 1, 13, 23:habere in se omnes numeros veritatis,
id. ib.; cf.:ut, quicquid accidat, id ex aeternā veritate causarumque continuatione fluxisse dicatis,
id. N. D. 1, 20, 55.—Consule veritatem, i. e. the etymology, = to etumon, Cic. Or. 48, 159; so Quint. 1, 6, 32; 1, 7, 8.—4.Of character, truth, rectitude, integrity:5.in tuam fidem, veritatem, misericordiam confugit,
Cic. Quint. 2, 10:sint veritatis et virtutis magistri,
id. Rep. 3, 3, 4:spes obtinendae veritatis,
id. Deiot. 2, 5:judiciorum religionem veritatemque perfringere,
id. Verr 1, 1, 3: si ad illam summam veritatem legitimum jus exegeris, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1:rustica Veritas,
truth, integrity, Mart. 10, 72, 11; cf. Plin. Pan. 84, 1.—Plur. (rare):veritates fortiter dicere,
Gell. 18, 7, 4. -
7 veritas
vēritās, ātis, f. (verus), die Wahrheit, I) im allg., die wahre, wirkliche, naturgetreue usw. Beschaffenheit, die Wahrheit = die Wirklichkeit, Naturgemäßheit, Naturwahrheit (Ggstz. imitatio, opinio, fama), in omni re vincit imitationem veritas, Cic.: u. so imitari veritatem, naturgetreu darstellen (v. Künstlern) od. naturgetreu sein (von Kunstwerken), Cic.; vgl. veritatem mutum in simulacrum ex animali exemplo (Original) transferre, Cic.: consule veritatem, Cic.: ne plus ei tribuas, quam res et veritas ipsa concedat, Cic.: natura rerum et ipsa veritas clamabat, Cic.: doctrina paulo asperior et durior, quam veritas et natura patitur, die Wirklichkeit u. das natürliche Gefühl, Cic.: vulgus ex veritate pauca, ex opinione multa aestimat, Cic.: quicquam potest casu esse factum, quod omnes habet in se numeros veritatis? der inneren Wahrheit, Notwendigkeit, Cic.: cum in veritate dicemus, in W. (d.i. auf dem Forum, nicht bloß zur Übung), Cic.: homines expertes veritatis, ohne alle Erfahrung (vor Gericht), Cic. – II) insbes., im Ggstz. zur Unwahrheit, zur Lüge, die Wahrheit (Ggstz. mendacium), 1) eig.: o magna vis veritatis, Cic.: nuda veritas, Hor. u. Apul.: simplex et nuda veritas, Ggstz. ornamentis extrinsecus additis fucata, Lact.: molesta (est) veritas, Cic.: nihil ad veritatem loqui, Cic.: cuius aures veritati clausae sunt, Cic.: aspernari veritatem, Cic.: id mihi gratissimum est, te libenter amicitiae dedisse, quod liquido veritati dares, daß du das, was du als Mann der Wahrheit mit Überzeugung sagen konntest, auch als Freund gern gesagt hast, Cic.: ut multis incommodis veritas debilitata tandem aequitate talium virorum recreetur, Cic.: historia numquam veritatem egredi debet, Plin. ep.: quae mihi ad spem obtinendae veritatis gravissima sunt, Cic.: qui argui posset, donec ad liquidum veritas explorata esset, Liv.: exploranda est veritas multum, priusquam etc., Phaedr.: convicio aurium cum extorta mihi veritas esset, Cic.: veritatem patefacere, Cic.: quae (amicitia) tota veritate perpenditur, deren Wert ganz nach der W. abgewogen wird, Cic.: veritas mendaciis velabatur, Amm. – Plur., veritates plerumque fortiter dicere, Gell. 18, 7, 4. – 2) meton., der Sinn für Wahrheit, die Wahrhaftigkeit, Offenheit, Geradheit, Rechtlichkeit, Ehrlichkeit, Unparteilichkeit (s. Klotz Ter. Andr. 857. p. 169 sq. Halm Cic. Verr. 4, 113), tristis veritas inest in voltu atque in verbis fides, Ter.: in tuam fidem, veritatem confugit, Cic.: in illa (sorore) tua simplicitas, tua veritas cognoscitur, Plin. pan.: rustica v., Mart. – übtr., v. Lebl., iudiciorum religio veritasque, Cic.: non offendit me veritas litterarum tuarum, Cic.
-
8 veritas
vēritās, ātis, f. (verus), die Wahrheit, I) im allg., die wahre, wirkliche, naturgetreue usw. Beschaffenheit, die Wahrheit = die Wirklichkeit, Naturgemäßheit, Naturwahrheit (Ggstz. imitatio, opinio, fama), in omni re vincit imitationem veritas, Cic.: u. so imitari veritatem, naturgetreu darstellen (v. Künstlern) od. naturgetreu sein (von Kunstwerken), Cic.; vgl. veritatem mutum in simulacrum ex animali exemplo (Original) transferre, Cic.: consule veritatem, Cic.: ne plus ei tribuas, quam res et veritas ipsa concedat, Cic.: natura rerum et ipsa veritas clamabat, Cic.: doctrina paulo asperior et durior, quam veritas et natura patitur, die Wirklichkeit u. das natürliche Gefühl, Cic.: vulgus ex veritate pauca, ex opinione multa aestimat, Cic.: quicquam potest casu esse factum, quod omnes habet in se numeros veritatis? der inneren Wahrheit, Notwendigkeit, Cic.: cum in veritate dicemus, in W. (d.i. auf dem Forum, nicht bloß zur Übung), Cic.: homines expertes veritatis, ohne alle Erfahrung (vor Gericht), Cic. – II) insbes., im Ggstz. zur Unwahrheit, zur Lüge, die Wahrheit (Ggstz. mendacium), 1) eig.: o magna vis veritatis, Cic.: nuda veritas, Hor. u. Apul.: simplex et nuda veritas, Ggstz. ornamentis extrinsecus additis fucata, Lact.: molesta (est) veritas, Cic.: nihil ad veritatem loqui, Cic.: cuius aures veritati clausae sunt, Cic.: aspernari veritatem,————Cic.: id mihi gratissimum est, te libenter amicitiae dedisse, quod liquido veritati dares, daß du das, was du als Mann der Wahrheit mit Überzeugung sagen konntest, auch als Freund gern gesagt hast, Cic.: ut multis incommodis veritas debilitata tandem aequitate talium virorum recreetur, Cic.: historia numquam veritatem egredi debet, Plin. ep.: quae mihi ad spem obtinendae veritatis gravissima sunt, Cic.: qui argui posset, donec ad liquidum veritas explorata esset, Liv.: exploranda est veritas multum, priusquam etc., Phaedr.: convicio aurium cum extorta mihi veritas esset, Cic.: veritatem patefacere, Cic.: quae (amicitia) tota veritate perpenditur, deren Wert ganz nach der W. abgewogen wird, Cic.: veritas mendaciis velabatur, Amm. – Plur., veritates plerumque fortiter dicere, Gell. 18, 7, 4. – 2) meton., der Sinn für Wahrheit, die Wahrhaftigkeit, Offenheit, Geradheit, Rechtlichkeit, Ehrlichkeit, Unparteilichkeit (s. Klotz Ter. Andr. 857. p. 169 sq. Halm Cic. Verr. 4, 113), tristis veritas inest in voltu atque in verbis fides, Ter.: in tuam fidem, veritatem confugit, Cic.: in illa (sorore) tua simplicitas, tua veritas cognoscitur, Plin. pan.: rustica v., Mart. – übtr., v. Lebl., iudiciorum religio veritasque, Cic.: non offendit me veritas litterarum tuarum, Cic.
См. также в других словарях:
Wahrheit — 1. A Wiard klinkt üs an Klaak. (Nordfries.) – Lappenkorb; Firmenich, III, 6, 94. Die Wahrheit klingt wie eine Glocke. Sinn: Sie ist so sicher erkennbar und vernehmbar, wie eine Glocke. Wenn man eine Glocke hört, weiss man sogleich, dass es eine… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
Schlecht — (s. ⇨ Schlicht). 1. Der ist schlecht vnd recht, der in Hosen vnd Hembden bad. – Lehmann, 169, 21. 2. Der ist schlecht vnd recht, der meint, ein vergülde Nussschall sey lauter Gold. – Lehmann, 164, 21. 3. Es ist keiner so schlecht, er weiss, was… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
ЖИЗНЬ — Иисус Христос Спаситель и Жизнеподатель. Икона. 1394 г. (Художественная галерея, Скопье) Иисус Христос Спаситель и Жизнеподатель. Икона. 1394 г. (Художественная галерея, Скопье) [греч. βίος, ζωή; лат. vita], христ. богословие в учении о Ж.… … Православная энциклопедия
ИЕРОНИМ СТРИДОНСКИЙ — [лат. Hieronymus Stridonensis], или Евсевий Иероним [лат. Eusebius Hieronymus] (ок. 347, Стридон 30.09.419/20, Вифлеем), блж. (пам. 15 июня, пам. зап. 30 сент.), пресвитер, библеист, экзегет, переводчик Свящ. Писания, один из 4 великих учителей… … Православная энциклопедия
simplicité — [ sɛ̃plisite ] n. f. • déb. XIIe; lat. simplicitas I ♦ 1 ♦ Vieilli Honnêteté naturelle, sincérité sans détour. ⇒ droiture, franchise. « Une simplicité, une franchise, qu Antoine n avait jamais rencontrées ailleurs » (Martin du Gard). ♢… … Encyclopédie Universelle
Liste de gisants de France — Cette page est destinée à fournir une liste non exhaustive des principaux gisants situés en France. Elle est articulée dans l ordre géographique, par département, puis par commune, puis par lieu ou édifice (cimetière, église, musée, autre), puis… … Wikipédia en Français
langage — [ lɑ̃gaʒ ] n. m. • v. 1160; lengatge v. 980; de langue I ♦ 1 ♦ Fonction d expression de la pensée et de communication entre les hommes, mise en œuvre au moyen d un système de signes vocaux (parole) et éventuellement de signes graphiques… … Encyclopédie Universelle
vérité — [ verite ] n. f. • XIIe; a remplacé la forme francisée verté, vertet 980; lat. veritas, de verus « vrai » 1 ♦ Ce à quoi l esprit peut et doit donner son assentiment, par suite d un rapport de conformité avec l objet de pensée, d une cohérence… … Encyclopédie Universelle
SCHOLASTICI — tum inter Graecos, tum inter Latinos dicti sunt, qui cum initio Theologiae in Scholis Coenobiisque vacqrent, mox ad Philosophiam toti abrepti, eam miscere primo Theologiae, exin eidem aequiparare, tandem et supra eam efferre, conati sunt. Factum… … Hofmann J. Lexicon universale
Rede — 1. A gute Red find a guate Statt. – Nefflen, 450. 2. A Red is kan Pfeil, a Forz is kan Donnerkeil. (Wien.) 3. An der Red erkennt man den Thoren wie den Esel an den Ohren. – Simrock, 8262. Lat.: Ex verbis fatuos, ex aure tenemus asellos. (Eiselein … Deutsches Sprichwörter-Lexikon