Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

sick+about

  • 1 SVÁ

    adv.
    1) so, thus;
    ertu Íslenzkr maðr? — hann sagði, at svá var, he said it was so;
    svá er sagt, at, it is told that;
    2) joined with another particle, svá … ok, both … and;
    svá starf ok torveldi, both toil and trouble;
    svá ráns-maðrinn ok okrkarlinn, the robber as well as the usurer;
    ok svá, and also, as also;
    sumarit ok svá um vetrinn, the summer, as also the winter;
    fögr augu ok svá snarlig, fair eyes and also sharp;
    3) so, denoting degree (œrit mun hann stórvirkr, en eigi veit ek, hvárt hann er svá góðvirkr);
    Gunnarr spyrr, hví Njáli þœtti þetta svá úráðligt, why he thought this so unwise;
    ekki meirr en svá, not more than so, so and no more;
    4) followed by an adjective and ‘at’, svá ríkr, góðr, mikill, margir, fáir … at, so mighty, good, great, many, few … that;
    svá at, so that;
    kaldr (sjúkr) svá, at, so cold (sick) that;
    contracted ‘svát’, svát ek muna, that (so far as) I remember;
    with a gen., Hallfreðr er svá manna, at ek skil sízt, H. is such a man as I never can make out;
    hón er svá kvenna (= hón er svá af konum), at mér er mest um at eiga, she is just such a woman as I most want;
    5) svá … sem, as … as;
    hárit var svá fagrt sem silki, as fair (soft) as silk;
    svá vel sem þér ferr, well as thou behavest;
    6) so, then (gengu þeir norðr yfir hálsinn ok svá fram á Rastarkálf);
    7) joined to an a. or adv., about, pretty much;
    slíkar svá fortölur, somewhat such persuasion;
    þat mun þó svá nær fara, yet it will be just on the verge of that;
    nakkvat svá, somewhat so;
    fegnir nakkvat (nökkut) svá, rather glad;
    mjök svá, almost, very nearly, all but (mjök svá kominn at bana).
    * * *
    adv., so in old rhymes in the 13th century, e. g. s and gá, Mkv. 20; s and á, Ht. 82; later form svó (freq. in the 14th and 15th centuries); whence svo, and lastly so: [a common Teut. particle; Ulf. swê; A. S. swâ; Engl. and Germ. so; Dan. saa.]
    B. So, thus; ertú Íslenzkr maðr?—Hann sagði at svá var, he said it was so, Nj. 6; beiddi Þorsteinn Atla at … Hann görði svá, he did so, Ísl. ii. 193; nú görðu þeir svá, so they did, Fms. x. 238; eigi görr enn svá, ‘not farther than so,’ only so far, Grág. i. 136; þeir heita svá, thus, Edda, Hom. 141; ef þú vill eigi segja mér, ok farir þú svá (thus, i. e. without letting me know) héðan, Fms. vii. 30; þeir segja svá Ólafi konungi, at …, iii. 181; svá er sagt, at …, it is told, that …, vi. 3.
    2. joined with another particle; svá ok, so also, also; svá skal ok ætla þeim er þá kömr við, Grág. i. 235; svá ráns-maðrinn ok okrkarlinn, the robber as well as the usurer, Mar.; öll landráð, svá lögmál ok sættar-görðir, the law as well as the s., Sks. 13 B; svá starf ok torveldi, both toil and trouble, Fms. vii. 221; ok svá, and also, as also; höfuð hans ok svá marga dýrgripi, Eg. 86; sumarit ok svá um vetrinn, the summer, as also the winter, Fms. xi. 51; fögr augu ok svá snarlig, fair eyes and also sharp, i. 102; ekki líkr yfirlits föður sínum ok svá í skaplyndi (here ok svá is adversative = né), x. 266; í Suðrlöndum ok svá norðr, Þiðr.; þeir minntu konung opt á þat, ok svá þat með, at…, Eg. 85; ok hlaða svá veggi, and also make the walls, Grág. ii. 336; austr undir Eyjafjöll ok svá austr í Holt, and so also east of H., Nj. 261.
    II. so, denoting degree; ærit man hann stórvirkr, en eigi veit ok hvárt hann er svá ( equally) góðvirkr, Nj. 55: with a compar., eigi getr nær enn svá, it is not to be got nearer than so, Clem. 46; ekki meirr enn svá, not more than so, so and not more, with an adverse notion; ekki þótta ek nú dæll meirr enn svá, Fms. xi. 91; eigi fengiligri enn svá, Sturl. i. 159.
    2. svá followed by an adjective and ‘at;’ svá ríkr, góðr, mikill, margr, fáir … at, so mighty, good, great, many, few … that, Nj. 1, Fms. i. 3, passim; svá at, so that, contracted svát (as þótt for þó at), see ‘at’ III. γ (p. 29, col. 2): the svá put after the adjective, kaldr svá at, so cold that, Edda (pref.); ástblindir svá, Mkv.; sjúkr svá, at ( so sick that) hann sé kominn at bana, Fms. xi. 158: with a gen., Hallfreðr er svá manna, at ek skil sízt hvat manna at er, H. is such a man as I never can make out, Fs. 98; hón er svá kvenna, at mér er mest um at eiga just such a woman as I like best, Ld. 302; hón er svá meyja í Noregi, at ek vilda helzt eiga, Fms. v. 310.
    3. svá sem, so as, as; þjóna honum svá sem börn föður, Edda 13; ok svá sem hón er sterk, þá mon hón brotna, er …, strong as it(the bridge) is, it will break when …, 8 (see sem); hárit var svá fagrt sem silki, fair as silk, Nj. 2; þeim konungi sem svá er góðr ok rétt víss sem Ingi, i. e. so very good and just a king, Fms. vii. 263; svá vel sem þér ferr, well as thou behavest, Nj. 225.
    4. the phrase, gör svá vel, be so good as to, I pray thee! Nj. 111, Fms. vii. 157; göri guðin þá svá vel, láti mik eigi bíða, Al. 106.
    5. in greeting; heill svá! 623. 17; heilir svá, Stj. 124, 475, Karl. 507; ek svá heill! Fms. v. 230; svá vil ek heil! Grett. 170 new Ed; farit ér í svá gramendr allir! Dropl. 23.
    III. slíkr svá, nokkur svá, því-líkr svá, mjök svá, somewhat so, much in that way, about so; slíkum svá fortölum, such a persuasion, Al. 33; ekki meira enn slíkt svá, not more than so, Fms. v. 308; þvílíkum svá mönnum, sem þit erut, Eg. 739; þiggja gjafar at slíkum svá mönnum, Fms. vi. 99; nakkvat svá, somewhat so, xi. 11; fegnir nokkut svá, i. e. rather glad, quite glad, viii. 27 (v. l. mjök svá, very); mjök svá, almost, very nearly, all but; hafa lokit mjök svá heyverkum, Ísl. ii. 329; mjök svá kominn at landi, Fms. i. 212; mjök svá kominn at bana, 158; mjök svá feginn, viii. 27, v. l.; allmjök svá, v. 320.
    2. the phrases, svá-gurt, see soguru and göra (F. III); svá-búit, see búa (B. II. 2. δ): svá-nær, so near, i. e. quite near; þat mun þó svá nær fara, it will be quite on the verge of that, Nj. 49; ef barn elsk svá-nær Páskum, just before Easter, K. Þ. K. 7 new Ed.; lagði þá svá nær, at…, Nj. 163; hafði svá nær, at, 160.

    Íslensk-ensk orðabók > SVÁ

  • 2 LEGGJA

    * * *
    (legg, lagða, lagiðr, lagðr, laginn), v.
    1) to lay, place (Már hafði lagt höfuð sitt í kné Rannveigar);
    leggja net, to lay a net;
    2) to put;
    leggja eld í, to put fire to;
    leggja söðul á hest, to put a saddle on a horse;
    leggja árar upp, to lay up the oars, give up pulling;
    leggja ofan segi, to haul down, take in the sails;
    leggja at jörðu, at velli (or við jörðu, við velli), to overthrow, slay, kill;
    leggja hlut sinn, to lose one’s lot, be worsted;
    3) to lay, drop, of a beast (hvelparnir, er eigi vóru lagðir);
    4) to lay, make, build;
    leggja garða, to make fences;
    5) to appoint, fix (leggja stefnu, leika, bardaga);
    6) to tax, value (hann lagði hálft landit fyrir sex tigi silfrs);
    leggja e-n úgildan, to award no fine for, put no price on;
    leggja at léttu, to make light of;
    leggja sakar, to settle strife;
    leggja lög, to lay down laws;
    leggja leið sína, to take a direction;
    hann lagði mjök kvámur sínar í Ögr, he was in the habit of coming often to O.;
    8) to allot, assign (þér mun lagit verða at vera einvaldskonungr yfir Noregi);
    hvat mun til líkna lagt Sigurði, what comfort is there appointed for S.?;
    þér var lengra líf lagit, a longer life was destined for thee;
    9) to lay out, pay, discharge;
    leggja at veði, to give as bail;
    leggja á hættu, to risk;
    leggja á mikinn kostnað, to run into great expenses;
    leggja líf á, to stake one’s life on a thing;
    leggja fé til höfuðs e-m, to set a price on one’s head;
    10) to lay a ship’s course, stand of or on, sail, absol., or the ship in dat. or acc., lét hann blása herblástr ok leggja út ór höfninni, and sailed out of the harbour;
    leggja at, to land (lagði hann at við Sundólfsstaði);
    in a naval battle, to attack (lögðu þeir þá at þeim);
    leggja undir land, to stand in towards land;
    leggja (skip) í rétt, to drift or run before the wind;
    11) to set off, start;
    leggja á flótta, to take toftight;
    leggja eptir e-m, to pursue;
    12) to stab, thrust, with a weapon (Þ. leggr hann spjóti til bana);
    13) impers. it turns, is driven in a direction (of smoke, smell, fire);
    hingat leggr allan reykinn, all the smoke blows hitherward;
    to freeze over, be covered with snow or ice (þá er ísa lagði á vötn);
    leggja nær, to be on the brink of;
    nær lagði þat úfœru einu sinni, it had well nigh come to a disaster;
    14) with preps.:
    leggja e-t af, to cede, give up (H. bróðir hans lagði af við hann sinn part í eyjunni);
    to leave off, desist from (legg af héðan af versagørð, sagði erkibiskup);
    leggja af fénað, to slaughter cattle;
    leggja e-t aptr, to give back, return (báðu mik leggja aptr taflit);
    leggja at, leggja at landi, to land;
    leggja at e-m, to attack;
    leggja e-t á e-n, to impose, lay (a burden, tax) upon one (leggja skatt, skyldir, yfirbót á e-n);
    leggja e-t á við e-n = leggja e-t á e-n;
    leggja stund, kapp, hug á e-t, to take pains about, great interest in, a thing;
    leggja ást, elsku, mætur á e-t, to feel love, affection, interest for a thing, to cherish a thing or person;
    leggja fæð, öfund, hatr á, to take dislike, envy, hatred to;
    leggja móti e-m, to oppose, contradict one;
    leggja e-t til, to furnish, contribute, as one’s share (hvern styrk hefir móðir mín til lagit með þér?);
    leggja fátt til, to say little, be reserved;
    leggja lof til, to give praise to;
    leggja gott (illt) til e-s, to lay a good (or ill) word to one, to interfere in a friendly (or unfriendly) manner;
    leggja e-t til lofs e-m, to put a thing to a person’s credit;
    leggja e-t til orðs, to talk about;
    leggja e-m e-t til ámælis, orðs, to blame one for a thing;
    leggja e-t undir or undir sik, to conquer, vanquish (Knútr konungr lagði allt land undir sik íNoregi);
    leggja e-t undir e-n, to submit a matter to a person, refer to (þeir höfðu lagit mál undir Njál);
    leggja undir trúnað e-s, to trust;
    ok er þat mjök undir hann lagit, it depends much on him;
    leggja e-t undir þegnskap sinn, to assert on one’s honour;
    leggja e-t upp við e-n, to hand over to one;
    leggja e-t eigi langt upp, not to make much of, to make light of (eigi legg ek slíkt langt upp);
    leggja e-t við e-t, to add to (leggja aðra tölu við aðra);
    leggja við líf sitt, höfuð sitt, to stake one’s life;
    leggja við sekt, to fix a fine;
    15) refl., leggjast.
    * * *
    a causal of liggja, q. v.; pres. legg, pl. leggjum; pret. lagði; subj. legði; imperat. legg or leggðú; part. lagiðr, lagið, lagit; contr. lagðr, lögð, lagt; part. laginn, Fb. ii. 386, which form is in mod. Icel. used as an adjective only; a part. pass. lagztr, lögzt, lagzt, Fas. ii. 345, and in mod. usage: [Ulf. lagjan = τιθέναι; A. S. lecgan; Engl. lay; O. H. G. legjan; Germ. legen; Swed. lägga; Dan. lægge]:—to lay.
    A. Prop. to lay, place; ok lagði hann á altara, Ver. 14; er hann var lagiðr á bálit, Hkr. i. 32; á lúðr lagiðr, Vþm.; vóru steinar lagðir í hring utan um, Eg. 486; Már lá útar á bekk, ok hafði lagt höfuð sitt í kné Rannveigar, Sturl. i. 13; leggja net, to lay a net, K. Þ. K. 88:—to lay down, leggja sinn aldr, Ht.
    2. to put; leggja band um, umhverfis, to fasten a string round the body, Eg. 340; leggja saman augun, to put the eyes together, shut them, id.; leggja eld í, to put fire to, Nj. 74, 131; leggja hendr at síðum mér, Fms. x. 331; leggja stýri í lag, to put it right, Hkr. i. 32; leggja ofan segl ok viðu, to haul down, take in the sails, Fms. iv. 372, ix. 23; l. lénur, söðul, á hest, to put a saddle on a horse, Nj. 74, Landn. 151; l. á hest, or leggja á (simply), to saddle; leggja hapt á hest, Grág. i. 436; l. mark á, of sheep, 426; l. hús ofan, to pull it down, Bs. i. 163; l. klyfjar ofan, to unload a horse, K. Þ. K. 94; l. klyfjar upp, to pack a horse, N. G. L. i. 349; l. árar upp, to lay up the oars, give up pulling, Edda 36: the mod. phrase, leggja árar í bát, to give a thing up, lose heart; l. fyrir lið, to give up, see lið; fyrir lagðr, outworn, exhausted, Mar. 1060, Fas. ii. 278.
    3. leggja at jörðu, at velli (or við jörðu, við velli), to overthrow, make bite the dust, Nj. 117, Eg. 426, Fms. vii. 296, viii. 43, x. 257, Njarð. 378; leggja fyrir borð, to put overboard, metaph. to forsake, Clem. 47; leggja í leg, to lay waste, Grág. ii. 278; leggja hlut sinn, to lay down or lose one’s lot, be worsted, Sturl. iii. 103: leggja mál í görð, to put into court, Nj. 88, 101; l. mál í umræðu, to put it to discussion, Orkn. 426; l. mál til sætta, Nj. 111.
    4. to lay, drop, of a beast; hvelparnir er eigi vóru lagðir, Fb. i. 104.
    II. metaph. in a mental sense; leggja stund, starf, hug, kapp … á e-t, to study a thing, take pains about, interest in it; as also, leggja ást, elsku, mætr á e-t, to feel love, affection, interest for, to love, cherish a thing or person; and again, leggja fæð, öfund, hatr … á, to take dislike, envy to, Al. 95, Ísl. ii. 197, Nj. 31, 46, Eg. 42, 418, Ld. 60, Fb. ii. 229, Fms. i. 31: freq. in old and mod. usage, thus, Sturla lagði mikinn hug á, at láta rita sögu-bækr eptir bókuni þeim er Snorri setti saman, Sturl. ii. 123; leggja e-t e-m til orðs, ámælis, to put a thing to a person’s blame, blame him for it, Nj. 62, 85, 138, 246, Ld. 250; l. e-t til lofs e-m, to laud one, put a thing to a person’s credit, Fms. x. 98.
    2. with prepp.; leggja á, to impose, put upon; leggja skyldir, skatt … á, Fms. x. 51, 93, Rb. 394:—leggja af, to leave off, cease doing; legg af héðan af versa-görð, sagði erkibiskup, ok stúdera heldr í kirkjunnar lögum, Bs. i. 799:—leggja e-t fyrir sik, to set a task before one, Fms. ii. 103, xi. 157:—leggja til, to add to, xi. 51, Hom. 138:—leggja undir or undir sik, to lay under oneself, conquer, vanquish, Fms. i. 3, x. 35, Eg. 12, Stj. 46, 146; leggja e-t undir þegnskap sinn, to assert on one’s honour, Grág. i. 29, Nj. 150; leggja e-t undir e-n, to submit it to a person, refer to, 105; l. e-t undir trúnað e-s, to trust, Fms. ix. 397; ok er þat mjök undir hann lagit, it depends much on him, Bjarn. 52:—leggja út, mod. to translate (út-legging):—leggja við, to add to, Grág. i. 22, Hom. 138, 155. Rb. 88, Al. 358.
    III. to lay, place, found, build; leggja afla, Vsp. 7; leggja garða, to make fences, Rm. 12; leggja götur, to make roads, Dipl. iv. 12; leggja lúðra, to place right, adjust the bin, Gs. 3; leggja leið, to take a direction, Fas. i. 57; hann lagði mjök kvámur sínar í Ögr, he was in the habit of coming to O., Fbr. 30; leggja e-t í vana sinn, to make a habit of.
    2. metaph. to lay, settle; leggja sakar, to settle strife, Vsp. 64; leggja landrétt, to settle the public rights, make laws, Sighvat; leggja lög, to lay down laws, of the three weird sisters ordering the fate of men, Vsp.:—to lay down, ordain, lagt er allt fyrir, all is predestined, Skv. I, Skm. 13, Ls. 48; era með löstum lögð æfi þér, Skv. 1, 33; hvat mun til líkna lagt Sigurði, 30; leggja á, to ordain, en þú hugfest þá hluti er ek segi þér, ok legg á þik, Bs. i. 199; ef þeir eru á lagðir ( ordered) fyrir váttum, Gþl. 439; þá hluti er ek hefi á lagt við þik, Eg. 738; leggja lög á, to make, lay down a law, Bs. i. 28: leggja ríkt á, to order peremptorily: of a spell, leggja á, to enchant; ‘mæli eg um og legg eg á!’ is in the tales the formula with which witches say the spell.
    3. to appoint, fix, a meeting or the like; eru þá leikar lagðir í Ásbjarnar-nesi, Ld. 196; leikr var lagiðr á Hvítár-völlum, Eg. 188; þeir lögðu við landsmenn hálfs-mánaðar frið, 228; leggja stefnu með sér, Fms. i. 36; var lögð konunga-stefna í Elfi, vii. 62; leggja bardaga við e-n, xi. 418; l. með sér vináttu, Eg. 278; Augustus keisari lagði frið ( established peace) um allan heim, Edda.
    IV. to tax, value (fjár-lag); hross eru ok lögð, hestr fjögurra vetra gamall við kú, Grág. i. 503; leggja lag á mjöl, ii. 404; ef fyrr er keypt en lag er á lagt, id.; leggja lag á varning manna, Ísl. ii. 126; þat þykkir mér jafnligast at þú leggir land svá dýrt, en ek kjósa hvárr okkarr leysa skal, … hann lagði hálft landit fyrir sex tigi silfrs, … er þú leggr svá údýrt Helgafells-land, Eb. 38; vil ek þat vinna til sætta at leggja son minn úgildan, Nj. 250; at Hallr af Síðu hafði lagit úgildan son sinn, ok vann þat til sætta, 251; leggja at léttu, to lay a tax on light, Fas. iii. 553.
    V. to lay out, pay, discharge; leggja at veði, to give as bail, Edda 17; buðu at leggja sik í veð fyrir þessa menn, Nj. 163; leggja á hættu, to risk, Eg. 86; leggja á mikinn kostnað, to run into great expences, Eg. 43; leggja veð eðr fá vörzlu, Gþl. 389: leggja í kostnað, to expend, Fms. xi. 232; leggja sik í háska, veð, to put oneself in danger, to stake one’s life, vii. 263, Nj. 163:—leggja aptr, to pay back, Grett. 174 new Ed.; leggja líf á, to stake one’s life on a thing, Nj. 106, 178:—l. fram, to lay forth, lay out, exhibit (fram-lag); allan þann sóma er hann hefir fram lagit, Ld. 32; mikit muntú þurfa fram at leggja með honum, þvíat hón á allan arf eptir mik, Nj. 3; l. fram líf sitt, Eg. 426:—leggja til, to pay to, furnish, contribute, as one’s share; hvern styrk hefir móðir mín til lagit með þér, Nj. 7; hvat viltú þá til leggja? langskip tvau, 42; skortir mik eigi fé til at leggja fyrir farit, 128; kunni hann til alls góð ráð at leggja, Eg. 2; hefi ek þar til (lagit) mörg orð, 728; lét ek þar sælu-hús göra ok lagða fé til, Fms. vii. 122, Js. 4; þau ráð er Gregoríus lagði til, Fms. vii. 258; l. fé til höfuðs e-m, to set a price on one’s head, Nj. 112, Grett. passim:—metaph., leggja fátt til, to say little, be reserved, Nj. 88, 112; Gunnarr lagði ekki til, G. remained silent, 52; leggja lof til, to give praise to, Eg. 33; leggja orð í (til), to ‘lay a word to,’ say a word in a matter, remonstrate, Grág. i. 290; leggja gott, íllt til e-s, to lay a good (or ill) word to, to interfere in a friendly (or unfriendly) manner, Sturl. iii. 151 (til-lögur):—leggja hlut sinn, líf sitt, við, to risk one’s lot, stake one’s life, i. 162, Nj. 113, 218; l. sik allan við, to do one’s best, Eg. 738; l. sekt við, l. lögbrot við, of a penalty, Nj. 113, Eg. 352, H. E. i. 505:—leggja út, to lay out, pay, Vm. 33; of betting, Orkn. 200:—leggja fé upp, to lay up, invest; l. fé upp í jörð, Dipl. v. 21; lagða ek upp við minn kæra Orm biskup hálfan viðreka, I made it over to O., ii. 4; l. upp fé, to lay up, board.
    VI. of direction, esp. as a naut. term, to stand off or on, lay a ship’s course, esp. from or towards a port, to or from an attack, to sail, proceed to sea, absol., or the ship in dat. or acc., leggja skip or skipi; þú skalt leggja fram sem þér líkar (place the ship to attack), Nj. 8; ok leggr fram skeiðina jafnfram skipi Rúts, id.; þeir leggja út undir eina ey ok bíða þar byrjar, 133; hann lagði skip sín inn á sundit, 271; þeir bjuggusk um sem skjótast ok lögðu út skipunum, Eg. 358; en er skipit var lagit út undir Fenhring, Fms. x. 64; Sigvaldi leggr skip sitt í miðja fylking ( lays his ship alongside of), xi. 126; þeir hittu drómund einn í hafi ok lögðu til níu skipum ok borðusk, … at lyktum lögðu þeir snekkjunum undir drómundinn, Hkr. iii. 353; leggja undir land, to stand in towards land, Eb. 126, where in a metaph. sense = to give in; lögðu þeir eigi inn í ósinn, en lögðu útarliga á höfnina, Ísl. ii. 126; bauð hann út leiðangri at liði ok skipum ok lagði ( stood) út til Staðs fyrir innan Þórsbjörg, Fms. i. 12; síðan leggja þeir í Löginn upp, Hkr. i. 32; Knútr konungr lagði þegar upp í ána ok at kastalanum, Fms. ix. 23, xi. 196; réru þeir langskipinu upp í ána ok lögðu til bæjar þess, Eg. 80; lögðu víkingar við þat frá, Landn. 223; þá lögðu þeir at nesi einu, Eg. 161; ok lögðu þar at landi, 203; lagði hann at ( landed) við Sundólfs-staði, Fms. ix. 483; en er þeir koma norðr at Hákonar-hellu þá lögðu þeir þar at, Hkr. i. 160: leggja at, to attack, in a naval battle (atlaga); lögðu þeir þá at þeim, Nj. 25, Eg. 81; munu vér leggja til orrostu við þá, Fms. vii. 257; létusk allir búnir at leggja at þeim Hákoni, id.; ef þeir leggja at, Jómsvíkingar, xi. 134:—leggja í rétt, to drift or run before the wind, skipverjar, þeir er sigla vildu, eðr þeir er í rétt vildu leggja skipit, Fbr. 59; mæltu þeir er leið sögðu at varligra væri at lægja seglit ok leggja skipit í rétt um nóttina, en sigla til lands at ljósum degi, Fms. ii. 64; þá kom andviðri ok leggja þeir í rétt, Bs. i. 420; þá lögðu þeir í rétt harðan, kom á stormr svá at eigi fengu þeir lengi í rétti legit, ok sigldu þeir þá við eitt rif, Bær. 5; þá kemr enn landviðri ok leggja cnn í rétt ok rekr vestr í haf, Bs. i. 483; þá lögðu þeir í rétt harðan, 484; féll veðrit ok görði lögn, lögðu þeir þá í rétt, ok létu reiða fyrir nokkurar nætr, Eg. 372.
    2. without the notion of sea, to start; leggja á flótta, to turn to flight, fly, Fms. x. 241, xi. 341, 391, Orkn. 4, Hkr. i. 319, passim; leggja ú fund þeirra, Fms. vii. 258; leggja eptir, to pursue, x. 215; leggja upp, to start on a journey: metaph., leggja e-t ekki langt upp, Grett. 51 new Ed.
    3. to stab, thrust with a weapon, the weapon in dat. or absol. (lag = a thrust), Nj. 8, 64, Njarð. 378, Eg. 216, 258, 298, Nj. 43, 56, Grág. ii. 7, Gþl. 165, passim; opp. to höggva, höggva ok leggja, hann hjó ok lagði, and the like.
    VII. impers. it turns, in driven in a direction, of smoke, smell, fire, or the like; hingat leggr allan reykinn, all the smoke blows thitherward, Nj. 202; en eldinn lagði at þeim, Fms. i. 266; fyrir údaun er ór hauginum mun út leggja, iv. 28; varask gust þann ok údaun er út lagði or haugnum, … af fýlu þeirri sem út lagði, Ísl. ii. 45; ok er eldrinn var görr, lagði reykinn upp í skarðit, Eb. 220; ef hval leggr út, if a (dead) whale is driven off land, Gþl. 462:—of ice, snow, to freeze, be covered with snow, ice, þá leggr snjó nokkurn fyrir þá, 655 xv. 12; er ís leggr á vatnit, Grág. ii. 287; þá er ísa lagði á vötn, Fms. ii. 103: the place frozen in acc., vóru íslög mikil ok hafði langt lagt lit Breiðafjörð, Ld. 286; lagði ok Ögrsvatn, Fbr. 30 new Ed.; lagði fjörðinn út langt, 60 new Ed.: part., íss var lagðr á Hofstaða-vág, Eb. 236:—of winter, cold, þegar er gott er ok vetr (acc.) leggr á, Grett. 24 new Ed.; lagði þegar á frer ok snjófa, Bs. i. 872; but pers., leggr á hríðir ok snjóvar (better snjóva), Bs. i. 198.
    2. the phrase, leggja nær, to ‘lie near,’ be on the brink of; nær lagði þat úfæru eitt sinn, it had well nigh come to a disaster, Edda 17; lagði þá svá nær at allr þingheimr mundi berjask, it was on the brink of …, Nj. 163; lagði nær at hann mundi reka í svelginn, Fms. x. 145.
    B. Reflex. to lay oneself, lie; leggjask niðr í runna nokkura, Nj. 132; er Skálm merr yður leggsk undir klyfjum, Landn. 77; þá leggjask í akrinn flugur þær, er …, 673 A. 3:—of going to bed, þeir höfðu lagizk til svefns, were gone to sleep, Nj. 155; Skarphéðinn lagðisk ekki niðr um kveldit, 170:—leggjask með konu, to cohabit (illicitly), Fms. i. 57, K. Á. 118, Fas. iii. 390, Grág. i. 351:—of illness, to fall sick, take to bed, tók hón sótt ok lagðisk í rekkju, Nj. 14; þá lét hann búa hvílu sína ok lagðisk í sótt, Fms. xi. 214: the phrase, leggjask e-t ekki undir höfuð, not lay it under one’s pillow, do it promptly, be mindful of a thing, ii. 120, v. 264:—leggjask á e-t, to fall upon, of robbers, beasts of prey, etc.; at spillvirkjar mundi l. á fé þeirra, i. 226, Grett. 125 new Ed.; Vindr lögðusk á valinn ok raufuðu, xi. 380: örn lagðisk ( prayed) í eyna, Bs. i. 350:—leggjask fyrir, to take rest, lie down, from exhaustion, sickness, or the like, 387; lögðusk þá fyrir bæði menn ok hestar af úviðri, Sturl. iii. 292; þá lögðusk leiðsagnar-menn fyrir, þvíat þeir vissu eigi hvar þeir vóru komnir, Fms. viii. 52; fyrir leggjask um e-t mál, to give it up, Bs. i. 194: leggjask niðr, to pass out of use, cease, Fms. x. 179, xi. 12: leggjask á, to arise, mun sá orðrómr á leggjask, at …, Nj. 32, Fms. i. 291; úþokki lagðisk á milli þeirra bræðra, xi. 14.
    2. to cease; at sá úvandi leggisk sem áðr hefir verit, Fms. i. 280.
    II. to swim (partly answering to A. VI); leggjask til sunds, to go into the water and swim, Ld. 46; þeir leggjask um hríð … Sigmundr leggsk þá um hríð … hann lagðisk síðar ( swam behind), Fær. 173; hann lagðisk eptir geldingi gömlum út í Hvalsey, Landn. 107; Grettir lagðisk nú inn á fjörðinn, Grett. 148; hann lagðisk yfir þvert sundit ok gékk þar á land, 116, Hkr. i. 287, Finnb. 266; þeir koma upp ok leggjask til lands, Ld. 168; for legðir read legðiz, Njarð. 378.
    2. to set out; leggjask í hernað, víking, to set out on a freebooting expedition, Fms. x. 414, passim: leggjask út, to set out into the wilderness, as a highwayman, Odd. 8, Fas. i. 154, passim (útilegu-maðr = a highwayman); ek lögðumk út á merkr, Fms. ii. 103; leggjask á flótta = leggja á flótta, to take to flight, xi. 305: leggjask djúpt, to dive deep (metaph.), Nj. 102; leggjask til e-s, to seek, try eagerly for, Stj. 90, Bs. i. 198; leggjask í e-t, to occupy oneself with, Rb. 312.
    3. á lögðusk logn mikil, þokur ok sælægjur, Orkn. 358; vindar lögðusk ( the wind wafted) af hrauninu um kveldum, Eb. 218, (see A. VII): the phrase, ekki lagðisk mjök á með þeim frændum, they were not on good terms, Ld. 68: ok lagðisk lítt á með þeim Snorra, Sturl. i. 124; þeir töluðu lengi ok lagðisk vel á með þeim, things went well with them, Orkn. 408; þungt hefir á lagizk með okkr Strút-Haraldi jarli um hríð, Fms. xi. 84; Steinólfi þótti þat líkt ok ekki, ok lagðisk lítt á með þeim, Gullþ. 11:—lítið leggsk fyrir e-n, to come to a shameful end; lítið lagðisk nú fyrir kappann, þvíat hann kafnaði í stofu-reyk sem hundr, Grett. 115; svá lítið sem fyrir hann lagðisk, who had been so easily slain, had made so poor a defence, Ld. 150; lítið lagðisk hór fyrir góðan dreng, er þrælar skyldu at bana verða, Landn. 36; kann vera, at nú leggisk lítið fyrir hann, ek skal ráðin til setja, Fms. iv. 166.
    III. recipr., leggjask at, to attack one another, Fms. xi. 130: leggjask hendr á, to lay hands on fine another, Ld. 154; leggjask hugi á, to take a liking for each other, Bárð.: leggjask nær, to run close up to one another, of two boats, Gísl. 51.
    IV. part. lagðr, as adj. fit, destined to a thing, or fitted, of natural gifts; at hann mundi bæði spá-maðr vesa ok lagðr til mikils þrifnaðar ok gæfu Gyðinga-lýð, 625. 87; vera kann at þér sé meirr lagðr ( that thou art more fitted for) fésnúðr ok ferðir en tilstilli um mála-ferli, i. e. that thou art more fitted to be a traveller than a lawyer, Band. 5; öllu því íllu sem honum var lagit, Fb. i. 215; hón var þeim til lýta lagin, she was doomed to be their destruction, Sól. 11; sem mælt er um þá menn sem mjök er sú íþrótt lagin, Fms. v. 40; þvíat þér mun lagit verða at vera (’tis weirded for thee, thou art doomed to be) einvalds konungr yfir öllum Noregi, Fb. i. 564; þér var lengra lif lagit, a longer life was doomed to thee, Fas. iii. 344; allar spár sögðu, at harm mundi verða lagðr til skaða þeim, Edda 19: laginn, expert, skilled, disposed, freq. in mod. usage, hann er laginn fyrir að læra, hann er ekki lund-laginn á það, he has no inclination for it, whence lægni = skill; thus also, lagaðr from laga (q. v.), vera lagaðr fyrir e-t, lagaðr fyrir lærdóm, given to learn, of natural gifts.
    V. part. pass. lagztr; er hann var lagztr niðr, when he had laid himself down, Fas. ii. 345: freq. in mod. usage, hann er lagztr fyrir, lagztr niðr, and so on.

    Íslensk-ensk orðabók > LEGGJA

  • 3 TAKA

    * * *
    I)
    (tek; tók, tókum; tekinn), v.
    1) to take, catch, seize (tóku þeir laxinn ok otrinn ok báru með sér);
    G. tók inni vinstri hendi spjótit á lopti, G. caught the spear with his left hand;
    man hón taka fé okkart allt með ráni, she will take all our goods by force;
    taka e-n höndum, to seize one, take captive;
    tökum vápn vár, let us take to our weapons;
    2) fig., taka trú, to take the faith, become a Christian;
    taka skírn, to be baptized;
    taka hvíld, to take a rest;
    taka flótta, to take to flight;
    taka rœðu, umrœðu, to begin a parley;
    taka ráð, to take a counsel (= taka til ráðs);
    taka e-n orðum, to address one;
    taka sættir or sættum, to accept terms;
    taka þenna kost, to take this choice;
    taka stefnu, to fix a meeting;
    taka boði, to accept an offer;
    taka sótt, to be taken ill;
    taka úgleði, to get out of spirits;
    taka konung, to take, elect a king;
    taka konu, to take a wife;
    taka úkunna stigu, to take to unknown ways;
    taka e-n or e-m vel, to receive one well;
    taka e-t þvert, to take a thing crossly, deny flatly;
    taka upp höndum, to raise the hands;
    3) to reach, stretch forth, touch;
    fremri hyrnan tók viðbeinit, the upper horn caught the collar bone;
    því at ek tek eigi heim í kveld, for I shall not reach home to-night;
    hárit tók ofan á belti, the hair came down to her waist;
    4) to reach and take harbour (þeir tóku land á Melrakka-sléttu);
    5) to take, hold, of a vessel (ketill, er tók tvær tunnur);
    6) to be equivalent to, be worth (hringrinn tók tólf hundruð mórend);
    7) with infin., to begin (hann tók at yrkja, þegar er hann var ungr);
    nú taka öll húsin at lóga, now the whole house began to blaze;
    impers., þá tók at lægja veðrit, then the wind began to fall;
    8) to touch, regard, concern (þat allt, sem leikmenn tekr);
    9) to catch (up), come up with (hann var allra manna fóthvatastr, svá at engi hestr tók hann á rás);
    10) to start, rush (Eirikr tók út or stofunni, en konungr bað menn hlaupa eptir honum);
    taka á rás, taka frá, to take to running, run away (svá illt sem nú er frá at taka, þá mun þó síðarr verra);
    11) impers. it is taken;
    þá tók af veðrit (acc.) then the storm abated;
    kom á fótinn, svá at af tók, the stroke came on his leg, so that it was cut off;
    sýnina tekr frá e-m, one becomes blind;
    tók út skip Þangbrands, Th.’s ship drifted out;
    um várit er sumarhita tók, when the summer heat set in;
    12) with preps, and advs., taka e-n af lífi, lífdögum, taka e-n af, to take one’s life, put to death;
    taka e-n af nafni ok veldi, to deprive one of his title and power;
    taka e-t af e-m, to take a thing from one, deprive one of (er vér tókum seglit af honum, þá grét hann);
    taka af sér ópit, to cease weeping;
    taka e-t af e-m, to get frotn one (tekr hann af öllu fólki mikil lof);
    taka mikinn (mikil), lítinn (lítil) af e-u, to make (say) much, little of;
    hón tók lítil af öllu, she said little about it, took it coldly;
    øngan tek ek af um liðveizlu við þik, I will not pledge myself as to helping thee;
    taka e-t af, to choose, take;
    G. bauð þér góð boð, en þú vildir engi af taka, G. made thee good offers, but thou wouldst take none of them;
    fara sem fœtr mega af taka, at the top of one’s speed;
    hann sigldi suðr sem af tók, as fast as possible;
    to abolish, do away with (lagði á þat allan hug al taka af heiðni ok fornar venjur);
    taka e-t aptr, to take back, render void (taka aptr þat, er ek gef); to recall (taka aptr orð, heil sín);
    taka á e-u, to touch (hón tók á augum hans);
    taka vel, auðvelliga, lítt, illa á e-u, to take (a thing) well, in good part, ill, in ill part (fluttu þeir þetta fyrir jarli, en hann tók vel á);
    taka e-t á sik, to take upon oneself (kvaðst heldr vilja taka þat á sik at gefa honum annát augat);
    tóku þeir á sik svefn mikinn, they fell fast asleep;
    taka arf eptir e-n, to inherit one;
    taka e-t eptir, to get in return;
    með því at þú gerir svá, sem ek býð þér, skaltu nökkut eptir taka, thou shalt have some reward;
    taka e-t frá e-m, to take a thing away from one (þeir tóku spjótin frá þeim ok báru út á ána);
    taka e-n frá e-u, to deprive one of (taka e-n frá landi, ríki);
    taka e-t fyrir e-t, to take in return for (hann keypti sveinana ok tók fyrir þá vesl gott ok slagning); to take for, look upon as (lökum vér þat allt fyrir satt; því tek ek þat fyrir gaman);
    taka fyrir e-t, to refuse (tók E. eigi fyrir útanferð at sumri);
    taka hendi í e-t, to thrust one’s hand into;
    taka í hönd e-m, to shake hands with one;
    taka í móti, to offer resistance (þeir brendu víða bygðina, en bœndr tóku ekki í móti);
    taka niðr, to pull down, demolish (taka niðr til grundvallar allt þat verk); to graze a little, = taka til jarðar (þeir láta nú taka niðr hesta sína);
    taka ofan, to take down (Högni tekr ofan atgeirinn); to pull down (hann hafði látil taka ofan skála sinn);
    taka í sundr, to cut asunder;
    impers., slœmdi sverðinu til hans, svá at í sundr tók manninn, so that the man was cleft asunder;
    taka til e-s, to take to (tóku þá margir til at níða hann);
    taka til máls (orðs, orða), to begin to speak;
    nú er þar til máls at taka, at, now we must take up the story at this point, that;
    taka til varnar, to begin the defence;
    taka til e-s, to have recourse to, resort to (taka e-t til ráðs, bragðs); to concern (þetta mál, er til konungs tók);
    láta e-t til sín taka, to let it concern oneself, meddle with (Gísli lét fátt til sín taka);
    taka e-n til e-s, to choose, elect (Ólafr var til konungs tekinn um allt land);
    absol., taka til, to begin (hann hélt allt austr um Svínasund, þá tók til vald Svíakonungs);
    taka e-t til, to take to, do;
    ef hann tekr nökkut illt til, if he takes to any ill;
    taka um e-t, to take hold of, grasp (nú skaltu taka um fót honum);
    taka e-t undan, to take away;
    impers., undan kúnni tók nyt alla, the cow ceased to give milk;
    taka undan, to run away, escape (B. tók undan með rás);
    hann tók undir kverkina ok kyssti hana, he took her by the chin and kissed her;
    to undertake, take upon oneself;
    H. kvaðst ekki taka mundu undir vandræði þeira, H. said he would have nothing to do with their troubles;
    taka undir e-t með e-m, to back, help one in a thing (vil ek, at þér takit undir þetta mál með mér);
    þau tóku undir þetta léttiliga, they seconded it readily;
    hann tók seinliga undir, he was slow to answer;
    taka undir, to echo, resound (fjöllin tóku undir);
    taka e-t undir sik, to take on hand (Gizurr tók undir sik málit); to lay hold of (hann tekr undir sik eignir þær, er K. átti í Noregi);
    taka e-t upp, to pick up (S. tók upp hanzka sinn);
    taka upp fé fyrir e-m, to seize on, confiscate;
    taka upp borð, to set up the tables before a meal, but also to remove them after a meal;
    taka upp bygð sína, to remove one’s abode;
    hón tekr mart þat upp, er fjarri er mínum vilja, she takes much in hand that is far from my will;
    drykk ok vistir, svá sem skipit tók upp, as the ship could take;
    taka upp ný goðorð, to establish new priesthoods;
    taka upp verknað, to take up work;
    taka upp stœrð, to take to pride;
    taka upp sök, to take up a case;
    taka upp draum, to interpret a dream;
    taka e-t upp, to choose (seg nú skjótt, hvern kost þú vill upp taka);
    absol., taka upp, to extend, rise (rekkjustokkr tekr upp á millum rúma okkarra);
    taka út, to run out (E. tók út ór stofunni);
    taka við e-u, to receive (A. hafði tekit við föðurarf sínum);
    taka vel við e-m, to receive one well, give one a hearty welcome;
    taka við trú, to take the faith;
    þeir tóku vel við, they made a bold resistance;
    tók við hvárr af öðrum, one took up where the other left off;
    taka yfir e-t, to extend over (hann skal eignast af Englandi þat, sem uxahúð tekr yfir);
    impers. to come to an end, succeed (kveðst nú vænta, at nú mundi yfir taka);
    þeir munu allt til vinna at yfir taki við oss, to get the better of us;
    13) refl., takast;
    f.
    1) taking, capture, of a fortress, prisoner;
    2) taking, seizing, of property;
    * * *
    pres. tek, tekr; tökum, takit, taka; pret. tók, tókt (tókst), tók, pl. tóku; subj. tæki (tœki); imperat. tak, taktú; part. tekinn: with neg. suff. tek’k-at ek, I take not, Kristni S. (in a verse); tak-a-ttu, take thou not, Fas. i. (in a verse); tekr-at, Grág. (Kb.) i. 9: [Ulf. têkan, pret. taitok = απτεσθαι; Swed. take; Dan. tage, sounded , ‘du tar det ikke, vil du ta det;’ Engl. take is a word borrowed from the Dan., which gradually displaced the Old Engl. niman.]
    A. To take hold of, seize, grasp; taka sér alvæpni, Eg. 236; tóku menn sér þar byrðar ok báru út, Egill tók undir hönd sér mjöð-drekku, 237; nú taki hest minn, ok skal ek ríða eptir honum, 699; tóku þeir skíð sín ok stigu á, 545; hann tók inni vinstri hendi spjótið ok skaut, Nj. 42; lauk upp kistu ok tók upp góð kvennmanna-klæði, Ld. 30; hann tekr nú bogann, … tekr nú kaðal einn, Fas. ii. 543; taka upp net, K. Þ. K. 90; hross skal maðr taka ok teyma ok hepta, þótt heilagt sé, id.
    2. to seize; þeir tóku þar herfang mikit, Nj. 43; tóku skipit ok allt þat er á var, Fms. vii. 249; þeir tóku þar skútu, viii. 438; tóku skip hans, landtjald, klæði, ix. 275; taka fé okkat allt með ráni, Nj. 5; engi maðr skal fyrir öðrum taka, Gþl. 473; hann leiddi þik til arfs … munu taka óvinir þínir ef þú kemr eigi til, Nj. 4; þeir tóku bæinn, seized, Sturl. ii. 149; kona hafði tekit ( stolen) … ok vildi hann refsa henni, Fms. vii. 330.
    3. to catch; Skotar munu hafa tekit njósnir allar, Nj. 126; standi menn upp ok taki hann, 130; hann skyldi taka hundinn, 114; þeir tóku á sundi mann einn, Fms. vii. 225; gröf, at taka í dýr, Flóv. 33; taka höndum, to lay hold of, take captive, Nj. 114, 275; in a good sense, Fms. x. 314.
    4. taka e-n af lífi, to take one from life, Fms. x. 3, Eg. 70; taka e-n af lífdögum, id., Fms. vii. 204: ellipt., taka af (af-taka), to take one off, put to death, Js. 23; taka e-n af nafni ok veldi, to deprive of …, Eg. 268; tóku þeir af eignum jarla konungs, Fms. i. 6: taka af e-m, to take a thing from one, x. 421, Nj. 103, 131, Eg. 120, Ld. 288; taka frá e-m, to take from, off, Nj. 253, K. Þ. K. 48; taka ofan, to take down, pull down, Nj. 119, 168; taka ór, to set apart, 232; taka undir sik, to take under oneself, subject, Fms. x. 24: to take charge of, Nj. 110, Eg. 725: taka upp, to take up, pick up, assume, 23.
    5. to take, grasp; taka í hönd e-m, to shake hands, Nj. 129; taka á lopti, to interrupt, Fms. x. 314; taka í ketil, of the ordeal, Grág. i. 381, Gkv. 3. 7; taka í jörð, to graze, of an animal, Bs. i. 338; jó lætr til jarðar taka, Skm. 15; skulu þér láta taka niðr hesta yðra, to graze a little, Band. 14 new Ed.; tók einn þeirra niðr í sinn klæðsekk, Stj.
    II. metaph., taka upphaf, to begin, Hom. 49; taka vöxt ok þroska, to increase, Rb. 392; taka konungdóm, Eg. 646; taka ráð, 49; taka skírn, 770; taka trú, to take the faith, become a Christian, Nj. 273; taka hvíld, to take rest, 43, 115; taka á sik svefn, 252; taka ræðu, to begin a parley, Eg. 578; taka umræðu, id., Nj. 146; þau taka þá tal, Ld. 72, Fms. ii. 254; taka nærri sér, see nær l. 2; taka á sik göngu, Fbr. 101 new Ed.; taka á sik svefn, Nj.; taka eld, to light a fire, 199; taka e-n orðum, to address; taka í sætt, to receive into reconciliation, Eg. 168; taka sættir, to accept terms, id. (also taka sættum, id.); taka þenna kost, 280; taka samheldi, Fms. ix. 344; ok tóku þat fastliga, at friðr skyldi standa, declared firmly that, x. 40, v. l.; taka stefnu, to fix a meeting, xi. 400; tóku þeir stefnu í milli sín, 402; nú er svá tekið um allt landit, at …, fixed by law that …, Gþl. 275; þeir tóku fastmælum sín í milli, at …, Bret. 82; taki í lög, to take into fellowship, Fms. xi. 96; lög-taka, cp. lófa-tak, vápna-tak; Gunnarr bauð þér góð boð enn þú vildir engi af taka, thou wouldst accept none of them, Nj. 77; tók hann þann kost af, at leggja allt á konungs vald, Fms. iv. 224; ok þat tóku þeir af, ix. 367; Ólafr kvaðsk þat mundu af taka, Ld. 72; taka e-t til ráðs, or taka ráðs, bragðs, to resort to, Nj. 75, 124, 199: also, taka e-t til, to resort to, 26, Fms. xi, 253, passim (til-tæki); taka mót, to receive, Edda 15; taka e-t við, to receive in return, Fms. ii. 269; taka bætr fyrir e-t, xi. 253; með því þú görir sem ek býð þér, skaltú nökkuð eptir taka, take some reward for it, Ld. 44; þat er bæði at vér róum hart, enda mun nú mikit eptir taka, a great reward, Finnb. 232 (eptir-tekja); taka fæðu, to take food; taka corpus Domini, Mar.; taka samsæti, Fms. ii. 261; taka arf, Eg. 34; taka erfð, Gþl. 241; taka fé eptir föður sinn, Fms. xi. 47; taka laun, Nj. 68; taka veizlu, to take, receive a veizla (q. v.), Fms. xi. 239; konungr … hann tekr ( receives) af mörgum, skal hann því mikit gefa, 217; taka mikit lof, x. 367; taka helgun af Guði, Rb. 392; taka heilsu, to recover, Stj. 624; ek skal taka hæði-yrði af þér, Nj. 27; taka af honum rán ok manntjón, Ld. 64; taka úskil af íllum mönnum, Greg. 44; taka píslir ok dauða, 656 B. 30; drap hann þar menn nökkura, þótti mönnum hart at taka þat af útlendum manni, Bs. i. 19; þeir tóku mikinn andróða, Fms. viii. 438; taka andviðri, Eg. 87; þeir tóku norðan-veðr hörð, were overtaken by, Nj. 124; taka sótt, to be taken sick or ill (North E. to take ill), 29, Fms. xi. 97, Eg. 767; taka þyngd. id., Ísl. ii. 274; taka fótar-mein, Nj. 219; taka úgleði, to get out of spirits, Eg. 322; hann tók þá fáleika ok úgleði, Fms. vii. 103; hann tók langt kaf, 202; taka arftaki, to adopt, Grág. i. 232; taka konung, to take, elect a king, Fms. ix. 256; taka konu, to take a wife, x. 397; hann kvángaðisk ok tók bróður-dóttur þess manns er Finnr hét, 406; tók Magnús konungr Margrétu, 413; taka konu brott nauðga, to carry off a woman, Grág. i. 353; tók hann þá til háseta, he hired them, Eg. 404; taka far or fari, Landn. 307, Grág. ii. 406 (far, ii. 3); taka úkunna stigu, to take to unknown ways, Fms. viii. 30; taka ferð, to start, Stj.; taka til konungs, or the like, Eg. 367, 400, Fms. vii. 252; taka til siðar, Sks. 313; taka e-n vel, to receive well; ok taki ér, herra, vel þá Hjalta ok Gizur, Bs. i. 19; tók Skota-konungr hann vel, Fms. xi. 419; taka e-t þvert, to take a thing crossly, deny flatly, Nj. 26; taka fyrir e-t, to stop, interrupt, refuse, Fms. x. 251.
    III. to reach, stretch forth, touch; hann beit skarð, allt þat er tennr tóku, Eg. 605; eigi djúpara enn þeim tók undir hendr, Ld. 78; skurðrinn tók á framan-verðan bakkann, Krók.; hyrnan tók andlitið, Nj. 253; rödd tekr eyru, Skálda 175; döggskórinn tók niðr akrinn upp-standanda, Fas. i. 173; hafði flóð tekit þær, swept them away, Fms. xi. 393; spjót langskept svá at vel taki skipa meðal, Sks. 385; nef hans tók austr til landsenda … véli-fjarðar tóku norðr í Finnabú, Fms. viii. 10; tekr mörkin náliga allt it efra suðr, Eg. 58; þvíat ekki tek ek heim í kveld, Nj. 275; mun ek taka þangat í dag? Hbl.; bóndans bót tekr fyrir ( encompasses) konu, hans ok börn ok hjón, N. G. L. i. 341; taka niðri, to take the ground, of a ship or thing floating, Fas. iii. 257; svá at upp tekr um klaufir, Boll. 336; at eigi tæki hann (acc.) regnit, Stj. 594; skulu vér varask, at eigi taki oss þau dæmi, Hom. 70; svá mikit er uxa-húð tekr yfir, Fas. i. 288; nær því er þú sér at taka mun en ekki ór hófi, Sks. 21; hundr bundinn svá at taki eigi til manna, Grág. ii. 119; taka höndum upp, to lift up hands, Bs. i. 735, Edda 22; ek sé fram undir brekkuna, at upp taka spjóts-oddar fimtán, Finnb. 286; þetta smíði (Babel) tók upp ór veðrum, Edda 146 (pref.); hárit tók ofan á belti, Nj. 2; stöpul er til himins tæki, 645. 71; hér til tekr en fyrsta bók, reaches here, 655 vii. 4; taka mátti hendi til fals, Eg. 285; þeir tóku fram árum, took the oars, Fms. vii. 288; smeygði á sik ok tók út höndunum, 202; þeir tóku undun, to escape, viii. 438: to reach, land, take harbour, gaf honum vel byri ok tóku Borgarfjörð, Nj. 10; tóku þeir Friðar-ey, 268; þeir tóku land á Melrakka-sléttu, Ísl. ii. 246; byrjaði vel ok tóku Noreg, Ld. 72, 310; tóku þar land sem heitir Vatnsfjörðr, Landn. 30: ellipt., hann tók þar sem nú heitir Herjólfs-höfn, id.; þeir tóku fyrir sunnan land, 175.
    2. to take, hold, of a vessel; ketill or tók tvær tunnur, Fb. i. 524; lands þess er tæki ( of the value of) fjóra tigi hundraða, Sturl. i. 98, v. l.; hringrinn tók tólf hundruð mórend, Nj. 225: so in the phrase, það tekr því ekki, it is not worth the while; þann enn eina grip er hann átti svá at fé tæki, the sole object of value he had, Bs. i. 636.
    3. spec. usages; fara sem fætr mega af taka, Finnb. 288; konur æpa sem þær megu mest af taka, Al. 47, (aftak, aftaka-veðr, q. v.), Karl. 109, 196; fóru hvárir-tveggju sem af tók, went as fast as possible, Fms, iv. 304; hann sigldi suðr sem af tók, Eg. 93: in the phrase, taka mikinn, lítinn … af e-u, to make much, little of, take it to heart or lightly; mikit tekr þú af þessu, thou takest it much to heart, Lv. 10; öngan tek ek af um liðveizlu við þik, I will not pledge myself as to helping thee, Ld. 105; eigi töku vér mikit af at tortryggva þá bók, þótt mart sé undarligt í sagt, we will not strongly question the truth of the book, although many wonders are told therein, Sks. 78; Óspakr kvað hana mikit af taka, said he used very strong language, Ld. 216; mikinn tekr þú af, segir konungr, thou settest much by it, said the king, Fms. vi. 206: munda ek sýnu minna hafa af tekit ef ek væra údrukkinn, I would have kept a better tongue, xi. 112; Þórvarðr tók eigi af fyrir útanferð sína, did not quite refuse the going abroad, Sturl. iii. 244; hann kvaðsk eigi taka mega af því hvat mælt væri, he did not much mind what folks said, Nj. 210; hón tók lítið af öllu, said little about it, took it coolly, Eg. 322; tók hann minna af enn áðr við Íslendinga, he spoke not so strongly of them as he used to do, Glúm. 328; ok er sendi-menn kómu tók hann lítið af, Fms. x. 101; Flosi svaraði öllu vel, en tók þó lítið af, F. gave a civil but reserved answer, Nj. 180.
    IV. with prepp.; taka af hesti, to take (the saddle) off a horse, Nj. 4, 179; taka af sér ópit, to cease weeping, Ölk. 35; taka skriðinn af skipinu, Fms. ii. 305; taka e-t af, to abolish, vii. 1, x. 152, Ísl. ii. 258:—taka á e-u, to touch (á-tak), Nj. 118; þegar sem nær þeim er komit ok á þeim tekit, Stj. 76; sá er tekr fyrst á funa, Gm.; þat er ok, áðr þeir taki á dómum sinum ( ere they deliver sentence), at þeir skolu eið vinna áðr, Grág. i. 64; taka vel, auðvelliga, lítt, ekki vel, ílla … á e-u, to take a thing so and so, take it well, in good part, ill, in ill part, etc., Ld. 50, 248, Fms. xi. 124, Nj. 206, 265; Gunnarr talaði fátt um ok tók á öngu úlíkliga, 40; tak glaðan á ( cheerfully) við konunginn, Fms. xi. 112; þeir höfðu sagt hversu hann hafði á tekit þeim feðgum, Rd. 284; Leifr tekr á þessu eigi mjök, Fb. ii. 397; tók Börkr (á) því seinliga, Eb. 15 new Ed.:—taka eptir, to notice, observe, Sturl. i. 2 (eptir-tekt):—taka móti, to withstand, resist, Nj. 261, Fms. ix. 307, 513 (mót-tak):—taka með, to reserve, accept, iv. 340, xi. 427 (með-taka): taka við, hann tókþar ok við mörg önnur dæmi, bæði konunga æfi, he tacked to it many records, the lives of kings, etc., Ó. H. (pref.): this isolated phrase has led editors (but wrongly) to substitute hann ‘jók’ þar við:—taka aptr, to take back, render void, undo, Bs. i. 631, Nj. 191, Sks. 775; eigi má aptr taka unnit verk, a saying, Fms. ii. 11: to recall, unsay, mun ek þau orð eigi aptr taka, Ld. 42, Fms. ii. 253:—taka í, to pull off; taktu í hann, to pull his stocking off:—taka um, to take hold of, grasp, Eg. 410, Hkr. ii. 322:—taka upp, to pick up, assume; niðr at fella ok upp at taka, 625. 68, Eg. 23; taka upp borð, to put up the tables before a meal; tekr upp borð ok setr fyrir þá Butralda, Fbr. 37; vóru borð upp tekin um alla stofuna ok sett á vist, Eg. 551: but also to remove them after a meal (= taka borð ofan), 408, Hkr. ii. 192, Fms. i. 41, Orkn. 246 (see borð II); taka upp vist, to put food on the table, Vm. 168; taka upp bygð sína, to remove one’s abode, passim; taka upp, of a body, to take up, disinter, Hkr. ii. 388; taka upp, to seize on, confiscate, Nj. 73, 207, Ld. 38, Eg. 73; þeir tóku upp ( laid waste) þorp þat er heitir Tuma-þorp, Fms. i. 151; var þá tekin upp bygð Hrolleifs, Fs. 34; hón tekr þat mart upp er fjarri er mínum vilja, Nj. 6l; at þú gefir ró reiði ok takir þat upp er minnst vandræði standi af, 175; taka upp verknað, to take up work, Ld. 34; taka upp stærð, to take to pride, Fms. x. 108; halda upp-teknu efni, i. 263; taka upp sök, mál, to take up a case, Nj. 31, 71, 231: to interpret, eigi kann ek öðruvís at ráða þenna draum … glíkliga er upp tekit, Sturl. iii. 216; ok skal svá upp taka ‘síks glóð,’ þat er ‘gull,’ Edda 127; kvæði, ef þau eru rétt kveðin ok skynsamliga upp tekin, Hkr. (pref.); tók hann svá upp, at honum væri eigi úhætt, Fms. ix. 424; drykk ok vistir svá sem skipit tók upp, as the ship could take, iv. 92; er þat skip mikit, ok mun þat taka oss upp alla, Nj. 259; þat hjóna er meira lagði til félags skal meira upp taka, Gþl. 220; þótti þeim í hönd falla at taka upp land þetta hjá sér sjálfum, Ld. 210; skal sá sem at Kálfafelli býr taka upp vatn at sínum hlut, Vm. 168; taka upp giptu hjá Dana-konungi, Fms. xi. 426; taka upp goðorð, Nj. 151, 168, Grág. i. 24; taka upp þing. Ann. 1304 ( to restore); tókusk þá upp lög ok landsréttr, Fs. 27; taka upp vanda, Fms. vii. 280:—taka til, to take to; hefna svá at ekki fýsi annan slík firn til at taka, 655 xiii. A. 3; tóku margir þá til at níða hann, Bs. i; taka til ráða, ráðs, bragðs, Nj. 19, 75, 124; hann tók til ráða skjótt, 19; enn þó munu vér þat bragðs taka, 199; hvat skal nú til ráða taka, 124; ef hann tekr nökkut íllt til, 26; hverja úhæfu er hann tekr til, Fms. xi. 253; taka til máls, to take to talking, Nj. 16, 71; taka til orðs, or orða, 122, 230, 264; hann tók nú til at segja söguna, to take to telling a story; taka til varnar, to begin the defence, Grág. i. 60, Nj. 271; nú er þar til at taka, at …, 74; er blót tóku til, Landn. 111; þá tók til ríki Svía-konungs, Fms. iv. 118; um Slésvík þar sem Dana-ríki tók til, xi. 417: to concern, þat mun taka til yðar, Hom. 150; þetta mál er til konungs tók, Fms. xi. 105; láta til sín taka, to let it concern oneself, meddle with, Band. 23 new Ed.; Gísl lét fátt til sín taka, Fms. vii. 30; vil ek nú biðja þik at þú létir ekki til þín taka um tal várt, Nj. 184: to have recourse to, þú tekr eigi til þeirra liðsinnis ef ekki þarf, Fms. vii. 17, Grág. i. 41; taka til segls, Eg. 573, Fms. ix. 22; taka til sunds, 24; taka til e-s, to note, mark, with dislike:—taka undir, to take under a thing; hann tók undir kverkina, took her by the chin, Nj. 2; þá tók Egill undir höfða-hlut Skalla-grími, Eg. 398: to undertake, þat mál er þeir skyldi sjálfir undir taka, Hkr. i. 266; þá skal hann taka undir þá sömu þjónostu, Ó. H. 120: to back, second, hann kvaðsk ekki mundu taka undir vandræði þeirra, Nj. 182; undir þann kviðling tók Rúnolfr goði, ok sótti Hjalta um goðgá, Bs. i. 17: ek mun taka undir með þér ok styðja málit, Fms. xi. 53; hann tók ekki undir þat ráð, Fb. ii. 511; þau tóku undir þetta léttliga, seconded it readily, Ld. 150; hann tók seinliga undir, Nj. 217; hann hafði heyrt tal þeirra ok tók undir þegar, ok kvað ekki saka, Ld. 192: göra tilraun hversu þér tækit undir þetta, Fb. i. 129: to echo, blésu herblástr svá at fjöllin tóku undir, Fas. i. 505; taka undir söng, to accompany singing:—taka við, to receive; nú tóktú svá við sverði þessu, Fms. i. 15; siðan hljópu menn hans, enn hann túk við þeim, 105; jörð tekr við öldri, Hm.; til þess er akkerit tók við, grappled, took hold, Dan. holde igen, Fms. x. 135. v. l.; þar til er sjár tók við honum, Edda 153 (pref.); taka við ríki, Eg. 241, Fms. i. 7; taka við trú, Nj. 158, 159; taka við handsölum á e-u, 257; ef maðr görr við at taka við dæmdum úmaga, Grág. i. 258; taka vel við e-m, to receive well, Nj. 5; ekki torleiði tekr við yðr, no obstacle stops you, Al. 120; þeir tóku við vel ok vörðusk, made a bold resistance, Fms. i. 104; eggjuðu sumir at við skyldi taka, vii. 283; at þeir skyldi verja landit, en þeir vildu eigi við taka, xi. 386; ganga fram á mel nökkurn, ok segir Hrútr at þeir mundu þar við taka, Ld. 62; þar stóð steinn einn mikill, þar bað Kjartan þá við taka, 220; seg þú æfi-sögu þína, Ásmundr, en þá skal Egill við taka, tell thy life’s tale, Asmund, and then shall Egil take his turn, Fas. iii. 374; tók við hvárr af öðrum, one took up where the other left off:—taka yfir, hann vildi eigi til ráða nema hann ætlaði at yfir tæki, Fms. iv. 174; þeir munu allt til vinna, at yfir taki með oss, Nj. 198; at eyrendi þeirra skyldi eigi lyktuð né yfir tekin, Fms. iv. 224.
    V. to take to, begin:
    1. with infin., tóku menn at binda sár sín, Eg. 93; hann tók at yrkja þegar er hann var ungr, 685; hans afli tók at vaxa, Fms. viii. 47; á þeim veg er ek tæka ganga, Sks. 3; taka at birtask, 568; tekr at dimma, birta … rigna, it gets dim, takes to darken … rain; allt þat er hann tekr at henda, Nj. 5; þá tók at lægja veðrit, 124; tók þá at morna, 131; tók þá at nátta, Fms. ix. 54; kvölda tekr = Lat. vesperascit, Luke xxiv. 29.
    2. in other phrases, taka á rás, to take to running, to run, Nj. 253, Eg. 216, 220, Eb. 62 (hófu á rás, 67 new Ed.), Hrafn. 7: ellipt., tók bogmaðr ok hans menn á land upp undan, they took to the inland and escaped, Fms. ix. 275; tók hann þegar upp um brú, viii. 169; svá íllt sem nú er frá at taka (to escape, shun), þá mun þó síðarr verr, Fs. 55; taka flótta, to take to flight, Hm. 30; Eirekr tók út ór stofunni, took out of the room, ran out, Sturl. ii. 64; þeir tóku út eitt veðr allir, stood out to sea with the same wind, Fb. ii. 243.
    VI. with dat., to take to, receive (perh. ellipt. for taka við- e-u); jarl tók vel sendi-mönnum ok vináttu-málum konungs, Fms. i. 53; konungr tók honum vel ok blíðliga, vii. 197; tekit mundu vér hafa kveðju þinni þóttú hefðir oss fyrri fagnat, Ld. 34; Grímr tók því seinliga, Eg. 764; Sigurðr tók því máli vel, 38, Fms. x. 2; konungr tók þá vel orðum Þórólfs, Eg. 44; hann tók því þakksamliga, Fms. i. 21; taka vel þeirra eyrendum, x. 33; Barði tók þessu vel, Ld. 236; Hákon tók því seinliga, Fms. i. 74; eigi mun konungr taka því þótt slík lygi sé upp borin fyrir hann, Eg. 59; tók Brynjólfr þá sættum fyrir Björn, 168; Njáll átti hlut at, at þeir skyldi taka sættum, Nj. 120; taka handsölum á fé, 257; taka heimildum á e-u, Fms. x. 45; taka fari, Grág. ii. 399, Nj. 111, 258 (see far); taka bóli, to take a farm (on lease), Gþl. 328, 354; mun ek máli taka fyrir alla Íslenzka menn þá er á skipi eru, speak for them, Bs. i. 421.
    VII. impers. it is taken; hann brá upp hendinni ok tók hana af honum ok höfuðit af konunginum, Nj. 275; ok tók af nasarnar, Fms. x. 135, v. l.; þá tók af veðrit (acc.), the weather ‘took up’ (as is said in North of England), the storm abated. Fas. i. 157; svá at þar tæki af vega alla, all roads were stopped, Fms, iii. 122; af þeim tók málit ok görask úfærir, Fas. ii. 549; kom á höndina fyrir ofan úlflið svá at af tók, Nj. 84; kom á fótinn svá at af tók, 123; þá tók efa af mörgum manni, Fms. iii. 8; sýnina tekr frá e-m, to become blind, x. 339; undan kúnni tók nyt alla, Eb. 316; jafnskjótt tók ór verkinn allan, Fms. iv. 369; tók út skip Þangbrands ór Hitará, she drifted out, Bs. i. 15; í þat mund dags er út tók eykðina, when the time of ‘eykð’ was nearly passed, Fms. xi. 136; um várit er sumar-hita tók, when the summer heat set in, Fs. 67; réru svá skjótt at ekki tók (viz. þá) á vatni, Fms. vii. 344.
    2. as a naut. term, to clear, weather a point; veðr var litið ok tók þeim skamt frá landi, the weather was still, and they kept close in shore, Fms. vi. 190: hence the mod. naut. phrase, e-m tekr, to clear, weather; mér tók fyrir nesit, I cleared, weathered the ness; vindr þver, svo að þeim tekr ekki.
    3. þar er eigi of tekr torf eðr grjót, where neither is at hand, Grág. ii. 262; þau dæmi tekr til þessa máls, the proofs of this are, that when …, Hom. 127.
    B. Reflex., takask mikit á hendr, to take much in hand, Band. 3, Nj. 228, Fms. i. 159; tókumk ek þat á hendr, xi. 104; láta af takask, to let oneself be deprived of, Eg. 296; takask e-n á hendr.
    2. to be brought about, take effect, succeed; cp. þykkir mikit í hættu hversu þér teksk, Ld. 310; þat tóksk honum, he succeeded, Bárð. 167; tekst þá tveir vilja, it succeeds when two will, i. e. joint efforts prevail, a saying:—takask til, to happen; Ásgrími tóksk svá til (it so happened to A.), sem sjaldan var vant, at vörn var í máii hans, Nj. 92; ef svá vill til takask. Fas. i. 251; svá erviðliga sem þeim hafði til tekizk at herja á þá feðga, Fms. i. 184; mér hefir úgiptuliga tekizk, Ld. 252; þætti mér allmiklu máli skipta at þér tækisk stórmannliga, that thou wouldst behave generously, Hkr. ii. 32; hefir þetta svá tekizk sem ván var at, er hann var barn at aldri, 268.
    3. to take place, begin; tóksk orrosta, Nj. 8; teksk þar orrosta, 122; ráð takask, of a marriage; en ef þá takask eigi ráðin, if the wedding takes not place then, Grág. i. 311; lýkr svá at ráðin skyldi takask, 99; ráð þau skyldi takask at öðru sumri, Eg. 26, Fms. x. 40: to be realised, hvatamaðr at þessi ferð skyldi takask, Ld. 240; síðan er mægð hafdi tekizk með þeim, since they had intermarried, Eg. 37; takask með þeim góðar ástir, they came to love one another much, of newly-married people, passim; féráns dómr teksk, Grág. i. 95; takask nú af heimboðin, to cease, Ld. 208; ok er allt mál at ættvíg þessi takisk af, 258.
    II. recipr., takask orðum, to speak to one another, Fms. xi. 13; ok er þeir tókusk at orðum, spurði hann …, Eg. 375; bræðr-synir takask arf eptir, entreat one another, Gþl. 241; ef menn takask fyrir árar eða þiljur, take from one another, 424: takask á, to wrestle, Bárð. 168; takask fangbrögðum, Ld. 252, Ísl. ii. 446: takask í hendr, to shake hands, Grág. i. 384, Nj. 3, 65.
    III. part. tekinn; vóru þá tekin ( stopped) öll borgar-hlið ok vegar allir, at Norðmönnum kæmi engi njósn, Fms. vi. 411: Steinþórr var til þess tekinn, at …, S. was particularly named as …, Eb. 32, 150; hann var til þess tekinn, at honum var verra til hjóna en öðrum mönnum, Grett. 70 new Ed. (cp. mod. usage, taka til e-s, to wonder at): lá hann ok var mjök tekinn, very ill, Sturl. i. 89: Álfhildr var þungliga tekin, ok gékk henni nær dauða, Fms. iv. 274; hann var mjök tekinn ok þyngdr af líkþrá, ii. 229; þú ert Ílla at tekin fyrir vanheilsu sakir, vii. 244; ú-tekin jörð, an untaken, unclaimed estate, Sturl. iii. 57, Gþl. 313.
    2. at af teknum þeim, except, Fms. x. 232; at af teknum úvinum sínum, 266, (Latinism.)

    Íslensk-ensk orðabók > TAKA

  • 4 HAFA

    * * *
    (hefi; hafða, höfðum; hafðr), v.
    1) to have (þeir höfðu sjau skip ok flest stór);
    hafa elda, to keep up a five;
    2) to hold, celebrate (hafa vinaboð, blót, þing);
    3) to keep, retain (rifu þær vefinn í sundr, ok hafði hverr þat er hélt á);
    4) to use (tvau net eru rý, ok hafa eigi höfð verit);
    orð þau sem hann hafði um haft, which he had made use of;
    hafa fagrmæli við e-n, to flatter one;
    hafa hljóðmæli við e-n, to speak secretly to one;
    hafa tvimæli á e-u, to speak doubtfully of a thing;
    hafa viðrmæli um e-t, to use mocking words;
    hann var mjök hafðr við mál manna, much used to, versed in, lawsuits;
    5) to have, hold, maintain;
    hafa vináttu við e-n, to maintain friendship with one;
    hafa hættumikit, to run a great risk;
    hafa heilindi, to have good health;
    6) to bring, carry;
    hafa e-n heim með sér, to bring one home;
    hann hafði lög, út hingat ór Noregi, he brought laws hither from Norway;
    hafa sik (to betake oneself) til annara landa;
    7) to take, carry off;
    troll hafi þik, the trolls take thee;
    8) to get, gain, win;
    hann hafði eigi svefn, he got no sleep;
    hefir sá jafnan, er hættir, he wins that ventures;
    hafa gagn, sigr, to gain victor;
    hafa meira hlut, to get the upper hand, gain the day;
    hafa sitt mál, to win one’s suit;
    hafa tafl, to win the game;
    hafa erendi, to do one’s errand, succeed;
    hafa bana, to suffer death, to die;
    hafa sigr, to be worsted;
    hafa góðar viðtökur, to be well received;
    hafa tíðindi af e-m, to get tidings of, or from, one;
    hafa sœmd, óvirðing af e-m, to get honour, disgrace from one;
    with gen., hafa e-s ekki, to fail to catch one (hann kemst á skóg undan, ok höfðu þeir hans ekki);
    ekki munu vér hans hafa at sinni, we shall not catch him at present;
    9) to wear carry (clothes, weapons);
    hann hafði blán kyrtil, he wore a blue kirtle;
    hafa kylfu í hendi sér, to have a club in one’s hand;
    10) to behave, do, or fare, so an so esp. with an adv.;
    hafa vel, illa, vetr, to behave (do) well, badly, be worse;
    hafa sik vel, to behave;
    11) with infin., hafa at varðveita, to have in keeping at selja, to have on sale;
    lög hafið þér at mæla, you are right;
    12) hafa e-n nær e-u, to expose one to (þú hafðir svá nær haft oss úfœru);
    hafa nær e-u, to come near to, esp. impers.;
    nær hafði okkr nú, it was a narrow escape;
    svá nær hafði hausinum, at, the shot so nearly touched the head, that;
    ok er nær hafði, skipit mundi fljóta, when the ship was on the point of flloating;
    13) as an auxiliary verb, in the earliest time with the pp. of transitive verbs in acc.;
    hefir þú hamar um fólginn, hast thou hidden the hammer?;
    ek hefi sendan mann, I have sent a man;
    later with indecl. neut. pp.;
    hefir þú eigi sét mik, hast thou not seen me?;
    14) with preps.:
    hafa e-t at, to do, act;
    hann tók af þér konuna, en þú hafðir ekki at, but thou didst not stir, didst take it tamely;
    absol., viltu þess freista, ok vita hvat at hafi, wilt thou try and see what happens?;
    hafa e-t at hlífiskildi (skotspœni), to use as a shield (as a target);
    hafa e-n háði, hlátri, to mock, laugh at;
    hafa e-t at engu, vettugi, to hold for naught, take no notice of;
    hafa sakir á e-n have charges against one;
    hafa á rás, to take to one’s heels, run off;
    hafa e-t fram, to produce (vápn þorgils vóru fram höfð); to carry out, hold forth;
    hafa mál fram, to proceed with a suit;
    var um búit, ekki fram haft, all was made ready but nothing done;
    hafa e-t frammi, í frammi, to use, make use of (hafa í frammi kúgan);
    ok öll lögmæt skil frammi hafa, and discharge all on official duties;
    hafa e-t fyrir satt, to hold for true;
    eigi em ek þar fyrir sönnu hafðr, I am not truly aimed for that, it is a false charge;
    hafa e-n fyrir sökum um e-t, to charge one with;
    hafa í hótum við e-n, to threaten one;
    hafa e-t með höndum, to have in hand;
    höfum eiai sigrinn ór hendi, let not victory slip out of our hands;
    hafa ór við e-n, to behave so and so towards one (hefir þú illa ór haft við mik);
    hafa e-t til e-s to use for (höfðu þeir til varnar skot ok spjót); to be a reason or ground for;
    vér hyggjum þat til þess haft vera, at þar hafi menn sézt, we believe the foundation of the story is that men have been seen there;
    hafa mikit (lítit) til síns máls, to have much (little) in support of one’s case;
    hafa e-t til, to have at hand, possess;
    orð þau, sem hann hafði um haft, the words which he had used;
    keisari hafði fátt um, did not say much;
    hafa e-n undir, to get one under, subdue one;
    hafa e-t uppi, to take (heave) up (hafa uppi fœri, net);
    Skarpheðinn hafði uppi øxina, S. heaved up the axe;
    hafa flokk uppi, to raise a party, to rebel;
    hafa uppi tafl, to play at a game;
    hafa e-n uppi, to bring one to light;
    hafa uppi rœður, to begin a discussion;
    hafa e-t úti, to have done, finished (hafa úti sitt dagsverk);
    hafa við e-m, to be a match for one;
    hafa sik við, to exert oneself;
    hafa mikit (lítit) við, to make a great (little) display;
    hann söng messu ok bafði mikit við, and made much of it;
    hann bad jarl leita, bann hafði lítit við þat, he did it lightly;
    haf ekki slíkt við, do not say so;
    haf þú lítit við at eggja sonu þina, refrain from egging on thy sons;
    15) refl., hafast.
    * * *
    pret. hafði; subj. hefði; pres. sing. hefi (less correctly hefir), hefir, hefir; plur. höfum, hafit, hafa: the mod. pres. sing. is monosyllabic hefr or hefur, and is used so in rhymes—andvara engan hefur | … við glys heims gálaus sefur, Pass. 15. 6, but in print the true old form hefir is still retained; the monosyllabic present is used even by old writers in the 1st pers. before the personal or negative suffix, e. g. hef-k and hef-k-a ek for hefi-g and hefig-a ek, see e. g. Grág. (Kb.) 79, 82, in the old oath formula, hef-k eigi, Hallfred; hef ek, Fms. iii. 10 (in a verse); but not so in 3rd pers., e. g. hefir-a or hefir-at, Grág. l. c.: imperat. haf, hafðu: part. pass. hafðr, neut. haft;—hafat is an απ. λεγ., Vsp. 16, and is prob. qs. hafit from hefja, to heave, lift: [Ulf. haban; A. S. habban; Engl. have; Hel. hebben; Germ. haben; Dutch hebben; Dan. have, Swed. hafva: it is curious the Lat. form habere retains the consonant unchanged, cp. the Romance forms, Ital. avere, Fr. avoir, Span. haber, etc. ☞ Hafa is a weak verb, and thus distinguished from hefja (to lift, begin), which is a strong verb, answering to Lat. capere, incipere; but in sundry cases, as will be seen below, it passes into the sense of this latter word; as also in some instances into that of another lost strong verb, hafa, hóf, to behave, and hœfa, to hit]:—to have.
    A. To have; hann hafði með sér ekki meira lið, Fms. i. 39; hafði hverr hirð um sik, 52; höfðu þeir áttján skip, viii. 42; Sverrir hafði tvau hundrað manna, … þeir höfðu annan samnað á landi, 328; hann hafði mikit lið ok frítt, x. 36; þeir höfðu sjau skip ok flest stór, 102; hafa fjölmennar setur, Eb. 22; hann hafði menn sína í síldveri, Eg. 42; mun ek naut hafa þar sem mér þykkir hagi beztr, 716.
    II. to hold:
    1. to keep, celebrate; hafa ok halda, Dipl. i. 6; hafa átrúnað, 10; hafa dóma, 12; hafa blót, Fms. iv. 254; hafa vina-veizlu, id.; hafa vina-boð, Nj. 2; hafa Jóla-boð, Eg. 516; hafa þing, Fms. ix. 449; hafa haust-boð, Gísl. 27; hafa drykkju, Eb. 154; hafa leik, Fms. x. 201, passim.
    2. to hold, observe; hlýðir þat hvergi at hafa eigi lög í landi, Nj. 149; skal þat hafa, er stendr …, Grág. i. 7; skal þat allt hafa er finsk á skrá þeirri …, id.; en hvatki es mis-sagt es í fræðum þessum, þá es skylt at hafa þat (to keep, hold to be true) es sannara reynisk, Íb. 3; ok hafða ek (I kept, selected) þat ór hvárri er framarr greindi, Landn. 320, v. l.
    3. to hold, keep, retain; ef hann vill hafa hann til fardaga, Grág. i. 155; skal búandinn hafa hann hálfan mánuð, 154; ok hafði hvárr þat er hélt á, Nj. 279; hitt skal hafa er um fram er, Rb. 56; kasta í burt þrjátigi ok haf þat sem eptir verðr, 494.
    4. to hold an office; hafa lögsögu, to hold the office of lögsaga, Íb. passim; hafa jarldóm, konungdóm, passim; þat höfðu haft at fornu Dana-konungar, Eg. 267; þér berit konunga-nöfn svá sem fyrr hafa haft ( have had) forfeðr yðrir, en hafit lítið af ríki, Fms. i. 52; hafa ríki, to reign, Hkr. pref.
    5. phrases, hafa elda, to keep a fire, cook, Fms. xi. 129; hafa fjárgæzlu, to tend sheep, Eg. 740; hafa embætti með höndum, Stj. 204; hafa gæzlur á e-u, Fms. ix. 313; hafa … vetr, to have so many winters, be of such an age (cp. Fr. avoir … ans), Íb. 15; margir höfðu lítið fátt þúsund ára, Ver. 7: hafa vörn í máli, Nj. 93; hafa e-t með höndum, to have in hand, Fms. viii. 280, ix. 239; hafa e-t á höndum, Grág. i. 38; hafa fyrir satt, to hold for true, Fms. xi. 10; hafa við orð, to intimate, suggest, Nj. 160; hafa e-t at engu, vettugi, to hold for naught, take no notice of, Fas. i. 318.
    6. with prepp. or infin.,
    α. with prep.; hafa til, to have, possess; ef annarr þeirra hefir til enn annarr eigi, þá er sá skyldr til at fá honum er til hefir, Grág. i. 33; ef annarr hefir til …, id.; þér ætlið at ek muna eigi afl til hafa, Ld. 28.
    β. with infin.; hafa at varðveita, to have in keeping, Eg. 500; lög hafit þér at mæla, you have the law on your tongue, i. e. you are right, Nj. 101; hörð tíðindi hefi ek at segja þér, 64; sá er gripinn hefir at halda, Grág. i. 438; hafa at selja, to have on sale, Ld. 28.
    III. to use; var haft til þess sker eitt, Eb. 12; þá höfðu þeir til varnar skot ok spjót, Fms. vii. 193; er þín ráð vóru höfð, that thy advice was taken, Fs. 57; Gríss hafði þessi ráð, Fms. iii. 21; ek vil at þat sé haft er ek legg til, x. 249; þykki mér þú vel hafa ( make good use of) þau tillög er ek legg fyrir þik, xi. 61; til þess alls er jarli þótti skipta, þá hafði hann þessa hluti, 129; tvau ný (net), ok hafa eigi höfð verit ( which have not been used), haf þú ( take) hvárt er þú vilt, Háv. 46; þær vil ek hafa enar nýju, en ek vil ekki hætta til at hafa enar fornu, id.; önnur er ný ok mikil ok hefir ( has) til einskis höfð ( used) verið, id.; buðkr er fyrir húslker er hafðr, Vm. 171; gjalda vápn þau er höfð eru, N. G. L. i. 75; þat hafði hann haft ( used) fyrir skála, Edda 29; þeir vóru hafðir til at festa með hús jafnan, Nj. 118; sá hólmr var hafðr til at …, Fms. i. 218; hann skyldi hafa hinn sama eið, x. 7; orð þau sem hann hafði ( had) um haft ( used), Nj. 56; orð þau er hann hafði ( made use of) í barnskírn, K. Þ. K. 14.
    2. more special phrases; hafa fagrmæli við e-n, to flatter one, Nj. 224; hafa hljóðmæli við e-n, to speak secretly to one, 223; allmikil fjölkyngi mun vera við höfð áðr svá fái gört, Edda 27; hafa mörg orð um e-t, Ld. 268; hafa tvímæli á e-u, to discuss, doubt, speak diffidently of a thing, Lv. 52; hafa viðrmæli um e-t, to use mocking words, Nj. 89; hafa nafn Drottins í hégóma, to take the Lord’s name in vain, Fms. i. 310; (hann var) mjök hafðr við mál manna, much used to, versed in lawsuits, Dropl. 8: hafa sik til e-s, to use oneself to a thing, i. e. to do a mean, paltry thing; þeir er til þess vilja hafa sik, at ganga í samkundur manna úboðit, Gþl. 200; ef hann vill sik til þessa hafa, Fms. i. 99: hafa sik við, to exert oneself; skaltú ok verða þik við at hafa um þetta mál, ef þú getr þat af þér fært, Grett. 160: hafa e-n at skotspæni, to use one as a target, Nj. 222; hafa e-n at hlífi-skildi sér, to use one as a shield, 262; hafa e-n at ginningar-fifli, auga-bragði, háði, hlátri, Hm. 133, Nj. 224, passim.
    IV. to have, hold, maintain, of a state or condition; hafa vináttu við e-n, to maintain friendship with one, Sks. 662; hafa vanmátt, to continue sick, Eg. 565; hafa hættu-mikit, to run a great risk, Nj. 149; hafa vitfirring, to be insane, Grág. i. 154; hafa heilindi, to have good health, 26, Hm. 67; hafa burði til e-s, to have the birthright to a thing. Eg. 479; hafa hug, áræði, hyggindi, to have the courage …, Hom. 28; hafa vit ( to know), skyn, greind … á e-u, to have understanding of a thing; hafa gaman, gleði, skemtun, ánægju af e-u, to have interest or pleasure in a thing; hafa leiða, ógeð, andstygð, hatr, óbeit á e-u, to dislike, be disgusted with, hate a thing; hafa elsku, mætr, virðing á e-u, to love, esteeem … a thing; hafa allan hug á e-u, to bend the mind to a thing; hafa grun á e-m, to suspect one; hafa ótta, beyg af e-u, to fear a thing; and in numberless other phrases.
    2. with prepp.:
    α. hafa e-t frammi (fram), to carry out, hold forth; hafa frammi róg, Nj. 166; hafa mál fram, to proceed with a suit, 101; stefnu-för, 78; heitstrengingar, Fms. xi. 103; ok öll lögmælt skil frammi hafa, and discharge all one’s official duties, 232; var um búit en ekki fram haft, all was made ready, but nothing done, viii. 113; beini má varla verða betri en hér er frammi hafðr, xi. 52; hafðú í frammi ( use) kúgan við þá uppi við fjöllin, Ísl. ii. 215; margir hlutir, þó at hann hafi í frammi, Sks. 276.
    β. hafa mikit, lítið fyrir e-u, to have much, little trouble about a thing; (hence fyrir-höfn, trouble.)
    γ. hafa við e-m (afl or the like understood), to be a match for one, Fms. vii. 170, Lv. 109, Nj. 89, Eg. 474, Anal. 176; hafa mikit, lítið við, to make a great, little display; (hence við-höfn, display, pomp); hann söng messu ok hafði mikit við, he sang mass and made a great thing of it, Nj. 157; þú hefir mikit við, thou makest a great show of it, Boll. 351; hann bað jarl leita, hann hafði lítið við þat, he did it lightly, Nj. 141; haf ekki slíkt við, do not say so, Ld. 182.
    B. To take, carry off, win, wield, [closely akin to Lat. capere]:
    I. to catch, take, esp. in the phrase, hafa ekki e-s, to miss one; hann kemsk á skóg undan, ok höfðu þeir hans ekki, he took to the forest and they missed him, Nj. 130; ekki munu vér hans hafa at sinni, we sha’nt catch him at present, Fms. vi. 278; hafða ek þess vætki vífs, Hm. 101; þeygi ek hana at heldr hefik, 95: in swearing, tröll, herr, gramir hafi þik, the trolls, ghosts, etc. take thee! tröll hafi líf, ef …, Kormak; tröll hafi Trefót allan! Grett. (in a verse); tröll hafi þína vini, tröll hafi hól þitt, Nj.; herr hafi Þóri til slægan, confound the wily Thorir! Fms. vi. 278, v. l. (emended, as the phrase is wrongly explained in Fms. xii. Gloss.); gramir hafi þik! vide gramr.
    II. to carry, carry off, bring; hafði einn hjartað í munni sér, one carried the heart off in his mouth, Nj. 95; hann hafði þat ( brought it) norðan með sér, Eg. 42; hafði Þórólfr heim marga dýrgripi, 4; hann hafði með sér skatt allan, 62; skaltú biðja hennar ok hafa hana heim hingat, Edda 22; fé þat er hann hafði ( had) út haft ( carried from abroad), Gullþ. 13; á fimm hestum höfðu þeir mat, Nj. 74; bókina er hann hafði ( had) út haft, Fms. vii. 156; konungr hafði biskup norðr til Björgynjar með sér, viii. 296; biskup lét hann hafa með sér kirkju-við ok járn-klukku, Landn. 42; hann hafði með sér skulda-lið sitt ok búferli, Eb. 8; hann tók ofan hofit, ok hafði með sér flesta viðu, id.; ok hafa hana í brott, Fms. i. 3; tekr upp barnit, ok hefir heim með sér, Ísl. ii. 20; hann hafði lög út hingat ór Noregi, he brought laws hither from Norway, Íb. 5; haf þú heim hvali til bæjar, Hým. 26; ok hafa hann til Valhallar, Nj. 119.
    III. to take, get; hann hafði þá engan mat né drykk, he took no food nor drink, Eg. 602; hann hafði eigi svefn, he got no sleep, Bs. i. 139.
    2. to get, gain, win; öfluðu sér fjár, ok höfðu hlutskipti mikit, Eg. 4; eigi þarftú at biðja viðsmjörs þess, þvíat hann mun þat alls ekki hafa, né þú, for neither he nor thou shall get it, Blas. 28; jarl vill hafa minn fund, he will have a meeting with me, 40, Skv. 1. 4: the sayings, hefir sá jafnan er hættir, he wins that risks, ‘nothing venture, nothing have,’ Hrafn. 16; sá hefir krás er krefr, Sl. 29.
    3. phrases, hafa meira hlut, to get the better lot, gain the day, Nj. 90, Fms. xi. 93; hafa gagn, sigr, to gain victory, ix. 132, Eg. 7, Hkr. i. 215, Ver. 38; hafa betr, to get the better; hafa verr, miðr, to have the worst of it, Fms. v. 86, Þorst. S. St. 48, passim; hafa mál sitt, to win one’s suit, Grág. i. 7, Fms. vii. 34; hafa kaup öll, to get all the bargain, Eg. 71; hafa tafl, to win the game, Fms. vii. 219; hafa erendi, to do one’s errand, succeed, Þkv. 10, 11, Fas. ii. 517: hafa bana, to have one’s bane, to die, Nj. 8; hafa úsigr, to be worsted, passim; hafa úfrið, to have no peace; hafa gagn, sóma, heiðr, neisu, óvirðing, skömm, etc. af e-u, to get profit, gain, honour, disgrace, etc. from a thing; hafa e-n í helju, to put one to death, Al. 123; hafa e-n undir, to get one under, subdue him, Nj. 95, 128; höfum eigi, sigrinn ór hendi, let not victory slip out of our hands, Fms. v. 294.
    4. to get, receive; hann hafði góðar viðtökur, Nj. 4; hón skal hafa sex-tigi hundraða, 3; skyldi Högni hafa land, 118; selja skipit, ef hann hafði þat fyrir ( if he could get for it) sem hann vildi; Flosi spurði í hverjum aurum hann vildi fyrir hafa, hann kvaðsk vildu fyrir hafa land, 259; hafa tíðindi, sögur af e-m, to have, get tidings of or from one, Ld. 28; hafa sæmd, metorð óvirðing, to get honour, disgrace from one’s hands, Nj. 101; hafa bætr, to get compensation, Grág. i. 188; hafa innstæðuna eina, id.; hafa af e-m, to have the best of one, cheat one.
    IV. to carry, wear, of clothes, ornaments, weapons:
    1. of clothes, [cp. Lat. habitus and Icel. höfn = gear]; hafa hatt á höfði, Ld. 28; hafa váskufl yztan klæða, … þú skalt hafa undir ( wear beneath) hin góðu klæði þín, Nj. 32; hann hafði blán kyrtil, … hann hafði svartan kyrtil, Boll. 358; hafa fald á höfði, to wear a hood; hón hafði gaddan rautt á höfði, Orkn. 304; hann hafði um sik breitt belti, he wore a broad belt, Nj. 91; hafa fingr-gull á hendi, 146: to have about one’s person, vefja saman ok hafa í pungi sínum, Edda 27; hlutir sem mönnum var títt at hafa, Fms. xi. 128.
    2. of weapons, to wield, carry; spjót þat er þú hefir í hendi, Boll. 350; hafa kylfu í hendi sér, to have a club in one’s hand, Fms. xi. 129; hafa staf í hendi, to have a stick in the hand, Bárð.; Gunnarr hafði atgeirinn ok sverðit, Kolskeggr hafði saxit, Hjörtr hafði alvæpni, Nj. 93; hann hafdi öxi snaghyrnda, Boll. 358; hann hafði kesjuna fyrir sér, he held the lance in rest, Eg. 532.
    V. here may be added a few special phrases; hafa hendr fyrir sér, to grope, feel with the hands (as in darkness); hafa vit fyrir sér, to act wisely; hafa at sér hendina, to draw one’s hand back, Stj. 198; hafa e-t eptir, to do or repeat a thing after one, Konr.; hafa e-t yfir, to repeat (of a lesson): hafa sik, to betake oneself; hafa sik til annarra landa, Grett. 9 new Ed.; hann vissi varla hvar hann átti at hafa sik, he knew not where ( whither) to betake himself, Bs. i. 807; hefir hann sik aptr á stað til munklífisins, Mar.
    C. Passing into the sense of hefja (see at the beginning); hafa e-t uppi, to heave up, raise; hafa flokk uppi, to raise a party, to rebel, Fb. ii. 89: hafa uppi færi, net, a fisherman’s term, to heave up, take up the net or line, Háv. 46; Skarphéðinn hafði uppi ( heaved up) öxina, Nj. 144: hafa uppi tafl, to play at a game, Vápn. 29; þar vóru mjök töfl uppi höfð ok sagna-skemtan, Þorf. Karl. 406, v. l.: hafa e-n uppi, to hold one up, bring him to light; svá máttu oss skjótast uppi hafa, Fær. 42: metaph. to reveal, vándr riddari hafði allt þegar uppi, Str. 10.
    2. with the notion to begin; Bárðr hafði uppi orð sín ( began his suit) ok bað Sigríðar, Eg. 26, Eb. 142; hafa upp stefnu, to begin the summons, Boll. 350; hafa upp ræður, to begin a discussion; ræður þær er hann hafði uppi haft við Ingigerði, Fms. iv. 144, where the older text in Ó. H. reads umræður þær er hann hafði upp hafit (from hefja), 59; cp. also Vsp., þat langniðja-tal mun uppi hafat (i. e. hafit) meðan öld lifir, 16, (cp. upp-haf, beginning); þó at ek hafa síðarr um-ræðu um hann, better þó at ek hafa (i. e. hefja) síðarr upp ræðu um hann, though I shall below treat of, discuss that, Skálda (Thorodd) 168; er lengi hefir uppi verit haft síðan (of a song), Nj. 135; cp. also phrases such as, hafa á rás, to begin running, take to one’s heels, Fms. iv. 120, ix. 490; næsta morgin hefir út fjörðinn, the next morning a breeze off land arose, Bs. ii. 48: opp. is the phrase, hafa e-t úti, to have done, finished; hafa úti sitt dags-verk, Fms. xi. 431; hafa úti sekt sína, Grett. 149.
    D. Passing into the sense of a lost strong verb, hafa, hóf (see at the beginning), to behave, do, act:
    I. with an adverb, hafa vel, ílla, or the like, to behave, and in some instances to do well or badly, be happy or unhappy,
    α. to behave; en nú vil ek eigi verr hafa en þú, Fms. iv. 342; þeir sögðu at konungr vildi verr hafa en þeir, 313; hefir þú ílla ór (málum or the like understood) haft við mik, Fs. 140; ólikr er Gísli öðrum í þolinmæði, ok hefir hann betr en vér, Gísl. 28.
    β. to do so and so (to be happy, unhappy); verr hafa þeir er trygðum slitu, Mkv. 3; ílla hefir sá er annan svíkr, 18; vel hefir sá er þat líða lætr, 6; vel hefir sá ( he is happy) er eigi bíðr slíkt íllt þessa heims, Fms. v. 145; hvílíkt hefir þú, how dost thou? Mar.; hafa hart, to do badly, to be wretched; at sál Þorgils mætti fyrir þær sakir eigi hart hafa, Sturl. iii. 292, Mar.; Ólafr hafði þá hölzti ílla, O. was very poorly, D. N. ii. 156; þykisk sá bezt hafa ( happiest) er fyrstr kemr heim, Fms. xi. 248; þá hefir hann bazt af hann þegir, i. e. that is the best he can do if he holds his tongue, Hm. 19; þess get ek at sá hafi verr ( he will make a bad bargain) er þik flytr, Nj. 128; úlfgi hefir ok vel, the wolf is in a bad plight, Ls. 39; mun sá betr hafa er eigi tekr við þér, id.; betr hefðir þú, ef …, thou wouldest do better, if …, Akv. 16.
    γ. adding sik; hafa sik vel, to behave well, Fms. x. 415, Stj. 436.
    II. with the prep. at, to do, act, (hence at-höfn, at-hæfi, act, doing); hann lét ekki til búa vígs-málit ok engan hlut at hafa, Nj. 71; en ef þeim þykkir of lítið féit tekit, þá skulu þeir hafa at hit sama, to act in the same way, Grág. ii. 267; hvatki es þeir hafa at, Fms. xi. 132; hann tók af þér konuna, en þú hafðir ekki at, but thou didst not stir, didst take it tamely, Nj. 33; bæði munu menn þetta kalla stórvirki ok íllvirki, en þó má nú ekki at hafa, but there is no help for it, 202; eigi sýnisk mér meðal-atferðar-leysi, at vér höfum eigi at um kvámur hans, i. e. that we submit tamely to his coming, Fs. 32: absol., viltú þess freista, ok vita þá hvat at hafi, wilt thou try and see how it will do? Bjarn. 27; en nú skaltú fara fyrir, ok vita hvat at hafi, Bs. i. 712.
    III. phrases, hafa hátt, to be noisy, talk loud, Fms. i. 66; við skulum ekki hafa hátt ( do not cry loud) hér er maðr á glugganum, a lullaby song; hafa lágt, to keep silent; hafa hægt, to keep quiet; hafa sik á (í) hófi, to compose oneself, Ls. 36; hafa í hótum við e-n, to use threatening ( foul) language, Fb. i. 312; hafa í glett við e-n, to banter one, Fms. viii. 289; hafa íllt at verki, to do a bad deed, Ísl. ii. 184.
    E. Passing into the sense of the verb hæfa (see at the beginning), to aim at, hit, with dat.:
    I. to hit; svá nær hafði hausinum, at …, the shot so nearly hit the head, that …, Fms. ii. 272; þat sama forað, sem henni hafði næst váða, those very precipices from which she had so narrow an escape, Bs. i. 200, Fms. ix. 357; nær hafði nú, at skjótr mundi verða okkarr skilnaðr, Al. 124; nær hafði okkr nú, it struck near us, it was a narrow escape, Fms. viii. 281; kvaðsk svá dreymt hafa ( have dreamed), at þeim mundi nær hafa, ix. 387, v. l.; ok er nær hafði at skipit mundi fljóta, when the ship was on the point of floating, Ld. 58; ok hafði svá nær (it was within a hair’s breadth), at frændr Þorvalds mundu ganga at honum, Nj. 160; ok hafði svá nær at þeir mundi berjask, Íb. 11, cp. Bs. i. 21: the phrase, fjarri hefir, far from it! Edda (in a verse).
    2. to charge; eigi em ek þar fyrir sönnu hafðr, I am not truly aimed at for that, ‘tis a false charge, Eg. 64; þeim manni er fyrir sökum er hafðr, i. e. the culprit, Grág. i. 29; cp. the mod. phrase, hafa á e-u, to make a charge of a thing; það varð ekki á því haft, they could not make a case for a charge of it.
    II. metaph. to be the ground or reason for, (hence til-hæfa, reason, fact, foundation); til þess ætla vitrir menn þat haft at Ísland sé Tile (i. e. Thule) kallað, at …, learned men suppose that is the reason that Iceland is called Thule, that …, Landn. (pref.); mikit mun til haft, er einmæli er um (there must be some reason for it, because all people say so), Þorgils segir, eigi er fyrir haft ( there is no ground whatever for it), at ek mæla betr fyrir griðum en aðrir menn, Ísl. ii. 379; vér hyggjum þat til þess haft vera, at þar hafi menn sésk, we believe the substance of the story is that men have been seen there, Fms. xi. 158; hvat er til þess haft um þat (what is the truth of the matter?), hefir sundr-þykki orðit með ykkr? Boll. 364: in the saying, hefir hverr til síns ágætis nokkut, every one gets his reputation for something, Nj. 115.
    2. to happen, coincide; hefir svá til, at hann var þar sjálfr, Fms. xi. 138, v. l.
    β. the phrase, hafa mikit (lítið) til síns máls, to have much ( little) reason for one’s tale, i. e. to be much, little, in the right, Fms. vii. 221, xi. 138 (v. l.), Nj. 88: um þenna hefir svá stórum, it matters so much with this man, (v. l. for mun stórum skipta), Fms. xi. 311.
    F. REFLEX. to keep, dwell, abide, but only of a temporary shelter or abode, cp. Lat. habitare, (cp. also höfn, a haven); hann hefsk á náttartíma niðri í vötnum, at night-time he keeps down in the water, Stj. 77: to live, þeir höfðusk mjök í kaupferðum, they spent much of their life in travelling, Hkr. i. 276; hann hafðisk löngum í bænum, Bs. i. 353.
    β. with prep. við; hér mun ek við hafask ( I will stay here) en þú far til konungs, Fb. ii. 125; hafðisk hann við á skógum eðr í öðrum fylgsnum, 302; því at hann hafðisk þá á skipum við, Fms. viii. 44; hvílsk heldr ok hafsk við í því landi, rest and stay in that land, Stj. 162; Ásgeirr hafðisk við uppi í dalnum, Sd. 154; hafask lind fyrir, to cover oneself with a shield (?), Vsp. 50; hafask hlífar fyrir, to be mailed in armour, Hkm. 11.
    2. hafask at, to do, behave (cp. D. above); vóru þeir þá svá móðir, at þeir máttu ekki at hafask, Fms. ii. 149; en síðan skulut þér at hafa slíkt sem ek kann fyrir segja, i. 158; þat eitt munu við at hafask, at ek mun betr göra en þú, Nj. 19; Lambi sá hvat Steinarr hafðisk at, Eg. 747.
    3. hafask vel, to do well, thrive; vaxa ok vel hafask, to wax and do well, Hm. 142; nú er þat bæn mín, at þér hafisk við vel, that you bear yourself well up, Fms. ix. 497; Jungfrúin hafðisk vel við í ferðinni, x. 86; at fé hans mundi eigi hafask at betr at meðal-vetri, Grág. ii. 326.
    4. recipr., hafask orð við, to speak to one another; ok er þat ósiðlegt, at menn hafisk eigi orð við, Fs. 14; þar til er þeir hafask réttar tölur við, N. G. L. i. 182.
    II. part. hafandi is used in the sense of having conceived, being with child; þá verit hann varr við at hón var hafandi, 656 B. 14; hón skyldi verða hafandi at Guðs syni, id.; generally, allt þat er hafanda var lét burð sinn ok ærðisk, Fms. vii. 187; svá sem hón verðr at honum hafandi, Stj. 178; (hence barns-hafandi, being with child.)
    G. The word hafa is in the Icel., as in other Teut. languages, used as an auxiliary verb with a part. pass. of another verb, whereby a compound preterite and pluperfect are formed as follows:
    I. in transitive verbs with acc. the participle also was put in acc., agreeing in gender, number, and case with the objective noun or pronoun; this seems to have been a fixed rule in the earliest time, and is used so in all old poems down at least to the middle of the 11th century, to the time of Sighvat (circ. A. D. 990–1040), who constantly used the old form,—átt is an apostrophe for átta in the verse Ó. H. 81:
    1. references from poets, Gm. 5, 12, 16; þá er forðum mik fædda höfðu, Vsp. 2; hverr hefði lopt lævi blandit eðr ætt jötuns Óðs mey gefna, 29; þær’s í árdaga áttar höfðu, 60: ek hafða fengna konungs reiði, Ad. 3; en Grjótbjörn um gnegðan hefir, 18; mik hefir marr miklu ræntan, Stor. 10; þó hefir Míms-vinr mér um fengnar bölva bætr, 22: gaupur er Haraldr hafi sveltar, Hornklofi: Loka mær hefir leikinn allvald, Ýt. 7; sá hafði borinn brúna-hörg, 14; jarlar höfðu veginn hann, 15: ek hef orðinn ( found) þann guðföðr (verða is here used as trans.), Hallfred; höfum kera framðan, id.: hann hefir litnar, sénar, hár bárur, Ísl. ii. 223, thus twice in a verse of A. D. 1002; göngu hefik of gengna, Korm. (in a verse); hann hafði farna för, Hkr. i. (Glum Geirason); ek hefi talðar níu orustur, Sighvat; þú hefir vanðan þik, id.; ér hafit rekna þá braut, Ó. H. 63 (Óttar Svarti); hann hefir búnar okkr hendr skrautliga, Sighvat (Ó. H. 13); þeir hafa færð sín höfuð Knúti, id.; hvar hafit ér hugðan mér sess, id.; hafa sér kenndan enn nørðra heims enda, id.; Sighvatr hefir lattan gram, id.; hefir þú hamar um fólginn, Þkv. 7, 8; þú hefir hvatta okkr, Gkv. 6; ek hefi yðr brennda, Am. 39, cp. 56; hefi ek þik minntan, 81; hefir þú hjörtu tuggin, Akv. 36; hefir þú mik dvalðan, Hbl. 51; ek hefi hafðar þrár, I have had throes, Fsm. 51; en ek hann görvan hef-k, svá hefi ek studdan, 12 (verse 13 is corrupt); hann hefir dvalða þik, Hkv. Hjörv. 29; lostna, 30; mik hefir sóttan meiri glæpr, 32; ek hefi brúði kerna, id.; þú hefir etnar úlfa krásir, opt sár sogin, Hkv. 1. 36; sá er opt hefir örnu sadda, 35; hefir þú kannaða koni óneisa, 23; þá er mik svikna höfðut, Skv. 3. 55; hann hafði getna sonu, Bkv. 8; þann sal hafa halir um görvan, Fm. 42; bróður minn hefir þú benjaðan, 25; er hann ráðinn hefir, 37; sjaldan hefir þú gefnar vargi bráðir, Eg. (in a verse).
    2. references from prose; this old form has since been turned into an indecl. neut. sing. part. -it. The old form was first lost in the strong verbs and the weak verbs of the first conjugation: in the earliest prose both forms are used, although the indecl. is more freq. even in the prose writers, as Íb., the Heiðarv. S., the Miracle-book in Bs., Njála, Ó. H., (Thorodd seems only to use the old form,) as may be seen from the following references, Björn hafði særða þrjá menn, Nj. 262; hann mundi hana hafa gipta honum, 47; hann hafði þá leidda saman hestana, 264: ek hefi sendan mann, Ísl. (Heiðarv. S.) ii. 333; ek nefi senda menn, id.: hafa son sinn ór helju heimtan, Bs. (Miracle-book) i. 337; en er þeir höfðu niðr settan sveininn, 349; hann hafði veidda fimm tegu fiska, 350: er þér hefir ílla neisu gorva, Ó. H. 107: þá hefi ek fyrri setta þá í stafrófi, Skálda (Thorodd) 161; þar hefi ek við görva þessa stafi fjóra, id.; hafa hann samsettan, 167: góða fylgd hefir þú mér veitta, Þorst Síðu H. 2: sagði, at Ólafr konungr hafði sendan hann, Bs. i. 11: Þyri, er hertogi hafði festa nauðga, Fms. x. 393 (Ágrip): hefi ek þá svá signaða ok magnaða, v. 236: hefir sólin gengna tvá hluti, en einn úgenginn, K. Þ. K. 92 (Lund’s Syntax, p. 12).
    β. again, neut. indecl., hana hafði átt fyrr Þoróddr, Ísl. ii. 192: hón hafði heimt húskarl sinn …, Ísl. (Heiðarv. S.) ii. 339; hann hefir ekki svá vel gyrt hest minn, 340; hefir þú eigi séð mik, 341; hve hann hafði lokkat hann. id.; gistingar hefi ek yðr fengit, 343: þeir höfðu haft úfrið ok orrostur, Íb. 12; hann hafði tekið lögsögu, 14: stafr er átt hafði Þorlákr, Bs. (Miracle-book) i. 340; er þær höfðu upp tekit ketilinn ok hafit …, 342; göngu es hann hafði gingit, 344; es sleggjuna hafði niðr fellt, 346; sem maðr hefði nýsett (hana) niðr, id.; jartein þá er hann þóttisk fingit hafa, 347; hafði prestrinn fært fram sveininn, 349: hjálm er Hreiðmarr hafði átt, Edda 73: hafa efnt sína heitstrenging, Fms. (Jómsv. S.) xi. 141: slíkan dóm sem hann hafði mér hugat, Ó. H. 176, etc. passim:—at last the inflexion disappeared altogether, and so at the present time the indecl. neut. sing. is used throughout; yet it remains in peculiar instances, e. g. konu hefi eg mér festa, Luke xiv. 20, cp. Vídal. ii. 21. ☞ This use of the inflexive part. pass. may often serve as a test of the age of a poem, e. g. that Sólarljóð was composed at a later date may thus be seen from verses 27, 64, 72, 73, 75, 79; but this test is to be applied with caution, as the MSS. have in some cases changed the true forms (-inn, -ann, and -it, -an being freq. abbreviated in the MSS. so as to render the reading dubious). In many cases the old form is no doubt to be restored, e. g. in vegit to veginn, Fm. 4, 23; búit to búinn, Hkv. Hjörv. 15; borit to borinn, Hkv. 1. 1; beðit to beðinn, Fsm. 48; orðit to orðin, Og. 23; roðit to roðinn, Em. 5; brotið to brotinn, Vkv. 24, etc.: but are we to infer from Ls. 23, 26, 33, that this poem is of a comparatively late age?
    II. the indecl. neut. sing. is, both in the earliest poems and down to the present day, used in the following cases:
    1. with trans. verbs requiring the dat. or gen.; ek hefi fengit e-s, hann hafði fengit konu; hafa hefnt e-s, Fms. xi. 25; sú er hafði beðit fjár, Þkv. 32; stillir hefir stefnt mér, Hkv. Hjörv. 33, and so in endless cases.
    2. in the reflex. part. pass.; þeir (hann) hafa (hefir) látisk, farisk, sagsk, etc.
    3. in part. of intrans. neut. verbs, e. g. þeir þær (hann, hón), hafa (hefir) setið, staðit, gengit, legit, farit, komit, verit, orðit, lifað, dáit, heitið …, also almost in every line both of prose and poetry.
    4. in trans. verbs with a neut. sing. in objective case the difference cannot be seen.
    ☞ The compound preterite is common to both the Romance and Teutonic languages, and seems to be older in the former than in the latter; Grimm suggests that it originated with the French, and thence spread to the Teutons. That it was not natural to the latter is shewn by the facts, that
    α. no traces of it are found in Gothic, nor in the earliest Old High German glossaries to Latin words.
    β. in the earliest Scandinavian poetry we can trace its passage from declinable to indeclinable.
    γ. remains are left in poetry of a primitive uncompounded preterite infinitive, e. g. stóðu = hafa staðit, mundu, skyldu, vildu, etc., see Gramm. p. xxv, col. 2. ☞ We may here note a curious dropping of the verb hefir, at ek em kominn hingat til lands, ok verit áðr ( having been) langa hríð utan-lands, Ó. H. 31, cp. Am. 52; barn at aldri, en vegit slíka hetju sem Þorvaldr var, Glúm. 382. On this interesting matter see Grimm’s remarks in his Gramm. iv. 146 sqq.

    Íslensk-ensk orðabók > HAFA

  • 5 HALDA

    * * *
    (held; hélt, héldum; haldinn), v.
    I. with dat.
    1) to hold fast (Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr);
    to keep back, restrain (Hrafn fekk eigi haldit henni heima);
    2) to withhold (héldu bœndrgjaldinu);
    3) to keep, retain (þú skalt jafhan þessu sæti halda);
    to preserve (halda virðingu sinni, lífi ok limum);
    halda vöku sinni, to keep oneself awake;
    4) to hold, keep one’s stock;
    also ellipt. (vetr var illr ok héldu menn illa);
    5) phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy (= halda njósnum til um e-t);
    halda (hendi) fyrir auga, to hold (the hand) before the eyes, shade the eyes;
    halda hendi yfir e-m, to protect one;
    6) to hold, stand, steer, ellipt., þeir héldu aptr (held back again) um haustit;
    þeir héldu út eptir fírði, they stood out the firth;
    halda heim, to steer homewards;
    7) to graze, put in the field (halda fé til haga);
    8) impers. to continue, last (hélt því lengi um vetrinn);
    II. with acc.
    1) to hold in possession, a fief, land, estate (þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum);
    2) to hold, keep, observe, a feast, holiday (í hvers minning heldr þú þenna. dag?);
    3) to keep (halda orð sín, eið, sættir, frið);
    to observe (halda guðs lög ok landsins);
    4) to uphold, maintain, support (halda vini sína, halda e-n til ríkis);
    5) halda sik, to comport oneself (kunna halda sik með hófi);
    halda sik ríkmannliga, to fare sumptuously;
    halda sik aptr af e-u, to abstain from;
    6) to hold, consider, deem (hón hélt engan hans jafningja);
    7) to hold, keep up;
    halda varnir, to keep up a defence;
    halda vörð, to keep watch;
    8) to hold, compel, bind (heldr mik þá ekki til útanferðar);
    þó heldr þik várkunn til at leita á, thou hast some excuse for trying;
    III. with preps.:
    halda á e-u, to hold, wield in the hand (halda á sverði);
    to hold to a thing, go on with it, be busy about (halda á drykkju, á ferð sinni, á sýslu);
    halda e-t af e-m, to hold (land, office) from or of one (þeir er höfðu haldið land af Danakonungi);
    halda mikit af e-m, to make much of one;
    halda eptir e-m, to pursue one;
    halda e-u eptir, to keep back;
    halda sik frá e-u, to keep oneself back from, refrain from;
    halda e-u fram, to uphold, support;
    halda e-u fyrir e-u, to withhold from one;
    to protect against (héldu engar grindr fénu fyrir birninum);
    halda e-n fyrir e-t, to hold, consider one to be so and so (síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan vin);
    halda í e-t, to hold fast, grasp (þú skalt halda í hurðarhringinn);
    halda til e-s, to be the cause of, be conducive to;
    heldr þar margt til þess, there are many reasons for this;
    hélt til þess (conduced to it) góðgirni hans;
    halda til e-s, to be bent on, fond of (halda mjök til skarts, til gleði);
    halda til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one;
    halda um e-t, to grasp with the hand (= halda hendi um e-t);
    halda barni undir skírn, to hold at baptism;
    halda e-u upp, to hold aloft, lift (halda upp höndum);
    halda upp árum, to hold up the oars, cease pulling;
    to uphold, maintain, support (halda upp hofum, kristninni);
    to keep going (halda upp bardaga);
    to discharge (halda upp kostnaði, bótum);
    halda upp bœnum fyrir e-m, to pray for one;
    halda e-u við, to maintain a thing;
    halda við e-m, to stand against (hvar sem harm kom fram, hélt ekki við honum);
    hélt þá við atgöngu (acc.), they were near coming to fight;
    heldr nú við hót, it is little short of threats;
    IV. refl., haldast.
    * * *
    pret. hélt (= Goth. haihald), 2nd pérs. hélt, mod. hélzt, pl. héldum; pres. held, pl. höldum; pret. subj. héldi; part. haldinn; imperat. hald and haltú: [Ulf. haldan = βόσκειν, ποιμαίνειν, whereas he renders to keep, hold by other words; Hel. haldan = alere, fovere, colere, which thus seems to be the primitive sense of the word, and to be akin to Lat. cŏlo; again, A. S. healdan, Engl. hold, O. H. G. haltan, Germ. halten, Swed. hålla, halda, Dan. holde, are all of them used in a more general sense]:—to hold.
    A. WITH DAT. to hold to:
    I. to hold fast by; with the notion of restraint or force, tók Gizurr förunaut Ögmundar ok hélt honum, Sturl. i. 150; Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr, Nj. 92; ef maðr heldr manni …, varðar fjörbaugs-garð, Grág. ii. 110; h. e-m undir drep, 17; h. skipum ( to grapple the ships) með stafnljám, Fms. ii. 315: to keep back, Hrafn fékk eigi haldit henni heima þar, Ísl. ii. 249; ok halda þeim veðr í enni sömu höfn, Grág. i. 92; h. (sér) í e-t, to hold oneself fast by, grasp, þú skalt h. í hurðar-hringinn, Dropl. 29; heldr sér í faxit, Sd. 177.
    β. so in the phrases, halda barni (manni) undir skírn, vatn, primsignan, biskups hönd, eccl. to hold a bairn ( man) at baptism, prima signatio, confirmation, Grág. i. 29; h. vatni (tárum), to hold one’s tears, 623. 56, Fms. viii. 232, vi. (in a verse); halda munni, to hold one’s tongue, be silent, vii. 227; halda tungu sinni, Þórð.
    2. to withhold; þá megu þeir h. tíundum hans í móti, K. Þ. K. 62; h. vætti, Grág. i. 42; h. gögnum, 56; ef goði heldr tylftar-kvið, er hann heldr kviðnum, 58; halda matinum fyrir honum, 47; h. sköttum fyrir e-m, Nj. 8; h. skógar-manni fyrir e-m, Finnb. 334; um þat er hann hefir konunni haldit, Grág. i. 313; héldu bændr gjaldinu, Fms. vii. 302; hélt ek því (i. e. the money) fyrir honum, i. e. paid it not, Ísl. ii. 244.
    II. to hold, of a rope or the like; sá maðr hugði h. mundu er festi, … ok h. mundu í slíku veðri, Grág. ii. 361; reip þau tíu er tveggja manna afli haldi hvert, id.; skal hann svá göra at haldi fyrir fyrnsku, 268.
    β. to hold, hold out, last; optast halda þar íllviðri litla hríð, Sks. 212; sunnudags-helgi ríss upp á laugardegi, ok heldr ( lasts) til mánadags, N. G. L. i. 138.
    III. to keep, retain, Germ. behalten; fá-ein skip héldu seglum sinum, Fms. x. 143; þú skalt jafnan þessu sæti h., Nj. 6; h. bústað sínum, Ld. 26; h. ríki sínu, Al. 58, Fms. i. 13; h. öllum Noregi, viii. 155; h. frelsi ok eignum, vi. 40; h. hlut sínum, to uphold one’s right, Eg. passim; halt sömum vinum sem ek hefi haft, Fas. i. 375; h. hreinleik sínum, Al. 58.
    β. to hold, keep safe, preserve; h. hlut sínum, Ld. 54; h. heilsu, Grág. i. 145; h. virðingu sinni, Ld. 16; þá heldr hann kosti sínum, Grág. ii. 209; h. tíma ( honour) sínum, Al. 59; h. lífi ok limum, Eg. 89; h. lífinu, Nj. 111; h. trúnaði sínum, 109; vináttu sinni, Ld. 200; einorð sinni, Fb. ii. 265; h. sér réttum, to keep oneself right, Ld. 158; h. e-m heilum, Odd. 30; h. ríki fyrir e-m, Fms. v. 279; h. manna-forræði fyrir e-m, Hrafn. 19; h. réttu máli fyrir e-m, Fms. vii. 64.
    2. to continue to keep, keep all along; h. teknum hætti, Fms. iv. 254; h. vöku, to keep oneself awake, Ld. 152; but h. vöku fyrir e-m, to keep another awake; halda sýslu sinni, Fs. 36; h. högum, to keep grazing, Eb. 104, Ld. 148.
    3. to hold, keep one’s stock; ellipt., vetr var íllr ok héldu menn ílla, the winter was cold and it was ill to keep live stock, Sturl. ii. 143, (cp. fjár-höld); hann hélt vel svá at nær lifði hvat-vetna, Hrafn. 22: metaph., ílla hefir þinn faðir þá haldit, Fms. xi. 144; öld hefir ílla haldit, the people have had a sad loss, vi. (in a verse); h. fangi, and also ellipt. halda, of sheep and cattle, opp. to ‘to go back.’
    4. phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy, Fms. viii. 146, Nj. 113; hann hélt njósnum til Önundar, Landn. 287; hélt konungr njósnum til, ef …, Fms. vii. 128; hann skyldi h. njósnum til ok gera orð konungi, i. 54; h. njósnum til um e-t, iv. 119, Nj. 93; halda njósn (sing.) um skip þat, Eg. 74; þér haldit njósnum nær færi gefr á Arnkatli, Eb. 186; hann lét h. njósnum uppi á landi, Fms. vii. 316; hann hélt fréttum til, ef …, iv. 349.
    β. halda (hendi) fyrir auga, to hold ( the hand) before the eyes, shade the eyes, Nj. 132, Fms. v. 196; h. fyrir munn e-m, to hold ( the hand) over one’s mouth; h. hendi yfir e-m, to hold the hand over one, protect one, Nj. 266, Fbr. 22, Korm.; h. hendi um háls e-m, to clasp the hands around one’s neck, Fms. i. 9; h. skildi fyrir e-n, to hold the shield for one as a second in a duel, Ísl. ii. 257, passim; h. e-m til náms, to hold one to the book, make one study, K. Þ. K. 56; h. e-m til virðingar, Ld. 98.
    IV. ellipt. (liði, skipi, för, stefnu, etc. understood), to hold, stand in a certain direction, esp. as a naut. term; þeir héldu aptr ( stood back again) um haustið, Eg. 69; treystisk hann eigi á haf at halda, Eb. 6; héldu þeir vestr um haf, id.; stigu þeir á skip sín, ok héldu út ( stood out) eptir firði, Fms. i. 63; þeir héldu þat sama sumar til Íslands, Ld. 6; hann hélt upp eptir hinni eystri kvísl, Fms. vii. 55; h. heim, to hold one’s course, stand homewards, Odd. 30; h. á braut, Grág. i. 92; Hrútr hélt suðr til Eyrar-sunds, Nj. 8; h. eptir e-m, to pursue one, 7; h. undan, to fly, Fms. x. 396, Nj. 98 (on land); kom móti þeim sunnan-veðr með myrkri, ok urðu þeir fyrir at h., to lay one’s course for the wind, A. A. 271; h. útleið, to stand on the outer tack, Eg. 78; h. til, to turn against, attack (on sea), Fms. xi. 72; hélt hann liði sínu suðr á Mæri, i. 62; þeir héldu liði sínu norðr til Þrándheims, id.; Haraldr konungr hélt norðan liði sínu, Eg. 32; héldu þeir skipi því suðr með landi, 69; skipi því lét hann halda vestr til Englands, id.; Unnr hélt skipinu í Orkneyjar, eptir þat hélt Unnr skipi sínu til Færeyja, Ld. 8.
    β. to graze, put in the field, of sheep, cattle; þykkir mér þat miklu skipta at þeim sé vel til haga haldit, Eg. 714; hvert Steinarr hafði látið nautum sínum halda, 715; ok bað hann h. nautunum annan veg, 716.
    γ. phrases, halda kyrru fyrir, to hold still, remain quiet, Ld. 216, Þórð. 30 new Ed., Nj. 223, 258; Hallr heldr nú til fangs ( went fishing) sem áðr, Ld. 38.
    V. with prep.; halda á e-u, to hold, wield in the hand, freq. in mod. usage, h. á bók, penna, fjöðr, hníf, skærum, nál, etc.; hafði hverr þat er hélt á, Nj. 279; h. á sverði, Fb. i. 33; hann tók við öxinni ok hélt (viz. á), ok sá á, Eg. 180: to hold fast, heldr nú maðr á manni, Fas. i. 12; eigi máttu helvítis byrgi h. á honum, 656 C. 6; ef hann heldr á fénu ( withholds it), Grág. i. 427.
    β. [Germ. anhalten], to hold to a thing, go on with, be busy about; h. á sýslu, to be busy, Rm. 14; h. á keri, qs. halda á drykkju, to go on drinking, carousing, Hm. 18: h. á hinni sömu bæn, Stj. 417; h. á fyrirsátrum við e-n, Þórð. 51 new Ed.; h. á búnaði sínum, Ld. 164; hélt hann þá á búnaði sínum sem skjótligast, Fms. ix. 215, x. 119, Sturl. ii. 245; þogar á bak Jólum hélt Ólafr konungr á búningi, Fms. v. 41; hann heldr nú á málinu, Nj. 259; nú heldr Þórðr á málinu ok verðr Oddný honum gipt, Bjarn. 11, Konr. (Fr.); h. á tilkalli, Fms. i. 84; h. á þessum sið, xi. 41; h. á för, to go on with one’s journey, Sighvat; gengu síðan brott ok héldu á ferð sinni, and went on their journey, Sturl.;—whence the mod. phrase, halda áfram, to go on, which seems not to occur in old writers.
    2. halda e-u fram, to hold up, make much of; bróðir minn mun mér mjök hafa fram haldit fyrir ástar sakir, Nj. 3.
    β. to hold on doing, (hence fram-hald, continuation); halda fram upp-teknu efni, Fms. i. 263; slíku hélt hann fram meðan hann lifði, iv. 254; hélt hann (fram) teknum hætti um veizlurnar, id., Grett. 14.
    3. halda saman, to hold together, Eluc. 6, Fms. vii. 140, Rb. 340.
    4. halda e-u upp, to hold aloft, Yngvarr hélt upp vísu þeirri, Eg. 152; steinninn heldr upp annarr öðrum, Rb. 390; h. upp árum, to hold up the oars, cease pulling, Fas. ii. 517, N. G. L. i. 65.
    β. to uphold, maintain, support; halda upp hofi, Landn. 64, Eb. 24; h. upp hofum ok efla blót, Fms. i. 91; h. upp kirkju, K. Þ. K. 52; h. upp Kristninni, Fms. i. 32: to keep going, h. upp bardaga, orrostu, xi. 66, 188, 340.
    γ. to discharge; h. upp féráns-dómi, Grág. i. 120; h. upp lögskilum, 145; h. upp svörum, Ó. H. 174; h. upp kostnaði, Eg. 77; h. upp gjaldi, Grág. i. 384; gjöldum, Fms. i. 81; h. upp bót, Grág. ii. 182; bótum, Eb. 100, 162, N. G. L. i. 311; ef hann heldr upp yfirbót ( penance) þeirri, Hom. 70; h. upp bænum fyrir e-m, to pray for one, Fms. xi. 271; hélt hann því vel upp sem vera átti, discharged it well, x. 93.
    δ. halda sér vel upp, to hold oneself well up, Sturl.
    ε. metaph., skal-at hann lögvillr verða, svá at honum haldi þat uppi (i. e. went unpunished), Grág. i. 316; ok heldr honum þat uppi ( that will save him), ef hann er rétt-hafi at orðinn, ii. 242.
    5. halda e-u við, to maintain a thing, Hkr. i. 195.
    VI. impers.,
    1. to continue, last; hélt því nokkura stund dags, Fms. x. 125: hélt því lengi um vetrinn, Ld. 288; regni hélt haustnótt gegnum, Fms. vi. 83.
    2. with prep. við, to be on the brink of; hélt þá við atgöngu, they were within a hair’s breadth of coming to fight, Hkr. i. 143; hélt þá við vandræði, Fms. ix. 434; heldr við bardaga, vi. 8; heldr nú við hót, it is little short of a threat, i. 305; hélt við blót, x. 106; ok hélt við flótta, i. 174; hélt við meiðingar, Nj. 21, Sd. 143; henni hélt við, at hón mundi drepa hana, Nj. 118; þeim hélt við váða sjálfan, Ó. H. 168; konungi hélt við, hvárt hann mundi standask eðr eigi, Mag. 100; honum hélt við kafnan, Bs. i. 18; hélt þó við at þeir mundi berjask, Fs. 53.
    B. WITH ACC. to hold:
    I. to hold in possession, a fief, land, estate, office, or the like; þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum, Fms. xi. 131; þeir er áðr höfðu haldit land af Dana-konungi, i. 232; Eirekr skyldi h. land af Aðalsteini konungi, 23; Vemundr hélt Firða-fylki, Eg. 12; hélt hann þat ríki undir Knút konungi, Ísl. ii. 242; í þeirri borg héldu þeir langfeðgar fimmtán konungdóma, Ver. 37; h. land sem leigu-land, Grág. ii. 278; konungrinn heldr af Guði nafnit, Sks. 599 B; prestar er kirkjur halda, H. E. i. 486; sá prestr er heldr Pétrs-kirkju, N. G. L. i. 312; presta þeirra er kirkju halda, 346; skal sá maðr ráða er kirkju heldr, K. Þ. K. 60; Ólafs kirkju þá er Væringjar halda (the parish church of W.), Hkr. iii. 408.
    2. halda ábyrgju, ábyrgð á e-n, to have the responsibility of a thing, Grág. ii. 399, K. Þ. K. 66; h. grip, to be in the possession of, Grág. i. 438, ii. 190; h. skóla, to keep a school, Mar.; h. fylgð, to perform, Fms. ix. 279; eiga vandræði at h., to be in a strait, difficulty, Eb. 108.
    II. to hold, keep, observe, a feast, holiday, or the like; halda kirkju-dag, K. Þ. K. 42; í hvers minning heldr þú þenna dag? Nj. 157; h. helgan þvátt-dag hvern, Pr. 437; h. helga daga, Sl.; h. Jóla-dag, Páska, Hvíta-sunnu, Rb. 134; minnstú að h. helgan hvíldar-daginn Drottins Guðs þíns (the Fourth Commandment in the Icel. version); h. heilagt, to keep holiday, Dipl. ii. 14; í dag þá hátíð höldum vér til himna sté vor Herra, Hólabók 54; er Júdar héldu hátíðligt, Stj. 110; (hence forn-haldinn, time-honoured): of the day-marks (vide dagr, p. 95), er þaðan haldinn miðr-morgin, Hrafn. 9.
    2. to keep; halda orð sín, to keep one’s word, Fms. x. 95; höldum öll einka-mál vár, vii. 305; h. sættir, Nj. 57; gerðú svá vel, félagi, at þú halt vel sætt þessa, 111, Sturl. iii. 153, Fs. 65, Gullþ. 20; hann kvaðsk vilja hafa svardaga af þeim ok festu, at halda, Nj. 164; h. eið, Sturl. iii. 153; h. frið, to keep peace, Greg. 7; ef þú vilt nokkura hluti eigi h. þá er ek hefi á lagt við þik, Eg. 738: to observe faith, law, rite, etc., halda átrúnað, Fms. i. 34, x. 277; h. Guðs lög ok landsins, vii. 305; h. lands lög, viii. 155; h. ein lög, 625. 52; hafa ok halda þau lög, Fms. i. 34; h. Kristilega trú, K. Á. 74; h. mál (orð) e-s, Greg. 17; h. alla hluti með athugasamlegu minni, Sks. 439.
    3. to keep, tend; halda geitr, Hkv. 2. 20 (exactly as in Gothic).
    III. to uphold, maintain, support; þykkir mér þér sé nú ísjár-vert, hvárt þú munt fá haldit þik eðr eigi, Nj. 155; munu vér þó ekki einhlitir at h. oss eptir þessi verk, Háv. 50; at hón mætti með valdi h. sik ok menn sína, Fas. i. 375; þat væri nokkurr várkunn, at þú héldir frænda þinn eðr fóstbróður, en þetta er alls engi (at) halda útlaga konungs, Ó. H. 145; enda ætla ek lítinn viljann til at h. vini þína, Fms. vii. 244; því at Eysteinn konungr kenndi Inga konungi, at hann héldi þá menn, 248; ef þú heldr hann ( upholdest him) til þess at ganga á vini mína, Eg. 339; viljum vér allir fylgja þér ok þik til konungs halda, Fms. i. 34; Stephanus skyldi h. hann til laga ok réttinda, Sks. 653; h. e-n til ríkis, Fb. i. 236; vinsæld föður hans hélt hann mest til alþýðu vináttu, Fms. vii. 175; þeir sem upp h. ( sustain) þenna líkama, Anecd. 4.
    β. phrases, halda e-m kost, borð, to keep at board, entertain, Fms. ix. 220, x. 105, 146, Nj. 6; or, halda e-n at klæðum ok drykk, Ó. H. 69; h. stríð, bellum gerere (not class.), Fms. x. 51; h. úfrið, Fas. ii. 539.
    2. halda sik, to comfort oneself, Sks. 281, Hom. 29; kunna sik með hófi at h., Sturl. iii. 108; h. sik ríkmannliga, to fare sumptuously, Ld. 234; hann hélt betr húskarla sína en aðrir, Fms. vii. 242; h. mjök til skarts, to dress fine, Ld. 196; þar var Hrefna ok hélt allmjök til skarts, id.; hann var hægr hvers-dagliga, ok hélt mjök til gleði, Sturl. iii. 123; hélt hann hér mjök til vinsælda ok virðinga, he enjoyed much popularity and fame, Ld. 298.
    β. ellipt. (sik understood), at h. til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one, Ld. 40; ef þér hefir eigi til þess hug eðr afl at h. til jafns við e-n húskarl Þorsteins, Eg. 714; h. til fullnaðar, to stand on one’s full rights; ef þær taka eigi fullrétti, eðr h. eigi til fullnaðar, Grág. ii. 109; h. fullara, to hold one above other men, Ó. H. (in a verse); lét konungr þá h. mjök til ( make great preparations) at syngja messu hátíðliga, Hkr. i. 287.
    3. to hold forth, put forward; at þeim inyiidi þungbýlt vera í nánd honum, ef þeir héldi nokkurn annan fyrir betra mann en hann, Ld. 26; síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan mann, Fms. ix. 399.
    β. to hold, deem, be of opinion; the old writers seem not to use the word exactly in this sense, but near to it come such phrases as, hón hélt engan hans jafningja innan hirðar hvárki í orðum né öðrum hlutum, i. e. she held him to be above all men, Ld. 60; halda menn hann fyrir konung, Fb. i. 216; still closer, halda menn at Oddný sé nú betr gipt, Bjarn. 12 (but only preserved in a paper MS.): this sense is very freq. in mod. usage, to hold, mean, eg held það; eg held ekki, I think not; (hence hald, opinion.)
    γ. phrases, halda mikit upp á e-n, to hold one in much esteem, love, Stj. 33; halda af e-m, id., Fas. i. 458, ii. 63, 200, iii. 520, esp. freq. in mod. usage, (upp-á-hald, af-hald, esteem.)
    4. to hold on, keep up; halda varnir, to keep up a defence, Sks. 583; halda vörð, to keep watch, Eg. 120, Grág. i. 32, 264; halda njósn, Eg. 72, 74, Fms. xi. 46; halda tal af e-m, to speak, communicate with one, ii. 88.
    5. to hold, be valid, be in force, a law term; á sú sekt öll at halda, Grág. i. 89; á þat at h. allt er þeir urðu á sáttir, 86; enda á þat at h. með þeim síðan, ii. 336.
    IV. to hold, compel, bind (with the notion of obligation or duty); heldr mik þá ekki til utan-ferðar, Nj. 112; þó heldr þik várkunn til at leita á, i. e. thou art excused, thou hast some excuse in trying, 21; var auðsætt hvat til hélt um sættir, Bjarn. 70; þik heldr eigi hér svá mart, at þú megir eigi vel bægja héraðs-vist þinni, Eb. 252; þar mælir þú þar, er þik heldr várkunn til at mæla, Nj. 227; ek mun vera vinr hans, ok alla þá, er at mínum orðum láta, halda til vináttu við hann, i. e. I will be his friend, and all those who lend ear to my words I will hold to friendship with him, Eg. 18.
    2. halda sik frá e-u, to keep oneself from, to refrain from a thing, Sks. 276 B; h. sik frá munaðlífi, Post. 656 A. ii. 16, Hom. 53, 135; h. sik aptr af e-u, to abstain from, Hkr. i. 512.
    V. absol. to be the cause of, be conducive to a thing; heldr þar margt til þess, there are many reasons for this, Nj. 192; vildim vér vita hvat til heldr, Fms. vii. 106; en hann vissi eigi hvat til hafði haldit, er hann kom eigi, xi. 11; margir hlutir héldu til þess, Eg. 38; þat hélt til þess, at …, Al. 94; hélt til þess ( conduced to it) góðgirnd hans, stórmennska ok vitsmunir, Fs. 29; hefir þat mjök til haldit, er ek hefi svá lengi dvalizt, at ek ætlaða, Ld. 32; hann lét bæði til h. vingan ok mágsemd, Fs. 24; heldr þat mest til at þá var komit útfall sjávar, Ld. 56; hélt þat mest til þess, at hann gafsk bezt í öllum mannraunum, 60; þat eitt hélt til, at þeir fóru eigi málum á hendr Þórði, at þeir höfðu eigi styrk til, 138.
    VI. to hold, comprise; sólar-öld heldr tuttugu ok átta ár, Rb. 510; h. skor (of weight), Grág. i. 500.
    ☞ In some instances the use of dat. and acc. wavers, e. g. halda húsum, to keep up the houses, Grág. ii. 278, 335; h. hliði, to keep the gate in repair, 265; but halda hlið (acc.), 332: to keep, observe, h. lögum, griðum, boðorðum, Glúm. 333, Grág. i. 357, ii. 166, 623. 28; hélt hann þessu sumu, Fms. x. 416 (Ágrip); halda ílla orðum, vii. (in a verse); þeir er því þingi áttu at h., Glúm. 386; h. sáttum, St. 17; h. eiðum, Bkv. 18; Gizuri þótti biskup h. ríkt ( protect strongly) brennu-mönnum, Sturl. i. 201 C; Guð er sínum skepnum heldr (keeps, protects) ok geymir, Mar.; þá hélt engi kirkju mönnum, … kept no man safe, Fms. ix. 508; h. njósn (acc.) um e-t, Eg. 74; h. til njósn, 72; njósnir, Fms. xi. 46. In most of these instances the acc. is the correct case, and the dat. is due either to careless transcribers or incorrect speaking: in some instances an enclitic um has been taken for a dative inflexion, thus e. g. sáttum haldi in Stor. l. c. is to be restored to sátt um haldi; eiðum haldit in Bkv. l. c. to eið (for eiða) um haldit; in others the prep. um has caused the confusion, as ‘halda njósn um at’ has been changed into halda njósnum at. But in the main the distinction between the use of dat. and acc. is fixed even at the present time: the acc. seems to represent the more primitive usage of this verb, the dat. the secondary.
    C. REFLEX.:
    I. to hold oneself, to stay; héldusk þeir þá ekki fyrir norðan Stað, Fms. i. 63; mátti hann eigi þar haldask, Landn. 246; h. á baki, to keep oneself on horseback, keep one’s seat, Grág. ii. 95; munu þeir skamma stund hér við haldask, Nj. 247: to be kept, remain, þá skal hann h. með Helju, Edda 39: to resist, megu vér ekki við h. fyrir ofreflis-mönnum þessum, Nj. 254; hélzk þá ekki við honum, Eg. 289; mann er svá hefir haldisk við höfuð-syndum, Hom. 157.
    β. to hold out, last, continue; ok hélzk ferillinn, Eg. 579; hélzk undr þetta allt til dags, Nj. 272 (twice); hélzk konungdómr í kyni hans, Rb. 394; lengi síðan hélzk bruna-öld með Svíum, Yngl. S.; lengi hélzk þat í ætt þeirri, at …, Eg. 770; hélzk vinátta með þeim, Nj. 66; þat hefir enn haldizk í ætt hans, Fms. iv. 8; ok hefir þat haldizk ( it has continued to be so) síðan er ek hefi hann séð, Ld. 174; honum haldisk (imperat.) sigr ok langt líf, Ver. 57; betr þætti mér, at hún héldisk þér, that it (the luck) would hold out for thee, Fb. ii. 74; ef hann helzk í útrú sinni, if he perseveres in his untruth, 623. 26.
    γ. to be kept safe and sound; menn allir héldusk ( all bands were saved) ok svá fé, Ld. 8, Fs. 143; þar héldusk menn allir ok mestr hluti fjár, Eg. 405; hafði fé vel haldizk, has been well kept, done well, Ld. 34.
    δ. to be valid, stand; eigu þau handsöl hennar at haldask, Grág. i. 334; engi má haldask dómr hans, Edda 15; skyldu þau (the truce) haldask um þingit, Nj. 348.
    2. impers., mér helzk, e-m helzk vel, ílla, á e-u, to have a good hold, have luck with a thing; mér helzk lítt á sauða-mönnum, Grett. 110 A.
    3. recipr., haldask á, to hold or pull one against another, wrestle, (hence á-höld); var sagt Magnúsi, at þeir héldisk á úti, that they were fighting outside, Sturl. ii. 44.
    II. part. pass. haldinn, [Dan. holden], so ‘holden,’ in such and such a state; vel haldinn, in good condition, faring well, well to do, Eg. 20, 234; hugðusk þar ok haldnir ( safe) mundu vera, Ver. 34; þungliga h., very sick, Eg. 565, Hkr. ii. 199; vel haldinn, doing well; tak heldr annat fé, svá mikit, at þú þykisk vel haldinn af, i. e. fully satisfied, having got full redress, Boll. 350; Sveinn sagði, at hann vill hafa tvá hluti fjárins, Hrani sagðisk ekki af því haldinn ( satisfied) vera, Fms. iv. 31: in the phrase, heilu ok höldnu, safe and sound, Bs. i. 191, Fms. xi. 376, Hkr. i. 319; með höldnu hljóði, preserving the sound, Skálda 175.
    2. ok mun þykkja sér misboðit ef þú ert haldinn (kept, protected), Finnb. 344.
    β. kept, observed, Fms. xi. 99.
    γ. held in custody, in prison, Bs. i. 419, Sturl. i. 151.
    III. gerund., haldandi, holding good, valid; sá dómr er eigi haldandi, is not valid, K. Á. 304; af öllu afli er friðr haldandi, Hom. 5.
    2. part. act., með upp haldandi höndum, with uplifted hands, Bs. i. 684.

    Íslensk-ensk orðabók > HALDA

  • 6 HLJÓÐ

    n.
    1) silence, hearing; biðja (kveðja sér) hljóðs, to beg (ask for) a hearing (Njáll kvaddi sér hljóðs); fá h., to get a hearing; þegja þunnu hljóði, to keep a watchful silence; af hljóði, í hljóði, in all stillness, silently;
    2) sound (Þorfinnr kom engu hljóði lúðrinn); koma á h. um e-t, to become aware of; drepr h. ór e-m, one is struck dumb;
    3) musical sound, tune;
    4) trumpet (h. Heimdallar = Gjallarhorn).
    * * *
    n. [Ulf. hliuþ = ἡσυχία, 1 Tim. ii. 11, in Uppström’s edition; cp. A. S. hleoðor = sound; mid. H. G. lût; cp. O. H. G. hliodar; Germ. laut; Dan. lyd; Swed. ljud; akin to it are several Gr. and Lat. words with an initial κλ, cl; the original meaning is hearing or the thing heard, like Gr. ἀκοή and hljóð, hljómr, hlust (q. v.) are kindred words; hence comes the double sense of this word in Icel., sound and silence.]
    A. Hearing, a hearing, listening, silence; biðja (kveðja) hljóðs, to beg a hearing, chiefly as a parliamentary term, of one about to speak, to recite a poem before a prince or the like; Njáll kvaddi sér hljóðs, Nj. 105; kvæði hefi ek ort um yðr, ok vilda ek hljóð fá, I wished to get a hearing, Ísl. ii. 229; Egill hóf upp kvæðit ok kvað hátt ok fékk þegar hljóð, Eg. 427, cp. Vsp. 1, Höfuðl. 2; vilja ek hljóð at Hárs liði, I ask a hearing for my song, Ht. 1; ek hefi ort kvæði um yðr ok vilda ek fá hljóð at flytja, Fms. ii. 15; gefa h., to give a hearing, Leiðarv. 5; hafit hljóð, be quiet! 625. 72; þá er bæði gott hljóð ok góðir siðir í konungs húsi, Sks. 367:—the ancient meetings were in the open air, amid the hum of voices, loud cries, and the clash of arms, þá var fyrst gnýr mikill af fjölmenni ok vápnum, en er hljóð fékksk, mælti Þorgnýr, Ó. H. 68; en er hljóð fékkst, þá stóð jarl upp ok mælti, 67, cp. Íb. ch. 4; varð at þessu mikit háreysti, en er hljóð fékksk, mælti Sigurðr jarl, Fms. i. 34.
    2. adverb, phrases; í heyranda hljóði, see heyra, Nj. 230, Grág. i. 19, passim; af hljóði and í hljóði, in all stillness, silently, Nj. 5, 103, Eg. 723, Ld. 162, Fms. iv. 79, Stj. 355; bera harm sinn í hljóði, to bear one’s grief in silence, a saying; ein kvinna læri í hljóði með allri undirgefni, 1 Tim. ii. 11, where the Gothic text has in hliuþa: þegja þunnu hljóði, to listen in breathless stillness, Hm. 7; í einu hljóði, unanimously, a parliamentary term.
    B. The thing heard, sound; allt er hljóð þat er kvikindis eyru má skilja, Skálda 173, 174; greina hljóð, id., 169, 170; í hljóði síns gráts, Mar. 28; Þorfinnr kom öngu hljóði í lúðrinn ok komsk eigi upp blástrinn, Fms. ix. 30; ganga á hljóðið, to walk (in the dark) after a distant sound; klukku-hljóð, the sound of a bell, v. 133; þrumu-h., a clap of thunder; brim-h., the roaring of surf.
    II. special usages:
    1. gramm. a sound, tone; með löngu hljóði eða skömmu, hörðu eða linu, Skálda 159, 160: a musical sound, tune, söng fagran, hljóð mikit ok dýrligt, Bs. i. 454; slá hljóð á hörpu, 155.
    2. phrases, koma á hljóð um e-t, to catch the sound of, become aware of, Bs. i. 165; vera í hindar hljóði, to be within a hind’s hearing, i. e. to be whispered about; vera ór hindar hljóði, to be out of a hind’s sound; drepr hljóð ór e-m, to become dumb, lose the wind, Fms. xi. 115; það er komit annað hljóð í strokkinn (metaphor from churning), there is another sound in the churn, of a sudden turn, e. g. from high to low spirits; the ancients also seem to have said, ‘there is another sound in the fells,’ of one who is crest-fallen; see verses in Nj. 249, Háv. 34 new Ed., Dropl. 31, nú kná þjóta annan veg í fjöllum, now the fells resound with another tale; nú þykir henni eigi batna hljóðið í sögunni, the tale began to sound dismal, Clar.: so in the phrase, það er gott (slæmt, dauft) hljóð í e-m, to be in a good (or moody) state of mind.
    III. plur. esp. in mod. usage:
    α. crying aloud, a cry, of a child or one in paroxysms of pain; Heyr mín hljóð, hear my cry! Hólabók 276; hljóðin heyrðusk út fyrir dyr (of a sick person); það linnir ekki af hljóðum (of a baby).
    β. howling, screaming; og þeirra hljóð (pl.) og höfuð-prestanna tóku yfir, Luke xxiii. 23; ó-hljóð, dissonance, i. e. screaming, howling.
    γ. music. voice; hafa fögr hljóð, a sweet voice; há, mikil, veyk, dimm, hvell hljóð, a high, strong, weak, deep, pealing voice; Syng þú ungr mest sem mátt | meðan hljóð þín fagrt gjalla, … eintóm hljóð úr forfeðranna gröfum, Bjarni 142: the same distinction is sometimes observed in old writers, syngja með fögrum hljóðum, Stj. 606, Bs. i. 155; þar gengr hæst í hljóðunum, there the tune reached the highest pitch, Mar.

    Íslensk-ensk orðabók > HLJÓÐ

  • 7 ALL-

    may be prefixed to almost every adjective and adverb in an intensive sense, very, extremely.
    * * *
    may in old writers be prefixed to almost every adjective and adverb in an intensive sense, like Engl. very, Lat. per-, Gr. οια-, ζα-. In common talk and modern writings it is rare (except after a negative), and denotes something below the average, viz. tolerably, pretty well, not very well; but in the Sagas, something capital, exceeding. In high style it may perhaps be used in the old sense, e. g. allfagrt ljós oss birtist brátt, a transl. of the Ambrosian hymn, Aurora lucis rutilat. The instances in old writers are nearly endless, e. g. all-annt, n. adj. very eager, Fms. ii. 41; ironically, 150. all-apr, adj. very sore, very harsh, v. apr. all-auðsóttligt, n. adj. very easy, Fs. 40. all-auðveldliga, adv. very easily, Fms. iv. 129. all-auðveldligr, adj. very easy, Fms. v. 331. all-auðveldr, adj. id., Fbr. 158: neut. as adv., Hkr. ii. 76. all-ágætr, adj. very famous, Fms. ii. 76. all-áhyggjusamliga, adv. and -ligr, adj. very careful, Fms. vi. 184. all-ákafliga, adv. and -ligr, adj. very hot, impetuous, Hkr. i. 234, ii. 32. all-ákaft, adj. very fast, Nj. 196. all-áræðiliga, adv. very likely, Fær. 183. all-áræðislítill, adj. very timid, Fms. vi. 217. all-ástúðligt, n. adj. very hearty, intimate, Fms. ii. 20. all-banvænn, adj. very likely to prove mortal, Orkn. 148. all-beinn, adj. very hospitable, Fms. ii. 84, Eb. 286: neut. as adv., Fær. 259. all-beiskr, adj. very harsh, bitter, Sturl. iii. 167. all-bert, n. adj. very manifest, Lex. Poët. all-bitr, adj. very biting, sharp, Sks. 548. all-bitrligr, adj. of a very sharp appearance, Vígl. 20. all-bjartr, adj. very bright, Fms. viii. 361. all-bjúgr, adj. very much bent, curved, Ölkofr. 39. all-blár, adj. very blue, Glúm. 394. all-blíðliga, adv. and -ligr, adj. very blithely, kindly, Fær. 132. all-blíðr, adj. very mild, amiable, Sd. 158, Fms. i. 202. all-bráðgörr, adj. very soon mature, Eb. 16. all-bráðliga, adv. and -ligr, adj. very hastily, Orkn. 72. all-bráðr, adj. very hot-headed, Njarð. 370: neut. as adv. very soon, Fms. xi. 51: dat. pl. all-bráðum, as adv. very suddenly, 139. all-bros-ligr, adj. and -liga, adv. very funny, laughable, Fms. iii. 113. all-dasigr, adj. very sluggish, Lex. Poët. all-digr, adj. very big, stout; metaph. puffed up, Nj. 236. all-djarfliga, adv. and -ligr, adj. very boldly, Fms. ii. 313, Orkn. 102. all-djúpsettr, adj. very deep, thoughtful, Bret. 158. all-drengiliga, adv. and -ligr, adj. very bold, gallant, Lv. 110. all-dræmt, n. adj. very boastfully, from dramb, superbia, (the modern word is dræmt = slowly, sluggishly); þeir létu a. yfir sér, boasted, Sturl. ii. 56. MS. Mus. Brit. 1127; Cod. A. M. has allvænt, prob. wrongly. all-dyggr, adj. very doughty, Lex. Poët. all-dýrr, adj. very dear, Fms. iii. 159. all-eiguligr, adj. very worth having, Sd. 146. all-eina (theol.), á Guð alleina (a hymn), alone: Hkr. iii. 339 (in a spurious chapter). all-einarðliga, adv. and -ligr, adj. very sincere, candid, open, Ld. 334. all-eldiligr and -elliligr, adj. of a very aged appearance, Fms. iii. 125. all-fagr, adj. very bright, fair, Orkn. 296 old Ed.: neut. as adv. very fairly, Sturl. i. 72. all-fast, n. adj. very firmly, steadfastly, Eb. 290, Fær. 259. all-fastorðr, adj. very ‘wordfast,’ very true to his word, Fms. vii. 120. all-fálátr, adj. very taciturn, close, Fas. iii. 408. all-fáliga, adv. on very cold terms, Sturl. iii. 298. all-fámáligr, adj. very close, of very few words, Fms. iii. 85, iv. 366. all-fámennr, adj. followed by very few people, Sturl. ii. 122, Magn. 386. all-far, adj. very few, Eg. 512, Ld. 272, Ísl. ii. 356: neut. on very cold terms, Fms. xi. 55. all-fáræðinn, adj. of very few words, Fms. iv. 312. all-feginn, adj. very ‘fain,’ glad, Eg. 240, Ld. 330. all-feginsamliga, adv. very ‘fain,’ gladly, Eg. 27. all-feigligr, adj. having the mark of death very plain on one’s face, v. feigr, Sturl. iii. 234. all-feitr, adj. very fat, Fms. x. 303. all-ferliga, adv. and -ligr, adj. very rudely, Fms. iv. 263. all-fémikill, adj. very costly, Ld. 298. all-fjarri, adv. very far, far from, metaph., Hkr. ii. 246; eigi a., not improper, Fbr. 15. all-fjartekit, part. very far-fetched, Skálda 166. all-fjölgan, adj. acc. very numerous (does not exist in nom.), Sks. 138 A. all-fjölkunnigr, adj. very deeply versed in sorcery, Fms. ii. 175, Fas. i. 412. all-fjölmeðr and -mennr, adj. followed, attended by very many people, much frequented, Eg. 724, 188, Hkr. i. 215: n. sing. in very great numbers, Fms. i. 36. all-fjölrætt, n. adj. very heedful, much talked of, Nj. 109. all-forsjáll, adj. very prudent, Hom. 115. all-framr, adj. very famous, Lex. Poët.; very far forward, Grett. 161 A. all-frekliga, adv. and -ligr, adj. very daringly, impudently, Fas. i. 24. all-frekr, adj. too eager, too daring, Fms. vii. 164. all-friðliga, adv. in very great peace, Lex. Poët. all-fríðr, adj. very beautiful, Eg. 23, Hkr. i. 225, ii. 354, Fms. i. 2. all-frjáls, adj. very free, independent, v. alfrjáls. all-fróðligr, adj. and -liga, adv. very wise, learned, Sks. 306 B. all-fróðr, adj. very learned, Sks. 30. all-frægr, adj. very famous, Fms. ii. 324, Hkr. i. 232, ii. 187, Ld. 122. all-frækiliga, adv. and -ligr, adj., and all-frækn, adj. and -liga, adv. very bold, boldly, Ísl. ii. 267, Hkr. i. 239, Fms. i. 121. all-fúss, adj. and -liga, adv. very eager, eagerly, Eg. 488, Fms. xi. 89. all-fýsiligr, adj. and -liga, adv. very desirable, Eg. 19, 468. all-fölr, adj. very pale, Lex. Poët. all-gagnsamr, adj. very profitable, gainful, Ísl. ii. 56. all-gamall, adj. very old, Hkr. i. 34. all-gegniliga and -gegnliga, adv. very fittingly, Sturl. ii. 63. all-gemsmikill, adj. very wanton, frolicsome, Sturl. ii. 57. all-gerla and -görviligr, v. -görla, -görviligr. all-gestrisinn, adj. very hospitable, Háv. 40. all-geysilegr, adj. and -liga, adv. very impetuous, Fms. x. 81. all-gildliga, adv. and -ligr, adj. with a very grand air, Grett. 121. all-gildr, adj. very grand, Lex. Poët. all-giptusam-liga, adv. and -ligr, adj. very lucky, Fms. x. 53. all-glaðliga, adv. and -ligr, adj. very joyfully, joyful, Fms. iii. 143, Lv. 55. all-glaðr, adj. very joyful, Eg. 163, Ld. 176. all-gleymr, adj. very gleeful, mirthful, in high spirits, [glaumr], verða a. við e-t, Sturl. iii. 152, Eb. 36. all-glæsiliga, adj. and -ligr, adv. very shiny, Eb. 34, Fas. iii. 626, Fms. ix. 430. all-glöggsær, adj. very transparent, dearly visible, metaph., þorf. Karl. 380. all-glöggt, n. adj. very exactly, Hkr. iii. 253, Fas. iii. 13. all-góðmannliga, adv. and -ligr, adj. very kindly, kind, Mag. 6. all-góðr, adj. very good, Nj. 222, Eg. 36, 198. all-greiðliga, adv. and -ligr, adj. very easy, easily, Eb. 268: neut. as adv., Eb. l. c. all-grimmliga, adv. and -ligr, adj. very grimly, fiercely, Fas. iii. 414. all-grimmr, adj. very cruel, fierce, Hkr. iii. 167. all-grun-samliga, adv. and -ligr, adj. very suspiciously, Ísl. ii. 364. all-göfugr, adj. very distinguished, Eg. 598, Bs. i. 60. all-görla, adv. very clearly, precisely, Hkr. iii. 133, Fms. xi. 15. all-görviligr, adj. very stout, manly, Fms. ii. 28. all-hagstæðr, adj. with a very fair wind, Sturl. iii. 109. all-harðligr, adj. and -liga, adv. very hard, stern, Fas. i. 382. all-harðr, adj. very hard, stern, Fms. i. 177: n. sing. severely, Nj. 165, Grág. i. 261. all-háskasamligr, adj. and -liga, adv. very hazardous, Fms. v. 135. all-heiðinn, adj. quite heathen, Fs. 89 (in a verse). all-heilagr, adj. very sacred, Lex. Poët. all-heimskliga, adv. and -ligr, adj. very foolish, frantic, Hkr. ii. 190, Fas. iii. 293. all-heimskr, adj. very silly, stupid, Eg. 376, Grett. 159. all-heppinn, adj. very lucky, happy, Lex. Poët. all-herðimikill, adj. very broad-shouldered, Eg. 305. all-hermannliga, adv. and -ligr, adj. very martial, Fms. xi. 233. all-hjaldrjúgr, adj. very gossipping, chattering, Lv. 57: neut. as adv., Vápn. 10. all-hógliga, adv. and -ligr, adj. very gently, Fms. xi. 240, vi. 274. all-hóleitr and -háleitr, adj. very sublime, Hom. 23. all-hór and -hár, adj. very high, tall, v. -hár. all-hratt, n. adj. in all speed, Lex. Poët. all-hraustliga, adv. and -ligr, adj. very bravely, Fms. viii. 289, Eb. 34. all-hraustr, adj. very valiant, Fms. viii. 267. all-hreystimannliga, adv. and -ligr, adj. very valiantly, Fms. xi. 95. all-hrumliga, adv. and -ligr, adj. very infirmly from age, Fas. ii. 91. all-hræddr, adj. very much afraid, Fbr. 94. all-hræðinn, adj. very timid, Fms. vi. 155. all-huml;mgsjúkr, adj. very grieved, heart-sick, Hkr. i. 243, Fms. vi. 133. all-hvass, adj. of the wind, blowing very sharp, Fms. ix. 20, Lex. Poët. all-hyggi-ligr, adj. and -liga, adv. very carefully, Fas. iii. 610. all-hýrliga, adv. and -ligr, adj. very blandly, with a very bright face, Fas. iii. 636. all-hæðiligr, adj. and -liga, adv. very ridiculous, Finnb. 312. all-hældreginn, adj. walking very much on one’s heels, dragging the heels very much in walking, of an aged or beggarly person, Band. 9. all-hœgliga, adv. and -ligr, adj. very softly, meekly, Fms. xi. 389. all-hœlinn, adj. very bragging, Lex. Poët. all-iðinn, adj. very diligent, laborious, Bs. i. 278. all-illa, adv. and -illr, adj. very badly, bad, wicked, Nj. 242, cp. ilia; ill-willed, Eg. 542: compar., vera allver um, to be worse off, Nj. 221 (Ed. allvant); angry, Lv. 145; disgraceful, Eg. 237; unfortunate, Sturl. ii. 47. all-jafnlyndr, adj. very calm, even-tempered, Fms. vi. 287. all-kaldr, adj. very cold, Vápn. 21. all-kappsamliga, adv. and -ligr, adj. with very much zeal, liberally, Hkr. i. 271; veita a., of hospitality, Ld. 292; mæla a., frankly, peremptorily, 296. all-kappsamr, adj. very eager, vehement, Eg. 187. all-karlmannliga, adv. and -ligr, adj. very manfully, Fms. x. 141. all-kaupmannliga, adv. in a very businesslike, tradesmanlike way, Fms. v.255. all-kátligr, adj. and -liga, adv. very funny, Grett. 112. all-kátr, adj. very joyful, Nj. 18, Eg. 44, 332. all-keppinn, adj. very snappish, Lex. Poët. all-kerskiligr and -keskiligr, adj. and -liga, adv. very sarcastic, biting, Sturl. ii. 196. all-klókr, adj. very shrewd, Hkr. iii. 317. all-knáliga, adv. and -ligr, adj. very stoutly, vigorously, Rd. 312. all-kostgæflliga, adv. and -ligr, adj. very earnestly, in a very painstaking way, Stj. all-kostigr, adj. very excellent, Lex. Poët. all-kviklatr, adj. very quick, lively, Ld. 270. all-kynliga, adv. and -ligr, adj. very strangely, strange, Ísl. ii. 58, Fms. ii. 227, Grett. 160. all-kyrrligr, adj. very quiet, tranquil, Háv. 49. all-kærr, adj. very dear, beloved, Eg. 139, Fms. i. 48; very fond of, Hkr. i. 194: neut., Eg. 116, of mutual love. all-langr, adj. very long, Háv. 49. all-laust, n. adj. very loosely, Fms. xi. 103. all-lágr, adj. very low, short of stature, Fbr. 68. all-lengi, adv. very long, K. Þ. K. 158. all-léttbrúnn, adj. of very brightened, cheerful countenance, Ld. 94. all-léttiliga, adv. very lightly, Fas. iii. 612. all-léttmælt, n. adj., vera a. um e-t, to speak in a very lively way, Fms. iv. 261. all-léttr, adj. very light (in weight), Fas. iii. 487. all-líkliga, adv. and -ligr, adj. in very agreeable, courteous terms, Fas. i. 84. all-likligr, adj. very likely, Fas. ii. 247, Sks. 669. all-líkr, adj. very like, Fas. iii. 579, Sd. 160, Korm. 142. all-lítilfjörligr, adj. and -liga, adv. very puny, prop. having little life in one, Háv. 54. all-lítill, adj. very little, Fær. 268: n. sing. all-lítt, as adv. very little, Nj. 108, 130, Korm. 172; poorly, Grett. 116. all-lyginn, adj. very given to lying, Fbr. 157. all-makligr, adj. and -liga, adv. very deserving, fitting, Sturl. iii. 127, Bjarn. 22. all-mann-fátt, n. adj. with very few people, Gísl. 31. all-mannhættr, adj. very dangerous, Fas. iii. 34. all-mannskæðr, adj. very full of manskathe, very murderous, Fms. ii. 512. all-mannæenligr, adj. a very promising man, Fms. iv. 254. all-mannvænn, adj. a man of very great promise, Hkr. ii. 182. all-margliga, adv. very affably, Sturl. iii. 27. all-margmæltr, part. very talkative, Sturl. ii. 179. all-margr, adj. very numerous, pl. very many, Nj. 32, Grág. ii. 176, Sks. 328, Gþl. 329. all-margrætt, n. adj. part. very much spoken of, Fms. viii. 275. all-málugr, adj. very loquacious, Hkr. iii. 152, 655 xi. 2. all-máttfarinn, adj. very much worn out, with very little strength left, Fas. ii. 356. all-máttlítill, adj. very weak, Fms. i. 159. all-meginlauss, adj. very void of strength, Fms. xi. 103. all-mikilfengligr, adj. very high and mighty, very imposing, Fs. all-mikill, adj. very great, Ísl. ii. 269, Nj. 193, Eg. 29, 39: neut. as adv. greatly, Fms. i. 24, vii. 110. all-mikilmannliga, adv. very nobly, Sturl. i. 33. all-misjafn, adj. very variously, unfavourably, in such phrases as, mæla a. um e-t, there were very different stories about the matter, leggja a. til, ganga a. undir, taka a. á, Eg. 242, Hkr. ii. 123, Fms. i. 86, vii. no, Ld. 166. all-mjór, adj. very slim, slender, narrow, Hkr. iii. 117, Gþl. 173. all-mjök, adv. very much, Nj. 134, Ld. 196, Eg. 19; féllu þá a. menn, in very great numbers, Fms. i. 173. all-myrkr, adj. very dark, Fms. ix. 23. all-mæðiliga, adv. with very great effort, heavily, Fms. ix. 16. all-nauðigr, adj. and -liga, adv. very reluctant, unwilling, Grett. 153; a. staddr, dangerously, Fms. v. 212. all-náinn, adj. very near, nearly related, Sks. 330. all-náttförull, adj. very much given to wandering by night, Lex. Poët. all-níðskárr, adj. of a poet, given to mocking, satirical verse, [níð and skáld (?)], Fms. ii. 7. all-nóg, adv. very abundantly, Sd. 182. all-nær, adv. very near, Fms. vii. 289; metaph., lagði a. at, pretty nearly, well-nigh, Fs., Sks. 684 B. all-nærri, adv. very near, Ld. 202, Fas. iii. 339. all-opt, adv. very often, Anecd. 38, Gþl. 169. all-orðfátt, n. adj. in the phrase, göra a. urn, to be very short of words as to, Bjarn. 31. all-ógurligr, adj. and -liga, adv. very frightful, Edda 41. all-ólmliga, adv. and -ligr, adj. very furiously, Fas. iii. 546, Bárð. 177. áll-óttalaust, n. adj. with very little to fear, Eg. 371, v. l. all-ramskipaðr, adj. part. very strongly manned, Fms. iii. 13. all-rauðr, adj. very red, Ld. 182. all-ráðligr, adj. very expedient, advisable, Grett. 145. all-reiðiligr, adj. looking very wrathful, Fms. iv. 161. all-reiðr, adj. very wroth, angry, Edda 57, Nj. 135, Eg. 139. all-ríkmarmligr, adj. and -liga, adv. very grand, pompous, magnificent, Fms. i. 213. all-ríkr, adj. very powerful, Fms. i. 115. all-rýrliga, adv. and -ligr, adj. very feebly, puny, Fbr. 28. all-röskliga, adv. and -ligr, adj. very smart, brisk, Fms. viii. 317. all-sannligr, adj. and -liga, adv. very likely, ‘soothlike,’ Fms. iv. 270. all-sáttgjarnliga, adv. and -ligr, adj. very placable, of mild disposition, Sturl. iii. 288. all-seinn, adj. very slow, Bs. i. 192: neut. as adv. slowly, Grett. 151 A. all-sigrsæll, adj. very victorious, having very good luck in war, Hkr. i. 28. all-skammr, adj. very short, very scant, Nj. 264: neut. substantively, a very short way, Finnb. 324; short distance, Fms. iv. 329. all-skapliga, adv. very fittingly, properly, Grett. 120. all-skapværr, adj. of a very gentle, meek disposition, Sturl. all-skapþungt, n. adj., vera a., to be in a very gloomy, depressed state of mind, Fms. iv. 26. all-skarpr, adj. very sharp, Lex. Poët. all-skeinuhættr, adj. very dangerous, vulnerable, Sturl. ii. 139. all-skemtiligr, adj. very amusing, Sturl. ii. 77. all-skillítill, adj. very slow-witted, dull, Sturl. j. 89. all-skjallkænliga, adv. [skjalla, to flatter], very coaxingly, Grett. 131 A. all-skjótt, n. adj. as adv. very soon, Nj. 236. all-skrautligr, adj. and -liga, adv. very smart, splendid, Fas. ii. 366, Mag. 11. all-skygn, adj. very sharp-sighted, Hrafn. 33. all-skyldr, adj. bound to, very obligatory; neut. = bounden duty, Sks. 484; deserved, Gþl. 61:
    β. nearly related, near akin, Fms. xi. 75. all-skyndiliga, adv. very quickly, Blas. 40. all-skynsamliga, adv. very judiciously, Sturl. iii. 161. all-skyrugr, adj. all curd-besprent, Grett. 107 A. all-sköruliga, adv. and -ligr, adj. very frankly, boldly, dignified, Sturl. iii. 39, Fms. ix. 5, Ld. 94 C, 226, Bs. i. all-sljáliga, adv. very slowly, sluggishly, Grett. 101 A. all-smár, adj. very small, Fms. v. 55, xi. 61. all-snarpliga, adv. and -ligr, adj. very sharply, smartly, Fms. viii. 346. all-snarpr, adj. very sharp, Fms. i. 38, Nj. 246. all-snemma, adv. very early, Fms. ii. 223. all-snjallr, adj. very shrewd, clever, Fms. viii. 367. all-snúðula, adv. very quickly, Lex. Poët. all-snæfr, adj. very brisk, id. all-snöfurmannligr, adj. and -liga, adv. very brisk and energetic looking, of a man, Fms. xi. 79. all-spakliga, adv. and -ligr, adj. very mildly, moderately, wisely, Hkr. ii. 41. all-spakr, adj. very gentle, wise, Fms. vi. 298. all-starsýnn, adj. who stares very hard at a thing, looking fixedly upon, Fms. vi. 203. all-sterkliga, adv. and -ligr, adj. very briskly, strongly, Ld. 158, Fas. iii. 612. all-sterkr, adj. very strong, Hkr. i. 238, Eg. 285; Ísl. ii. 461 ( very vehement); as a pr. name, Fms. iii. 183. all-stilliliga, adv. very calmly, in a very composed manner, Ld. 318. all-stirðr, adj. very stiff, Háv. 46. all-stórhöggr, adj. dealing very hard blows, Fms. i. 171. all-stórliga, adv. very haughtily, Hkr. ii. 63, Ld. 168. all-stórmannliga, adv. and -ligr, adj. very munificently, nobly, Fas. iii. 45; haughtily, Sd. 146. all-stórorðr, adj. using very big words, Eg. 340, Ld. 38 ( very boisterous). all-stórr, adj. very great, metaph. big, puffed up, Ld. 318; dat. all-stórum, as adv. very largely, Edda 32. all-strangr, adj. very rapid, Lex. Poët. all-styggr, adj. very ill-humoured, cross, Grett. 103 A. all-styrkliga, adv. and -ligr, adj. very stoutly, Stj. 402. all-styrkr, adj. very strong, Fms. i. 177. all-svangr, adj. very hungry, Lex. Poët. all-svinnliga, adv. and -ligr, adj. very wisely, prudently, wise, Fas. i. 95, ii. 266. all-sættfúss, adj. very placable, peace-loving, very willing to accept an atonement, Sturl. iii. 19. all-sœmiliga, adv. and -ligr, adj. very seemly, decorous, honourable, Hkr. i. 215, Ísl. ii. 163. all-tiginn, adj. very princely, Lex. Poët. all-tillátsamr, adj. very indulgent, lenient, Þórð. 12. all-tíðrætt, n. adj. very much talked of, much spoken of, Eg. 99, Sturl. i. 199. all-tíðvirkr, adj. very quick at work, Fms. xi. 377. all-torfyndr, adj. very hard to find, Fms. vii. 356. all-torfært, n. adj. very hard to pass, cross, Eg. 546. all-torsótt, n. adj. part. very difficult to reach, Eg. 546. all-tortryggiliga, adv. and -ligr, adj. very suspiciously, Sturl. ii. 47. all-torveldligr, adj. and -liga, adv. very difficult, Str. all-trauðr, adj. very slow, unwilling, Fms. xi. 39. all-tregr, adj. very tardy, Fær. 114, Bárð. 178. all-trúr, adj. very true. Fms. vi. 377. all-tryggr, adj. very trusty, Hkr. iii. 167. all-tvítugr, false reading, instead of eigi alls t., not quite twenty, Sturl. i. 181. all-undarligr, adj. and -liga, adv. very odd, wonderful, Fms. ii. 150. all-ungr, adj. very young, Eg. 268, Fms. i. 14, Ld. 274. all-úbeinskeyttr, adj. shooting very badly, Fms. ii. 103. all-úblíðr, adj. very harsh, unkind, Fas. ii. all-úbragðligr, adj. very ill-looking, Sturl. iii. 234. all-údæll, adj. very spiteful, untractable, Sturl. i. 99. all-úfagr, adj. very ugly, metaph., Fms. iii. 154. all-úfimliga, adv. and -ligr, adj. very awkwardly, Fas. ii. 543. all-úframliga, adv. and -ligr, adj. very backward, shy, timid, Fbr. 38 C. all-úfríðr, adj. very ugly, Fms. xi. 227. all-úfrýnn, adj. very sullen, ‘frowning,’ sour, Eg. 525. all-úfrægr, adj. very inglorious, Fms. iv. 259. all-úglaðr, adj. very gloomy, sad, Hkr. iii. 379. all-úhægr, adj. very difficult, Eg. 227. all-úhöfðingligr, adj. very low-looking, very plebeian, Finnb. 222. all-úkátr, adj. very sorrowful, Edda 35, Eg. 223, Fms. i. 37. all-úknár, adj. very weak of frame, Grett. 119 A, very badly knit; Bs. i. 461 (of boys). all-úkonungligr, adj. very unkingly, Fms. viii. 158. all-úkunnigr, adj. quite unknown, Ísl. ii. 412. all-úlífligr, adj. very unlikely to live, Hkr. ii. 200. all-úlíkliga, adv. and -ligr, adj. very unlikely, Gísl. 24, Sd. 123, Finnb. 310. all-úlíkr, adj. very unlike, Glúm. 364. all-úlyginn, adj. not at all given to lie, truthful, Fbr. 157. all-úmáttuliga, adv. and -ligr, adj. weakly, very weak, tender, Fms. iv. 318. all-úráðinn, adj. part. very ‘unready’ (cp. Ethelred the ‘unready’), undecided, Lv. 9. all-úráðliga, adv. very unadvisedly, rashly, Odd. 12 old Ed. all-úsannligr, adj. and -liga, adv. very untruthful, unjust; also, unlikely, Fms. vii. 141. all-úsáttfúss, adj. very implacable, unwilling to come to terms, Sturl. iii. 275. all-úskyldr, adj. very strange to, not at all bound to…, Eg. 10. all-úspakr, adj. very unruly, Sturl. ii. 61. all-úsváss, adj. very uncomfortable, of weather, cold and rainy, Bs. i. 509. all-úsýnn, adj. very uncertain, doubtful, Glúm. 358, Sturl. i. 105. all-úsæligr, adj. of very poor, wretched appearance, Niðrst. 109. all-úvinsæll, adj. very unpopular, Fms. iv. 369, Fas. iii. 520. all-úvísliga, adv. very unwisely, Niðrst. 6. all-úvænliga, adv. and -ligr, adj. of very unfavourable prospect, Fas. ii. 266; n. adj. very unpromising, Grett. 148 A. all-úvænn, adi. very ugly, Fas. i. 234; very unpromising, unfavourable, Ísl. ii. 225: neut. as adv. unfavourably, Fms. xi. 134. all-úþarfr, adj. very unthrifty, very unprofitable, something that had better be prevented, Eg. 576, Hkr. ii. 245. all-vandlátr, adj. very difficult, hard to please, Fms. vi. 387. all-vandliga, adv. with very great pains, exactly, carefully, Sks. 658 B. all-vant, n. adj., vera a. um e-t, to be in a very great strait, Nj. 221. all-varfærr, adj. very careful, solicitous, Eg. 63. all-vaskligr, adj. and -liga, adv. very brisk, smart, gallant, Hkr. i. 104; compar. v. alvaskligr. all-vaskr, adj. very brisk, gallant, Fms. viii. 226. all-vandr, adj. very bad, of clothes, much worn, Pm. 11. all-vápndjarfr, adj. very bold, daring in arms, Hkr. iii. 63. all-veðrlítið, n. adj. very calm, with little wind, Fms. vi. 360. all-vegliga, adv. and -ligr, adj. very grand, princely, nobly, Fms. i. 20, Eg. 332, Hkr. i. 15. all-vel, adv. very well, Nj. 12, Eg. 78, 198; compar. albetr, v. alvel. all-vesall, adj. very puny, wretched, Nj. 97. all-vesalliga, adv. very wretchedly, Ölk. 35. all-vesalmannliga, adv. and -ligr, adj. id., Ísl. ii. 416. all-vesæll, adj. very miserable, base, vile, Nj. 97. all-vingjarnliga, adv. and -ligr, adj. very friendly, amicable, Sturl. ii. 168. all-vingott, n. adj. on very friendly terms, Fbr. 129. all-vinsæll, adj. very popular, used of a man blessed with many friends, Fms. i. 184, ii. 44, Orkn. 104 old Ed. all-virðuligr, adj. and -liga, adv. very worthy, dignified, Fms. x. 84, Bs. i. 83. all-vitr, adj. very wise, Sks. 29 B (superl.) all-vitrliga, adv. very wisely, Fas. ii. 66. all-víða and all-vítt, n. adj. very widely, Hkr. iii. 141, Lex. Poët. all-vígliga, adv. and -ligr, adj. in a very warlike manner, Fms. ix. 488, Fas. ii. 112. all-vígmannliga, adv. very martially, Fas. iii. 150. all-vígmóðr, adj. quite wearied out with fighting, Introd. to Helgakviða (Sæm.) all-víss, adj. very wise, sure, Sks. 520, Lex. Poët.: neut. to a dead certainty, Lex. Poët. all-vænliga, adv. and -ligr, adj. very promising, handsome, Glúm. 349, Fms. v. 260, Fbr. 114. all-vænn, adj. id., Clem. 24, Bs. i. 340: neut., þykja a. um, to be in high spirits, Ísl. ii. 361; make much of, Fms. ii. 76; as adv. favourably, Fms. iv. 192. all-vörpuligr, adj. of a very stout, stately frame, Hkr. ii. 254. all-vöxtuligr, adj. very tall, of large growth, Fas. iii. 627. all-þakkligr, adj. very pretty, = þekkiligr, Lex. Poët. all-þakksamliga, adv. and -ligr, adj. very thankfully, Fms. i. 120, Ld. 298. all-þarfliga, adv. very thriftily, very pressingly; biðja a., to beg very hard, Edda 45. all-þarfr, adj. very thrifty, Lex. Poët. all-þéttr, adj. very crowded, cp. Lex. Poët. all-þrekligr, adj. of a very robust frame, Hkr. ii. 2. all-þröngr, adj. as neut. in a very great crowd, Edda 24. all-þungliga, adv. and -ligr, adj. very hard, unwilling, reluctant, Sturl. ii. 120; taka a. á e-m, to be very hard upon, Mag. 1. all-þungr, adj. very unfavourable, Hkr. ii. 358; hostile, badly disposed towards, Eb. 108, Eg. 332; þykja a., to dislike, Fms. viii. 441; a. orð, to blame, Sturl. ii. 62. all-þykkr, adj. very thick, Fas. i. 339: n. sing. as adv. thickly, Fms. vii. 70 (of great numbers slain on the battle-field). all-æfr, adj. very furious, wrath, Ísl. ii. 258, Lv. 60, Fas. i. 404. all-ægiligr, adj. very terrible, Dropl. 18. all-æstr, adj. very incited, vehement, Nj. 231. all-örorðr, adj. very quick-tongued, frank, outspoken, Eg. 340. all-öruggliga, adv. very steadfastly, very firmly, Grett. 153 A. all-öruggr, adj. very unflinching, Bs. i. 624.

    Íslensk-ensk orðabók > ALL-

  • 8 ÁT

    I) prep.
    A. with dative.
    I. Of motion;
    1) towards, against;
    Otkell laut at Skamkatli, bowed down to S.;
    hann sneri egginni at Ásgrími, turned the edge against A.;
    Brynjólfr gengr alit at honum, quite up to him;
    þeir kómust aldri at honum, they could never get near him, to close quarters with him;
    3) to, at;
    koma at landi, to come to land;
    ganga at dómi, to go into court;
    4) along (= eptir);
    ganga at stræti, to walk along the street;
    dreki er niðr fór at ánni (went down the river) fyrir strauminum;
    refr dró hörpu at ísi, on the ice;
    5) denoting hostility;
    renna (sœkja) at e-m, to rush at, assault;
    gerði þá at þeim þoku mikla, they were overtaken by a thick fog;
    6) around;
    vefja motri at höfði sér, to wrap a veil round one’s head;
    bera grjót at e-m, to heap stones upon the body;
    7) denoting business, engagement;
    ríða at hrossum, at sauðum, to go looking after horses, watching sheep;
    fara at landskuldum, to go collecting rents.
    II. Of position, &c.;
    1) denoting presence at, near, by, upon;
    at kirkju, at church;
    at dómi, in court;
    at lögbergi, at the hill of laws;
    2) denoting participation in;
    vera at veizlu, brullaupi, to be at a banquet, wedding;
    3) ellipt., vera at, to be about, to be busy at;
    kvalararnir, er at vóru at pína hann, who were tormenting him;
    var þar at kona nökkur at binda (was there busy dressing) sár manna;
    4) with proper names of places (farms);
    konungr at Danmörku ok Noregi, king of;
    biskup at Hólum, bishop of Holar;
    at Helgafelli, at Bergþórshváli;
    5) used ellipt. with a genitive, at (a person’s) house;
    at hans (at his house) gisti fjölmenni mikit;
    at Marðar, at Mara’s home;
    at hins beilaga Ólafs konungs, at St. Olave’s church;
    at Ránar, at Ran’s (abode).
    III. Of time;
    1) at, in;
    at upphafi, at first, in the beginning;
    at skilnaði, at parting, when they parted;
    at páskum, at Easter;
    at kveldi, at eventide;
    at fjöru, at the ebb;
    at flœðum, at the floodtide;
    2) adding ‘komanda’ or ‘er kemr’;
    at ári komanda, next year;
    at vári, er kemr, next spring;
    generally with ‘komanda’ understood;
    at sumri, hausti, vetri, vári, next summer, &c.;
    3) used with an absolute dative and present or past part.;
    at sér lifanda, duing his lifetime;
    at öllum ásjándum, in the sight of all;
    at áheyranda höfðingjanum, in the hearing of the chief;
    at upprennandi sólu, at sunrise;
    at liðnum sex vikum, after six weeks are past;
    at honum önduðum, after his death;
    4) denoting uninterrupted succession, after;
    hverr at öðrum, annarr at öðrum, one after another;
    skildu menn at þessu, thereupon, after this;
    at því (thereafter) kómu aðrar meyjar.
    IV. fig. and in various uses;
    1) to, into, with the notion of destruction or change;
    brenna (borgina) at ösku, to burn to ashes;
    verða at ormi, to become a snake;
    2) for, as;
    gefa e-t at gjöf, as a present;
    eiga e-n at vin, to have one as friend;
    3) by;
    taka sverð at hjöltum, by the hilt;
    draga út björninn at hlustunum, by the ears;
    kjósa at afli, álitum, by strength, appearrance;
    auðigr at fé, wealthy in goods;
    vænn (fagr) at áliti, fair of face;
    5) as a law term, on the grounds of, by reason of;
    ryðja ( to challenge) dóm at mægðum, kvið at frændsemi;
    6) as a paraphrase of a genitive;
    faðir, móðir at barni (= barns, of a child);
    aðili at sök = aðili sakar;
    7) with adjectives denoting colour, size, age, of;
    hvítr, svartr, rauðr at lit, while, black, red of colour;
    mikill, lítill at stœrð, vexti, tall, small of stature;
    tvítugr at aldri, twenty years of age;
    kýr at fyrsta, öðrum kálfi, a cow that has calved once, twice;
    8) determining the source from which anything comes, of, from;
    Ari nam ok marga frœði at Þuríði (from her);
    þiggja, kaupa, geta, leigja e-t at e-m, to receive, buy, obtain, borrow a thing from one;
    hafa veg (virðing) styrk at e-m, to derive honour, power, from one;
    9) according, to, after (heygðr at fornum sið);
    at ráði allra vitrustu manna, by the advice of;
    at landslögum, by the law of the land;
    at leyfi e-s, by one’s leave;
    10) in adverbial phrases;
    gróa (vera grœddr) at heilu, to be quite healed;
    bíta af allt gras at snøggu, quite bare;
    at fullu, fully;
    at vísu, surely;
    at frjálsu, freely;
    at eilífu, for ever and ever;
    at röngu, at réttu, wrongly, rightly;
    at líku, at sömu, equally, all the same;
    at mun, at ráði, at marki, to a great extent.
    B. with acc., after, upon (= eptir);
    sonr á at taka arf at föður sinn, to take the inheritance after his father;
    at þat (= eptir þat), after that, thereafter;
    connected with a past part. or a., at Gamla fallinn, after the fall of Gamli;
    at Hrungni dauðan, upon the death of Hrungnir.
    1) as the simple mark of the infinitive, to;
    at ganga, at ríða, at hlaupa, to walk, to ride, to run;
    2) in an objective sense;
    hann bauð þeim at fara, sitja, he bade (ordered) them to go, sit;
    gefa e-m at eta, at drekka, to give one to eat, to drink;
    3) denoting design or purpose, in order to (hann gekk í borg at kaupa silfr).
    1) demonstrative particle before a comparative, the, all the, so much the;
    hón grét at meir, she wept the more;
    þykkir oss at líkara, all the more likely;
    þú ert maðr at verri (so much the worse), er þú hefir þetta mælt;
    2) rel. pron., who, which, that (= er);
    þeir allir, at þau tíðindi heyrðu, all those who heard;
    sem þeim er títt, at ( as is the custom of those who) kaupferðir reka.
    conj., that;
    1) introducing a subjective or objective clause;
    þat var einhverju sinni, at Höskuldr hafði vinaboð, it happened once that H.;
    vilda ek, at þú réðist austr í fjörðu, I should like you to go;
    2) relative to svá, denoting proportion, degree;
    svá mikill lagamaðr, at, so great a lawyer, that;
    3) with subj., denoting end or purpose, in order that (skáru þeir fyrir þá (viz. hestana) melinn, at þeir dœi eigi af sulti);
    4) since, because, as (= því at);
    5) connected with þó, því, svá;
    þó at (with subj.), though, although;
    því at, because, for;
    svá at, so that;
    6) temp., þá at (= þá er), when;
    þegar at (= þegar er), as soon as;
    þar til at (= þar til er), until, till;
    áðr at (= á. en), before;
    7) used superfluously after an int. pron. or adv.;
    Ólafr spurði, hvern styrk at hann mundi fá honum, what help he was likely to give him;
    in a relative sense; með fullkomnum ávexti, hverr at (which) þekkr ok þægiligr mun verða.
    V)
    negative verbal suffix, = ata; var-at, was not.
    odda at, Yggs at, battle.
    * * *
    n. [éta, át, edere, A. S. ǽt], the act of eating, in the phrase, at öldri ok at áti, inter bibendum et edendum, Grág. ii. 170, N. G. L. i. 29; át ok drykkja, Fas. ii. 552, Orkn. 200; át ok atvinna, Stj. 143: of beasts, kýr hafnaði átinu, the cow (being sick) would not eat, Bs. i. 194.

    Íslensk-ensk orðabók > ÁT

  • 9 erfiðr

    a. difficult, hard, troublesome; oss verðr erfitt at þjóna Norðmönnum, it will be hard for us; Guðrún var erfið á gripakaupum, G. was troublesome (extravagant) in buying finery; hvíldist Helgi, því at honum var orðit erfitt, for he was exhausted; þó at honum væri málit erfitt, though he spoke with difficulty.
    * * *
    adj. toilsome, hard, difficult; ok var af því honum erfitt búit, a heavy, troublesome household, Bs. i. 63; erfiða ferð hafa þeir fengit oss, they have made a hard journey for us, Fms. v. 22; Guðrún var erfið á gripa-kaupum, G. was troublesome ( extravagant) in buying finery, Ld. 134; e-m verðr e-t erfitt, one has a difficulty about the thing, Fms. vi. 54.
    β. hard, unyielding; var Flosi erfiðr, en aðrir þó erfiðri miklu, F. was hard, but others much harder, Nj. 186, 187; jarl var lengi erfiðr, the earl long remained inexorable, 271: ek var yðr þá erfiðr, 229.
    γ. hard breathing; ok er hann vaknaði var honum erfitt orðit, when he awoke he drew a deep breath, after a bad dream, Ísl. ii. 194; hvíldisk Helgi, því at honum var orðit erfitt, H. rested, because he was exhausted (from walking), Dropl. 22; þó honum væri málið erfitt, though he spoke with difficulty (of a sick person), Bs. i. 110.
    δ. var þess erfiðar ( the more difficult) sem…, Fas. i. 81: so in the phrase, e-m veitir erfitt, one has hard work, Bs. i. 555, Nj. 117; erfitt mun þeim veita at ganga í móti giptu þinni, 171.

    Íslensk-ensk orðabók > erfiðr

  • 10 JAFN

    * * *
    a.
    1) even; jöfn tala, even number;
    2) equal, the same; þínar (viz. ferðir) verða flestar jafnastar, thy doings are mostly the same, all equally bad; hann var ellefu vetra ok sterkr at jöfnum aldri, and strong for his age; jafn e-m, equal to one; jafnt er sem þér sýnist, af er fótrinn, it is just as it appears to thee, the leg is off; komast til jafns við e-n, hafa e-t til jafns við e-n, to equal one, be one’s match in a thing; at jöfnu, equally, in equal shares.
    * * *
    adj., also spelt jamn, f. jöfn, neut. jafnt, often spelt as well as proncd. jamt; compar. jafnari, superl. jafnastr: [Ulf. ibns, Luke vi. 17; A. S. efen; Engl. and Dutch even; old Fr. ivin; O. H. G. eban; mod. Germ. eben; Dan. jevn; Swed. jemn; akin to Lat. aequus by interchange of palatal and labial, see Grimm’s Dict. s. v. eben]:—even, equal, but, like Lat. aequus, mostly in a metaph. sense, for sléttr (q. v.) answers to Lat. planus; often followed by a dat., jafn e-u, equal to a thing, in comparison:
    I. equal, equal to; jöfn eyri (dat.) gulls, K. Þ. K. 72; jafn Guði, equal to God; jafn mér, passim.
    2. equal, the same; enda er jöfn helgi hans meðan hann ferr svá með sér, Grág. i. 93; ella er jöfn sök við hann fram á leið, 322; at ek verða jafn drengr í hvert sinn, Sd. 188; þínar verða flestar jafnastar, thy acts are mostly the same, i. e. all bad, Fms. viii. 409.
    3. fixed, unchanged; með jafnri leigu, jöfnum kaupum, jöfnum skildaga, Rétt. 2. 7, Stat. 264, Fb. ii. 137; hann var ellefu vetra eðr tíu, ok sterkr at jöfnum aldri, and strong for his age, Eg. 188, 592; eiga þeir jöfnum höndum (see hönd) allt þat er þeir taka, Grág. ii. 66.
    4. even, even-tempered; jafn ok úmíslyndr, Mar.: of numbers, jöfn tala, even in tale, equal, opp. to odda-tala, Alg. 356.
    II. neut. jafnt or jamt, almost adverbially, equally, just; jafnt utan sem innan, Grág. i. 392: as, just as, ok hafa eitt atferli báðar jamt, both together, both alike, Fms. xi. 137; jafnt er sem þér sýnisk (‘tis as it appears, indeed), af er fótrinn, Nj. 97; jafnt þrælar sem frjálsir menn, Fms. i. 113: jamt sem, just as, equally as; jafnt sem í fjórðungs-dómi, jamt skal eiga féránsdóm eptir fjörbaugs-mann sem eptir skógar-mann, Grág. i. 87; skal hann láta virða fé þat jamt sem úmaga-eyri, 189; menn skulu svá sakir hluta, jamt sem á alþingi, 122; jafnt hefir komit er þú spáðir, it has happened just as thou didst foretel, Niðrst. 8: ellipt., ok skal hann þá jamt (sem þeir) allri bót upp halda, Grág. ii. 182.
    2. temp. at the same time, just; ek skíri þik, ok nefna barn, í nafni Föður, ok drepa barninu í vatn um sinn jafnt fram fyrir sik, and dip the bairn each time info the water, K. Þ. K. 10: just, precisely, in the very moment, þat var jamt Jóla-aptan sjálfan er þeir börðusk, Fms. xi. 15; jamt í því hann stakaði. 133.
    3. adverb., at jöfnu, equally, in equal shares, Fms. xi. 131.
    4. til jafns, vóru þeir engir at né eina íþrótt hefði til jafns við hann, Nj. 46; halda til jafns við e-n, Ld. 40; komask til jafns við e-n, Fb. i. 261.
    B. COMPDS:
    I. such a, so … a; Karvel jafn-frægum dreng, so fine a fellow as K., Karl. 103; er þat skömm jafn-mörgum mönnum, ‘tis a shame for so many men, Gísl. 51: with the particle sem, jafn-ungr sem hann var, young as he was, i. e. so young as he was for his age, Vápn. 5; vel hafi þér mínu máli komit, jafn-úvænt sem var, Þiðr. 136; kvað þat ekki hæfa á jafn-mikilli hátið sem ( in such a feast as) í hönd ferr, Fb. i. 376; at eigi skyldi Hugon keisari yfir þá stíga jafn-reiðr sem hann varð þeim, Karl. 478; undraðisk hón hversu fríðr ok fagr hann var jafn-gamall maðr ( for his age), Stj. 225; mikill maðr ertú þó Þórir, jafn-gamall, Ó. H. 176; Þórir Oddsson var sterkastr jafn-gamall, Gullþ. 4.
    II. mod. phrases such as, það er jafngott fyrir hann, it serves him right; hann er jafngóðr fyrir því, it won’t hurt him; or honum er það jafn-gott, it will do him good, serve him right; vera jafn-nær, to be equally near, i. e. none the better; hann fór jafnnær, it was all of no use.
    III. in countless COMPDS (esp. adjectives) with almost any participle or adverb, rarely with verbs and nouns, and denoting equal, as, the same, as seen from the context often followed by a dat., e. g. jafn-gamall e-m, of the same age as another person:—of these compds only some can be noticed: jafn-aldri, a, m. one of the same age, Fms. i. 13, vii. 199, Bs. i. 179, Eg. 25, 84. jafn-auðigr, adj. equally wealthy, Band. 2: equally happy, hann setr hund sinn jafnaudigan okkr undir borði, Bjarn. 27. jafn-auðsær, adj. as perspicuous, Eluc. 41. jafn-auðveldr, adj. as easy, Ld. 78. jafn-ágætr, adj. as good, as noble, Nj. 129. jafn-ákafr, adj. as impetuous, Fms. xi. 137. jafn-beinn, adj. as straight, Sturl. i. 196. jafn-berr, adj. equally bare, Fas. i. 67. jafn-bitinn, part. evenly bitten or grazed, of a field, Gþl. 407. jafn-bitr, jafn-beittr, adj. as sharp, keen. jafn-bjartr, adj. as bright, Nj. 208: neut., Sks. 69. jafn-bjóða, bauð; j. e-m, to be a match for one, Finnb. 260: to be equal to, contest on equal terms with one, Fms. ii. 27, vii. 22; gripr betri en þeim peningum jafnbjóði, 655 xxx. 10. jafn-blíðr, adj. equally mild, Fær. 154. jafn-borinn, part. of equal birth, Ld. 332, Fms. x. 79 (v. l.), Gþl. 133; j. til e-s, having equal birthright to, Fms. vii. 8, x. 407. jafn-brattr, adj. as steep. jafn-brátt, n. adj. as soon, at the same moment, Hom. 114. jafn-breiðr, adj. equally broad, Edda 28, Gþl. 355. jafn-búinn, part. equally ‘boun’ or armed, Fms. ii. 165: ready, prepared, Stj. jafn-deildr, part. equally shared, Hom. 148. jafn-digr, adj. as stout, Sturl. iii. 63. jafn-djúpr, adj. as deep. jafn-djúpvitr, adj. as deep-scheming, Orkn. 214, Hkr. iii. 95. jafn-drengilegr, adj. as gallant, Ísl. ii. 446. jafn-drjúgdeildr, part. going as far, of stores, Sturl. i. 166. jafn-drjúgr, adj. keeping as long, Sturl. i. 216, Rb. 18. jafn-dýrligr, adj. equally splendid, Bs. i. 454. jafn-dýrr, adj. as costly, glorious, of the same price, K. Þ. K. 28, Nj. 56, Grett. 104 A, N. G. L. i. 150, 348. jafn-dægri, n. (mod. jafndægr), the equinox, both dægr (q. v.) being equally long, Edda 103, Rb. 454, 456, 472, and passim: equal length, of day and night, Fb. i. 539; see eykt. jafn-dæmi, n. equal judgment, justice, Fms. vi. 431, Pr. 413. jafn-dæmr, adj. just, giving equal judgment, Rb. 364. jafn-einfaldr, adj. as simple, guileless, Hom. 50. jafn-fagr, adj. as fair, Nj. 112. jafn-fallegr, adj. as handsome. jafn-fastr, adj. equally firm, Grág. i. 7, K. Þ. K. 166: as adv., Fms. x. 270, Finnb. 338. jafn-fáir, adj. as few. jafn-feigr, adj. as fey. jafn-feitr, adj. as fat. jafn-fimlega, adv. (-ligr, adj.), as alert, Fms. ii. 273. jafn-fimr, adj. as alert, Fær. 272, Hkr. i. 291, v. l. jafn-fjær, adv. as far. jafn-fjölmennr, adj. with as many men, Nj. 222. jafn-flatt, n. adj.; fara j., to fare so ill, Fms. vi. 379; see flatr. jafn-fljótr, adj. as swift. jafn-fram, adv. equally forward, side by side: with dat., jafnfram skipi Rúts, Nj. 8: locally, of places, over against, (= gegnt and gagn-vart, q. v.); with dat., er hann kom jafnfram Borgund, Hkr. ii. 309; j. Eiðsvelli, Vermá, Fms. ix. 408; j. gagntaki konungs sonar, j. boðanum, vii. 170, ix. 387 (v. l.): as adv., standa jafnfram, to stand evenly, in a straight line; standa allir j. fyrir konungs borðinu, i. 16, Eg. 581, Nj. 140, Rb. 466, Sturl. iii. 244: temp. at the same moment, of two things happening together, Fms. vi. 24; þeir riðu til þings jafnfram Skeggja, Þórð. 18 new Ed.; hann ferr ávalt jafnfram í frásogn æfi Guðs-sonar, follows parallel in the story, 625. 83: in equal share, taka arf j., Gþl. 248; at the same time, also, hugsa þat j., at the same time consider, Stj. 156; jafnfram sem, jafnfram ok, as soon as, Karl. 158, Pr. 413. jafn-framarla, -framar, -liga, adv. as forward, as far, just as well, Ld. 254, Bs. i. 778. jafn-frammi, adv. = jafnframt, Sks. 364, Sturl. i. 32: temp., Fms. iii. 218. jafn-framt, adv. = jafnfram, Háv. 42: temp., Sturl. i. 1: along with, with dat., Pass. viii. 9: equally, in the same degree, Ld. 62. jafn-fríðr, adj. as fair, Fms. i. 8: as valuable, K. Þ. K. 172. jafn-frjáls, adj. equally free, Fas. iii. 8. jafn-frjálsliga, adv. (-ligr, adj.), as freely, as liberally, Hkr. i. 78. jafn-fróðr, adj. as wise, as knowing, Sks. 544. jafn-frægr, adj. as famous, Fas. i. 277. jafn-frækn, adj. equally gallant, Edda. jafn-fullr, adj. as full, Grág. i. 20, 68, Gþl. 477. jafn-fúinn, adj. equally rotten, jafn-fúss, adj. equally willing, Sturl. i. 190. jafn-færr, adj. as able, Nj. 97. jafn-fætis, adv. on equal footing; standa j. e-m, Sturl. ii. 134, Hkr. ii. 153. jafn-gamall, adj. of the same age, Ld. 108, Fms. i. 60, xi. 96. jafn-geði, n. evenness of temper, Sks. 435. jafn-gefinn, part. equally given to, Fas. i. 268. jafn-gegnt, adv. just opposite to, Sks. 63, Fms. ix. 463; see gegnt. jafn-girnd, f. and jafn-girni, f. fairness, equity, Sks. 273, 639, Hom. 17. jafn-gjarn, adj. as eager, Hom. 19: as equitable, Sks. 355, Hom. 135, Karl. 495. jafn-gjarna (- gjarnliga), adv. as willingly, as readily, Fms. iii. 45 (v. l.), ix. 508, Stj. jafn-glaðr, adj. as glad, as cheerful, Eb. 88: neut., mér er ekki jafnglatt sem áðr, Fas. i. 106. jafn-glöggt, n. adj. as clearly, Bs. i. 352. jafn-góðr, adj. equally good, as good, Nj. 18, Eg. 54, Gþl. 233, N. G. L. i. 347, Dipl. v. 16: unhurt, none the worse, see (II) above. jafn-góðviljaðr, adj. with equally good will, Stj. 629. jafn-grannr, adj. equally thin. jafn-grimmliga, adv. (-ligr, adj.), as fiercely, Th. jafn-grimmr, adj. as fierce, Sks. 79. jafn-grunnr, adj. as shallow. jafn-gæfr, adj. as meek, Rb. 397. jafn-göfigr, adj. as good, as famous, Sturl. iii. 11, Bs. i. 133. jafn-görla, adv. as clearly, Grág. i. 299, Fms. ii. 171, Fas. i. 271. jafn-hafðr, part. equally used, N. G. L. i. 249. jafn-hagliga, adv. as skilfully, Krók. 53. jafn-hagr, adj. as skilful in handiwork, Nj. 147. jafn-harðr, adj. as hard, as severe, Nj. 79: neut. jafn-hart, as fast, Fas. iii. 488: jafn-harðan, adv. instantly. jafn-harðsnúinn, part. as hard-twisted, as tight, Nj. 79. jafn-hár, adj. as high, as tall, as loud, Rb. 112, 474, Fas. ii. 79: of metre, see hár (I. 3), Fms. vi. 386, Skálda 182, 190: neut., Stj. 79. jafnhátta-góðr, adj. as well-mannered, Ld. 174. jafn-heilagr, adj. as holy, as inviolable, Sks. 674, Grág. i. 90. jafn-heill, adj. as hale, as whole, Eg. 425, v. l. jafn-heimoll, adj. equally open to use, Eg. 47, Ld. 70, Gþl. 214, 353: equally bound, 57. jafn-heimskr, adj. equally stupid, Fms. ii. 156, Sd. 178. jafn-heitr, adj. as hot, Sks. 540. jafn-hentr, adj. as well fitted, Sturl. i. 196. jafn-hlær, adj. equally snug, Rb. 440. jafn-hollr, adj. equally sincere, Orkn. 166. jafn-hógværliga, adv. (-ligr, adj.), as meekly, Krók. 36. jafn-hógværr, adj. as gentle. jafn-hraustr, adj. as valiant, Fms. ii. 356, Krók. 51. jafn-hryggr, adj. as distressed, Hkr. iii. 269. jafn-hugaðr, adj. even-tempered, Sks. 24: of one mind, 300: as daring. jafn-hvass, adj. as sharp, Ld. 306: blowing as hard. jafn-hvatr, adj. as bold, as quick, Sturl. i. 112, v. l. jafn-hvítr, adj. equally white. jafn-hæðiligr, adj. (-liga, adv.), as ridiculous, Fas. iii. 91. jafn-hægr, adj. equally easy, ready, meek, Fms. ii. 106, Fær. 69, Grág. i. 264, ii. 257. jafn-hættr, adj. as dangerous, Sks. 540. jafn-höfigr, adj. as heavy, Rb. 102, Edda 38. jafn-ílla, adv. as badly, Fms. viii. 140 (v. l.), Ísl. ii. 181. jafn-ílliligr, adj. (-liga, adv.) as ill-looking, Fas. ii. 207. jafn-íllr, adj. equally bad, Grág. ii. 145, Fas. ii. 513. jafn-kaldr, adj. as cold, Sks. 215. jafn-keypi, n. an equal bargain, Fs. 25. jafn-kominn, part. on even terms, Sks. 455: neut. an even match, jafnkomit er á með ykkr, ye are well-matched, Nj. 59; hann kvað jafnkomit með þeim fyrir aldrs sakir, Fms. iii. 76; jafnkomnir til erfðar, with equal title to, Grág. i. 304; jafnkomnir til fyrir ættar sakir, Fms. i. 220; jafnkomnir at frændsemi, Ísl. ii. 315. jafn-kosta, adj. well-matched, good enough, of wedlock, Stj. 204. jafn-kostgæfinn, adj. equally painstaking, Bs. i. 681. jafn-krappr, adj. as straight, narrow; í jafnkrappan stað, in such a strait, Ld. 168. jafn-kringr, adj. equally dexterous, Sks. 381. jafn-kristinn, adj. a fellow Christian, Jb. 92, Barl. 44. jafn-kunnigr, adj. as well known, Grett. 162 A: knowing as well. jafn-kunnr, adj. as well known, Hom. 90. jafn-kurteis, adj. as courteous, Sturl. i. 165. jafn-kyrr, adj. as quiet. jafn-kýta, t, with dat. = jafnyrða. jafn-kænn, adj. as ‘cunning,’ as well versed, Stj. 561. jafn-kærr, adj. as dear, as beloved, Fms. i. 215, xi. 319. jafn-langr, adj. as long, equally long, Fms. xi. 376, Gþl. 350, 355, Ísl. ii. 219, Grág. i. 406, Edda 138 ( of the same length): neut., en ef þær segja jafnlangt, if they say both the same, Grág. i. 7. jafn-lágr, adj. equally low. jafn-leiðr, adj. equally loathed, Fms. viii. 240. jafn-leiki, n. = jafnleikit. jafn-leikit, n. part. an equal game, Fms. xi. 131. jafn-lendi, n. a level, even piece of ground, Eg. 584. jafn-lengd, f. ‘even-length,’ the return to the same time in the next day, week, month, year, etc.: of a day, til jafnlengdar annars dags, Grág. ii. 16, Stj. 49; þann sama dag tók Gormr konungr sótt, ok andaðisk annan dag at jafnlengdinni, Fms. i. 119, Fas. ii. 30, 37: of a year, anniversary, skal eigi brullaup vera fyrr en at jafnlengd, Grág. i. 311; tíu aurar sé leigðir eyri til jafnlengdar (a year’s rent), 390; at jafnlengd it síðasta, 487; eigi síðarr en fyrir jafnlengd, Fms. xi. 397; halda hátíð at jafnlengdum, Greg. 13, Hom. 98; jafnlengdar-dagr, 129, Fms. v. 214, Dipl. v. 8; jafnlengdar hátíð, an anniversary, Greg. 13. jafn-lengi, adv. as long, Grág. i. 423, Fms. iii. 9, MS. 732. 7. jafn-léttmæltr, adj. equally easy, just as pleasant in one’s speech, Fms. vii. 227. jafn-léttr, adj. as light, as easy, Sturl. iii. 90: neut. (adverb.), Kjartani var ekki annat jafn-létthjalat, K. liked not to speak of anything so much, Ld. 214. jafn-léttvígr, adj. as ready in wielding arms, Sturl. iii. 90. jafn-liða, adj. with an equal number of men, Eb. 144. jafn-liga, adv. equally, fairly; sýnisk mér eigi j. á komit, Bs. i. 531, Vm. 169; skipta j., Fb. ii. 300: perpetually, all along, always, usually, Fms. i. 191, x. 88, 89, Dipl. v. 8, Rb. 348, 472, Stj. 77. jafn-ligr, adj. equal, fair, Hkr. ii. 149, Háv. 57, Eg. 488; er þat miklu jafnligra, a more equal match, Fms. vii. 115. jafn-líkligr, adj. as likely, Sturl. iii. 7, Lv. 77. jafn-líkr, adj. as like, Lv. 58, Fas. ii. 478: equal, alike, j. sem hornspónar efni, Bs. i. 59. jafn-lítill, adj. as little, Fas. iii. 487. jafn-ljóss, adj. as bright, Bret. 62. jafn-ljótr, adj. as ugly, Fms. iv. 175. jafn-ljúfr, adj. as willing. jafn-lygn, adj. as ‘loun,’ as calm, of the wind. jafn-lyndi, n., fem. in Mar. 848; evenness of temper, Stj., Fagrsk. 132, Bs. i. 141, Mar. passim. jafn-lyndr, adj. even-tempered, Fms. vi. 287, viii. 447 (v. l.) jafn-lýðskyldr, adj. equally bound, as liegemen, Sks. 270. jafn-lærðr, adj. as learned. jafn-magr, adj. equally meagre. jafn-maki, a, m. an equal, a match, Sks. 22, 255. jafn-mannvænn, adj. equally promising, Þorf. Karl. 382. jafn-margr, adj. as many, Nj. 104, Grág. ii. 210, 403, Fms. i. 152, ii. 34. jafn-máttugr, adj. as mighty, Fms. ii. 157, Eluc. 6. jafn-máttuligr, adj. equally possible, 655 xxii. B. jafn-menni, n. an equal, a match, Ld. 132, Ísl. ii. 358, Fms. vi. 345, vii. 103. jafn-menntr, adj. of equal rank, Hrafn. 10. jafn-merkiligr, adj. equally dignified, Bs. i. 148. jafn-mikill, adj. as great, Grág. ii. 264, 403, Fms. i. 1, Gþl. 363: equally big, tall, Fms. x. 202, Nj. 11: neut. as much, Fms. vii. 240, Skálda 168. jafn-mildr, adj. as mild, as gracious, Rb. 366. jafn-minnigr, adj. having as good a memory, Bs. i. 681. jafn-mjúkliga, adv. as meekly, as gently, Lv. 50. jafn-mjúkr, adj. equally soft. jafn-mjök, adv. as much, as strongly, Grág. ii. 140, Skálda 168. jafn-myrkr, adj. equally dark, Skálda 209. jafn-mæli, n. fair play, equality, Fb. i. 407, Fms. vi. 206, Grág. i. 88, 200, Ld. 258, H. E. i. 247, Karl. 99. jafn-naumr, adj. as close. jafn-náinn, adj.; j. at frændsemi, equally near akin, Grág. i. 171, ii. 67, Eb. 124, Ísl. ii. 315, (jafnan, Ed.) jafn-nær, mod. jafn-nærri, adv. equally near: loc., er Ólafs mark j. báðum, Fms. vii. 64, 268, Sks. 63, 216: as near, at honum væri úvarligt at láta jafnmarga heiðna menn vera j. sér, Fms. ii. 34: equally near (by birth), i. 123: metaph., eigi hefir honum jafnnærri gengit újafnaðr þeirra sem mér, Sturl. iii. 238: also jafn-nær, adj. equally nigh, not a whit the better, see (II) above. jafn-nætti, n. the equinox, 673. 54, Stj. 15. jafn-oki, a, m. = jafnmaki, an equal, a match for one, Sks. 22: a play-fellow, Stj. 497, Þiðr. 213. jafn-opt, adv. as often, Nj. 211, Rb. 566, Grág. i. 186. jafn-ótt, adj., neut. as adv., at the same, time, immediately. Pass. 20. 2: one after another, taka e-ð jafnótt og það kemr. jafn-rakkr, adj. as strong, as straight, Ld. 168. jafn-ramr, adj. as mighty, as great a wizard, Vþm. 2. jafn-rangr; adj. as wrong. jafn-ráðinn, part. equally determined, Grett. 149. jafn-reiðr, adj. equally angry, Háv. 52. jafn-rétti, n. an equal right. jafnréttis-maðr, m. a man with equal right, N. G. L. i. 31. jafn-réttr, adj. as right, as lawful, Edda 93, Grág. i. 18: of equal authority, Hkr. iii. 79. jafn-réttvíss, adj. equally just, Sks. 670. jafn-rífligr, adj. (-liga, adv.), as large, Lv. 75. jafn-ríkr, adj. as rich, equally mighty. jafn-rjóðr, adj. as ruddy, Hkr. i. 102. jafn-rúmr, adj. equally large, Bjarn. jafn-ræði, n. an equal match, Fms. ii. 22, Glúm. 350, Nj. 49, Gþl. 215. jafn-röskr, adj. as brisk, as quick, Fms. iii. 225, vi. 96. jafn-saman, adv.; fyrir þessa hugsan alla jafnsaman, all at once, all together, Fms. i. 185, Ld. 326, Ó. H. 46, Stj. 86, 121, Barl. 191. jafn-sannr, adj. equally true, 671. 1, Edda 19, Stj. 471. jafn-sárr, adj. as sore, as smarting, Mar. jafn-seinn, adj. as slow. jafn-sekr, adj. just as guilty, Grág. ii. 64, 89. jafn-síðis, adv. along with. jafn-síðr, adj. as long, of a garment (síðr), Stj. 563. jafn-sjúkr, adj. as sick, Fms. v. 324. jafn-skammr, adj. as short, Al. 129. jafn-skarpliga, adv. (-ligr, adj.), as briskly, Nj. 199, v. l. jafn-skarpr, adj. as sharp, as keen. jafn-skipti, n. equal, fair dealing. jafn-skiptiliga, adv. (-ligr, adj.), equally, mutually, Stj. 159. jafn-skiptr, part. equally shared. jafn-skjótr, adj. as swift, Fms. vii. 169, Rb. 454:—jafn-skjótt, neut. as adv. immediately, at once, Eg. 87, 291, 492, Fms. ii. 10; jafnskjótt sem, as soon as, Nj. 5, Barl. 176, Karl. 409, 441. jafn-skygn, adj. as clear-sighted, 655 xiii. A, Bjarn. 59. jafn-skyldliga, adv. (-ligr, adj.), as dutifully, Ver. 3. jafn-skyldr, adj. equally bound or obliged, Grág. ii. 362, 403, Gþl. 70, 477, Fms. vii. 274. jafn-sköruliga, adv. (-ligr, adj.), equally bold, Nj. 199. jafn-slétta, u, f. even, level ground. jafn-sléttr, adj. equally level, Stj. 79: as easily, Fas. ii. 48. jafn-slægr, adj. as cunning, Fær. 99. jafn-snarpr, adj. (-snarpligr, adj., -liga, adv.), as sharp, Fms. vi. 156. jafn-snarr, adj. as alert. jafn-snart, adj., neut. as adv., as soon, instantly, Fas. iii. 434, Matth. xxvii. 48. jafn-snauðr, adj. as poor. jafn-snemma, adv. at the very same moment, of a coincidence, Eg. 425, Nj. 253, Fms. vi. 221; allir j., all at once, ix. 506, xi. 368 ( both together); vóru þessir atburðir margir jafnsnemma, en sumir litlu fyrr eðr síðar, Hkr. ii. 368. jafn-snjallr, adj. equal, Glúm., Bjarn. (in a verse). jafn-spakr, adj. equally wise, Hm. 53. jafn-sparr, adj. as saving, as close, Grág. i. 197, 222. jafn-sterkr, adj. as strong, Fms. i. 43. jafn-stirðr, adj. as stiff. jafn-stórlátr, adj. as proud, Ld. 116. jafn-stórliga, adv. (-ligr, adj.), as proudly, Ölk. 34. jafn-stórr, adj. as big, as great. jafn-stórættaðr, adj. of equally high birth, Fms. iv. 26. jafn-stríðr, adj. as hard, severe, Sks. 639. jafn-stuttr, adj. equally short, brief. jafn-syndligr, adj. as sinful, Sks. 674. jafn-sætr, adj. as sweet, Fb. i. 539. jafn-sætti, n. an agreement on equal terms, Nj. 21, Sturl. iii 253, Fb. i. 126. jafn-tamr, adj. equally alert. jafn-tefli, n. an equal, drawn game, Vígl. 32. jafn-tengdr, part. in equal degrees of affinity, Grág. ii. 183. jafn-tíðhjalat, n. part. as much talked about, Nj. 100. jafn-tíðrætt, n. adj. = jafntíðhjalat, Nj. 100. jafn-tíguliga, adv. (-ligr, adj.), equally lordly, Fms. x. 109. jafn-títt, n. adj. as often, as frequent, Niðrst. 10. jafn-torogætr, adj. as rarely to be got, choice, Bs. i. 143. jafn-torsótligr, adj. as hard to get at, Fms. x. 358. jafn-trauðr, adj. as unwilling. jafn-traustr, adj. as much to be trusted, Fms. vi. 244. jafn-trúr, jafn-tryggr, adj. as faithful. jafn-undarligr, adj. (-liga, adv.), as strange, Sks. 80. jafn-ungr, adj. as young, Fms. iii. 60, iv. 383. jafn-úbeint, n. adj. as far from the mark, of a bad shot, Fms. viii. 140. jafn-úfærr, adj. as unpassable, Sturl. iii. 163. jafn-úhefnisamr, adj. as tame, Rb. 366. jafn-úráðinn, part. as irresolute, Grett. 153. jafn-úspakr, adj. as unruly, Sturl. ii. 63. jafn-útlagr, adj. having to lay out the same fine, N. G. L. i. 158. jafn-vandhæfr, adj. as dangerous to keep, treat, Grág. i. 89. jafn-vandliga, adv. as carefully, Grág. ii. 249. jafn-varliga, adv. (-ligr, adj.), as warily, Fms. vii. 127. jafn-varmr, adj. as warm, Sks. 217. jafn-varr, adj. as well aware, as much on one’s guard, Dropl. 28. jafn-vaskliga, adv. as gallantly, Fms. vii. 127, Ld. 272. jafn-vaskligr, adj. as gallant. jafn-vaskr, adj. as bold, Str. 3. jafn-vátr, adj. equally wet. jafn-veginn, part. of full weight, Stj. 216. jafn-vegit, n. a law phrase, used when an equal number has been slain on both sides, in which case there were no further proceedings, Glúm. 383, Fas. ii. 208. jafn-vel, adv. as well, equally well, Nj. 48, Eg. 111, Gþl. 354: likewise, hafa fyrirgört fé ok friði ok jafnvel óðals-jörðum sínum, 142; en þenna eið skulu jafnvel biskupar ábyrgjask við Guð …, jafnvel sem ( as well as) hinir úlærðu, 57; jafnvel af sænum sem af landinu, Al. 2; ok jamvel sendir jarl þeim mönnum orð, sem …, Fms. xi. 120: even, dögföll um nætr jafnvel at heiðskírum veðrum, Stj. 17; jafnvel eptir þat er þau misgörðu, 40; jafnvel sýniliga, j. oss önduðum, 9, Bs. i. 549, Barl. 170, 176, Gísl. 83; this last sense is very freq. in mod. usage. jafn-velviljaðr, part. as well wishing, Sks. 312. jafn-vesall, adj. as wretched, Krók. 54. jafn-virði, n. equal wirth, Bs. i. 9, Al. 48. jafn-vægi, n. equal weight, equilibrium, Hkr. ii. 250, Fas. i. 121; bóandi ok húsfreyja j. sitt, i. e. both of them equally, N. G. L. i. 6. jafn-vægja, ð, to weigh the same as another, Fms. iii. 120. jafn-vægr, adj. of equal weight, Sks. 644. jafn-vænn, adj. equally fine, handsome, promising, Fms. x. 429, Sturl. iii. 67. jafn-vætta, t, to weigh against, counterbalance, Stj. 13, Þorst. Síðu H. 14. jafn-yrða, ð, with dat. to altercate, bandy words, Sturl. iii. 213. jafn-þarfr, adj. as useful, Arnor. jafn-þéttr, adj. pressed as closely together. jafn-þjófgefinn, adj. as thievish. jafn-þolinmóðr, adj. as patient, Rb. 366. jafn-þolinn, adj. as enduring. jafn-þreyttr, part. as weary. jafn-þrifinn, adj. as cleanly. jafn-þröngr, adj. as tight. jafn-þungr, adj. as heavy, pressing, Fms. v. 264, Stj. 278. jafn-þurr, adj. equally dry. jafn-þykkr, adj. as thick, Hkr. iii. 159. jafn-þyrstr, part. as thirsty. jafn-æfr, adj. as impetuous. jafn-æstr, part. equally excited, Band. 34 new Ed. jafn-örr, adj. as eager, as liberal. jafn-öruggr, adj. as firm, steadfast.

    Íslensk-ensk orðabók > JAFN

См. также в других словарях:

  • sick — [[t]sɪ̱k[/t]] ♦♦♦ sicker, sickest 1) ADJ GRADED If you are sick, you are ill. Sick usually means physically ill, but it can sometimes be used to mean mentally ill. He s very sick. He needs medication... She found herself with two small children,… …   English dictionary

  • sick — adjective 1) the children are sick Syn: ill, unwell, poorly, ailing, indisposed, not oneself; off; informal laid up, under the weather Ant: well, healthy 2) he was feeling sick …   Thesaurus of popular words

  • Sick leave — (or paid sick days or sick pay) is time off from work that workers can use during periods of temporary illness to stay home and address their health and safety needs without losing pay. Some workplaces offer paid sick time as a matter of… …   Wikipedia

  • Sick building syndrome — (SBS) is a combination of ailments (a syndrome) associated with an individual s place of work (office building) or residence. A 1984 World Health Organization report into the syndrome suggested up to 30% of new and remodelled buildings worldwide… …   Wikipedia

  • Sick Puppies — Origin Sydney, NSW, Australia Genres Alternative metal,[1][2] hard rock, post grunge …   Wikipedia

  • Sick (The Young Ones) — Sick The Young Ones episode Episode no. Series 2 Episode 5 Directed by Geoff Posner Written …   Wikipedia

  • sick — sick1 [sik] adj. [ME sik, seke < OE seoc, akin to Ger siech < IE base * seug , to be troubled or grieved > Arm hiucanim, (I) am weakening] 1. suffering from disease or illness; unwell; ill: in this sense, now rare or literary in England… …   English World dictionary

  • sick and tired of something — sick and tired of something/sick to death of something/sick to the back teeth of something/mainly spoken phrase very unhappy about something Basically, she’s sick to death of his behaviour. I am sick and tired of listening to your complaints.… …   Useful english dictionary

  • sick to death of something — sick and tired of something/sick to death of something/sick to the back teeth of something/mainly spoken phrase very unhappy about something Basically, she’s sick to death of his behaviour. I am sick and tired of listening to your complaints.… …   Useful english dictionary

  • sick to the back teeth of something — sick and tired of something/sick to death of something/sick to the back teeth of something/mainly spoken phrase very unhappy about something Basically, she’s sick to death of his behaviour. I am sick and tired of listening to your complaints.… …   Useful english dictionary

  • Sick comedy — was a pejorative term for some comedy, that was made up by the mainstream weeklies Time and Life to attack the new satire that was affirming in the United States in the late 50s.Luttazzi 2001] The mainstream comic taste in the United States until …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»