-
1 imagen
f.1 image (figura).a imagen y semejanza de identical to, exactly the same asser la viva imagen de alguien to be the spitting image of somebody2 picture (television).imágenes de archivo library picturesimágenes del partido/de la catástrofe pictures of the game/the disaster3 image.los casos de corrupción han deteriorado la imagen del gobierno the corruption scandals have tainted the image of the governmenttener buena/mala imagen to have a good/bad imageimagen corporativa o de empresa corporate imageimagen de marca brand image4 statue (estatua).5 image (literature).* * *1 image2 TELEVISIÓN picture\ser la viva imagen de alguien to be the spitting image of somebody* * *noun f.* * *SF1) (Fot, Ópt) image; (=en foto, dibujo, TV) picturelas imágenes del accidente — the pictures o images of the accident
2) (=reflejo) reflectionle gustaba contemplar su imagen en el espejo — he liked looking at himself o at his reflection in the mirror
- a la imagen y semejanza de unoun campeonato a imagen y semejanza de los que se celebran en Francia — a championship of exactly the same kind as those held in France
es la viva imagen de la felicidad — she is happiness personified, she is the picture of happiness
3) (=representación mental) image, picturetenía otra imagen de ti — I had a different image o picture of you
4) (=aspecto) image5) (Rel) [de madera, pintura] image; [de piedra] statue6) (Literat) (=metáfora) image* * *1)a) (Fís, Ópt) image; (TV) picture, imageb) ( foto) picturec) ( en espejo) reflectiona su imagen y semejanza — in his/her own image
d) ( en la mente) picture2) (de político, cantante, país) image4) (Lit) image* * *2 = persona [personae, -pl.], image, record, stature, profile, street cred, street credibility.Ex. In his early years he consciously emulated both the painterly style and persona of the much-admired artist Drouais, who became something of a cult figure in early 19th c. Paris.Ex. As she tried to figure out how to change her and the library's image, she made some interesting observations.Ex. She urges a boycott of California as a library conference venue until the state improves its current record of the worst school library provision in the US.Ex. Merely having the materials available will not provide the desired boost to the library's stature unless the collection is exceptional.Ex. There is also a further dilemma concerning formats such as film and audio which have tended to receive a lower profile in the library world (too awkward, too cluttered with copyright restrictions, too technically instable).Ex. Barack Hussein Obama has lost a lot of street cred with the country as of late, but maybe not in his world.Ex. These robbers carry out their vicious attacks for 'kicks' and street credibility rather than cash, a chilling study reveals.----* adoptar una imagen = put on + image.* arruinar + Posesivo + imagen = ruin + Posesivo + style, cramp + Posesivo + style.* borrar una imagen = eradicate + image.* cambio de imagen = makeover [make-over].* creador de imagen = image maker.* crear una imagen = build + an image, create + image.* dar la imagen = give + the impression that.* dar una imagen = convey + image, present + picture, paint + a picture, present + an image, present + a picture.* dar una imagen de = give + an impression of.* difundir buena imagen de = earn + credit for.* difundir la imagen = spread + the good word, pass on + the good word.* estropear + Posesivo + imagen = ruin + Posesivo + style, cramp + Posesivo + style.* evocar una imagen de = conjure up + an image of, conjure up + a vision of.* imagen comercial = brand image.* imagen corporativa = corporate image.* imagen crediticia = credit standing.* imagen de la biblioteca = library's profile.* imagen de uno mismo = self-presentation, body image.* imagen pública = public image.* mejorar + Posesivo + imagen = raise + Posesivo + profile, smarten up + Posesivo + image, enhance + Posesivo + identity, enhance + Posesivo + image, buff up + Posesivo + image.* ofrecer una imagen = present + picture.* presentar una imagen = present + picture, paint + a picture, present + an image.* problema de imagen = image problem.* proyectar imagen = project + image.* ser la imagen de = be a picture of.* * *1)a) (Fís, Ópt) image; (TV) picture, imageb) ( foto) picturec) ( en espejo) reflectiona su imagen y semejanza — in his/her own image
d) ( en la mente) picture2) (de político, cantante, país) image4) (Lit) image* * *imagen11 = frame, image, picture, shot.Ex: The microfiche is a common form for catalogues and indexes, usually 208 or 270 frames per fiche, in a piece of film and with a reduction ratio of 42 or 48:1.
Ex: A motion picture is a length of film, with or without recorded sound, bearing a sequence of images that create the illusion of movement when projected in rapid succession.Ex: No pretence is made of their being either a balanced or complete picture of the article.Ex: Each video shot is logged using text descriptions, audio dialogue, and cinematic attributes.* almacenamiento de imágenes = image archiving, image storage.* archivo de imágenes = image archiving, picture file.* avance rápido de imágenes = fast motion.* banco de imágenes = image bank.* basado en imágenes gráficas = graphics-based.* basado en las imágenes = image intensive.* base de datos de imágenes = image database, image bank.* calidad de la imagen = picture quality.* capacidad de interpretar imágenes = visual literacy.* captura de imágenes = image capture, image capturing.* catalogación de imágenes = image cataloguing.* centrado en las imágenes = image intensive.* composición de imágenes = image setting.* congelación de la imagen = freeze-frame.* congelar una imagen = freeze + frame.* con imágenes en movimiento = animated.* con muchas imágenes = image intensive.* creación de imágenes digitales = digital imaging.* crear una imagen = summon up + image.* diagnóstico por imagen = diagnostic imaging.* digitalización de imágenes = electronic imaging.* digitalización electrónica de imágenes = electronic imaging.* digitalizador de imágenes = image scanner.* doble imagen = ghosting.* documento de imagen en movimiento = moving image document.* fichero de imágenes = graphic file, image file.* fijador de imágenes = image setter.* gestión de imágenes = imaging, image-handling, image management.* gestión de imágenes de documentos = document image management.* gestión de imágenes digitales = digital imaging, digital image management.* gestión de imágenes electrónicas = electronic image management.* gestión de imágenes por ordenador = computer imaging.* habilidad de interpretar imágenes = visual literacy.* imagen a imagen = shot by shot.* imagen animada = moving picture.* imagen del pasado = flashback [flash back].* imagen de pantalla = screen shot [screen-shot].* imagen de satélite = satellite image.* imagen de vídeo = video image.* imagen digital = digital image.* imagen digital de un documento = digital image document.* imagen digitalizada = facsimile image.* imagen distorsionada = distorted picture, distorted image.* imagen en color = colour image.* imagen en miniatura = thumbnail, thumbnail image.* imagen en movimiento = moving image, animated image.* imágenes = imaging, imagery, video data, image data.* imagen escaneada = paper image.* imágenes digitales = digital imagery.* imágenes en movimiento = animation.* imágenes por ordenador = computer graphics.* imágenes vía satélite = satellite imagery, satellite image data.* imágenes y sonidos = sights and sounds.* imagen fija = still, still image, still-picture, film still, movie still.* imagen fotográfica = photographic image.* imagen gráfica = graphic image.* imagen mental = mental picture.* imagen negativa = negative image.* imagen visual = visual image.* periodista reportero de imágenes = video journalist.* que contiene muchas imágenes = image intensive.* realce de imágenes = image-enhancement.* reconocimiento de imágenes = image recognition.* reconocimiento de imágenes por el ordenador = computer vision.* recuperación de imágenes = image retrieval.* recuperación de imágenes digitales = digital image retrieval.* recuperación de imágenes fotográficas = picture retrieval.* recuperación de imágenes por el contenido = content-based image retrieval.* reportero de imágenes = video journalist.* sistema basado en las imágenes = image-based system.* sistema de gestión de imágenes = imaging system, image-based system, image management system.* sistema de proceso de imágenes = imaging system.* sistema de recuperación de imágenes = image retrieval system.* sistema de tratamiento de imágenes = image processing system.* tecnología para la creación de imágenes digitales = digital imaging technology.* tratamiento de imágenes = image processing.* Tratamiento de Imágenes de Documentos (DIP) = Document Image Processing (DIP).* una imagen vale más que mil palabras = a picture is worth more than ten thousand words.* una imagen vale mil palabras = every picture tells a story.* vídeo de imágenes fijas = image video.* visor de imagen = view finder.* visualización de imágenes = image display.2 = persona [personae, -pl.], image, record, stature, profile, street cred, street credibility.Ex: In his early years he consciously emulated both the painterly style and persona of the much-admired artist Drouais, who became something of a cult figure in early 19th c. Paris.
Ex: As she tried to figure out how to change her and the library's image, she made some interesting observations.Ex: She urges a boycott of California as a library conference venue until the state improves its current record of the worst school library provision in the US.Ex: Merely having the materials available will not provide the desired boost to the library's stature unless the collection is exceptional.Ex: There is also a further dilemma concerning formats such as film and audio which have tended to receive a lower profile in the library world (too awkward, too cluttered with copyright restrictions, too technically instable).Ex: Barack Hussein Obama has lost a lot of street cred with the country as of late, but maybe not in his world.Ex: These robbers carry out their vicious attacks for 'kicks' and street credibility rather than cash, a chilling study reveals.* adoptar una imagen = put on + image.* arruinar + Posesivo + imagen = ruin + Posesivo + style, cramp + Posesivo + style.* borrar una imagen = eradicate + image.* cambio de imagen = makeover [make-over].* creador de imagen = image maker.* crear una imagen = build + an image, create + image.* dar la imagen = give + the impression that.* dar una imagen = convey + image, present + picture, paint + a picture, present + an image, present + a picture.* dar una imagen de = give + an impression of.* difundir buena imagen de = earn + credit for.* difundir la imagen = spread + the good word, pass on + the good word.* estropear + Posesivo + imagen = ruin + Posesivo + style, cramp + Posesivo + style.* evocar una imagen de = conjure up + an image of, conjure up + a vision of.* imagen comercial = brand image.* imagen corporativa = corporate image.* imagen crediticia = credit standing.* imagen de la biblioteca = library's profile.* imagen de uno mismo = self-presentation, body image.* imagen pública = public image.* mejorar + Posesivo + imagen = raise + Posesivo + profile, smarten up + Posesivo + image, enhance + Posesivo + identity, enhance + Posesivo + image, buff up + Posesivo + image.* ofrecer una imagen = present + picture.* presentar una imagen = present + picture, paint + a picture, present + an image.* problema de imagen = image problem.* proyectar imagen = project + image.* ser la imagen de = be a picture of.* * *Adale más brillo a la imagen turn up the brightness2 (foto) picture3 (en un espejo) reflectioncontemplaba su imagen en el agua he was contemplating his reflection in the waterel espejo le devolvió una imagen triste y envejecida he saw a sad, aging face looking back at him in the mirrora su imagen y semejanza: Dios creó al hombre a su imagen y semejanza God created man in his own imagelas ha educado a su imagen y semejanza she has brought them up to be just like herser la viva or misma imagen de algn/algo: es la misma imagen de su padre he's the spitting image of his father ( colloq), he's exactly like his fatheres la viva imagen del entusiasmo he's enthusiasm itself o enthusiasm personified4 (en la mente) picturesólo conservo una imagen muy borrosa de él I only have a very vague picture in my mind of him o a very vague memory of himtenía una imagen muy distinta del lugar I had a very different mental image o picture of the placetenía una imagen confusa de lo ocurrido his idea o memory of what had happened was confusedCompuestos:mirror imagevirtual imageB (de un político, cantante, país) imagequiere proyectar una imagen renovada she wants to project a new imagesu imagen se ha visto afectada por estas derrotas his image has suffered as a result of these defeatsD ( Lit) imagelas imágenes en su poesía the images o imagery in her poetry* * *
imagen sustantivo femenino
1a) (Fís, Ópt) image;
(TV) picture, image
◊ ser la viva imagen de algn to be the image of sb
2 (de político, cantante, país) image
imagen sustantivo femenino
1 image: es la viva imagen de su padre, he is the living image of his father
2 (efecto, impresión) image: ese fallo perjudicó la imagen de la empresa, the accident affected the company image
3 TV picture: vimos las imágenes del terremoto, we saw a television report on the earthquake
4 Rel Arte image, statue
' imagen' also found in these entries:
Spanish:
corresponderse
- definición
- definida
- definido
- deformar
- desvanecerse
- estampa
- lavado
- nitidez
- nublarse
- plástica
- plástico
- refleja
- reflejo
- registrar
- representación
- reproducir
- sugestiva
- sugestivo
- templete
- borrar
- borroso
- cambiar
- centrar
- claridad
- confuso
- fotografía
- impactante
- inversión
- invertido
- invertir
- múltiple
- nebuloso
- nítido
- reflejar
- reivindicar
- toma
English:
blank
- blur
- clear
- conjure
- illusion
- image
- lurid
- part
- picture
- project
- sharp
- valuable
- critically
- perception
- self
- zoom
* * *imagen nf1. [figura] image;su imagen se reflejaba en el agua she could see her reflection in the water;contemplaba su imagen en el espejo he was looking at his reflection in the mirror;su rostro era la pura imagen del sufrimiento her face was a picture of suffering;eran la imagen de la felicidad they were a picture of happiness;ser la viva imagen de alguien to be the spitting image of sb;a imagen y semejanza: Dios creó al hombre a su imagen y semejanza God created man in his own image;reconstruyeron el museo a imagen y semejanza del original they rebuilt the museum so that it looked just like the old one2. [en física] image;[televisiva] picture;las imágenes en movimiento the moving image;imágenes del partido/de la catástrofe pictures of the game/the disaster;una imagen vale más que mil palabras one picture is worth a thousand wordsimágenes de archivo archive o Br library pictures;imagen virtual virtual image3. [aspecto] image;necesitas un cambio de imagen you need a change of o a new image;tiene una imagen de intolerante she has the image of being an intolerant person;quieren proyectar una imagen positiva they want to project a positive image;tener buena/mala imagen to have a good/bad image;los casos de corrupción han deteriorado la imagen del gobierno the corruption scandals have tainted the image of the governmentimagen corporativa corporate identity;imagen de empresa corporate image;imagen de marca brand image;imagen pública public image4. [recuerdo] picture, image;guardo una imagen muy borrosa de mis abuelos I only have a very vague memory of my grandparents;tenía una imagen diferente del lugar I had a different picture o image of the place, I had pictured the place differentlyimagen mental mental image5. [estatua] statue6. [literaria] image;utiliza unas imágenes muy ricas she uses very rich imagery* * *f tb figimage;ser la viva imagen de be the spitting image of* * ** * *imagen n1. (en general) image2. (en televisión) picture -
2 imagen
imagen sustantivo femenino 1a) (Fís, Ópt) image;(TV) picture, image◊ ser la viva imagen de algn to be the image of sb2 (de político, cantante, país) image
imagen sustantivo femenino
1 image: es la viva imagen de su padre, he is the living image of his father
2 (efecto, impresión) image: ese fallo perjudicó la imagen de la empresa, the accident affected the company image
3 TV picture: vimos las imágenes del terremoto, we saw a television report on the earthquake
4 Rel Arte image, statue ' imagen' also found in these entries: Spanish: corresponderse - definición - definida - definido - deformar - desvanecerse - estampa - lavado - nitidez - nublarse - plástica - plástico - refleja - reflejo - registrar - representación - reproducir - sugestiva - sugestivo - templete - borrar - borroso - cambiar - centrar - claridad - confuso - fotografía - impactante - inversión - invertido - invertir - múltiple - nebuloso - nítido - reflejar - reivindicar - toma English: blank - blur - clear - conjure - illusion - image - lurid - part - picture - project - sharp - valuable - critically - perception - self - zoom -
3 obra
f.1 work.la obra pictórica de Miguel Ángel Michelangelo's paintingsobra de arte work of artobras completas complete worksobra de consulta reference workobra maestra masterpiece2 work.vamos a hacer obra o obras en la cocina we're going to make some alterations to our kitchenobras públicas public works3 building site.4 play.5 opus, piece of work, composition, piece.pres.indicat.3rd person singular (él/ella/ello) present indicative of spanish verb: obrar.imperat.2nd person singular (tú) Imperative of Spanish verb: obrar.* * *1 (trabajo) work3 (acto) deed4 (institución) institution, foundation5 (construcción) building site1 (en casa) alterations, repairs; (en carretera) road works■ 'Carretera cortada por obras' "Road closed for repairs"\'En obras' "Building works"¡manos a la obra! let's get cracking!obras son amores, que no buenas razones actions speak louder than wordspor obra y gracia de thanks topor obra y gracia del Espíritu Santo by the power of the Holy Spirit 2 familiar as if by magicobra benéfica charityobra de arte work of artobra de caridad good deedobra de teatro playobra maestra masterpieceobra musical musicalobras completas collected worksobras públicas public works* * *noun f.1) work2) play•* * *SF1) (=acción) deed•
buenas obras — good works, good deeds•
ser obra de algn — to be sb's doingla policía cree que podría ser obra de la Mafia — the police think this could be the work of the Mafia
•
poner por obra un plan — to set a plan in motion•
por obra (y gracia) de — thanks touna gimnasta convertida en ídolo mundial por obra y gracia de su entrenador — a gymnast who became a world famous idol thanks to her coach
por obra y gracia del Espíritu Santo — (Rel) through the working of the Holy Spirit, by the power of the Holy Spirit
cree que el trabajo va a estar terminado mañana por obra y gracia del Espíritu Santo — iró he thinks that the work will miraculously get done tomorrow
obra benéfica — (=acción) charitable deed; (=organización) charitable organization, charity
obra de caridad — charitable deed, act of charity
obra de misericordia — (Rel) work of mercy
obra social — (=organización) benevolent fund for arts, sports etc ; (=labor) charitable work
2) [de creación artística]a) (=producción total) (Arte, Literat, Teat, Mús) workel tema de la muerte en la obra de Lorca — the subject of death in Lorca o in Lorca's work
b) (=pieza) (Arte, Mús) work; (Teat) play; (Literat) book, workuna obra de Goya — a work o painting by Goya
obras completas — complete works, collected works
obra de divulgación — non-fiction book aimed at a popular audience
obra de teatro, obra dramática — play
3) (Constr)a) (=edificio en construcción) building site, construction sitehemos estado visitando la obra — we've been visiting the building o construction site
¿cuándo acaban la obra? — when do they finish the building work?
b)de obra — [chimenea] brick antes de s ; [estantería, armario] built-in
las obras de construcción del hospital — building o construction work on the hospital
los vecinos están de obras — they're having building work done next door, they have the builders in next door *
obras — [en edificio] building under construction; [en carretera] roadworks
página en obras — (Internet) site under construction
obras viales, obras viarias — roadworks
4) (=ejecución) workmanshipla obra es buena pero los materiales son de mala calidad — the workmanship is good but the materials are of a poor quality
5) Chile brickwork6)7)See:ver nota culturelle OPUS DEI in opúsculo* * *1)a) ( creación artística) worksus obras de teatro or su obra dramática — her plays
b) (Mús) work, opus2) ( acción)por sus obras los conoceréis — (Bib) by their works will you know them
3) (Arquit, Const)a) ( construcción) building workestamos de or en obras — we're having some building work done
peligro: obras — danger: building work in progress
b) ( sitio) building o construction site4) la Obra (Relig) the Opus Dei* * *1)a) ( creación artística) worksus obras de teatro or su obra dramática — her plays
b) (Mús) work, opus2) ( acción)por sus obras los conoceréis — (Bib) by their works will you know them
3) (Arquit, Const)a) ( construcción) building workestamos de or en obras — we're having some building work done
peligro: obras — danger: building work in progress
b) ( sitio) building o construction site4) la Obra (Relig) the Opus Dei* * *obra11 = alterations, building site, construction site.Ex: Better flexibility is achieved if the heating, ventilation and lighting can accommodate this move without the need for any alterations.
Ex: This system maintains knowledge relevant to the building process and makes it easily accessible to the participants of this process, especially those at the building site.Ex: The most striking manifestation of this exploitation is the boom town, defined as the 'rapid and extreme growth of population in communities adjacent to mines and construction sites,' or as a 'community which is undergoing rapid growth and rapid change'.* ahorrar mano de obra = save + manpower.* costes de mano de obra = labour costs.* dedicación de mano de obra = expenditure of manpower.* deducción por donación a obras benéficas = charitable deduction, charitable tax deduction.* despedir mano de oba = shed + jobs.* despedir mano de obra = axe + jobs, cut + jobs.* donación anual a obras de caridad = charitable gift annuity.* escasez de mano de obra = labour shortage.* falta de mano de obra = labour shortage.* mano de obra = labour [labor, -USA], manpower, manpower force, work-force [workforce], work-force, labour force, manual labour.* mano de obra del campo = farm labour force.* mano de obra extranjera = foreign labour.* mano de obra infantil = child labour.* mano de obra inmigrante = foreign labour.* obra benéfica = charity, charity.* obra benéfica religiosa = parochial charity.* obra de beneficiencia = benefaction.* obra de romanos = Herculean task, Herculanian task.* obras públicas = public works.* obras son amores y no buenas razones = actions speak louder than words.* permiso de obra = building permit.* pie de obra = building site.* ponerse manos a la obra = get down to + business, swing into + action.* que necesita bastante mano de obra = labour-intensive [labour intensive].* ser la obra de = be the work of.* todos manos a la obra = all hands on deck, all hands to the pump(s).obra22 = item, title, work, stock item, oeuvre.Ex: A catalogue is a list of the materials or items in a library, with the entries representing the items arranged in some systematic order.
Ex: If the title is selected by a book club this helps boost the print-run and overall sales.Ex: An authority entry is an entry for which the initial element is the uniform heading for a person, corporate body, or work, as established by the cataloguing agency responsible.Ex: A new building will open in 1990, catering for 5 million stock items and 1,000 readers' seats.Ex: For about a 3rd of the departments, publications not covered in citation indexes accounted for at least 30 per cent of the citations to their total oeuvre.* ARBA (Anuario de Obras de Referencia Americanas) = ARBA (American Reference Books Annual).* arte y técnica de escribir obras de teatro = playwriting.* autor de obras de teatro = playwright.* catálogo de obras completas = back catalogue.* catálogo de obras editadas = back catalogue.* catálogo de obras musicales = music catalogue.* edición de obras científicas = scholarly publishing.* edición de obras de consumo = consumer publishing.* fotografía de obra de arte = art photograph.* lector de obra literaria = literary reader.* lectura de obra de teatro en voz alta = play-reading [play reading].* lectura de obras literarias = literary reading.* música de obra de teatro = stage music.* obra amparada por el derecho de autor = copyright work.* obra anónima = anonymous work.* obra anónima clásica = anonymous classic.* obra antigua = ancient work.* obra apócrifa = apocryphal work.* obra audiovisual = audiovisual work.* obra autobiográfica = autobiographical work.* obra citada = cited work.* obra colectiva = collective work.* obra compuesta = composite work.* obra de arte = work of art, masterpiece, artistic work, art work, art work.* obra de arte musical = musical masterpiece.* obra de contenido general = general work.* obra de creación literaria = fiction book.* obra de creación original = creative work.* obra de lectura obligatoria = a must-read.* obra de literatura = literary work.* obra de referencia = reference book, reference work, finding aid, desk reference, reference resource, work of reference.* obra de referencia básica = standard work.* obra de referencia estándar = standard reference work.* obra de teatro = play, theatrical work.* obra de teatro adaptada al cine = theatrical motion picture.* obra de teatro dramática = drama-play.* obra de teatro infantil = children's play.* obra de teatro para niños = children's play.* obra dramática = dramatic work.* obra en varios volúmenes = multi-volume work.* obra fuente de la cita = citing work.* obra gráfica = graphic work.* obra impresa = printed work.* obra literaria = literary work, work of literature, work of imagination.* obra literaria simplificada = easy reader book.* obra maestra = showpiece, masterpiece.* obra maestra de la pintura clásica = old master, old master painting.* obra magna = magnum opus.* obra multimedia = multimedia work.* obra musical = musical work.* obra para grupo instrumental = ensemble work.* obra piadosa = work of piety.* obra pictórica = pictorial work.* obra relacionada = related work.* obras = life's work.* obras completas = collected works, oeuvre.* obras de consulta rápida = quick reference material.* obras de creación literaria = fiction.* obras de ficción = fiction.* obras de literatura = literary materials.* obras literarias = literature, literary materials.* obras no ficción = non-fiction [nonfiction].* obras que revelan un escándalo = exposé.* obra teatral = theatrical work.* original de una obra de arte = art original.* parte de una obra = component part.* representar una obra = put on + performance, put on + play.* * *A1 (creación artística) workesta escultura es una de sus primeras obras this sculpture is one of her earliest works o piecesuna obra literaria importante an important literary workésta es una obra menor this is a minor workuna excelente obra de artesanía an excellent piece of craftsmanshipla obra cinematográfica de Buñuel Buñuel's films, Buñuel's oeuvre ( frml)las obras completas de García Lorca the complete o collected works of García Lorcasus obras de teatro or su obra dramática her plays2 ( Mús) work, opusCompuestos:work of artreference book, work of referencemasterpiece, chef d'oeuvre ( frml)B(acción): ya he hecho mi buena obra del día I reckon I've done my good deed for the daypor sus obras los conoceréis ( Bib) by their works will you know themhizo muchas obras de misericordia she performed many charitable deedsha trabajado incansablemente, todo esto es obra suya she has worked tirelessly, all this is her doingesto es obra de Víctor this is Víctor's doingpor obra (y gracia) del Espíritu Santo ( Relig) by the grace of Godpiensa que la casa se va a pintar por obra y gracia del Espíritu Santo ( hum); he seems to think the house will paint itselfser obra de romanos or de benedictinos to be a huge o mammoth taskobras son amores que no buenas razones actions speak louder than wordsCompuestos:● obra benéfica or de beneficencia or de caridad(acto) charitable act o deed, act of charity; (organización) charity, charitable organization(labor filantrópica) benevolent o charitable work; (mutualidad) ( Arg) ≈ benefit society ( in US), ≈ friendly society ( in UK)la casa aún está en obra the house is still being built, the house is still under construction ( frml)perdona el desorden, estamos de or en obras sorry about the mess, we're having some building work done o ( colloq) we've got the builders in[ S ] instalación de calefacción sin obra heating systems installed — no building work involved[ S ] peligro: obras danger: building o construction work in progress[ S ] cerrado por obras closed for repairs/refurbishmentCompuestos:freeboard, dead work ( ant)(Col, Méx): el edificio está en obra negra the building is just a shellfpl major works ( requiring building permission)fpl minor works ( which may require building permission)fpl public works (pl)D (sitio) building o construction siteE* * *
Del verbo obrar: ( conjugate obrar)
obra es:
3ª persona singular (él/ella/usted) presente indicativo2ª persona singular (tú) imperativo
Multiple Entries:
obra
obrar
obra sustantivo femenino
1 ( creación artística) work;
una obra de artesanía a piece of craftsmanship;
sus obras de teatro her plays;
obra de arte work of art;
obra maestra masterpiece
2 ( acción):
obra benéfica ( acto) act of charity;
( organización) charity, charitable organization
3 (Arquit, Const)
obrar ( conjugate obrar) verbo intransitivo ( actuar) to act;
verbo transitivo ‹ milagros› to work
obra sustantivo femenino
1 (producto, trabajo) (piece of) work
obra de arte, work of art
las obras completas de Baroja, the complete works of Baroja
este desaguisado es obra de tu hermano, this despicable act was the work of your brother
2 (acción) deed
buenas/malas obras, good/bad deeds
por sus obras los conoceréis, you'll know them by their deeds
3 Constr building site
(de la carretera, etc) repairs: la calle mayor está en obras, the main street is being repaired
Ministerio de Obras Públicas, the Ministry of Works
4 Teat play
5 (efecto, resultado) result: todo el proyecto es obra de un esfuerzo colectivo, the project is the result of a joint effort
♦ Locuciones: obras son amores y no buenas razones, actions speak louder than words
obrar
I verbo intransitivo
1 (proceder) to act, behave: siento que no he obrado bien, I don't feel I've done the right thing
2 (hallarse) el testamento obra en mi poder/mis manos..., the will is in my possession
II vtr (causar) to work
' obra' also found in these entries:
Spanish:
adaptar
- albañilería
- alguna
- alguno
- censurar
- clásica
- clásico
- concurso
- dramatizar
- encuadrar
- ensayar
- espanto
- esperpéntica
- esperpéntico
- estigmatizar
- éxito
- faraónica
- faraónico
- hecha
- hecho
- infame
- interpretar
- lema
- maestra
- maestro
- mamarrachada
- mano
- notabilidad
- obrar
- paralizarse
- ponderar
- producir
- regusto
- reponer
- reposición
- representar
- restauración
- señera
- señero
- sensiblera
- sensiblería
- sensiblero
- teatral
- teatro
- título
- trabajada
- trabajado
- versión
- ambientación
- ambientar
English:
audition
- bring off
- building site
- charitable
- chronic
- classic
- collection
- crack
- creative
- dinner theater
- doing
- downstairs
- drama
- effort
- elaborate
- enthusiasm
- flop
- funnel
- handiwork
- hoarding
- humorous
- irony
- labour
- labour-intensive
- long
- manpower
- masterpiece
- moderately
- opening
- piece
- play
- stick in
- title
- undermanning
- whodunit
- whodunnit
- work
- workforce
- write up
- writing
- about
- appalling
- building
- burlesque
- by
- credit
- gang
- grip
- hardly
- invite
* * *obra nfya he hecho la buena obra del día I've done my good deed for the day;poner algo en obra to put sth into effect;por obra (y gracia) de thanks to;por sus obras los conoceréis by their works will you know them;es obra suya it's his doing;la ruina de las cosechas es obra de la sequía the crops have been ruined as a result of the drought;obras son amores y no buenas razones actions speak louder than wordsobra benéfica [institución] charity; [acción, trabajo] charitable deed;obra de beneficencia [institución] charity;[acción, trabajo] charitable deed;obra de caridad [institución] charity;[acción, trabajo] charitable deed; Anticuado obra pía charitable institution; Arg obra social benevolent fund;obras sociales community work2. [creación artística] work;[de teatro] play; [de música] work, opus;la obra pictórica de Miguel Ángel Michelangelo's paintings;una obra de artesanía a piece of craftsmanshipobra de arte work of art;obras completas complete works;obra de consulta reference work;obra dramática [pieza] play, drama;[conjunto] plays, dramatic works;obra maestra masterpiece;obra menor minor work3. [trabajo de construcción] work;[reforma doméstica, en local] alteration;el ayuntamiento va a empezar una obra en el descampado the council is going to start building on the wasteground;toda la calle está en obras there are roadworks all along the road;el edificio lleva en obras más de dos meses the work on the building has been going on for over two months;cortada por obras [letrero en calle] road closed for repairs;cerrado por obras [letrero en restaurante, edificio] closed for refurbishment;obras [en carretera] roadworksNáut obra muerta freeboard;obras públicas public works4. [solar en construcción] building site;encontró trabajo en una obra he found work on a building site6.la Obra the Opus Dei, = traditionalist Roman Catholic organization, whose members include many professional people and public figures* * *f1 work;obras completas complete works2 ( acción):hacer buenas obras do good deeds;por obra de thanks to, as a result of;poner por o L.Am.en obra set in motion;¡manos a la obra! let’s get to work!3:4:* * *obra nf1) : workobra de arte: work of artobra de teatro: playobra de consulta: reference work2) : deeduna buena obra: a good deed3) : construction work4)obra maestra : masterpiece5)obras públicas : public works6)por obra de : thanks to, because of* * *obra n1. (artística, literaria) work2. (buena acción) deed3. (edificio en construcción) building site -
4 compono
com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).I.In gen., of different objects.A. 1.Of things in gen.:b.aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—To bring into contact, fit together, join:c.quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:ossa,
Cels. 8, 10, 2:jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—Esp., to pack up for a journey, etc.:2.omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—Of persons:B.is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—To set in opposition.1.To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:2.Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:hunc fatis,
id. 1, 39:cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—To oppose by way of comparison, to compare, contrast.(α).With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):(β).nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—With acc. and cum:II.ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.In partic.A.Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.1. (α).With ex:(β).exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —With abl.:(γ).mensam gramine,
Sil. 15, 51.—With acc. alone:2.medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—Esp., of buildings, etc., to construct, build:3.qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:urbem,
Verg. A. 3, 387:illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—Of words, to compound:4.vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—Of writings, speeches, etc.a.To compose, write, construct (very freq.):b.leges,
Lucr. 4, 966:compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:libellos,
Quint. 12, 8, 5:actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:interdictum,
id. Caecin. 21, 59:poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:epistulas,
id. ib. 2, 70:litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:versus,
Hor. S. 1, 4, 8:mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:cantus,
Tib. 1, 2, 53:in morem annalium,
Tac. Or. 22:orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:B.tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—From the notion of closing.1.To put away, put aside, put in place:2.armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:arma,
Hor. C. 4, 14, 52:tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—To store up, put away, collect:3.nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:pernas,
Cato, R. R. 162, 12:tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:herbas,
id. 12, 13, 2:poma,
id. 12, 47, 5:olivas,
Pall. Nov. 22, 5:herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:4. a.tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):cinerem,
Ov. F. 3, 547:cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:aliquem terra,
Sil. 9, 95.—Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:b.cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:aquas,
id. H. 13, 136:fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—Of persons:5.nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:defessa membra,
id. ib. 4, 438:si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.a.With personal object:b.aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:mentem somno,
id. 3, 162:religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—Of places, countries, etc.:c.C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:Campaniam,
id. H. 4, 3:Daciam,
id. ib. 3, 53.—With abstr. or indef. objects:d.si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:bella,
Tac. A. 3, 56:cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:lites,
Verg. E. 3, 108:seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:statum Orientis,
id. Calig. 1:Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:res Germanicas,
Suet. Vit. 9:discordias,
Tac. H. 4, 50:compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—Absol.:C. 1.coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—In gen., to arrange, adjust, order, set in order:2.aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—Esp., milit. t. t.:3.se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:ordines,
id. H. 4, 33:vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:4.ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:5.suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:comas,
Ov. R. Am. 679:crines,
Verg. G. 4, 417:ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.torum,
id. F. 3, 484:jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:D.ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.(α).With acc.:(β).ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:2.cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.(α).In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:(β).quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:proditionem,
id. ib. 2, 100:seditionem,
id. ib. 4, 14:insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—With rel.-clause:(γ).cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—With inf.:(δ).ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—Pass. impers.:(ε).ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—With ut and subj.:3.compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):A.ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:B.quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:C.perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:D.ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:actio,
id. 11, 3, 110:aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):(α).verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:(β).tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,(γ).More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:indutus,
Gell. 1, 5, 2:composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3. -
5 compositum
com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).I.In gen., of different objects.A. 1.Of things in gen.:b.aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—To bring into contact, fit together, join:c.quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:ossa,
Cels. 8, 10, 2:jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—Esp., to pack up for a journey, etc.:2.omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—Of persons:B.is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—To set in opposition.1.To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:2.Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:hunc fatis,
id. 1, 39:cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—To oppose by way of comparison, to compare, contrast.(α).With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):(β).nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—With acc. and cum:II.ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.In partic.A.Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.1. (α).With ex:(β).exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —With abl.:(γ).mensam gramine,
Sil. 15, 51.—With acc. alone:2.medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—Esp., of buildings, etc., to construct, build:3.qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:urbem,
Verg. A. 3, 387:illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—Of words, to compound:4.vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—Of writings, speeches, etc.a.To compose, write, construct (very freq.):b.leges,
Lucr. 4, 966:compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:libellos,
Quint. 12, 8, 5:actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:interdictum,
id. Caecin. 21, 59:poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:epistulas,
id. ib. 2, 70:litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:versus,
Hor. S. 1, 4, 8:mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:cantus,
Tib. 1, 2, 53:in morem annalium,
Tac. Or. 22:orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:B.tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—From the notion of closing.1.To put away, put aside, put in place:2.armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:arma,
Hor. C. 4, 14, 52:tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—To store up, put away, collect:3.nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:pernas,
Cato, R. R. 162, 12:tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:herbas,
id. 12, 13, 2:poma,
id. 12, 47, 5:olivas,
Pall. Nov. 22, 5:herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:4. a.tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):cinerem,
Ov. F. 3, 547:cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:aliquem terra,
Sil. 9, 95.—Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:b.cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:aquas,
id. H. 13, 136:fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—Of persons:5.nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:defessa membra,
id. ib. 4, 438:si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.a.With personal object:b.aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:mentem somno,
id. 3, 162:religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—Of places, countries, etc.:c.C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:Campaniam,
id. H. 4, 3:Daciam,
id. ib. 3, 53.—With abstr. or indef. objects:d.si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:bella,
Tac. A. 3, 56:cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:lites,
Verg. E. 3, 108:seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:statum Orientis,
id. Calig. 1:Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:res Germanicas,
Suet. Vit. 9:discordias,
Tac. H. 4, 50:compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—Absol.:C. 1.coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—In gen., to arrange, adjust, order, set in order:2.aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—Esp., milit. t. t.:3.se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:ordines,
id. H. 4, 33:vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:4.ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:5.suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:comas,
Ov. R. Am. 679:crines,
Verg. G. 4, 417:ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.torum,
id. F. 3, 484:jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:D.ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.(α).With acc.:(β).ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:2.cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.(α).In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:(β).quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:proditionem,
id. ib. 2, 100:seditionem,
id. ib. 4, 14:insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—With rel.-clause:(γ).cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—With inf.:(δ).ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—Pass. impers.:(ε).ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—With ut and subj.:3.compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):A.ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:B.quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:C.perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:D.ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:actio,
id. 11, 3, 110:aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):(α).verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:(β).tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,(γ).More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:indutus,
Gell. 1, 5, 2:composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3. -
6 conpono
com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).I.In gen., of different objects.A. 1.Of things in gen.:b.aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—To bring into contact, fit together, join:c.quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:ossa,
Cels. 8, 10, 2:jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—Esp., to pack up for a journey, etc.:2.omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—Of persons:B.is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—To set in opposition.1.To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:2.Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:hunc fatis,
id. 1, 39:cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—To oppose by way of comparison, to compare, contrast.(α).With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):(β).nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—With acc. and cum:II.ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.In partic.A.Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.1. (α).With ex:(β).exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —With abl.:(γ).mensam gramine,
Sil. 15, 51.—With acc. alone:2.medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—Esp., of buildings, etc., to construct, build:3.qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:urbem,
Verg. A. 3, 387:illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—Of words, to compound:4.vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—Of writings, speeches, etc.a.To compose, write, construct (very freq.):b.leges,
Lucr. 4, 966:compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:libellos,
Quint. 12, 8, 5:actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:interdictum,
id. Caecin. 21, 59:poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:epistulas,
id. ib. 2, 70:litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:versus,
Hor. S. 1, 4, 8:mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:cantus,
Tib. 1, 2, 53:in morem annalium,
Tac. Or. 22:orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:B.tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—From the notion of closing.1.To put away, put aside, put in place:2.armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:arma,
Hor. C. 4, 14, 52:tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—To store up, put away, collect:3.nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:pernas,
Cato, R. R. 162, 12:tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:herbas,
id. 12, 13, 2:poma,
id. 12, 47, 5:olivas,
Pall. Nov. 22, 5:herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:4. a.tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):cinerem,
Ov. F. 3, 547:cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:aliquem terra,
Sil. 9, 95.—Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:b.cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:aquas,
id. H. 13, 136:fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—Of persons:5.nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:defessa membra,
id. ib. 4, 438:si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.a.With personal object:b.aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:mentem somno,
id. 3, 162:religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—Of places, countries, etc.:c.C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:Campaniam,
id. H. 4, 3:Daciam,
id. ib. 3, 53.—With abstr. or indef. objects:d.si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:bella,
Tac. A. 3, 56:cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:lites,
Verg. E. 3, 108:seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:statum Orientis,
id. Calig. 1:Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:res Germanicas,
Suet. Vit. 9:discordias,
Tac. H. 4, 50:compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—Absol.:C. 1.coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—In gen., to arrange, adjust, order, set in order:2.aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—Esp., milit. t. t.:3.se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:ordines,
id. H. 4, 33:vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:4.ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:5.suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:comas,
Ov. R. Am. 679:crines,
Verg. G. 4, 417:ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.torum,
id. F. 3, 484:jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:D.ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.(α).With acc.:(β).ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:2.cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.(α).In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:(β).quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:proditionem,
id. ib. 2, 100:seditionem,
id. ib. 4, 14:insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—With rel.-clause:(γ).cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—With inf.:(δ).ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—Pass. impers.:(ε).ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—With ut and subj.:3.compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):A.ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:B.quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:C.perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:D.ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:actio,
id. 11, 3, 110:aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):(α).verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:(β).tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,(γ).More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:indutus,
Gell. 1, 5, 2:composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3. -
7 conposite
com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).I.In gen., of different objects.A. 1.Of things in gen.:b.aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—To bring into contact, fit together, join:c.quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:ossa,
Cels. 8, 10, 2:jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—Esp., to pack up for a journey, etc.:2.omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—Of persons:B.is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—To set in opposition.1.To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:2.Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:hunc fatis,
id. 1, 39:cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—To oppose by way of comparison, to compare, contrast.(α).With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):(β).nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—With acc. and cum:II.ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.In partic.A.Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.1. (α).With ex:(β).exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —With abl.:(γ).mensam gramine,
Sil. 15, 51.—With acc. alone:2.medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—Esp., of buildings, etc., to construct, build:3.qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:urbem,
Verg. A. 3, 387:illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—Of words, to compound:4.vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—Of writings, speeches, etc.a.To compose, write, construct (very freq.):b.leges,
Lucr. 4, 966:compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:libellos,
Quint. 12, 8, 5:actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:interdictum,
id. Caecin. 21, 59:poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:epistulas,
id. ib. 2, 70:litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:versus,
Hor. S. 1, 4, 8:mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:cantus,
Tib. 1, 2, 53:in morem annalium,
Tac. Or. 22:orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:B.tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—From the notion of closing.1.To put away, put aside, put in place:2.armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:arma,
Hor. C. 4, 14, 52:tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—To store up, put away, collect:3.nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:pernas,
Cato, R. R. 162, 12:tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:herbas,
id. 12, 13, 2:poma,
id. 12, 47, 5:olivas,
Pall. Nov. 22, 5:herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:4. a.tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):cinerem,
Ov. F. 3, 547:cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:aliquem terra,
Sil. 9, 95.—Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:b.cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:aquas,
id. H. 13, 136:fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—Of persons:5.nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:defessa membra,
id. ib. 4, 438:si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.a.With personal object:b.aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:mentem somno,
id. 3, 162:religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—Of places, countries, etc.:c.C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:Campaniam,
id. H. 4, 3:Daciam,
id. ib. 3, 53.—With abstr. or indef. objects:d.si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:bella,
Tac. A. 3, 56:cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:lites,
Verg. E. 3, 108:seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:statum Orientis,
id. Calig. 1:Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:res Germanicas,
Suet. Vit. 9:discordias,
Tac. H. 4, 50:compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—Absol.:C. 1.coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—In gen., to arrange, adjust, order, set in order:2.aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—Esp., milit. t. t.:3.se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:ordines,
id. H. 4, 33:vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:4.ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:5.suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:comas,
Ov. R. Am. 679:crines,
Verg. G. 4, 417:ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.torum,
id. F. 3, 484:jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:D.ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.(α).With acc.:(β).ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:2.cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.(α).In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:(β).quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:proditionem,
id. ib. 2, 100:seditionem,
id. ib. 4, 14:insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—With rel.-clause:(γ).cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—With inf.:(δ).ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—Pass. impers.:(ε).ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—With ut and subj.:3.compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):A.ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:B.quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:C.perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:D.ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:actio,
id. 11, 3, 110:aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):(α).verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:(β).tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,(γ).More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:indutus,
Gell. 1, 5, 2:composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3. -
8 conpositum
com-pōno ( conp-), posui (COMPOSEIVERVNT, C. I. L. 1, 199, 2), positum (compostus, Plaut. Mil. 4, 7, 21 Lorenz; Verg. A. 1, 249; Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; Varr ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put, place, lay, bring or set together, to unite, join, connect, collect, aggregate, compose, to order, arrange, adjust, etc. (class. and very freq.).I.In gen., of different objects.A. 1.Of things in gen.:b.aridum lignum,
Hor. C. 3, 17, 14:composita fronde,
Prop. 1, 20, 22:uvas in tecto in cratibus,
Cato, R. R. 112, 2:in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex te numerare constituerat,
Cic. Deiot. 6, 17:(amomum) manipulatim leniter componitur,
Plin. 12, 13, 28, § 48:amphoras in culleum,
Cato, R. R. 113, 2:ligna in caminum,
id. ib. 37, 5.—To bring into contact, fit together, join:c.quid... in operibus manu factis tam compositum tamque compactum et coagmentatum inveniri potest?
Cic. Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, amplector, labra labellis conpono, Lucil. ap. Non. p. 260, 28:tum latus conponit lateri et cum pectore pectus,
id. ib. p. 260, 30:conponens manibusque manus atque ori bus ora,
Verg. A. 8, 486:Mercurio Sais fertur Virgineum conposuisse latus,
Prop. 2, 2, 12; cf.caput,
Tib. 1, 5, 8.—Hence, of broken limbs, etc., med. t. t., to set:ossa,
Cels. 8, 10, 2:jugulum,
id. 8, 8, 8 et saep.—Esp., to pack up for a journey, etc.:2.omnia composta sunt quae donavi,
Plaut. Mil. 4, 7, 21:i ergo intro et compone quae tecum simul Ferantur,
Ter. Hec. 4, 3, 5:dum tota domus raeda componitur una,
Juv. 3, 10.—Of persons:B.is (Saturnus) genus indocile ac dispersum montibus altis Composuit,
Verg. A. 8, 322:et tabula una duos poterit componere amantes,
Prop. 2, 26, 33 (3, 22, 13); cf. II. C. 5. infra.—To set in opposition.1.To bring together in hostility, to oppose, to couple, pair, match in combat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators, etc.: Samnis, spurcus homo, cum Pacideiano conponitur, optimus multo Post homines natos gladiator qui fuit unus, Lucil. Sat. ap. Non. p. 257, 18; cf. Cic. Opt. Gen. 6, 17:2.Rupili et Persi par pugnat, uti non Compositum melius cum Bitho Bacchius,
Hor. S. 1, 7, 20 Orell. ad loc.:staturam habere Threcis cum Threce conpositi,
Sen. Q. N. 4, praef. 8;and in gen.: si quis casus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2, 17, 34:cuive virum mallem memet componere,
Sil. 10, 70:componimur Vecordi Decio,
id. 11, 212:hunc fatis,
id. 1, 39:cum ventis, pelagique furentibus undis Composuit mortale genus,
Luc. 3, 196;and fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adversis componere,
Hor. S. 1, 1, 103:ecce par deo dignum, vir fortis cum fortuna mala conpositus,
Sen. Prov. 1, 2, 9:non illa (rhetorice) secum ipsa componitur,
Quint. 2, 17, 33;and of a judicial contest: accita Epicharis et cum indice composita,
confronted, Tac. A. 15, 51; 16, 10.—To oppose by way of comparison, to compare, contrast.(α).With acc. and dat.: quid est, cur componere ausis mihi te aut me tibi? Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rel. v. 147 Rib.):(β).nec divis homines componier aequom'st,
Cat. 68, 141: composita dicta evolvunt, Quae cum componas, dicta factis discrepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rel. v. 48 Rib.):si parva licet conponere magnis,
Verg. G. 4, 176:parvis conponere magna solebam,
id. E. 1, 23; Ov. M. 5, [p. 392] 416:audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam?
id. ib. 15, 530:divinis humana,
Aus. Ecl. 1, 10.—With acc. and cum:II.ubi Metelli dicta cum factis conposuit,
Sall. J. 48, 1: causam suam cum causa adversarii. Quint. 7, 2, 22.In partic.A.Of the parts of a whole, or of a whole as made up of parts.1. (α).With ex:(β).exercitus ejus conpositus ex variis gentibus,
Sall. J. 18, 3:genus humanum ex corpore et anima conpositum,
id. ib. 2, 1:liber ex alienis orationibus compositus,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:antidoton... ex multis atque interim contrariis quoque inter se effectibus,
Quint. 1, 10, 6:ex quo (umore) componi debet (medicamentum),
Cels. 6, 7, 1 fin. —With abl.:(γ).mensam gramine,
Sil. 15, 51.—With acc. alone:2.medicamentum,
Col. 6, 4, 1; Scrib. Comp. 10.—Esp., of buildings, etc., to construct, build:3.qui cuncta conposuit,
i. e. the Creator, Cic. Univ. 13:urbem,
Verg. A. 3, 387:illa (templa) deis,
Ov. F. 1, 708 Burm. ad loc.:aggere conposito tumuli,
Verg. A. 7, 6:deletas Thebas,
Prop. 2, 6, 5.—Of words, to compound:4.vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. § 32: verba composita (opp. simplicia),
Quint. 1, 5, 3.—Of writings, speeches, etc.a.To compose, write, construct (very freq.):b.leges,
Lucr. 4, 966:compone hoc, quod postulo, de argento: de reliquo videro,
Cic. Verr. 2, 4, 16, § 36:quartum librum,
id. de Or. 2, 55, 224:libros,
id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9, 9, 1:libellos,
Quint. 12, 8, 5:actiones,
Cic. Att. 6, 1, 8; Quint. 11, 3, 68:argumentum,
Cic. Att. 15, 4, 3:edictum eis verbis,
id. Verr. 2, 1, 45, § 116:edictum eorum arbitratu,
id. ib. 2, 1, 46, §119: artes,
books of instruction, id. Brut. 12, 48; id. Ac. 2, 13, 40:artificium,
id. de Or. 2, 19, 83:commentarium consulatus mei,
id. Att. 1, 19, 10; Quint. 1, 8, 19:quarum (litterarum) exemplum,
Cic. Agr. 2, 20, 53:quandam disciplinae formulam,
id. Ac. 1, 4, 17:stipulationum et judiciorum formulas,
id. Leg. 1, 4, 14:interdictum,
id. Caecin. 21, 59:poema,
id. ad Q. Fr. 3, 1, 4; cf. Hor. Ep. 2, 1, 77; Ov. Tr. 5, 12, 60:senatus consultum,
Cic. Fam. 10, 22, 2:testimonium,
id. Att. 15, 15, 1:verba ad religionem deorum immortalium,
id. Dom. 47, 124:de judicialibus causis aliqua,
Quint. 3, 6, 104:aliquid de ratione dicendi, id. prooem. 1: quae de ortu vitaque Scapulae composita erant,
Tac. A. 16, 14:Apion... inmortalitate donari a se scripsit ad quos aliqua conponebat, Plin. praef. § 25: carmen,
Cic. Mur. 12, 26:carmina,
Tac. Or. 12; id. A. 3, 49:epistulas,
id. ib. 2, 70:litteras nomine Marcelli,
Liv. 27, 28, 4; Tac. A. 11, 20:orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam,
Liv. 1, 35, 2:blanditias tremula voce,
Tib. 1, 2, 91:meditata manu verba trementi,
Ov. M. 9, 521:versus,
Hor. S. 1, 4, 8:mollem versum,
Prop. 1, 7, 19:cantus,
Tib. 1, 2, 53:in morem annalium,
Tac. Or. 22:orationes adversus aliquem,
id. ib. 37:litteras ad aliquem,
id. A. 15, 8; 14, 22:probra in Gaium,
id. ib. 6, 9;14, 50: multa et atrocia in Macronem,
id. ib. 6, 44 (38) et saep.—Transf., of the subjects, etc., treated, to write about, treat, celebrate:B.tuas laudes,
Tib. 4, 1, 35:res gestas,
Hor. Ep. 2, 1, 251:tempora Iliaca,
Vell. 1, 3, 2:bellum Troicum,
id. 1, 5, 3:Juli Africani vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum,
Tac. Or. 14:veteres populi Romani res,
id. A. 4, 32:Neronis res,
id. ib. 1, 1; 11, 11.—From the notion of closing.1.To put away, put aside, put in place:2.armamentis conplicandis, conponendis studuimus,
i. e. folding up the sails and lowering the masts, Plaut. Merc. 1, 2, 80:(tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem,
Liv. 26, 39, 8:vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc.,
id. 36, 44, 2:arma,
Hor. C. 4, 14, 52:tristes istos conpone libellos,
put aside, Prop. 1, 9, 13.—To store up, put away, collect:3.nec... Aut conponere opes norant aut parcere parto,
Verg. A. 8, 317:ego conposito securus acervo Despiciam dites,
Tib. 1, 1, 77;so fig.: condo et compono quae mox depromere possim,
Hor. Ep. 1, 1, 12.— So esp. to preserve, pack, put up fruits, meat, etc., for future use:pernas,
Cato, R. R. 162, 12:tergora (suis),
Col. 12, 55, 2: siccatos coliculos, id. 12, 9, 1:caepam in fidelia,
id. 12, 10, 2:herbas,
id. 12, 13, 2:poma,
id. 12, 47, 5:olivas,
Pall. Nov. 22, 5:herbam olla nova,
Scrib. Comp. 60:faenum,
Dig. 19, 2, 11, § 4:fructus in urceis, capsellis,
ib. 33, 7, 12, §1.—Of the ashes or remains of the dead, to adjust, lay out, to collect and inurn, inter, bury:4. a.tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haec tua sunt,
Prop. 2, 24, 35 (3, 19, 19):cinerem,
Ov. F. 3, 547:cinerem ossaque,
Val. Fl. 7, 203:sic ego conponi versus in ossa velim,
Tib. 3, 2, 26.—Hence, in gen., of persons, to bury:quem... prope cognatos conpositum cineres,
Cat. 68, 98:omnes composui (meos),
Hor. S. 1, 9, 28:compositi busta avi,
Ov. F. 5, 426:Pisonem Verania uxor... T. Vinium Crispina filia composuere,
Tac. H. 1, 47:componi tumulo eodem,
Ov. M. 4, 157:toro Mortua componar,
id. ib. 9, 504:alto Conpositus lecto,
Pers. 3, 104:aliquem terra,
Sil. 9, 95.—Of things: omnia noctis erant placida composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr. 3, 16:b.cum mare compositum est,
Ov. A. A. 3, 259:aquas,
id. H. 13, 136:fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas,
Luc. 5, 702.—Of persons:5.nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis,
Quint. 11, 2, 5:ubi jam thalamis se conposuere,
Verg. G. 4, 189:defessa membra,
id. ib. 4, 438:si bene conpositus somno vinoque jacebit,
Ov. Am. 1, 4, 53.—To end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet, tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance.a.With personal object:b.aversos amicos,
Hor. S. 1, 5, 29:ceteros clementia,
Tac. A. 12, 55:comitia praetorum,
id. ib. 14, 28; id. H. 1, 85:juvenes concitatos,
Quint. 1, 10, 32; cf.:barbarum animos,
Tac. A. 14, 39:gentem,
Sil. 17, 356.—Esp. of the mind:prima (pars philosophiae) conponit animum,
Sen. Ep. 89, 9:argumentum conpositae mentis,
id. ib. 2, 1; Cels. 3, 18; Sil. 11, 352:mentem somno,
id. 3, 162:religio saevas componit mentis,
id. 13, 317.—Of places, countries, etc.:c.C. Caesar componendae Armeniae deligitur,
Tac. A. 2, 4:Campaniam,
id. H. 4, 3:Daciam,
id. ib. 3, 53.—With abstr. or indef. objects:d.si possum hoc inter vos conponere,
Plaut. Curc. 5, 3, 23; cf.:vides, inter nos sic haec potius cum bona Ut componamus gratia quam cum mala?
Ter. Phorm. 4, 3, 17:gaudens conponi foedere bellum,
Verg. A. 12, 109; so,bellum,
Sall. J. 97, 2; Nep. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Vell. 2, 25, 1; Asin. ap. Cic. Fam. 10, 33, 3:bella,
Tac. A. 3, 56:cum vellet pro communi amico controversias regum componere,
Caes. B. C. 3, 109:uti per colloquia omnes controversiae componantur,
id. ib. 1, 9 fin.:curas,
Verg. A. 4, 341; Sil. 12, 682:lites,
Verg. E. 3, 108:seditionem civilem,
Suet. Caes. 4:statum Orientis,
id. Calig. 1:Romanus Ardeae turbatas seditione res... composuit,
Liv. 4, 10, 6; 3, 53, 1:legatorum res et bello turbatas,
id. 45, 16, 2:res Germanicas,
Suet. Vit. 9:discordias,
Tac. H. 4, 50:compositis praesentibus,
id. A. 1, 45:odia et certamina,
id. ib. 15, 2.—Less freq. transf., with the result as object:pacem componi volo Meo patri cum matre,
Plaut. Merc. 5, 2, 113:si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset,
Liv. 30, 40, 13:at me conposita pace fefellit Amor,
Prop. 2, 2, 2:pax circa Brundusium composita,
Vell. 2, 75, 3:pacem cum Pyrrho,
Just. 18, 2, 6; cf. D. 2. infra.—Absol.:C. 1.coheredes mei conponere et transigere cupiebant,
Plin. Ep. 5, 1, 7; and so impers. pass.:posteaquam id quod maxime volui fieri non potuit, ut componeretur,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:Pompei summam esse... voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16.—In gen., to arrange, adjust, order, set in order:2.aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch,
Verg. A. 1, 697:ad ictum militaris gladii conposita cervice,
Sen. Cons. Marc. 26, 2:diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi,
id. Q. N. 6, 30, 4:si ad rem pertinet, quomodo caelo adfecto conpositisque sideribus quodque animal oriatur,
Cic. Div. 2, 47, 98:tibi enim gratias agebat, quod signa componenda suscepisses,
id. Att. 4, 9, 1.—Esp., milit. t. t.:3.se ad confligendum, Sisenn. ap. Non p. 257, 13: exercitum in hibernaculis, Sali J. 103, 1: in secunda (acie) cohortis, id. H. inc. Fragm. 44 Dietsch: stabant conpositi suis quisque ordinibus (opp. incompositi),
Liv. 44, 38, 11:conpositi numero in turmas,
Verg. A. 11, 599:cunctos licentia vagos compositus invadit = compositis ordinibus,
Tac. H. 4, 35:agmen,
id. ib. 2, 89; 5, 1; id. A. 12, 16:ordines,
id. H. 4, 33:vagos paventesque Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,
id. ib. 3, 35:pugnae exercitum,
id. A. 13, 40:auxilia in numerum legionis,
id. ib. 2, 80 Nipp. ad loc.:equitem per turmas,
id. ib. 15, 29:insidias in montibus,
Just. 1, 3, 11.—Of the order of words in language: quam lepide lexeis compostae! ut tesserulae omnes Arte pavimento atque emblemate vermiculato, Lucil. ap. Cic. de Or. 3, 43, 171; id. ap. Cic. Or. 44, 149; cf. id. ib. sq.:4.ut aptior sit oratio, ipsa verba compone,
id. Brut. 17, 68.—With reference to orderly appearance, etc., of the clothing, hair; the expression of the countenance, etc., to lay, smooth, adjust:5.suon quisque loco'st? Vide capillum, satin compositu'st commode?
Plaut. Most. 1, 3, 97:composito et delibuto capillo,
Cic. Rosc. Am. 46, 135:comas,
Ov. R. Am. 679:crines,
Verg. G. 4, 417:ne turbarentur comae, quas componi, etc.,
Quint. 11, 3, 148:togam,
to lay in proper folds, Hor. S. 2, 3, 77; Quint. 11, 3, 156; cf.:nec tamen ante adiit... Quam se composuit, quam circumspexit amictus,
Ov. M. 4, 318:pulvinum facili manu,
id. A. A. 1, 160; cf.torum,
id. F. 3, 484:jam libet componere voltus,
id. M. 13, 767:vultu composito, ne laeti excessu principis, etc.,
Tac. A. 1, 7; Plin. Ep. 3, 16, 5; cf.:(Tiberius) compositus ore,
id. ib. 2, 34:vultum natura horridum... efferabat, componens ad speculum in omnem terrorem,
distorting, Suet. Calig. 50.—In gen., to adjust, arrange, regulate, for the expression of something, or to accord with something; usu. ad aliquid:D.ad abstinentiam rursus, non secus ac modo ad balineum animum vultumque conposui,
Plin. Ep. 7, 1, 6:orationis ipsius vultus ad id, quod efficere intendimus, compositus,
Quint. 9, 1, 21:utraque manu ad modum aliquid portantium composita,
id. 11, 3, 120:ge. stum oratoris ad similitudinem saltationis,
id. 1, 11, 19:figuram ad imitationem alterius scripturae,
id. 9, 2, 34:nec ad votum composita civitas,
Tac. Or. 41:cuncta ad decorem inperi conposita,
id. H. 1, 71:cunctis ad tristitiam conpositis,
id. A. 3, 1. —Less freq. with dat.:voltus conponere famae Taedet,
to adapt, Tib. 4, 7, 9:venturis carbasa ventis,
Luc. 3, 596:me quoque mittendis rectum componite telis,
id. 3, 717. —With in:Nero itinera urbis... veste servili in dissimulationem sui compositus pererrabat,
disguised, made up, Tac. A. 13, 25. —To bring to a particular form or condition, to dispose, arrange, set in order, contrive, devise, prepare.(α).With acc.:(β).ego itinera sic composueram, ut Nonis Quinctilibus Puteolis essem,
Cic. Att. 15, 26, 3:quod adest memento Componere aequus,
Hor. C. 3, 29, 33:conposita atque constituta re publica,
Cic. Leg. 3, 18, 42:necdum compositis maturisve satis consiliis,
Liv. 4, 13, 5:(diem) totum in consideranda causa componendaque posuisse,
Cic. Brut. 22, 87:tempus in cognoscendis componendisque causis consumere,
id. Or. 42, 143:ex sententia omnibus rebus paratis conpositisque,
Sall. J. 43, 5; 94, 1:in senatu cuncta longis aliorum principatibus composita statim decernuntur,
Tac. H. 2, 55:dum quae forent firmando Neronis imperio componuntur,
id. A. 12, 68.—With ad or in and acc. of the purpose for which, or the example according to which, etc.:2.cum alteri placeat auspicia ista ad utilitatem esse rei publicae conposita,
Cic. Leg. 2, 13, 32:omnia ad voluptatem multitudinis inperitae,
Quint. 10, 1, 43:animum ad omnes casus,
id. 12, 9, 20; Val. Fl. 1, 321:satis igitur in hoc nos componet multa scribendi exercitatio,
Quint. 9, 4, 114:cultum victumque non ad nova exempla conponere, sed ut majorum mores suadent,
Sen. Tranq. 9, 2. —To arrange in agreement with others, to agree upon, contrive, devise, invent, conspire to make, etc.(α).In gen.: eum allegaverunt, suom qui servom diceret Cum auro esse apud me: conposita est fallacia, [p. 393] Ut, etc., Plaut. Poen. 3, 5, 29:(β).quin jam virginem Despondi: res composita'st,
Ter. Ad. 4, 7, 17:ita causa componitur, ut item palaestritae Bidini peterent ab Epicrate hereditatem,
Cic. Verr. 2, 2, 22, § 54:societatem praedarum cum latronibus conposuisse,
Sall. H. 4, 11 Dietsch:crimen ab inimicis Romae conpositum,
Cic. Verr. 2, 3, 61, § 141:conpositis inter se rebus,
Sall. J. 66, 2:ita conposito dolo digrediuntur,
id. ib. 111, 4:conposito jam consilio,
Liv. 3, 53, 3: ceteri proditores ea quae composita erant exspectabant;convenerat autem, etc.,
id. 25, 9, 8:sub noctem susurri Composita repetantur hora,
Hor. C. 1, 9, 20:ictum jam foedus, et omnes Conpositae leges,
Verg. A. 12, 315:compositis notis,
Tib. 1, 2, 22:crimen ac dolum ultro,
Tac. H. 1, 34:proditionem,
id. ib. 2, 100:seditionem,
id. ib. 4, 14:insidias,
id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: pacem componere, v. B. 5. supra.—With rel.-clause:(γ).cum summa concordia, quos dimitterent, quos retinerent, composuerunt,
Liv. 40, 40, 14.—With inf.:(δ).ii, secretis conloquiis conponunt Gallos concire,
Tac. A. 3, 40.—Pass. impers.:(ε).ut domi compositum cum Marcio erat,
Liv. 2, 37, 1.—With ut and subj.:3.compositum inter ipsos ut Latiaris strueret dolum,
Tac. A. 4, 68; cf. P. a. subst. —In gen., to feign, invent, devise, contrive, in order to deceive or delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non. p. 260, 22 (Trag. Rel. v. 47 Rib.):A.ne tu istic hodie malo tuo conpositis mendaciis Advenisti,
Plaut. Am. 1, 1, 211:nec bene mendaci risus conponitur ore,
Tib. 3, 6, 35 (3, 7, 3):sed vobis facile'st verba et conponere fraudes,
Prop. 2, 9, 31:insidias in me conponis inanes,
id. 2, 32 (3, 30), 19:compositas insidias fatoque evitatas ementitur,
Tac. A. 13, 47:si haec fabulosa et composita videntur,
id. Or. 12; id. Agr. 40:quae ut augendae famae composita, sic reliqua non in obscuro habentur,
id. A. 15, 16; cf.:vetustatem, ut cetera, in majus conponentem altores Jovis celebravisse,
exaggerating, Sall. H. 3, 60 Dietsch.— Part. perf. with in and acc., pretending, assuming the appearance or expression:(Domitianus) paratus simulatione, in adrogantiam compositus audiit preces,
Tac. Agr. 42:is in maestitiam compositus,
id. H. 2, 9; 1, 54:in securitatem,
id. A. 3, 44.—Rarely with ad:tunc compositus ad maestitiam,
Tac. A. 13, 20.— Hence, P. a.: compŏsĭtus ( - postus), a, um.Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular:B.quae (injuria) dum foris sunt, nil videtur mundius, Nec magis compositum quicquam nec magis elegans,
Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum... sunchusin litterularum, quae solent tuae compositissimae et clarissimae esse, Cic. Att. 6, 9, 1:acrior impetu atque animis quam compositior ullo ordine pugna fuit,
Liv. 28, 22, 13:intellegitur, etiamsi non adjecero, conpositum ordinatumque fore talem virum,
Sen. Vit. Beat. 8, 3:composita et quieta et beata respublica,
Tac. Or. 36. —Of writings:quare in his quoque libris erant eadem aliqua... omnia vero compositiora et elaborata,
Quint. 1, pr. § 8; cf.:illa quae curam fatentur et ficta atque composita videri etiam volunt,
elaborate, id. 8, pr. § 23.— Transf., of the orator himself:si aut compositi oratoris bene structam collocationem dissolvas permutatione verborum,
Cic. Or. 70, 232.—Fitly disposed for any purpose, prepared, apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready:C.perficiam ut nemo umquam paratior, vigilantior, compositior ad judicium venisse videatur,
Cic. Verr. 1, 1, 11; so,equus bene natura compositus,
Auct. Her. 4, 46, 59.— With ad or in and acc., or with dat.:arte quadam ab juventa in ostentationem (virtutum) compositus,
Liv. 26, 19, 3 Weissenb. ad loc.:alius historiae magis idoneus, alius compositus ad carmen,
Quint. 2, 8, 7:aeque in adulationem compositus (sacerdos),
Curt. 4, 7, 26:(Attici) non maxime ad risum compositi,
Quint. 6, 3, 18:natura atque arte compositus alliciendis etiam Muciani moribus,
Tac. H. 2, 5.—Quiet, peaceful, undisturbed, calm, composed, unimpassioned, etc.:D.ut peractis quae agenda fuerint salvo jam et composito die possis ibi manere,
Plin. Ep. 2, 17, 2:lenis et nitidi et compositi generis amatores,
Quint. 10, 1, 44:actio,
id. 11, 3, 110:aetas,
mature, sedate, Tac. A. 13, 1: adfectus mites atque compositi, Quint. 6, 2, 9:supercilium (opp. erectum),
id. 11, 3, 74:repetitio eorum (civium) labefactabat compositam civitatem,
Flor. 3, 23, 3.—Compound, composite, made up of parts (opp. simplex):(α).verba,
Quint. 1, 5, 3; 1, 6, 38; 7, 9, 5:voces,
id. 1, 5, 65; cf. id. 1, 5, 9; 2, 12, 3.—Hence, subst.: compŏsĭtum ( conp-), i, n., that which is agreed, an agreement, compact, etc.; only abl. in the phrases,Ex composito, according to agreement, by agreement, in concert, Sall. H. 2, 12 Dietsch:(β).tum ex composito orta vis,
Liv. 1, 9, 10; 5, 14, 2; 36, 25, 1; 40, 48, 4; Suet. Claud. 37; Tac. H. 4, 66.—De composito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273; and,(γ).More rarely in the same sense, composito alone, Ter. Phorm. 5, 1, 29; Nep. Dat. 6, 6; Verg. A. 2, 129.—Hence also adv.: compŏsĭtē ( conp-), in an orderly, regular, or skilful manner, orderly, regularly, properly (class. but rare;not in Quint.): ambulare,
Col. 6, 2, 5:indutus,
Gell. 1, 5, 2:composite et apte dicere,
Cic. Or. 71, 236:composite, ornate, copiose eloqui,
id. De Or. 1, 11, 48:composite atque magnifice casum reipublicae miserati,
Sall. C. 51, 9:bene et composite disseruit,
id. Ib. 52.— Comp.:compositius cuncta quam festinantius agerent,
Tac. A. 15, 3. -
9 Cum
1.cum (archaic form COM, found in an inscr., COM PREIVATVD; in MSS. sometimes quom or quum), prep. with abl. [for skom, Sanscr. root sak, together; cf. sequor, and Gr. koinos, sun], designates in gen. accompaniment, community, connection of one object with another (opp. sine, separatim, etc.), with, together, together with, in connection or company with, along with; sometimes also to be translated and.I.In gen., Plaut. Am. prol. 95:b.qui cum Amphitruone abiit hinc in exercitum,
id. ib. prol. 125:cum Pansā vixi in Pompeiano,
Cic. Att. 14, 20, 4:semper ille antea cum uxore, tum sine eā,
id. Mil. 21, 55:quibuscum essem libenter,
id. Fam. 5, 21, 1; cf.:cum quibus in ceteris intellegis afuisse,
id. Sull. 3, 7:si cenas hodie mecum,
Hor. Ep. 1, 7, 70:vagamur egentes cum conjugibus et liberis,
Cic. Att. 8, 2, 3:errare malo cum Platone, etc.,
id. Tusc. 1, 17, 39:qui unum imperium unumque magistratum cum ipsis habeant,
Caes. B. G. 2, 3 et saep.—In an expression of displeasure:B.in' hinc, quo dignus, cum donis tuis Tam lepidis,
Ter. Eun. 4, 3, 9; cf. Plaut. Most. 2, 2, 33; Ter. And. 5, 4, 38; id. Eun. 1, 2, 73; id. Heaut. 4, 6, 7 al.—In a designation of time with which some action concurs:C.egone abs te abii hinc hodie cum diluculo?
Plaut. Am. 2, 2, 121; so,cum primo luci,
id. Cist. 2, 1, 58:cras cum filio cum primo luci ibo hinc,
Ter. Ad. 5, 3, 55; Cic. Off. 3, 31, 112; cf.:cum primā luce,
id. Att. 4, 3, 4; and:cum primo lumine solis,
Verg. A. 7, 130: cum primo mane, Auct. B. Afr. 62: cum mane, Lucil. ap. Diom. p. 372 P:pariter cum ortu solis,
Sall. J. 106, 5:pariter cum occasu solis,
id. ib. 68, 2; cf.:cum sole reliquit,
Verg. A. 3, 568 et saep.:mane cum luci simul,
Plaut. Merc. 2, 1, 31; v. simul: exiit cum nuntio (i. e. at the same time with, etc.), Caes. B. G. 5, 46; cf.: cum his nuntius Romam ad consulendum redit ( = hama toisde), Liv. 1, 32, 10:simul cum dono designavit templo Jovis fines,
id. 1, 10, 5; cf.:et vixisse cum re publicā pariter, et cum illā simul extinctus esse videatur,
Cic. de Or. 3, 3, 10.—In designating the relations, circumstances, way, and manner with which any act is connected, by which it is accompanied, under or in which it takes place, etc., with, in, under, in the midst of, among, to, at: aliquid cum malo suo facere, Plaut. Bacch. 3, 4, 4; cf.:b.cum magnā calamitate et prope pernicie civitatis,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63:cum summā rei publicae salute et cum tuā peste ac pernicie cumque eorum exitio, qui, etc.,
id. Cat. 1, 13, 33:cum magno provinciae periculo,
Caes. B. G. 1, 10:cum summo probro,
Ter. And. 5, 3, 10: cum summo terrore hominum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 6:cum summā tuā dignitate,
Cic. Fin. 4, 22, 61:cum bonā alite,
Cat. 61, 19:ferendum hoc onus est cum labore,
Plaut. Am. 1, 1, 21; cf. Cic. N. D. 2, 23, 59:multis cum lacrimis aliquem obsecrare,
amid many tears, Caes. B. G. 1, 20; cf.:hunc ipsum abstulit magno cum gemitu civitatis,
Cic. Verr. 2, 1, 19, § 49:orare cum lacrimis coepere,
Liv. 5, 30, 5:si minus cum curā aut cautelā locus loquendi lectus est,
Plaut. Mil. 3, 1, 6 Ritschl; so,cum curā,
Cic. Inv. 1, 39, 70; Sall. J. 54, 1; Liv. 22, 42, 5 et saep.; cf.:cum summo studio,
Sall. C. 51, 38:cum quanto studio periculoque,
Liv. 8, 25, 12 al.:cum multā venustate et omni sale,
Cic. Fin. 1, 3, 9:summā cum celeritate ad exercitum rediit,
Hirt. B. G. 8, 52:maximo cum clamore involant,
Plaut. Am. 1, 1, 89:cum clamore,
Liv. 2, 23, 8; 5, 45, 2:cum clamore ac tumultu,
id. 9, 31, 8; cf.:Athenienses cum silentio auditi sunt,
id. 38, 10, 4; 7, 35, 1:illud cum pace agemus,
Cic. Tusc. 5, 29, 83:cum bonā pace,
Liv. 1, 24, 3; 21, 24, 5:cum bonā gratiā,
Cic. Fat. 4, 7:cum bonā veniā,
Liv. 29, 1, 7; cf.:cum veniā,
Ov. Tr. 4, 1, 104; Quint. 10, 1, 72:cum virtute vivere,
Cic. Fin. 3, 8, 29; cf. id. ib. 2, 11, 34:cum judicio,
Quint. 10, 1, 8:cum firmā memoriā,
id. 5, 10, 54:legata cum fide ac sine calumniā persolvere,
Suet. Calig. 16:spolia in aede... cum sollemni dedicatione dono fixit,
Liv. 4, 20, 3.—Attributively, with subst.:2.et huic proelium cum Tuscis ad Janiculum erat crimini,
Liv. 2, 52, 7 Weissenb. ad loc.:frumenti cum summā caritate inopia erat,
id. 2, 12, 1; 2, 5, 2; 7, 29, 3.—Cum eo quod, ut, or ne (in an amplification or limitation), with the circumstance or in the regard that, on or under the condition, with the exception, that, etc. (except once in Cic. epistt. not ante-Aug.).(α).Cum eo quod, with indic., Quint. 12, 10, 47 Spald.; 10, 7, 13; so,(β).cum eo quidem, quod, etc.,
id. 2, 4, 30. —With subj.:sit sane, quoniam ita tu vis: sed tamen cum eo, credo, quod sine peccato meo fiat,
Cic. Att. 6, 1, 7.—With ut:(γ).Antium nova colonia missa cum eo, ut Antiatibus permitteretur, si et ipsi adscribi coloni vellent,
Liv. 8, 14, 8; so id. 8, 14, 2; 30, 10, 21; 36, 5, 3; Cels. 3, 22.—So with tamen:cum eo tamen, ut nullo tempore is... non sit sustinendus,
Cels. 3, 5 fin.; 4, 6 fin. —With ne:3.obsequar voluntati tuae cum eo, ne dubites, etc.,
Col. 5, 1, 4:cum eo, ne amplius quam has urant,
Cels. 7, 22; and with tamen:cum eo tamen, ne, etc.,
id. 2, 17.—Cum dis volentibus, etc., with God's help, by the will of the gods, sun theôi:4.cum divis volentibus quodque bene eveniat mando tibi, Mani, etc.,
Cato, R. R. 141, 1: volentibu' cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38:agite, cum dis bene juvantibus arma capite,
Liv. 21, 43, 7; so,cum superis,
Claud. Cons. Stil. III. p. 174.—Cum with an ordinal number (cum octavo, cum decimo, etc.) for our - fold, in economical lang., of the multiplication of cultivated products:D.ut ex eodem semine aliubi cum decimo redeat, aliubi cum quinto decimo,
ten-, fifteenfold, Varr. R. R. 1, 44, 1; so,cum octavo, cum decimo,
Cic. Verr. 2, 3, 47, § 112:cum centesimo,
Plin. 18, 10, 21, § 95; cf. with a subst.:cum centesimā fruge agricolis faenus reddente terrā,
id. 5, 4, 3, § 24.—With a means or instrument, considered as attending or accompanying the actor in his action (so most freq. anteclass., or in the poets and scientific writers): acribus inter se cum armis confligere, Lucil. ap. Non. p. 261, 6: effundit voces proprio cum pectore, Enn. ap. Serv. ad Verg. G. 2, 424: cum voce maximā conclamat, Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 10:II.cum linguā lingere,
Cat. 98, 3:cum suo gurgite accepit venientem (fluvius),
Verg. A. 9, 816:cum vino et oleo ungere,
Veg. 1, 11, 8 et saep.:terra in Augurum libris scripta cum R uno,
Varr. L. L. 5, § 21 Müll.In partic.A.Completing the meaning of verbs.1.With verbs of union, connection, and agreement: cum veteribus copiis se conjungere, Caes. B. G. 1, 37:2.ut proprie cohaereat cum narratione,
Auct. Her. 1, 7, 11:(haec) arbitror mihi constare cum ceteris scriptoribus,
id. 1, 9, 16:interfectam esse... convenit mihi cum adversariis,
id. 1, 10, 17; cf. Cic. Inv. 1, 22, 31:quī autem poterat in gratiam redire cum Oppianico Cluentius?
id. Clu. 31, 86:hanc sententiam cum virtute congruere semper,
id. Off. 3, 3, 13:foedera quibus etiam cum hoste devincitur fides,
id. ib. 3, 31, 111:capita nominis Latini stare ac sentire cum rege videbant,
Liv. 1, 52, 4:cum aliquo in gratiam redire,
id. 3, 58, 4:stabat cum eo senatūs majestas,
id. 8, 34, 1:conjurasse cum Pausaniā,
Curt. 7, 1, 6:Autronium secum facere,
Cic. Sull. 13, 36; cf. also conecto, colligo, consentio, compono, etc.—Of companionship, association, sharing, etc.:3.cum his me oblecto, qui res gestas aut orationes scripserunt suas,
Cic. de Or. 2, 14, 61:quoniam vivitur, non cum perfectis hominibus, sed cum iis, etc.,
id. Off. 1, 15, 46:nulla (societas) carior quam ea quae cum re publicā est unicuique nostrum,
id. ib. 1, 17, 51:cum civibus vivere,
id. ib. 1, 34, 124:cum M. Fabio mihi summus usus est,
id. Fam. 9, 25, 2; cf.:cum quibus publice privatimque hospitia amicitiasque junxerant,
Liv. 1, 45, 2:partiri cum Dinaeā matre jussit,
Cic. Clu. 7, 21:cum Baebio communicare,
id. ib. 16, 47; cf.of local association, nearness: cum mortuā jugulatum servum nudum positurum ait,
Liv. 1, 58, 4:duos tamen pudor cum eo tenuit,
id. 2, 10, 5.—Of intercourse, traffic, etc.:4.cum aliquo agere,
to deal with, Cic. Ac. 2, 35, 112; Caes. B. G. 1, 13:cum eo Accius injuriarum agit,
Auct. Her. 1, 14, 24:si par est agere cum civibus,
Cic. Off. 2, 23, 83; 3, 22, 88; id. Scaur. 10, 20; cf. id. Fam. 5, 18, 1; Liv. 1, 19, 7; 3, 9, 13; 4, 15, 2; Val. Max. 4, 3, 8:si mihi cum Peripateticis res esset,
Cic. Ac. 2, 35, 112:tecum enim mihi res est,
id. Rosc. Am. 30, 84:uni tibi et cum singulis res est,
Liv. 2, 12, 11:pacem cum Sabinis facere,
Cic. Off. 3, 30, 109.—Esp.: agere cum aliquo, to have a lawsuit with, Gai Inst. 4, 87; 4, 114 et saep.; v. ago, II. B. 8. a., and II. B. 9.; consisto, I. B. 5.; cf. also pango, etc.—Of deliberation and discussion:5.haec ego cum ipsis philosophis disserebam,
Cic. de Or. 1, 13, 57:tempus cum conjuratis consultando absumunt,
Liv. 2, 4, 3 et saep.; v. also cogito, reputo, dubito, etc.—Of strife, difference, etc.:6.quibuscum continenter bellum gerunt,
Caes. B. G. 1, 1:cum Cleanthe quam multis rebus Chrysippus dissidet!
Cic. Ac. 2, 47, 143:neque tam quererer cum deo quod, etc.,
id. ib. 2, 25, 81:cum quo Antiochum saepe disputantem audiebam,
id. ib. 2, 4, 11:cum stomacheretur cum Metello,
id. Or. 2, 66, 267:manu cum hoste confligere,
id. Off. 1, 23, 81:utilia cum honestis pugnare,
id. ib. 3, 7, 34: cum Catone dissentire. id. ib. 3, 22, 88:cum majoribus nostris bella gessit,
id. Scaur. 19, 45; Liv. 1, 35, 7; 7, 22, 4:cum Auruncis bellum inire,
id. 2, 16, 8; cf.:cum Volscis aequo Marte discessum est,
id. 2, 40, 14:inimicitias cum Africano gerere,
Val. Max. 4, 1, 8; Sen. Vit. Beat. 2, 3:cum Scipione dissentire,
Val. Max. 4, 1, 12:cum utrāque (uxore) divortium fecit,
Suet. Claud. 26; cf. also certo, pugno, discrepo, differo, distraho, dissentio, etc.—Of comparison:B.nec Arcesilae calumnia conferenda est cum Democriti verecundiā,
Cic. Ac. 2, 5, 14:hanc rationem dicendi cum imperatoris laude comparare,
id. de Or. 1, 2, 8:conferam Sullamne cum Junio,
id. Clu. 34, 94:(orationem) cum magnitudine utilitatis comparare,
id. Off. 2, 6, 20.—Pregn., implying the notion of being furnished, endowed, clothed with any thing, or of possessing, holding, suffering under, etc., in a lit. and trop. sense: ille vir haud magnā cum re sed plenus fidei, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (cf. the antith.:C.hominem sine re, sine fide,
Cic. Cael. 32, 78):a portu illuc nunc cum laternā advenit,
Plaut. Am. prol. 149:cadus cum vino,
id. Stich. 5, 1, 7; cf. id. Pers. 2, 3, 15:olla cum aquā,
Cato, R. R. 156:arcula cum ornamentis,
Plaut. Most. 1, 3, 91:fiscos cum pecuniā Siciliensi,
Cic. Verr. 1, 8, 22:onerariae naves cum commeatu,
Liv. 30, 24, 5 et saep.:cum servili schemā,
Plaut. Am. prol. 117;so of clothing,
id. Rud. 1, 4, 31; Cic. Verr. 2, 4, 24, § 54; 2, 5, 13, § 31; [p. 490] id. Rab. Post. 10, 27; Liv. 35, 34, 7; Suet. Claud. 13; Sil. 1, 94 et saep.:ut ne quis cum telo servus esset,
Cic. Verr. 2, 5, 3, § 7;so of weapons,
id. Phil. 2, 8, 19; cf.:inmissi cum falcibus, etc.,
id. Tusc. 5, 23, 65:vidi argenteum Cupidinem cum lampade,
holding, id. Verr. 2, 2, 47, § 115:simulacrum Cereris cum faucibus,
id. ib. 2, 4, 49, §109: cum elephanti capite puer natus,
Liv. 27, 11, 5; cf.:cum quinque pedibus natus,
id. 30, 2, 10; 33, 1, 11; 27, 4, 14 al.: omnia cum pulchris animis Romana juventus, Enn. ap. Don. ad Ter. Phorm. 3, 1, 1; cf.Ter. ib.: Minucius cum vulnere gravi relatus in castra,
Liv. 9, 44, 14:te Romam venisse cum febri,
Cic. Att. 6, 9, 1; so id. de Or. 3, 2, 6; id. Clu. 62, 175: cum eisdem suis vitiis nobilissimus, with all his faults, i. e. in spite of, id. ib. 40, 112:ex eis qui cum imperio sint,
id. Fam. 1, 1, 3 Manut.; cf.:cum imperio aut magistratu,
Suet. Tib. 12 Bremi; v. imperium.—With idem (never of the identity of two subjects, but freq. of the relation of two subjects to the same object, etc.;D.v. Krebs, Antibarb. p. 538): tibi mecum in eodem est pistrino vivendum,
Cic. de Or. 2, 33, 144:quandoque tu... omnibus in eisdem flagitiis mecum versatus es,
id. Verr. 2, 3, 80, § 187:Numidae... in eādem mecum Africā geniti,
Liv. 30, 12, 15; 28, 28, 14; Tac. A. 15, 2; Val. Max. 6, 5, 3.—In the adverb. phrase, cum primis, with the foremost, i.e. especially, particularly (rare), Cic. Verr. 2, 2, 28, § 68; id. Brut. 62, 224.—Post-class. also as one word: cumprīmis, Gell. 1, 12, 7 al.► a.Cum in anastrophe. So always with the pers. pron.: mecum, tecum, secum, nobiscum, etc.; cf. Cic. Or. 45, 154; Prisc. pp. 949 and 988 P.; and in gen. with the rel. pron.:b.quocum (quīcum), quacum, quibuscum, quīcum (for quocum),
Cic. Or. 45, 154; Liv. 38, 9, 2; Cic. Att. 5, 1, 4; id. Verr. 2, 2, 31, §§ 76 and 77; Caes. B. G. 1, 8; Cic. Rep. 1, 10, 15; id. Att. 4, 9, 2; id. Off. 1, 35, 126; Quint. 8, 6, 65; 10, 5, 7; 11, 2, 38. But where cum is emphatic, or a demonstrative pron. is understood, cum is placed before the rel.; cf.:his de rebus velim cum Pompeio, cum Camillo, cum quibus vobis videbitur, consideretis,
Cic. Fam. 14, 14, 3:adhibuit sibi quindecim principes cum quibus causas cognovit,
id. Off. 2, 23, 82; Liv. 1, 45, 2.—Before et... et, connecting two substt.:III.cum et diurno et nocturno metu,
Cic. Tusc. 5, 23, 66.In compounds the primitive form com was alone in use, and was unchanged before b, p, m: comburo, compono, committo, and a few words beginning with vowels: comes, comitium, and comitor; m was assimilated before r: corripio; often before l: colligo or conligo; rarely before n, as connumero, but usually dropped: conecto, conitor, conubium; with the change of m into n before all the remaining consonants: concutio, condono, confero, congero, conqueror, consumo, contero, convinco; so, conjicio, etc., but more usually conicio; and with the rejection of m before vowels and before h: coarguo, coëo, coinquino, coopto, cohibeo.—B.It designates,1.A being or bringing together of several objects: coëo, colloquor, convivor, etc.: colligo, compono, condo, etc.—2.The completeness, perfecting of any act, and thus gives intensity to the signif. of the simple word, as in commaculo, commendo, concito, etc., comminuo, concerpo, concido, convello, etc.2.Cum (ante-class. quom; freq. in MSS. of Cicero; the post-class. form quum is incorrectly given in many MSS. and edd.), conj. [pronom. stem ka- or kva- with acc. case ending].I.Of time, when, as, while, sometimes = after, since.A.In adverbial clauses dependent on non-preterite predicates.1.The time designated by cum being indefinite, when, if, whenever, always with indic., except in the instances A. 2.a.Cum with pres. indic., often equivalent to si.(α).With principal predicate in pres.:(β).nam omnes id faciunt quom se amari intellegunt,
Plaut. Truc. prol. 17:facile, quom valemus, recta consilia aegrotis damus,
Ter. And. 2, 1, 9; Plaut. Ep. 1, 2, 44; id. Poen. 4, 2, 20; id. Truc. 1, 1, 46; Ter. Phorm. 2, 1, 11:cum semen maturum habet, tum tempestiva est,
Cato, R. R. 17; 41: quid? tum cum es iratus, permittis illi iracundiae dominationem animi tui? Cic. Rep. 1, 38, 59:cum permagna praemia sunt, est causa peccandi,
id. Off. 3, 20, 79; id. de Or. 3, 23, 87:quidam vivere tunc incipiunt cum desinendum est,
Sen. Ep. 23, 11.—With principal predicate in fut. (rare):(γ).ad cujus igitur fidem confugiet cum per ejus fidem laeditur cui se commiserit?
Cic. Rosc. Am. 40, 116; id. Leg. 3, 10, 24; id. Fl. 17, 40; Verg. A. 12, 208.—With principal predicate in logical perf. (mostly poet.):b.haud invito ad auris sermo mi accessit tuos, Quom te postputasse omnis res prae parente intellego,
Ter. Hec. 3, 5, 33:qui cum levati morbo videntur, in eum de integro inciderunt,
Cic. Fam. 12, 30, 2:(dolor) Cum furit... Profuit incensos aestus avertere ( = prodest),
Verg. G. 3, 457:nemo non, cum alteri prodest, sibi profuit,
Sen. Ep. 81, 19; Cic. Att. 4, 18, 1; Liv. 8, 8, 11; Verg. A. 9, 435; id. G. 1, 288.—With logical perf. indic.(α).With principal predicate in pres. (very freq.), the perf. translated either by English pres. perf. or by pres.: omnia sunt incerta cum a jure discessum est, when we ( once) disregard the law, Cic. Fam. 9, 16, 1:(β).gubernatores cum exultantes loligines viderunt... tempestatem significari putant,
id. Div. 2, 70, 145:cum depulsi sunt agni a matribus, diligentia adhibenda est ne, etc.,
Varr. R. R. 2, 2, 17:cum ejus generis copia defecit, ad innocentium supplicia descendunt,
Caes. B. G. 6, 16, 5:(hostis) cum intravit... modum a captivis non accipit,
Sen. Ira, 1, 8, 2:quia enim, cum prima cognovi, jungere extrema cupio,
Plin. Ep. 7, 10, 1; Cic. Or. 1, 33, 153; id. Div. 2, 26, 56; id. Brut. 24, 93; id. Cat. 4, 6, 12; id. Fam. 6, 3, 3; Auct. Her. 4, 50, 63; Caes. B. G. 4, 33; 5, 21; Liv. 22, 9, 8; 34, 31, 4; Val. Max. 8, 10 prooem.; 9, 6 init.; Sen. Ep. 3, 2; 21, 9; id. Cons. Helv. 13, 2; Curt. 3, 3, 18; Plin. 18, 7, 10, § 60; Quint. 4, 2, 122; 10, 7, 14.—In oblique clauses the perf. indic. may remain, or may be changed into perf. subj., even after preterites, Cic. Off. 1, 28, 26; 2, 20, 69.—With principal predicate in fut. ( poet.), Ov. P. 1, 5, 47.—(γ).With two logical perff. (rare):c.cum id factum est, tamen grex dominum non mutavit,
Varr. R. R. 2, 2, 6:quae cum se disposuit... summum bonum tetigit,
Sen. Vit. Beat. 8, 5; id. Tranq. 17, 11; id. Ben. 1, 1, 5. —With fut.(α).With principal predicate in fut.:(β).ita fere officia reperientur, cum quaeretur, quid deceat, etc.,
Cic. Off. 1, 34, 125; Auct. Her. 2, 7, 10; 2, 12, 17.— So with principal predicate in fut. imper:etiam tum cum verisimile erit aliquem commisisse... latratote,
Cic. Rosc. Am. 20, 57, id. Mur. 31, 65; id. Att. 3, 8, 4; Liv. 35, 19, 6.—With principal predicate in pres.:d.in talibus... stabilitas amicitiae confirmari potest, cum homines cupiditatibus imperabunt,
Cic. Lael. 22, 82; Val. Max. 4, 8 prooem.—With fut. perf.(α).With principal predicate in pres.:(β).quam (spem), cum in otium venerimus, habere volumus,
Cic. Att. 1, 7:nec irascimur illis cum sessorem recusaverint,
Sen. Const. 12, 3; id. Cons. Marc. 7, 2.—With principal predicate in fut. indic.:(γ).cum haec erunt considerata, statim nostrae legis expositione... utemur,
Auct. Her. 2, 10, 15:cum viderit secari patrem suum filiumve, vir bonus non flebit?
Sen. Ira, 1, 12, 1.—In oblique clauses, dependent on preterites, it is changed to the pluperf. subj.:qui tum demum beatum terrarum orbem futurum praedicavit cum aut sapientes regnare, aut reges sapere coepissent,
Val. Max. 7, 2, ext. 4.—With principal predicate in fut. imper.:(δ).cum tempestates pluviae fuerint, videtote quot dies, etc.,
Cato, R. R. 2, 3; 25 init.; 38.—With two fut. perff.:e.cum bene cesserit negotiatio, multum militia retulerit,
Sen. Cons. Helv. 10, 6.—In partic.(α).In definitions with pres, indic.:(β).humile genus est (causae) cum contempta res adfertur,
Auct. Her. 1, 3, 5:purgatio est cum factum conceditur, culpa removetur,
Cic. Inv. 1, 11, 15: maxima est capitis deminutio cum aliquis simul et civitatem et libertatem amittit, Gai Inst. 1, 160; Auct. Her. 1, 46; 2, 4, 6; 4, 12, 17; 4, 53, 66 et saep. —Etiam cum (less freq. cum etiam), even when (nearly = etiamsi), always with indic. if dependent on other than preterite predicates. (1) With pres.: qui cavet ne decipiatur, vix cavet, quom etiam cavet, Plaut. Capt. 2, 2, 5:(γ).in quo scelere, etiam cum multae causae convenisse... videntur, tamen non temere creditur,
Cic. Rosc. Am. 22, 62:qui incolunt maritimas urbis, etiam cum manent corpore, animo tamen excursant,
id. Rep. 2, 4, 7; Curt. 6, 3, 10; Plin. Ep. 1, 8, 6.—(2) With fut.:etiam cum potentes nocere intendent,
Sen. Const. 4, 1. —(3) With fut. perf.:cum etiam plus contenderimus, etc.,
Cic. Fam. 1, 8, 7; Sen. Ben. 4, 13, 3.—(4) In oblique clauses with imperf. subj., Cic. Fragm. Tog. Cand. 15.—Anteclass. with indic. in addressing indefinite persons in rules, after imper.:2.sorba in sapa cum vis condere, arida facias,
Cato, R. R. 7 fin. — Always with indic. if a certain person is addressed; cf. Cic. Rep. 1, 38, 59 (l. A. 1. a. a supra); id. Verr. 2, 1, 18, § 47.—With subj. referring to indefinite time.a. (α).With pres. subj.:(β).acerbum'st pro benefactis quom mali messim metas,
Plaut. Ep. 5, 2, 53:quom faciem videas, videtur esse quantivis preti,
Ter. And. 5, 2, 15; Plaut. Cas. 3, 2, 32; id. Bacch. 3, 3, 38; id. Merc. 3, 2, 7 and 8 et saep.:difficile est tacere cum doleas,
Cic. Sull. 10, 31:etiam interpretatio nominis habet acumen cum ad ridiculum convertas,
id. de Or. 2, 63, 257; 2, 64, 259; 2, 67, 269; 2, 75, 305; 3, 38, 156; Sen. Ep. 75, 4 et saep.—With perf. subj.:b.difficile est cum praestare omnibus concupieris, servare aequitatem,
Cic. Off. 1, 19, 64:quos (versus) cum cantu spoliaveris, nuda paene remanet oratio,
id. Or. 55, 183; id. Lael. 21, 77; id. Inv. 1, 47, 88; Sall. C. 12, 3; 51, 24; 58, 16.—In the jurists, in a clause exemplifying a general rule: cum ergo ita scriptum sit Heres Titius esto, addicere debemus, Gai Inst. 2, 165; so id. ib. 4, 97; 3, 161; Auct. Her. 4, 31, 42.—c.In the phrase audio cum dicat (I. F. 1, b. infra):d.saepe soleo audire Roscium cum ita dicat se, etc.,
Cic. de Or. 2, 28, 129.—When, after cum, an imperfect or pluperfect is used as a logical tense (post-Aug.): non tulit gratis qui cum rogasset accepit, who has asked for the favor, and, etc., Sen. Ben. 2, 1, 4; 2, 3, 1; 2, 13, 2; id. Ep. 86, 8.—e.If the principal predicate is a potential subjunctive, an indefinite clause with a present or future after cum is always in the same mood:3.caveto quom ventus siet aut imber, effodias aut seras,
Cato, R. R. 28:quis tam dissoluto animo est qui, haec cum videat, tacere ac neglegere possit?
Cic. Rosc. Am. 11, 32; id. Planc. 39, 94; id. Clu. 55, 153; id. Inv. 1, 4, 87; 1, 51, 95; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 32, 43.—Of definite time, always with indic. (for exceptions, v. 4. infra), when, if, while (for the distinction between cum and si, cf.:a.formam mihi totius rei publicae, si jam es Romae, aut cum eris, velim mittas,
Cic. Att. 6, 3, 4:quae si prodierit, atque adeo cum prodierit—scio enim proditurum esse—audiet,
id. Rosc. Am. 25, 100:si damnatus eris, atque adeo cum damnatus eris—nam dubitatio quae poterit esse? etc.,
id. Verr. 2, 3, 29, § 70; id. Or. 2, 75, 304; Sen. Ep. 83, 10).Cum with pres. indic.(α).Principal predicate in pres.:(β).certe, edepol, quom illum contemplo et formam cognosco meam... nimis simili'st mei,
Plaut. Am. 1, 1, 288; so id. Poen. 1, 2, 71; id. Pers. 4, 4, 15; Ter. Hec. 3, 3, 45: Py. Ne fle. Ph. Non queo Quom te video, Plaut. Mil. 4, 8, 14; id. Am. 1, 1, 260; id. Rud. 3, 4, 38:potestne tibi ulla spes salutis ostendi cum recordaris in deos immortalis quam impius... fueris?
Cic. Verr. 2, 1, 18, § 47: cum hoc vereor, et cupio tibi... parcere, rursus immuto voluntatem meam ( = while), id. Rosc. Am. 34, 95; Serv. ap. Cic. Fam. 4, 5, 4:equidem cum... recordor, vix aetatem Alexandri suffecturam fuisse reor ad unum bellum,
Liv. 9, 19, 12; Cic. Planc. 12, 29; id. Clu. 10, 29; Liv. 40, 46, 3:quod cum ita est,
if this is so, Quint. 24, 58 (cf.:quodsi ita est,
Cic. Mur. 2, 5); so,often, nunc cum: qui modo nusquam conparebas, nunc quom conpares, peris,
Plaut. Aul. 4, 4, 2; so id. ib. 1, 3, 35; 2, 2, 17; id. As. 1, 2, 18; Ter. Heaut. 3, 1, 39:nos de injusto rege nihil loquimur, nunc cum de ipsa regali re publica quaerimus,
Cic. Rep. 3, 35, 47; Liv. 44, 39, 7.—So with logical perf. for the pres., Quint. 4, 2, 122.—But Cicero always uses nunc cum with a subj. when the clause, while designating present time, generally [p. 491] in opposition to a former time, implies a reason for the principal action, now that:quodsi tum, cum res publica severitatem desiderabat, vici naturam, etc., nunc cum omnes me causae ad misericordiam... vocent, quanto tandem studio, etc.,
Cic. Mur. 2, 3, 6; id. Fam. 9, 16, 7; id. Font. 15, 35 (25); id. Imp. Pomp. 10, 27; 17, 50; not found in later writers, except in the Gallic panegyrists, e. g. Eum. Grat. Act. 2 init. —With principal predicate in the logical perf., if (ante-class.):b.Curculio hercle verba mihi dedit quom cogito,
Plaut. Curc. 4, 4, 27:sed tandem, quom recogito, qui potis est scire, haec scire me?
id. Stich. 2, 1, 29; id. Mil. 4, 8, 64.—Cum with logical perf. indic.(α).Principal predicate in pres.:(β).ergo quom optume fecisti, nunc adest occasio Benefacta cumulare,
after doing excellently, Plaut. Capt. 2, 3, 63: quo etiam major vir habendus est (Numa), cum illam sapientiam constituendae civitatis duobus prope saeculis ante cognovit, quam, etc. ( = siquidem, if he has; seeing that he has), Cic. de Or. 2, 37, 154; Verg. A. 9, 249.—With principal predicate in fut. ( poet.):c.at cumst imposta corona, Clamabis capiti vina subisse meo (est imposta = erit imposta),
Prop. 4 (5), 2, 30.—With fut.(α).With principal predicate in fut.:(β).quom videbis tum scies,
Plaut. Bacch. 1, 2, 37; id. Am. 3, 3, 15; id. Men. 5, 7, 7; Ter. Phorm. 1, 2, 82; id. Heaut. prol. 33:sed cum certum sciam faciam te paulo ante certiorem,
Cic. Fam. 9, 23; 3, 11, 3; 12, 30, 5; 14, 3, 4; id. Q. Fr. 3, 8, 2; Liv. 3, 53, 10.—With principal predicate in fut. perf.:(γ).cum tu haec leges, ego jam annuum munus confecero,
Cic. Fam. 2, 12, 1.—With principal predicate in imper. fut.:(δ).mox quom imitabor Sauream, caveto ne succenseas,
Plaut. As. 2, 2, 105; id. Mil. 3, 3, 59.—With principal predicate in subj. (potential):(ε).cum testes ex Sicilia dabo, quem volet ille eligat,
Cic. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Off. 1, 34, 122; 3, 10, 46; id. Att. 4, 9, 1; 4, 10, 2; 4, 17, 1 et saep.—In oblique clauses, after preterites, changed into imperf. subj., Caes. B. C. 2, 40; after other tenses it is either changed into pres. subj. or remains unchanged, Cic. Fam. 1, 56, 2; 1, 7, 4; Sall. C. 58, 8.—d.With fut. perf.(α).With principal predicate in fut.:(β).mox dabo quom ab re divina rediero,
Plaut. Poen. 1, 2, 193; id. Am. 1, 1, 43; 1, 2, 4; Ter. Phorm. 1, 4, 8:cum haec docuero, tum illud ostendam, etc.,
Cic. Clu. 4, 9; id. Verr. 2, 1, 1, § 3; id. de Or. 2, 33, 143; 2, 59, 239; id. Att. 3, 23, 5 et saep.—In oblique clauses, after preterites, the fut. perf. is changed into pluperf. subj., Cic. Rosc. Am. 10, 28; 28, 78; Liv. 1, 56, 11; 5, 30, 1; after other tenses, and often in oblique oration, it remains unchanged, or is changed into perf. subj., Cic. Verr. 2, 5, 71, § 183; id. Fam. 2, 5, 2 dub.; Liv. 21, 13, 8; 3, 56, 10.—With principal predicate in imper. (almost always fut. imper.):(γ).quod quom dixero, si placuerit, Facitote,
Ter. Eun. 5, 8, 37:cum ego Granium testem produxero, refellito, si poteris,
Cic. Verr. 2, 5, 59, § 154; id. Marcell. 9, 27; id. Fam. 16, 4, 3; Tac. A. 1, 22.—With pres. imper., Liv. 24, 38, 7.—With principal predicate in subj. (potential):4.quae cum omnia collegeris, tum ipse velim judices satisne videatur,
Cic. Fam. 5, 2, 4; id. Or. 13, 41 dub.—In oblique clauses, after non-preterites, the fut. perf. remains unchanged:oro, ne me hodie, cum isti respondero, putetis, etc.,
Cic. Phil. 2, 5, 10; id. Clu. 2, 6.—With subj. in definite time.a.Sometimes in oblique construction (3. c. e; 3. d. a).—b.Sometimes by attraction:c.curata fac sint quom a foro redeam domum,
Plaut. Aul. 2, 3, 6; 2, 3, 11; id. Stich. 1, 2, 8; id. Curc. 2, 2, 3:non admirere cum ego ipse me id ex te primum audisse confitear?
Cic. Planc. 24, 58. —In the semi-causal connection nunc cum, v. 3, a. a fin. supra.B.In adverbial anterior clauses dependent on preterite predicates, the time of the cum clause preceding that of the principal sentence (always with subj., except in the instances mentioned 2.; 3. a; and 5.), when, after.1.With pluperf. subj. (so generally): quom socios nostros mandisset impius Cyclops, Liv. And. Fragm. ap. Prisc. 8, p. 817 (Lubbert conjectures, without sufficient reason, mandit sex): quom saucius multifariam ibi factus esset, tamen volnus capiti nullum evenit, Cato, Orig. ap. Gell. 3, 7, 19:2.portisculus signum cum dare coepisset,
Enn. Ann. v. 234 Vahl.:quom testamento patris partisset bona,
Afran. Com. Rel. v. 50 Rib.: quem quom ibi vidissent Hortensius Postumiusque, Lucil. ap. Non. p. 4, 32; Enn. Ann. v. 241 Vahl.; Turp. Com. Rel. v. 48 Rib.; Lucil. ap. Non. p. 394, 27 (the MSS. reading:quom venisset,
Plaut. As. 2, 3, 15, is corrupt):audivi summos homines cum quaestor ex Macedonia venissem Athenas,
Cic. de Or. 1, 11, 45:haec cum Crassus dixisset, silentium est consecutum,
id. ib. 1, 35, 160:cum Thebani Lacedaemonios bello superavissent... aeneum statuerunt tropaeum,
id. Inv. 2, 23, 69:Dionysius cum fanum Proserpinae Locris expilavisset, navigabat Syracusas,
id. N. D. 3, 34, 83:eo cum venisset, animadvertit ad alteram ripam magnas esse copias hostium,
Caes. B. G. 5, 18:Tarquinius et Tullia minor... cum domos vacuas novo matrimonio fecissent, junguntur nuptiis,
Liv. 1, 46, 9 et saep. —With pluperf. indic.a.Ante-class. in place of the class. subj.:b.idem me pridem quom ei advorsum veneram, Facere atriensem voluerat,
Plaut. Cas. 2, 8, 28:Quid ais? Quom intellexeras, id consilium capere, quor non dixti extemplo,
Ter. And. 3, 2, 38.—If the pluperfect is a virtual imperfect, designating the time at which the main action took place, the principal predicate being likewise in the pluperfect, when the clause would require an indicative if placed in the imperfect (3. a. a): exspectationem nobis non parvam adtuleras cum scripseras Varronem tibi confirmasse, etc. ( = exspectabam cum legebam; cf. C. 3, a. a, 2.), Cic. Att. 3, 18, 1; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 2, where the cum clause is relative; v. E.: Romae haud minus terroris... erat quam fuerat biennio ante cum castra Punica objecta Romanis moenibus fuerant (C. 3. a. a, 1.), Liv. 27, 44, 1; so id. 5, 28, 1; 26, 40, 17; 44, 10, 1.—c.If the clause indicates that the time of the main action is a period, subsequent to that of the action designated by the pluperfect:3.nam tum cum in Asia res magnas permulti amiserant, scimus Romae, solutione impedita, fidem concidisse,
Cic. Imp. Pomp. 7, 19:cum ea consecutus nondum eram... tamen ista vestra nomina numquam sum admiratus,
id. Fam. 3, 7, 5; id. Verr. 2, 5, 69, § 178; id. Inv. 2, 42, 124; Caes. B. G. 7, 35; Liv. 24, 7, 1 sq.; Nep. Dat. 6, 5; Curt. 9, 10, 12; Verg. A. 5, 42.—If both predicates denote repeated action, the anterior clause with cum has the pluperf. indic. or subj.a.With pluperf. indic.(α).With principal predicate in imperf. indic. (so almost always in Cicero and Caesar; not in the poets, nor in Vell., Val. Max., Tac., Suet., or Plin.), whenever:(β).cum ad aliquod oppidum venerat, eadem lectica usque ad cubiculum deferebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27; 2, 1, 46, § 120; 2, 3, 67, § 156; 2, 4, 61, § 137; 2, 5, 10, § 27; id. Fl. 7, 16; 10, 21; id. Agr. 2, 26, 68; id. Or. 32, 113; id. Brut. 24, 93:(Cassi vellaunus) cum equitatus noster se in agros ejecerat, essedarios ex silvis emittebat,
Caes. B. G. 5, 19; 3, 14; 3, 15; 4, 7; 5, 35; 7, 22; id. B. C. 1, 58; Sall. J. 92, 8; 44, 4:cum comminus venerant, gladiis a velitibus trucidabantur,
Liv. 38, 21, 12; Nep. Epam. 3, 6; Sen. Ep. 11, 4; Curt. 3, 10, 8; 3, 10, 11; Quint. 7, 1, 4; Gell. 15, 22, 5; 17, 18, 3; Gai Inst. 4, 15; Pacat. 9.—With principal predicate in perf. indic.:b.Pacuvius qui Syriam usu suam fecit, cum vino... sibi parentaverat,
Sen. Ep. 12, 8; 108, 14.—With pluperf. subj., an imperf. indic. in principal sentence:4.cum fossam latam cubiculari lecto circumdedisset, ejusque transitum... conjunxisset, eum ipse detorquebat,
Cic. Tusc. 5, 20, 59; id. Verr. 2, 3, 41, § 94:cum cohortes ex acie procucurrissent, Numidae... effugiebant, etc.,
Caes. B. C. 2, 41:cum in jus duci debitorem vidissent, undique convolabant,
Liv. 2, 27, 8; 25, 3, 11; 5, 48, 2.—In anterior clauses with imperf. subj.(α).When the principal clause expresses an immediate consequence ( = pluperf. subj.):(β).Demaratus cum audiret dominationem Cypseli confirmari, defugit patriam ( = cum audivisset),
Cic. Rep. 2, 19, 34; Caes. B. G. 5, 17 et saep.—Where both verbs relate to one transaction, especially in remarks and replies:(γ).(Epaminondas) cum gravi vulnere exanimari se videret, quaesivit salvusne esset clipeus, etc.,
Cic. Fin. 2, 30, 97:cum ex eo quaereretur quid esset dolus magnus, respondebat, etc.,
id. Off. 3. 14, 60; id. Or. 2, 69, 278; id. Rosc. Am. 25, 70; Liv. 3, 71, 4 et saep.—When the principal action takes place during the action of the dependent clause:5.qui cum unum jam et alterum diem desideraretur, neque in eis locis inveniretur... liberti Asuvii in eum invadunt, etc.,
Cic. Clu. 13, 38.—For the perf. indic. instead of pluperf. subj. v. C. 1. d. infra.C.In adverbial clauses of coincident time dependent on preterites ( = eo tempore quo), the clause with cum designating the time at which or during which the main action took place, when, as, while.[The theory of the use of tenses and moods in these clauses is not fully settled. The older grammarians require the indicative if cum denotes pure time, but the subjunctive if denoting cause or relations similar to cause. Zumpt and others acknowledge that the rule is frequently not observed, attributing this to the predilection of the Latin language for the subjunctive. Recently Hoffmann (Zeitpartikeln der Lateinischen Sprache, 1st ed. 1860; 2d ed. 1873) and Lubbert (Syntax von Quom, 1870) have advanced the theory that cum requires the indicative if denoting absolute time, but the subjunctive if denoting relative time. They define absolute time as time co-ordinate or parallel with, or logically independent of, the time of the principal action, which performs the function of a chronological date for the principal action, and they consider it as a criterion that the clause might have constituted an independent sentence; while relative time is logically subordinate to the principal action. Hoffmann condenses his theory in the following words: cum with indicative names and describes the time at which the action of the principal sentence took place; cum with the subjunctive, on the contrary, designates the point of time at which, or the space of time during which, the action expressed in the principal sentence commenced or ended. The chief objections to this theory are: (1) Its vagueness.—(2) The facts that in many instances cum with the subjunctive clearly dates the main action (C. 3. a. b, 2, and 4.; C. 3. a. 5.; C. 3. b. b, 3. and 5.; C. 3. b. g infra); that many of the subjunctive clauses with cum may be transformed into independent sentences (C. 3. b. b, 2. and 3. infra); that many indicative clauses with cum are logically subordinate to the main action (C. 3. a. a, 2. infra), and that when both moods are used in two co-ordinated clauses with cum belonging to the same main sentence, Hoffmann must account for the difference of the moods by explanations not drawn from his theory (Cic. Agr. 2, 64, 64; id. Clu. 30, 83; id. Div. 1, 43, 97; id. Fin. 2, 19, 61; id. de Or. 67, 272; Caes. B. C. 2, 17; Liv. 6, 40, 17; 30, 44, 10).—(3) The impossibility of clearly drawing the line between logical co-ordination and subordination; and the fact that, wherever it is drawn, there will be many passages not accounted for (cf. 1. init. and many passages under C. 3. a. a, 3.; C. 3. a. d; C. 3. b. g, etc.).—(4) That the supposed use of cum with the imperfect indicative is inconsistent with the received doctrine that the imperfect always designates a time relative to another time—a difficulty not satisfactorily met by Hoffman's assumption of an aoristic imperfect.]GENERAL RULE.—The predicate after cum is in the perfect indicative (or historical present) if the action is conceived as a point of time coincident with the time of the main action. It is either in the imperfect indicative or in the imperfect subjunctive if the action is conceived as occupying a period of time within which the main action took place (e. g.:1.quid enim meus frater ab arte adjuvari potuit, cum... furem se videre respondit? Quid in omni oratione Crassus... cum pro Cn. Plancio diceret?
Cic. de Or. 2, 54, 220;where dicebat might stand for diceret, but not responderet for respondit: cum ad tribum Polliam ventum est, et praeco cunctaretur, etc.,
Liv. 29, 37, 8; cf.:cum tecum Ephesi collocutus sum,
Cic. Fam. 13, 55, 1; and:cum te Puteolis prosequerer,
id. ib. 3, 10, 8: cum primum lex coepta ferri est, Liv 3, 14, 4; and: cum [p. 492] ferretur lex, id. 5, 30, 4;also,
Cic. Fam. 4, 3, 1, and Liv. 3, 58, 7).Both predicates in the perf. indic. (or histor. pres.), both clauses denoting points of time (the principal predicate may be in any verbal form implying a perfect).a.The clause expressing a momentary action:b.posticulum hoc recepit quom aedis vendidit, Flaut. Trin. 1, 2, 157: scilicet qui dudum tecum venit cum pallam mihi Detulisti,
id. Men. 2, 3, 46; prol. 62; id. Poen. 4, 2, 82; id. Ep. 2, 2, 33; Ter. Hec. 4, 1, 57; id. Heaut. 2, 3, 21 et saep.:non tum cum emisti fundum Tusculanum, in leporario apri fuerunt,
Varr. R. R. 3, 3, 8:in judiciis quanta vis esset didicit cum est absolutus,
Cic. Tog. Cand. Fragm. 4:per tuas statuas vero cum dixit, vehementer risimus,
id. de Or. 2, 59, 242:cum occiditur Sex. Roscius, (servi) ibidem fuerunt,
id. Rosc. Am. 41, 120; id. Verr. 2, 2, 29, § 70; 1, 4, 11; 2, 2, 66, § 160; 2, 3, 47, § 112; id. Caecin. 29, 85; id. Sest. 55, 157; id. Phil. 2, 9, 21; id. Rep. 6, 22, 24; id. Fam. 9, 15, 2; id. Att. 2, 1, 5 et saep.:tunc flesse decuit cum adempta sunt nobis arma,
Liv. 3, 55, 10; 10, 6, 8; 28, 42, 14; 42, 46, 1; Vitr. 2, 8, 12; 2, 1, 7; 2, 9, 15;6, 7, 4: semel dumtaxat vultum mutavit, tunc cum... anulum in profundum dejecit,
Val. Max. 6, 9, 6; 8, 8, ext. 1; 9, 1, ext. 1;9, 8, 1: rerum natura... cum visum est deinde, (filium tuum) repetiit,
Sen. Cons. Polyb. 10, 4; 11, 2; id. Q. N. 1, 11, 3; 6, 25, 4:accepimus et serpentem latrasse cum pulsus est regno Tarquinius,
Plin. 8, 41, 63, § 153; 2, 24, 22, § 90; 2, 52, 53, § 139; Suet. Claud. 21; Hor. S. 2, 3, 61; Ov. Tr. 5, 11, 8; Tib. 3, 5, 18; Mart. 5, 49, 9.—So, cum primum, when first, the first time that, as soon as:jube vinum dari: jam dudum factum'st quom primum bibi,
Plaut. As. 5, 2, 40; id. Cas. prol. 17; Ter. Hec. alt. prol. 31; id. And. prol. 1; id. Eun. 3, 3, 4:Pompeius cum primum contionem habuit... ostendit, etc.,
Cic. Verr. 1, 15, 45; id. Fam. 2, 9, 1; Liv. 3, 55, 10; 25, 6, 2; 25, 29, 4; 31, 3, 1; 40, 8, 1; 42, 34, 3; Curt. 6, 11, 23; but with imperf. subj. when referring to a per. of time:ipse cum primum pabuli copia esse inciperet, ad exercitum venit,
Caes. B. G. 2, 2.—In the poets and later writers, the imperf. subj. often occurs where classic prose has the perf. indic.:effice ut idem status sit cum exigis qui fuit cum promitterem,
Sen. Ben. 4, 39, 4:tum lacrimare debueras cum equo calcaria subderes,
Curt. 7, 2, 6; Suet. Claud. 6; Ov. P. 4, 12, 28.—If the clause denotes a state, condition, or action of longer duration, it takes the perf. indic. if asserted as a complete fact without regard to what happened during its progress (virtual point of time):c.in quem Juppiter se convertit cum exportavit per mare... Europen,
Varr. R. R. 2, 5, 5:ne cum in Sicilia quidem (bellum) fuit... pars ejus belli in Italiam ulla pervasit,
Cic. Verr. 2, 5, 2, § 6:nempe eo (lituo) Romulus regiones direxit tum cum urbem condidit,
id. Div. 1, 17, 30; id. Verr. 2, 3, 54, § 125; id. Lig. 7, 20; id. Rep. 3, 32, 44:non tibi, cum in conspectu Roma fuit, succurrit? etc.,
Liv. 2, 40, 7; 34, 3, 7; Nep. Iphicr. 2, 4; id. Pelop. 4, 3.—With perf. indic., by the time when, before, referring to facts which actually occurred before the action of the principal sentence:d.ab Anaximandro moniti Lacedaemonii sunt ut urbem... linquerent, quod terrae motus instaret, tum cum... urbs tota corruit,
Cic. Div. 1, 50, 112; Liv. 22, 36, 4; 34, 31, 15; Prop. 2, 32 (3, 30), 53.—With perf. indic. when actions in immediate sequence are represented as coincident:2.ad quem cum accessimus, Appio, subridens, Recipis nos, inquit, etc.,
Varr. R. R. 3, 2, 2:me primus dolor percussit, Cotta cum est expulsus,
Cic. Brut. 89, 303:itaque ne tum quidem cum classem perdidisti, Mamertinis navem imperare ausus es,
id. Verr. 2, 5, 23, § 59:haec cum facta sunt in concilio, magna spe et laetitia omnium discessum est,
Caes. B. C. 3, 87:cum Thessalos in armis esse nuntiatum est, Ap. Claudium... senatus misit,
Liv. 42, 5, 8:Gracchus cum ex Sardinia rediit, orationem ad populum habuit,
Gell. 15, 12, 1; Cic. Imp. Pomp. 1, 2; id. Deiot. 6, 17; id. Top. 16, 61; id. Div. 1, 43, 98; id. Fam. 5, 21, 2; Liv. 4, 44, 10; 4, 60, 8; 9, 25, 2; 22, 14, 12; Nep. Dat. 11, 1; Suet. Caes. 31; Gell. 1, 23, 5; Prop. 3, 20, 37 (4, 21, 7).—Hence a perf. indic. in co-ordination with pluperf. subj.: cum sol nocte visus esset... et cum caelum discessisse visum est (decemviri ad libros ire jussi sunt), Cic. Div. 1, 43, 97.—With a perf. indic. (or histor. pres.), the principal predicate in imperf.a.The action falling within the time of the principal predicate:b.set Stalagmus quojus erat tunc nationis, quom hinc abit?
Plaut. Capt. 4, 2, 107; id. Rud. 3, 6, 9; Ter. Eun. 2, 3, 51:haec Crassi oratio cum edita est, quattuor et triginta tum habebat annos, etc.,
Cic. Brut. 43, 161:eo cum venio, praetor quiescebat,
id. Verr. 2, 4, 14, § 32; 2, 5, 69, § 178; id. Fl. 13, 20; id. Pis. 1, 2; id. Lig. 1, 3; id. Phil. 2, 21, 52; 3, 4, 11; id. Fam. 13, 35, 2; id. Att. 6, 1, 13:cum Caesari in Galliam venit, alterius factionis principes erant Aedui, alterius Sequani,
Caes. B. G. 6, 12; Sall. J. 71, 1:cum haec accepta clades est, jam C. Horatius et T. Menenius consules erant,
Liv. 2, 51, 1; 21, 39, 4; 23, 49, 5; 28, 27, 14; 34, 16, 6;45, 39, 1: merito me non adgnoscis, nam cum hoc factum est, integer eram,
Sen. Ben. 5, 24, 3.—Post-class. writers generally use imperf. subj.:beneficium ei videberis dedisse cui tunc inimicissimus eras cum dares?
Sen. Ben. 5, 19, 7:bona quoque, quae tunc habuit cum damnaretur, publicabuntur,
Dig. 28, 18, § 1:pauper Fabricius (erat) Pyrrhi cum sperneret aurum,
Claud. IV. Cons. Hon. 413.—The action strictly anterior to the principal sentence, rare (1. d.): nam quod conabar cum interventum'st dicere, nunc expedibo, Pac. ap. Non. p. 505, 3 (Trag. Rel. v. 65 Rib.):3.cum est ad nos adlatum de temeritate eorum, etc., cetera mihi facillima videbantur... multaque mihi veniebant in mentem, etc.,
Cic. Fam. 3, 10, 1; Sall. C. 51, 32; Verg. A. 6, 515; id. E. 3, 14.—The predicate after cum conceived as a period or space of time (including repeated action) is either in the imperf. indic. or imperf. subj. [In ante-classical writers and Cicero the imperf. indic. very frequent, and largely prevailing over the subj., except that when the principal predicate denotes a point of time (with perf.), Cicero commonly uses the subj.; the imperf. indic. occurs in Cicero 241 times; in Caesar once with the force of a relativeclause (B. G. 1, 40, 5), and 3 times of repeated action; in Nep. once of repeated action (Att. 9, 6); in Sall. twice (J. 31, 20; id. H. 1, 48, 6 Dietsch); in Liv. 22 times; in Verg. 4 times; in Ovid twice; in Tib. twice; in Prop. 3 times; in Val. Max. twice; then it disappears (except once each in Tac. and Mart.), but reappears in Gaius (3 times), Gellius (twice), and the Gallic panegyrists (several times)].a.Both predicates denoting spaces of time, the principal predicate always in the imperf. indic. unless the mood is changed by other influences.(α).Cum with the imperf. indic. (1) In express or implied opposition to other periods of time, esp. with tum or tunc:(β).eademne erat haec disciplina tibi quom tu adulescens eras?
Plaut. Bacch. 3, 3, 17:alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?
Ter. And. 3, 3, 13; Plaut. Capt. 2, 1, 50; id. Most. 1, 3, 64; id. Mil. 2, 2, 26; Ter. And. 1, 1, 69; Enn. ap. Cic. Brut. 19, 76 (Ann. v. 222 Vahl.):qui cum plures erant, paucis nobis exaequari non poterant, hi postquam pauciores sunt, etc.,
Auct. Her. 4, 18, 25:qui (Pompeius) cum omnes Caesarem metuebamus ipse eum diligebat, postquam ille metuere coepit, etc.,
Cic. Att. 8, 1, 4:res per eosdem creditores per quos cum tu aderas agebatur,
id. Fam. 1, 1, 1 (cf.:Senatus consultum factum est de ambitu in Afranii sententiam quam ego dixeram cum tu adesses,
id. Q. Fr. 2, 9, 3):Trebellium valde jam diligit: oderat tum cum ille tabulis novis adversabatur,
id. Phil. 6, 4, 11:non tam id sentiebam cum fruebar, quam tunc cum carebam,
id. Red. Quir. 1, 3:etenim tunc esset hoc animadvertendum cum classis Syracusis proficiebatur,
id. Verr. 2, 5, 43, § 111 (so 111 times in Cicero, including the instances where the principal predicate is in the perf.):cum captivis redemptio negabatur, nos vulgo homines laudabant, nunc deteriore condicione sumus, etc.,
Liv. 25, 6, 14; 10, 7, 2; 33, 34, 3; 34, 4, 10; 44, 36, 8; 45, 38, 1; Ov. P. 2, 6, 9; id. M. 13, 473; Val. Max. 6, 3, 1; 4, 1, 10; Mart. 12, 70, 10; Gai Inst. 1, 184; Eum. Grat. Act. 6; cf.: cur eum, cum in consilium iretur, Cluentius et Canutius abesse patiebantur? Cur cum in consilium mittebant, Stajenum judicem qui pecuniam dederant, non requirebant? Cic. Clu. 30, 83 (cum iretur, of the time when the judges retired; cum mittebant, of the previous time, when the parties were asked about the closing of the case; opp. cum iretur).—Poets, even in the class. per., sometimes use the subj. in dependence upon the indic.:hic subito quantus cum viveret esse solebat, Exit humo,
Ov. M. 13, 441. —(2) The principal predicate denoting a mental act or reflection occasioned by, or accompanying the action of the clause with cum (mostly ante-class. and in Cicero):desipiebam mentis cum illa scripta mittebam tibi,
Plaut. Ep. 1, 2, 35; id. Aul. 2, 2, 1; id. Ps. 1, 5, 86:sed tu cum et tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas, et cum eis praedabare, et... non statuebas tibi rationem esse reddendam?
Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29:illas res tantas cum gerebam, non mihi mors, non exsilium ob oculos versabatur?
id. Sest. 21, 47; id. Cat. 3, 1, 3; 3, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 10, § 26; 2, 2, 13, § 33; 2, 2, 35, § 86; 2, 3, 86, § 198; 2, 5, 21, § 54; id. Fl. 1, 1; id. Deiot. 1, 3; 8, 23; id. Pis. 24, 56 and 57; id. Ac. 2, 28, 89; id. Or. 13, 41; id. Tusc. 2, 15, 43; id. Fam. 7, 9, 5 (22 times); Sall. H. 1, 48, 6 Dietsch (cf.:num P. Decius cum se devoveret, et equo admisso in mediam aciem Latinorum inruebat, aliquid... cogitabat?
Cic. Fin. 2, 19, 61; cum se devoveret explains the circumstances of inruebat; hence acc. to 3. a. b, 2. in subj.; cf. Madv. ad loc., who reads devoverat).—(3) If the predicate after cum has a meaning peculiar to the imperf. indic., which by the use of the subj. would be effaced: quod erat os tuum, cum videbas eos homines, quorum ex bonis istum anulus aureus donabas? (descriptive imperf.) Cic. Verr. 2, 3, 80, § 187; so,fulgentis gladios hostium videbant Decii, cum in aciem eorum inruebant,
id. Tusc. 2, 24, 59: cum de plebe consulem non accipiebat ( = accipere nolebat, conative imperf.), id. Brut. 14, 55:cum vim quae esset in sensibus explicabamus, etc.,
id. Ac. 2, 12, 37 (the verbum dicendi refers to a certain stage in the discourse, for which Cicero uses the imperf. indic. in independent sentences, e. g. N. D. 3, 29, 71; 3, 6, 15; de Or. 1, 53, 230; 2, 19, 83; 2, 84, 341); so,equidem... risum vix tenebam, cum Attico Lysiae Catonem nostrum comparabas,
id. Brut. 8, 293:cum censebam,
id. de Or. 1, 62, 264:cum dicebam,
id. Fam. 6, 1, 5:cum ponebas,
id. Fin. 2, 19, 63; so esp. in Cicero's letters the phrase cum haec scribebam = while I am writing this, to preserve the meaning of an epistolary tense, referring to a state, condition, or action in progress at the time of writing the letter:res, cum haec scribebam, erat in extremum adducta discrimen,
id. Fam. 12, 6, 2; 3, 12, 2; 5, 12, 2; 6, 4, 1; id. Att. 5, 20, 5 et saep.; cum haec scriberem, scripsissem, scripsi, are not epistolary tenses, but refer to events happening after the letter or part of it was finished, = when I wrote, had written, id. ib. 2, 15, 3; 10, 4, 7; 4, 10, 2; id. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 5; 8, 13, 2;sometimes cum dabam = cum scribebam,
Cic. Fam. 12, 16, 3 (but cf.:cum scriberem, as epistolary tense, in oblique discourse,
id. Att. 15, 13, 7).—(4) The coincidence in time of two actions is made emphatic, = eo ipso tempore quo:tum cum insula Delos... nihil timebat, non modo provinciis sed etiam Appia via jam carebamus,
Cic. Imp. Pomp. 18, 55; id. Phil. 1, 15, 36; 13, 8, 17; id. Sull. 10, 31; id. Tusc. 2, 8, 20; id. Off. 3, 27, 100; id. Dom. 45, 118.—The predicate after cum is in the imperf. subj. (1) To impart to the clause a causal, adversative or concessive meaning besides the temporal relation:(γ).antea cum equester ordo judicaret, improbi magistratus in provinciis inserviebant publicanis (a logical consequence),
Cic. Verr. 2, 3, 41, § 94:sed cum jam honores (Hortensii) et illa senior auctoritas gravius quiddam requireret, remanebat idem (dicendi genus) nec decebat idem,
id. Brut. 95, 327; id. Phil. 1, 1, 1; id. Rosc. Am. 15, 42; 16, 45; id. Pis. 10, 2; Liv. 25, 13, 1; 26, 5, 1.—(2) To indicate circumstances under which the main action took place, and by which it is explained:Flaminius, cum tripudio auspicaretur, pullarius diem differebat, etc.,
Cic. Div. 1, 35, 77: [p. 493] equidem cum peterem magistratum, solebam in prensando dimittere a me Scaevolam, id. de Or. 1, 24, 112; id. Inv. 2, 17, 52; Liv. 41, 1, 2 (cf. 3. b. b, 3.).—(3) To describe the locality of the main action: quom essem in provincia legatus, quam plures ad praetores et consules vinum honorarium dabant, Cato ap. Isid. Orig. 20, 3, 8:Zenonem cum Athenis essem audiebam frequenter,
Cic. N. D. 1, 21, 59; 1, 28, 79; id. Tusc. 2, 14, 34; id. Fam. 3, 8, 5; id. Att. 2, 11, 1; 12, 5, 4; 16, 14, 1; id. Verr. 2, 4, 12, § 29; Liv. 5, 54, 3 (cf. 3. b. b, 4.).—(4) To designate the time of the main action as a condition:cum ageremus vitae supremum diem, scribebamus hoc,
Cic. Fin. 4, 27, 54:cum jam in exitu annus esset, Q. Marcius... magistratu abiturus erat,
Liv. 39, 23, 1 (cf. 3. b. b, 5.).—If both the clause with cum and the principal predicate denote repeated action, the predicate with cum in class. prose is in the imperf. indic. or subj. according to the rules under a and b; the principal predicate being always in the imperf. indic.; but in ante-class. writers cum has always the imperf. indic. (1) Imperf. indic.:(δ).tum mi aedes quoque arridebant, quom ad te veniebam, tuae,
Plaut. As. 1, 3, 55; id. Am. 1, 1, 45; id. Rud. 4, 7, 25 sqq.; Ter. Eun. 2, 3, 19; Cinc. de Re Mil. ap. Gell. 16, 4, 5; Asell. ap. Gell. 2, 13, 4; Cic. Att. 2, 7, 4; id. Verr. 2, 2, 13, § 34; Caes. B. C. 1, 79, 2; Gai Inst. 2, 101; Pacat. Pan. 9 fin.:cum a nostro Catone laudabar vel reprehendi me a ceteris facile patiebar,
Cic. Or. 13, 41; so Nep. Att. 9, 6.—To distinguish from adversative relations, as Cic. Rosc. Com. 3, 9; id. Att. 12, 39, 2; id. de Or. 1, 14, 62; Caes. B. C. 3, 44, 6; Gai Inst. 2, 254.—If only the clause with cum, but not the principal predicate, denotes repeated action, the latter is in the perf., the former in imperf. indic., Caes. B. C. 2, 17; Cic. Arch. 5, 10.—(2) Imperf. subj., mostly denoting circumstances to explain the main action: cum dilectus antiquitus fieret... tribunus militaris adigebat, etc., Cinc. de Re Mil. ap. Gell. 16, 4, 2:Hortensius cum partiretur tecum causas, prorogandi locum semper tibi relinquebat,
Cic. Brut. 51, 190; id. Div. 1, 45, 102; id. de Or. 1, 54, 232; id. Brut. 62, 222; Liv. 3, 66, 2; 5, 25, 12:ex hoc effectos panes, cum in colloquiis Pompeiani famem nostris objectarent, vulgo in eos jaciebant (causal),
Caes. B. C. 3, 48; Cic. Fin. 2, 19, 62; so,according to class. usage,
Sen. Ep. 86, 11; Curt. 5, 2, 7; 6, 5, 18; 7, 3, 13; Suet. Caes. 65;contrary to class. usage,
Val. Max. 3, 6, 6; Sen. Ep. 30, 7; 77, 8; Tac. H. 2, 91; Spart. Had. 18. —In other instances (which are rare), both moods occur, either without any discrimination, or for special reasons. (1) Ante-class.:b.nam quom modo exibat foras, ad portum se aibat ire,
Plaut. Rud. 2, 2, 2. —(2) Class.:ut, cum L. Opimii causam defendebat, C. Carbo nihil de Gracchi nece negabat, sed id jure factum esse dicebat,
Cic. de Or. 2, 25, 106 (cf.:nuper cum ego C. Sergii Oratae... causam defenderem, nonne omnis nostra in jure versata defensio est?
id. ib. 1, 39, 178; in each of these sentences the clause with cum sustains exactly the same relation to the principal predicate; but the former has the imperf. in the principal sentence, and in this connection Cic. prefers the indic. after cum):similiter arbitror... illum (oratorem) de toto illo genere non plus quaesiturum esse, quid dicat, quam Polycletum illum, cum Herculem fingebat, quem ad modum pellem aut hydram fingeret (fingebat, for euphony, in view of the foll. fingeret),
id. de Or. 2, 16, 70; cf.:nec vero ille artifex cum faceret Jovis formam... contemplabatur aliquem, e quo similitudinem duceret,
id. Or. 2, 9.—Without assignable reason:casu, cum legerem tuas litteras, Hirtius erat apud me,
Cic. Att. 15, 1, 2; cf.:Hasdrubal tum forte cum haec gerebantur, apud Syphacem erat,
Liv. 29, 31, 1:cum haec Romae agebantur, Chalcide Antiochus ipse sollicitabat civitatium animos, etc.,
id. 36, 5, 1; cf.:cum haec in Hispania gererentur, comitiorum jam appetebat dies,
id. 35, 8, 1 (Weissenb. gerebantur):cum haec agebantur, Chalcide erat Antiochus,
id. 36, 15, 1; cf.:cum haec agerentur jam consul via Labicana ad fanum Quietis erat,
id. 4, 41, 8; 35, 2, 1.—(3) PostAug. writers almost always use imperf. subj., disregarding the class. usage: ipsa fruebatur arte cum pingeret (cf. a, 2.), Sen. Ep. 9, 7; id. Cons. Marc. 23, 3; Plin. Pan. 34:tunc erat mendacio locus cum ignota essent externa... nunc vero, etc. (opposition of times),
Sen. Q. N. 4, 2, 24; so id. Ep. 97, 9; Mart. 2, 61, 1; cf. Don. ad Ter. And. 3, 3, 13 (3. a. a, 1. supra):cum haec proderem habebant et Caesares juvenes sturnum, etc.,
Plin. 10, 41, 59, § 120.—If the principal predicate denotes a point of time, and the predicate with cum a period of time, the former is in the perf. indic. unless changed by construction; the latter(α).In the imperf. indic., according to the rules a. a, except 2. (1) When the time of the cum clause is opposed to other periods of time:(β).res quom animam agebat tum esse offusam oportuit,
Plaut. Trin. 4, 3, 85; id. Truc. 4, 2, 20; id. Ep. 3, 3, 50 (3, 4, 21); id. Most. 5, 1, 68:quod cum res agebatur nemo in me dixit, id tot annis post tu es inventus qui diceres?
Cic. Phil. 2, 9, 22; id. Rep. 2, 23, 43; id. Div. 1, 41, 92; 1, 45, 101; id. Ac. 2, 28, 90; id. Quint. 19, 60; 17, 54; 19, 61; id. Verr. 2, 3, 90, § 210 et saep.; Liv. 22, 60, 25; Verg. A. 4, 597; Tib. 1, 10, 8; 1, 10, 19; Prop. 2, 1, 31; 5 (4), 10, 24.—The subj. may be used if the principal action is represented as a consequence or result:o, Astaphium, haut isto modo solita's me ante appellare, Sed blande, quom illuc quod aput vos nunc est, aput me haberem,
Plaut. Truc. 1, 2, 60 (Lubbert conjectures habebam); Cic. Off. 2, 1, 2 and 3; id. Fin. 4, 27, 54; id. Rosc. Am. 4, 11; id. Verr. 2, 3, 57, § 130; id. Mur. 3, 8; Liv. 5, 53, 9; 10, 6, 9; 43, 21, 1;44, 39, 7.— Hence the mood may change in co-ordinate clauses: tum, cum haberet haec res publica Luscinos, Calatinos, etc., homines... patientia paupertatis ornatos, et tum, cum erant Catones, Phili, etc., tamen hujusce modi res commissa nemini est (haberet, concessive),
Cic. Agr. 2, 24, 64.—(2) To make emphatic the coincidence of time, = eo ipso tempore (a. a, 4.):cum is triumphus de Liguribus agebatur, Ligures... coloniam ipsam ceperunt,
Liv. 41, 14, 1; Cic. Sest. 26, 56; id. Phil. 2, 36, 90; id. Div. 2, 1, 3; id. Verr. 2, 5, 37, § 97; id. Att. 1, 4, 1.—(3) To preserve the peculiar force of the imperf. indic. (a. a, 3.): cum iste jam decedebat, ejus modi litteras ad eos misit, etc. (conative imperf.), Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:cum Africanus censor tribu movebat centurionem... inquit,
id. de Or. 2, 67, 272 (cf.:cum (censor) M. Antistio equum ademisset,
id. ib. 2, 71, 287).—With the imperf. subj. (1) Always when cum means while (time during which): quomque caput caderet, carmen tuba sola peregit et, etc., Enn. ap. Lact. ad Stat. Th. 11, 56 (Ann. v. 508 Vahl.):(γ).magistratus quom ibi adesset, occepta'st agi,
Ter. Eun. prol. 22 (Lubbert conjectures adsedit); Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 106 Vahl.):Alexandrum uxor sua, cum simul cubaret, occidit,
Cic. Inv. 2, 49, 144:armati, cum sui utrosque adhortarentur... in medium inter duas acies procedunt,
Liv. 1, 25, 1; Varr. R. R. 2, 81; Auct. Her. 4, 52, 65; Cic. Brut. 3, 10; id. Clu. 62, 175; Caes. B. G. 2, 19; id. B. C. 3, 57; Liv. 1, 30, 8; 10, 30, 3 et saep.—(2) To connect a logical (causal, etc.) relation with the temporal meaning (a. b, 1.):cum ille Romuli senatus... temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam, populus id non tulit,
Cic. Rep. 2, 12, 23:an pater familiarissimis suis succensuit cum Sullam et defenderent et laudarent? (causal),
id. Sull. 17, 49:tum cum bello sociorum tota Italia arderet, homo non acerrimus... C. Norbanus in summo otio fuit (concessive),
id. Verr. 2, 5, 4, § 8:quibus rebus cum unus in civitate maxime floreret, incidit in eandem invidiam, etc. (adversative),
Nep. Cim. 3, 1:sed cum jam appropinquantium forma lemborum haud dubia esset... tunc injecta trepidatio est,
Liv. 44, 28, 10; Cic. Verr. 2, 3, 90, § 211; id. Clu. 31, 84; id. Mur. 3, 8; id. Phil. 3, 2, 3; id. Tusc. 1, 2, 4; Auct. Her. 4, 24, 33; Caes. B. C. 2, 7; Liv. 25, 9, 10; 21, 41, 12.—(3) To explain the main fact by circumstances:quem quidem hercle ego, in exilium quom iret, redduxi domum,
Plaut. Merc. 5, 4, 19:consule me, cum esset designatus tribunus, obtulit in discrimen vitam suam,
Cic. Sest. 28, 61:haec epistula est, quam nos, in aedibus Apronii cum litteras conquireremus, invenimus,
id. Verr. 2, 3, 66, § 154: Socrates, cum XXX. tyranni essent, pedem porta non extulit, id. Att. 8, 2, 4:Brundusii cum loquerer cum Phania, veni in eum sermonem ut dicerem, etc.,
id. Fam. 3, 5, 3:itaque, cum populum in curias triginta divideret, nomina earum (Sabinarum) curiis imposuit,
Liv. 1, 13, 6:Ap. Claudius, ovans cum in urbem iniret, decem milia pondo argenti, etc., in aerarium tulit,
id. 41, 28, 6; Cic. Clu. 20, 55; id. Phil. 12, 8, 20; id. Scaur. 47; id. Inv. 2, 31, 96; id. Tusc. 2, 22, 53; id. Div. 1, 52, 119; id. Off. 2, 8, 27; id. Or. 2, 55, 225 sq.; id. Fam. 1, 9, 13; 6, 6, 5; Liv. 1, 39, 4; 3, 63, 6; 4, 53, 11 et saep.—(4) To describe the place of the main action (a. a, 3.):cum essem in castris ad fluvium Pyramum, redditae mihi sunt uno tempore a te epistulae duae,
Cic. Fam. 3, 11, 1;so with cum essem (essemus, etc.),
id. ib. 2, 19, 1; 3, 4, 1; 13, 56, 1; id. Att. 1, 10, 1; 14, 19, 1; id. Ac. 1, 1, 1; id. Rep. 1, 39, 61; Varr. R. R. 3, 13; Caes. B. G. 4, 11 et saep.:Eumenes rex ab Roma cum in regnum rediret... mactatus est ( = on the journey),
Liv. 42, 40, 8:Agesilaus cum ex Aegypto reverteretur... in morbum implicitus decessit,
Nep. Ages. 8, 6.—The perf. indic. (cum fui, etc.) refers to temporary visits to a place:Gallo narravi, cum proxime Romae fui, quid audissem,
Cic. Att. 13, 49, 2:proxime cum in patria mea fui, venit ad me, etc.,
Plin. Ep. 4, 13, 3.—(5) To designate the time by natural occurrences (a. a, 4.):ipsi comprehensi a me, cum jam dilucesceret, deducuntur,
Cic. Cat. 3, 3, 6:cum advesperasceret, cum lucesceret,
id. Fam. 15, 4, 8:cum lux appropinquaret,
id. Tull. 9, 21:cum dies instaret,
id. Inv. 2, 31, 96:cum comitiorum tempus adpeteret,
Liv. 28, 10, 1:cum dies comitiorum adpropinquaret,
id. 3, 34, 7; 10, 13, 2.—But when a date is given as a point of time, the perf. indic. is used:cum ea dies venit,
Liv. 4, 44, 10; 6, 20, 4.—(6) When the action of the cum clause is interrupted or ended by the main action:cum hanc jam epistulam complicarem, tabellarii a vobis venerunt, etc.,
Cic. Q. Fr. 3, 1, 5, § 17:L. Octavius, cum multas jam causas diceret, adulescens est mortuus,
id. Brut. 68, 241:cum plures jam tribus dicto esse audientem pontifici duumvirum juberent... ultimum de caelo quod comitia turbaret intervenit,
Liv. 40, 42, 10:cum maxime conquereretur apud patres... repente strepitus ante curiam... auditur,
id. 8, 33, 4:haec cum maxime dissereret, intervenit Tarquinius,
id. 1, 50, 7;so with cum maxime,
Cic. Fam. 1, 5, a, 2; Liv. 23, 24, 6; 30, 33, 12.—(7) If the clause with cum has the force of a participial adjunct of the principal predicate (cum diceret = dicens, or dicendo):Caesarem saepe accusavit, cum adfirmaret illum numquam, dum haec natio viveret, sine cura futurum ( = adfirmans, or adfirmando),
Cic. Sest. 63, 132:Antigonus in proelio, cum adversus Seleucum dimicaret, occisus est ( = dimicans),
Nep. Reg. 3, 2:impulit ut cuperem habere, cum diceret,
Varr. R. R. 3, 2, 8; Cic. Q. Fr. 2, 9 (11), 3; id. Clu. 42, 119; 56, 153; id. pro Corn. Maj. Fragm. 16; id. Mil. 5, 12; id. de Or. 1, 57, 243; id. Or. 37, 129; id. Fin. 1, 5, 16; id. Inv. 2, 34, 105; Val. Max. 1, 2, ext. 1; Ov. P. 1, 9, 42.—(8) In the historians, in a summary reference to events already related:cum haec in Achaia atque apud Dyrrhachium gererentur... Caesar mittit, etc.,
Caes. B. C. 3, 57:cum civitas in opere ac labore adsiduo reficiendae urbis teneretur, interim Q. Fabio... dicta dies est,
Liv. 6, 1, 6:cum hic status in Boeotia esset, Perseus... misit,
id. 42, 56, 10; 33, 36, 1; 34, 22, 3; 38, 8, 1; 42, 64, 1; 45, 11, 1.—In all other cases the imperf. subj. is regularly used in class. prose, even if the action of the clause with cum is logically independent of the principal sentence:D.illum saepe audivi, hic, cum ego judicare jam aliquid possem, abfuit,
Cic. Brut. 71, 248: senatus consultum est factum de ambitu in Afranii sententiam, in quam ego dixeram, cum tu adesses. id. Q. Fr. 2, 7 (9), 3; so always (class.) with cum maxime, precisely when, just when:cum maxime haec in senatu agerentur, Canuleius... (ad populum) ita disseruit,
Liv. 4, 3, 1:cum maxime Capua circumvallaretur, Syracusarum oppugnatio ad finem venit,
id. 25, 23, 1.—In a very few instances the imperf. indic. occurs without apparent reason: an vero cum honos agebatur familiae vestrae... succensuit [p. 494] pater tuus cum Sullam defenderent (probably to distinguish the two cum clauses), Cic. Sull. 17, 49 (cf.:cum jus amicitiae, societatis, adfinitatis ageretur, cum, etc., eo tempore tu non modo non... retulisti, sed ne ipse quidem, etc.,
id. Quint. 16, 53):ille versus, qui in te erat collatus cum aedilitatem petebas,
id. Q. Fr. 1, 3, 8:cum ex oppido exportabatur (Dianae statua) quem conventum mulierum factum esse arbitramini?... Quid hoc tota Sicilia est clarius quam omnes convenisse cum Diana exportaretur ex oppido? etc.,
id. Verr. 2, 4, 35, § 77.—Poets and post-class. writers frequently disregard the class. usage, the former by using either mood instead of the other, the latter by the un-Ciceronian use of the subj.; v. Prop. 2, 9, 15; 5 (4), 4, 10; Tib. 1, 10, 16; Verg. A. 7, 148; 12, 735; Mart. 13, 122; Curt. 8, 12, 16; 9, 2, 24; Quint. 11, 1, 89; Plin. 36, 6, 5, § 46; Dig. 28, 1, 22, § 1; Gell. strangely uses an imperf. indic. where class. writers would use a subj.:sed ego, homines cum considerabam, alterum fidei, alterum probri plenum, nequaquam adduci potui ad absolvendum,
Gell. 14, 2, 10; cf.:cum secum reputavit,
Tac. A. 15, 54.In adverbial clauses denoting identity of action (if the principal sentence and the clause with cum denote not different actions, but one action, which, expressed by the latter clause, is by the principal sentence defined in its meaning and import, the clause with cum always takes the indic., except once or twice post-class., and almost always the same tense as the principal sentence), when, by, in, etc.1.The predicate in present:2.amice facis Quom me laudas,
Plaut. Most. 3, 2, 31; id. Poen. 3, 2, 12; 3, 5, 15; Ter. And. prol. 18; id. Ad. 1, 2, 16 et saep.:bene facitis cum venitis,
Auct. Her. 4, 50, 63:quae cum taces, nulla esse concedis,
Cic. Rosc. Am. 19, 54; 21, 58; id. Clu. 47, 132; Liv. 25, 6, 5 et saep.—With fut. (rare):3.cum igitur proferent aliquid hujusmodi... inventum proferent,
Cic. Inv. 1, 40, 75; id. Fl. 39, 99; Plin. Ep. 7, 24, 9.—With fut. perf. (rare):4.quod cum dederis, illud dederis ut is absolvatur,
Cic. Div. in Caecil. 7, 23; id. Lig. 12, 36; id. Part. Or. 39; Auct. Her. 4, 30, 41.—With perf.:5.fecisti furtum quom istaec flagitia me celavisti et patrem,
Plaut. Bacch. 1, 2, 60; 1, 2, 52; id. Cas. 4, 4, 18 (22); id. Capt. 2, 3, 52; Ter. Phorm. prol. 32 et saep.:loco ille motus est cum ex urbe est depulsus,
Cic. Cat. 2, 1, 1; id. Verr. 2, 5, 23, § 59; id. Fam. 11, 29, 2; id. Rosc. Am. 14, 39; Liv. 5, 49, 8; 9, 8, 4; Val. Max. 3, 7, ext. 1; Curt. 6, 10, 9; Quint. 1, 10, 47 et saep.—With histor. pres.:6.Orestes cum se defendit, in matrem confert crimen,
Auct. Her. 1, 15, 25.—With imperf.:7.cum grandiorem aetatem ad consulatum constituebant, adulescentiae temeritatem verebantur,
Cic. Phil. 5, 17, 47; 14, 10, 28; id. Fl. 33, 83; id. Lig. 6, 18; id. Fam. 6, 1, 3; id. Off. 3, 10, 40; id. Sen. 6, 15 et saep.—Imperf. with perf. ( poet. and post-class.;8.very rare): quid quod et ominibus certis prohibebar amori Indulgere meo, tum cum mihi ferre jubenti Excidit et fecit spes nostras cera caducas,
Ov. M. 9, 595 sq.; Val. Max. 9, 1, 5.—With pluperf. (very rare):* 9.exspectationem nobis non parvam attuleras cum scripseras, etc.,
Cic. Att. 3, 18, 1; id. Sest. 16, 37.—Pluperf. and imperf.:10.quod quidem tibi ostenderam cum a me Capuam reiciebam,
Cic. Att. 8, 11, D, 5.—Imperf. subj. (post-class.):11.tunc venena edebat bibebatque, cum immensis epulis non delectaretur tantum, sed gloriaretur,
Sen. Cons. Helv. 10, 10.—Often relatively added to nouns when a relative clause must be supplied:E.illa scelera... cum ejus domum evertisti, cujus, etc.,
which you committed when (by), Cic. Pis. 34, 83; id. Imp. Pomp. 12, 33; id. Verr. 2, 5, 13, § 33; Liv. 5, 3, 4; 23, 9, 11; 29, 17, 9.In relative clauses, = quo tempore, quo, etc.1.Dependent on nouns designating time, the mood follows the general rules of relative clauses.a.The principal sentence is a formal statement of indefinite time, with the copula (tempus fuit cum, or fuit cum, analogous to sunt qui, etc.); generally with subj., but sometimes indic., when sunt qui would take this mood.(α).With pres. or fut. indic.: nunc est profecto (i. e. tempus), interfici quom perpeti me possum (the ante-class. writers construe sunt qui with indic.), Ter. Eun. 3, 5, 3; id. And. 1, 1, 125:(β).jam aderit tempus quom sese etiam ipse oderit,
Plaut. Bacch. 3, 3, 12; Ter. Hec. 4, 1, 28.—With pres. subj.: nunc est ille dies quom gloria maxima sese nobis ostendat, si vivimus, sive morimur, Enn. ap. Prisc. 10, p. 880 P. (Ann. v. 383 Vahl.); so Plaut. Capt. 3, 3, 1:(γ).erit illud profecto tempus et illucescet aliquando dies cum... amicissimi benevolentiam desideres,
Cic. Mil. 25, 69; Val. Max. 6, 2, 9.—With preterites, indic., Plaut. Truc. 2, 4, 29:(δ).fuit quoddam tempus cum in agris homines bestiarum more vagabantur,
Cic. Inv. 1, 2, 2 (cf.:fuerunt alia genera qui... dicebant,
id. de Or. 3, 17, 62):fuit cum hoc dici poterat (potuisset would be hypothetical),
Liv. 7, 32, 13.—With preterites, subj., Ter. Heaut. 5, 4, 1:b.quod fuit tempus cum rura colerent homines,
Varr. R. R. 3, 1:ac fuit cum mihi quoque initium requiescendi concessum arbitrarer,
Cic. Or. 1, 1, 1; so id. Brut. 2, 7; Caes. B. G. 6, 24.—Attributively with nouns denoting time (tempus, dies, etc.), in ordinary sentences.(α).With pres. or fut. indic.:(β).incidunt saepe tempora cum ea commutantur,
Cic. Off. 1, 10, 31:longum illud tempus cum non ero, etc.,
id. Att. 12, 8, 1; id. Verr. 2, 5, 69, § 177; id. Quint. 2, 8; id. Sen. 23, 84.—With potential subj., Cic. Att. 3, 3.—With past tenses, indic., Plaut. Am. prol. 91; id. rud. 2, 6, 12; Ter. And. 5, 3, 12:(γ).atque ille eo tempore paruit cum parere senatui necesse erat,
Cic. Lig. 7, 20:memini noctis illius cum... pollicebar,
id. Planc. 42, 101; id. Phil. 2, 18, 45; 2, 35, 88; id. Imp. Pomp. 15, 44; id. Sest. 7, 15; 29, 62; id. Sull. 18, 52; id. Fam. 11, 8, 1; 11, 27, 3; id. de Or. 1, 11, 45; Sall. J. 31, 20; Ov. Tr. 4, 10, 6; Prop. 1, 10, 5; 1, 22, 5; Gell. 1, 23, 2 et saep.—So with nouns implying time:illa pugna quom, etc. ( = in qua),
Plaut. Poen. 2, 26;Marcellino Consule, cum ego... putabam ( = anno Marcellini, quo, etc.),
Cic. Att. 9, 9, 4:patrum nostrorum memoria cum exercitus videbatur ( = tempore quo),
Caes. B. G. 1, 40; Cic. Fam. 13, 1, 2; Liv. 6, 40, 17.—With preterites in subj., Ter. Hec. 4, 4, 30:c.accepit enim agrum iis temporibus cum jacerent pretia praediorum,
Cic. Rosc. Com. 12, 33; so id. Off. 2, 19, 65:numerandus est ille annus cum obmutuisset senatus?
id. Pis. 12, 26; so id. Verr. 2, 4, 35, § 77; id. Rep. 2, 37, 62; id. Font. 3, 6; Liv. 3, 65, 8:haec scripsi postridie ejus diei cum castra haberem Mopsuhestiae (cf. habebam, as epistolary tense),
Cic. Fam. 3, 8, 10.—If the clause does not define the noun, but is a co-ordinate designation of time, it follows the rule of adverbial clauses:eodem anno, cum omnia infida Romanis essent, Capuae quoque conjurationes factae,
while, Liv. 9, 26, 5; Cic. Rep. 2, 36, 61; id. de Or. 2, 3, 12; Liv. 8, 15, 1; 1, 41, 6.—Appositively added to temporal adverbs and to dates (heri, hodie, medius, tertius, olim, antea, quondam, nuper, olim, postea) following the rules of adverbial clauses:2.Crassus hodie, cum vos non adessetis, posuit idem, etc.,
Cic. de Or. 2, 10, 41:omnia quae a te nudius tertius dicta sunt, cum docere velles, etc.,
id. N. D. 3, 7, 18; id. Sest. 48, 103; id. Att. 4, 3, 2; id. Inv. 2, 1, 1; id. Rep. 1, 39, 61; Caes. B. C. 2, 17 et saep.—So with dates (always subj.. except with cum haec scribebam, or dabam):posteaquam Pompeius apud populum ad VIII. Id. Febr., cum pro Milone diceret, clamore convicioque jactatus est,
Cic. Fam. 1, 5, b, 1; 3, 3, 1; 3, 4, 1; 4, 2, 1; id. Att. 14, 19, 1.—The principal sentence defines a period of time during which the action of the clause has or had lasted, always with indic., and after the words defining the period, = per quod tempus, when, that, during which, while, etc.a.With pres., = Engl. pres. perf.(α).With cardinal, definite or indefinite. (1) Time in acc. (ante-class.):(β).hanc domum Jam multos annos est quom possideo,
that I have been the owner, Plaut. Aul. prol. 4; cf. id. Merc. 3, 1, 37.—(2) Time in nom.:anni sunt octo cum ista causa in ista meditatione versatur,
Cic. Clu. 30, 82; id. Or. 51, 171; id. Fam. 15, 14, 1; id. Div. 2, 36, 76.—With ordinals:(γ).vigesimus annus est, cum omnes scelerati me unum petunt,
Cic. Phil. 12, 10, 24; Verg. A. 5, 627; 3, 646.—With diu:b.jam diu'st quom ventri victum non datis,
Plaut. Am. 1, 1, 146; Gell. 1, 25, 12.—Perf. with negation, the principal predicate in pres. or logical perf., = Engl. pres. perf.:c.quia septem menses sunt quom in hasce aedes pedem Nemo intro tetulit,
Plaut. Most. 2, 2, 39; id. Men. 3, 1, 3; Prop. 3, 8, 33 (2, 16, 33. —With pluperf., the principal predicate in imperf.:d.permulti jam anni erant cum inter patricios magistratus tribunosque nulla certamina fuerant,
Liv. 9, 33, 3.—With imperf., the principal predicate in perf. or pluperf.:3.dies triginta aut plus in ea navi fui, Quom interea semper mortem exspectabam miser,
Ter. Hec. 3, 4, 7:unus et alter dies intercesserat, cum res parum certa videbatur,
Cic. Clu. 26, 72.—The principal sentence specifying a period of time which has or had elapsed since the action took place, = ex ejus tempore, since or after, always with indic.; the principal predicate pres. or logical perf., cum with perf. indic.a.With cardinals.(α).Time in acc. (ante-class.):(β).annos factum'st sedecim Quom conspicatus est primo crepusculo Puellam exponi,
Plaut. Cas. prol. 39; so probably id. Pers. 1, 3, 57; id. Trin. 2, 4, 1; id. Merc. 3, 1, 37.—With nom.:b.nondum centum et decem anni sunt cum de pecuniis repetundis lata lex est,
Cic. Off. 2, 21, 75; id. Fam. 15, 16, 3; id. Att. 9, 11, A, 2.—With diu or dudum:c.nam illi quidem haut sane diu'st quom dentes exciderunt,
Plaut. Merc. 3, 1, 42; id. As. 2, 1, 3; id. Trin. 4, 3, 3.—Peculiarly, cum referring to an action which was to be done after a period of time, before, at the end of which:4.omnino biduum supererat cum exercitui frumentum metiri oporteret,
Caes. B. G. 1, 23. —In inverted clauses, the principal sentence determining the time of the clause, cum ( = quo tempore) having the force of a relative; cum with the indic. always following the principal sentence; never in oblique discourse; very freq. in class. and post-class. writings (ante-class. only Plaut. Men. 5, 8, 3; Ter. Hec. 1, 2, 40; id. Eun. 4, 2, 5); principal sentence often with jam, vix, vixdum, nondum, tantum quod, and commodum; cum often with subito, repente, sometimes interim, tamen, etiamtum.a.Principal sentence defining time by temporal expressions.(α).Principal sentence with pluperf. (1) Cum with perf. or histor. pres.:(β).dies nondum decem intercesserant cum ille alter filius necatur,
Cic. Clu. 9, 28; id. Verr. 1, 2, 36; id. Or. 2, 21, 89; Ov. M. 9, 715; Plin. Pan. 91, 1.—(2) Cum with histor. inf., Sall. J. 98, 2.—Principal sentence with imperf. (1) Cum with perf. or histor. pres.:(γ).nondum lucebat cum Ameriae scitum est,
Cic. Rosc. Am. 34, 97; Liv. 21, 59, 5; 41, 26, 2; 22, 1, 1; 9, 33, 3; 9, 37, 5; Verg. G. 2, 340; Curt. 4, 3, 16; 5, 12, 6 al.—(2) Cum with imperf., Curt. 6, 7, 1.—Principal sentence with perf., cum with perf.:b.dies haud multi intercesserunt cum ex Leontinis praesidium... venerunt,
Liv. 24, 29, 1; 40, 48, 4.—Principal sentence not containing expressions of time; most freq. with pluperf. or imperf. in principal sentence, and perf. or histor. pres. in clause with cum, but (far more rarely) many other combinations occur.(α).Principal sentence with imperf., cum with perf.:(β).non dubitabat Minucius quin, etc., cum repente jubetur dicere,
Cic. Verr. 1, 2, 29, § 72:jamque hoc facere noctu adparabant cum matres familiae repente... procucurrerunt,
Caes. B. G. 7, 26, 3; Cic. Verr. 2, 3, 14, § 36; Liv. 1, 36, 1 (57 times); Verg. A. 1, 36 (26 times); Vell. 2, 28, 2; Sen. Ira, 1, 18, 3; Tac. A. 3, 1 (31 times); Curt. 3, 10, 1 (19 times); Plin. Ep. 6, 24, 2.—Principal sentence with pluperf., cum with perf. or histor. pres.:(γ).jam Sora capta erat cum consules prima luce advenere,
Liv. 9, 24, 13 (32 times); Cic. Clu. 9, 28 (14 times); Sall. J. 60, 6; Verg. A. 1, 586 (13 times); Tac. A. 1, 19 (13 times); Curt. 3, 10, 1 (18 times). —And cum with potential subj.:vix erat hoc plane imperatum cum illum spoliatum... videres,
Cic. Verr. 2, 4, 40, § 86.—Principal sentence with perf., Cic. Sest. 37, 39 (5 times); Liv. 2, 46, 3 (8 times).—(δ).Principal sentence with histor. inf., Liv. 5, 46, 1; Tac. A. 1, 11; 11, 16; Curt. 5, 9, 1; 9, 5, 1.—(ε).Principal sentence with histor. pres., Liv. 4, 32, 1 (3 times); Ov. M. 4, 695 (5 times).—(ζ).Cum with imperf., Cic. Verr. 1, 6, 17 (3 times); Sall. J. 51, 2; Liv. 44, 10, 6; Tac. A. 1, 51; 11, 26.—(η).Cum with [p. 495] histor. inf., Liv. 2, 27, 1; Tac. A. 2, 31 (6 times); Curt. 4, 4, 9.—(θ).Cum with pluperf., Liv. 2, 46, 3 (3 times); Ov. M. 14, 581; Verg. A. 2, 256 sq.—(κ).With logical perf., or logical perf. and pres. (rare):5.quam multi enim jam oratores commemorati sunt... cum tamen spisse ad Antonium Crassumque pervenimus,
Cic. Brut. 36, 138:jamque fuga timidum caput abdidit alte (coluber), Cum medii nexus extremaeque agmina caudae Solvuntur,
Verg. G. 3, 422.—In clauses added loosely or parenthetically to a preceding clause or to a substantive in it (the mood governed by the rules for relative clauses).a.When, on an occasion, on which, etc.(α).With perf. indic.:(β).Hortensium maxime probavi pro Messala dicentem, cum tu abfuisti,
Cic. Brut. 96, 328; id. Phil. 11, 8, 18; id. Dom. 9, 22; 53, 136; id. Fam. 13, 75, 1; Spart. Had. 3; Flor. 1, 18, 9 (1, 13, 19).—With imperf. indic.:(γ).num infitiari potes te illo ipso die meis praesidiis circumclusum commovere te non potuisse, cum tu nostra... caede contentum esse dicebas?
Cic. Cat. 1, 3, 7; id. Sest. 63, 131; id. Cael. 24, 59.—Cum with pres. indic., a past tense in principal sentence (mostly poet.):(δ).nox erat et placidum carpebant fessa soporem Corpora... cum medio volvuntur sidera lapsu, Cum tacet omnis ager, etc.,
Verg. A. 4, 522; 8, 407; 12, 114; id. E. 8, 15; Hor. S. 1, 10, 31; Plin. Ep. 6, 16, 22.—Imperf. subj.: qui... accensi nulla deinde vi sustineri potuere, cum compulsi in castra Romani rursus obsiderentur, in consequence of which ( = ita ut), Liv. 3, 5, 8.—(ε).So freq. cum quidem, always with indic.:b.sed uterque noster cedere cogebatur, cum quidem ille pollicitus est, se quod velletis esse facturum,
Cic. Phil. 9, 4, 9; id. Fl. 22, 53; id. Pis. 9, 21; 34, 83 and 84; id. Leg. 2, 6, 14; id. Sen. 4, 11; Suet. Caes. 50; Spart. Had. 9; id. Ael. Ver. 4.—Cum tamen, at which time however, and yet, while nevertheless, representing the principal sentence as concessive, analogous to qui tamen (v. tamen).(α).With indic., like qui tamen, always, except for particular reasons:(β).fit gemitus omnium et clamor, cum tamen a praesenti supplicio tuo continuit populus Romanus se, etc.,
Cic. Verr. 1, 5, 29, § 74; id. Pis. 12, 27; Liv. 6, 42, 11; Verg. A. 9, 513; Tac. H. 1, 62; so,cum nihilo magis,
Nep. Dat. 10, 3; passing over into inverted cum clauses (4. b.), as Sall. J. 98, 2; Liv. 27, 20, 11.—With subj., Cic. Phil. 2, 18, 45; id. Fam. 1, 9, 10; Liv. 4, 31, 6 (where the clause with cum is adverbial).—6.Cum interea (interim).a.Adverbial (rare).(α).Temporal with subj.; with subj. imperf., while, Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62; with pluperf. subj., after, id. ib. 1, 2, 9, § 25; id. Fam. 15, 43.—(β).Adversative, with subj., whereas during this time. (1) Pres.:b.simulat se eorum praesidio conflteri, cum interea aliud quiddam jam diu machinetur,
Cic. Verr. 1, 6, 15; Val. Max. 2, 9, 1; Sen. Q. N. 1, prol. 14.—(2) With perf. subj.:cum tu interim vero numquam significaris sententiam tuam,
Cic. Pis. 4, 9; id. Rosc. Am. 5, 11 dub.; Val. Max. 7, 8, 6.—(3) With imperf. subj., Cic. Sull. 5, 6; Plin. Pan. 76, 1.—Relative, always with indic., in class. writings always referring to a period during which, belonging,(α).To the attributive clauses (v. 2. supra). (1) In pres.:(β).anni sunt octo... cum interea Cluentianae pecuniae vestigium nullum invenitis,
Cic. Clu. 30, 82; Liv. 5, 54, 5; Plaut. Stich. 1, 1, 33.— (2) In imperf., Ter. Hec. 3, 4, 8 (2. c.).—To the inverted clauses (4.):(γ).tanta erat in his locis multitudo cum interim Rufio noster... hominem percussit,
Cic. Att. 5, 2, 2.—So probably: cum interim Gallus quidam processit, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 7; Cic. Fam. 3, 6, 5; id. Pis. 38, 92 sq.; id. Tusc. 4, 3, 6; Sall. J. 12, 5; 49, 4; Liv. 3, 37, 5; Val. Max. 8, 1, 3; 9, 7, 2; Sen. Ira, 2, 33, 4; Tac. H. 1, 60; with indefinite pres. indic. in both terms, Sen. Cons. Marc. 11, 5.—To the additional clauses (5.). (1) With perf. indic., Plaut. Men. 3, 1, 3; Flor. 4, 2, 69; 4, 12, 33; with inf. in oblique discourse, Liv. 4, 51, 4; 6, 27, 6.—(2) Post-Aug., and in Nep., = cum tamen (5. b.), while nevertheless, whereas, with pres. or perf. indic.:F.post Leuctricam pugnam Lacedaemonii se numquam refecerunt... cum interim Agesilaus non destitit patriam juvare,
Nep. Ages. 7, 1: cum interim Oedipodis ossa... colis, Val. Max. 5, 3, ext. 3; 3, 4, 5; 4, 4, 1; Quint. 10, 1, 18; 10, 1, 11; 12, 10, 67; Tac. H. 4, 42; Suet. Claud. 6; Flor. 4, 12, 33.In clauses completing the idea of the governing verb.1.After verbs of perception (videre, perspicere, audire, etc.; audivi cum diceres, etc. = audivi te dicentem).a.Dependent on verbs of seeing and feeling.(α).With indic.:(β).nam ipsi vident eorum quom auferimus bona ( = nos auferre or auferentes),
Plaut. Truc. 1, 2, 16; id. Poen. 3, 4, 13; id. Am. 5, 1, 19; id. Bacch. 3, 3, 65; id. Mil. 2, 6, 26:conspectum est cum obiit,
Liv. 5, 25, 3.—With subj.:b.is... numquam est conspectus cum veniret,
Cic. Sest. 59, 126:vidi... Cum tu terga dares,
Ov. M. 13, 224.—After verbs of hearing, always with subj.:c.L. Flaccum ego audivi cum diceret Caeciliam exisse, etc.,
Cic. Div. 1, 46, 104; id. Par. 6, 1, 45; id. de Or. 2, 6, 22; 2, 28, 129; 2, 33, 144; 2, 37, 155; 2, 90, 365; id. Brut. 27, 85; id. Fin. 5, 19, 54; id. Fam. 3, 7, 4; Sen. Ben. 5, 24, 1.—After memini, with indic. (sc. tempus):2.memini quom... haud audebat,
Plaut. Capt. 2, 2, 53:memini cum mihi desipere videbare,
Cic. Fam. 7, 28, 1.—With subj.:memini cum velles residere ferventissimo sole,
Sen. Ben. 5, 24, 1.—After verba adfectuum, with the force of quod, always with indic. (mostly ante-class.).a.Verbs of thanking:b.habeo gratiam tibi Quom copiam istam mi et potestatem facis,
Plaut. Capt. 2, 3, 14; id. Curc. 5, 3, 21; id. As. 3, 2, 2; id. Most. 2, 2, 2; id. Poen. 1, 2, 46; 5, 4, 84 (99); Ter. And. 4, 4, 32; id. Ad. 1, 2, 59:tibi maximas gratias ago, cum tantum litterae meae potuerunt, ut eis lectis, etc.,
Cic. Fam. 13, 24, 2.—Of congratulation:c.quom tu's aucta liberis... gratulor,
Plaut. Truc. 2, 4, 33; 2, 6, 35: L. Caesar, O mi Cicero, inquit, gratulor tibi cum tantum vales apud Dolabellam, etc., L. Caesar ap. Cic. Fam. 9, 14, 3; and ib. Att. 14, 17, A, 3.—Of rejoicing and grieving:d.quom istaec res tibi ex sententia Pulcre evenit, gaudeo,
Plaut. Rud. 5, 3, 10; id. Poen. 5, 5, 48:cum vero in C. Matii familiaritatem venisti, non dici potest quam valde gaudeam,
Cic. Fam. 7, 15, 2; Sall. J. 102, 5.—Dependent on optative sentences:G.di tibi bene faciant semper quom advocatus bene mi ades,
Plaut. Mil. 5, 26; id. Poen. 3, 3, 54; 3, 3, 74; Ter. Ad. 5, 7, 19.Elliptical usages (without predicate).1.Cum maxime.a.With ut: hanc Bacchidem Amabat, ut quom maxime, tum Pamphilus ( = ut amabat tum quom maxume amabat, as much as he ever did), Ter. Hec. 1, 2, 40:b.etiamne ea neglegamus, quae fiunt cum maxime, quae videmus?
Cic. Har. Resp. 15, 32.—Hence,By abbreviation: nunc cum maxime or cum maxime alone, now especially, just now: tum cum maxime, just then:2.nunc cum maxume operis aliquid facere credo,
Ter. Ad. 4, 1, 2; id. Phorm. 1, 4, 26; id. Heaut. 4, 5, 40:quae multos jam annos et nunc cum maxime filium interfectum cupit,
Cic. Clu. 5, 12:castra amissa, et tum cum maxime ardere,
Liv. 40, 32, 1; Curt. 3, 2, 17; Sen. Ira, 1, 16, 3; id. Ben. 3, 3, 3; id. Ep. 55, 1; 55, 11; 81, 7; Tac. Or. 16; 37; Eum. pro Schol. 4; Mamert. 2.—With maxime in adverbial clauses, just while, especially when, Cic. Att. 2, 15, 3; id. Off. 1, 13, 41; id. Fam. 1, 5, a, 2; Liv. 1, 50, 7; 2, 59, 7; 3, 25, 4; 3, 31, 3; 4, 3, 1; 8, 33, 4 et saep.—Similarly with other superlatives (post-class.):H.foliis ternis, aut, cum plurimum, quaternis,
at the utmost, Plin. 25, 10, 74, § 121; 18, 7, 10, § 60:cum tardissime,
id. 18, 7, 10, § 51:cum longissime,
Suet. Tib. 38.For co-ordinate clauses with cum... tum, v. tum, I. A. 3.II.Causal, since, because, as.A.Anteclass., chiefly with indic.1.With pres. indic.:2.hoc hic quidem homines tam brevem vitam colunt, Quom hasce herbas hujus modi in suom alvom congerunt,
because, Plaut. Ps. 3, 2, 34; id. Truc. 1, 2, 50; 2, 4, 8:edepol, merito esse iratum arbitror, Quom apud te tam parva'st ei fides,
since, id. Ps. 1, 5, 62; id. Most. 1, 1, 28; id. Truc. 2, 1, 32; Ter. Phorm. 1, 4, 30; id. Hec. 4, 1, 53.—With perf. indic.:3.praesertim quom is me dignum quoi concrederet Habuit, me habere honorem ejus ingenio decet,
Plaut. As. 1, 1, 66; Ter. And. 3, 2, 8.—With subj.a.By construction of principal sentence: adeon, me fuisse fungum ut qui illi crederem, Quom mi ipsum nomen ejus Clamaret, etc., Plaut. Bacch. 2, 3, 51; id. Capt. 1, 2, 37; Ter. Hec. 3, 2, 6; id. Eun. 3, 5, 18; 5, 2, 24.—b.Independent of such construction:B.jam istoc probior es meo quidem animo quom in amore temperes,
Plaut. Ep. 1, 2, 8 (bracketed by Goetz;Brix conjectures temperas): nil miror si lubenter tu hic eras, Quom ego servos quando aspicio hunc lacrumem quia dijungimur,
id. Mil. 4, 8, 18 Lorenz (Brix: quin ego... lacrumo; cf.Lubbert, Grammat. Stud. II. pp. 133, 137): Nam puerum injussu eredo non tollent meo, Praesertim in ea re quom sit mi adjutrix socrus,
Ter. Hec. 4, 4, 82; so id. Ad. 2, 1, 12.Class. and post-class., always with subj.1.With pres. subj.:2.cum ista sis auctoritate, non debes arripere maledictum ex trivio,
Cic. Mur. 6, 13:cum vita sine amicis insidiarum et metus plena sit, ratio ipsa monet amicitias comparare,
id. Fin. 1, 20, 66:quae cum ita sint, videamus, etc.,
id. Clu. 44, 123:quod cum ita sit, etc.,
id. Fam. 3, 1, 1; id. Mur. 1, 2; id. Arch. 5, 10; id. Off. 3, 3, 13; id. Rosc. Am. 8, 22; Liv. 7, 9, 5; 21, 21, 5 et saep.—With perf. subj.:3.cum inimicitiae fuerint numquam, opinio injuriae beneficiis sit exstincta... rei publicae providebo,
Cic. Prov. Cons. 20, 47; id. de Or. 1, 49, 214; the perf. subj. is often retained after a principal predicate in a past tense, id. Clu. 60, 167; id. Fam. 3, 8, 4.—With imperf. subj.a.Denoting both cause and coincidence of time:b.vacuum fundum, cum ego adessem, possidere non potuisti,
Auct. Her. 4, 29, 40; Cic. Or. 8, 25:cum tanta multitudo lapides et tela conicerent, in muro consistendi potestas erat nulli,
Caes. B. G. 2, 6; id. B. C. 3, 1; Liv. 39, 31, 3; 4, 8, 3; 25, 11, 1.—Denoting cause without time:4.cum esset egens, sumptuosus, audax... ad omnem fraudem versare suam mentem coepit,
Cic. Clu. 26, 70:quod oppidum cum esset altissimo et munitissimo loco, ad existimationem imperii arbitratus sum, comprimere eorum audaciam,
id. Fam. 15, 4, 10; Caes. B. C. 3, 37.—With pluperf. subj.:C.Caesar cum constituisset hiemare in continenti, neque multum aestatis superesset, obsides imperat, etc.,
Caes. B. G. 5, 22.With adverbs of emphasis.1.Praesertim cum, or cum praesertim, = especially since, the more so because:2.quae cum ita sint, quid est quod de ejus civitate dubitetis, praesertim cum aliis quoque civitatibus fuerit adscriptus?
Cic. Arch. 5, 10:cur enim tibi hoc non gratificor nescio, praesertim cum his temporibus audacia pro sapientia liceat uti,
id. Fam. 1, 10, 1:cum praesertim vos alium miseritis,
id. Imp. Pomp. 5, 12; id. Rosc. Am. 8, 22; id. Prov. Cons. 7, 16 (cum praesertim rarely refers to time, with indic., Sen. Ep. 85, 6).—Quippe cum represents the conclusion as selfevident, since of course, since obviously:3.nihil est virtute amabilius, quippe cum propter virtutem etiam eos, quos numquam videmus, quodammodo diligamus,
Cic. Lael. 8, 28:numquam ego pecunias istorum, etc., in bonis rebus duxi, quippe cum viderem, etc.,
id. Par. 1, 1, 6; id. Leg. 1, 1, 5; 1, 20, 54; id. Fin. 3, 12, 41; 5, 28, 84; Liv. 4, 27, 8; 4, 57, 10.—Sometimes with indic. if cum refers to time, when of course, if, of course: tu vero etiam si reprehenderes... laetarer: quippe cum in reprehensione est prudentia cum eumeneiai, Cic. Att. 16, 11, 2.—In later writers with indic., because when:omnia experiri necessitas cogebat: quippe cum primas spes fortuna destituit, futura praesentibus videntur esse potiora,
Curt. 4, 1, 29.—Utpote cum, seeing that, explanatory, with subj.:III.me incommoda valetudo qua jam emerseram, utpote cum sine febri laborassem, tenebat Brundusii,
Cic. Att. 5, 8, 1; Cels. 1 prooem.; Sen. Cons. Marc. 21, 2.Adversative, while, whereas, denoting a logical contrast with the principal sentence.A.Ante-class., chiefly,1.With indic.:2.hei mihi, insanire me aiunt, ultro quom ipsi insaniunt,
Plaut. Men. 5, 2, 80; id. Stich. 1, 37; id. Bacch. 5, 2, 5; Ter. Phorm. prol. 23; 2, 2, 26.—Subj.a.By construction of principal predicate:b.tibi obtemperem quom tu mihi nequeas?
Plaut. Most. 4, 2, 16 (4, 1, 50).—Independent of construction: edepol, Cupido, quom tam pausillus sis, nimis multum vales, Naev. ap. Non. p. 421, 25 (Lubbert conjectures quom [p. 496] tu's tam pausillus):B.eo vos madefacitis, quom ego sim hic siccus?
Plaut. Ps. 1, 2, 52.Class. and post-class., always with subj.1.With pres. subj.:2.cum de bonis et de caede agatur, testimonium dicturus est is qui et sector est et sicarius,
Cic. Rosc. Am. 36, 103; id. Clu. 24, 65; id. Leg. 1, 7, 22:et cum tibi, viro, liceat purpura in veste stragula uti, matrem familias tuam purpureum amiculum habere non sines?
Liv. 34, 7, 3; Sen. Prov. 4, 10; id. Clem. 1, 18, 2; id. Ben. 2, 16, 1.—With perf. subj.: an tu, cum omnem auctoritatem universi ordinis pro pignore putaris, eamque... concideris, me his existimas pignoribus terreri? Crass. ap. Cic. de Or. 3, 1, 4:3.indignatur exul aliquid sibi deesse, cum defuerit Scipioni dos?
Sen. Cons. Helv. 12, 7; id. Ira, 3, 12, 7; freq. pres. and perf. subj. retained, if dependent on preterites, Cic. Brut. 71, 250; id. Agr. 3, 2, 5.—With imperf. subj.:4.ita, cum maximis eum rebus liberares, perparvam amicitiae culpam relinquebas,
Cic. Deiot. 3, 10:hunc Egnatium censores, cum patrem eicerent, retinuerunt,
id. Clu. 48, 135:eorum erat V. milium numerus, cum ipsi non amplius octingentos equites haberent,
Caes. B. G. 4, 11; Liv. 1, 55, 3; Cic. de Or. 1, 1, 1; 1, 53, 227; 2, 50, 203; id. Clu. 5, 12; id. Ac. 1, 10, 38 sq.; Liv. 39, 49, 1; Val. Max. 1, 6, 11; 3, 2, 10 fin. —With pluperf. subj.:IV.Socratis ingenium immortalitati scriptis suis Plato tradidit, cum ipse litteram Socrates nullam reliquisset,
Cic. de Or. 3, 16, 60; id. Ac. 2, 1, 2; id. Prov. Cons. 11, 27; Val. Max. 1, 8, 11.Concessive, although, denoting a reason for the contrary of the principal sentence.A.Ante-class., mostly with indic.1.Indic.:2.qui it lavatum In balineas, quom ibi sedulo sua vestimenta servat, Tam subripiuntur,
Plaut. Rud. 2, 3, 52; Ter. Eun. 2, 2, 12; Plaut. Poen. 1, 2, 26; id. Truc. 1, 2, 89 (95); id. Stich. 1, 2, 67.—With subj.: nihilominus ipsi lucet, quom illi accenderit, Enn. ap. Cic. Off. 1, 16, 51 (Trag. Rel. v. 389 Rib.).B.Class. and post-class., always with subj.1.Pres. subj.:2.testis est Graecia, quae cum eloquentiae studio sit incensa, jamdiuque excellat in ea... tamen omnis artis vetustiores habet,
Cic. Brut. 7, 26:nam (Druentia) cum aquae vim vehat ingentem, non tamen navium patiens est,
Liv. 21, 31, 11.—Imperf. subj.:3.ego autem, cum consilium tuum probarem, et idem ipse sentirem, nihil proficiebam,
Cic. Fam. 4, 1, 1:non poterant tamen, cum cuperent, Apronium imitari,
id. Verr. 2, 3, 34, § 78; id. de Or. 1, 28, 126; id. Brut. 7, 28; 91, 314; id. Inv. 2, 31, 97; id. Clu. 40, 110; Caes. B. G. 5, 40; Liv. 5, 38, 5; Nep. Att. 13, 1; so,quae cum ita essent... tamen,
although this was so, Cic. Clu. 34, 94; id. Fam. 2, 16, 2.—With pluperf. subj.:V.cui cum Cato et Caninius intercessissent, tamen est perscripta,
Cic. Fam. 1, 2, 4:patrem meum, cum proscriptus non esset, jugulastis,
id. Rosc. Am. 11, 32.In hypothetical clauses, always with imperf. or pluperf. subj., = si, but defining an assumed or fictitious time.1.With imperf. subj.:2.quis ex populo, cum Scaevolam dicentem audiret in ea causa, quicquam politius aut elegantius exspectaret?
Cic. Brut. 55, 194:etiam tum quiesceretis cum rem publicam a facinorosissimis sicariis esse oppressam videretis?
id. Sest. 38, 81; id. Rosc. Am. 31, 86; id. Verr. 2, 1, 10, §§ 28 and 29.—With pluperf. subj.:quod esset judicium cum de Verris turpissimo comitatu tres recuperatorum nomine adsedissent?
Cic. Verr. 2, 3, 12, § 30:mors cum exstinxisset invidiam, res ejus gestae sempiterni nominis glorianiterentur,
id. Balb. 6, 16. -
10 cum
1.cum (archaic form COM, found in an inscr., COM PREIVATVD; in MSS. sometimes quom or quum), prep. with abl. [for skom, Sanscr. root sak, together; cf. sequor, and Gr. koinos, sun], designates in gen. accompaniment, community, connection of one object with another (opp. sine, separatim, etc.), with, together, together with, in connection or company with, along with; sometimes also to be translated and.I.In gen., Plaut. Am. prol. 95:b.qui cum Amphitruone abiit hinc in exercitum,
id. ib. prol. 125:cum Pansā vixi in Pompeiano,
Cic. Att. 14, 20, 4:semper ille antea cum uxore, tum sine eā,
id. Mil. 21, 55:quibuscum essem libenter,
id. Fam. 5, 21, 1; cf.:cum quibus in ceteris intellegis afuisse,
id. Sull. 3, 7:si cenas hodie mecum,
Hor. Ep. 1, 7, 70:vagamur egentes cum conjugibus et liberis,
Cic. Att. 8, 2, 3:errare malo cum Platone, etc.,
id. Tusc. 1, 17, 39:qui unum imperium unumque magistratum cum ipsis habeant,
Caes. B. G. 2, 3 et saep.—In an expression of displeasure:B.in' hinc, quo dignus, cum donis tuis Tam lepidis,
Ter. Eun. 4, 3, 9; cf. Plaut. Most. 2, 2, 33; Ter. And. 5, 4, 38; id. Eun. 1, 2, 73; id. Heaut. 4, 6, 7 al.—In a designation of time with which some action concurs:C.egone abs te abii hinc hodie cum diluculo?
Plaut. Am. 2, 2, 121; so,cum primo luci,
id. Cist. 2, 1, 58:cras cum filio cum primo luci ibo hinc,
Ter. Ad. 5, 3, 55; Cic. Off. 3, 31, 112; cf.:cum primā luce,
id. Att. 4, 3, 4; and:cum primo lumine solis,
Verg. A. 7, 130: cum primo mane, Auct. B. Afr. 62: cum mane, Lucil. ap. Diom. p. 372 P:pariter cum ortu solis,
Sall. J. 106, 5:pariter cum occasu solis,
id. ib. 68, 2; cf.:cum sole reliquit,
Verg. A. 3, 568 et saep.:mane cum luci simul,
Plaut. Merc. 2, 1, 31; v. simul: exiit cum nuntio (i. e. at the same time with, etc.), Caes. B. G. 5, 46; cf.: cum his nuntius Romam ad consulendum redit ( = hama toisde), Liv. 1, 32, 10:simul cum dono designavit templo Jovis fines,
id. 1, 10, 5; cf.:et vixisse cum re publicā pariter, et cum illā simul extinctus esse videatur,
Cic. de Or. 3, 3, 10.—In designating the relations, circumstances, way, and manner with which any act is connected, by which it is accompanied, under or in which it takes place, etc., with, in, under, in the midst of, among, to, at: aliquid cum malo suo facere, Plaut. Bacch. 3, 4, 4; cf.:b.cum magnā calamitate et prope pernicie civitatis,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63:cum summā rei publicae salute et cum tuā peste ac pernicie cumque eorum exitio, qui, etc.,
id. Cat. 1, 13, 33:cum magno provinciae periculo,
Caes. B. G. 1, 10:cum summo probro,
Ter. And. 5, 3, 10: cum summo terrore hominum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 6:cum summā tuā dignitate,
Cic. Fin. 4, 22, 61:cum bonā alite,
Cat. 61, 19:ferendum hoc onus est cum labore,
Plaut. Am. 1, 1, 21; cf. Cic. N. D. 2, 23, 59:multis cum lacrimis aliquem obsecrare,
amid many tears, Caes. B. G. 1, 20; cf.:hunc ipsum abstulit magno cum gemitu civitatis,
Cic. Verr. 2, 1, 19, § 49:orare cum lacrimis coepere,
Liv. 5, 30, 5:si minus cum curā aut cautelā locus loquendi lectus est,
Plaut. Mil. 3, 1, 6 Ritschl; so,cum curā,
Cic. Inv. 1, 39, 70; Sall. J. 54, 1; Liv. 22, 42, 5 et saep.; cf.:cum summo studio,
Sall. C. 51, 38:cum quanto studio periculoque,
Liv. 8, 25, 12 al.:cum multā venustate et omni sale,
Cic. Fin. 1, 3, 9:summā cum celeritate ad exercitum rediit,
Hirt. B. G. 8, 52:maximo cum clamore involant,
Plaut. Am. 1, 1, 89:cum clamore,
Liv. 2, 23, 8; 5, 45, 2:cum clamore ac tumultu,
id. 9, 31, 8; cf.:Athenienses cum silentio auditi sunt,
id. 38, 10, 4; 7, 35, 1:illud cum pace agemus,
Cic. Tusc. 5, 29, 83:cum bonā pace,
Liv. 1, 24, 3; 21, 24, 5:cum bonā gratiā,
Cic. Fat. 4, 7:cum bonā veniā,
Liv. 29, 1, 7; cf.:cum veniā,
Ov. Tr. 4, 1, 104; Quint. 10, 1, 72:cum virtute vivere,
Cic. Fin. 3, 8, 29; cf. id. ib. 2, 11, 34:cum judicio,
Quint. 10, 1, 8:cum firmā memoriā,
id. 5, 10, 54:legata cum fide ac sine calumniā persolvere,
Suet. Calig. 16:spolia in aede... cum sollemni dedicatione dono fixit,
Liv. 4, 20, 3.—Attributively, with subst.:2.et huic proelium cum Tuscis ad Janiculum erat crimini,
Liv. 2, 52, 7 Weissenb. ad loc.:frumenti cum summā caritate inopia erat,
id. 2, 12, 1; 2, 5, 2; 7, 29, 3.—Cum eo quod, ut, or ne (in an amplification or limitation), with the circumstance or in the regard that, on or under the condition, with the exception, that, etc. (except once in Cic. epistt. not ante-Aug.).(α).Cum eo quod, with indic., Quint. 12, 10, 47 Spald.; 10, 7, 13; so,(β).cum eo quidem, quod, etc.,
id. 2, 4, 30. —With subj.:sit sane, quoniam ita tu vis: sed tamen cum eo, credo, quod sine peccato meo fiat,
Cic. Att. 6, 1, 7.—With ut:(γ).Antium nova colonia missa cum eo, ut Antiatibus permitteretur, si et ipsi adscribi coloni vellent,
Liv. 8, 14, 8; so id. 8, 14, 2; 30, 10, 21; 36, 5, 3; Cels. 3, 22.—So with tamen:cum eo tamen, ut nullo tempore is... non sit sustinendus,
Cels. 3, 5 fin.; 4, 6 fin. —With ne:3.obsequar voluntati tuae cum eo, ne dubites, etc.,
Col. 5, 1, 4:cum eo, ne amplius quam has urant,
Cels. 7, 22; and with tamen:cum eo tamen, ne, etc.,
id. 2, 17.—Cum dis volentibus, etc., with God's help, by the will of the gods, sun theôi:4.cum divis volentibus quodque bene eveniat mando tibi, Mani, etc.,
Cato, R. R. 141, 1: volentibu' cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38:agite, cum dis bene juvantibus arma capite,
Liv. 21, 43, 7; so,cum superis,
Claud. Cons. Stil. III. p. 174.—Cum with an ordinal number (cum octavo, cum decimo, etc.) for our - fold, in economical lang., of the multiplication of cultivated products:D.ut ex eodem semine aliubi cum decimo redeat, aliubi cum quinto decimo,
ten-, fifteenfold, Varr. R. R. 1, 44, 1; so,cum octavo, cum decimo,
Cic. Verr. 2, 3, 47, § 112:cum centesimo,
Plin. 18, 10, 21, § 95; cf. with a subst.:cum centesimā fruge agricolis faenus reddente terrā,
id. 5, 4, 3, § 24.—With a means or instrument, considered as attending or accompanying the actor in his action (so most freq. anteclass., or in the poets and scientific writers): acribus inter se cum armis confligere, Lucil. ap. Non. p. 261, 6: effundit voces proprio cum pectore, Enn. ap. Serv. ad Verg. G. 2, 424: cum voce maximā conclamat, Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 10:II.cum linguā lingere,
Cat. 98, 3:cum suo gurgite accepit venientem (fluvius),
Verg. A. 9, 816:cum vino et oleo ungere,
Veg. 1, 11, 8 et saep.:terra in Augurum libris scripta cum R uno,
Varr. L. L. 5, § 21 Müll.In partic.A.Completing the meaning of verbs.1.With verbs of union, connection, and agreement: cum veteribus copiis se conjungere, Caes. B. G. 1, 37:2.ut proprie cohaereat cum narratione,
Auct. Her. 1, 7, 11:(haec) arbitror mihi constare cum ceteris scriptoribus,
id. 1, 9, 16:interfectam esse... convenit mihi cum adversariis,
id. 1, 10, 17; cf. Cic. Inv. 1, 22, 31:quī autem poterat in gratiam redire cum Oppianico Cluentius?
id. Clu. 31, 86:hanc sententiam cum virtute congruere semper,
id. Off. 3, 3, 13:foedera quibus etiam cum hoste devincitur fides,
id. ib. 3, 31, 111:capita nominis Latini stare ac sentire cum rege videbant,
Liv. 1, 52, 4:cum aliquo in gratiam redire,
id. 3, 58, 4:stabat cum eo senatūs majestas,
id. 8, 34, 1:conjurasse cum Pausaniā,
Curt. 7, 1, 6:Autronium secum facere,
Cic. Sull. 13, 36; cf. also conecto, colligo, consentio, compono, etc.—Of companionship, association, sharing, etc.:3.cum his me oblecto, qui res gestas aut orationes scripserunt suas,
Cic. de Or. 2, 14, 61:quoniam vivitur, non cum perfectis hominibus, sed cum iis, etc.,
id. Off. 1, 15, 46:nulla (societas) carior quam ea quae cum re publicā est unicuique nostrum,
id. ib. 1, 17, 51:cum civibus vivere,
id. ib. 1, 34, 124:cum M. Fabio mihi summus usus est,
id. Fam. 9, 25, 2; cf.:cum quibus publice privatimque hospitia amicitiasque junxerant,
Liv. 1, 45, 2:partiri cum Dinaeā matre jussit,
Cic. Clu. 7, 21:cum Baebio communicare,
id. ib. 16, 47; cf.of local association, nearness: cum mortuā jugulatum servum nudum positurum ait,
Liv. 1, 58, 4:duos tamen pudor cum eo tenuit,
id. 2, 10, 5.—Of intercourse, traffic, etc.:4.cum aliquo agere,
to deal with, Cic. Ac. 2, 35, 112; Caes. B. G. 1, 13:cum eo Accius injuriarum agit,
Auct. Her. 1, 14, 24:si par est agere cum civibus,
Cic. Off. 2, 23, 83; 3, 22, 88; id. Scaur. 10, 20; cf. id. Fam. 5, 18, 1; Liv. 1, 19, 7; 3, 9, 13; 4, 15, 2; Val. Max. 4, 3, 8:si mihi cum Peripateticis res esset,
Cic. Ac. 2, 35, 112:tecum enim mihi res est,
id. Rosc. Am. 30, 84:uni tibi et cum singulis res est,
Liv. 2, 12, 11:pacem cum Sabinis facere,
Cic. Off. 3, 30, 109.—Esp.: agere cum aliquo, to have a lawsuit with, Gai Inst. 4, 87; 4, 114 et saep.; v. ago, II. B. 8. a., and II. B. 9.; consisto, I. B. 5.; cf. also pango, etc.—Of deliberation and discussion:5.haec ego cum ipsis philosophis disserebam,
Cic. de Or. 1, 13, 57:tempus cum conjuratis consultando absumunt,
Liv. 2, 4, 3 et saep.; v. also cogito, reputo, dubito, etc.—Of strife, difference, etc.:6.quibuscum continenter bellum gerunt,
Caes. B. G. 1, 1:cum Cleanthe quam multis rebus Chrysippus dissidet!
Cic. Ac. 2, 47, 143:neque tam quererer cum deo quod, etc.,
id. ib. 2, 25, 81:cum quo Antiochum saepe disputantem audiebam,
id. ib. 2, 4, 11:cum stomacheretur cum Metello,
id. Or. 2, 66, 267:manu cum hoste confligere,
id. Off. 1, 23, 81:utilia cum honestis pugnare,
id. ib. 3, 7, 34: cum Catone dissentire. id. ib. 3, 22, 88:cum majoribus nostris bella gessit,
id. Scaur. 19, 45; Liv. 1, 35, 7; 7, 22, 4:cum Auruncis bellum inire,
id. 2, 16, 8; cf.:cum Volscis aequo Marte discessum est,
id. 2, 40, 14:inimicitias cum Africano gerere,
Val. Max. 4, 1, 8; Sen. Vit. Beat. 2, 3:cum Scipione dissentire,
Val. Max. 4, 1, 12:cum utrāque (uxore) divortium fecit,
Suet. Claud. 26; cf. also certo, pugno, discrepo, differo, distraho, dissentio, etc.—Of comparison:B.nec Arcesilae calumnia conferenda est cum Democriti verecundiā,
Cic. Ac. 2, 5, 14:hanc rationem dicendi cum imperatoris laude comparare,
id. de Or. 1, 2, 8:conferam Sullamne cum Junio,
id. Clu. 34, 94:(orationem) cum magnitudine utilitatis comparare,
id. Off. 2, 6, 20.—Pregn., implying the notion of being furnished, endowed, clothed with any thing, or of possessing, holding, suffering under, etc., in a lit. and trop. sense: ille vir haud magnā cum re sed plenus fidei, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (cf. the antith.:C.hominem sine re, sine fide,
Cic. Cael. 32, 78):a portu illuc nunc cum laternā advenit,
Plaut. Am. prol. 149:cadus cum vino,
id. Stich. 5, 1, 7; cf. id. Pers. 2, 3, 15:olla cum aquā,
Cato, R. R. 156:arcula cum ornamentis,
Plaut. Most. 1, 3, 91:fiscos cum pecuniā Siciliensi,
Cic. Verr. 1, 8, 22:onerariae naves cum commeatu,
Liv. 30, 24, 5 et saep.:cum servili schemā,
Plaut. Am. prol. 117;so of clothing,
id. Rud. 1, 4, 31; Cic. Verr. 2, 4, 24, § 54; 2, 5, 13, § 31; [p. 490] id. Rab. Post. 10, 27; Liv. 35, 34, 7; Suet. Claud. 13; Sil. 1, 94 et saep.:ut ne quis cum telo servus esset,
Cic. Verr. 2, 5, 3, § 7;so of weapons,
id. Phil. 2, 8, 19; cf.:inmissi cum falcibus, etc.,
id. Tusc. 5, 23, 65:vidi argenteum Cupidinem cum lampade,
holding, id. Verr. 2, 2, 47, § 115:simulacrum Cereris cum faucibus,
id. ib. 2, 4, 49, §109: cum elephanti capite puer natus,
Liv. 27, 11, 5; cf.:cum quinque pedibus natus,
id. 30, 2, 10; 33, 1, 11; 27, 4, 14 al.: omnia cum pulchris animis Romana juventus, Enn. ap. Don. ad Ter. Phorm. 3, 1, 1; cf.Ter. ib.: Minucius cum vulnere gravi relatus in castra,
Liv. 9, 44, 14:te Romam venisse cum febri,
Cic. Att. 6, 9, 1; so id. de Or. 3, 2, 6; id. Clu. 62, 175: cum eisdem suis vitiis nobilissimus, with all his faults, i. e. in spite of, id. ib. 40, 112:ex eis qui cum imperio sint,
id. Fam. 1, 1, 3 Manut.; cf.:cum imperio aut magistratu,
Suet. Tib. 12 Bremi; v. imperium.—With idem (never of the identity of two subjects, but freq. of the relation of two subjects to the same object, etc.;D.v. Krebs, Antibarb. p. 538): tibi mecum in eodem est pistrino vivendum,
Cic. de Or. 2, 33, 144:quandoque tu... omnibus in eisdem flagitiis mecum versatus es,
id. Verr. 2, 3, 80, § 187:Numidae... in eādem mecum Africā geniti,
Liv. 30, 12, 15; 28, 28, 14; Tac. A. 15, 2; Val. Max. 6, 5, 3.—In the adverb. phrase, cum primis, with the foremost, i.e. especially, particularly (rare), Cic. Verr. 2, 2, 28, § 68; id. Brut. 62, 224.—Post-class. also as one word: cumprīmis, Gell. 1, 12, 7 al.► a.Cum in anastrophe. So always with the pers. pron.: mecum, tecum, secum, nobiscum, etc.; cf. Cic. Or. 45, 154; Prisc. pp. 949 and 988 P.; and in gen. with the rel. pron.:b.quocum (quīcum), quacum, quibuscum, quīcum (for quocum),
Cic. Or. 45, 154; Liv. 38, 9, 2; Cic. Att. 5, 1, 4; id. Verr. 2, 2, 31, §§ 76 and 77; Caes. B. G. 1, 8; Cic. Rep. 1, 10, 15; id. Att. 4, 9, 2; id. Off. 1, 35, 126; Quint. 8, 6, 65; 10, 5, 7; 11, 2, 38. But where cum is emphatic, or a demonstrative pron. is understood, cum is placed before the rel.; cf.:his de rebus velim cum Pompeio, cum Camillo, cum quibus vobis videbitur, consideretis,
Cic. Fam. 14, 14, 3:adhibuit sibi quindecim principes cum quibus causas cognovit,
id. Off. 2, 23, 82; Liv. 1, 45, 2.—Before et... et, connecting two substt.:III.cum et diurno et nocturno metu,
Cic. Tusc. 5, 23, 66.In compounds the primitive form com was alone in use, and was unchanged before b, p, m: comburo, compono, committo, and a few words beginning with vowels: comes, comitium, and comitor; m was assimilated before r: corripio; often before l: colligo or conligo; rarely before n, as connumero, but usually dropped: conecto, conitor, conubium; with the change of m into n before all the remaining consonants: concutio, condono, confero, congero, conqueror, consumo, contero, convinco; so, conjicio, etc., but more usually conicio; and with the rejection of m before vowels and before h: coarguo, coëo, coinquino, coopto, cohibeo.—B.It designates,1.A being or bringing together of several objects: coëo, colloquor, convivor, etc.: colligo, compono, condo, etc.—2.The completeness, perfecting of any act, and thus gives intensity to the signif. of the simple word, as in commaculo, commendo, concito, etc., comminuo, concerpo, concido, convello, etc.2.Cum (ante-class. quom; freq. in MSS. of Cicero; the post-class. form quum is incorrectly given in many MSS. and edd.), conj. [pronom. stem ka- or kva- with acc. case ending].I.Of time, when, as, while, sometimes = after, since.A.In adverbial clauses dependent on non-preterite predicates.1.The time designated by cum being indefinite, when, if, whenever, always with indic., except in the instances A. 2.a.Cum with pres. indic., often equivalent to si.(α).With principal predicate in pres.:(β).nam omnes id faciunt quom se amari intellegunt,
Plaut. Truc. prol. 17:facile, quom valemus, recta consilia aegrotis damus,
Ter. And. 2, 1, 9; Plaut. Ep. 1, 2, 44; id. Poen. 4, 2, 20; id. Truc. 1, 1, 46; Ter. Phorm. 2, 1, 11:cum semen maturum habet, tum tempestiva est,
Cato, R. R. 17; 41: quid? tum cum es iratus, permittis illi iracundiae dominationem animi tui? Cic. Rep. 1, 38, 59:cum permagna praemia sunt, est causa peccandi,
id. Off. 3, 20, 79; id. de Or. 3, 23, 87:quidam vivere tunc incipiunt cum desinendum est,
Sen. Ep. 23, 11.—With principal predicate in fut. (rare):(γ).ad cujus igitur fidem confugiet cum per ejus fidem laeditur cui se commiserit?
Cic. Rosc. Am. 40, 116; id. Leg. 3, 10, 24; id. Fl. 17, 40; Verg. A. 12, 208.—With principal predicate in logical perf. (mostly poet.):b.haud invito ad auris sermo mi accessit tuos, Quom te postputasse omnis res prae parente intellego,
Ter. Hec. 3, 5, 33:qui cum levati morbo videntur, in eum de integro inciderunt,
Cic. Fam. 12, 30, 2:(dolor) Cum furit... Profuit incensos aestus avertere ( = prodest),
Verg. G. 3, 457:nemo non, cum alteri prodest, sibi profuit,
Sen. Ep. 81, 19; Cic. Att. 4, 18, 1; Liv. 8, 8, 11; Verg. A. 9, 435; id. G. 1, 288.—With logical perf. indic.(α).With principal predicate in pres. (very freq.), the perf. translated either by English pres. perf. or by pres.: omnia sunt incerta cum a jure discessum est, when we ( once) disregard the law, Cic. Fam. 9, 16, 1:(β).gubernatores cum exultantes loligines viderunt... tempestatem significari putant,
id. Div. 2, 70, 145:cum depulsi sunt agni a matribus, diligentia adhibenda est ne, etc.,
Varr. R. R. 2, 2, 17:cum ejus generis copia defecit, ad innocentium supplicia descendunt,
Caes. B. G. 6, 16, 5:(hostis) cum intravit... modum a captivis non accipit,
Sen. Ira, 1, 8, 2:quia enim, cum prima cognovi, jungere extrema cupio,
Plin. Ep. 7, 10, 1; Cic. Or. 1, 33, 153; id. Div. 2, 26, 56; id. Brut. 24, 93; id. Cat. 4, 6, 12; id. Fam. 6, 3, 3; Auct. Her. 4, 50, 63; Caes. B. G. 4, 33; 5, 21; Liv. 22, 9, 8; 34, 31, 4; Val. Max. 8, 10 prooem.; 9, 6 init.; Sen. Ep. 3, 2; 21, 9; id. Cons. Helv. 13, 2; Curt. 3, 3, 18; Plin. 18, 7, 10, § 60; Quint. 4, 2, 122; 10, 7, 14.—In oblique clauses the perf. indic. may remain, or may be changed into perf. subj., even after preterites, Cic. Off. 1, 28, 26; 2, 20, 69.—With principal predicate in fut. ( poet.), Ov. P. 1, 5, 47.—(γ).With two logical perff. (rare):c.cum id factum est, tamen grex dominum non mutavit,
Varr. R. R. 2, 2, 6:quae cum se disposuit... summum bonum tetigit,
Sen. Vit. Beat. 8, 5; id. Tranq. 17, 11; id. Ben. 1, 1, 5. —With fut.(α).With principal predicate in fut.:(β).ita fere officia reperientur, cum quaeretur, quid deceat, etc.,
Cic. Off. 1, 34, 125; Auct. Her. 2, 7, 10; 2, 12, 17.— So with principal predicate in fut. imper:etiam tum cum verisimile erit aliquem commisisse... latratote,
Cic. Rosc. Am. 20, 57, id. Mur. 31, 65; id. Att. 3, 8, 4; Liv. 35, 19, 6.—With principal predicate in pres.:d.in talibus... stabilitas amicitiae confirmari potest, cum homines cupiditatibus imperabunt,
Cic. Lael. 22, 82; Val. Max. 4, 8 prooem.—With fut. perf.(α).With principal predicate in pres.:(β).quam (spem), cum in otium venerimus, habere volumus,
Cic. Att. 1, 7:nec irascimur illis cum sessorem recusaverint,
Sen. Const. 12, 3; id. Cons. Marc. 7, 2.—With principal predicate in fut. indic.:(γ).cum haec erunt considerata, statim nostrae legis expositione... utemur,
Auct. Her. 2, 10, 15:cum viderit secari patrem suum filiumve, vir bonus non flebit?
Sen. Ira, 1, 12, 1.—In oblique clauses, dependent on preterites, it is changed to the pluperf. subj.:qui tum demum beatum terrarum orbem futurum praedicavit cum aut sapientes regnare, aut reges sapere coepissent,
Val. Max. 7, 2, ext. 4.—With principal predicate in fut. imper.:(δ).cum tempestates pluviae fuerint, videtote quot dies, etc.,
Cato, R. R. 2, 3; 25 init.; 38.—With two fut. perff.:e.cum bene cesserit negotiatio, multum militia retulerit,
Sen. Cons. Helv. 10, 6.—In partic.(α).In definitions with pres, indic.:(β).humile genus est (causae) cum contempta res adfertur,
Auct. Her. 1, 3, 5:purgatio est cum factum conceditur, culpa removetur,
Cic. Inv. 1, 11, 15: maxima est capitis deminutio cum aliquis simul et civitatem et libertatem amittit, Gai Inst. 1, 160; Auct. Her. 1, 46; 2, 4, 6; 4, 12, 17; 4, 53, 66 et saep. —Etiam cum (less freq. cum etiam), even when (nearly = etiamsi), always with indic. if dependent on other than preterite predicates. (1) With pres.: qui cavet ne decipiatur, vix cavet, quom etiam cavet, Plaut. Capt. 2, 2, 5:(γ).in quo scelere, etiam cum multae causae convenisse... videntur, tamen non temere creditur,
Cic. Rosc. Am. 22, 62:qui incolunt maritimas urbis, etiam cum manent corpore, animo tamen excursant,
id. Rep. 2, 4, 7; Curt. 6, 3, 10; Plin. Ep. 1, 8, 6.—(2) With fut.:etiam cum potentes nocere intendent,
Sen. Const. 4, 1. —(3) With fut. perf.:cum etiam plus contenderimus, etc.,
Cic. Fam. 1, 8, 7; Sen. Ben. 4, 13, 3.—(4) In oblique clauses with imperf. subj., Cic. Fragm. Tog. Cand. 15.—Anteclass. with indic. in addressing indefinite persons in rules, after imper.:2.sorba in sapa cum vis condere, arida facias,
Cato, R. R. 7 fin. — Always with indic. if a certain person is addressed; cf. Cic. Rep. 1, 38, 59 (l. A. 1. a. a supra); id. Verr. 2, 1, 18, § 47.—With subj. referring to indefinite time.a. (α).With pres. subj.:(β).acerbum'st pro benefactis quom mali messim metas,
Plaut. Ep. 5, 2, 53:quom faciem videas, videtur esse quantivis preti,
Ter. And. 5, 2, 15; Plaut. Cas. 3, 2, 32; id. Bacch. 3, 3, 38; id. Merc. 3, 2, 7 and 8 et saep.:difficile est tacere cum doleas,
Cic. Sull. 10, 31:etiam interpretatio nominis habet acumen cum ad ridiculum convertas,
id. de Or. 2, 63, 257; 2, 64, 259; 2, 67, 269; 2, 75, 305; 3, 38, 156; Sen. Ep. 75, 4 et saep.—With perf. subj.:b.difficile est cum praestare omnibus concupieris, servare aequitatem,
Cic. Off. 1, 19, 64:quos (versus) cum cantu spoliaveris, nuda paene remanet oratio,
id. Or. 55, 183; id. Lael. 21, 77; id. Inv. 1, 47, 88; Sall. C. 12, 3; 51, 24; 58, 16.—In the jurists, in a clause exemplifying a general rule: cum ergo ita scriptum sit Heres Titius esto, addicere debemus, Gai Inst. 2, 165; so id. ib. 4, 97; 3, 161; Auct. Her. 4, 31, 42.—c.In the phrase audio cum dicat (I. F. 1, b. infra):d.saepe soleo audire Roscium cum ita dicat se, etc.,
Cic. de Or. 2, 28, 129.—When, after cum, an imperfect or pluperfect is used as a logical tense (post-Aug.): non tulit gratis qui cum rogasset accepit, who has asked for the favor, and, etc., Sen. Ben. 2, 1, 4; 2, 3, 1; 2, 13, 2; id. Ep. 86, 8.—e.If the principal predicate is a potential subjunctive, an indefinite clause with a present or future after cum is always in the same mood:3.caveto quom ventus siet aut imber, effodias aut seras,
Cato, R. R. 28:quis tam dissoluto animo est qui, haec cum videat, tacere ac neglegere possit?
Cic. Rosc. Am. 11, 32; id. Planc. 39, 94; id. Clu. 55, 153; id. Inv. 1, 4, 87; 1, 51, 95; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 32, 43.—Of definite time, always with indic. (for exceptions, v. 4. infra), when, if, while (for the distinction between cum and si, cf.:a.formam mihi totius rei publicae, si jam es Romae, aut cum eris, velim mittas,
Cic. Att. 6, 3, 4:quae si prodierit, atque adeo cum prodierit—scio enim proditurum esse—audiet,
id. Rosc. Am. 25, 100:si damnatus eris, atque adeo cum damnatus eris—nam dubitatio quae poterit esse? etc.,
id. Verr. 2, 3, 29, § 70; id. Or. 2, 75, 304; Sen. Ep. 83, 10).Cum with pres. indic.(α).Principal predicate in pres.:(β).certe, edepol, quom illum contemplo et formam cognosco meam... nimis simili'st mei,
Plaut. Am. 1, 1, 288; so id. Poen. 1, 2, 71; id. Pers. 4, 4, 15; Ter. Hec. 3, 3, 45: Py. Ne fle. Ph. Non queo Quom te video, Plaut. Mil. 4, 8, 14; id. Am. 1, 1, 260; id. Rud. 3, 4, 38:potestne tibi ulla spes salutis ostendi cum recordaris in deos immortalis quam impius... fueris?
Cic. Verr. 2, 1, 18, § 47: cum hoc vereor, et cupio tibi... parcere, rursus immuto voluntatem meam ( = while), id. Rosc. Am. 34, 95; Serv. ap. Cic. Fam. 4, 5, 4:equidem cum... recordor, vix aetatem Alexandri suffecturam fuisse reor ad unum bellum,
Liv. 9, 19, 12; Cic. Planc. 12, 29; id. Clu. 10, 29; Liv. 40, 46, 3:quod cum ita est,
if this is so, Quint. 24, 58 (cf.:quodsi ita est,
Cic. Mur. 2, 5); so,often, nunc cum: qui modo nusquam conparebas, nunc quom conpares, peris,
Plaut. Aul. 4, 4, 2; so id. ib. 1, 3, 35; 2, 2, 17; id. As. 1, 2, 18; Ter. Heaut. 3, 1, 39:nos de injusto rege nihil loquimur, nunc cum de ipsa regali re publica quaerimus,
Cic. Rep. 3, 35, 47; Liv. 44, 39, 7.—So with logical perf. for the pres., Quint. 4, 2, 122.—But Cicero always uses nunc cum with a subj. when the clause, while designating present time, generally [p. 491] in opposition to a former time, implies a reason for the principal action, now that:quodsi tum, cum res publica severitatem desiderabat, vici naturam, etc., nunc cum omnes me causae ad misericordiam... vocent, quanto tandem studio, etc.,
Cic. Mur. 2, 3, 6; id. Fam. 9, 16, 7; id. Font. 15, 35 (25); id. Imp. Pomp. 10, 27; 17, 50; not found in later writers, except in the Gallic panegyrists, e. g. Eum. Grat. Act. 2 init. —With principal predicate in the logical perf., if (ante-class.):b.Curculio hercle verba mihi dedit quom cogito,
Plaut. Curc. 4, 4, 27:sed tandem, quom recogito, qui potis est scire, haec scire me?
id. Stich. 2, 1, 29; id. Mil. 4, 8, 64.—Cum with logical perf. indic.(α).Principal predicate in pres.:(β).ergo quom optume fecisti, nunc adest occasio Benefacta cumulare,
after doing excellently, Plaut. Capt. 2, 3, 63: quo etiam major vir habendus est (Numa), cum illam sapientiam constituendae civitatis duobus prope saeculis ante cognovit, quam, etc. ( = siquidem, if he has; seeing that he has), Cic. de Or. 2, 37, 154; Verg. A. 9, 249.—With principal predicate in fut. ( poet.):c.at cumst imposta corona, Clamabis capiti vina subisse meo (est imposta = erit imposta),
Prop. 4 (5), 2, 30.—With fut.(α).With principal predicate in fut.:(β).quom videbis tum scies,
Plaut. Bacch. 1, 2, 37; id. Am. 3, 3, 15; id. Men. 5, 7, 7; Ter. Phorm. 1, 2, 82; id. Heaut. prol. 33:sed cum certum sciam faciam te paulo ante certiorem,
Cic. Fam. 9, 23; 3, 11, 3; 12, 30, 5; 14, 3, 4; id. Q. Fr. 3, 8, 2; Liv. 3, 53, 10.—With principal predicate in fut. perf.:(γ).cum tu haec leges, ego jam annuum munus confecero,
Cic. Fam. 2, 12, 1.—With principal predicate in imper. fut.:(δ).mox quom imitabor Sauream, caveto ne succenseas,
Plaut. As. 2, 2, 105; id. Mil. 3, 3, 59.—With principal predicate in subj. (potential):(ε).cum testes ex Sicilia dabo, quem volet ille eligat,
Cic. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Off. 1, 34, 122; 3, 10, 46; id. Att. 4, 9, 1; 4, 10, 2; 4, 17, 1 et saep.—In oblique clauses, after preterites, changed into imperf. subj., Caes. B. C. 2, 40; after other tenses it is either changed into pres. subj. or remains unchanged, Cic. Fam. 1, 56, 2; 1, 7, 4; Sall. C. 58, 8.—d.With fut. perf.(α).With principal predicate in fut.:(β).mox dabo quom ab re divina rediero,
Plaut. Poen. 1, 2, 193; id. Am. 1, 1, 43; 1, 2, 4; Ter. Phorm. 1, 4, 8:cum haec docuero, tum illud ostendam, etc.,
Cic. Clu. 4, 9; id. Verr. 2, 1, 1, § 3; id. de Or. 2, 33, 143; 2, 59, 239; id. Att. 3, 23, 5 et saep.—In oblique clauses, after preterites, the fut. perf. is changed into pluperf. subj., Cic. Rosc. Am. 10, 28; 28, 78; Liv. 1, 56, 11; 5, 30, 1; after other tenses, and often in oblique oration, it remains unchanged, or is changed into perf. subj., Cic. Verr. 2, 5, 71, § 183; id. Fam. 2, 5, 2 dub.; Liv. 21, 13, 8; 3, 56, 10.—With principal predicate in imper. (almost always fut. imper.):(γ).quod quom dixero, si placuerit, Facitote,
Ter. Eun. 5, 8, 37:cum ego Granium testem produxero, refellito, si poteris,
Cic. Verr. 2, 5, 59, § 154; id. Marcell. 9, 27; id. Fam. 16, 4, 3; Tac. A. 1, 22.—With pres. imper., Liv. 24, 38, 7.—With principal predicate in subj. (potential):4.quae cum omnia collegeris, tum ipse velim judices satisne videatur,
Cic. Fam. 5, 2, 4; id. Or. 13, 41 dub.—In oblique clauses, after non-preterites, the fut. perf. remains unchanged:oro, ne me hodie, cum isti respondero, putetis, etc.,
Cic. Phil. 2, 5, 10; id. Clu. 2, 6.—With subj. in definite time.a.Sometimes in oblique construction (3. c. e; 3. d. a).—b.Sometimes by attraction:c.curata fac sint quom a foro redeam domum,
Plaut. Aul. 2, 3, 6; 2, 3, 11; id. Stich. 1, 2, 8; id. Curc. 2, 2, 3:non admirere cum ego ipse me id ex te primum audisse confitear?
Cic. Planc. 24, 58. —In the semi-causal connection nunc cum, v. 3, a. a fin. supra.B.In adverbial anterior clauses dependent on preterite predicates, the time of the cum clause preceding that of the principal sentence (always with subj., except in the instances mentioned 2.; 3. a; and 5.), when, after.1.With pluperf. subj. (so generally): quom socios nostros mandisset impius Cyclops, Liv. And. Fragm. ap. Prisc. 8, p. 817 (Lubbert conjectures, without sufficient reason, mandit sex): quom saucius multifariam ibi factus esset, tamen volnus capiti nullum evenit, Cato, Orig. ap. Gell. 3, 7, 19:2.portisculus signum cum dare coepisset,
Enn. Ann. v. 234 Vahl.:quom testamento patris partisset bona,
Afran. Com. Rel. v. 50 Rib.: quem quom ibi vidissent Hortensius Postumiusque, Lucil. ap. Non. p. 4, 32; Enn. Ann. v. 241 Vahl.; Turp. Com. Rel. v. 48 Rib.; Lucil. ap. Non. p. 394, 27 (the MSS. reading:quom venisset,
Plaut. As. 2, 3, 15, is corrupt):audivi summos homines cum quaestor ex Macedonia venissem Athenas,
Cic. de Or. 1, 11, 45:haec cum Crassus dixisset, silentium est consecutum,
id. ib. 1, 35, 160:cum Thebani Lacedaemonios bello superavissent... aeneum statuerunt tropaeum,
id. Inv. 2, 23, 69:Dionysius cum fanum Proserpinae Locris expilavisset, navigabat Syracusas,
id. N. D. 3, 34, 83:eo cum venisset, animadvertit ad alteram ripam magnas esse copias hostium,
Caes. B. G. 5, 18:Tarquinius et Tullia minor... cum domos vacuas novo matrimonio fecissent, junguntur nuptiis,
Liv. 1, 46, 9 et saep. —With pluperf. indic.a.Ante-class. in place of the class. subj.:b.idem me pridem quom ei advorsum veneram, Facere atriensem voluerat,
Plaut. Cas. 2, 8, 28:Quid ais? Quom intellexeras, id consilium capere, quor non dixti extemplo,
Ter. And. 3, 2, 38.—If the pluperfect is a virtual imperfect, designating the time at which the main action took place, the principal predicate being likewise in the pluperfect, when the clause would require an indicative if placed in the imperfect (3. a. a): exspectationem nobis non parvam adtuleras cum scripseras Varronem tibi confirmasse, etc. ( = exspectabam cum legebam; cf. C. 3, a. a, 2.), Cic. Att. 3, 18, 1; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 2, where the cum clause is relative; v. E.: Romae haud minus terroris... erat quam fuerat biennio ante cum castra Punica objecta Romanis moenibus fuerant (C. 3. a. a, 1.), Liv. 27, 44, 1; so id. 5, 28, 1; 26, 40, 17; 44, 10, 1.—c.If the clause indicates that the time of the main action is a period, subsequent to that of the action designated by the pluperfect:3.nam tum cum in Asia res magnas permulti amiserant, scimus Romae, solutione impedita, fidem concidisse,
Cic. Imp. Pomp. 7, 19:cum ea consecutus nondum eram... tamen ista vestra nomina numquam sum admiratus,
id. Fam. 3, 7, 5; id. Verr. 2, 5, 69, § 178; id. Inv. 2, 42, 124; Caes. B. G. 7, 35; Liv. 24, 7, 1 sq.; Nep. Dat. 6, 5; Curt. 9, 10, 12; Verg. A. 5, 42.—If both predicates denote repeated action, the anterior clause with cum has the pluperf. indic. or subj.a.With pluperf. indic.(α).With principal predicate in imperf. indic. (so almost always in Cicero and Caesar; not in the poets, nor in Vell., Val. Max., Tac., Suet., or Plin.), whenever:(β).cum ad aliquod oppidum venerat, eadem lectica usque ad cubiculum deferebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27; 2, 1, 46, § 120; 2, 3, 67, § 156; 2, 4, 61, § 137; 2, 5, 10, § 27; id. Fl. 7, 16; 10, 21; id. Agr. 2, 26, 68; id. Or. 32, 113; id. Brut. 24, 93:(Cassi vellaunus) cum equitatus noster se in agros ejecerat, essedarios ex silvis emittebat,
Caes. B. G. 5, 19; 3, 14; 3, 15; 4, 7; 5, 35; 7, 22; id. B. C. 1, 58; Sall. J. 92, 8; 44, 4:cum comminus venerant, gladiis a velitibus trucidabantur,
Liv. 38, 21, 12; Nep. Epam. 3, 6; Sen. Ep. 11, 4; Curt. 3, 10, 8; 3, 10, 11; Quint. 7, 1, 4; Gell. 15, 22, 5; 17, 18, 3; Gai Inst. 4, 15; Pacat. 9.—With principal predicate in perf. indic.:b.Pacuvius qui Syriam usu suam fecit, cum vino... sibi parentaverat,
Sen. Ep. 12, 8; 108, 14.—With pluperf. subj., an imperf. indic. in principal sentence:4.cum fossam latam cubiculari lecto circumdedisset, ejusque transitum... conjunxisset, eum ipse detorquebat,
Cic. Tusc. 5, 20, 59; id. Verr. 2, 3, 41, § 94:cum cohortes ex acie procucurrissent, Numidae... effugiebant, etc.,
Caes. B. C. 2, 41:cum in jus duci debitorem vidissent, undique convolabant,
Liv. 2, 27, 8; 25, 3, 11; 5, 48, 2.—In anterior clauses with imperf. subj.(α).When the principal clause expresses an immediate consequence ( = pluperf. subj.):(β).Demaratus cum audiret dominationem Cypseli confirmari, defugit patriam ( = cum audivisset),
Cic. Rep. 2, 19, 34; Caes. B. G. 5, 17 et saep.—Where both verbs relate to one transaction, especially in remarks and replies:(γ).(Epaminondas) cum gravi vulnere exanimari se videret, quaesivit salvusne esset clipeus, etc.,
Cic. Fin. 2, 30, 97:cum ex eo quaereretur quid esset dolus magnus, respondebat, etc.,
id. Off. 3. 14, 60; id. Or. 2, 69, 278; id. Rosc. Am. 25, 70; Liv. 3, 71, 4 et saep.—When the principal action takes place during the action of the dependent clause:5.qui cum unum jam et alterum diem desideraretur, neque in eis locis inveniretur... liberti Asuvii in eum invadunt, etc.,
Cic. Clu. 13, 38.—For the perf. indic. instead of pluperf. subj. v. C. 1. d. infra.C.In adverbial clauses of coincident time dependent on preterites ( = eo tempore quo), the clause with cum designating the time at which or during which the main action took place, when, as, while.[The theory of the use of tenses and moods in these clauses is not fully settled. The older grammarians require the indicative if cum denotes pure time, but the subjunctive if denoting cause or relations similar to cause. Zumpt and others acknowledge that the rule is frequently not observed, attributing this to the predilection of the Latin language for the subjunctive. Recently Hoffmann (Zeitpartikeln der Lateinischen Sprache, 1st ed. 1860; 2d ed. 1873) and Lubbert (Syntax von Quom, 1870) have advanced the theory that cum requires the indicative if denoting absolute time, but the subjunctive if denoting relative time. They define absolute time as time co-ordinate or parallel with, or logically independent of, the time of the principal action, which performs the function of a chronological date for the principal action, and they consider it as a criterion that the clause might have constituted an independent sentence; while relative time is logically subordinate to the principal action. Hoffmann condenses his theory in the following words: cum with indicative names and describes the time at which the action of the principal sentence took place; cum with the subjunctive, on the contrary, designates the point of time at which, or the space of time during which, the action expressed in the principal sentence commenced or ended. The chief objections to this theory are: (1) Its vagueness.—(2) The facts that in many instances cum with the subjunctive clearly dates the main action (C. 3. a. b, 2, and 4.; C. 3. a. 5.; C. 3. b. b, 3. and 5.; C. 3. b. g infra); that many of the subjunctive clauses with cum may be transformed into independent sentences (C. 3. b. b, 2. and 3. infra); that many indicative clauses with cum are logically subordinate to the main action (C. 3. a. a, 2. infra), and that when both moods are used in two co-ordinated clauses with cum belonging to the same main sentence, Hoffmann must account for the difference of the moods by explanations not drawn from his theory (Cic. Agr. 2, 64, 64; id. Clu. 30, 83; id. Div. 1, 43, 97; id. Fin. 2, 19, 61; id. de Or. 67, 272; Caes. B. C. 2, 17; Liv. 6, 40, 17; 30, 44, 10).—(3) The impossibility of clearly drawing the line between logical co-ordination and subordination; and the fact that, wherever it is drawn, there will be many passages not accounted for (cf. 1. init. and many passages under C. 3. a. a, 3.; C. 3. a. d; C. 3. b. g, etc.).—(4) That the supposed use of cum with the imperfect indicative is inconsistent with the received doctrine that the imperfect always designates a time relative to another time—a difficulty not satisfactorily met by Hoffman's assumption of an aoristic imperfect.]GENERAL RULE.—The predicate after cum is in the perfect indicative (or historical present) if the action is conceived as a point of time coincident with the time of the main action. It is either in the imperfect indicative or in the imperfect subjunctive if the action is conceived as occupying a period of time within which the main action took place (e. g.:1.quid enim meus frater ab arte adjuvari potuit, cum... furem se videre respondit? Quid in omni oratione Crassus... cum pro Cn. Plancio diceret?
Cic. de Or. 2, 54, 220;where dicebat might stand for diceret, but not responderet for respondit: cum ad tribum Polliam ventum est, et praeco cunctaretur, etc.,
Liv. 29, 37, 8; cf.:cum tecum Ephesi collocutus sum,
Cic. Fam. 13, 55, 1; and:cum te Puteolis prosequerer,
id. ib. 3, 10, 8: cum primum lex coepta ferri est, Liv 3, 14, 4; and: cum [p. 492] ferretur lex, id. 5, 30, 4;also,
Cic. Fam. 4, 3, 1, and Liv. 3, 58, 7).Both predicates in the perf. indic. (or histor. pres.), both clauses denoting points of time (the principal predicate may be in any verbal form implying a perfect).a.The clause expressing a momentary action:b.posticulum hoc recepit quom aedis vendidit, Flaut. Trin. 1, 2, 157: scilicet qui dudum tecum venit cum pallam mihi Detulisti,
id. Men. 2, 3, 46; prol. 62; id. Poen. 4, 2, 82; id. Ep. 2, 2, 33; Ter. Hec. 4, 1, 57; id. Heaut. 2, 3, 21 et saep.:non tum cum emisti fundum Tusculanum, in leporario apri fuerunt,
Varr. R. R. 3, 3, 8:in judiciis quanta vis esset didicit cum est absolutus,
Cic. Tog. Cand. Fragm. 4:per tuas statuas vero cum dixit, vehementer risimus,
id. de Or. 2, 59, 242:cum occiditur Sex. Roscius, (servi) ibidem fuerunt,
id. Rosc. Am. 41, 120; id. Verr. 2, 2, 29, § 70; 1, 4, 11; 2, 2, 66, § 160; 2, 3, 47, § 112; id. Caecin. 29, 85; id. Sest. 55, 157; id. Phil. 2, 9, 21; id. Rep. 6, 22, 24; id. Fam. 9, 15, 2; id. Att. 2, 1, 5 et saep.:tunc flesse decuit cum adempta sunt nobis arma,
Liv. 3, 55, 10; 10, 6, 8; 28, 42, 14; 42, 46, 1; Vitr. 2, 8, 12; 2, 1, 7; 2, 9, 15;6, 7, 4: semel dumtaxat vultum mutavit, tunc cum... anulum in profundum dejecit,
Val. Max. 6, 9, 6; 8, 8, ext. 1; 9, 1, ext. 1;9, 8, 1: rerum natura... cum visum est deinde, (filium tuum) repetiit,
Sen. Cons. Polyb. 10, 4; 11, 2; id. Q. N. 1, 11, 3; 6, 25, 4:accepimus et serpentem latrasse cum pulsus est regno Tarquinius,
Plin. 8, 41, 63, § 153; 2, 24, 22, § 90; 2, 52, 53, § 139; Suet. Claud. 21; Hor. S. 2, 3, 61; Ov. Tr. 5, 11, 8; Tib. 3, 5, 18; Mart. 5, 49, 9.—So, cum primum, when first, the first time that, as soon as:jube vinum dari: jam dudum factum'st quom primum bibi,
Plaut. As. 5, 2, 40; id. Cas. prol. 17; Ter. Hec. alt. prol. 31; id. And. prol. 1; id. Eun. 3, 3, 4:Pompeius cum primum contionem habuit... ostendit, etc.,
Cic. Verr. 1, 15, 45; id. Fam. 2, 9, 1; Liv. 3, 55, 10; 25, 6, 2; 25, 29, 4; 31, 3, 1; 40, 8, 1; 42, 34, 3; Curt. 6, 11, 23; but with imperf. subj. when referring to a per. of time:ipse cum primum pabuli copia esse inciperet, ad exercitum venit,
Caes. B. G. 2, 2.—In the poets and later writers, the imperf. subj. often occurs where classic prose has the perf. indic.:effice ut idem status sit cum exigis qui fuit cum promitterem,
Sen. Ben. 4, 39, 4:tum lacrimare debueras cum equo calcaria subderes,
Curt. 7, 2, 6; Suet. Claud. 6; Ov. P. 4, 12, 28.—If the clause denotes a state, condition, or action of longer duration, it takes the perf. indic. if asserted as a complete fact without regard to what happened during its progress (virtual point of time):c.in quem Juppiter se convertit cum exportavit per mare... Europen,
Varr. R. R. 2, 5, 5:ne cum in Sicilia quidem (bellum) fuit... pars ejus belli in Italiam ulla pervasit,
Cic. Verr. 2, 5, 2, § 6:nempe eo (lituo) Romulus regiones direxit tum cum urbem condidit,
id. Div. 1, 17, 30; id. Verr. 2, 3, 54, § 125; id. Lig. 7, 20; id. Rep. 3, 32, 44:non tibi, cum in conspectu Roma fuit, succurrit? etc.,
Liv. 2, 40, 7; 34, 3, 7; Nep. Iphicr. 2, 4; id. Pelop. 4, 3.—With perf. indic., by the time when, before, referring to facts which actually occurred before the action of the principal sentence:d.ab Anaximandro moniti Lacedaemonii sunt ut urbem... linquerent, quod terrae motus instaret, tum cum... urbs tota corruit,
Cic. Div. 1, 50, 112; Liv. 22, 36, 4; 34, 31, 15; Prop. 2, 32 (3, 30), 53.—With perf. indic. when actions in immediate sequence are represented as coincident:2.ad quem cum accessimus, Appio, subridens, Recipis nos, inquit, etc.,
Varr. R. R. 3, 2, 2:me primus dolor percussit, Cotta cum est expulsus,
Cic. Brut. 89, 303:itaque ne tum quidem cum classem perdidisti, Mamertinis navem imperare ausus es,
id. Verr. 2, 5, 23, § 59:haec cum facta sunt in concilio, magna spe et laetitia omnium discessum est,
Caes. B. C. 3, 87:cum Thessalos in armis esse nuntiatum est, Ap. Claudium... senatus misit,
Liv. 42, 5, 8:Gracchus cum ex Sardinia rediit, orationem ad populum habuit,
Gell. 15, 12, 1; Cic. Imp. Pomp. 1, 2; id. Deiot. 6, 17; id. Top. 16, 61; id. Div. 1, 43, 98; id. Fam. 5, 21, 2; Liv. 4, 44, 10; 4, 60, 8; 9, 25, 2; 22, 14, 12; Nep. Dat. 11, 1; Suet. Caes. 31; Gell. 1, 23, 5; Prop. 3, 20, 37 (4, 21, 7).—Hence a perf. indic. in co-ordination with pluperf. subj.: cum sol nocte visus esset... et cum caelum discessisse visum est (decemviri ad libros ire jussi sunt), Cic. Div. 1, 43, 97.—With a perf. indic. (or histor. pres.), the principal predicate in imperf.a.The action falling within the time of the principal predicate:b.set Stalagmus quojus erat tunc nationis, quom hinc abit?
Plaut. Capt. 4, 2, 107; id. Rud. 3, 6, 9; Ter. Eun. 2, 3, 51:haec Crassi oratio cum edita est, quattuor et triginta tum habebat annos, etc.,
Cic. Brut. 43, 161:eo cum venio, praetor quiescebat,
id. Verr. 2, 4, 14, § 32; 2, 5, 69, § 178; id. Fl. 13, 20; id. Pis. 1, 2; id. Lig. 1, 3; id. Phil. 2, 21, 52; 3, 4, 11; id. Fam. 13, 35, 2; id. Att. 6, 1, 13:cum Caesari in Galliam venit, alterius factionis principes erant Aedui, alterius Sequani,
Caes. B. G. 6, 12; Sall. J. 71, 1:cum haec accepta clades est, jam C. Horatius et T. Menenius consules erant,
Liv. 2, 51, 1; 21, 39, 4; 23, 49, 5; 28, 27, 14; 34, 16, 6;45, 39, 1: merito me non adgnoscis, nam cum hoc factum est, integer eram,
Sen. Ben. 5, 24, 3.—Post-class. writers generally use imperf. subj.:beneficium ei videberis dedisse cui tunc inimicissimus eras cum dares?
Sen. Ben. 5, 19, 7:bona quoque, quae tunc habuit cum damnaretur, publicabuntur,
Dig. 28, 18, § 1:pauper Fabricius (erat) Pyrrhi cum sperneret aurum,
Claud. IV. Cons. Hon. 413.—The action strictly anterior to the principal sentence, rare (1. d.): nam quod conabar cum interventum'st dicere, nunc expedibo, Pac. ap. Non. p. 505, 3 (Trag. Rel. v. 65 Rib.):3.cum est ad nos adlatum de temeritate eorum, etc., cetera mihi facillima videbantur... multaque mihi veniebant in mentem, etc.,
Cic. Fam. 3, 10, 1; Sall. C. 51, 32; Verg. A. 6, 515; id. E. 3, 14.—The predicate after cum conceived as a period or space of time (including repeated action) is either in the imperf. indic. or imperf. subj. [In ante-classical writers and Cicero the imperf. indic. very frequent, and largely prevailing over the subj., except that when the principal predicate denotes a point of time (with perf.), Cicero commonly uses the subj.; the imperf. indic. occurs in Cicero 241 times; in Caesar once with the force of a relativeclause (B. G. 1, 40, 5), and 3 times of repeated action; in Nep. once of repeated action (Att. 9, 6); in Sall. twice (J. 31, 20; id. H. 1, 48, 6 Dietsch); in Liv. 22 times; in Verg. 4 times; in Ovid twice; in Tib. twice; in Prop. 3 times; in Val. Max. twice; then it disappears (except once each in Tac. and Mart.), but reappears in Gaius (3 times), Gellius (twice), and the Gallic panegyrists (several times)].a.Both predicates denoting spaces of time, the principal predicate always in the imperf. indic. unless the mood is changed by other influences.(α).Cum with the imperf. indic. (1) In express or implied opposition to other periods of time, esp. with tum or tunc:(β).eademne erat haec disciplina tibi quom tu adulescens eras?
Plaut. Bacch. 3, 3, 17:alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?
Ter. And. 3, 3, 13; Plaut. Capt. 2, 1, 50; id. Most. 1, 3, 64; id. Mil. 2, 2, 26; Ter. And. 1, 1, 69; Enn. ap. Cic. Brut. 19, 76 (Ann. v. 222 Vahl.):qui cum plures erant, paucis nobis exaequari non poterant, hi postquam pauciores sunt, etc.,
Auct. Her. 4, 18, 25:qui (Pompeius) cum omnes Caesarem metuebamus ipse eum diligebat, postquam ille metuere coepit, etc.,
Cic. Att. 8, 1, 4:res per eosdem creditores per quos cum tu aderas agebatur,
id. Fam. 1, 1, 1 (cf.:Senatus consultum factum est de ambitu in Afranii sententiam quam ego dixeram cum tu adesses,
id. Q. Fr. 2, 9, 3):Trebellium valde jam diligit: oderat tum cum ille tabulis novis adversabatur,
id. Phil. 6, 4, 11:non tam id sentiebam cum fruebar, quam tunc cum carebam,
id. Red. Quir. 1, 3:etenim tunc esset hoc animadvertendum cum classis Syracusis proficiebatur,
id. Verr. 2, 5, 43, § 111 (so 111 times in Cicero, including the instances where the principal predicate is in the perf.):cum captivis redemptio negabatur, nos vulgo homines laudabant, nunc deteriore condicione sumus, etc.,
Liv. 25, 6, 14; 10, 7, 2; 33, 34, 3; 34, 4, 10; 44, 36, 8; 45, 38, 1; Ov. P. 2, 6, 9; id. M. 13, 473; Val. Max. 6, 3, 1; 4, 1, 10; Mart. 12, 70, 10; Gai Inst. 1, 184; Eum. Grat. Act. 6; cf.: cur eum, cum in consilium iretur, Cluentius et Canutius abesse patiebantur? Cur cum in consilium mittebant, Stajenum judicem qui pecuniam dederant, non requirebant? Cic. Clu. 30, 83 (cum iretur, of the time when the judges retired; cum mittebant, of the previous time, when the parties were asked about the closing of the case; opp. cum iretur).—Poets, even in the class. per., sometimes use the subj. in dependence upon the indic.:hic subito quantus cum viveret esse solebat, Exit humo,
Ov. M. 13, 441. —(2) The principal predicate denoting a mental act or reflection occasioned by, or accompanying the action of the clause with cum (mostly ante-class. and in Cicero):desipiebam mentis cum illa scripta mittebam tibi,
Plaut. Ep. 1, 2, 35; id. Aul. 2, 2, 1; id. Ps. 1, 5, 86:sed tu cum et tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas, et cum eis praedabare, et... non statuebas tibi rationem esse reddendam?
Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29:illas res tantas cum gerebam, non mihi mors, non exsilium ob oculos versabatur?
id. Sest. 21, 47; id. Cat. 3, 1, 3; 3, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 10, § 26; 2, 2, 13, § 33; 2, 2, 35, § 86; 2, 3, 86, § 198; 2, 5, 21, § 54; id. Fl. 1, 1; id. Deiot. 1, 3; 8, 23; id. Pis. 24, 56 and 57; id. Ac. 2, 28, 89; id. Or. 13, 41; id. Tusc. 2, 15, 43; id. Fam. 7, 9, 5 (22 times); Sall. H. 1, 48, 6 Dietsch (cf.:num P. Decius cum se devoveret, et equo admisso in mediam aciem Latinorum inruebat, aliquid... cogitabat?
Cic. Fin. 2, 19, 61; cum se devoveret explains the circumstances of inruebat; hence acc. to 3. a. b, 2. in subj.; cf. Madv. ad loc., who reads devoverat).—(3) If the predicate after cum has a meaning peculiar to the imperf. indic., which by the use of the subj. would be effaced: quod erat os tuum, cum videbas eos homines, quorum ex bonis istum anulus aureus donabas? (descriptive imperf.) Cic. Verr. 2, 3, 80, § 187; so,fulgentis gladios hostium videbant Decii, cum in aciem eorum inruebant,
id. Tusc. 2, 24, 59: cum de plebe consulem non accipiebat ( = accipere nolebat, conative imperf.), id. Brut. 14, 55:cum vim quae esset in sensibus explicabamus, etc.,
id. Ac. 2, 12, 37 (the verbum dicendi refers to a certain stage in the discourse, for which Cicero uses the imperf. indic. in independent sentences, e. g. N. D. 3, 29, 71; 3, 6, 15; de Or. 1, 53, 230; 2, 19, 83; 2, 84, 341); so,equidem... risum vix tenebam, cum Attico Lysiae Catonem nostrum comparabas,
id. Brut. 8, 293:cum censebam,
id. de Or. 1, 62, 264:cum dicebam,
id. Fam. 6, 1, 5:cum ponebas,
id. Fin. 2, 19, 63; so esp. in Cicero's letters the phrase cum haec scribebam = while I am writing this, to preserve the meaning of an epistolary tense, referring to a state, condition, or action in progress at the time of writing the letter:res, cum haec scribebam, erat in extremum adducta discrimen,
id. Fam. 12, 6, 2; 3, 12, 2; 5, 12, 2; 6, 4, 1; id. Att. 5, 20, 5 et saep.; cum haec scriberem, scripsissem, scripsi, are not epistolary tenses, but refer to events happening after the letter or part of it was finished, = when I wrote, had written, id. ib. 2, 15, 3; 10, 4, 7; 4, 10, 2; id. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 5; 8, 13, 2;sometimes cum dabam = cum scribebam,
Cic. Fam. 12, 16, 3 (but cf.:cum scriberem, as epistolary tense, in oblique discourse,
id. Att. 15, 13, 7).—(4) The coincidence in time of two actions is made emphatic, = eo ipso tempore quo:tum cum insula Delos... nihil timebat, non modo provinciis sed etiam Appia via jam carebamus,
Cic. Imp. Pomp. 18, 55; id. Phil. 1, 15, 36; 13, 8, 17; id. Sull. 10, 31; id. Tusc. 2, 8, 20; id. Off. 3, 27, 100; id. Dom. 45, 118.—The predicate after cum is in the imperf. subj. (1) To impart to the clause a causal, adversative or concessive meaning besides the temporal relation:(γ).antea cum equester ordo judicaret, improbi magistratus in provinciis inserviebant publicanis (a logical consequence),
Cic. Verr. 2, 3, 41, § 94:sed cum jam honores (Hortensii) et illa senior auctoritas gravius quiddam requireret, remanebat idem (dicendi genus) nec decebat idem,
id. Brut. 95, 327; id. Phil. 1, 1, 1; id. Rosc. Am. 15, 42; 16, 45; id. Pis. 10, 2; Liv. 25, 13, 1; 26, 5, 1.—(2) To indicate circumstances under which the main action took place, and by which it is explained:Flaminius, cum tripudio auspicaretur, pullarius diem differebat, etc.,
Cic. Div. 1, 35, 77: [p. 493] equidem cum peterem magistratum, solebam in prensando dimittere a me Scaevolam, id. de Or. 1, 24, 112; id. Inv. 2, 17, 52; Liv. 41, 1, 2 (cf. 3. b. b, 3.).—(3) To describe the locality of the main action: quom essem in provincia legatus, quam plures ad praetores et consules vinum honorarium dabant, Cato ap. Isid. Orig. 20, 3, 8:Zenonem cum Athenis essem audiebam frequenter,
Cic. N. D. 1, 21, 59; 1, 28, 79; id. Tusc. 2, 14, 34; id. Fam. 3, 8, 5; id. Att. 2, 11, 1; 12, 5, 4; 16, 14, 1; id. Verr. 2, 4, 12, § 29; Liv. 5, 54, 3 (cf. 3. b. b, 4.).—(4) To designate the time of the main action as a condition:cum ageremus vitae supremum diem, scribebamus hoc,
Cic. Fin. 4, 27, 54:cum jam in exitu annus esset, Q. Marcius... magistratu abiturus erat,
Liv. 39, 23, 1 (cf. 3. b. b, 5.).—If both the clause with cum and the principal predicate denote repeated action, the predicate with cum in class. prose is in the imperf. indic. or subj. according to the rules under a and b; the principal predicate being always in the imperf. indic.; but in ante-class. writers cum has always the imperf. indic. (1) Imperf. indic.:(δ).tum mi aedes quoque arridebant, quom ad te veniebam, tuae,
Plaut. As. 1, 3, 55; id. Am. 1, 1, 45; id. Rud. 4, 7, 25 sqq.; Ter. Eun. 2, 3, 19; Cinc. de Re Mil. ap. Gell. 16, 4, 5; Asell. ap. Gell. 2, 13, 4; Cic. Att. 2, 7, 4; id. Verr. 2, 2, 13, § 34; Caes. B. C. 1, 79, 2; Gai Inst. 2, 101; Pacat. Pan. 9 fin.:cum a nostro Catone laudabar vel reprehendi me a ceteris facile patiebar,
Cic. Or. 13, 41; so Nep. Att. 9, 6.—To distinguish from adversative relations, as Cic. Rosc. Com. 3, 9; id. Att. 12, 39, 2; id. de Or. 1, 14, 62; Caes. B. C. 3, 44, 6; Gai Inst. 2, 254.—If only the clause with cum, but not the principal predicate, denotes repeated action, the latter is in the perf., the former in imperf. indic., Caes. B. C. 2, 17; Cic. Arch. 5, 10.—(2) Imperf. subj., mostly denoting circumstances to explain the main action: cum dilectus antiquitus fieret... tribunus militaris adigebat, etc., Cinc. de Re Mil. ap. Gell. 16, 4, 2:Hortensius cum partiretur tecum causas, prorogandi locum semper tibi relinquebat,
Cic. Brut. 51, 190; id. Div. 1, 45, 102; id. de Or. 1, 54, 232; id. Brut. 62, 222; Liv. 3, 66, 2; 5, 25, 12:ex hoc effectos panes, cum in colloquiis Pompeiani famem nostris objectarent, vulgo in eos jaciebant (causal),
Caes. B. C. 3, 48; Cic. Fin. 2, 19, 62; so,according to class. usage,
Sen. Ep. 86, 11; Curt. 5, 2, 7; 6, 5, 18; 7, 3, 13; Suet. Caes. 65;contrary to class. usage,
Val. Max. 3, 6, 6; Sen. Ep. 30, 7; 77, 8; Tac. H. 2, 91; Spart. Had. 18. —In other instances (which are rare), both moods occur, either without any discrimination, or for special reasons. (1) Ante-class.:b.nam quom modo exibat foras, ad portum se aibat ire,
Plaut. Rud. 2, 2, 2. —(2) Class.:ut, cum L. Opimii causam defendebat, C. Carbo nihil de Gracchi nece negabat, sed id jure factum esse dicebat,
Cic. de Or. 2, 25, 106 (cf.:nuper cum ego C. Sergii Oratae... causam defenderem, nonne omnis nostra in jure versata defensio est?
id. ib. 1, 39, 178; in each of these sentences the clause with cum sustains exactly the same relation to the principal predicate; but the former has the imperf. in the principal sentence, and in this connection Cic. prefers the indic. after cum):similiter arbitror... illum (oratorem) de toto illo genere non plus quaesiturum esse, quid dicat, quam Polycletum illum, cum Herculem fingebat, quem ad modum pellem aut hydram fingeret (fingebat, for euphony, in view of the foll. fingeret),
id. de Or. 2, 16, 70; cf.:nec vero ille artifex cum faceret Jovis formam... contemplabatur aliquem, e quo similitudinem duceret,
id. Or. 2, 9.—Without assignable reason:casu, cum legerem tuas litteras, Hirtius erat apud me,
Cic. Att. 15, 1, 2; cf.:Hasdrubal tum forte cum haec gerebantur, apud Syphacem erat,
Liv. 29, 31, 1:cum haec Romae agebantur, Chalcide Antiochus ipse sollicitabat civitatium animos, etc.,
id. 36, 5, 1; cf.:cum haec in Hispania gererentur, comitiorum jam appetebat dies,
id. 35, 8, 1 (Weissenb. gerebantur):cum haec agebantur, Chalcide erat Antiochus,
id. 36, 15, 1; cf.:cum haec agerentur jam consul via Labicana ad fanum Quietis erat,
id. 4, 41, 8; 35, 2, 1.—(3) PostAug. writers almost always use imperf. subj., disregarding the class. usage: ipsa fruebatur arte cum pingeret (cf. a, 2.), Sen. Ep. 9, 7; id. Cons. Marc. 23, 3; Plin. Pan. 34:tunc erat mendacio locus cum ignota essent externa... nunc vero, etc. (opposition of times),
Sen. Q. N. 4, 2, 24; so id. Ep. 97, 9; Mart. 2, 61, 1; cf. Don. ad Ter. And. 3, 3, 13 (3. a. a, 1. supra):cum haec proderem habebant et Caesares juvenes sturnum, etc.,
Plin. 10, 41, 59, § 120.—If the principal predicate denotes a point of time, and the predicate with cum a period of time, the former is in the perf. indic. unless changed by construction; the latter(α).In the imperf. indic., according to the rules a. a, except 2. (1) When the time of the cum clause is opposed to other periods of time:(β).res quom animam agebat tum esse offusam oportuit,
Plaut. Trin. 4, 3, 85; id. Truc. 4, 2, 20; id. Ep. 3, 3, 50 (3, 4, 21); id. Most. 5, 1, 68:quod cum res agebatur nemo in me dixit, id tot annis post tu es inventus qui diceres?
Cic. Phil. 2, 9, 22; id. Rep. 2, 23, 43; id. Div. 1, 41, 92; 1, 45, 101; id. Ac. 2, 28, 90; id. Quint. 19, 60; 17, 54; 19, 61; id. Verr. 2, 3, 90, § 210 et saep.; Liv. 22, 60, 25; Verg. A. 4, 597; Tib. 1, 10, 8; 1, 10, 19; Prop. 2, 1, 31; 5 (4), 10, 24.—The subj. may be used if the principal action is represented as a consequence or result:o, Astaphium, haut isto modo solita's me ante appellare, Sed blande, quom illuc quod aput vos nunc est, aput me haberem,
Plaut. Truc. 1, 2, 60 (Lubbert conjectures habebam); Cic. Off. 2, 1, 2 and 3; id. Fin. 4, 27, 54; id. Rosc. Am. 4, 11; id. Verr. 2, 3, 57, § 130; id. Mur. 3, 8; Liv. 5, 53, 9; 10, 6, 9; 43, 21, 1;44, 39, 7.— Hence the mood may change in co-ordinate clauses: tum, cum haberet haec res publica Luscinos, Calatinos, etc., homines... patientia paupertatis ornatos, et tum, cum erant Catones, Phili, etc., tamen hujusce modi res commissa nemini est (haberet, concessive),
Cic. Agr. 2, 24, 64.—(2) To make emphatic the coincidence of time, = eo ipso tempore (a. a, 4.):cum is triumphus de Liguribus agebatur, Ligures... coloniam ipsam ceperunt,
Liv. 41, 14, 1; Cic. Sest. 26, 56; id. Phil. 2, 36, 90; id. Div. 2, 1, 3; id. Verr. 2, 5, 37, § 97; id. Att. 1, 4, 1.—(3) To preserve the peculiar force of the imperf. indic. (a. a, 3.): cum iste jam decedebat, ejus modi litteras ad eos misit, etc. (conative imperf.), Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:cum Africanus censor tribu movebat centurionem... inquit,
id. de Or. 2, 67, 272 (cf.:cum (censor) M. Antistio equum ademisset,
id. ib. 2, 71, 287).—With the imperf. subj. (1) Always when cum means while (time during which): quomque caput caderet, carmen tuba sola peregit et, etc., Enn. ap. Lact. ad Stat. Th. 11, 56 (Ann. v. 508 Vahl.):(γ).magistratus quom ibi adesset, occepta'st agi,
Ter. Eun. prol. 22 (Lubbert conjectures adsedit); Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 106 Vahl.):Alexandrum uxor sua, cum simul cubaret, occidit,
Cic. Inv. 2, 49, 144:armati, cum sui utrosque adhortarentur... in medium inter duas acies procedunt,
Liv. 1, 25, 1; Varr. R. R. 2, 81; Auct. Her. 4, 52, 65; Cic. Brut. 3, 10; id. Clu. 62, 175; Caes. B. G. 2, 19; id. B. C. 3, 57; Liv. 1, 30, 8; 10, 30, 3 et saep.—(2) To connect a logical (causal, etc.) relation with the temporal meaning (a. b, 1.):cum ille Romuli senatus... temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam, populus id non tulit,
Cic. Rep. 2, 12, 23:an pater familiarissimis suis succensuit cum Sullam et defenderent et laudarent? (causal),
id. Sull. 17, 49:tum cum bello sociorum tota Italia arderet, homo non acerrimus... C. Norbanus in summo otio fuit (concessive),
id. Verr. 2, 5, 4, § 8:quibus rebus cum unus in civitate maxime floreret, incidit in eandem invidiam, etc. (adversative),
Nep. Cim. 3, 1:sed cum jam appropinquantium forma lemborum haud dubia esset... tunc injecta trepidatio est,
Liv. 44, 28, 10; Cic. Verr. 2, 3, 90, § 211; id. Clu. 31, 84; id. Mur. 3, 8; id. Phil. 3, 2, 3; id. Tusc. 1, 2, 4; Auct. Her. 4, 24, 33; Caes. B. C. 2, 7; Liv. 25, 9, 10; 21, 41, 12.—(3) To explain the main fact by circumstances:quem quidem hercle ego, in exilium quom iret, redduxi domum,
Plaut. Merc. 5, 4, 19:consule me, cum esset designatus tribunus, obtulit in discrimen vitam suam,
Cic. Sest. 28, 61:haec epistula est, quam nos, in aedibus Apronii cum litteras conquireremus, invenimus,
id. Verr. 2, 3, 66, § 154: Socrates, cum XXX. tyranni essent, pedem porta non extulit, id. Att. 8, 2, 4:Brundusii cum loquerer cum Phania, veni in eum sermonem ut dicerem, etc.,
id. Fam. 3, 5, 3:itaque, cum populum in curias triginta divideret, nomina earum (Sabinarum) curiis imposuit,
Liv. 1, 13, 6:Ap. Claudius, ovans cum in urbem iniret, decem milia pondo argenti, etc., in aerarium tulit,
id. 41, 28, 6; Cic. Clu. 20, 55; id. Phil. 12, 8, 20; id. Scaur. 47; id. Inv. 2, 31, 96; id. Tusc. 2, 22, 53; id. Div. 1, 52, 119; id. Off. 2, 8, 27; id. Or. 2, 55, 225 sq.; id. Fam. 1, 9, 13; 6, 6, 5; Liv. 1, 39, 4; 3, 63, 6; 4, 53, 11 et saep.—(4) To describe the place of the main action (a. a, 3.):cum essem in castris ad fluvium Pyramum, redditae mihi sunt uno tempore a te epistulae duae,
Cic. Fam. 3, 11, 1;so with cum essem (essemus, etc.),
id. ib. 2, 19, 1; 3, 4, 1; 13, 56, 1; id. Att. 1, 10, 1; 14, 19, 1; id. Ac. 1, 1, 1; id. Rep. 1, 39, 61; Varr. R. R. 3, 13; Caes. B. G. 4, 11 et saep.:Eumenes rex ab Roma cum in regnum rediret... mactatus est ( = on the journey),
Liv. 42, 40, 8:Agesilaus cum ex Aegypto reverteretur... in morbum implicitus decessit,
Nep. Ages. 8, 6.—The perf. indic. (cum fui, etc.) refers to temporary visits to a place:Gallo narravi, cum proxime Romae fui, quid audissem,
Cic. Att. 13, 49, 2:proxime cum in patria mea fui, venit ad me, etc.,
Plin. Ep. 4, 13, 3.—(5) To designate the time by natural occurrences (a. a, 4.):ipsi comprehensi a me, cum jam dilucesceret, deducuntur,
Cic. Cat. 3, 3, 6:cum advesperasceret, cum lucesceret,
id. Fam. 15, 4, 8:cum lux appropinquaret,
id. Tull. 9, 21:cum dies instaret,
id. Inv. 2, 31, 96:cum comitiorum tempus adpeteret,
Liv. 28, 10, 1:cum dies comitiorum adpropinquaret,
id. 3, 34, 7; 10, 13, 2.—But when a date is given as a point of time, the perf. indic. is used:cum ea dies venit,
Liv. 4, 44, 10; 6, 20, 4.—(6) When the action of the cum clause is interrupted or ended by the main action:cum hanc jam epistulam complicarem, tabellarii a vobis venerunt, etc.,
Cic. Q. Fr. 3, 1, 5, § 17:L. Octavius, cum multas jam causas diceret, adulescens est mortuus,
id. Brut. 68, 241:cum plures jam tribus dicto esse audientem pontifici duumvirum juberent... ultimum de caelo quod comitia turbaret intervenit,
Liv. 40, 42, 10:cum maxime conquereretur apud patres... repente strepitus ante curiam... auditur,
id. 8, 33, 4:haec cum maxime dissereret, intervenit Tarquinius,
id. 1, 50, 7;so with cum maxime,
Cic. Fam. 1, 5, a, 2; Liv. 23, 24, 6; 30, 33, 12.—(7) If the clause with cum has the force of a participial adjunct of the principal predicate (cum diceret = dicens, or dicendo):Caesarem saepe accusavit, cum adfirmaret illum numquam, dum haec natio viveret, sine cura futurum ( = adfirmans, or adfirmando),
Cic. Sest. 63, 132:Antigonus in proelio, cum adversus Seleucum dimicaret, occisus est ( = dimicans),
Nep. Reg. 3, 2:impulit ut cuperem habere, cum diceret,
Varr. R. R. 3, 2, 8; Cic. Q. Fr. 2, 9 (11), 3; id. Clu. 42, 119; 56, 153; id. pro Corn. Maj. Fragm. 16; id. Mil. 5, 12; id. de Or. 1, 57, 243; id. Or. 37, 129; id. Fin. 1, 5, 16; id. Inv. 2, 34, 105; Val. Max. 1, 2, ext. 1; Ov. P. 1, 9, 42.—(8) In the historians, in a summary reference to events already related:cum haec in Achaia atque apud Dyrrhachium gererentur... Caesar mittit, etc.,
Caes. B. C. 3, 57:cum civitas in opere ac labore adsiduo reficiendae urbis teneretur, interim Q. Fabio... dicta dies est,
Liv. 6, 1, 6:cum hic status in Boeotia esset, Perseus... misit,
id. 42, 56, 10; 33, 36, 1; 34, 22, 3; 38, 8, 1; 42, 64, 1; 45, 11, 1.—In all other cases the imperf. subj. is regularly used in class. prose, even if the action of the clause with cum is logically independent of the principal sentence:D.illum saepe audivi, hic, cum ego judicare jam aliquid possem, abfuit,
Cic. Brut. 71, 248: senatus consultum est factum de ambitu in Afranii sententiam, in quam ego dixeram, cum tu adesses. id. Q. Fr. 2, 7 (9), 3; so always (class.) with cum maxime, precisely when, just when:cum maxime haec in senatu agerentur, Canuleius... (ad populum) ita disseruit,
Liv. 4, 3, 1:cum maxime Capua circumvallaretur, Syracusarum oppugnatio ad finem venit,
id. 25, 23, 1.—In a very few instances the imperf. indic. occurs without apparent reason: an vero cum honos agebatur familiae vestrae... succensuit [p. 494] pater tuus cum Sullam defenderent (probably to distinguish the two cum clauses), Cic. Sull. 17, 49 (cf.:cum jus amicitiae, societatis, adfinitatis ageretur, cum, etc., eo tempore tu non modo non... retulisti, sed ne ipse quidem, etc.,
id. Quint. 16, 53):ille versus, qui in te erat collatus cum aedilitatem petebas,
id. Q. Fr. 1, 3, 8:cum ex oppido exportabatur (Dianae statua) quem conventum mulierum factum esse arbitramini?... Quid hoc tota Sicilia est clarius quam omnes convenisse cum Diana exportaretur ex oppido? etc.,
id. Verr. 2, 4, 35, § 77.—Poets and post-class. writers frequently disregard the class. usage, the former by using either mood instead of the other, the latter by the un-Ciceronian use of the subj.; v. Prop. 2, 9, 15; 5 (4), 4, 10; Tib. 1, 10, 16; Verg. A. 7, 148; 12, 735; Mart. 13, 122; Curt. 8, 12, 16; 9, 2, 24; Quint. 11, 1, 89; Plin. 36, 6, 5, § 46; Dig. 28, 1, 22, § 1; Gell. strangely uses an imperf. indic. where class. writers would use a subj.:sed ego, homines cum considerabam, alterum fidei, alterum probri plenum, nequaquam adduci potui ad absolvendum,
Gell. 14, 2, 10; cf.:cum secum reputavit,
Tac. A. 15, 54.In adverbial clauses denoting identity of action (if the principal sentence and the clause with cum denote not different actions, but one action, which, expressed by the latter clause, is by the principal sentence defined in its meaning and import, the clause with cum always takes the indic., except once or twice post-class., and almost always the same tense as the principal sentence), when, by, in, etc.1.The predicate in present:2.amice facis Quom me laudas,
Plaut. Most. 3, 2, 31; id. Poen. 3, 2, 12; 3, 5, 15; Ter. And. prol. 18; id. Ad. 1, 2, 16 et saep.:bene facitis cum venitis,
Auct. Her. 4, 50, 63:quae cum taces, nulla esse concedis,
Cic. Rosc. Am. 19, 54; 21, 58; id. Clu. 47, 132; Liv. 25, 6, 5 et saep.—With fut. (rare):3.cum igitur proferent aliquid hujusmodi... inventum proferent,
Cic. Inv. 1, 40, 75; id. Fl. 39, 99; Plin. Ep. 7, 24, 9.—With fut. perf. (rare):4.quod cum dederis, illud dederis ut is absolvatur,
Cic. Div. in Caecil. 7, 23; id. Lig. 12, 36; id. Part. Or. 39; Auct. Her. 4, 30, 41.—With perf.:5.fecisti furtum quom istaec flagitia me celavisti et patrem,
Plaut. Bacch. 1, 2, 60; 1, 2, 52; id. Cas. 4, 4, 18 (22); id. Capt. 2, 3, 52; Ter. Phorm. prol. 32 et saep.:loco ille motus est cum ex urbe est depulsus,
Cic. Cat. 2, 1, 1; id. Verr. 2, 5, 23, § 59; id. Fam. 11, 29, 2; id. Rosc. Am. 14, 39; Liv. 5, 49, 8; 9, 8, 4; Val. Max. 3, 7, ext. 1; Curt. 6, 10, 9; Quint. 1, 10, 47 et saep.—With histor. pres.:6.Orestes cum se defendit, in matrem confert crimen,
Auct. Her. 1, 15, 25.—With imperf.:7.cum grandiorem aetatem ad consulatum constituebant, adulescentiae temeritatem verebantur,
Cic. Phil. 5, 17, 47; 14, 10, 28; id. Fl. 33, 83; id. Lig. 6, 18; id. Fam. 6, 1, 3; id. Off. 3, 10, 40; id. Sen. 6, 15 et saep.—Imperf. with perf. ( poet. and post-class.;8.very rare): quid quod et ominibus certis prohibebar amori Indulgere meo, tum cum mihi ferre jubenti Excidit et fecit spes nostras cera caducas,
Ov. M. 9, 595 sq.; Val. Max. 9, 1, 5.—With pluperf. (very rare):* 9.exspectationem nobis non parvam attuleras cum scripseras, etc.,
Cic. Att. 3, 18, 1; id. Sest. 16, 37.—Pluperf. and imperf.:10.quod quidem tibi ostenderam cum a me Capuam reiciebam,
Cic. Att. 8, 11, D, 5.—Imperf. subj. (post-class.):11.tunc venena edebat bibebatque, cum immensis epulis non delectaretur tantum, sed gloriaretur,
Sen. Cons. Helv. 10, 10.—Often relatively added to nouns when a relative clause must be supplied:E.illa scelera... cum ejus domum evertisti, cujus, etc.,
which you committed when (by), Cic. Pis. 34, 83; id. Imp. Pomp. 12, 33; id. Verr. 2, 5, 13, § 33; Liv. 5, 3, 4; 23, 9, 11; 29, 17, 9.In relative clauses, = quo tempore, quo, etc.1.Dependent on nouns designating time, the mood follows the general rules of relative clauses.a.The principal sentence is a formal statement of indefinite time, with the copula (tempus fuit cum, or fuit cum, analogous to sunt qui, etc.); generally with subj., but sometimes indic., when sunt qui would take this mood.(α).With pres. or fut. indic.: nunc est profecto (i. e. tempus), interfici quom perpeti me possum (the ante-class. writers construe sunt qui with indic.), Ter. Eun. 3, 5, 3; id. And. 1, 1, 125:(β).jam aderit tempus quom sese etiam ipse oderit,
Plaut. Bacch. 3, 3, 12; Ter. Hec. 4, 1, 28.—With pres. subj.: nunc est ille dies quom gloria maxima sese nobis ostendat, si vivimus, sive morimur, Enn. ap. Prisc. 10, p. 880 P. (Ann. v. 383 Vahl.); so Plaut. Capt. 3, 3, 1:(γ).erit illud profecto tempus et illucescet aliquando dies cum... amicissimi benevolentiam desideres,
Cic. Mil. 25, 69; Val. Max. 6, 2, 9.—With preterites, indic., Plaut. Truc. 2, 4, 29:(δ).fuit quoddam tempus cum in agris homines bestiarum more vagabantur,
Cic. Inv. 1, 2, 2 (cf.:fuerunt alia genera qui... dicebant,
id. de Or. 3, 17, 62):fuit cum hoc dici poterat (potuisset would be hypothetical),
Liv. 7, 32, 13.—With preterites, subj., Ter. Heaut. 5, 4, 1:b.quod fuit tempus cum rura colerent homines,
Varr. R. R. 3, 1:ac fuit cum mihi quoque initium requiescendi concessum arbitrarer,
Cic. Or. 1, 1, 1; so id. Brut. 2, 7; Caes. B. G. 6, 24.—Attributively with nouns denoting time (tempus, dies, etc.), in ordinary sentences.(α).With pres. or fut. indic.:(β).incidunt saepe tempora cum ea commutantur,
Cic. Off. 1, 10, 31:longum illud tempus cum non ero, etc.,
id. Att. 12, 8, 1; id. Verr. 2, 5, 69, § 177; id. Quint. 2, 8; id. Sen. 23, 84.—With potential subj., Cic. Att. 3, 3.—With past tenses, indic., Plaut. Am. prol. 91; id. rud. 2, 6, 12; Ter. And. 5, 3, 12:(γ).atque ille eo tempore paruit cum parere senatui necesse erat,
Cic. Lig. 7, 20:memini noctis illius cum... pollicebar,
id. Planc. 42, 101; id. Phil. 2, 18, 45; 2, 35, 88; id. Imp. Pomp. 15, 44; id. Sest. 7, 15; 29, 62; id. Sull. 18, 52; id. Fam. 11, 8, 1; 11, 27, 3; id. de Or. 1, 11, 45; Sall. J. 31, 20; Ov. Tr. 4, 10, 6; Prop. 1, 10, 5; 1, 22, 5; Gell. 1, 23, 2 et saep.—So with nouns implying time:illa pugna quom, etc. ( = in qua),
Plaut. Poen. 2, 26;Marcellino Consule, cum ego... putabam ( = anno Marcellini, quo, etc.),
Cic. Att. 9, 9, 4:patrum nostrorum memoria cum exercitus videbatur ( = tempore quo),
Caes. B. G. 1, 40; Cic. Fam. 13, 1, 2; Liv. 6, 40, 17.—With preterites in subj., Ter. Hec. 4, 4, 30:c.accepit enim agrum iis temporibus cum jacerent pretia praediorum,
Cic. Rosc. Com. 12, 33; so id. Off. 2, 19, 65:numerandus est ille annus cum obmutuisset senatus?
id. Pis. 12, 26; so id. Verr. 2, 4, 35, § 77; id. Rep. 2, 37, 62; id. Font. 3, 6; Liv. 3, 65, 8:haec scripsi postridie ejus diei cum castra haberem Mopsuhestiae (cf. habebam, as epistolary tense),
Cic. Fam. 3, 8, 10.—If the clause does not define the noun, but is a co-ordinate designation of time, it follows the rule of adverbial clauses:eodem anno, cum omnia infida Romanis essent, Capuae quoque conjurationes factae,
while, Liv. 9, 26, 5; Cic. Rep. 2, 36, 61; id. de Or. 2, 3, 12; Liv. 8, 15, 1; 1, 41, 6.—Appositively added to temporal adverbs and to dates (heri, hodie, medius, tertius, olim, antea, quondam, nuper, olim, postea) following the rules of adverbial clauses:2.Crassus hodie, cum vos non adessetis, posuit idem, etc.,
Cic. de Or. 2, 10, 41:omnia quae a te nudius tertius dicta sunt, cum docere velles, etc.,
id. N. D. 3, 7, 18; id. Sest. 48, 103; id. Att. 4, 3, 2; id. Inv. 2, 1, 1; id. Rep. 1, 39, 61; Caes. B. C. 2, 17 et saep.—So with dates (always subj.. except with cum haec scribebam, or dabam):posteaquam Pompeius apud populum ad VIII. Id. Febr., cum pro Milone diceret, clamore convicioque jactatus est,
Cic. Fam. 1, 5, b, 1; 3, 3, 1; 3, 4, 1; 4, 2, 1; id. Att. 14, 19, 1.—The principal sentence defines a period of time during which the action of the clause has or had lasted, always with indic., and after the words defining the period, = per quod tempus, when, that, during which, while, etc.a.With pres., = Engl. pres. perf.(α).With cardinal, definite or indefinite. (1) Time in acc. (ante-class.):(β).hanc domum Jam multos annos est quom possideo,
that I have been the owner, Plaut. Aul. prol. 4; cf. id. Merc. 3, 1, 37.—(2) Time in nom.:anni sunt octo cum ista causa in ista meditatione versatur,
Cic. Clu. 30, 82; id. Or. 51, 171; id. Fam. 15, 14, 1; id. Div. 2, 36, 76.—With ordinals:(γ).vigesimus annus est, cum omnes scelerati me unum petunt,
Cic. Phil. 12, 10, 24; Verg. A. 5, 627; 3, 646.—With diu:b.jam diu'st quom ventri victum non datis,
Plaut. Am. 1, 1, 146; Gell. 1, 25, 12.—Perf. with negation, the principal predicate in pres. or logical perf., = Engl. pres. perf.:c.quia septem menses sunt quom in hasce aedes pedem Nemo intro tetulit,
Plaut. Most. 2, 2, 39; id. Men. 3, 1, 3; Prop. 3, 8, 33 (2, 16, 33. —With pluperf., the principal predicate in imperf.:d.permulti jam anni erant cum inter patricios magistratus tribunosque nulla certamina fuerant,
Liv. 9, 33, 3.—With imperf., the principal predicate in perf. or pluperf.:3.dies triginta aut plus in ea navi fui, Quom interea semper mortem exspectabam miser,
Ter. Hec. 3, 4, 7:unus et alter dies intercesserat, cum res parum certa videbatur,
Cic. Clu. 26, 72.—The principal sentence specifying a period of time which has or had elapsed since the action took place, = ex ejus tempore, since or after, always with indic.; the principal predicate pres. or logical perf., cum with perf. indic.a.With cardinals.(α).Time in acc. (ante-class.):(β).annos factum'st sedecim Quom conspicatus est primo crepusculo Puellam exponi,
Plaut. Cas. prol. 39; so probably id. Pers. 1, 3, 57; id. Trin. 2, 4, 1; id. Merc. 3, 1, 37.—With nom.:b.nondum centum et decem anni sunt cum de pecuniis repetundis lata lex est,
Cic. Off. 2, 21, 75; id. Fam. 15, 16, 3; id. Att. 9, 11, A, 2.—With diu or dudum:c.nam illi quidem haut sane diu'st quom dentes exciderunt,
Plaut. Merc. 3, 1, 42; id. As. 2, 1, 3; id. Trin. 4, 3, 3.—Peculiarly, cum referring to an action which was to be done after a period of time, before, at the end of which:4.omnino biduum supererat cum exercitui frumentum metiri oporteret,
Caes. B. G. 1, 23. —In inverted clauses, the principal sentence determining the time of the clause, cum ( = quo tempore) having the force of a relative; cum with the indic. always following the principal sentence; never in oblique discourse; very freq. in class. and post-class. writings (ante-class. only Plaut. Men. 5, 8, 3; Ter. Hec. 1, 2, 40; id. Eun. 4, 2, 5); principal sentence often with jam, vix, vixdum, nondum, tantum quod, and commodum; cum often with subito, repente, sometimes interim, tamen, etiamtum.a.Principal sentence defining time by temporal expressions.(α).Principal sentence with pluperf. (1) Cum with perf. or histor. pres.:(β).dies nondum decem intercesserant cum ille alter filius necatur,
Cic. Clu. 9, 28; id. Verr. 1, 2, 36; id. Or. 2, 21, 89; Ov. M. 9, 715; Plin. Pan. 91, 1.—(2) Cum with histor. inf., Sall. J. 98, 2.—Principal sentence with imperf. (1) Cum with perf. or histor. pres.:(γ).nondum lucebat cum Ameriae scitum est,
Cic. Rosc. Am. 34, 97; Liv. 21, 59, 5; 41, 26, 2; 22, 1, 1; 9, 33, 3; 9, 37, 5; Verg. G. 2, 340; Curt. 4, 3, 16; 5, 12, 6 al.—(2) Cum with imperf., Curt. 6, 7, 1.—Principal sentence with perf., cum with perf.:b.dies haud multi intercesserunt cum ex Leontinis praesidium... venerunt,
Liv. 24, 29, 1; 40, 48, 4.—Principal sentence not containing expressions of time; most freq. with pluperf. or imperf. in principal sentence, and perf. or histor. pres. in clause with cum, but (far more rarely) many other combinations occur.(α).Principal sentence with imperf., cum with perf.:(β).non dubitabat Minucius quin, etc., cum repente jubetur dicere,
Cic. Verr. 1, 2, 29, § 72:jamque hoc facere noctu adparabant cum matres familiae repente... procucurrerunt,
Caes. B. G. 7, 26, 3; Cic. Verr. 2, 3, 14, § 36; Liv. 1, 36, 1 (57 times); Verg. A. 1, 36 (26 times); Vell. 2, 28, 2; Sen. Ira, 1, 18, 3; Tac. A. 3, 1 (31 times); Curt. 3, 10, 1 (19 times); Plin. Ep. 6, 24, 2.—Principal sentence with pluperf., cum with perf. or histor. pres.:(γ).jam Sora capta erat cum consules prima luce advenere,
Liv. 9, 24, 13 (32 times); Cic. Clu. 9, 28 (14 times); Sall. J. 60, 6; Verg. A. 1, 586 (13 times); Tac. A. 1, 19 (13 times); Curt. 3, 10, 1 (18 times). —And cum with potential subj.:vix erat hoc plane imperatum cum illum spoliatum... videres,
Cic. Verr. 2, 4, 40, § 86.—Principal sentence with perf., Cic. Sest. 37, 39 (5 times); Liv. 2, 46, 3 (8 times).—(δ).Principal sentence with histor. inf., Liv. 5, 46, 1; Tac. A. 1, 11; 11, 16; Curt. 5, 9, 1; 9, 5, 1.—(ε).Principal sentence with histor. pres., Liv. 4, 32, 1 (3 times); Ov. M. 4, 695 (5 times).—(ζ).Cum with imperf., Cic. Verr. 1, 6, 17 (3 times); Sall. J. 51, 2; Liv. 44, 10, 6; Tac. A. 1, 51; 11, 26.—(η).Cum with [p. 495] histor. inf., Liv. 2, 27, 1; Tac. A. 2, 31 (6 times); Curt. 4, 4, 9.—(θ).Cum with pluperf., Liv. 2, 46, 3 (3 times); Ov. M. 14, 581; Verg. A. 2, 256 sq.—(κ).With logical perf., or logical perf. and pres. (rare):5.quam multi enim jam oratores commemorati sunt... cum tamen spisse ad Antonium Crassumque pervenimus,
Cic. Brut. 36, 138:jamque fuga timidum caput abdidit alte (coluber), Cum medii nexus extremaeque agmina caudae Solvuntur,
Verg. G. 3, 422.—In clauses added loosely or parenthetically to a preceding clause or to a substantive in it (the mood governed by the rules for relative clauses).a.When, on an occasion, on which, etc.(α).With perf. indic.:(β).Hortensium maxime probavi pro Messala dicentem, cum tu abfuisti,
Cic. Brut. 96, 328; id. Phil. 11, 8, 18; id. Dom. 9, 22; 53, 136; id. Fam. 13, 75, 1; Spart. Had. 3; Flor. 1, 18, 9 (1, 13, 19).—With imperf. indic.:(γ).num infitiari potes te illo ipso die meis praesidiis circumclusum commovere te non potuisse, cum tu nostra... caede contentum esse dicebas?
Cic. Cat. 1, 3, 7; id. Sest. 63, 131; id. Cael. 24, 59.—Cum with pres. indic., a past tense in principal sentence (mostly poet.):(δ).nox erat et placidum carpebant fessa soporem Corpora... cum medio volvuntur sidera lapsu, Cum tacet omnis ager, etc.,
Verg. A. 4, 522; 8, 407; 12, 114; id. E. 8, 15; Hor. S. 1, 10, 31; Plin. Ep. 6, 16, 22.—Imperf. subj.: qui... accensi nulla deinde vi sustineri potuere, cum compulsi in castra Romani rursus obsiderentur, in consequence of which ( = ita ut), Liv. 3, 5, 8.—(ε).So freq. cum quidem, always with indic.:b.sed uterque noster cedere cogebatur, cum quidem ille pollicitus est, se quod velletis esse facturum,
Cic. Phil. 9, 4, 9; id. Fl. 22, 53; id. Pis. 9, 21; 34, 83 and 84; id. Leg. 2, 6, 14; id. Sen. 4, 11; Suet. Caes. 50; Spart. Had. 9; id. Ael. Ver. 4.—Cum tamen, at which time however, and yet, while nevertheless, representing the principal sentence as concessive, analogous to qui tamen (v. tamen).(α).With indic., like qui tamen, always, except for particular reasons:(β).fit gemitus omnium et clamor, cum tamen a praesenti supplicio tuo continuit populus Romanus se, etc.,
Cic. Verr. 1, 5, 29, § 74; id. Pis. 12, 27; Liv. 6, 42, 11; Verg. A. 9, 513; Tac. H. 1, 62; so,cum nihilo magis,
Nep. Dat. 10, 3; passing over into inverted cum clauses (4. b.), as Sall. J. 98, 2; Liv. 27, 20, 11.—With subj., Cic. Phil. 2, 18, 45; id. Fam. 1, 9, 10; Liv. 4, 31, 6 (where the clause with cum is adverbial).—6.Cum interea (interim).a.Adverbial (rare).(α).Temporal with subj.; with subj. imperf., while, Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62; with pluperf. subj., after, id. ib. 1, 2, 9, § 25; id. Fam. 15, 43.—(β).Adversative, with subj., whereas during this time. (1) Pres.:b.simulat se eorum praesidio conflteri, cum interea aliud quiddam jam diu machinetur,
Cic. Verr. 1, 6, 15; Val. Max. 2, 9, 1; Sen. Q. N. 1, prol. 14.—(2) With perf. subj.:cum tu interim vero numquam significaris sententiam tuam,
Cic. Pis. 4, 9; id. Rosc. Am. 5, 11 dub.; Val. Max. 7, 8, 6.—(3) With imperf. subj., Cic. Sull. 5, 6; Plin. Pan. 76, 1.—Relative, always with indic., in class. writings always referring to a period during which, belonging,(α).To the attributive clauses (v. 2. supra). (1) In pres.:(β).anni sunt octo... cum interea Cluentianae pecuniae vestigium nullum invenitis,
Cic. Clu. 30, 82; Liv. 5, 54, 5; Plaut. Stich. 1, 1, 33.— (2) In imperf., Ter. Hec. 3, 4, 8 (2. c.).—To the inverted clauses (4.):(γ).tanta erat in his locis multitudo cum interim Rufio noster... hominem percussit,
Cic. Att. 5, 2, 2.—So probably: cum interim Gallus quidam processit, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 7; Cic. Fam. 3, 6, 5; id. Pis. 38, 92 sq.; id. Tusc. 4, 3, 6; Sall. J. 12, 5; 49, 4; Liv. 3, 37, 5; Val. Max. 8, 1, 3; 9, 7, 2; Sen. Ira, 2, 33, 4; Tac. H. 1, 60; with indefinite pres. indic. in both terms, Sen. Cons. Marc. 11, 5.—To the additional clauses (5.). (1) With perf. indic., Plaut. Men. 3, 1, 3; Flor. 4, 2, 69; 4, 12, 33; with inf. in oblique discourse, Liv. 4, 51, 4; 6, 27, 6.—(2) Post-Aug., and in Nep., = cum tamen (5. b.), while nevertheless, whereas, with pres. or perf. indic.:F.post Leuctricam pugnam Lacedaemonii se numquam refecerunt... cum interim Agesilaus non destitit patriam juvare,
Nep. Ages. 7, 1: cum interim Oedipodis ossa... colis, Val. Max. 5, 3, ext. 3; 3, 4, 5; 4, 4, 1; Quint. 10, 1, 18; 10, 1, 11; 12, 10, 67; Tac. H. 4, 42; Suet. Claud. 6; Flor. 4, 12, 33.In clauses completing the idea of the governing verb.1.After verbs of perception (videre, perspicere, audire, etc.; audivi cum diceres, etc. = audivi te dicentem).a.Dependent on verbs of seeing and feeling.(α).With indic.:(β).nam ipsi vident eorum quom auferimus bona ( = nos auferre or auferentes),
Plaut. Truc. 1, 2, 16; id. Poen. 3, 4, 13; id. Am. 5, 1, 19; id. Bacch. 3, 3, 65; id. Mil. 2, 6, 26:conspectum est cum obiit,
Liv. 5, 25, 3.—With subj.:b.is... numquam est conspectus cum veniret,
Cic. Sest. 59, 126:vidi... Cum tu terga dares,
Ov. M. 13, 224.—After verbs of hearing, always with subj.:c.L. Flaccum ego audivi cum diceret Caeciliam exisse, etc.,
Cic. Div. 1, 46, 104; id. Par. 6, 1, 45; id. de Or. 2, 6, 22; 2, 28, 129; 2, 33, 144; 2, 37, 155; 2, 90, 365; id. Brut. 27, 85; id. Fin. 5, 19, 54; id. Fam. 3, 7, 4; Sen. Ben. 5, 24, 1.—After memini, with indic. (sc. tempus):2.memini quom... haud audebat,
Plaut. Capt. 2, 2, 53:memini cum mihi desipere videbare,
Cic. Fam. 7, 28, 1.—With subj.:memini cum velles residere ferventissimo sole,
Sen. Ben. 5, 24, 1.—After verba adfectuum, with the force of quod, always with indic. (mostly ante-class.).a.Verbs of thanking:b.habeo gratiam tibi Quom copiam istam mi et potestatem facis,
Plaut. Capt. 2, 3, 14; id. Curc. 5, 3, 21; id. As. 3, 2, 2; id. Most. 2, 2, 2; id. Poen. 1, 2, 46; 5, 4, 84 (99); Ter. And. 4, 4, 32; id. Ad. 1, 2, 59:tibi maximas gratias ago, cum tantum litterae meae potuerunt, ut eis lectis, etc.,
Cic. Fam. 13, 24, 2.—Of congratulation:c.quom tu's aucta liberis... gratulor,
Plaut. Truc. 2, 4, 33; 2, 6, 35: L. Caesar, O mi Cicero, inquit, gratulor tibi cum tantum vales apud Dolabellam, etc., L. Caesar ap. Cic. Fam. 9, 14, 3; and ib. Att. 14, 17, A, 3.—Of rejoicing and grieving:d.quom istaec res tibi ex sententia Pulcre evenit, gaudeo,
Plaut. Rud. 5, 3, 10; id. Poen. 5, 5, 48:cum vero in C. Matii familiaritatem venisti, non dici potest quam valde gaudeam,
Cic. Fam. 7, 15, 2; Sall. J. 102, 5.—Dependent on optative sentences:G.di tibi bene faciant semper quom advocatus bene mi ades,
Plaut. Mil. 5, 26; id. Poen. 3, 3, 54; 3, 3, 74; Ter. Ad. 5, 7, 19.Elliptical usages (without predicate).1.Cum maxime.a.With ut: hanc Bacchidem Amabat, ut quom maxime, tum Pamphilus ( = ut amabat tum quom maxume amabat, as much as he ever did), Ter. Hec. 1, 2, 40:b.etiamne ea neglegamus, quae fiunt cum maxime, quae videmus?
Cic. Har. Resp. 15, 32.—Hence,By abbreviation: nunc cum maxime or cum maxime alone, now especially, just now: tum cum maxime, just then:2.nunc cum maxume operis aliquid facere credo,
Ter. Ad. 4, 1, 2; id. Phorm. 1, 4, 26; id. Heaut. 4, 5, 40:quae multos jam annos et nunc cum maxime filium interfectum cupit,
Cic. Clu. 5, 12:castra amissa, et tum cum maxime ardere,
Liv. 40, 32, 1; Curt. 3, 2, 17; Sen. Ira, 1, 16, 3; id. Ben. 3, 3, 3; id. Ep. 55, 1; 55, 11; 81, 7; Tac. Or. 16; 37; Eum. pro Schol. 4; Mamert. 2.—With maxime in adverbial clauses, just while, especially when, Cic. Att. 2, 15, 3; id. Off. 1, 13, 41; id. Fam. 1, 5, a, 2; Liv. 1, 50, 7; 2, 59, 7; 3, 25, 4; 3, 31, 3; 4, 3, 1; 8, 33, 4 et saep.—Similarly with other superlatives (post-class.):H.foliis ternis, aut, cum plurimum, quaternis,
at the utmost, Plin. 25, 10, 74, § 121; 18, 7, 10, § 60:cum tardissime,
id. 18, 7, 10, § 51:cum longissime,
Suet. Tib. 38.For co-ordinate clauses with cum... tum, v. tum, I. A. 3.II.Causal, since, because, as.A.Anteclass., chiefly with indic.1.With pres. indic.:2.hoc hic quidem homines tam brevem vitam colunt, Quom hasce herbas hujus modi in suom alvom congerunt,
because, Plaut. Ps. 3, 2, 34; id. Truc. 1, 2, 50; 2, 4, 8:edepol, merito esse iratum arbitror, Quom apud te tam parva'st ei fides,
since, id. Ps. 1, 5, 62; id. Most. 1, 1, 28; id. Truc. 2, 1, 32; Ter. Phorm. 1, 4, 30; id. Hec. 4, 1, 53.—With perf. indic.:3.praesertim quom is me dignum quoi concrederet Habuit, me habere honorem ejus ingenio decet,
Plaut. As. 1, 1, 66; Ter. And. 3, 2, 8.—With subj.a.By construction of principal sentence: adeon, me fuisse fungum ut qui illi crederem, Quom mi ipsum nomen ejus Clamaret, etc., Plaut. Bacch. 2, 3, 51; id. Capt. 1, 2, 37; Ter. Hec. 3, 2, 6; id. Eun. 3, 5, 18; 5, 2, 24.—b.Independent of such construction:B.jam istoc probior es meo quidem animo quom in amore temperes,
Plaut. Ep. 1, 2, 8 (bracketed by Goetz;Brix conjectures temperas): nil miror si lubenter tu hic eras, Quom ego servos quando aspicio hunc lacrumem quia dijungimur,
id. Mil. 4, 8, 18 Lorenz (Brix: quin ego... lacrumo; cf.Lubbert, Grammat. Stud. II. pp. 133, 137): Nam puerum injussu eredo non tollent meo, Praesertim in ea re quom sit mi adjutrix socrus,
Ter. Hec. 4, 4, 82; so id. Ad. 2, 1, 12.Class. and post-class., always with subj.1.With pres. subj.:2.cum ista sis auctoritate, non debes arripere maledictum ex trivio,
Cic. Mur. 6, 13:cum vita sine amicis insidiarum et metus plena sit, ratio ipsa monet amicitias comparare,
id. Fin. 1, 20, 66:quae cum ita sint, videamus, etc.,
id. Clu. 44, 123:quod cum ita sit, etc.,
id. Fam. 3, 1, 1; id. Mur. 1, 2; id. Arch. 5, 10; id. Off. 3, 3, 13; id. Rosc. Am. 8, 22; Liv. 7, 9, 5; 21, 21, 5 et saep.—With perf. subj.:3.cum inimicitiae fuerint numquam, opinio injuriae beneficiis sit exstincta... rei publicae providebo,
Cic. Prov. Cons. 20, 47; id. de Or. 1, 49, 214; the perf. subj. is often retained after a principal predicate in a past tense, id. Clu. 60, 167; id. Fam. 3, 8, 4.—With imperf. subj.a.Denoting both cause and coincidence of time:b.vacuum fundum, cum ego adessem, possidere non potuisti,
Auct. Her. 4, 29, 40; Cic. Or. 8, 25:cum tanta multitudo lapides et tela conicerent, in muro consistendi potestas erat nulli,
Caes. B. G. 2, 6; id. B. C. 3, 1; Liv. 39, 31, 3; 4, 8, 3; 25, 11, 1.—Denoting cause without time:4.cum esset egens, sumptuosus, audax... ad omnem fraudem versare suam mentem coepit,
Cic. Clu. 26, 70:quod oppidum cum esset altissimo et munitissimo loco, ad existimationem imperii arbitratus sum, comprimere eorum audaciam,
id. Fam. 15, 4, 10; Caes. B. C. 3, 37.—With pluperf. subj.:C.Caesar cum constituisset hiemare in continenti, neque multum aestatis superesset, obsides imperat, etc.,
Caes. B. G. 5, 22.With adverbs of emphasis.1.Praesertim cum, or cum praesertim, = especially since, the more so because:2.quae cum ita sint, quid est quod de ejus civitate dubitetis, praesertim cum aliis quoque civitatibus fuerit adscriptus?
Cic. Arch. 5, 10:cur enim tibi hoc non gratificor nescio, praesertim cum his temporibus audacia pro sapientia liceat uti,
id. Fam. 1, 10, 1:cum praesertim vos alium miseritis,
id. Imp. Pomp. 5, 12; id. Rosc. Am. 8, 22; id. Prov. Cons. 7, 16 (cum praesertim rarely refers to time, with indic., Sen. Ep. 85, 6).—Quippe cum represents the conclusion as selfevident, since of course, since obviously:3.nihil est virtute amabilius, quippe cum propter virtutem etiam eos, quos numquam videmus, quodammodo diligamus,
Cic. Lael. 8, 28:numquam ego pecunias istorum, etc., in bonis rebus duxi, quippe cum viderem, etc.,
id. Par. 1, 1, 6; id. Leg. 1, 1, 5; 1, 20, 54; id. Fin. 3, 12, 41; 5, 28, 84; Liv. 4, 27, 8; 4, 57, 10.—Sometimes with indic. if cum refers to time, when of course, if, of course: tu vero etiam si reprehenderes... laetarer: quippe cum in reprehensione est prudentia cum eumeneiai, Cic. Att. 16, 11, 2.—In later writers with indic., because when:omnia experiri necessitas cogebat: quippe cum primas spes fortuna destituit, futura praesentibus videntur esse potiora,
Curt. 4, 1, 29.—Utpote cum, seeing that, explanatory, with subj.:III.me incommoda valetudo qua jam emerseram, utpote cum sine febri laborassem, tenebat Brundusii,
Cic. Att. 5, 8, 1; Cels. 1 prooem.; Sen. Cons. Marc. 21, 2.Adversative, while, whereas, denoting a logical contrast with the principal sentence.A.Ante-class., chiefly,1.With indic.:2.hei mihi, insanire me aiunt, ultro quom ipsi insaniunt,
Plaut. Men. 5, 2, 80; id. Stich. 1, 37; id. Bacch. 5, 2, 5; Ter. Phorm. prol. 23; 2, 2, 26.—Subj.a.By construction of principal predicate:b.tibi obtemperem quom tu mihi nequeas?
Plaut. Most. 4, 2, 16 (4, 1, 50).—Independent of construction: edepol, Cupido, quom tam pausillus sis, nimis multum vales, Naev. ap. Non. p. 421, 25 (Lubbert conjectures quom [p. 496] tu's tam pausillus):B.eo vos madefacitis, quom ego sim hic siccus?
Plaut. Ps. 1, 2, 52.Class. and post-class., always with subj.1.With pres. subj.:2.cum de bonis et de caede agatur, testimonium dicturus est is qui et sector est et sicarius,
Cic. Rosc. Am. 36, 103; id. Clu. 24, 65; id. Leg. 1, 7, 22:et cum tibi, viro, liceat purpura in veste stragula uti, matrem familias tuam purpureum amiculum habere non sines?
Liv. 34, 7, 3; Sen. Prov. 4, 10; id. Clem. 1, 18, 2; id. Ben. 2, 16, 1.—With perf. subj.: an tu, cum omnem auctoritatem universi ordinis pro pignore putaris, eamque... concideris, me his existimas pignoribus terreri? Crass. ap. Cic. de Or. 3, 1, 4:3.indignatur exul aliquid sibi deesse, cum defuerit Scipioni dos?
Sen. Cons. Helv. 12, 7; id. Ira, 3, 12, 7; freq. pres. and perf. subj. retained, if dependent on preterites, Cic. Brut. 71, 250; id. Agr. 3, 2, 5.—With imperf. subj.:4.ita, cum maximis eum rebus liberares, perparvam amicitiae culpam relinquebas,
Cic. Deiot. 3, 10:hunc Egnatium censores, cum patrem eicerent, retinuerunt,
id. Clu. 48, 135:eorum erat V. milium numerus, cum ipsi non amplius octingentos equites haberent,
Caes. B. G. 4, 11; Liv. 1, 55, 3; Cic. de Or. 1, 1, 1; 1, 53, 227; 2, 50, 203; id. Clu. 5, 12; id. Ac. 1, 10, 38 sq.; Liv. 39, 49, 1; Val. Max. 1, 6, 11; 3, 2, 10 fin. —With pluperf. subj.:IV.Socratis ingenium immortalitati scriptis suis Plato tradidit, cum ipse litteram Socrates nullam reliquisset,
Cic. de Or. 3, 16, 60; id. Ac. 2, 1, 2; id. Prov. Cons. 11, 27; Val. Max. 1, 8, 11.Concessive, although, denoting a reason for the contrary of the principal sentence.A.Ante-class., mostly with indic.1.Indic.:2.qui it lavatum In balineas, quom ibi sedulo sua vestimenta servat, Tam subripiuntur,
Plaut. Rud. 2, 3, 52; Ter. Eun. 2, 2, 12; Plaut. Poen. 1, 2, 26; id. Truc. 1, 2, 89 (95); id. Stich. 1, 2, 67.—With subj.: nihilominus ipsi lucet, quom illi accenderit, Enn. ap. Cic. Off. 1, 16, 51 (Trag. Rel. v. 389 Rib.).B.Class. and post-class., always with subj.1.Pres. subj.:2.testis est Graecia, quae cum eloquentiae studio sit incensa, jamdiuque excellat in ea... tamen omnis artis vetustiores habet,
Cic. Brut. 7, 26:nam (Druentia) cum aquae vim vehat ingentem, non tamen navium patiens est,
Liv. 21, 31, 11.—Imperf. subj.:3.ego autem, cum consilium tuum probarem, et idem ipse sentirem, nihil proficiebam,
Cic. Fam. 4, 1, 1:non poterant tamen, cum cuperent, Apronium imitari,
id. Verr. 2, 3, 34, § 78; id. de Or. 1, 28, 126; id. Brut. 7, 28; 91, 314; id. Inv. 2, 31, 97; id. Clu. 40, 110; Caes. B. G. 5, 40; Liv. 5, 38, 5; Nep. Att. 13, 1; so,quae cum ita essent... tamen,
although this was so, Cic. Clu. 34, 94; id. Fam. 2, 16, 2.—With pluperf. subj.:V.cui cum Cato et Caninius intercessissent, tamen est perscripta,
Cic. Fam. 1, 2, 4:patrem meum, cum proscriptus non esset, jugulastis,
id. Rosc. Am. 11, 32.In hypothetical clauses, always with imperf. or pluperf. subj., = si, but defining an assumed or fictitious time.1.With imperf. subj.:2.quis ex populo, cum Scaevolam dicentem audiret in ea causa, quicquam politius aut elegantius exspectaret?
Cic. Brut. 55, 194:etiam tum quiesceretis cum rem publicam a facinorosissimis sicariis esse oppressam videretis?
id. Sest. 38, 81; id. Rosc. Am. 31, 86; id. Verr. 2, 1, 10, §§ 28 and 29.—With pluperf. subj.:quod esset judicium cum de Verris turpissimo comitatu tres recuperatorum nomine adsedissent?
Cic. Verr. 2, 3, 12, § 30:mors cum exstinxisset invidiam, res ejus gestae sempiterni nominis glorianiterentur,
id. Balb. 6, 16. -
11 Cum2
1.cum (archaic form COM, found in an inscr., COM PREIVATVD; in MSS. sometimes quom or quum), prep. with abl. [for skom, Sanscr. root sak, together; cf. sequor, and Gr. koinos, sun], designates in gen. accompaniment, community, connection of one object with another (opp. sine, separatim, etc.), with, together, together with, in connection or company with, along with; sometimes also to be translated and.I.In gen., Plaut. Am. prol. 95:b.qui cum Amphitruone abiit hinc in exercitum,
id. ib. prol. 125:cum Pansā vixi in Pompeiano,
Cic. Att. 14, 20, 4:semper ille antea cum uxore, tum sine eā,
id. Mil. 21, 55:quibuscum essem libenter,
id. Fam. 5, 21, 1; cf.:cum quibus in ceteris intellegis afuisse,
id. Sull. 3, 7:si cenas hodie mecum,
Hor. Ep. 1, 7, 70:vagamur egentes cum conjugibus et liberis,
Cic. Att. 8, 2, 3:errare malo cum Platone, etc.,
id. Tusc. 1, 17, 39:qui unum imperium unumque magistratum cum ipsis habeant,
Caes. B. G. 2, 3 et saep.—In an expression of displeasure:B.in' hinc, quo dignus, cum donis tuis Tam lepidis,
Ter. Eun. 4, 3, 9; cf. Plaut. Most. 2, 2, 33; Ter. And. 5, 4, 38; id. Eun. 1, 2, 73; id. Heaut. 4, 6, 7 al.—In a designation of time with which some action concurs:C.egone abs te abii hinc hodie cum diluculo?
Plaut. Am. 2, 2, 121; so,cum primo luci,
id. Cist. 2, 1, 58:cras cum filio cum primo luci ibo hinc,
Ter. Ad. 5, 3, 55; Cic. Off. 3, 31, 112; cf.:cum primā luce,
id. Att. 4, 3, 4; and:cum primo lumine solis,
Verg. A. 7, 130: cum primo mane, Auct. B. Afr. 62: cum mane, Lucil. ap. Diom. p. 372 P:pariter cum ortu solis,
Sall. J. 106, 5:pariter cum occasu solis,
id. ib. 68, 2; cf.:cum sole reliquit,
Verg. A. 3, 568 et saep.:mane cum luci simul,
Plaut. Merc. 2, 1, 31; v. simul: exiit cum nuntio (i. e. at the same time with, etc.), Caes. B. G. 5, 46; cf.: cum his nuntius Romam ad consulendum redit ( = hama toisde), Liv. 1, 32, 10:simul cum dono designavit templo Jovis fines,
id. 1, 10, 5; cf.:et vixisse cum re publicā pariter, et cum illā simul extinctus esse videatur,
Cic. de Or. 3, 3, 10.—In designating the relations, circumstances, way, and manner with which any act is connected, by which it is accompanied, under or in which it takes place, etc., with, in, under, in the midst of, among, to, at: aliquid cum malo suo facere, Plaut. Bacch. 3, 4, 4; cf.:b.cum magnā calamitate et prope pernicie civitatis,
Cic. Verr. 2, 1, 24, § 63:cum summā rei publicae salute et cum tuā peste ac pernicie cumque eorum exitio, qui, etc.,
id. Cat. 1, 13, 33:cum magno provinciae periculo,
Caes. B. G. 1, 10:cum summo probro,
Ter. And. 5, 3, 10: cum summo terrore hominum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 6:cum summā tuā dignitate,
Cic. Fin. 4, 22, 61:cum bonā alite,
Cat. 61, 19:ferendum hoc onus est cum labore,
Plaut. Am. 1, 1, 21; cf. Cic. N. D. 2, 23, 59:multis cum lacrimis aliquem obsecrare,
amid many tears, Caes. B. G. 1, 20; cf.:hunc ipsum abstulit magno cum gemitu civitatis,
Cic. Verr. 2, 1, 19, § 49:orare cum lacrimis coepere,
Liv. 5, 30, 5:si minus cum curā aut cautelā locus loquendi lectus est,
Plaut. Mil. 3, 1, 6 Ritschl; so,cum curā,
Cic. Inv. 1, 39, 70; Sall. J. 54, 1; Liv. 22, 42, 5 et saep.; cf.:cum summo studio,
Sall. C. 51, 38:cum quanto studio periculoque,
Liv. 8, 25, 12 al.:cum multā venustate et omni sale,
Cic. Fin. 1, 3, 9:summā cum celeritate ad exercitum rediit,
Hirt. B. G. 8, 52:maximo cum clamore involant,
Plaut. Am. 1, 1, 89:cum clamore,
Liv. 2, 23, 8; 5, 45, 2:cum clamore ac tumultu,
id. 9, 31, 8; cf.:Athenienses cum silentio auditi sunt,
id. 38, 10, 4; 7, 35, 1:illud cum pace agemus,
Cic. Tusc. 5, 29, 83:cum bonā pace,
Liv. 1, 24, 3; 21, 24, 5:cum bonā gratiā,
Cic. Fat. 4, 7:cum bonā veniā,
Liv. 29, 1, 7; cf.:cum veniā,
Ov. Tr. 4, 1, 104; Quint. 10, 1, 72:cum virtute vivere,
Cic. Fin. 3, 8, 29; cf. id. ib. 2, 11, 34:cum judicio,
Quint. 10, 1, 8:cum firmā memoriā,
id. 5, 10, 54:legata cum fide ac sine calumniā persolvere,
Suet. Calig. 16:spolia in aede... cum sollemni dedicatione dono fixit,
Liv. 4, 20, 3.—Attributively, with subst.:2.et huic proelium cum Tuscis ad Janiculum erat crimini,
Liv. 2, 52, 7 Weissenb. ad loc.:frumenti cum summā caritate inopia erat,
id. 2, 12, 1; 2, 5, 2; 7, 29, 3.—Cum eo quod, ut, or ne (in an amplification or limitation), with the circumstance or in the regard that, on or under the condition, with the exception, that, etc. (except once in Cic. epistt. not ante-Aug.).(α).Cum eo quod, with indic., Quint. 12, 10, 47 Spald.; 10, 7, 13; so,(β).cum eo quidem, quod, etc.,
id. 2, 4, 30. —With subj.:sit sane, quoniam ita tu vis: sed tamen cum eo, credo, quod sine peccato meo fiat,
Cic. Att. 6, 1, 7.—With ut:(γ).Antium nova colonia missa cum eo, ut Antiatibus permitteretur, si et ipsi adscribi coloni vellent,
Liv. 8, 14, 8; so id. 8, 14, 2; 30, 10, 21; 36, 5, 3; Cels. 3, 22.—So with tamen:cum eo tamen, ut nullo tempore is... non sit sustinendus,
Cels. 3, 5 fin.; 4, 6 fin. —With ne:3.obsequar voluntati tuae cum eo, ne dubites, etc.,
Col. 5, 1, 4:cum eo, ne amplius quam has urant,
Cels. 7, 22; and with tamen:cum eo tamen, ne, etc.,
id. 2, 17.—Cum dis volentibus, etc., with God's help, by the will of the gods, sun theôi:4.cum divis volentibus quodque bene eveniat mando tibi, Mani, etc.,
Cato, R. R. 141, 1: volentibu' cum magnis dis, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38:agite, cum dis bene juvantibus arma capite,
Liv. 21, 43, 7; so,cum superis,
Claud. Cons. Stil. III. p. 174.—Cum with an ordinal number (cum octavo, cum decimo, etc.) for our - fold, in economical lang., of the multiplication of cultivated products:D.ut ex eodem semine aliubi cum decimo redeat, aliubi cum quinto decimo,
ten-, fifteenfold, Varr. R. R. 1, 44, 1; so,cum octavo, cum decimo,
Cic. Verr. 2, 3, 47, § 112:cum centesimo,
Plin. 18, 10, 21, § 95; cf. with a subst.:cum centesimā fruge agricolis faenus reddente terrā,
id. 5, 4, 3, § 24.—With a means or instrument, considered as attending or accompanying the actor in his action (so most freq. anteclass., or in the poets and scientific writers): acribus inter se cum armis confligere, Lucil. ap. Non. p. 261, 6: effundit voces proprio cum pectore, Enn. ap. Serv. ad Verg. G. 2, 424: cum voce maximā conclamat, Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 10:II.cum linguā lingere,
Cat. 98, 3:cum suo gurgite accepit venientem (fluvius),
Verg. A. 9, 816:cum vino et oleo ungere,
Veg. 1, 11, 8 et saep.:terra in Augurum libris scripta cum R uno,
Varr. L. L. 5, § 21 Müll.In partic.A.Completing the meaning of verbs.1.With verbs of union, connection, and agreement: cum veteribus copiis se conjungere, Caes. B. G. 1, 37:2.ut proprie cohaereat cum narratione,
Auct. Her. 1, 7, 11:(haec) arbitror mihi constare cum ceteris scriptoribus,
id. 1, 9, 16:interfectam esse... convenit mihi cum adversariis,
id. 1, 10, 17; cf. Cic. Inv. 1, 22, 31:quī autem poterat in gratiam redire cum Oppianico Cluentius?
id. Clu. 31, 86:hanc sententiam cum virtute congruere semper,
id. Off. 3, 3, 13:foedera quibus etiam cum hoste devincitur fides,
id. ib. 3, 31, 111:capita nominis Latini stare ac sentire cum rege videbant,
Liv. 1, 52, 4:cum aliquo in gratiam redire,
id. 3, 58, 4:stabat cum eo senatūs majestas,
id. 8, 34, 1:conjurasse cum Pausaniā,
Curt. 7, 1, 6:Autronium secum facere,
Cic. Sull. 13, 36; cf. also conecto, colligo, consentio, compono, etc.—Of companionship, association, sharing, etc.:3.cum his me oblecto, qui res gestas aut orationes scripserunt suas,
Cic. de Or. 2, 14, 61:quoniam vivitur, non cum perfectis hominibus, sed cum iis, etc.,
id. Off. 1, 15, 46:nulla (societas) carior quam ea quae cum re publicā est unicuique nostrum,
id. ib. 1, 17, 51:cum civibus vivere,
id. ib. 1, 34, 124:cum M. Fabio mihi summus usus est,
id. Fam. 9, 25, 2; cf.:cum quibus publice privatimque hospitia amicitiasque junxerant,
Liv. 1, 45, 2:partiri cum Dinaeā matre jussit,
Cic. Clu. 7, 21:cum Baebio communicare,
id. ib. 16, 47; cf.of local association, nearness: cum mortuā jugulatum servum nudum positurum ait,
Liv. 1, 58, 4:duos tamen pudor cum eo tenuit,
id. 2, 10, 5.—Of intercourse, traffic, etc.:4.cum aliquo agere,
to deal with, Cic. Ac. 2, 35, 112; Caes. B. G. 1, 13:cum eo Accius injuriarum agit,
Auct. Her. 1, 14, 24:si par est agere cum civibus,
Cic. Off. 2, 23, 83; 3, 22, 88; id. Scaur. 10, 20; cf. id. Fam. 5, 18, 1; Liv. 1, 19, 7; 3, 9, 13; 4, 15, 2; Val. Max. 4, 3, 8:si mihi cum Peripateticis res esset,
Cic. Ac. 2, 35, 112:tecum enim mihi res est,
id. Rosc. Am. 30, 84:uni tibi et cum singulis res est,
Liv. 2, 12, 11:pacem cum Sabinis facere,
Cic. Off. 3, 30, 109.—Esp.: agere cum aliquo, to have a lawsuit with, Gai Inst. 4, 87; 4, 114 et saep.; v. ago, II. B. 8. a., and II. B. 9.; consisto, I. B. 5.; cf. also pango, etc.—Of deliberation and discussion:5.haec ego cum ipsis philosophis disserebam,
Cic. de Or. 1, 13, 57:tempus cum conjuratis consultando absumunt,
Liv. 2, 4, 3 et saep.; v. also cogito, reputo, dubito, etc.—Of strife, difference, etc.:6.quibuscum continenter bellum gerunt,
Caes. B. G. 1, 1:cum Cleanthe quam multis rebus Chrysippus dissidet!
Cic. Ac. 2, 47, 143:neque tam quererer cum deo quod, etc.,
id. ib. 2, 25, 81:cum quo Antiochum saepe disputantem audiebam,
id. ib. 2, 4, 11:cum stomacheretur cum Metello,
id. Or. 2, 66, 267:manu cum hoste confligere,
id. Off. 1, 23, 81:utilia cum honestis pugnare,
id. ib. 3, 7, 34: cum Catone dissentire. id. ib. 3, 22, 88:cum majoribus nostris bella gessit,
id. Scaur. 19, 45; Liv. 1, 35, 7; 7, 22, 4:cum Auruncis bellum inire,
id. 2, 16, 8; cf.:cum Volscis aequo Marte discessum est,
id. 2, 40, 14:inimicitias cum Africano gerere,
Val. Max. 4, 1, 8; Sen. Vit. Beat. 2, 3:cum Scipione dissentire,
Val. Max. 4, 1, 12:cum utrāque (uxore) divortium fecit,
Suet. Claud. 26; cf. also certo, pugno, discrepo, differo, distraho, dissentio, etc.—Of comparison:B.nec Arcesilae calumnia conferenda est cum Democriti verecundiā,
Cic. Ac. 2, 5, 14:hanc rationem dicendi cum imperatoris laude comparare,
id. de Or. 1, 2, 8:conferam Sullamne cum Junio,
id. Clu. 34, 94:(orationem) cum magnitudine utilitatis comparare,
id. Off. 2, 6, 20.—Pregn., implying the notion of being furnished, endowed, clothed with any thing, or of possessing, holding, suffering under, etc., in a lit. and trop. sense: ille vir haud magnā cum re sed plenus fidei, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (cf. the antith.:C.hominem sine re, sine fide,
Cic. Cael. 32, 78):a portu illuc nunc cum laternā advenit,
Plaut. Am. prol. 149:cadus cum vino,
id. Stich. 5, 1, 7; cf. id. Pers. 2, 3, 15:olla cum aquā,
Cato, R. R. 156:arcula cum ornamentis,
Plaut. Most. 1, 3, 91:fiscos cum pecuniā Siciliensi,
Cic. Verr. 1, 8, 22:onerariae naves cum commeatu,
Liv. 30, 24, 5 et saep.:cum servili schemā,
Plaut. Am. prol. 117;so of clothing,
id. Rud. 1, 4, 31; Cic. Verr. 2, 4, 24, § 54; 2, 5, 13, § 31; [p. 490] id. Rab. Post. 10, 27; Liv. 35, 34, 7; Suet. Claud. 13; Sil. 1, 94 et saep.:ut ne quis cum telo servus esset,
Cic. Verr. 2, 5, 3, § 7;so of weapons,
id. Phil. 2, 8, 19; cf.:inmissi cum falcibus, etc.,
id. Tusc. 5, 23, 65:vidi argenteum Cupidinem cum lampade,
holding, id. Verr. 2, 2, 47, § 115:simulacrum Cereris cum faucibus,
id. ib. 2, 4, 49, §109: cum elephanti capite puer natus,
Liv. 27, 11, 5; cf.:cum quinque pedibus natus,
id. 30, 2, 10; 33, 1, 11; 27, 4, 14 al.: omnia cum pulchris animis Romana juventus, Enn. ap. Don. ad Ter. Phorm. 3, 1, 1; cf.Ter. ib.: Minucius cum vulnere gravi relatus in castra,
Liv. 9, 44, 14:te Romam venisse cum febri,
Cic. Att. 6, 9, 1; so id. de Or. 3, 2, 6; id. Clu. 62, 175: cum eisdem suis vitiis nobilissimus, with all his faults, i. e. in spite of, id. ib. 40, 112:ex eis qui cum imperio sint,
id. Fam. 1, 1, 3 Manut.; cf.:cum imperio aut magistratu,
Suet. Tib. 12 Bremi; v. imperium.—With idem (never of the identity of two subjects, but freq. of the relation of two subjects to the same object, etc.;D.v. Krebs, Antibarb. p. 538): tibi mecum in eodem est pistrino vivendum,
Cic. de Or. 2, 33, 144:quandoque tu... omnibus in eisdem flagitiis mecum versatus es,
id. Verr. 2, 3, 80, § 187:Numidae... in eādem mecum Africā geniti,
Liv. 30, 12, 15; 28, 28, 14; Tac. A. 15, 2; Val. Max. 6, 5, 3.—In the adverb. phrase, cum primis, with the foremost, i.e. especially, particularly (rare), Cic. Verr. 2, 2, 28, § 68; id. Brut. 62, 224.—Post-class. also as one word: cumprīmis, Gell. 1, 12, 7 al.► a.Cum in anastrophe. So always with the pers. pron.: mecum, tecum, secum, nobiscum, etc.; cf. Cic. Or. 45, 154; Prisc. pp. 949 and 988 P.; and in gen. with the rel. pron.:b.quocum (quīcum), quacum, quibuscum, quīcum (for quocum),
Cic. Or. 45, 154; Liv. 38, 9, 2; Cic. Att. 5, 1, 4; id. Verr. 2, 2, 31, §§ 76 and 77; Caes. B. G. 1, 8; Cic. Rep. 1, 10, 15; id. Att. 4, 9, 2; id. Off. 1, 35, 126; Quint. 8, 6, 65; 10, 5, 7; 11, 2, 38. But where cum is emphatic, or a demonstrative pron. is understood, cum is placed before the rel.; cf.:his de rebus velim cum Pompeio, cum Camillo, cum quibus vobis videbitur, consideretis,
Cic. Fam. 14, 14, 3:adhibuit sibi quindecim principes cum quibus causas cognovit,
id. Off. 2, 23, 82; Liv. 1, 45, 2.—Before et... et, connecting two substt.:III.cum et diurno et nocturno metu,
Cic. Tusc. 5, 23, 66.In compounds the primitive form com was alone in use, and was unchanged before b, p, m: comburo, compono, committo, and a few words beginning with vowels: comes, comitium, and comitor; m was assimilated before r: corripio; often before l: colligo or conligo; rarely before n, as connumero, but usually dropped: conecto, conitor, conubium; with the change of m into n before all the remaining consonants: concutio, condono, confero, congero, conqueror, consumo, contero, convinco; so, conjicio, etc., but more usually conicio; and with the rejection of m before vowels and before h: coarguo, coëo, coinquino, coopto, cohibeo.—B.It designates,1.A being or bringing together of several objects: coëo, colloquor, convivor, etc.: colligo, compono, condo, etc.—2.The completeness, perfecting of any act, and thus gives intensity to the signif. of the simple word, as in commaculo, commendo, concito, etc., comminuo, concerpo, concido, convello, etc.2.Cum (ante-class. quom; freq. in MSS. of Cicero; the post-class. form quum is incorrectly given in many MSS. and edd.), conj. [pronom. stem ka- or kva- with acc. case ending].I.Of time, when, as, while, sometimes = after, since.A.In adverbial clauses dependent on non-preterite predicates.1.The time designated by cum being indefinite, when, if, whenever, always with indic., except in the instances A. 2.a.Cum with pres. indic., often equivalent to si.(α).With principal predicate in pres.:(β).nam omnes id faciunt quom se amari intellegunt,
Plaut. Truc. prol. 17:facile, quom valemus, recta consilia aegrotis damus,
Ter. And. 2, 1, 9; Plaut. Ep. 1, 2, 44; id. Poen. 4, 2, 20; id. Truc. 1, 1, 46; Ter. Phorm. 2, 1, 11:cum semen maturum habet, tum tempestiva est,
Cato, R. R. 17; 41: quid? tum cum es iratus, permittis illi iracundiae dominationem animi tui? Cic. Rep. 1, 38, 59:cum permagna praemia sunt, est causa peccandi,
id. Off. 3, 20, 79; id. de Or. 3, 23, 87:quidam vivere tunc incipiunt cum desinendum est,
Sen. Ep. 23, 11.—With principal predicate in fut. (rare):(γ).ad cujus igitur fidem confugiet cum per ejus fidem laeditur cui se commiserit?
Cic. Rosc. Am. 40, 116; id. Leg. 3, 10, 24; id. Fl. 17, 40; Verg. A. 12, 208.—With principal predicate in logical perf. (mostly poet.):b.haud invito ad auris sermo mi accessit tuos, Quom te postputasse omnis res prae parente intellego,
Ter. Hec. 3, 5, 33:qui cum levati morbo videntur, in eum de integro inciderunt,
Cic. Fam. 12, 30, 2:(dolor) Cum furit... Profuit incensos aestus avertere ( = prodest),
Verg. G. 3, 457:nemo non, cum alteri prodest, sibi profuit,
Sen. Ep. 81, 19; Cic. Att. 4, 18, 1; Liv. 8, 8, 11; Verg. A. 9, 435; id. G. 1, 288.—With logical perf. indic.(α).With principal predicate in pres. (very freq.), the perf. translated either by English pres. perf. or by pres.: omnia sunt incerta cum a jure discessum est, when we ( once) disregard the law, Cic. Fam. 9, 16, 1:(β).gubernatores cum exultantes loligines viderunt... tempestatem significari putant,
id. Div. 2, 70, 145:cum depulsi sunt agni a matribus, diligentia adhibenda est ne, etc.,
Varr. R. R. 2, 2, 17:cum ejus generis copia defecit, ad innocentium supplicia descendunt,
Caes. B. G. 6, 16, 5:(hostis) cum intravit... modum a captivis non accipit,
Sen. Ira, 1, 8, 2:quia enim, cum prima cognovi, jungere extrema cupio,
Plin. Ep. 7, 10, 1; Cic. Or. 1, 33, 153; id. Div. 2, 26, 56; id. Brut. 24, 93; id. Cat. 4, 6, 12; id. Fam. 6, 3, 3; Auct. Her. 4, 50, 63; Caes. B. G. 4, 33; 5, 21; Liv. 22, 9, 8; 34, 31, 4; Val. Max. 8, 10 prooem.; 9, 6 init.; Sen. Ep. 3, 2; 21, 9; id. Cons. Helv. 13, 2; Curt. 3, 3, 18; Plin. 18, 7, 10, § 60; Quint. 4, 2, 122; 10, 7, 14.—In oblique clauses the perf. indic. may remain, or may be changed into perf. subj., even after preterites, Cic. Off. 1, 28, 26; 2, 20, 69.—With principal predicate in fut. ( poet.), Ov. P. 1, 5, 47.—(γ).With two logical perff. (rare):c.cum id factum est, tamen grex dominum non mutavit,
Varr. R. R. 2, 2, 6:quae cum se disposuit... summum bonum tetigit,
Sen. Vit. Beat. 8, 5; id. Tranq. 17, 11; id. Ben. 1, 1, 5. —With fut.(α).With principal predicate in fut.:(β).ita fere officia reperientur, cum quaeretur, quid deceat, etc.,
Cic. Off. 1, 34, 125; Auct. Her. 2, 7, 10; 2, 12, 17.— So with principal predicate in fut. imper:etiam tum cum verisimile erit aliquem commisisse... latratote,
Cic. Rosc. Am. 20, 57, id. Mur. 31, 65; id. Att. 3, 8, 4; Liv. 35, 19, 6.—With principal predicate in pres.:d.in talibus... stabilitas amicitiae confirmari potest, cum homines cupiditatibus imperabunt,
Cic. Lael. 22, 82; Val. Max. 4, 8 prooem.—With fut. perf.(α).With principal predicate in pres.:(β).quam (spem), cum in otium venerimus, habere volumus,
Cic. Att. 1, 7:nec irascimur illis cum sessorem recusaverint,
Sen. Const. 12, 3; id. Cons. Marc. 7, 2.—With principal predicate in fut. indic.:(γ).cum haec erunt considerata, statim nostrae legis expositione... utemur,
Auct. Her. 2, 10, 15:cum viderit secari patrem suum filiumve, vir bonus non flebit?
Sen. Ira, 1, 12, 1.—In oblique clauses, dependent on preterites, it is changed to the pluperf. subj.:qui tum demum beatum terrarum orbem futurum praedicavit cum aut sapientes regnare, aut reges sapere coepissent,
Val. Max. 7, 2, ext. 4.—With principal predicate in fut. imper.:(δ).cum tempestates pluviae fuerint, videtote quot dies, etc.,
Cato, R. R. 2, 3; 25 init.; 38.—With two fut. perff.:e.cum bene cesserit negotiatio, multum militia retulerit,
Sen. Cons. Helv. 10, 6.—In partic.(α).In definitions with pres, indic.:(β).humile genus est (causae) cum contempta res adfertur,
Auct. Her. 1, 3, 5:purgatio est cum factum conceditur, culpa removetur,
Cic. Inv. 1, 11, 15: maxima est capitis deminutio cum aliquis simul et civitatem et libertatem amittit, Gai Inst. 1, 160; Auct. Her. 1, 46; 2, 4, 6; 4, 12, 17; 4, 53, 66 et saep. —Etiam cum (less freq. cum etiam), even when (nearly = etiamsi), always with indic. if dependent on other than preterite predicates. (1) With pres.: qui cavet ne decipiatur, vix cavet, quom etiam cavet, Plaut. Capt. 2, 2, 5:(γ).in quo scelere, etiam cum multae causae convenisse... videntur, tamen non temere creditur,
Cic. Rosc. Am. 22, 62:qui incolunt maritimas urbis, etiam cum manent corpore, animo tamen excursant,
id. Rep. 2, 4, 7; Curt. 6, 3, 10; Plin. Ep. 1, 8, 6.—(2) With fut.:etiam cum potentes nocere intendent,
Sen. Const. 4, 1. —(3) With fut. perf.:cum etiam plus contenderimus, etc.,
Cic. Fam. 1, 8, 7; Sen. Ben. 4, 13, 3.—(4) In oblique clauses with imperf. subj., Cic. Fragm. Tog. Cand. 15.—Anteclass. with indic. in addressing indefinite persons in rules, after imper.:2.sorba in sapa cum vis condere, arida facias,
Cato, R. R. 7 fin. — Always with indic. if a certain person is addressed; cf. Cic. Rep. 1, 38, 59 (l. A. 1. a. a supra); id. Verr. 2, 1, 18, § 47.—With subj. referring to indefinite time.a. (α).With pres. subj.:(β).acerbum'st pro benefactis quom mali messim metas,
Plaut. Ep. 5, 2, 53:quom faciem videas, videtur esse quantivis preti,
Ter. And. 5, 2, 15; Plaut. Cas. 3, 2, 32; id. Bacch. 3, 3, 38; id. Merc. 3, 2, 7 and 8 et saep.:difficile est tacere cum doleas,
Cic. Sull. 10, 31:etiam interpretatio nominis habet acumen cum ad ridiculum convertas,
id. de Or. 2, 63, 257; 2, 64, 259; 2, 67, 269; 2, 75, 305; 3, 38, 156; Sen. Ep. 75, 4 et saep.—With perf. subj.:b.difficile est cum praestare omnibus concupieris, servare aequitatem,
Cic. Off. 1, 19, 64:quos (versus) cum cantu spoliaveris, nuda paene remanet oratio,
id. Or. 55, 183; id. Lael. 21, 77; id. Inv. 1, 47, 88; Sall. C. 12, 3; 51, 24; 58, 16.—In the jurists, in a clause exemplifying a general rule: cum ergo ita scriptum sit Heres Titius esto, addicere debemus, Gai Inst. 2, 165; so id. ib. 4, 97; 3, 161; Auct. Her. 4, 31, 42.—c.In the phrase audio cum dicat (I. F. 1, b. infra):d.saepe soleo audire Roscium cum ita dicat se, etc.,
Cic. de Or. 2, 28, 129.—When, after cum, an imperfect or pluperfect is used as a logical tense (post-Aug.): non tulit gratis qui cum rogasset accepit, who has asked for the favor, and, etc., Sen. Ben. 2, 1, 4; 2, 3, 1; 2, 13, 2; id. Ep. 86, 8.—e.If the principal predicate is a potential subjunctive, an indefinite clause with a present or future after cum is always in the same mood:3.caveto quom ventus siet aut imber, effodias aut seras,
Cato, R. R. 28:quis tam dissoluto animo est qui, haec cum videat, tacere ac neglegere possit?
Cic. Rosc. Am. 11, 32; id. Planc. 39, 94; id. Clu. 55, 153; id. Inv. 1, 4, 87; 1, 51, 95; Auct. Her. 4, 6, 9; 4, 32, 43.—Of definite time, always with indic. (for exceptions, v. 4. infra), when, if, while (for the distinction between cum and si, cf.:a.formam mihi totius rei publicae, si jam es Romae, aut cum eris, velim mittas,
Cic. Att. 6, 3, 4:quae si prodierit, atque adeo cum prodierit—scio enim proditurum esse—audiet,
id. Rosc. Am. 25, 100:si damnatus eris, atque adeo cum damnatus eris—nam dubitatio quae poterit esse? etc.,
id. Verr. 2, 3, 29, § 70; id. Or. 2, 75, 304; Sen. Ep. 83, 10).Cum with pres. indic.(α).Principal predicate in pres.:(β).certe, edepol, quom illum contemplo et formam cognosco meam... nimis simili'st mei,
Plaut. Am. 1, 1, 288; so id. Poen. 1, 2, 71; id. Pers. 4, 4, 15; Ter. Hec. 3, 3, 45: Py. Ne fle. Ph. Non queo Quom te video, Plaut. Mil. 4, 8, 14; id. Am. 1, 1, 260; id. Rud. 3, 4, 38:potestne tibi ulla spes salutis ostendi cum recordaris in deos immortalis quam impius... fueris?
Cic. Verr. 2, 1, 18, § 47: cum hoc vereor, et cupio tibi... parcere, rursus immuto voluntatem meam ( = while), id. Rosc. Am. 34, 95; Serv. ap. Cic. Fam. 4, 5, 4:equidem cum... recordor, vix aetatem Alexandri suffecturam fuisse reor ad unum bellum,
Liv. 9, 19, 12; Cic. Planc. 12, 29; id. Clu. 10, 29; Liv. 40, 46, 3:quod cum ita est,
if this is so, Quint. 24, 58 (cf.:quodsi ita est,
Cic. Mur. 2, 5); so,often, nunc cum: qui modo nusquam conparebas, nunc quom conpares, peris,
Plaut. Aul. 4, 4, 2; so id. ib. 1, 3, 35; 2, 2, 17; id. As. 1, 2, 18; Ter. Heaut. 3, 1, 39:nos de injusto rege nihil loquimur, nunc cum de ipsa regali re publica quaerimus,
Cic. Rep. 3, 35, 47; Liv. 44, 39, 7.—So with logical perf. for the pres., Quint. 4, 2, 122.—But Cicero always uses nunc cum with a subj. when the clause, while designating present time, generally [p. 491] in opposition to a former time, implies a reason for the principal action, now that:quodsi tum, cum res publica severitatem desiderabat, vici naturam, etc., nunc cum omnes me causae ad misericordiam... vocent, quanto tandem studio, etc.,
Cic. Mur. 2, 3, 6; id. Fam. 9, 16, 7; id. Font. 15, 35 (25); id. Imp. Pomp. 10, 27; 17, 50; not found in later writers, except in the Gallic panegyrists, e. g. Eum. Grat. Act. 2 init. —With principal predicate in the logical perf., if (ante-class.):b.Curculio hercle verba mihi dedit quom cogito,
Plaut. Curc. 4, 4, 27:sed tandem, quom recogito, qui potis est scire, haec scire me?
id. Stich. 2, 1, 29; id. Mil. 4, 8, 64.—Cum with logical perf. indic.(α).Principal predicate in pres.:(β).ergo quom optume fecisti, nunc adest occasio Benefacta cumulare,
after doing excellently, Plaut. Capt. 2, 3, 63: quo etiam major vir habendus est (Numa), cum illam sapientiam constituendae civitatis duobus prope saeculis ante cognovit, quam, etc. ( = siquidem, if he has; seeing that he has), Cic. de Or. 2, 37, 154; Verg. A. 9, 249.—With principal predicate in fut. ( poet.):c.at cumst imposta corona, Clamabis capiti vina subisse meo (est imposta = erit imposta),
Prop. 4 (5), 2, 30.—With fut.(α).With principal predicate in fut.:(β).quom videbis tum scies,
Plaut. Bacch. 1, 2, 37; id. Am. 3, 3, 15; id. Men. 5, 7, 7; Ter. Phorm. 1, 2, 82; id. Heaut. prol. 33:sed cum certum sciam faciam te paulo ante certiorem,
Cic. Fam. 9, 23; 3, 11, 3; 12, 30, 5; 14, 3, 4; id. Q. Fr. 3, 8, 2; Liv. 3, 53, 10.—With principal predicate in fut. perf.:(γ).cum tu haec leges, ego jam annuum munus confecero,
Cic. Fam. 2, 12, 1.—With principal predicate in imper. fut.:(δ).mox quom imitabor Sauream, caveto ne succenseas,
Plaut. As. 2, 2, 105; id. Mil. 3, 3, 59.—With principal predicate in subj. (potential):(ε).cum testes ex Sicilia dabo, quem volet ille eligat,
Cic. Verr. 2, 4, 22, § 48; id. Off. 1, 34, 122; 3, 10, 46; id. Att. 4, 9, 1; 4, 10, 2; 4, 17, 1 et saep.—In oblique clauses, after preterites, changed into imperf. subj., Caes. B. C. 2, 40; after other tenses it is either changed into pres. subj. or remains unchanged, Cic. Fam. 1, 56, 2; 1, 7, 4; Sall. C. 58, 8.—d.With fut. perf.(α).With principal predicate in fut.:(β).mox dabo quom ab re divina rediero,
Plaut. Poen. 1, 2, 193; id. Am. 1, 1, 43; 1, 2, 4; Ter. Phorm. 1, 4, 8:cum haec docuero, tum illud ostendam, etc.,
Cic. Clu. 4, 9; id. Verr. 2, 1, 1, § 3; id. de Or. 2, 33, 143; 2, 59, 239; id. Att. 3, 23, 5 et saep.—In oblique clauses, after preterites, the fut. perf. is changed into pluperf. subj., Cic. Rosc. Am. 10, 28; 28, 78; Liv. 1, 56, 11; 5, 30, 1; after other tenses, and often in oblique oration, it remains unchanged, or is changed into perf. subj., Cic. Verr. 2, 5, 71, § 183; id. Fam. 2, 5, 2 dub.; Liv. 21, 13, 8; 3, 56, 10.—With principal predicate in imper. (almost always fut. imper.):(γ).quod quom dixero, si placuerit, Facitote,
Ter. Eun. 5, 8, 37:cum ego Granium testem produxero, refellito, si poteris,
Cic. Verr. 2, 5, 59, § 154; id. Marcell. 9, 27; id. Fam. 16, 4, 3; Tac. A. 1, 22.—With pres. imper., Liv. 24, 38, 7.—With principal predicate in subj. (potential):4.quae cum omnia collegeris, tum ipse velim judices satisne videatur,
Cic. Fam. 5, 2, 4; id. Or. 13, 41 dub.—In oblique clauses, after non-preterites, the fut. perf. remains unchanged:oro, ne me hodie, cum isti respondero, putetis, etc.,
Cic. Phil. 2, 5, 10; id. Clu. 2, 6.—With subj. in definite time.a.Sometimes in oblique construction (3. c. e; 3. d. a).—b.Sometimes by attraction:c.curata fac sint quom a foro redeam domum,
Plaut. Aul. 2, 3, 6; 2, 3, 11; id. Stich. 1, 2, 8; id. Curc. 2, 2, 3:non admirere cum ego ipse me id ex te primum audisse confitear?
Cic. Planc. 24, 58. —In the semi-causal connection nunc cum, v. 3, a. a fin. supra.B.In adverbial anterior clauses dependent on preterite predicates, the time of the cum clause preceding that of the principal sentence (always with subj., except in the instances mentioned 2.; 3. a; and 5.), when, after.1.With pluperf. subj. (so generally): quom socios nostros mandisset impius Cyclops, Liv. And. Fragm. ap. Prisc. 8, p. 817 (Lubbert conjectures, without sufficient reason, mandit sex): quom saucius multifariam ibi factus esset, tamen volnus capiti nullum evenit, Cato, Orig. ap. Gell. 3, 7, 19:2.portisculus signum cum dare coepisset,
Enn. Ann. v. 234 Vahl.:quom testamento patris partisset bona,
Afran. Com. Rel. v. 50 Rib.: quem quom ibi vidissent Hortensius Postumiusque, Lucil. ap. Non. p. 4, 32; Enn. Ann. v. 241 Vahl.; Turp. Com. Rel. v. 48 Rib.; Lucil. ap. Non. p. 394, 27 (the MSS. reading:quom venisset,
Plaut. As. 2, 3, 15, is corrupt):audivi summos homines cum quaestor ex Macedonia venissem Athenas,
Cic. de Or. 1, 11, 45:haec cum Crassus dixisset, silentium est consecutum,
id. ib. 1, 35, 160:cum Thebani Lacedaemonios bello superavissent... aeneum statuerunt tropaeum,
id. Inv. 2, 23, 69:Dionysius cum fanum Proserpinae Locris expilavisset, navigabat Syracusas,
id. N. D. 3, 34, 83:eo cum venisset, animadvertit ad alteram ripam magnas esse copias hostium,
Caes. B. G. 5, 18:Tarquinius et Tullia minor... cum domos vacuas novo matrimonio fecissent, junguntur nuptiis,
Liv. 1, 46, 9 et saep. —With pluperf. indic.a.Ante-class. in place of the class. subj.:b.idem me pridem quom ei advorsum veneram, Facere atriensem voluerat,
Plaut. Cas. 2, 8, 28:Quid ais? Quom intellexeras, id consilium capere, quor non dixti extemplo,
Ter. And. 3, 2, 38.—If the pluperfect is a virtual imperfect, designating the time at which the main action took place, the principal predicate being likewise in the pluperfect, when the clause would require an indicative if placed in the imperfect (3. a. a): exspectationem nobis non parvam adtuleras cum scripseras Varronem tibi confirmasse, etc. ( = exspectabam cum legebam; cf. C. 3, a. a, 2.), Cic. Att. 3, 18, 1; cf. Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 2, where the cum clause is relative; v. E.: Romae haud minus terroris... erat quam fuerat biennio ante cum castra Punica objecta Romanis moenibus fuerant (C. 3. a. a, 1.), Liv. 27, 44, 1; so id. 5, 28, 1; 26, 40, 17; 44, 10, 1.—c.If the clause indicates that the time of the main action is a period, subsequent to that of the action designated by the pluperfect:3.nam tum cum in Asia res magnas permulti amiserant, scimus Romae, solutione impedita, fidem concidisse,
Cic. Imp. Pomp. 7, 19:cum ea consecutus nondum eram... tamen ista vestra nomina numquam sum admiratus,
id. Fam. 3, 7, 5; id. Verr. 2, 5, 69, § 178; id. Inv. 2, 42, 124; Caes. B. G. 7, 35; Liv. 24, 7, 1 sq.; Nep. Dat. 6, 5; Curt. 9, 10, 12; Verg. A. 5, 42.—If both predicates denote repeated action, the anterior clause with cum has the pluperf. indic. or subj.a.With pluperf. indic.(α).With principal predicate in imperf. indic. (so almost always in Cicero and Caesar; not in the poets, nor in Vell., Val. Max., Tac., Suet., or Plin.), whenever:(β).cum ad aliquod oppidum venerat, eadem lectica usque ad cubiculum deferebatur,
Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27; 2, 1, 46, § 120; 2, 3, 67, § 156; 2, 4, 61, § 137; 2, 5, 10, § 27; id. Fl. 7, 16; 10, 21; id. Agr. 2, 26, 68; id. Or. 32, 113; id. Brut. 24, 93:(Cassi vellaunus) cum equitatus noster se in agros ejecerat, essedarios ex silvis emittebat,
Caes. B. G. 5, 19; 3, 14; 3, 15; 4, 7; 5, 35; 7, 22; id. B. C. 1, 58; Sall. J. 92, 8; 44, 4:cum comminus venerant, gladiis a velitibus trucidabantur,
Liv. 38, 21, 12; Nep. Epam. 3, 6; Sen. Ep. 11, 4; Curt. 3, 10, 8; 3, 10, 11; Quint. 7, 1, 4; Gell. 15, 22, 5; 17, 18, 3; Gai Inst. 4, 15; Pacat. 9.—With principal predicate in perf. indic.:b.Pacuvius qui Syriam usu suam fecit, cum vino... sibi parentaverat,
Sen. Ep. 12, 8; 108, 14.—With pluperf. subj., an imperf. indic. in principal sentence:4.cum fossam latam cubiculari lecto circumdedisset, ejusque transitum... conjunxisset, eum ipse detorquebat,
Cic. Tusc. 5, 20, 59; id. Verr. 2, 3, 41, § 94:cum cohortes ex acie procucurrissent, Numidae... effugiebant, etc.,
Caes. B. C. 2, 41:cum in jus duci debitorem vidissent, undique convolabant,
Liv. 2, 27, 8; 25, 3, 11; 5, 48, 2.—In anterior clauses with imperf. subj.(α).When the principal clause expresses an immediate consequence ( = pluperf. subj.):(β).Demaratus cum audiret dominationem Cypseli confirmari, defugit patriam ( = cum audivisset),
Cic. Rep. 2, 19, 34; Caes. B. G. 5, 17 et saep.—Where both verbs relate to one transaction, especially in remarks and replies:(γ).(Epaminondas) cum gravi vulnere exanimari se videret, quaesivit salvusne esset clipeus, etc.,
Cic. Fin. 2, 30, 97:cum ex eo quaereretur quid esset dolus magnus, respondebat, etc.,
id. Off. 3. 14, 60; id. Or. 2, 69, 278; id. Rosc. Am. 25, 70; Liv. 3, 71, 4 et saep.—When the principal action takes place during the action of the dependent clause:5.qui cum unum jam et alterum diem desideraretur, neque in eis locis inveniretur... liberti Asuvii in eum invadunt, etc.,
Cic. Clu. 13, 38.—For the perf. indic. instead of pluperf. subj. v. C. 1. d. infra.C.In adverbial clauses of coincident time dependent on preterites ( = eo tempore quo), the clause with cum designating the time at which or during which the main action took place, when, as, while.[The theory of the use of tenses and moods in these clauses is not fully settled. The older grammarians require the indicative if cum denotes pure time, but the subjunctive if denoting cause or relations similar to cause. Zumpt and others acknowledge that the rule is frequently not observed, attributing this to the predilection of the Latin language for the subjunctive. Recently Hoffmann (Zeitpartikeln der Lateinischen Sprache, 1st ed. 1860; 2d ed. 1873) and Lubbert (Syntax von Quom, 1870) have advanced the theory that cum requires the indicative if denoting absolute time, but the subjunctive if denoting relative time. They define absolute time as time co-ordinate or parallel with, or logically independent of, the time of the principal action, which performs the function of a chronological date for the principal action, and they consider it as a criterion that the clause might have constituted an independent sentence; while relative time is logically subordinate to the principal action. Hoffmann condenses his theory in the following words: cum with indicative names and describes the time at which the action of the principal sentence took place; cum with the subjunctive, on the contrary, designates the point of time at which, or the space of time during which, the action expressed in the principal sentence commenced or ended. The chief objections to this theory are: (1) Its vagueness.—(2) The facts that in many instances cum with the subjunctive clearly dates the main action (C. 3. a. b, 2, and 4.; C. 3. a. 5.; C. 3. b. b, 3. and 5.; C. 3. b. g infra); that many of the subjunctive clauses with cum may be transformed into independent sentences (C. 3. b. b, 2. and 3. infra); that many indicative clauses with cum are logically subordinate to the main action (C. 3. a. a, 2. infra), and that when both moods are used in two co-ordinated clauses with cum belonging to the same main sentence, Hoffmann must account for the difference of the moods by explanations not drawn from his theory (Cic. Agr. 2, 64, 64; id. Clu. 30, 83; id. Div. 1, 43, 97; id. Fin. 2, 19, 61; id. de Or. 67, 272; Caes. B. C. 2, 17; Liv. 6, 40, 17; 30, 44, 10).—(3) The impossibility of clearly drawing the line between logical co-ordination and subordination; and the fact that, wherever it is drawn, there will be many passages not accounted for (cf. 1. init. and many passages under C. 3. a. a, 3.; C. 3. a. d; C. 3. b. g, etc.).—(4) That the supposed use of cum with the imperfect indicative is inconsistent with the received doctrine that the imperfect always designates a time relative to another time—a difficulty not satisfactorily met by Hoffman's assumption of an aoristic imperfect.]GENERAL RULE.—The predicate after cum is in the perfect indicative (or historical present) if the action is conceived as a point of time coincident with the time of the main action. It is either in the imperfect indicative or in the imperfect subjunctive if the action is conceived as occupying a period of time within which the main action took place (e. g.:1.quid enim meus frater ab arte adjuvari potuit, cum... furem se videre respondit? Quid in omni oratione Crassus... cum pro Cn. Plancio diceret?
Cic. de Or. 2, 54, 220;where dicebat might stand for diceret, but not responderet for respondit: cum ad tribum Polliam ventum est, et praeco cunctaretur, etc.,
Liv. 29, 37, 8; cf.:cum tecum Ephesi collocutus sum,
Cic. Fam. 13, 55, 1; and:cum te Puteolis prosequerer,
id. ib. 3, 10, 8: cum primum lex coepta ferri est, Liv 3, 14, 4; and: cum [p. 492] ferretur lex, id. 5, 30, 4;also,
Cic. Fam. 4, 3, 1, and Liv. 3, 58, 7).Both predicates in the perf. indic. (or histor. pres.), both clauses denoting points of time (the principal predicate may be in any verbal form implying a perfect).a.The clause expressing a momentary action:b.posticulum hoc recepit quom aedis vendidit, Flaut. Trin. 1, 2, 157: scilicet qui dudum tecum venit cum pallam mihi Detulisti,
id. Men. 2, 3, 46; prol. 62; id. Poen. 4, 2, 82; id. Ep. 2, 2, 33; Ter. Hec. 4, 1, 57; id. Heaut. 2, 3, 21 et saep.:non tum cum emisti fundum Tusculanum, in leporario apri fuerunt,
Varr. R. R. 3, 3, 8:in judiciis quanta vis esset didicit cum est absolutus,
Cic. Tog. Cand. Fragm. 4:per tuas statuas vero cum dixit, vehementer risimus,
id. de Or. 2, 59, 242:cum occiditur Sex. Roscius, (servi) ibidem fuerunt,
id. Rosc. Am. 41, 120; id. Verr. 2, 2, 29, § 70; 1, 4, 11; 2, 2, 66, § 160; 2, 3, 47, § 112; id. Caecin. 29, 85; id. Sest. 55, 157; id. Phil. 2, 9, 21; id. Rep. 6, 22, 24; id. Fam. 9, 15, 2; id. Att. 2, 1, 5 et saep.:tunc flesse decuit cum adempta sunt nobis arma,
Liv. 3, 55, 10; 10, 6, 8; 28, 42, 14; 42, 46, 1; Vitr. 2, 8, 12; 2, 1, 7; 2, 9, 15;6, 7, 4: semel dumtaxat vultum mutavit, tunc cum... anulum in profundum dejecit,
Val. Max. 6, 9, 6; 8, 8, ext. 1; 9, 1, ext. 1;9, 8, 1: rerum natura... cum visum est deinde, (filium tuum) repetiit,
Sen. Cons. Polyb. 10, 4; 11, 2; id. Q. N. 1, 11, 3; 6, 25, 4:accepimus et serpentem latrasse cum pulsus est regno Tarquinius,
Plin. 8, 41, 63, § 153; 2, 24, 22, § 90; 2, 52, 53, § 139; Suet. Claud. 21; Hor. S. 2, 3, 61; Ov. Tr. 5, 11, 8; Tib. 3, 5, 18; Mart. 5, 49, 9.—So, cum primum, when first, the first time that, as soon as:jube vinum dari: jam dudum factum'st quom primum bibi,
Plaut. As. 5, 2, 40; id. Cas. prol. 17; Ter. Hec. alt. prol. 31; id. And. prol. 1; id. Eun. 3, 3, 4:Pompeius cum primum contionem habuit... ostendit, etc.,
Cic. Verr. 1, 15, 45; id. Fam. 2, 9, 1; Liv. 3, 55, 10; 25, 6, 2; 25, 29, 4; 31, 3, 1; 40, 8, 1; 42, 34, 3; Curt. 6, 11, 23; but with imperf. subj. when referring to a per. of time:ipse cum primum pabuli copia esse inciperet, ad exercitum venit,
Caes. B. G. 2, 2.—In the poets and later writers, the imperf. subj. often occurs where classic prose has the perf. indic.:effice ut idem status sit cum exigis qui fuit cum promitterem,
Sen. Ben. 4, 39, 4:tum lacrimare debueras cum equo calcaria subderes,
Curt. 7, 2, 6; Suet. Claud. 6; Ov. P. 4, 12, 28.—If the clause denotes a state, condition, or action of longer duration, it takes the perf. indic. if asserted as a complete fact without regard to what happened during its progress (virtual point of time):c.in quem Juppiter se convertit cum exportavit per mare... Europen,
Varr. R. R. 2, 5, 5:ne cum in Sicilia quidem (bellum) fuit... pars ejus belli in Italiam ulla pervasit,
Cic. Verr. 2, 5, 2, § 6:nempe eo (lituo) Romulus regiones direxit tum cum urbem condidit,
id. Div. 1, 17, 30; id. Verr. 2, 3, 54, § 125; id. Lig. 7, 20; id. Rep. 3, 32, 44:non tibi, cum in conspectu Roma fuit, succurrit? etc.,
Liv. 2, 40, 7; 34, 3, 7; Nep. Iphicr. 2, 4; id. Pelop. 4, 3.—With perf. indic., by the time when, before, referring to facts which actually occurred before the action of the principal sentence:d.ab Anaximandro moniti Lacedaemonii sunt ut urbem... linquerent, quod terrae motus instaret, tum cum... urbs tota corruit,
Cic. Div. 1, 50, 112; Liv. 22, 36, 4; 34, 31, 15; Prop. 2, 32 (3, 30), 53.—With perf. indic. when actions in immediate sequence are represented as coincident:2.ad quem cum accessimus, Appio, subridens, Recipis nos, inquit, etc.,
Varr. R. R. 3, 2, 2:me primus dolor percussit, Cotta cum est expulsus,
Cic. Brut. 89, 303:itaque ne tum quidem cum classem perdidisti, Mamertinis navem imperare ausus es,
id. Verr. 2, 5, 23, § 59:haec cum facta sunt in concilio, magna spe et laetitia omnium discessum est,
Caes. B. C. 3, 87:cum Thessalos in armis esse nuntiatum est, Ap. Claudium... senatus misit,
Liv. 42, 5, 8:Gracchus cum ex Sardinia rediit, orationem ad populum habuit,
Gell. 15, 12, 1; Cic. Imp. Pomp. 1, 2; id. Deiot. 6, 17; id. Top. 16, 61; id. Div. 1, 43, 98; id. Fam. 5, 21, 2; Liv. 4, 44, 10; 4, 60, 8; 9, 25, 2; 22, 14, 12; Nep. Dat. 11, 1; Suet. Caes. 31; Gell. 1, 23, 5; Prop. 3, 20, 37 (4, 21, 7).—Hence a perf. indic. in co-ordination with pluperf. subj.: cum sol nocte visus esset... et cum caelum discessisse visum est (decemviri ad libros ire jussi sunt), Cic. Div. 1, 43, 97.—With a perf. indic. (or histor. pres.), the principal predicate in imperf.a.The action falling within the time of the principal predicate:b.set Stalagmus quojus erat tunc nationis, quom hinc abit?
Plaut. Capt. 4, 2, 107; id. Rud. 3, 6, 9; Ter. Eun. 2, 3, 51:haec Crassi oratio cum edita est, quattuor et triginta tum habebat annos, etc.,
Cic. Brut. 43, 161:eo cum venio, praetor quiescebat,
id. Verr. 2, 4, 14, § 32; 2, 5, 69, § 178; id. Fl. 13, 20; id. Pis. 1, 2; id. Lig. 1, 3; id. Phil. 2, 21, 52; 3, 4, 11; id. Fam. 13, 35, 2; id. Att. 6, 1, 13:cum Caesari in Galliam venit, alterius factionis principes erant Aedui, alterius Sequani,
Caes. B. G. 6, 12; Sall. J. 71, 1:cum haec accepta clades est, jam C. Horatius et T. Menenius consules erant,
Liv. 2, 51, 1; 21, 39, 4; 23, 49, 5; 28, 27, 14; 34, 16, 6;45, 39, 1: merito me non adgnoscis, nam cum hoc factum est, integer eram,
Sen. Ben. 5, 24, 3.—Post-class. writers generally use imperf. subj.:beneficium ei videberis dedisse cui tunc inimicissimus eras cum dares?
Sen. Ben. 5, 19, 7:bona quoque, quae tunc habuit cum damnaretur, publicabuntur,
Dig. 28, 18, § 1:pauper Fabricius (erat) Pyrrhi cum sperneret aurum,
Claud. IV. Cons. Hon. 413.—The action strictly anterior to the principal sentence, rare (1. d.): nam quod conabar cum interventum'st dicere, nunc expedibo, Pac. ap. Non. p. 505, 3 (Trag. Rel. v. 65 Rib.):3.cum est ad nos adlatum de temeritate eorum, etc., cetera mihi facillima videbantur... multaque mihi veniebant in mentem, etc.,
Cic. Fam. 3, 10, 1; Sall. C. 51, 32; Verg. A. 6, 515; id. E. 3, 14.—The predicate after cum conceived as a period or space of time (including repeated action) is either in the imperf. indic. or imperf. subj. [In ante-classical writers and Cicero the imperf. indic. very frequent, and largely prevailing over the subj., except that when the principal predicate denotes a point of time (with perf.), Cicero commonly uses the subj.; the imperf. indic. occurs in Cicero 241 times; in Caesar once with the force of a relativeclause (B. G. 1, 40, 5), and 3 times of repeated action; in Nep. once of repeated action (Att. 9, 6); in Sall. twice (J. 31, 20; id. H. 1, 48, 6 Dietsch); in Liv. 22 times; in Verg. 4 times; in Ovid twice; in Tib. twice; in Prop. 3 times; in Val. Max. twice; then it disappears (except once each in Tac. and Mart.), but reappears in Gaius (3 times), Gellius (twice), and the Gallic panegyrists (several times)].a.Both predicates denoting spaces of time, the principal predicate always in the imperf. indic. unless the mood is changed by other influences.(α).Cum with the imperf. indic. (1) In express or implied opposition to other periods of time, esp. with tum or tunc:(β).eademne erat haec disciplina tibi quom tu adulescens eras?
Plaut. Bacch. 3, 3, 17:alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?
Ter. And. 3, 3, 13; Plaut. Capt. 2, 1, 50; id. Most. 1, 3, 64; id. Mil. 2, 2, 26; Ter. And. 1, 1, 69; Enn. ap. Cic. Brut. 19, 76 (Ann. v. 222 Vahl.):qui cum plures erant, paucis nobis exaequari non poterant, hi postquam pauciores sunt, etc.,
Auct. Her. 4, 18, 25:qui (Pompeius) cum omnes Caesarem metuebamus ipse eum diligebat, postquam ille metuere coepit, etc.,
Cic. Att. 8, 1, 4:res per eosdem creditores per quos cum tu aderas agebatur,
id. Fam. 1, 1, 1 (cf.:Senatus consultum factum est de ambitu in Afranii sententiam quam ego dixeram cum tu adesses,
id. Q. Fr. 2, 9, 3):Trebellium valde jam diligit: oderat tum cum ille tabulis novis adversabatur,
id. Phil. 6, 4, 11:non tam id sentiebam cum fruebar, quam tunc cum carebam,
id. Red. Quir. 1, 3:etenim tunc esset hoc animadvertendum cum classis Syracusis proficiebatur,
id. Verr. 2, 5, 43, § 111 (so 111 times in Cicero, including the instances where the principal predicate is in the perf.):cum captivis redemptio negabatur, nos vulgo homines laudabant, nunc deteriore condicione sumus, etc.,
Liv. 25, 6, 14; 10, 7, 2; 33, 34, 3; 34, 4, 10; 44, 36, 8; 45, 38, 1; Ov. P. 2, 6, 9; id. M. 13, 473; Val. Max. 6, 3, 1; 4, 1, 10; Mart. 12, 70, 10; Gai Inst. 1, 184; Eum. Grat. Act. 6; cf.: cur eum, cum in consilium iretur, Cluentius et Canutius abesse patiebantur? Cur cum in consilium mittebant, Stajenum judicem qui pecuniam dederant, non requirebant? Cic. Clu. 30, 83 (cum iretur, of the time when the judges retired; cum mittebant, of the previous time, when the parties were asked about the closing of the case; opp. cum iretur).—Poets, even in the class. per., sometimes use the subj. in dependence upon the indic.:hic subito quantus cum viveret esse solebat, Exit humo,
Ov. M. 13, 441. —(2) The principal predicate denoting a mental act or reflection occasioned by, or accompanying the action of the clause with cum (mostly ante-class. and in Cicero):desipiebam mentis cum illa scripta mittebam tibi,
Plaut. Ep. 1, 2, 35; id. Aul. 2, 2, 1; id. Ps. 1, 5, 86:sed tu cum et tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas, et cum eis praedabare, et... non statuebas tibi rationem esse reddendam?
Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29:illas res tantas cum gerebam, non mihi mors, non exsilium ob oculos versabatur?
id. Sest. 21, 47; id. Cat. 3, 1, 3; 3, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 10, § 26; 2, 2, 13, § 33; 2, 2, 35, § 86; 2, 3, 86, § 198; 2, 5, 21, § 54; id. Fl. 1, 1; id. Deiot. 1, 3; 8, 23; id. Pis. 24, 56 and 57; id. Ac. 2, 28, 89; id. Or. 13, 41; id. Tusc. 2, 15, 43; id. Fam. 7, 9, 5 (22 times); Sall. H. 1, 48, 6 Dietsch (cf.:num P. Decius cum se devoveret, et equo admisso in mediam aciem Latinorum inruebat, aliquid... cogitabat?
Cic. Fin. 2, 19, 61; cum se devoveret explains the circumstances of inruebat; hence acc. to 3. a. b, 2. in subj.; cf. Madv. ad loc., who reads devoverat).—(3) If the predicate after cum has a meaning peculiar to the imperf. indic., which by the use of the subj. would be effaced: quod erat os tuum, cum videbas eos homines, quorum ex bonis istum anulus aureus donabas? (descriptive imperf.) Cic. Verr. 2, 3, 80, § 187; so,fulgentis gladios hostium videbant Decii, cum in aciem eorum inruebant,
id. Tusc. 2, 24, 59: cum de plebe consulem non accipiebat ( = accipere nolebat, conative imperf.), id. Brut. 14, 55:cum vim quae esset in sensibus explicabamus, etc.,
id. Ac. 2, 12, 37 (the verbum dicendi refers to a certain stage in the discourse, for which Cicero uses the imperf. indic. in independent sentences, e. g. N. D. 3, 29, 71; 3, 6, 15; de Or. 1, 53, 230; 2, 19, 83; 2, 84, 341); so,equidem... risum vix tenebam, cum Attico Lysiae Catonem nostrum comparabas,
id. Brut. 8, 293:cum censebam,
id. de Or. 1, 62, 264:cum dicebam,
id. Fam. 6, 1, 5:cum ponebas,
id. Fin. 2, 19, 63; so esp. in Cicero's letters the phrase cum haec scribebam = while I am writing this, to preserve the meaning of an epistolary tense, referring to a state, condition, or action in progress at the time of writing the letter:res, cum haec scribebam, erat in extremum adducta discrimen,
id. Fam. 12, 6, 2; 3, 12, 2; 5, 12, 2; 6, 4, 1; id. Att. 5, 20, 5 et saep.; cum haec scriberem, scripsissem, scripsi, are not epistolary tenses, but refer to events happening after the letter or part of it was finished, = when I wrote, had written, id. ib. 2, 15, 3; 10, 4, 7; 4, 10, 2; id. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 5; 8, 13, 2;sometimes cum dabam = cum scribebam,
Cic. Fam. 12, 16, 3 (but cf.:cum scriberem, as epistolary tense, in oblique discourse,
id. Att. 15, 13, 7).—(4) The coincidence in time of two actions is made emphatic, = eo ipso tempore quo:tum cum insula Delos... nihil timebat, non modo provinciis sed etiam Appia via jam carebamus,
Cic. Imp. Pomp. 18, 55; id. Phil. 1, 15, 36; 13, 8, 17; id. Sull. 10, 31; id. Tusc. 2, 8, 20; id. Off. 3, 27, 100; id. Dom. 45, 118.—The predicate after cum is in the imperf. subj. (1) To impart to the clause a causal, adversative or concessive meaning besides the temporal relation:(γ).antea cum equester ordo judicaret, improbi magistratus in provinciis inserviebant publicanis (a logical consequence),
Cic. Verr. 2, 3, 41, § 94:sed cum jam honores (Hortensii) et illa senior auctoritas gravius quiddam requireret, remanebat idem (dicendi genus) nec decebat idem,
id. Brut. 95, 327; id. Phil. 1, 1, 1; id. Rosc. Am. 15, 42; 16, 45; id. Pis. 10, 2; Liv. 25, 13, 1; 26, 5, 1.—(2) To indicate circumstances under which the main action took place, and by which it is explained:Flaminius, cum tripudio auspicaretur, pullarius diem differebat, etc.,
Cic. Div. 1, 35, 77: [p. 493] equidem cum peterem magistratum, solebam in prensando dimittere a me Scaevolam, id. de Or. 1, 24, 112; id. Inv. 2, 17, 52; Liv. 41, 1, 2 (cf. 3. b. b, 3.).—(3) To describe the locality of the main action: quom essem in provincia legatus, quam plures ad praetores et consules vinum honorarium dabant, Cato ap. Isid. Orig. 20, 3, 8:Zenonem cum Athenis essem audiebam frequenter,
Cic. N. D. 1, 21, 59; 1, 28, 79; id. Tusc. 2, 14, 34; id. Fam. 3, 8, 5; id. Att. 2, 11, 1; 12, 5, 4; 16, 14, 1; id. Verr. 2, 4, 12, § 29; Liv. 5, 54, 3 (cf. 3. b. b, 4.).—(4) To designate the time of the main action as a condition:cum ageremus vitae supremum diem, scribebamus hoc,
Cic. Fin. 4, 27, 54:cum jam in exitu annus esset, Q. Marcius... magistratu abiturus erat,
Liv. 39, 23, 1 (cf. 3. b. b, 5.).—If both the clause with cum and the principal predicate denote repeated action, the predicate with cum in class. prose is in the imperf. indic. or subj. according to the rules under a and b; the principal predicate being always in the imperf. indic.; but in ante-class. writers cum has always the imperf. indic. (1) Imperf. indic.:(δ).tum mi aedes quoque arridebant, quom ad te veniebam, tuae,
Plaut. As. 1, 3, 55; id. Am. 1, 1, 45; id. Rud. 4, 7, 25 sqq.; Ter. Eun. 2, 3, 19; Cinc. de Re Mil. ap. Gell. 16, 4, 5; Asell. ap. Gell. 2, 13, 4; Cic. Att. 2, 7, 4; id. Verr. 2, 2, 13, § 34; Caes. B. C. 1, 79, 2; Gai Inst. 2, 101; Pacat. Pan. 9 fin.:cum a nostro Catone laudabar vel reprehendi me a ceteris facile patiebar,
Cic. Or. 13, 41; so Nep. Att. 9, 6.—To distinguish from adversative relations, as Cic. Rosc. Com. 3, 9; id. Att. 12, 39, 2; id. de Or. 1, 14, 62; Caes. B. C. 3, 44, 6; Gai Inst. 2, 254.—If only the clause with cum, but not the principal predicate, denotes repeated action, the latter is in the perf., the former in imperf. indic., Caes. B. C. 2, 17; Cic. Arch. 5, 10.—(2) Imperf. subj., mostly denoting circumstances to explain the main action: cum dilectus antiquitus fieret... tribunus militaris adigebat, etc., Cinc. de Re Mil. ap. Gell. 16, 4, 2:Hortensius cum partiretur tecum causas, prorogandi locum semper tibi relinquebat,
Cic. Brut. 51, 190; id. Div. 1, 45, 102; id. de Or. 1, 54, 232; id. Brut. 62, 222; Liv. 3, 66, 2; 5, 25, 12:ex hoc effectos panes, cum in colloquiis Pompeiani famem nostris objectarent, vulgo in eos jaciebant (causal),
Caes. B. C. 3, 48; Cic. Fin. 2, 19, 62; so,according to class. usage,
Sen. Ep. 86, 11; Curt. 5, 2, 7; 6, 5, 18; 7, 3, 13; Suet. Caes. 65;contrary to class. usage,
Val. Max. 3, 6, 6; Sen. Ep. 30, 7; 77, 8; Tac. H. 2, 91; Spart. Had. 18. —In other instances (which are rare), both moods occur, either without any discrimination, or for special reasons. (1) Ante-class.:b.nam quom modo exibat foras, ad portum se aibat ire,
Plaut. Rud. 2, 2, 2. —(2) Class.:ut, cum L. Opimii causam defendebat, C. Carbo nihil de Gracchi nece negabat, sed id jure factum esse dicebat,
Cic. de Or. 2, 25, 106 (cf.:nuper cum ego C. Sergii Oratae... causam defenderem, nonne omnis nostra in jure versata defensio est?
id. ib. 1, 39, 178; in each of these sentences the clause with cum sustains exactly the same relation to the principal predicate; but the former has the imperf. in the principal sentence, and in this connection Cic. prefers the indic. after cum):similiter arbitror... illum (oratorem) de toto illo genere non plus quaesiturum esse, quid dicat, quam Polycletum illum, cum Herculem fingebat, quem ad modum pellem aut hydram fingeret (fingebat, for euphony, in view of the foll. fingeret),
id. de Or. 2, 16, 70; cf.:nec vero ille artifex cum faceret Jovis formam... contemplabatur aliquem, e quo similitudinem duceret,
id. Or. 2, 9.—Without assignable reason:casu, cum legerem tuas litteras, Hirtius erat apud me,
Cic. Att. 15, 1, 2; cf.:Hasdrubal tum forte cum haec gerebantur, apud Syphacem erat,
Liv. 29, 31, 1:cum haec Romae agebantur, Chalcide Antiochus ipse sollicitabat civitatium animos, etc.,
id. 36, 5, 1; cf.:cum haec in Hispania gererentur, comitiorum jam appetebat dies,
id. 35, 8, 1 (Weissenb. gerebantur):cum haec agebantur, Chalcide erat Antiochus,
id. 36, 15, 1; cf.:cum haec agerentur jam consul via Labicana ad fanum Quietis erat,
id. 4, 41, 8; 35, 2, 1.—(3) PostAug. writers almost always use imperf. subj., disregarding the class. usage: ipsa fruebatur arte cum pingeret (cf. a, 2.), Sen. Ep. 9, 7; id. Cons. Marc. 23, 3; Plin. Pan. 34:tunc erat mendacio locus cum ignota essent externa... nunc vero, etc. (opposition of times),
Sen. Q. N. 4, 2, 24; so id. Ep. 97, 9; Mart. 2, 61, 1; cf. Don. ad Ter. And. 3, 3, 13 (3. a. a, 1. supra):cum haec proderem habebant et Caesares juvenes sturnum, etc.,
Plin. 10, 41, 59, § 120.—If the principal predicate denotes a point of time, and the predicate with cum a period of time, the former is in the perf. indic. unless changed by construction; the latter(α).In the imperf. indic., according to the rules a. a, except 2. (1) When the time of the cum clause is opposed to other periods of time:(β).res quom animam agebat tum esse offusam oportuit,
Plaut. Trin. 4, 3, 85; id. Truc. 4, 2, 20; id. Ep. 3, 3, 50 (3, 4, 21); id. Most. 5, 1, 68:quod cum res agebatur nemo in me dixit, id tot annis post tu es inventus qui diceres?
Cic. Phil. 2, 9, 22; id. Rep. 2, 23, 43; id. Div. 1, 41, 92; 1, 45, 101; id. Ac. 2, 28, 90; id. Quint. 19, 60; 17, 54; 19, 61; id. Verr. 2, 3, 90, § 210 et saep.; Liv. 22, 60, 25; Verg. A. 4, 597; Tib. 1, 10, 8; 1, 10, 19; Prop. 2, 1, 31; 5 (4), 10, 24.—The subj. may be used if the principal action is represented as a consequence or result:o, Astaphium, haut isto modo solita's me ante appellare, Sed blande, quom illuc quod aput vos nunc est, aput me haberem,
Plaut. Truc. 1, 2, 60 (Lubbert conjectures habebam); Cic. Off. 2, 1, 2 and 3; id. Fin. 4, 27, 54; id. Rosc. Am. 4, 11; id. Verr. 2, 3, 57, § 130; id. Mur. 3, 8; Liv. 5, 53, 9; 10, 6, 9; 43, 21, 1;44, 39, 7.— Hence the mood may change in co-ordinate clauses: tum, cum haberet haec res publica Luscinos, Calatinos, etc., homines... patientia paupertatis ornatos, et tum, cum erant Catones, Phili, etc., tamen hujusce modi res commissa nemini est (haberet, concessive),
Cic. Agr. 2, 24, 64.—(2) To make emphatic the coincidence of time, = eo ipso tempore (a. a, 4.):cum is triumphus de Liguribus agebatur, Ligures... coloniam ipsam ceperunt,
Liv. 41, 14, 1; Cic. Sest. 26, 56; id. Phil. 2, 36, 90; id. Div. 2, 1, 3; id. Verr. 2, 5, 37, § 97; id. Att. 1, 4, 1.—(3) To preserve the peculiar force of the imperf. indic. (a. a, 3.): cum iste jam decedebat, ejus modi litteras ad eos misit, etc. (conative imperf.), Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:cum Africanus censor tribu movebat centurionem... inquit,
id. de Or. 2, 67, 272 (cf.:cum (censor) M. Antistio equum ademisset,
id. ib. 2, 71, 287).—With the imperf. subj. (1) Always when cum means while (time during which): quomque caput caderet, carmen tuba sola peregit et, etc., Enn. ap. Lact. ad Stat. Th. 11, 56 (Ann. v. 508 Vahl.):(γ).magistratus quom ibi adesset, occepta'st agi,
Ter. Eun. prol. 22 (Lubbert conjectures adsedit); Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 106 Vahl.):Alexandrum uxor sua, cum simul cubaret, occidit,
Cic. Inv. 2, 49, 144:armati, cum sui utrosque adhortarentur... in medium inter duas acies procedunt,
Liv. 1, 25, 1; Varr. R. R. 2, 81; Auct. Her. 4, 52, 65; Cic. Brut. 3, 10; id. Clu. 62, 175; Caes. B. G. 2, 19; id. B. C. 3, 57; Liv. 1, 30, 8; 10, 30, 3 et saep.—(2) To connect a logical (causal, etc.) relation with the temporal meaning (a. b, 1.):cum ille Romuli senatus... temptaret ut ipse gereret sine rege rem publicam, populus id non tulit,
Cic. Rep. 2, 12, 23:an pater familiarissimis suis succensuit cum Sullam et defenderent et laudarent? (causal),
id. Sull. 17, 49:tum cum bello sociorum tota Italia arderet, homo non acerrimus... C. Norbanus in summo otio fuit (concessive),
id. Verr. 2, 5, 4, § 8:quibus rebus cum unus in civitate maxime floreret, incidit in eandem invidiam, etc. (adversative),
Nep. Cim. 3, 1:sed cum jam appropinquantium forma lemborum haud dubia esset... tunc injecta trepidatio est,
Liv. 44, 28, 10; Cic. Verr. 2, 3, 90, § 211; id. Clu. 31, 84; id. Mur. 3, 8; id. Phil. 3, 2, 3; id. Tusc. 1, 2, 4; Auct. Her. 4, 24, 33; Caes. B. C. 2, 7; Liv. 25, 9, 10; 21, 41, 12.—(3) To explain the main fact by circumstances:quem quidem hercle ego, in exilium quom iret, redduxi domum,
Plaut. Merc. 5, 4, 19:consule me, cum esset designatus tribunus, obtulit in discrimen vitam suam,
Cic. Sest. 28, 61:haec epistula est, quam nos, in aedibus Apronii cum litteras conquireremus, invenimus,
id. Verr. 2, 3, 66, § 154: Socrates, cum XXX. tyranni essent, pedem porta non extulit, id. Att. 8, 2, 4:Brundusii cum loquerer cum Phania, veni in eum sermonem ut dicerem, etc.,
id. Fam. 3, 5, 3:itaque, cum populum in curias triginta divideret, nomina earum (Sabinarum) curiis imposuit,
Liv. 1, 13, 6:Ap. Claudius, ovans cum in urbem iniret, decem milia pondo argenti, etc., in aerarium tulit,
id. 41, 28, 6; Cic. Clu. 20, 55; id. Phil. 12, 8, 20; id. Scaur. 47; id. Inv. 2, 31, 96; id. Tusc. 2, 22, 53; id. Div. 1, 52, 119; id. Off. 2, 8, 27; id. Or. 2, 55, 225 sq.; id. Fam. 1, 9, 13; 6, 6, 5; Liv. 1, 39, 4; 3, 63, 6; 4, 53, 11 et saep.—(4) To describe the place of the main action (a. a, 3.):cum essem in castris ad fluvium Pyramum, redditae mihi sunt uno tempore a te epistulae duae,
Cic. Fam. 3, 11, 1;so with cum essem (essemus, etc.),
id. ib. 2, 19, 1; 3, 4, 1; 13, 56, 1; id. Att. 1, 10, 1; 14, 19, 1; id. Ac. 1, 1, 1; id. Rep. 1, 39, 61; Varr. R. R. 3, 13; Caes. B. G. 4, 11 et saep.:Eumenes rex ab Roma cum in regnum rediret... mactatus est ( = on the journey),
Liv. 42, 40, 8:Agesilaus cum ex Aegypto reverteretur... in morbum implicitus decessit,
Nep. Ages. 8, 6.—The perf. indic. (cum fui, etc.) refers to temporary visits to a place:Gallo narravi, cum proxime Romae fui, quid audissem,
Cic. Att. 13, 49, 2:proxime cum in patria mea fui, venit ad me, etc.,
Plin. Ep. 4, 13, 3.—(5) To designate the time by natural occurrences (a. a, 4.):ipsi comprehensi a me, cum jam dilucesceret, deducuntur,
Cic. Cat. 3, 3, 6:cum advesperasceret, cum lucesceret,
id. Fam. 15, 4, 8:cum lux appropinquaret,
id. Tull. 9, 21:cum dies instaret,
id. Inv. 2, 31, 96:cum comitiorum tempus adpeteret,
Liv. 28, 10, 1:cum dies comitiorum adpropinquaret,
id. 3, 34, 7; 10, 13, 2.—But when a date is given as a point of time, the perf. indic. is used:cum ea dies venit,
Liv. 4, 44, 10; 6, 20, 4.—(6) When the action of the cum clause is interrupted or ended by the main action:cum hanc jam epistulam complicarem, tabellarii a vobis venerunt, etc.,
Cic. Q. Fr. 3, 1, 5, § 17:L. Octavius, cum multas jam causas diceret, adulescens est mortuus,
id. Brut. 68, 241:cum plures jam tribus dicto esse audientem pontifici duumvirum juberent... ultimum de caelo quod comitia turbaret intervenit,
Liv. 40, 42, 10:cum maxime conquereretur apud patres... repente strepitus ante curiam... auditur,
id. 8, 33, 4:haec cum maxime dissereret, intervenit Tarquinius,
id. 1, 50, 7;so with cum maxime,
Cic. Fam. 1, 5, a, 2; Liv. 23, 24, 6; 30, 33, 12.—(7) If the clause with cum has the force of a participial adjunct of the principal predicate (cum diceret = dicens, or dicendo):Caesarem saepe accusavit, cum adfirmaret illum numquam, dum haec natio viveret, sine cura futurum ( = adfirmans, or adfirmando),
Cic. Sest. 63, 132:Antigonus in proelio, cum adversus Seleucum dimicaret, occisus est ( = dimicans),
Nep. Reg. 3, 2:impulit ut cuperem habere, cum diceret,
Varr. R. R. 3, 2, 8; Cic. Q. Fr. 2, 9 (11), 3; id. Clu. 42, 119; 56, 153; id. pro Corn. Maj. Fragm. 16; id. Mil. 5, 12; id. de Or. 1, 57, 243; id. Or. 37, 129; id. Fin. 1, 5, 16; id. Inv. 2, 34, 105; Val. Max. 1, 2, ext. 1; Ov. P. 1, 9, 42.—(8) In the historians, in a summary reference to events already related:cum haec in Achaia atque apud Dyrrhachium gererentur... Caesar mittit, etc.,
Caes. B. C. 3, 57:cum civitas in opere ac labore adsiduo reficiendae urbis teneretur, interim Q. Fabio... dicta dies est,
Liv. 6, 1, 6:cum hic status in Boeotia esset, Perseus... misit,
id. 42, 56, 10; 33, 36, 1; 34, 22, 3; 38, 8, 1; 42, 64, 1; 45, 11, 1.—In all other cases the imperf. subj. is regularly used in class. prose, even if the action of the clause with cum is logically independent of the principal sentence:D.illum saepe audivi, hic, cum ego judicare jam aliquid possem, abfuit,
Cic. Brut. 71, 248: senatus consultum est factum de ambitu in Afranii sententiam, in quam ego dixeram, cum tu adesses. id. Q. Fr. 2, 7 (9), 3; so always (class.) with cum maxime, precisely when, just when:cum maxime haec in senatu agerentur, Canuleius... (ad populum) ita disseruit,
Liv. 4, 3, 1:cum maxime Capua circumvallaretur, Syracusarum oppugnatio ad finem venit,
id. 25, 23, 1.—In a very few instances the imperf. indic. occurs without apparent reason: an vero cum honos agebatur familiae vestrae... succensuit [p. 494] pater tuus cum Sullam defenderent (probably to distinguish the two cum clauses), Cic. Sull. 17, 49 (cf.:cum jus amicitiae, societatis, adfinitatis ageretur, cum, etc., eo tempore tu non modo non... retulisti, sed ne ipse quidem, etc.,
id. Quint. 16, 53):ille versus, qui in te erat collatus cum aedilitatem petebas,
id. Q. Fr. 1, 3, 8:cum ex oppido exportabatur (Dianae statua) quem conventum mulierum factum esse arbitramini?... Quid hoc tota Sicilia est clarius quam omnes convenisse cum Diana exportaretur ex oppido? etc.,
id. Verr. 2, 4, 35, § 77.—Poets and post-class. writers frequently disregard the class. usage, the former by using either mood instead of the other, the latter by the un-Ciceronian use of the subj.; v. Prop. 2, 9, 15; 5 (4), 4, 10; Tib. 1, 10, 16; Verg. A. 7, 148; 12, 735; Mart. 13, 122; Curt. 8, 12, 16; 9, 2, 24; Quint. 11, 1, 89; Plin. 36, 6, 5, § 46; Dig. 28, 1, 22, § 1; Gell. strangely uses an imperf. indic. where class. writers would use a subj.:sed ego, homines cum considerabam, alterum fidei, alterum probri plenum, nequaquam adduci potui ad absolvendum,
Gell. 14, 2, 10; cf.:cum secum reputavit,
Tac. A. 15, 54.In adverbial clauses denoting identity of action (if the principal sentence and the clause with cum denote not different actions, but one action, which, expressed by the latter clause, is by the principal sentence defined in its meaning and import, the clause with cum always takes the indic., except once or twice post-class., and almost always the same tense as the principal sentence), when, by, in, etc.1.The predicate in present:2.amice facis Quom me laudas,
Plaut. Most. 3, 2, 31; id. Poen. 3, 2, 12; 3, 5, 15; Ter. And. prol. 18; id. Ad. 1, 2, 16 et saep.:bene facitis cum venitis,
Auct. Her. 4, 50, 63:quae cum taces, nulla esse concedis,
Cic. Rosc. Am. 19, 54; 21, 58; id. Clu. 47, 132; Liv. 25, 6, 5 et saep.—With fut. (rare):3.cum igitur proferent aliquid hujusmodi... inventum proferent,
Cic. Inv. 1, 40, 75; id. Fl. 39, 99; Plin. Ep. 7, 24, 9.—With fut. perf. (rare):4.quod cum dederis, illud dederis ut is absolvatur,
Cic. Div. in Caecil. 7, 23; id. Lig. 12, 36; id. Part. Or. 39; Auct. Her. 4, 30, 41.—With perf.:5.fecisti furtum quom istaec flagitia me celavisti et patrem,
Plaut. Bacch. 1, 2, 60; 1, 2, 52; id. Cas. 4, 4, 18 (22); id. Capt. 2, 3, 52; Ter. Phorm. prol. 32 et saep.:loco ille motus est cum ex urbe est depulsus,
Cic. Cat. 2, 1, 1; id. Verr. 2, 5, 23, § 59; id. Fam. 11, 29, 2; id. Rosc. Am. 14, 39; Liv. 5, 49, 8; 9, 8, 4; Val. Max. 3, 7, ext. 1; Curt. 6, 10, 9; Quint. 1, 10, 47 et saep.—With histor. pres.:6.Orestes cum se defendit, in matrem confert crimen,
Auct. Her. 1, 15, 25.—With imperf.:7.cum grandiorem aetatem ad consulatum constituebant, adulescentiae temeritatem verebantur,
Cic. Phil. 5, 17, 47; 14, 10, 28; id. Fl. 33, 83; id. Lig. 6, 18; id. Fam. 6, 1, 3; id. Off. 3, 10, 40; id. Sen. 6, 15 et saep.—Imperf. with perf. ( poet. and post-class.;8.very rare): quid quod et ominibus certis prohibebar amori Indulgere meo, tum cum mihi ferre jubenti Excidit et fecit spes nostras cera caducas,
Ov. M. 9, 595 sq.; Val. Max. 9, 1, 5.—With pluperf. (very rare):* 9.exspectationem nobis non parvam attuleras cum scripseras, etc.,
Cic. Att. 3, 18, 1; id. Sest. 16, 37.—Pluperf. and imperf.:10.quod quidem tibi ostenderam cum a me Capuam reiciebam,
Cic. Att. 8, 11, D, 5.—Imperf. subj. (post-class.):11.tunc venena edebat bibebatque, cum immensis epulis non delectaretur tantum, sed gloriaretur,
Sen. Cons. Helv. 10, 10.—Often relatively added to nouns when a relative clause must be supplied:E.illa scelera... cum ejus domum evertisti, cujus, etc.,
which you committed when (by), Cic. Pis. 34, 83; id. Imp. Pomp. 12, 33; id. Verr. 2, 5, 13, § 33; Liv. 5, 3, 4; 23, 9, 11; 29, 17, 9.In relative clauses, = quo tempore, quo, etc.1.Dependent on nouns designating time, the mood follows the general rules of relative clauses.a.The principal sentence is a formal statement of indefinite time, with the copula (tempus fuit cum, or fuit cum, analogous to sunt qui, etc.); generally with subj., but sometimes indic., when sunt qui would take this mood.(α).With pres. or fut. indic.: nunc est profecto (i. e. tempus), interfici quom perpeti me possum (the ante-class. writers construe sunt qui with indic.), Ter. Eun. 3, 5, 3; id. And. 1, 1, 125:(β).jam aderit tempus quom sese etiam ipse oderit,
Plaut. Bacch. 3, 3, 12; Ter. Hec. 4, 1, 28.—With pres. subj.: nunc est ille dies quom gloria maxima sese nobis ostendat, si vivimus, sive morimur, Enn. ap. Prisc. 10, p. 880 P. (Ann. v. 383 Vahl.); so Plaut. Capt. 3, 3, 1:(γ).erit illud profecto tempus et illucescet aliquando dies cum... amicissimi benevolentiam desideres,
Cic. Mil. 25, 69; Val. Max. 6, 2, 9.—With preterites, indic., Plaut. Truc. 2, 4, 29:(δ).fuit quoddam tempus cum in agris homines bestiarum more vagabantur,
Cic. Inv. 1, 2, 2 (cf.:fuerunt alia genera qui... dicebant,
id. de Or. 3, 17, 62):fuit cum hoc dici poterat (potuisset would be hypothetical),
Liv. 7, 32, 13.—With preterites, subj., Ter. Heaut. 5, 4, 1:b.quod fuit tempus cum rura colerent homines,
Varr. R. R. 3, 1:ac fuit cum mihi quoque initium requiescendi concessum arbitrarer,
Cic. Or. 1, 1, 1; so id. Brut. 2, 7; Caes. B. G. 6, 24.—Attributively with nouns denoting time (tempus, dies, etc.), in ordinary sentences.(α).With pres. or fut. indic.:(β).incidunt saepe tempora cum ea commutantur,
Cic. Off. 1, 10, 31:longum illud tempus cum non ero, etc.,
id. Att. 12, 8, 1; id. Verr. 2, 5, 69, § 177; id. Quint. 2, 8; id. Sen. 23, 84.—With potential subj., Cic. Att. 3, 3.—With past tenses, indic., Plaut. Am. prol. 91; id. rud. 2, 6, 12; Ter. And. 5, 3, 12:(γ).atque ille eo tempore paruit cum parere senatui necesse erat,
Cic. Lig. 7, 20:memini noctis illius cum... pollicebar,
id. Planc. 42, 101; id. Phil. 2, 18, 45; 2, 35, 88; id. Imp. Pomp. 15, 44; id. Sest. 7, 15; 29, 62; id. Sull. 18, 52; id. Fam. 11, 8, 1; 11, 27, 3; id. de Or. 1, 11, 45; Sall. J. 31, 20; Ov. Tr. 4, 10, 6; Prop. 1, 10, 5; 1, 22, 5; Gell. 1, 23, 2 et saep.—So with nouns implying time:illa pugna quom, etc. ( = in qua),
Plaut. Poen. 2, 26;Marcellino Consule, cum ego... putabam ( = anno Marcellini, quo, etc.),
Cic. Att. 9, 9, 4:patrum nostrorum memoria cum exercitus videbatur ( = tempore quo),
Caes. B. G. 1, 40; Cic. Fam. 13, 1, 2; Liv. 6, 40, 17.—With preterites in subj., Ter. Hec. 4, 4, 30:c.accepit enim agrum iis temporibus cum jacerent pretia praediorum,
Cic. Rosc. Com. 12, 33; so id. Off. 2, 19, 65:numerandus est ille annus cum obmutuisset senatus?
id. Pis. 12, 26; so id. Verr. 2, 4, 35, § 77; id. Rep. 2, 37, 62; id. Font. 3, 6; Liv. 3, 65, 8:haec scripsi postridie ejus diei cum castra haberem Mopsuhestiae (cf. habebam, as epistolary tense),
Cic. Fam. 3, 8, 10.—If the clause does not define the noun, but is a co-ordinate designation of time, it follows the rule of adverbial clauses:eodem anno, cum omnia infida Romanis essent, Capuae quoque conjurationes factae,
while, Liv. 9, 26, 5; Cic. Rep. 2, 36, 61; id. de Or. 2, 3, 12; Liv. 8, 15, 1; 1, 41, 6.—Appositively added to temporal adverbs and to dates (heri, hodie, medius, tertius, olim, antea, quondam, nuper, olim, postea) following the rules of adverbial clauses:2.Crassus hodie, cum vos non adessetis, posuit idem, etc.,
Cic. de Or. 2, 10, 41:omnia quae a te nudius tertius dicta sunt, cum docere velles, etc.,
id. N. D. 3, 7, 18; id. Sest. 48, 103; id. Att. 4, 3, 2; id. Inv. 2, 1, 1; id. Rep. 1, 39, 61; Caes. B. C. 2, 17 et saep.—So with dates (always subj.. except with cum haec scribebam, or dabam):posteaquam Pompeius apud populum ad VIII. Id. Febr., cum pro Milone diceret, clamore convicioque jactatus est,
Cic. Fam. 1, 5, b, 1; 3, 3, 1; 3, 4, 1; 4, 2, 1; id. Att. 14, 19, 1.—The principal sentence defines a period of time during which the action of the clause has or had lasted, always with indic., and after the words defining the period, = per quod tempus, when, that, during which, while, etc.a.With pres., = Engl. pres. perf.(α).With cardinal, definite or indefinite. (1) Time in acc. (ante-class.):(β).hanc domum Jam multos annos est quom possideo,
that I have been the owner, Plaut. Aul. prol. 4; cf. id. Merc. 3, 1, 37.—(2) Time in nom.:anni sunt octo cum ista causa in ista meditatione versatur,
Cic. Clu. 30, 82; id. Or. 51, 171; id. Fam. 15, 14, 1; id. Div. 2, 36, 76.—With ordinals:(γ).vigesimus annus est, cum omnes scelerati me unum petunt,
Cic. Phil. 12, 10, 24; Verg. A. 5, 627; 3, 646.—With diu:b.jam diu'st quom ventri victum non datis,
Plaut. Am. 1, 1, 146; Gell. 1, 25, 12.—Perf. with negation, the principal predicate in pres. or logical perf., = Engl. pres. perf.:c.quia septem menses sunt quom in hasce aedes pedem Nemo intro tetulit,
Plaut. Most. 2, 2, 39; id. Men. 3, 1, 3; Prop. 3, 8, 33 (2, 16, 33. —With pluperf., the principal predicate in imperf.:d.permulti jam anni erant cum inter patricios magistratus tribunosque nulla certamina fuerant,
Liv. 9, 33, 3.—With imperf., the principal predicate in perf. or pluperf.:3.dies triginta aut plus in ea navi fui, Quom interea semper mortem exspectabam miser,
Ter. Hec. 3, 4, 7:unus et alter dies intercesserat, cum res parum certa videbatur,
Cic. Clu. 26, 72.—The principal sentence specifying a period of time which has or had elapsed since the action took place, = ex ejus tempore, since or after, always with indic.; the principal predicate pres. or logical perf., cum with perf. indic.a.With cardinals.(α).Time in acc. (ante-class.):(β).annos factum'st sedecim Quom conspicatus est primo crepusculo Puellam exponi,
Plaut. Cas. prol. 39; so probably id. Pers. 1, 3, 57; id. Trin. 2, 4, 1; id. Merc. 3, 1, 37.—With nom.:b.nondum centum et decem anni sunt cum de pecuniis repetundis lata lex est,
Cic. Off. 2, 21, 75; id. Fam. 15, 16, 3; id. Att. 9, 11, A, 2.—With diu or dudum:c.nam illi quidem haut sane diu'st quom dentes exciderunt,
Plaut. Merc. 3, 1, 42; id. As. 2, 1, 3; id. Trin. 4, 3, 3.—Peculiarly, cum referring to an action which was to be done after a period of time, before, at the end of which:4.omnino biduum supererat cum exercitui frumentum metiri oporteret,
Caes. B. G. 1, 23. —In inverted clauses, the principal sentence determining the time of the clause, cum ( = quo tempore) having the force of a relative; cum with the indic. always following the principal sentence; never in oblique discourse; very freq. in class. and post-class. writings (ante-class. only Plaut. Men. 5, 8, 3; Ter. Hec. 1, 2, 40; id. Eun. 4, 2, 5); principal sentence often with jam, vix, vixdum, nondum, tantum quod, and commodum; cum often with subito, repente, sometimes interim, tamen, etiamtum.a.Principal sentence defining time by temporal expressions.(α).Principal sentence with pluperf. (1) Cum with perf. or histor. pres.:(β).dies nondum decem intercesserant cum ille alter filius necatur,
Cic. Clu. 9, 28; id. Verr. 1, 2, 36; id. Or. 2, 21, 89; Ov. M. 9, 715; Plin. Pan. 91, 1.—(2) Cum with histor. inf., Sall. J. 98, 2.—Principal sentence with imperf. (1) Cum with perf. or histor. pres.:(γ).nondum lucebat cum Ameriae scitum est,
Cic. Rosc. Am. 34, 97; Liv. 21, 59, 5; 41, 26, 2; 22, 1, 1; 9, 33, 3; 9, 37, 5; Verg. G. 2, 340; Curt. 4, 3, 16; 5, 12, 6 al.—(2) Cum with imperf., Curt. 6, 7, 1.—Principal sentence with perf., cum with perf.:b.dies haud multi intercesserunt cum ex Leontinis praesidium... venerunt,
Liv. 24, 29, 1; 40, 48, 4.—Principal sentence not containing expressions of time; most freq. with pluperf. or imperf. in principal sentence, and perf. or histor. pres. in clause with cum, but (far more rarely) many other combinations occur.(α).Principal sentence with imperf., cum with perf.:(β).non dubitabat Minucius quin, etc., cum repente jubetur dicere,
Cic. Verr. 1, 2, 29, § 72:jamque hoc facere noctu adparabant cum matres familiae repente... procucurrerunt,
Caes. B. G. 7, 26, 3; Cic. Verr. 2, 3, 14, § 36; Liv. 1, 36, 1 (57 times); Verg. A. 1, 36 (26 times); Vell. 2, 28, 2; Sen. Ira, 1, 18, 3; Tac. A. 3, 1 (31 times); Curt. 3, 10, 1 (19 times); Plin. Ep. 6, 24, 2.—Principal sentence with pluperf., cum with perf. or histor. pres.:(γ).jam Sora capta erat cum consules prima luce advenere,
Liv. 9, 24, 13 (32 times); Cic. Clu. 9, 28 (14 times); Sall. J. 60, 6; Verg. A. 1, 586 (13 times); Tac. A. 1, 19 (13 times); Curt. 3, 10, 1 (18 times). —And cum with potential subj.:vix erat hoc plane imperatum cum illum spoliatum... videres,
Cic. Verr. 2, 4, 40, § 86.—Principal sentence with perf., Cic. Sest. 37, 39 (5 times); Liv. 2, 46, 3 (8 times).—(δ).Principal sentence with histor. inf., Liv. 5, 46, 1; Tac. A. 1, 11; 11, 16; Curt. 5, 9, 1; 9, 5, 1.—(ε).Principal sentence with histor. pres., Liv. 4, 32, 1 (3 times); Ov. M. 4, 695 (5 times).—(ζ).Cum with imperf., Cic. Verr. 1, 6, 17 (3 times); Sall. J. 51, 2; Liv. 44, 10, 6; Tac. A. 1, 51; 11, 26.—(η).Cum with [p. 495] histor. inf., Liv. 2, 27, 1; Tac. A. 2, 31 (6 times); Curt. 4, 4, 9.—(θ).Cum with pluperf., Liv. 2, 46, 3 (3 times); Ov. M. 14, 581; Verg. A. 2, 256 sq.—(κ).With logical perf., or logical perf. and pres. (rare):5.quam multi enim jam oratores commemorati sunt... cum tamen spisse ad Antonium Crassumque pervenimus,
Cic. Brut. 36, 138:jamque fuga timidum caput abdidit alte (coluber), Cum medii nexus extremaeque agmina caudae Solvuntur,
Verg. G. 3, 422.—In clauses added loosely or parenthetically to a preceding clause or to a substantive in it (the mood governed by the rules for relative clauses).a.When, on an occasion, on which, etc.(α).With perf. indic.:(β).Hortensium maxime probavi pro Messala dicentem, cum tu abfuisti,
Cic. Brut. 96, 328; id. Phil. 11, 8, 18; id. Dom. 9, 22; 53, 136; id. Fam. 13, 75, 1; Spart. Had. 3; Flor. 1, 18, 9 (1, 13, 19).—With imperf. indic.:(γ).num infitiari potes te illo ipso die meis praesidiis circumclusum commovere te non potuisse, cum tu nostra... caede contentum esse dicebas?
Cic. Cat. 1, 3, 7; id. Sest. 63, 131; id. Cael. 24, 59.—Cum with pres. indic., a past tense in principal sentence (mostly poet.):(δ).nox erat et placidum carpebant fessa soporem Corpora... cum medio volvuntur sidera lapsu, Cum tacet omnis ager, etc.,
Verg. A. 4, 522; 8, 407; 12, 114; id. E. 8, 15; Hor. S. 1, 10, 31; Plin. Ep. 6, 16, 22.—Imperf. subj.: qui... accensi nulla deinde vi sustineri potuere, cum compulsi in castra Romani rursus obsiderentur, in consequence of which ( = ita ut), Liv. 3, 5, 8.—(ε).So freq. cum quidem, always with indic.:b.sed uterque noster cedere cogebatur, cum quidem ille pollicitus est, se quod velletis esse facturum,
Cic. Phil. 9, 4, 9; id. Fl. 22, 53; id. Pis. 9, 21; 34, 83 and 84; id. Leg. 2, 6, 14; id. Sen. 4, 11; Suet. Caes. 50; Spart. Had. 9; id. Ael. Ver. 4.—Cum tamen, at which time however, and yet, while nevertheless, representing the principal sentence as concessive, analogous to qui tamen (v. tamen).(α).With indic., like qui tamen, always, except for particular reasons:(β).fit gemitus omnium et clamor, cum tamen a praesenti supplicio tuo continuit populus Romanus se, etc.,
Cic. Verr. 1, 5, 29, § 74; id. Pis. 12, 27; Liv. 6, 42, 11; Verg. A. 9, 513; Tac. H. 1, 62; so,cum nihilo magis,
Nep. Dat. 10, 3; passing over into inverted cum clauses (4. b.), as Sall. J. 98, 2; Liv. 27, 20, 11.—With subj., Cic. Phil. 2, 18, 45; id. Fam. 1, 9, 10; Liv. 4, 31, 6 (where the clause with cum is adverbial).—6.Cum interea (interim).a.Adverbial (rare).(α).Temporal with subj.; with subj. imperf., while, Cic. Verr. 2, 3, 25, § 62; with pluperf. subj., after, id. ib. 1, 2, 9, § 25; id. Fam. 15, 43.—(β).Adversative, with subj., whereas during this time. (1) Pres.:b.simulat se eorum praesidio conflteri, cum interea aliud quiddam jam diu machinetur,
Cic. Verr. 1, 6, 15; Val. Max. 2, 9, 1; Sen. Q. N. 1, prol. 14.—(2) With perf. subj.:cum tu interim vero numquam significaris sententiam tuam,
Cic. Pis. 4, 9; id. Rosc. Am. 5, 11 dub.; Val. Max. 7, 8, 6.—(3) With imperf. subj., Cic. Sull. 5, 6; Plin. Pan. 76, 1.—Relative, always with indic., in class. writings always referring to a period during which, belonging,(α).To the attributive clauses (v. 2. supra). (1) In pres.:(β).anni sunt octo... cum interea Cluentianae pecuniae vestigium nullum invenitis,
Cic. Clu. 30, 82; Liv. 5, 54, 5; Plaut. Stich. 1, 1, 33.— (2) In imperf., Ter. Hec. 3, 4, 8 (2. c.).—To the inverted clauses (4.):(γ).tanta erat in his locis multitudo cum interim Rufio noster... hominem percussit,
Cic. Att. 5, 2, 2.—So probably: cum interim Gallus quidam processit, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 7; Cic. Fam. 3, 6, 5; id. Pis. 38, 92 sq.; id. Tusc. 4, 3, 6; Sall. J. 12, 5; 49, 4; Liv. 3, 37, 5; Val. Max. 8, 1, 3; 9, 7, 2; Sen. Ira, 2, 33, 4; Tac. H. 1, 60; with indefinite pres. indic. in both terms, Sen. Cons. Marc. 11, 5.—To the additional clauses (5.). (1) With perf. indic., Plaut. Men. 3, 1, 3; Flor. 4, 2, 69; 4, 12, 33; with inf. in oblique discourse, Liv. 4, 51, 4; 6, 27, 6.—(2) Post-Aug., and in Nep., = cum tamen (5. b.), while nevertheless, whereas, with pres. or perf. indic.:F.post Leuctricam pugnam Lacedaemonii se numquam refecerunt... cum interim Agesilaus non destitit patriam juvare,
Nep. Ages. 7, 1: cum interim Oedipodis ossa... colis, Val. Max. 5, 3, ext. 3; 3, 4, 5; 4, 4, 1; Quint. 10, 1, 18; 10, 1, 11; 12, 10, 67; Tac. H. 4, 42; Suet. Claud. 6; Flor. 4, 12, 33.In clauses completing the idea of the governing verb.1.After verbs of perception (videre, perspicere, audire, etc.; audivi cum diceres, etc. = audivi te dicentem).a.Dependent on verbs of seeing and feeling.(α).With indic.:(β).nam ipsi vident eorum quom auferimus bona ( = nos auferre or auferentes),
Plaut. Truc. 1, 2, 16; id. Poen. 3, 4, 13; id. Am. 5, 1, 19; id. Bacch. 3, 3, 65; id. Mil. 2, 6, 26:conspectum est cum obiit,
Liv. 5, 25, 3.—With subj.:b.is... numquam est conspectus cum veniret,
Cic. Sest. 59, 126:vidi... Cum tu terga dares,
Ov. M. 13, 224.—After verbs of hearing, always with subj.:c.L. Flaccum ego audivi cum diceret Caeciliam exisse, etc.,
Cic. Div. 1, 46, 104; id. Par. 6, 1, 45; id. de Or. 2, 6, 22; 2, 28, 129; 2, 33, 144; 2, 37, 155; 2, 90, 365; id. Brut. 27, 85; id. Fin. 5, 19, 54; id. Fam. 3, 7, 4; Sen. Ben. 5, 24, 1.—After memini, with indic. (sc. tempus):2.memini quom... haud audebat,
Plaut. Capt. 2, 2, 53:memini cum mihi desipere videbare,
Cic. Fam. 7, 28, 1.—With subj.:memini cum velles residere ferventissimo sole,
Sen. Ben. 5, 24, 1.—After verba adfectuum, with the force of quod, always with indic. (mostly ante-class.).a.Verbs of thanking:b.habeo gratiam tibi Quom copiam istam mi et potestatem facis,
Plaut. Capt. 2, 3, 14; id. Curc. 5, 3, 21; id. As. 3, 2, 2; id. Most. 2, 2, 2; id. Poen. 1, 2, 46; 5, 4, 84 (99); Ter. And. 4, 4, 32; id. Ad. 1, 2, 59:tibi maximas gratias ago, cum tantum litterae meae potuerunt, ut eis lectis, etc.,
Cic. Fam. 13, 24, 2.—Of congratulation:c.quom tu's aucta liberis... gratulor,
Plaut. Truc. 2, 4, 33; 2, 6, 35: L. Caesar, O mi Cicero, inquit, gratulor tibi cum tantum vales apud Dolabellam, etc., L. Caesar ap. Cic. Fam. 9, 14, 3; and ib. Att. 14, 17, A, 3.—Of rejoicing and grieving:d.quom istaec res tibi ex sententia Pulcre evenit, gaudeo,
Plaut. Rud. 5, 3, 10; id. Poen. 5, 5, 48:cum vero in C. Matii familiaritatem venisti, non dici potest quam valde gaudeam,
Cic. Fam. 7, 15, 2; Sall. J. 102, 5.—Dependent on optative sentences:G.di tibi bene faciant semper quom advocatus bene mi ades,
Plaut. Mil. 5, 26; id. Poen. 3, 3, 54; 3, 3, 74; Ter. Ad. 5, 7, 19.Elliptical usages (without predicate).1.Cum maxime.a.With ut: hanc Bacchidem Amabat, ut quom maxime, tum Pamphilus ( = ut amabat tum quom maxume amabat, as much as he ever did), Ter. Hec. 1, 2, 40:b.etiamne ea neglegamus, quae fiunt cum maxime, quae videmus?
Cic. Har. Resp. 15, 32.—Hence,By abbreviation: nunc cum maxime or cum maxime alone, now especially, just now: tum cum maxime, just then:2.nunc cum maxume operis aliquid facere credo,
Ter. Ad. 4, 1, 2; id. Phorm. 1, 4, 26; id. Heaut. 4, 5, 40:quae multos jam annos et nunc cum maxime filium interfectum cupit,
Cic. Clu. 5, 12:castra amissa, et tum cum maxime ardere,
Liv. 40, 32, 1; Curt. 3, 2, 17; Sen. Ira, 1, 16, 3; id. Ben. 3, 3, 3; id. Ep. 55, 1; 55, 11; 81, 7; Tac. Or. 16; 37; Eum. pro Schol. 4; Mamert. 2.—With maxime in adverbial clauses, just while, especially when, Cic. Att. 2, 15, 3; id. Off. 1, 13, 41; id. Fam. 1, 5, a, 2; Liv. 1, 50, 7; 2, 59, 7; 3, 25, 4; 3, 31, 3; 4, 3, 1; 8, 33, 4 et saep.—Similarly with other superlatives (post-class.):H.foliis ternis, aut, cum plurimum, quaternis,
at the utmost, Plin. 25, 10, 74, § 121; 18, 7, 10, § 60:cum tardissime,
id. 18, 7, 10, § 51:cum longissime,
Suet. Tib. 38.For co-ordinate clauses with cum... tum, v. tum, I. A. 3.II.Causal, since, because, as.A.Anteclass., chiefly with indic.1.With pres. indic.:2.hoc hic quidem homines tam brevem vitam colunt, Quom hasce herbas hujus modi in suom alvom congerunt,
because, Plaut. Ps. 3, 2, 34; id. Truc. 1, 2, 50; 2, 4, 8:edepol, merito esse iratum arbitror, Quom apud te tam parva'st ei fides,
since, id. Ps. 1, 5, 62; id. Most. 1, 1, 28; id. Truc. 2, 1, 32; Ter. Phorm. 1, 4, 30; id. Hec. 4, 1, 53.—With perf. indic.:3.praesertim quom is me dignum quoi concrederet Habuit, me habere honorem ejus ingenio decet,
Plaut. As. 1, 1, 66; Ter. And. 3, 2, 8.—With subj.a.By construction of principal sentence: adeon, me fuisse fungum ut qui illi crederem, Quom mi ipsum nomen ejus Clamaret, etc., Plaut. Bacch. 2, 3, 51; id. Capt. 1, 2, 37; Ter. Hec. 3, 2, 6; id. Eun. 3, 5, 18; 5, 2, 24.—b.Independent of such construction:B.jam istoc probior es meo quidem animo quom in amore temperes,
Plaut. Ep. 1, 2, 8 (bracketed by Goetz;Brix conjectures temperas): nil miror si lubenter tu hic eras, Quom ego servos quando aspicio hunc lacrumem quia dijungimur,
id. Mil. 4, 8, 18 Lorenz (Brix: quin ego... lacrumo; cf.Lubbert, Grammat. Stud. II. pp. 133, 137): Nam puerum injussu eredo non tollent meo, Praesertim in ea re quom sit mi adjutrix socrus,
Ter. Hec. 4, 4, 82; so id. Ad. 2, 1, 12.Class. and post-class., always with subj.1.With pres. subj.:2.cum ista sis auctoritate, non debes arripere maledictum ex trivio,
Cic. Mur. 6, 13:cum vita sine amicis insidiarum et metus plena sit, ratio ipsa monet amicitias comparare,
id. Fin. 1, 20, 66:quae cum ita sint, videamus, etc.,
id. Clu. 44, 123:quod cum ita sit, etc.,
id. Fam. 3, 1, 1; id. Mur. 1, 2; id. Arch. 5, 10; id. Off. 3, 3, 13; id. Rosc. Am. 8, 22; Liv. 7, 9, 5; 21, 21, 5 et saep.—With perf. subj.:3.cum inimicitiae fuerint numquam, opinio injuriae beneficiis sit exstincta... rei publicae providebo,
Cic. Prov. Cons. 20, 47; id. de Or. 1, 49, 214; the perf. subj. is often retained after a principal predicate in a past tense, id. Clu. 60, 167; id. Fam. 3, 8, 4.—With imperf. subj.a.Denoting both cause and coincidence of time:b.vacuum fundum, cum ego adessem, possidere non potuisti,
Auct. Her. 4, 29, 40; Cic. Or. 8, 25:cum tanta multitudo lapides et tela conicerent, in muro consistendi potestas erat nulli,
Caes. B. G. 2, 6; id. B. C. 3, 1; Liv. 39, 31, 3; 4, 8, 3; 25, 11, 1.—Denoting cause without time:4.cum esset egens, sumptuosus, audax... ad omnem fraudem versare suam mentem coepit,
Cic. Clu. 26, 70:quod oppidum cum esset altissimo et munitissimo loco, ad existimationem imperii arbitratus sum, comprimere eorum audaciam,
id. Fam. 15, 4, 10; Caes. B. C. 3, 37.—With pluperf. subj.:C.Caesar cum constituisset hiemare in continenti, neque multum aestatis superesset, obsides imperat, etc.,
Caes. B. G. 5, 22.With adverbs of emphasis.1.Praesertim cum, or cum praesertim, = especially since, the more so because:2.quae cum ita sint, quid est quod de ejus civitate dubitetis, praesertim cum aliis quoque civitatibus fuerit adscriptus?
Cic. Arch. 5, 10:cur enim tibi hoc non gratificor nescio, praesertim cum his temporibus audacia pro sapientia liceat uti,
id. Fam. 1, 10, 1:cum praesertim vos alium miseritis,
id. Imp. Pomp. 5, 12; id. Rosc. Am. 8, 22; id. Prov. Cons. 7, 16 (cum praesertim rarely refers to time, with indic., Sen. Ep. 85, 6).—Quippe cum represents the conclusion as selfevident, since of course, since obviously:3.nihil est virtute amabilius, quippe cum propter virtutem etiam eos, quos numquam videmus, quodammodo diligamus,
Cic. Lael. 8, 28:numquam ego pecunias istorum, etc., in bonis rebus duxi, quippe cum viderem, etc.,
id. Par. 1, 1, 6; id. Leg. 1, 1, 5; 1, 20, 54; id. Fin. 3, 12, 41; 5, 28, 84; Liv. 4, 27, 8; 4, 57, 10.—Sometimes with indic. if cum refers to time, when of course, if, of course: tu vero etiam si reprehenderes... laetarer: quippe cum in reprehensione est prudentia cum eumeneiai, Cic. Att. 16, 11, 2.—In later writers with indic., because when:omnia experiri necessitas cogebat: quippe cum primas spes fortuna destituit, futura praesentibus videntur esse potiora,
Curt. 4, 1, 29.—Utpote cum, seeing that, explanatory, with subj.:III.me incommoda valetudo qua jam emerseram, utpote cum sine febri laborassem, tenebat Brundusii,
Cic. Att. 5, 8, 1; Cels. 1 prooem.; Sen. Cons. Marc. 21, 2.Adversative, while, whereas, denoting a logical contrast with the principal sentence.A.Ante-class., chiefly,1.With indic.:2.hei mihi, insanire me aiunt, ultro quom ipsi insaniunt,
Plaut. Men. 5, 2, 80; id. Stich. 1, 37; id. Bacch. 5, 2, 5; Ter. Phorm. prol. 23; 2, 2, 26.—Subj.a.By construction of principal predicate:b.tibi obtemperem quom tu mihi nequeas?
Plaut. Most. 4, 2, 16 (4, 1, 50).—Independent of construction: edepol, Cupido, quom tam pausillus sis, nimis multum vales, Naev. ap. Non. p. 421, 25 (Lubbert conjectures quom [p. 496] tu's tam pausillus):B.eo vos madefacitis, quom ego sim hic siccus?
Plaut. Ps. 1, 2, 52.Class. and post-class., always with subj.1.With pres. subj.:2.cum de bonis et de caede agatur, testimonium dicturus est is qui et sector est et sicarius,
Cic. Rosc. Am. 36, 103; id. Clu. 24, 65; id. Leg. 1, 7, 22:et cum tibi, viro, liceat purpura in veste stragula uti, matrem familias tuam purpureum amiculum habere non sines?
Liv. 34, 7, 3; Sen. Prov. 4, 10; id. Clem. 1, 18, 2; id. Ben. 2, 16, 1.—With perf. subj.: an tu, cum omnem auctoritatem universi ordinis pro pignore putaris, eamque... concideris, me his existimas pignoribus terreri? Crass. ap. Cic. de Or. 3, 1, 4:3.indignatur exul aliquid sibi deesse, cum defuerit Scipioni dos?
Sen. Cons. Helv. 12, 7; id. Ira, 3, 12, 7; freq. pres. and perf. subj. retained, if dependent on preterites, Cic. Brut. 71, 250; id. Agr. 3, 2, 5.—With imperf. subj.:4.ita, cum maximis eum rebus liberares, perparvam amicitiae culpam relinquebas,
Cic. Deiot. 3, 10:hunc Egnatium censores, cum patrem eicerent, retinuerunt,
id. Clu. 48, 135:eorum erat V. milium numerus, cum ipsi non amplius octingentos equites haberent,
Caes. B. G. 4, 11; Liv. 1, 55, 3; Cic. de Or. 1, 1, 1; 1, 53, 227; 2, 50, 203; id. Clu. 5, 12; id. Ac. 1, 10, 38 sq.; Liv. 39, 49, 1; Val. Max. 1, 6, 11; 3, 2, 10 fin. —With pluperf. subj.:IV.Socratis ingenium immortalitati scriptis suis Plato tradidit, cum ipse litteram Socrates nullam reliquisset,
Cic. de Or. 3, 16, 60; id. Ac. 2, 1, 2; id. Prov. Cons. 11, 27; Val. Max. 1, 8, 11.Concessive, although, denoting a reason for the contrary of the principal sentence.A.Ante-class., mostly with indic.1.Indic.:2.qui it lavatum In balineas, quom ibi sedulo sua vestimenta servat, Tam subripiuntur,
Plaut. Rud. 2, 3, 52; Ter. Eun. 2, 2, 12; Plaut. Poen. 1, 2, 26; id. Truc. 1, 2, 89 (95); id. Stich. 1, 2, 67.—With subj.: nihilominus ipsi lucet, quom illi accenderit, Enn. ap. Cic. Off. 1, 16, 51 (Trag. Rel. v. 389 Rib.).B.Class. and post-class., always with subj.1.Pres. subj.:2.testis est Graecia, quae cum eloquentiae studio sit incensa, jamdiuque excellat in ea... tamen omnis artis vetustiores habet,
Cic. Brut. 7, 26:nam (Druentia) cum aquae vim vehat ingentem, non tamen navium patiens est,
Liv. 21, 31, 11.—Imperf. subj.:3.ego autem, cum consilium tuum probarem, et idem ipse sentirem, nihil proficiebam,
Cic. Fam. 4, 1, 1:non poterant tamen, cum cuperent, Apronium imitari,
id. Verr. 2, 3, 34, § 78; id. de Or. 1, 28, 126; id. Brut. 7, 28; 91, 314; id. Inv. 2, 31, 97; id. Clu. 40, 110; Caes. B. G. 5, 40; Liv. 5, 38, 5; Nep. Att. 13, 1; so,quae cum ita essent... tamen,
although this was so, Cic. Clu. 34, 94; id. Fam. 2, 16, 2.—With pluperf. subj.:V.cui cum Cato et Caninius intercessissent, tamen est perscripta,
Cic. Fam. 1, 2, 4:patrem meum, cum proscriptus non esset, jugulastis,
id. Rosc. Am. 11, 32.In hypothetical clauses, always with imperf. or pluperf. subj., = si, but defining an assumed or fictitious time.1.With imperf. subj.:2.quis ex populo, cum Scaevolam dicentem audiret in ea causa, quicquam politius aut elegantius exspectaret?
Cic. Brut. 55, 194:etiam tum quiesceretis cum rem publicam a facinorosissimis sicariis esse oppressam videretis?
id. Sest. 38, 81; id. Rosc. Am. 31, 86; id. Verr. 2, 1, 10, §§ 28 and 29.—With pluperf. subj.:quod esset judicium cum de Verris turpissimo comitatu tres recuperatorum nomine adsedissent?
Cic. Verr. 2, 3, 12, § 30:mors cum exstinxisset invidiam, res ejus gestae sempiterni nominis glorianiterentur,
id. Balb. 6, 16. -
12 forma
f.1 shape, form (figura).en forma de in the shape ofen forma de L L-shapedtener forma ovalada o de óvalo to be oval in shape2 way, manner (manera).se puede hacer de varias formas it can be done in several different ways¡qué forma de llover! it's absolutely pouring down!de cualquier forma, de todas formas anyway, in any casede esta forma in this wayforma de pago method of paymentforma de ser: es su forma de ser that's just the way he is3 form.la fotografía es una forma de arte photography is an art formformas de vida life forms4 form (no fondo).forma y fondo form and content5 host (religion).6 form (formulario). (Mexican Spanish)7 kind, form.8 aspect, semblance, appearance.9 cast.pres.indicat.3rd person singular (él/ella/ello) present indicative of spanish verb: formar.imperat.2nd person singular (tú) Imperative of Spanish verb: formar.* * *1 (gen) form, shape2 (manera) way3 DEPORTE form1 (modales) manners, social conventions2 familiar (de mujer) curves\de esta forma in this wayde forma que so thatde todas formas anyway, in any caseestar en baja forma to be off formestar en forma to be in shape, be fitponerse en forma to get fitbuenas formas good mannersforma de pago method of paymentforma física physical fitnessla Sagrada Forma the Host* * *noun f.1) form, shape2) manner, way•* * *SF1) (=figura) shape•
nubes de humo con forma de hongo — mushroom-shaped clouds of smokequiso dar forma literaria a sus teorías filosóficas — he wanted to put his philosophical theories into literary form
•
en forma de U — U-shaped•
tomar forma — to take shape2) (=modo) waysolo conozco una forma llegar hasta allí — I only know one way of getting there o one way to get there
•
de forma directa/inmediata/natural — directly/immediately/naturallyel plan entrará en vigor de forma inmediata — the plan will take immediate effect, the plan will take effect immediately
queremos controlar los costes y, de esta forma, evitar reducir la plantilla — we want to bring down costs and thus avoid having to downsize
•
de todas formas — anyway, in any casepero de todas formas te agradezco que me lo hayas dicho — but thank you for letting me know anyway, but in any case thank you for letting me know
forma de pago — method of payment, form of payment
forma de ser, es mi forma de ser — that's how I am, that's the way I am
3)• de forma que — (=en un modo que) in such a way as, so as; (=por eso) so that
él intentó contestar la pregunta de forma que no le comprometiese — he tried to answer the question so as o in such a way as not to commit himself
el número de socios fue creciendo cada año, de forma que en 1989 eran ya varios miles — the number of members grew every year, so that o such that by 1989 there were several thousand
•
de tal forma que — (=en un modo que) in such a way that; (=tanto que) so much that; (=por eso) so thatla noticia se filtró de tal forma que fueron incapaces de evitarlo — news leaked out in such a way that they were unable to stop it
la empresa ha crecido de tal forma que es irreconocible — the company has grown so much o to such an extent that it is unrecognizable
su padre era italiano y su madre polaca, de tal forma que él siempre se ha sentido europeo — his father was Italian and his mother Polish, so (that) he has always felt himself to be European
4) (tb: forma física) fitness, formel jugador ha recuperado su forma física — the player is fit again, the player has regained fitness o form
•
estar en (buena) forma — [para hacer deporte] to be fit, be in good shape; [para realizar otra actividad] to be in (good) formestar en baja forma — (lit) to be not fully fit; (fig) to be in bad shape
5) (=aspecto externo) formes pura forma — it's just for the sake of form, it's a mere formality
•
defecto de forma — (Jur) technicality7) pl formas [sociales] appearances8) (Rel)•
la Sagrada Forma — the Host9) (=molde) (Téc) mould, mold (EEUU); [de zapatero] last; [de sombrero] hatter's block; (Tip) forme, form (EEUU)10) (Ling) [del verbo] form11) (Tip) (=formato) format12) LAm*•
en forma, una fiesta en forma — a proper party, a blowout *va a celebrar su cumpleaños en forma — he's going to have a proper o a serious * birthday party
13) Méx formsee MANERA, FORMA, MODO* * *1)a) (contorno, apariencia) shapedar forma a algo — ( al barro) to shape something; ( a proyecto) to give shape to something
el suéter ha tomado la forma de la percha — the sweater's been stretched out of shape by the coat hanger
b) (tipo, modalidad) formla discriminación no se tolerará bajo ninguna de sus formas — discrimination will not be tolerated in any shape or form
2) (Lit) (de una novela, obra) form; (Fil) form3) (Ling) form4) (Dep, Med)estar/mantenerse en forma — to be/keep fit
en forma — (AmL fam)
una comida en forma — a good square meal (colloq)
nos divertimos en forma — (AmL fam) we had a really good time
5) (manera, modo) wayde forma que — (frml) in such a way that
de cualquier forma or de todas formas — anyway, in any case
6) formas femenino plurala) ( de mujer) figureb) ( apariencias) appearances (pl)7) (Méx) ( formulario) form* * *= approach [approaches, -pl.], form, guise, means, mode, shape, way, mould [mold, -USA], shaping, complexion, manner, fashion.Ex. During the last twenty years the variety of approaches to the organisation of knowledge has proliferated with the introduction of computer-based methods.Ex. It is under the chosen form of heading that the catalogue entry for a particular document is filed and hence located.Ex. In various guises, the basic concepts have found application in the design of a number of special classification schemes.Ex. The easiest means of illustrating some of the foregoing points is to introduce in outline some special classification schemes.Ex. Various modes of operation are possible for such a journal, and the precise operation will depend upon the type of information being conveyed.Ex. If the book has an unusual shape then both the height and the width of the book will be given.Ex. They are likely to influence the future function of DC, and the way in which the scheme will evolve, but since there will be a continuing need for shelf arrangement, DC will remain necessary.Ex. The two moulds, which were twins, were oblong wire sieves mounted on wooden frames, and the deckle was a removable wooden rim which could be fitted to either mould to make it into a tray-like sieve with a raised edge.Ex. The process of shaping the scientific and technical propaganda into a legitimate specialisation is described.Ex. These documents contain the Commission's sentiments on how policy should be evolved in particular sectors and what complexion it should take = Estos documentos contienen el sentir de la Comisión de cómo debería desarrollarse la política en sectores concretos y qué cariz debería tomar.Ex. City planning is a body of techniques and theories for co-ordinative decision-making which tries to distribute the community's resources in a manner which will best achieve the community's specific goals, whatever they may be = El urbanismo es un conjunto de técnicas y teorías para la toma coordinada de decisiones que intenta distribuir los recursos de la comunidad de tal forma que se consigan mejor los objetivos específicos de ésta, sean cuales sean.Ex. It was on the tip of his tongue to say: 'Must you speak to me in this uncivilized fashion?' But he discreetly forbore.----* acabar de forma positiva = end + Nombre + on a high (note).* actuar de forma negligente = be remiss.* adoptar forma = take + shape.* adoptar la forma de = take + form, take + the form of, come in + the form of.* aprender de la forma más difícil = learn + the hard way.* asumir una forma = assume + form.* botón en forma de palo = toggle fastener.* buena forma física = fitness, physical fitness.* buscar la forma de = look for + ways to.* buscar la forma de + Infinitivo = develop + way of + Gerundio.* buscar una forma de hacer (algo) = develop + way + to make + Nombre.* caer en forma de cascada = cascade.* cambiar de forma = shape-shift.* cambiar de forma de vivir = turn + Posesivo + life around.* catálogo encuadernado en forma de listado de ordenador = computer book form catalogue.* catálogo en forma de álbum = guard (book) catalogue.* catálogo en forma de libro = bookform catalogue, book catalogue.* catálogo en forma de libro encuadernado = bound book form catalogue.* catálogo en forma de listado = computer print-out catalogue.* catálogo en forma de listado de ordenador = computer book form catalogue.* catálogo impreso en forma de libro = printed book catalogue.* como forma de vida = as a way of life.* como una forma de = as a means of.* concepto de forma = form concept.* con forma de castillo = castellated.* con forma de estrella = star-shaped [star shaped].* con forma de pelo = hair-like.* con forma de pera = pear-shaped.* con forma de pirámide = trihedral, pyramidal-shaped.* con forma de tetraedro = trihedral.* con forma de U = U-shaped.* con forma piramidal = pyramidal-shaped.* dar cuerpo y forma a = lend + substance and form to.* dar forma = become + cast, give + shape, shape, mould [mold, -USA], inform.* dar nueva forma = reformat [re-format].* de alguna forma = in one way or another, one way or another.* de alguna otra forma = in any other way.* de cualquier forma = in any event, in any way [in anyway], in any case, in any way at all.* de cualquier forma posible = in any and all ways.* de esta forma = in this fashion, in this manner, in this way.* de forma = in form.* de forma abrumadora = overwhelmingly.* de forma aceptable = adequately, acceptably.* de forma adecuada = adequately, appropriately.* de forma alternada = in alternating fashion.* de forma alternativa = alternatively.* de forma anónima = anonymously.* de forma aplastante = overwhelmingly.* de forma apreciable = markedly.* de forma apropiada = properly, fitly, appropriately.* de forma audible = audibly.* de forma autónoma = autonomously.* de forma caprichosa = capriciously.* de forma clara = clearly.* de forma colegiada = collegially.* de forma combinada = in combination.* de forma competitiva = competitively.* de forma complementaria = complimentarily.* de forma completa = in full.* de forma conjunta con = in partnership with.* de forma considerable = considerably.* de forma continuada = continuously.* de forma cuadrada = squarish, square-shaped.* de forma deductiva = deductively.* de forma desastrosa = disastrously.* de forma deshonesta = dishonestly.* de forma diferente = differently shaped.* de forma digital = digitally.* de forma divertida = funnily.* de forma económica = cost-effectively.* de forma errática = erratically.* de forma escandalosa = outrageously.* de forma especulativa = speculatively.* de forma estructurada = in a structured fashion.* de forma exquisita = exquisitely.* de forma extraña = oddly, funnily.* de forma federal = federally.* de forma general = widely, bulk.* de forma global = holistically.* de forma graciosa = funnily.* de forma gratis = on a complimentary basis.* de forma gratuita = on a complimentary basis.* de forma grotesca = grotesquely.* de forma heterogénea = heterogeneously [heterogenously].* de forma heurística = heuristically.* de forma humorística = in a humorous vein.* de forma imaginativa = imaginatively.* de forma indirecta = circuitous route.* de forma inesperada = like a bolt out of the blue, like a bolt from the blue.* de forma innata = innately.* de forma irregular = erratically.* de forma lamentable = miserably.* de forma lógica = in a meaningful way.* de forma mágica = magically.* de forma mecánica = mechanically.* de forma mordaz = pungently.* de forma muy parecida a = in much the same way as.* de forma muy similar a = in much the same way as.* de forma negativa = in a negative light.* de forma neutral = neutrally.* de forma notoria = markedly.* de forma óptima = optimally.* de forma personalizada = on a one-to-one basis.* de forma poco ética = unethically.* de forma poco imaginativa = unimaginatively.* de forma poco profesional = unprofessionally.* de forma poco razonable = unreasonably.* de forma positiva = in a positive light, constructively.* de forma práctica = pragmatically.* de forma precisa = precisely.* de forma puntual = occasionally, when necessary.* de forma que = in ways that.* de forma que resulta más fácil de entender = in digestible form.* de forma rara = oddly, funnily.* de forma recíproca = reciprocally.* de forma regular = regularly.* de forma rentable = cost-effectively.* de forma ridícula = grotesquely.* de forma saludable = healthily.* de forma sana = healthily.* de forma significativa = to any significant extent, to a significant extent.* de forma sistemática = in a systematic fashion.* de forma sofisticada = sophisticatedly.* de forma subconsciente = subconsciously.* de forma sublime = subliminally.* de forma suscinta = in brief.* de forma terapéutica = therapeutically.* de forma tosca = in crude form.* de forma trágica = tragically.* de igual forma = in like manner, in a like manner, in like fashion, in like vein.* de la forma más difícil = the hard way.* de la forma más fácil = the easy way .* de la mejor forma posible = to the best of + Posesivo + ability.* de la misma forma que = in the same way (as), in the same manner (as), in much the same way as.* de la otra forma = the other way (a)round.* de muchas formas = in more ways than one.* de ninguna forma = in any way at all.* de ninguna otra forma = in any other way.* de nuevas formas = in new ways.* de otra forma = in any other way.* describir de forma general = outline.* de tal forma que + ser/estar = in such form as to + be.* de todas formas = anyway(s), at any rate, anyhow.* de todas las formas posibles = in any and all ways.* de una forma = in a fashion.* de una forma + Adjetivo = in + Adjetivo + manner.* de una forma ambigua = ambiguously.* de una forma brillante = brilliantly.* de una forma deplorable = execrably.* de una forma fácil = easily.* de una forma hábil = skilfully [skillfully, -USA].* de una forma intangible = intangibly.* de una forma lógica = logically.* de una forma monstruosa = monstrously.* de una forma organizada = in an organised fashion.* de una forma rápida = quickly.* de una forma relativamente + Nombre = relatively + Adverbio.* de una forma simple = in a simple manner, simply.* de una forma tautológica = tautologically.* de una forma u otra = in some form or other, in one way or another, one way or another, in one form or another.* de una nueva forma = in a new way.* dispuesto de forma uniforme = regimented.* división de forma = form division.* edificio en forma de cubo = cubic building.* en buena forma = in good nick.* encabezamiento de forma = form heading.* encontrar la forma de = devise + ways.* en forma = fit [fitter -comp., fittest -sup.], toned.* en forma de = in the form of, in the shape of.* en forma de A = A-shaped.* en forma de arco = arched, bowed.* en forma de capa = cape-like.* en forma de cruz = cross-shaped.* en forma de cuadrado = square-shaped.* en forma de cuña = wedge-shaped.* en forma de cúpula = dome-shaped, domed.* en forma de D = d-shaped.* en forma de estrella = star-shaped [star shaped].* en forma de libro = in book form.* en forma de medialuna = crescent-shaped.* en forma de parásito = parasitically.* en forma de pera = pear-shaped.* en forma de pirámide = pyramidal-shaped.* en forma de trompeta = trumpet-shaped.* en forma de U = U-shaped.* en forma de V = V-shaped.* en forma física = physically fit.* en forma física y mental = physically and mentally fit.* en forma ovalada = oval-shaped.* en forma piramidal = pyramidal-shaped.* en mala forma = in bad nick.* en plena forma = in peak condition, in tip-top form, in tip-top condition.* en su forma más básica = at its most basic.* entintar la forma = beat + the forme.* entrada de forma = form entry.* estar en forma = be in shape, be in good shape.* estar ordenado en forma circular = be on a wheel.* faceta de forma = Form facet.* forma adjetival = adjectival form.* forma artística = art form.* forma de actuar = discourse.* forma de comportamiento = mode of behaviour, way of conduct.* forma de conducta = mode of conduct, way of conduct.* forma de conseguir algo = lever.* forma de doble fondo = double-faced mould.* forma de escribir = writing style.* forma de evitar Algo = way round + Algo.* forma de evitar una dificultad = way (a)round + difficulty.* forma de evitar un problema = way round + problem.* forma de expresión = way of expression, mode of expression.* forma de funcionar = business model.* forma de hablar = manner of speaking.* forma de hacer papel = paper mould.* forma de impresión = composing frame, forme, plate, frame.* forma de la curva estadística en su valor más alto = peak-shape.* forma de pago = form of payment.* forma de papel vitela = wove mould.* forma de pensar = thinking, belief system, set of opinions, mode of thought, mode of thinking.* forma de presentación = form of presentation.* forma de trabajar = working practice, work practice, business model.* forma de un solo fondo = single-faced mould.* forma de un solo fondo para papel verjurado = single-faced laid mould.* forma de ver las cosas = way of putting things together, bent of mind.* forma de vida = way of life.* forma excelente = commanding form.* forma física = physical form, physical condition, physical shape.* forma flexionada = inflected form.* forma geométrica = geometric shape, geometric pattern.* forma impresa = hard copy [hardcopy].* forma intelectual = intellectual form.* forma manual = hand mould.* forma nominal = noun form.* forma para papel verjurado = laid mould.* ganar de forma abrumadora = beat + Nombre + hands down, win + hands down.* ganar de forma aplastante = beat + Nombre + hands down, win + hands down, win by + a landslide.* ganar de forma arrolladora = win by + a landslide.* guardar las formas = keep up + appearances.* indicar las formas (de/en que) = point to + ways (of/in which).* la forma correcta de hacer las cosas = the way to go.* la forma de = ways and means (of/for/to/in/by).* la forma de + Infinitivo = the way to go about + Gerundio.* la forma de ver las cosas = the way + to see things.* la mejor forma de hacer Algo = lessons learned [lessons learnt].* mantenerse en forma = keep + fit.* no haber forma de = there + be + no way.* no hay forma de que = for the life of me.* ofrecer una forma de = provide + a way of/to.* orientado hacia la forma = form-oriented.* participar de forma activa = involve.* participar de forma activa en = engage in.* participar de una forma activa = become + involved.* pensar de forma creativa = think out(side) + (of) the box.* poner en forma = buff up.* ponerse en forma = get + fit.* ponerse en forma para la lucir el cuerpo en la playa = get + beach-fit.* por la forma = by the way.* presentar en forma de tabla = tabulate.* red en forma de estrella = star network [star-network].* sentirse en plena forma = feel + tip-top.* ser la forma abreviada de = be short for.* ser la forma de = be a recipe for.* ser mirado de forma extraña = get + some funny looks.* ser una forma de = provide + a way of/to.* sin forma = bodilessly, formless.* sugerir la forma de = suggest + way in which.* tener forma + Adjetivo = be + Adjetivo + in shape.* terminar de forma positiva = end + Nombre + on a high (note).* tomar forma = take + form, take + shape, assume + form, shape up.* una buena forma de empezar = a good way to start.* volver a dar forma = reshape [re-shape].* * *1)a) (contorno, apariencia) shapedar forma a algo — ( al barro) to shape something; ( a proyecto) to give shape to something
el suéter ha tomado la forma de la percha — the sweater's been stretched out of shape by the coat hanger
b) (tipo, modalidad) formla discriminación no se tolerará bajo ninguna de sus formas — discrimination will not be tolerated in any shape or form
2) (Lit) (de una novela, obra) form; (Fil) form3) (Ling) form4) (Dep, Med)estar/mantenerse en forma — to be/keep fit
en forma — (AmL fam)
una comida en forma — a good square meal (colloq)
nos divertimos en forma — (AmL fam) we had a really good time
5) (manera, modo) wayde forma que — (frml) in such a way that
de cualquier forma or de todas formas — anyway, in any case
6) formas femenino plurala) ( de mujer) figureb) ( apariencias) appearances (pl)7) (Méx) ( formulario) form* * *= approach [approaches, -pl.], form, guise, means, mode, shape, way, mould [mold, -USA], shaping, complexion, manner, fashion.Ex: During the last twenty years the variety of approaches to the organisation of knowledge has proliferated with the introduction of computer-based methods.
Ex: It is under the chosen form of heading that the catalogue entry for a particular document is filed and hence located.Ex: In various guises, the basic concepts have found application in the design of a number of special classification schemes.Ex: The easiest means of illustrating some of the foregoing points is to introduce in outline some special classification schemes.Ex: Various modes of operation are possible for such a journal, and the precise operation will depend upon the type of information being conveyed.Ex: If the book has an unusual shape then both the height and the width of the book will be given.Ex: They are likely to influence the future function of DC, and the way in which the scheme will evolve, but since there will be a continuing need for shelf arrangement, DC will remain necessary.Ex: The two moulds, which were twins, were oblong wire sieves mounted on wooden frames, and the deckle was a removable wooden rim which could be fitted to either mould to make it into a tray-like sieve with a raised edge.Ex: The process of shaping the scientific and technical propaganda into a legitimate specialisation is described.Ex: These documents contain the Commission's sentiments on how policy should be evolved in particular sectors and what complexion it should take = Estos documentos contienen el sentir de la Comisión de cómo debería desarrollarse la política en sectores concretos y qué cariz debería tomar.Ex: City planning is a body of techniques and theories for co-ordinative decision-making which tries to distribute the community's resources in a manner which will best achieve the community's specific goals, whatever they may be = El urbanismo es un conjunto de técnicas y teorías para la toma coordinada de decisiones que intenta distribuir los recursos de la comunidad de tal forma que se consigan mejor los objetivos específicos de ésta, sean cuales sean.Ex: It was on the tip of his tongue to say: 'Must you speak to me in this uncivilized fashion?' But he discreetly forbore.* acabar de forma positiva = end + Nombre + on a high (note).* actuar de forma negligente = be remiss.* adoptar forma = take + shape.* adoptar la forma de = take + form, take + the form of, come in + the form of.* aprender de la forma más difícil = learn + the hard way.* asumir una forma = assume + form.* botón en forma de palo = toggle fastener.* buena forma física = fitness, physical fitness.* buscar la forma de = look for + ways to.* buscar la forma de + Infinitivo = develop + way of + Gerundio.* buscar una forma de hacer (algo) = develop + way + to make + Nombre.* caer en forma de cascada = cascade.* cambiar de forma = shape-shift.* cambiar de forma de vivir = turn + Posesivo + life around.* catálogo encuadernado en forma de listado de ordenador = computer book form catalogue.* catálogo en forma de álbum = guard (book) catalogue.* catálogo en forma de libro = bookform catalogue, book catalogue.* catálogo en forma de libro encuadernado = bound book form catalogue.* catálogo en forma de listado = computer print-out catalogue.* catálogo en forma de listado de ordenador = computer book form catalogue.* catálogo impreso en forma de libro = printed book catalogue.* como forma de vida = as a way of life.* como una forma de = as a means of.* concepto de forma = form concept.* con forma de castillo = castellated.* con forma de estrella = star-shaped [star shaped].* con forma de pelo = hair-like.* con forma de pera = pear-shaped.* con forma de pirámide = trihedral, pyramidal-shaped.* con forma de tetraedro = trihedral.* con forma de U = U-shaped.* con forma piramidal = pyramidal-shaped.* dar cuerpo y forma a = lend + substance and form to.* dar forma = become + cast, give + shape, shape, mould [mold, -USA], inform.* dar nueva forma = reformat [re-format].* de alguna forma = in one way or another, one way or another.* de alguna otra forma = in any other way.* de cualquier forma = in any event, in any way [in anyway], in any case, in any way at all.* de cualquier forma posible = in any and all ways.* de esta forma = in this fashion, in this manner, in this way.* de forma = in form.* de forma abrumadora = overwhelmingly.* de forma aceptable = adequately, acceptably.* de forma adecuada = adequately, appropriately.* de forma alternada = in alternating fashion.* de forma alternativa = alternatively.* de forma anónima = anonymously.* de forma aplastante = overwhelmingly.* de forma apreciable = markedly.* de forma apropiada = properly, fitly, appropriately.* de forma audible = audibly.* de forma autónoma = autonomously.* de forma caprichosa = capriciously.* de forma clara = clearly.* de forma colegiada = collegially.* de forma combinada = in combination.* de forma competitiva = competitively.* de forma complementaria = complimentarily.* de forma completa = in full.* de forma conjunta con = in partnership with.* de forma considerable = considerably.* de forma continuada = continuously.* de forma cuadrada = squarish, square-shaped.* de forma deductiva = deductively.* de forma desastrosa = disastrously.* de forma deshonesta = dishonestly.* de forma diferente = differently shaped.* de forma digital = digitally.* de forma divertida = funnily.* de forma económica = cost-effectively.* de forma errática = erratically.* de forma escandalosa = outrageously.* de forma especulativa = speculatively.* de forma estructurada = in a structured fashion.* de forma exquisita = exquisitely.* de forma extraña = oddly, funnily.* de forma federal = federally.* de forma general = widely, bulk.* de forma global = holistically.* de forma graciosa = funnily.* de forma gratis = on a complimentary basis.* de forma gratuita = on a complimentary basis.* de forma grotesca = grotesquely.* de forma heterogénea = heterogeneously [heterogenously].* de forma heurística = heuristically.* de forma humorística = in a humorous vein.* de forma imaginativa = imaginatively.* de forma indirecta = circuitous route.* de forma inesperada = like a bolt out of the blue, like a bolt from the blue.* de forma innata = innately.* de forma irregular = erratically.* de forma lamentable = miserably.* de forma lógica = in a meaningful way.* de forma mágica = magically.* de forma mecánica = mechanically.* de forma mordaz = pungently.* de forma muy parecida a = in much the same way as.* de forma muy similar a = in much the same way as.* de forma negativa = in a negative light.* de forma neutral = neutrally.* de forma notoria = markedly.* de forma óptima = optimally.* de forma personalizada = on a one-to-one basis.* de forma poco ética = unethically.* de forma poco imaginativa = unimaginatively.* de forma poco profesional = unprofessionally.* de forma poco razonable = unreasonably.* de forma positiva = in a positive light, constructively.* de forma práctica = pragmatically.* de forma precisa = precisely.* de forma puntual = occasionally, when necessary.* de forma que = in ways that.* de forma que resulta más fácil de entender = in digestible form.* de forma rara = oddly, funnily.* de forma recíproca = reciprocally.* de forma regular = regularly.* de forma rentable = cost-effectively.* de forma ridícula = grotesquely.* de forma saludable = healthily.* de forma sana = healthily.* de forma significativa = to any significant extent, to a significant extent.* de forma sistemática = in a systematic fashion.* de forma sofisticada = sophisticatedly.* de forma subconsciente = subconsciously.* de forma sublime = subliminally.* de forma suscinta = in brief.* de forma terapéutica = therapeutically.* de forma tosca = in crude form.* de forma trágica = tragically.* de igual forma = in like manner, in a like manner, in like fashion, in like vein.* de la forma más difícil = the hard way.* de la forma más fácil = the easy way.* de la mejor forma posible = to the best of + Posesivo + ability.* de la misma forma que = in the same way (as), in the same manner (as), in much the same way as.* de la otra forma = the other way (a)round.* de muchas formas = in more ways than one.* de ninguna forma = in any way at all.* de ninguna otra forma = in any other way.* de nuevas formas = in new ways.* de otra forma = in any other way.* describir de forma general = outline.* de tal forma que + ser/estar = in such form as to + be.* de todas formas = anyway(s), at any rate, anyhow.* de todas las formas posibles = in any and all ways.* de una forma = in a fashion.* de una forma + Adjetivo = in + Adjetivo + manner.* de una forma ambigua = ambiguously.* de una forma brillante = brilliantly.* de una forma deplorable = execrably.* de una forma fácil = easily.* de una forma hábil = skilfully [skillfully, -USA].* de una forma intangible = intangibly.* de una forma lógica = logically.* de una forma monstruosa = monstrously.* de una forma organizada = in an organised fashion.* de una forma rápida = quickly.* de una forma relativamente + Nombre = relatively + Adverbio.* de una forma simple = in a simple manner, simply.* de una forma tautológica = tautologically.* de una forma u otra = in some form or other, in one way or another, one way or another, in one form or another.* de una nueva forma = in a new way.* dispuesto de forma uniforme = regimented.* división de forma = form division.* edificio en forma de cubo = cubic building.* en buena forma = in good nick.* encabezamiento de forma = form heading.* encontrar la forma de = devise + ways.* en forma = fit [fitter -comp., fittest -sup.], toned.* en forma de = in the form of, in the shape of.* en forma de A = A-shaped.* en forma de arco = arched, bowed.* en forma de capa = cape-like.* en forma de cruz = cross-shaped.* en forma de cuadrado = square-shaped.* en forma de cuña = wedge-shaped.* en forma de cúpula = dome-shaped, domed.* en forma de D = d-shaped.* en forma de estrella = star-shaped [star shaped].* en forma de libro = in book form.* en forma de medialuna = crescent-shaped.* en forma de parásito = parasitically.* en forma de pera = pear-shaped.* en forma de pirámide = pyramidal-shaped.* en forma de trompeta = trumpet-shaped.* en forma de U = U-shaped.* en forma de V = V-shaped.* en forma física = physically fit.* en forma física y mental = physically and mentally fit.* en forma ovalada = oval-shaped.* en forma piramidal = pyramidal-shaped.* en mala forma = in bad nick.* en plena forma = in peak condition, in tip-top form, in tip-top condition.* en su forma más básica = at its most basic.* entintar la forma = beat + the forme.* entrada de forma = form entry.* estar en forma = be in shape, be in good shape.* estar ordenado en forma circular = be on a wheel.* faceta de forma = Form facet.* forma adjetival = adjectival form.* forma artística = art form.* forma de actuar = discourse.* forma de comportamiento = mode of behaviour, way of conduct.* forma de conducta = mode of conduct, way of conduct.* forma de conseguir algo = lever.* forma de doble fondo = double-faced mould.* forma de escribir = writing style.* forma de evitar Algo = way round + Algo.* forma de evitar una dificultad = way (a)round + difficulty.* forma de evitar un problema = way round + problem.* forma de expresión = way of expression, mode of expression.* forma de funcionar = business model.* forma de hablar = manner of speaking.* forma de hacer papel = paper mould.* forma de impresión = composing frame, forme, plate, frame.* forma de la curva estadística en su valor más alto = peak-shape.* forma de pago = form of payment.* forma de papel vitela = wove mould.* forma de pensar = thinking, belief system, set of opinions, mode of thought, mode of thinking.* forma de presentación = form of presentation.* forma de trabajar = working practice, work practice, business model.* forma de un solo fondo = single-faced mould.* forma de un solo fondo para papel verjurado = single-faced laid mould.* forma de ver las cosas = way of putting things together, bent of mind.* forma de vida = way of life.* forma excelente = commanding form.* forma física = physical form, physical condition, physical shape.* forma flexionada = inflected form.* forma geométrica = geometric shape, geometric pattern.* forma impresa = hard copy [hardcopy].* forma intelectual = intellectual form.* forma manual = hand mould.* forma nominal = noun form.* forma para papel verjurado = laid mould.* ganar de forma abrumadora = beat + Nombre + hands down, win + hands down.* ganar de forma aplastante = beat + Nombre + hands down, win + hands down, win by + a landslide.* ganar de forma arrolladora = win by + a landslide.* guardar las formas = keep up + appearances.* indicar las formas (de/en que) = point to + ways (of/in which).* la forma correcta de hacer las cosas = the way to go.* la forma de = ways and means (of/for/to/in/by).* la forma de + Infinitivo = the way to go about + Gerundio.* la forma de ver las cosas = the way + to see things.* la mejor forma de hacer Algo = lessons learned [lessons learnt].* mantenerse en forma = keep + fit.* no haber forma de = there + be + no way.* no hay forma de que = for the life of me.* ofrecer una forma de = provide + a way of/to.* orientado hacia la forma = form-oriented.* participar de forma activa = involve.* participar de forma activa en = engage in.* participar de una forma activa = become + involved.* pensar de forma creativa = think out(side) + (of) the box.* poner en forma = buff up.* ponerse en forma = get + fit.* ponerse en forma para la lucir el cuerpo en la playa = get + beach-fit.* por la forma = by the way.* presentar en forma de tabla = tabulate.* red en forma de estrella = star network [star-network].* sentirse en plena forma = feel + tip-top.* ser la forma abreviada de = be short for.* ser la forma de = be a recipe for.* ser mirado de forma extraña = get + some funny looks.* ser una forma de = provide + a way of/to.* sin forma = bodilessly, formless.* sugerir la forma de = suggest + way in which.* tener forma + Adjetivo = be + Adjetivo + in shape.* terminar de forma positiva = end + Nombre + on a high (note).* tomar forma = take + form, take + shape, assume + form, shape up.* una buena forma de empezar = a good way to start.* volver a dar forma = reshape [re-shape].* * *A1 (contorno, apariencia) shapetiene forma circular it's circular (in shape)en forma de cruz in the shape of a crosstiene la forma de un platillo it's the shape of a saucer o it's saucer-shapedlos tenemos de todas formas y tamaños we have them in all shapes and sizesel alfarero da forma al barro the potter shapes the clayfinalmente logró dar forma a sus proyectos he finally managed to give some shape to his plansel suéter ha cogido la forma de la percha the sweater's been stretched out of shape by the coat hangerel príncipe tomó la forma de una rana the prince turned into a frogla escultura/el proyecto está empezando a tomar forma the sculpture/plan is beginning to take shape2 (tipo, modalidad) formla discriminación no puede ser tolerada bajo ninguna de sus formas discrimination cannot be tolerated in any shape or formlas distintas formas de vida animal the different forms of animal lifeel medicamento se presenta en forma de supositorios y de comprimidos the medicine comes in suppository or tablet formB1 ( Lit) (de una novela, obra) formfondo y forma form and content2 ( Der):un defecto de forma a technicality ( in drafting or presentation)3 ( Fil) formC ( Ling) formla forma singular the singular (form)estar/mantenerse en forma to be/keep fitesta temporada está en baja forma this season he's off form o he's not in good formme siento en plena forma I feel on top formhoy nos divertimos en forma we had a terrific o fantastic time todaymetiste la pata en (gran) forma you really put your foot in it ( colloq)E (manera, modo) wayes su forma de ser it's just his way, it's just the way he isno me gusta nada su forma de organizar las cosas I don't like his way of organizing things at all¡qué forma de gritar, ni que estuviese sorda! there's no need to shout, I'm not deaf!así no hay forma de entenderse we'll never get anywhere like thislo hizo de forma que él no se enterase ( frml); she did it in such a way that he would not find outde cualquier forma or de todas formas or de una forma o de otra anyway, in any caseCompuesto:form o method of payment1 (de una mujer) figure2 (apariencias) appearances (pl)en público siempre guardan or cubren las formas they always keep up appearances in publicG ( Méx) (formulario) form* * *
Del verbo formar: ( conjugate formar)
forma es:
3ª persona singular (él/ella/usted) presente indicativo2ª persona singular (tú) imperativo
Multiple Entries:
forma
formar
forma sustantivo femenino
1
tiene la forma de un platillo it's the shape of a saucer;
dar forma a algo ( al barro) to shape sth;
( a proyecto) to give shape to sth
forma de pago form o method of payment
2 (Dep, Med):
está en baja forma he's not on form;
en plena forma on top form;
en forma: nos divertimos en forma we had a really good time
3 (manera, modo) way;
¡vaya forma de conducir! what a way to drive!;
forma de vida way of life;
de forma distinta differently;
de cualquier forma or de todas formas anyway, in any case
4◊ formas sustantivo femenino plural
5 (Méx) ( formulario) form
formar ( conjugate formar) verbo transitivo
1
‹asociación/gobierno› to form, set up;
‹ barricada› to set up;◊ ¡formen parejas! ( en clase) get into pairs o twos!;
( en baile) take your partners!b) (Ling) to form
2 ( componer) to make up;
forma parte de algo to be part of sth, to belong to sth
3 ‹carácter/espíritu› to form, shape
4 ( educar) to bring up;
( para trabajo) to train
verbo intransitivo (Mil) to fall in
formarse verbo pronominal
1
◊ se formó una cola a line (AmE) o (BrE) queue formed
2 ( educarse) to be educated;
( para trabajo) to be trained
forma sustantivo femenino
1 form, shape: una vasija en forma de campana, a bell-shaped vessel
2 (modo) way: hazlo de otra forma do it another way
no hay forma de probarlo, there's no way to prove it
forma de pago, method of payment
3 Dep form: está en baja forma, she's off form
me mantengo en forma, I keep fit 4 formas, (modales) manners
guardar las formas, to keep up appearances
♦ Locuciones: de forma que, so that
de todas formas, anyway, in any case
formar verbo transitivo
1 to form
2 (criar) to bring up
(instruir) to educate, train
' forma' also found in these entries:
Spanish:
A
- acento
- aerodinámica
- aerodinámico
- amorfa
- amorfo
- anacrónica
- anacrónico
- borla
- cerrada
- cerrado
- circular
- congruente
- cónica
- cónico
- corpórea
- corpóreo
- defraudar
- diferente
- ser
- escribano
- estrafalaria
- estrafalario
- estrechamiento
- estrellada
- estrellado
- formalmente
- herida
- histriónica
- histriónico
- imitar
- inicua
- inicuo
- ladrón
- ladrona
- mercenaria
- mercenario
- modo
- óptica
- oscurecer
- pequeña
- pequeño
- política
- redonda
- redondo
- sambenito
- tallar
- tela
- tener
- Tiro
English:
A
- agenda
- agree
- alternately
- amusing
- an
- and
- angular
- anyhow
- arrange
- as
- attuned to
- be
- begin
- best
- blend
- circle
- crescent
- cupcake
- day
- deny
- diamond
- disgusting
- do
- enjoy
- expect
- expedient
- faint
- figure
- fish
- fit
- fitness
- form
- freeware
- from
- go
- heart-shaped
- hexagon
- jelly baby
- jelly bean
- Jerkily
- keep
- kidney shaped
- lack
- lie
- manner
- mister
- must
- parcel
- pear-shaped
* * *forma nf1. [figura] shape, form;¿qué forma tiene? what shape is it?;en forma de triángulo in the shape of a triangle;en forma de L L-shaped;el escultor dio forma al barro the sculptor shaped the clay;el proyecto comienza a tomar forma the project is starting to take shape2. [manera] way, manner;tiene una forma de hablar muy divertida she has a very funny way of talking;no ha habido forma de localizarlo it was impossible to find him;se puede hacer de varias formas it can be done in several different ways;lo siento, es mi forma de ser I'm sorry, that's just the way I am o that's just my way;¡qué forma de llover! it's absolutely pouring down!;de cualquier forma, de todas formas anyway, in any case;si lo hacemos de esta forma, acabaremos antes if we do it this way, we'll finish earlier;viajaremos en segunda, de esta forma recortaremos gastos we can travel second class, that way we'll keep the cost down;han organizado las conferencias de forma que haya diez minutos de intervalo entre ellas they've arranged the speeches in such a way that there's a ten-minute break between each one;llegaremos a las ocho, de forma que podamos comenzar temprano we'll be there by eight so (that) we can start early;dobla la camisa de forma que no se arruguen las mangas fold the shirt so (that) the sleeves don't get creasedforma de pago method of payment3. [manifestación] form;la fotografía es una forma de arte photography is an art form4. [condición física] fitness;estar en forma to be fit;estar en baja/plena forma to be in poor/top shape;vuelvo a estar en plena forma I'm fully fit again;mantenerse/ponerse en forma to keep/get fitforma física physical fitness;en perfecta forma física in perfect (physical) shape5. [de equipo, artista] form;estar en forma to be on form;estar en baja/plena forma to be off form/on top form6.formas [silueta] figure, curves;un cuerpo de formas armoniosas a curvaceous body7.formas [modales] manners, social conventions;guardar las formas to keep up appearances8. [horma, molde] mould9. Rel host;la Sagrada Forma the Holy Host10. Arte & Lit form;a este escritor le importa más la forma que el contenido this writer is more interested in form than content11. Ling form;en forma plural in the plural* * *f1 form2 ( apariencia) shape;en forma de in the shape of;dar forma a algo shape sth3 ( manera) way;de forma que in such a way that;de todas formas in any case, anyway;de alguna forma, en cierta forma in a way;de cualquier forma anyway;de ninguna forma not in the slightest, fam no way;no hay forma de que coma/estudie nothing will make him eat/study, it’s impossible to get him to eat/study4:formas pl proprieties;guardar las formas keep up appearances5:estar en forma be fit;mantenerse en forma stay in shape6 Méx ( formulario) form* * *forma nf1) : form, shape2) manera, modo: manner, way3) : fitnessestar en forma: to be fit, to be in shape4) formas nfpl: appearances, conventions* * *forma n1. (contorno) shape¿qué forma tiene? what shape is it?2. (manera) wayde forma distinta in a different way / differently -
13 piedad
f.1 pity.tener piedad de to take pity on2 piety.3 Pietà (art).4 Pietá.5 Piedad.* * *1 (misericordia) pity, mercy2 (devoción religiosa) piety\¡por piedad! for pity's sake!tener piedad de alguien to have mercy on somebody* * *SF1) (=compasión, pena) pityten un poco de piedad con el pobrecillo — show some pity o sympathy for the poor boy
¡por piedad! — for pity's sake!
mover a algn a piedad — frm to move sb to pity, arouse compassion in sb
2) (=clemencia) mercy¡Dios, ten piedad de mi! — God, have mercy on me!
3) (Rel) piety4) † (=respeto) respect5) (Arte)* * *a) ( compasión) mercyno tiene piedad or es un hombre sin piedad — he's merciless
b) ( devoción) devotionc) (Art) pietàla Piedad — the Descent from the Cross, the Pietà
* * *= piety, mercy.Ex. Library history has too often been written in a spirit of piety.Ex. According to Walker, if a just system permits mercy, it nearly always becomes, pari passu, unjust.----* falta de piedad = ruthlessness.* ¡Piedad! = Mercy!.* sin piedad = ruthlessly, remorseless, mercilessly.* * *a) ( compasión) mercyno tiene piedad or es un hombre sin piedad — he's merciless
b) ( devoción) devotionc) (Art) pietàla Piedad — the Descent from the Cross, the Pietà
* * *= piety, mercy.Ex: Library history has too often been written in a spirit of piety.
Ex: According to Walker, if a just system permits mercy, it nearly always becomes, pari passu, unjust.* falta de piedad = ruthlessness.* ¡Piedad! = Mercy!.* sin piedad = ruthlessly, remorseless, mercilessly.* * *1 (compasión) mercyten piedad de nosotros have mercy on usno tiene piedad or es un hombre sin piedad he's merciless, he shows no mercy¡por piedad, te lo ruego! please o for pity's sake, I beg you!2 (devoción) devotion3 ( Art) pietàla Piedad the Descent from the Cross, the Pietà* * *
piedad sustantivo femenino
es un hombre sin piedad he's merciless;
¡por piedad! for pity's sake!
piedad sustantivo femenino
1 (fervor religioso) devotion, piety
2 (lástima) mercy: no tuvo piedad con ellos, he showed them no mercy
3 Arte Pietà
' piedad' also found in these entries:
Spanish:
conmover
- humanidad
English:
grill
- mercy
- pawnshop
- pity
- rebellion
- viciously
- piety
* * *piedad nf1. [compasión] pity;tener piedad de to take pity on;siento piedad por los que sufren I feel sorry for those who suffer;ten piedad de nosotros have mercy on us2. [religiosidad] piety3. Arte Pietà* * *f1 ( compasión) pity2 ( clemencia) mercy3 REL piety* * *piedad nf1) compasión: mercy, pity2) devoción: piety, devotion* * *piedad n mercy -
14 tabla
f.1 plank.tabla de planchar ironing board2 pleat (pliegue).3 table.tabla de materias table of contentstabla de multiplicación multiplication tabletabla periódica (de los elementos) periodic table (of elements)4 board.tabla de surf surfboard5 panel (art).6 backboard.* * *1 (de madera) board, plank2 (de piedra) slab; (de metal) sheet3 (estante) shelf4 ARTE panel5 COSTURA pleat6 (tablón de anuncios) notice board, US bulletin-board7 (índice) index8 (lista) list; (catálogo) catalogue (US catalog)9 (parte plana de miembros) flat11 MATEMÁTICAS table3 (de plaza de toros) barrier sing\a raja tabla strictly, to the letterhacer tabla rasa de algo to make a clean sweep of somethingpisar las tablas to tread the boards, go on the stagequedar en tablas→ link=hacer hacer tablastener tablas / tener muchas tablas (gen) to be an old hand 2 (en teatro - hombre) to be an experienced actor 3 (- mujer) be an experienced actresstabla de cocina chopping boardtabla de lavar washboardla Tabla Redonda the Round Tablelas Tablas de la Ley RELIGIÓN the Tables of the Lawtabla de materias contents plural, table of contentstabla de multiplicar multiplication tabletabla de plancha / tabla de planchar ironing boardtabla de salvación figurado last hope, last resorttabla de surf surfboardtabla de windsurf sailboard* * *noun f.1) table2) board, plank•- tablas* * *1. SF1) (=pieza) [de madera] plank, board; [de piedra] slab; (Arte) panel; (=estante) shelf; Caribe (=mostrador) shop counterhacer tabla rasa de algo — to completely disregard sth, ride roughshod over sth
tabla a vela — surfboard, windsurfing board
tabla de cocina, tabla de cortar — chopping board
tabla de salvación — (fig) last resort, only hope
tabla deslizadora, tabla de surf — surfboard
2) pl tablasa) (Taur) barrier singb) (Teat) stage singsalir a las tablas — to go on the stage, become an actor/actress
- tener muchas tablashacer tablas, quedar en tablas — (lit) to draw; (fig) to reach stalemate, be deadlocked
el partido quedó en tablas — the game was a draw, the game was drawn
4) [de falda] box pleat, broad pleat5) (=lista) (Mat) table; [en libro] (=índice) table; (Dep) (tb: tabla clasificatoria) table, (league) table; (Inform) arraytabla de consulta — (Inform) lookup table
tabla de ejercicios, tabla de gimnasia — exercise routine, set of exercises
6) (Agr) plot, patch7) And2.SM ** queer **, fairy **, fag (EEUU) *** * *1) ( de madera) planksalvarse en or por una tablita — (Méx fam) to have a narrow escape (colloq)
2) tablas femenino plurala) (Teatr) stagetener tablas — actor, cantante (fam) to be an old hand o an expert, to have presence
b) (Taur) barrier3) ( de surfing) surfboard; ( de windsurf) sailboard, windsurfer; ( para natación) float4)a) (gráfico, listado) tablelas tablas (de clasificación) de la liga — the division o league tables
b) (Mat) tb5) ( de falda) pleat6) ( de terreno) plot, lot (AmE)7) tbtabla de gimnasia — ( serie de ejercicios) circuit training; ( en competición) routine
8) tablas femenino plural ( en ajedrez)acabar or quedar en tablas — to end in a draw
estar tablas — (Méx fam) to be even o quits (colloq)
* * *1) ( de madera) planksalvarse en or por una tablita — (Méx fam) to have a narrow escape (colloq)
2) tablas femenino plurala) (Teatr) stagetener tablas — actor, cantante (fam) to be an old hand o an expert, to have presence
b) (Taur) barrier3) ( de surfing) surfboard; ( de windsurf) sailboard, windsurfer; ( para natación) float4)a) (gráfico, listado) tablelas tablas (de clasificación) de la liga — the division o league tables
b) (Mat) tb5) ( de falda) pleat6) ( de terreno) plot, lot (AmE)7) tbtabla de gimnasia — ( serie de ejercicios) circuit training; ( en competición) routine
8) tablas femenino plural ( en ajedrez)acabar or quedar en tablas — to end in a draw
estar tablas — (Méx fam) to be even o quits (colloq)
* * *tabla11 = plank, board.Ex: Fine-grained hardwoods were preferred, nearly always cut across the grain, although the largest size types were sometimes cut on the plank.
Ex: Add to the designation, when appropriate, the number and the name(s) of the component pieces of the object; e.g., 1 game (1 board), 50 cards, 2 dice.* cerrar con tablas = board up.* cubrir con tablas = board up.* hacer tabla rasa = level + the playing field.* miedo a las tablas = stage fright.* proteger con tablas = board up.* quedarse en tablas = split down the middle.* tabla comedero para pájaros = bird table.* tabla de chocolate = six-pack, six-pack abs.* tabla de colores = palette, palette of colours.* tabla de la plancha = ironing board.* tabla de lavar = washboard.* tabla del entarimado = floorboard.* tabla de planchar = ironing board.* tabla de planchar pantalones = trousers press.* tabla rasa = clean slate, new leaf, a fresh start.tabla22 = table.Nota: Documento que contiene datos ordenados generalmente en filas y columnas que pueden ir acompañados de texto.Ex: The document containing ordered data typically in rows and columns and possibly with an accompanying text is known as tables.
* basado en tablas = table-driven.* confeccionar una tabla = draft + table.* elaborar una tabla = draft + table.* presentar en forma de tabla = tabulate.* tabla de calcular = ready reckoner, reckoner.* tabla de cálculo = reckoner, ready reckoner.* tabla de clasificación = classification schedule.* tabla de comparación de precios = price-comparison table.* tabla de contenido = table of contents [ToC].* tabla genealógica = genealogical table.* tabla hash = hash table.* tabla periódica = periodic table.tabla3= schedules, the.Nota: Lista de conceptos que forman un sistema en el que las relaciones se muestran de forma linear escalonada mediante el uso de tipografía especial o de un sistema de notaciones.Ex: The list of terms, representing concepts systematically arranged and showing their relationships, constitutes the schedules of a classification scheme.
* tabla auxiliar = auxiliary schedule.* tablas auxiliares = tables, auxiliary tables.* tablas principales = main tables, main schedules.* * *A1 (de madera) boardhe puesto una tabla debajo del colchón I've put a board under the mattresslas tablas que forman el casco del barco the planks that make up the ship's hulllas tablas del suelo the floorboardsiremos todos como tabla a apoyarlos we'll be there in force to cheer them onpasear la tabla to walk the plank2 (de conglomerado) piece, sheet; (de metal) sheet3 (de una mesa) topCompuestos:● tabla armónica or de armoníabelly, soundboardwashboardchopping boardironing boardsalvationfue mi tabla de salvación it was my salvation, it saved my life ( colloq)se aferra a sus recuerdos como a una tabla de salvación he clings to his memories like a drowning man to a piece of woodtabula rasahacer tabla rasa to wipe the slate cleanfpl tables of the law (pl)1 ( Teatr) stagevolvió a las tablas después de varios años de ausencia she returned to the stage o ( dated) to the boards after an absence of several yearsla primera vez que pisó las tablas the first time he appeared on stagetener tablas ( fam); to have presence, have a good stage presence2 ( Taur) barrierC1 (de surfing) surfboard (de windsurf) tbtabla a vela sailboard, windsurfer2 (para natación) float3 (para nieve) snowboard4 (del wáter) seatD1 (gráfico, listado) tablelas tablas (de clasificación) de la liga the division o conference o league tableslas tablas de los verbos the verb tables2 ( Mat) tbtabla de multiplicar multiplication tablela tabla del 6 the 6 times tableCompuestos:reckoner( Inf) color* palettelog tableperiodic tabletide tabletable of contentswavetabletranslation tableperiodic tableE (de una falda) pleatuna falda de tablas a pleated skirtF (de terreno) plot, lot ( AmE)G(en ajedrez): quedaron or hicieron tablas they drewla partida quedó or acabó en tablas the game ended in a draw, the game was drawn* * *
tabla sustantivo femenino
1 ( de madera) plank;
tabla de picar/planchar chopping/ironing board;
tener tablas [actor/cantante] (fam) to be an old hand o an expert
2 ( de surfing) surfboard;
( de windsurf) sailboard, windsurfer;
( para natación) float
3 (gráfico, listado) table;
(Mat) tb
4 ( de falda) pleat;
5
estar tablas (Méx fam) to be even o quits (colloq)
tabla sustantivo femenino
1 board
(más gruesa) plank
tabla de planchar, ironing board
2 (para nadar) float
(de surf) surfboard
(de windsurf) sailboard
3 (de una falda) pleat
4 (lista, índice) table
tabla periódica, periodic table
5 Mat table
la tabla del 4, the 4 times table
6 (en ajedrez) tablas, draw sing, stalemate sing: hicieron tablas, they drew
7 Teat (escenario) tablas, stage sing: es la primera vez que pisa las tablas, it's the first time he's been on the stage
8 figurado tabla de salvación, last resort, salvation
♦ Locuciones: tener tablas, (un artista) to have presence o to be an old hand
fam (persona) to have a lot of experience
Rel tablas de la ley, the Ten Commandments
(tajantemente) a raja tabla, without exception
(prescindir, obviar algo) hacer tabla rasa, to erase the past o to deliberately forget about sthg
' tabla' also found in these entries:
Spanish:
esquí
- madero
- multiplicar
- periódica
- periódico
- tablero
- clasificación
- clasificar
- crujir
- patín
- planilla
- suelto
- tentar
- windsurf
English:
board
- breadboard
- chart
- cheeseboard
- chopping board
- floorboard
- ironing board
- multiplication table
- pancake
- plank
- sailboard
- slab
- surfboard
- table
- windsurfer
- box
- bread
- cheese
- floor
- ironing
- pleat
- sprinkle
- surf
- wind
* * *♦ nf1. [de madera] plank, board;[de mármol, piedra] slab;un puente de tablas a plank bridge;la ventana estaba tapada con tablas the window was boarded up;lo escondió bajo una tabla del suelo he hid it under a floorboard;tabla de salvación salvation;tú fuiste mi tabla de salvación you were my salvation;nuestro partido no será la tabla de salvación del gobierno our party will not bale the government out;hacer tabla rasa to wipe the slate clean;hacer tabla rasa de algo: intentó hacer tabla rasa de su pasado she tried to wipe out o obliterate her past;el presidente hizo tabla rasa de las instituciones democráticas the president did away with o swept away the institutions of democracytabla de cocina chopping board;tabla de lavar washboard;Rel las tablas de la ley the tablets of the law;tabla de patés selection of pâtés;tabla de planchar ironing board;tabla de quesos cheeseboard2. [en deportes] boardtabla de saltos [trampolín] diving board;tabla de snowboard snowboard;tabla de surf surfboard;tabla de windsurf windsurfing board, sailboard3. [del inodoro] seat4. Arte panel5. [lista, gráfico] table;Informát table;el equipo sigue primero en la tabla de clasificación the team is still at the top of the league Br table o US standingstabla de conversión conversion table;tabla de materias table of contents;tabla periódica (de los elementos) periodic table (of the elements)6. Mat table;la tabla del 3 the 3 times tabletabla de multiplicar multiplication table7. [de gimnasia] exercise routine8. [pliegue] pleat;una falda de tablas a pleated skirt♦ tablas nfplquedamos en tablas [en ajedrez, juego] the game ended in stalemate;[en enfrentamiento] we reached a stalematesu regreso a las tablas his return to the stage;pisar las tablas to tread the boards;tener (muchas) tablas to be an experienced actor;Fig to be an old hand3. Taurom = fence surrounding a bullring* * *f1 de madera board, plank3 en ajedrez:acabar oquedar en tablas end in a tie4:tener tablas TEA be a natural actor* * *tabla nf1) : table, listtabla de multiplicar: multiplication table2) : board, plank, slabtabla de planchar: ironing board3) : plot, strip (of land)4) tablas nfpl: stage, boards pl* * *tabla n1. (madera pulida) board2. (madera basta) plank3. (lista) table -
15 valens
vălĕo, ui, itum, 2, v. n. [kindr. with Sanscr. bala, vis, robur, balishtas, fortissimus; cf. debilis], to be strong.I.Lit., of physical strength, vigor, or health.A. 1.Absol.: verum illi valent, qui vi luctantur cum leonibus, Pomp. ap. Non. 112, 4 (Com. Rel. v. 176 Rib.):2.puer ille (Hercules recens natus) ut magnus est et multum valet!
Plaut. Am. 5, 1, 51: plus potest, qui plus valet: Vir erat;plus valebat,
id. Truc. 4, 3, 38 sq.:sanus homo, qui bene valet,
Cels. 1, 1 init.:si magis valet,
id. 3, 18:si satis valet (= si satis validae vires sunt, just before),
id. 4, 7 init.:prout nervi valent,
id. 8, 16.—Of plants:vitem novellam resecari tum erit tempus ubi valebit,
Cato, R. R. 33, 3 sq. —To be strong in or for something, to have the power or strength, be in condition to do something, etc.a.Of personal subjects, etc.(α).With ad and acc.:(β).alios videmus velocitate ad cursum, alios viribus ad luctandum valere,
Cic. Off. 1, 30, 107.—With inf.:b.manibus pedibusque morbo distortissimis, ut neque calceum perpeti nec libellos evolvere valeret,
Suet. Galb. 21:mustela cum mures veloces non valeret assequi,
Phaedr. 4, 1, 10:valet ima summis Mutare deus,
Hor. C. 1, 34, 12; cf. II. B. 2. h. infra; cf.:illud mirari mitte, quod non valet e lapide hoc alias impellere res,
Lucr. 6, 1057:versate diu quid ferre recusent, Quid valeant umeri (sc. ferre),
Hor. A. P. 40:nec valuere manus infixum educere telum,
Ov. M. 13, 393; 12, 101; Col. 6, 25 fin. —Of remedies or medicines, to be efficacious, be good for any thing; with ad and acc.:c.fimum potum ad dysentericos valet,
Plin. 28, 8, 27, § 105.—With contra:cimices valent contra serpentium morsus,
Plin. 29, 4, 17, § 61.—With eodem:id quoque collyrium eodem valet,
Cels. 6, 6, 21.—With pro:ruta per se pro antidoto valet,
Plin. 20, 13, 51, § 132.—With abl.:dictamnus valet potu et illitu et suffitu,
Plin. 26, 15, 90, § 153.— With inf.:sandaracha valet purgare, sistere, excalfacere, perrodere,
Plin. 34, 18, 55, § 177.—Of sounds: cum C ac similiter G non valuerunt, in T ac D molliuntur, i. e. were not pronounced strongly, Quint. 1, 11, 5.—B.Esp., in respect of the natural condition of the body, to be well in health, to be in a sound or healthy condition, to be healthy, hale, hearty.a.In gen.(α).Absol.:(β).equidem valeo recte et salvus sum,
Plaut. Am. 2, 1, 36:perpetuon' valuisti?
id. Ep. 1, 1, 15; 1, 1, 18:valen'? Valuistin? valeo et valui rectius,
id. Trin. 1, 2, 12 sq.: facile omnes, quom valemus, recta consilia aegrotis damus, Ter. And. 2, 1, 9:dicit vilicus servos non valuisse,
Cato, R. R. 2, 3 sq.; 5, 6:boves ut recte valeant,
id. ib. 103:optime valere et gravissime aegrotare,
Cic. Fin. 2, 13, 43; 4, 25, 69:cura est, ut valeat,
Plaut. Stich. 5, 2, 4:ego valeo recte et rem gero,
id. Pers. 2, 3, 34:te recte valere operamque dare, ut cottidie melius,
Cic. Fam. 11, 24, 1: deterius quam soleo, Luccei. ib. 5, 14, 1:commode,
Plin. Ep. 3, 20, 11: Ni. Benene usque valuit? Chr. Pancratice atque athletice, Plaut. Bacch. 2, 3, 14:minus valere... melius valere,
Cic. Att. 4, 14, 1:nam matri oculi si valerent, mecum venisset simul,
Plaut. Mil. 4, 8, 8.—With abl.:(γ).si corpore valuisset,
Cic. Brut. 20, 77:nec melius valeo quam corpore, mente,
Ov. Tr. 3, 8, 33; cf. Sall. J. 11, 5:pedibus,
Nep. Phoc. 4, 1:stomacho,
Juv. 6, 100.—With ab and abl.:b.ab oculis,
Gell. 13, 30, 10:a morbo,
Plaut. Ep. 1, 2, 26; and facetiously: Me. Ain tu te valere? Eu. Pol ego haud a pecunia perbene, as to money, not very well, id. Aul. 2, 2, 9.—Esp., at the commencement of letters (very freq.), si vales, bene est, and abbreviated S. V. B. E.;c.and, more fully, with the addition ego or equidem valeo (abbrev. E. V. or E. Q. V.),
Cic. Fam. 13, 6; 14, 11; 14, 16; 14, 17; 14, 21; 14, 22; 14, 23; 14, 24; 15, 1; 15, 2; Metell. ib. 5, 1; Vatin. ib. 5, 9; Luccei. ib. 5, 14 al.; cf.:mos antiquis fuit usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales bene est,
Sen. Ep. 15, 1; so too: S. V. G. V. (si vales, gaudeo, valeo) et Tullia nostra recte V. Terentia minus belle habuit: sed certum scio jam convaluisse eam, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—Rarely impers. pass.:d. (α).quid agitur, Sagaristio? ut valetur?
Plaut. Pers. 2, 5, 8.—In gen.: Di. Valeas. Ph. Vale, Plaut. Truc. 2, 4, 79: Ar. Vale. Ph. Quo properas? Ar. Bene vale, id. As. 3, 3, 16; id. Mil. 4, 8, 51:(β).bene vale, Alcumena,
id. Am. 1, 3, 1:vale atque salve,
id. Capt. 3, 5, 86; id. Curc. 4, 2, 36: vale atque salve. Th. Male vale, male sit tibi, id. ib. 4, 4, 32; v. salvus: Ly. Ad portum propero. De. Bene ambulato. Ly. Bene valeto. De. Bene sit tibi, id. Merc. 2, 2, 55:bene valete et vivite,
id. Mil. 4, 8, 30:ite intro cito: valete,
id. As. 3, 3, 155:abeo: valete, judices justissimi,
id. Capt. prol. 67:vos valete et plaudite,
Ter. Eun. 5, 8, 64:in hoc biduom vale,
id. ib. 1, 2, 110:vive valeque,
Hor. S. 2, 5, 110.—Before a vowel, scanned vale:et longum, Formose vale, vale, inquit Iolla,
Verg. E. 3, 79; Ov. M. 3, 501.—At the conclusion of letters:(γ).Vale,
Cic. Fam. 6, 22, 3; 6, 21, 3; 4, 8, 2; Luccei. ib. 5, 14, 3:cura ut valeas,
Cic. Fam. 7, 15, 2; 7, 20, 3; rarely bene vale, Mat. ib. 11, 28, 8; Cur. ib. 7, 29, 2; cf.:tu me diligis et valebis,
Cic. ib. 9, 22, 5; 15, 18, 2: fac valeas meque mutuo diligas, Planc. ib. 10, 7, 2; Mat. ib. 11, 28, 8.—Also in bidding farewell to the dead:(δ).salve aeternum mihi, maxime Palla, Aeternumque vale,
Verg. A. 11, 97; Stat. S. 3, 3, 208; cf. Varr. ap. Serv. Verg. l. l.;v. salvus: in perpetuom, frater, ave atque vale,
Cat. 101, 10:terque, Vale, dixit,
Ov. F. 3, 563:supremumque vale... dixit,
id. M. 10, 62.—As an expression of dismission, refusal, or scorn, be off, begone:(ε).valeas, tibi habeas res tuas, reddas meas,
Plaut. Am. 3, 2, 46:immo habeat, valeat, vivat cum illa,
Ter. And. 5, 3, 18:valeas, habeas illam quae placet,
id. Ad. 4, 4, 14:si talis est deus, ut nulla hominum caritate teneatur, valeat,
good-by to him, let me have nothing to do with him, Cic. N. D. 1, 44, 124:valeat res ludicra, si me Palma negata macrum, donata reducit opimum,
Hor. Ep. 2, 1, 180: valeant, Qui inter nos discidium volunt, away with those, etc., Ter. And. 4, 2, 13:quare ista valeant: me res familiaris movet,
Cic. Att. 16, 15, 5: castra peto, valeatque Venus, valeantque puellae, farewell to Venus, etc., Tib. 2, 6, 9:valete curae,
Petr. 79; cf. Cat. 8, 12; 11, 17; Ov. Am. 1, 6, 71 sqq.—With valere jubere or dicere (sometimes as one word, vălĕdīco, ere, 3, v. n.), to bid one good-by, farewell, adieu:II.illum salutavi: post etiam jussi valere,
Cic. Att. 5, 2, 2:vix illud potui dicere triste vale,
Ov. H. 13, 14:saepe vale dicto rursus sum multa locutus,
id. Tr. 1, 3, 57:tibi valedicere non licet gratis,
Sen. Ep. 17, 11; Sulp. Sev. Dial. 1, 3, 1: obstinatissime [p. 1954] retinuit, ut liberti servique bis die frequentes adessent ac mane salvere, vesperi valere sibi singuli dicerent, Suet. Galb. 4 fin.; id. Aug. 53; id. Tib. 72.—So (late Lat.):vale facere (or valefacere),
August. Ep. 65; App. M. 4, p. 150, 24.Transf., to have power, force, or influence; to be powerful, effective, valid; to avail, prevail, be strong, effective, etc.A.In gen.:B.fiet enim quodcunque volent, qui valebunt: valebunt autem semper arma,
will always have the power, Cic. Fam. 9, 17, 1:fuit enim populi potestas: de civitate ne tam diu quidem valuit quam diu illa Sullani temporis arma valuerunt,
id. Dom. 30, 79:dicitur C. Flaminius ad populum valuisse dicendo,
id. Brut. 14, 57:tribunus plebis tulit... ut lex Aelia et Fufia ne valeret,
id. Red. in Sen. 5, 11:in more majorum, qui tum ut lex valebat,
id. Leg. 2, 10, 23:valuit auctoritas,
id. Tusc. 2, 22, 53:verba si valent,
id. Caecin. 21, 61:(ejus) valet opinio tarditatis,
is established, id. de Or. 1, 27, 125:si conjuratio valuisset,
id. ib. 17, 7:cujus ratio non valuit,
Nep. Milt. 3, 7:jus tamen gentium valuit,
Liv. 2, 4, 7:praetor... ratus repentinum valiturum terrorem, succedit, etc.,
id. 44, 31, 6:et vestrae valuere preces,
Ov. M. 13, 89; id. P. 3, 3, 92; id. Ib. 241.—Esp.1.With respect to the source, character, or mode of exercise of the strength ascribed to the subject.a.With abl.:b.non metuo mihi... Dum quidem hoc valebit pectus perfidia meum,
Plaut. Bacch. 2, 2, 50:reliqui duo sic exaequantur, ut Domitius valeat amicis, Memmius commendetur militibus,
Cic. Att. 4, 16, 6 (17, 2):multa sanxit quae omnia magistratuum auctoritate et Halaesinorum summa voluntate valuerunt,
id. Verr. 2, 2, 49, § 122:ita istam libertatem largior populo, ut auctoritate et valeant et utantur boni,
id. Leg. 3, 17, 38:quae (voluntas militum) cum per se valet multitudine,
id. Mur. 18, 38:parum valent (Graeci) verbo,
i. e. have no precise word, id. Tusc. 3, 5, 11:qui aut gratia aut misericordia valerent,
Caes. B. C. 2, 44:dicendo,
Nep. Ages. 1, 2:qui pedum cursu valet,
Verg. A. 5, 67; Quint. 9, 2, 78:Battiades... Quamvis ingenio non valet, arte valet,
Ov. Am. 1, 15, 14:plerique plus ingenio quam arte valuerunt,
Quint. 1, 8, 8:rogando,
Ov. M. 2, 183:subtilitate vincimur, valeamus pondere,
Quint. 12, 11, 8.—With in and abl.:2.Sp. Thorius satis valuit in populari genere dicendi,
Cic. Brut. 36, 136:quid facilius est quam probari in uno servulo nomen familiae non valere,
id. Caecin. 19, 55:in his maxime valet similitudo,
Quint. 6, 3, 57:mire in causis valet praesumptio,
id. 9, 2, 16:(digitus) in exprobrando et indicando valet,
id. 11, 3, 94.—With some definite end expressed, upon or towards which influence or power is exercised or directed, to be strong enough for, adequate to, or capable of any thing, to be able to do, to have force or efficacy, to be effectual, to avail, to be applicable.a.With in and acc.:b.hoc evenit, ut in volgus insipientium opinio valeat honestatis,
Cic. Tusc. 2, 26, 63:quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,
id. Leg. 1, 10, 29; cf. id. Div. 2, 56, 116:cum illud verbum unde in utramque rem valeat,
id. Caecin. 31, 89:num etiam in deos inmortales inauspicatam legem valuisse? Liv 7, 6, 11: utrumque hoc genus semel injectum in L. annos valet et frugum et pabuli ubertate,
Plin. 17, 7, 4, § 44:etiamsi in utramque partem valent arma facundiae,
Quint. 2, 16, 10:hoc etiam in praeteritum valet,
id. 9, 2, 20; cf.:cum... idque in omnis partis valeret,
Cic. Fam. 4, 10, 2.—With eo: oratio me cohortabatur, ut, etc.... quod eo, credo, valebat, ut caerimonias religionesque defenderem, the force or point of which was, etc., Cic. N. D. 3, 2, 5:c.id responsum quo valeat, cum intellegeret nemo,
Nep. Them. 2, 6; cf. II. B. 3. i, infra.—With ad and acc. of thing:d. (α).tu non solum ad neglegendas leges... verum etiam ad evertendas valuisti,
Cic. Cat. 1, 7, 18: astrorum affectio valeat, si vis, ad quasdam res;ad omnis certe non valebit,
id. Fat. 4, 8:illud perficiam ut invidia mihi valeat ad gloriam,
id. Cat. 3, 12, 29:vitae adjuncta esse dicebant, quae ad virtutis usum valerent,
id. Ac. 1, 5, 21:ista quaestura ad eam rem valet, ut, etc.,
id. Div. in Caecil. 19, 62: neque, quod Samnites... amici vobis facti sunt, ad id valere arbitror, ne nos in amicitiam accipiamur, Liv. 7, 30, 4:eadem fictio valet et ad qualitates,
Quint. 5, 10, 99; cf. II. B. 3. infra.—With apud:(β).ibit ad illud ilico, Quo maxume apud te se valere sentiat,
Ter. Heaut. 3, 1, 79:non quin eam (commendationem) valituram apud te arbitrarer,
Cic. Fam. 13, 16, 3:apud te veritas valebit,
id. Quint. 1, 5:sed haec eadem nunc censes apud eos ipsos valere, a quibus... conscripta sunt?
id. Tusc. 2, 4, 11:magnis meritis apud regem... valebat,
Nep. Con. 3, 1:jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:apud magnam partem senatus et magnitudine rerum gestarum valebat et gratia,
Liv. 31, 48, 1:apud nos valeant ea, quae apud judices valere volumus,
Quint. 6, 2, 28.—With ad:e.dicitur enim C. Flaminius... ad populum valuisse dicendo,
Cic. Brut. 14, 57:clementiae fama... ad ferociores jam populos valuit,
Liv. 21, 6, 4:metus ad omnis valuit, ne deditionem recusarent,
id. 38, 28, 6.—With contra and acc.:f.hoc nonne videtur contra te valere?
Cic. Ac. 2, 27, 86:quae valeant contra falsam criminationem,
id. de Or. 2, 79, 321:ne quid esset... quod contra caput suum aut existimationem valere posset,
id. Verr. 2, 2, 71, § 173: ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:cum pro falsis contra veritatem (rhetorice) valet,
Quint. 2, 16, 2; cf. f. infra.—With pro and abl.:g.multa in adversos effudit verba penates Pro deplorato non valitura viro,
Ov. Tr. 1, 3, 46:epitheton valet pro nomine,
Quint. 8, 6, 29; cf. I. A. 2, b. supra.—With dat. gerund. (post-class. and rare):h.nam et augendae rei et minuendae valet (particula),
Gell. 5, 12, 10.—With inf. (mostly poet. and in postAug. prose;3.not in Cic. or Caes.): nam si certam finem esse viderent Aerumnarum homines, aliqua ratione valerent Religionibus... obsistere,
Lucr. 1, 108:hanc ob rem vitam retinere valemus,
id. 3, 257:nec continere suos ab direptione castrorum valuit,
Liv. 38, 23, 4 Weissenb. ad loc.:quam (urbem) neque finitimi valuerunt perdere Marsi,
Hor. Epod. 16, 3:cetera... adeo sunt multa, loquacem Delassare valent Fabium,
id. S. 1, 1, 13; id. C. 4, 7, 27:nec valuit locos coeptos avertere cursus,
Tib. 4, 1, 55:qui relicti erant... ne conspectum quidem hostis sustinere valuerunt,
Curt. 3, 4, 5:neque ex eo infamiam discutere valuit,
Suet. Caes. 79.—With things as subj.:ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet,
Hor. A. P. 305; cf. I. A. 2. b, supra.—Esp.,With adverbial qualifications expressing the degree of power or influence exerted, etc.; very freq. with accs- multum, plus, plurimum, parum, minus, minimum, nihil, tantum, quantum, quid, id, idem, quiddam, quidquam, quidquid, etc.(α).Edepol, Cupido, cum tu tam pusillu's, nimis multum vales, Naev. ap. Non. 421, 25 (Com. Rel. v. 55 Rib.):(β).plus potest qui plus valet,
Plaut. Truc. 4, 3, 38:neque ita inperita (sum), ut quid amor valeat nesciam,
Ter. Eun. 5, 2, 42.—So absol.: nam opulenti cum locuntur pariter atque ignobiles, Eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3 (Trag. Rel. v. 230 Vahl.):ignari quid gravitas... quid denique virtus valeret,
Cic. Sest. 28, 60:illa obnuntiatio nihil valuit, aut, si valuit, id valuit, ut, etc.,
id. Div. 1, 16, 30: omnia veniebant Antonio in mentem;eaque suo quaeque loco, ubi plurimum proficere et valere possent... collocabantur,
id. Brut. 37, 139:cur minus Venena Medaeae valent?
Hor. Epod. 5. 62.—With abl.:(γ).quod tibi lubet fac, quoniam pugnis plus vales,
Plaut. Am. 1, 1, 240; cf.v. 234: quicquid possunt, pedestribus valent copiis,
Caes. B. G. 2, 17:qui plus opibus, armis, potentia valent, perfecisse mihi videntur... ut etiam auctoritate jam plus valerent,
Cic. Fam. 1, 7, 10:quasi vero ego... in isto genere omnino quidquam aut curatione aut potestate valuissem,
id. Dom. 6, 14:Ti. Coruncanium longe plurimum ingenio valuisse,
id. Brut. 14, 55:quantum gratia, auctoritate, pecunia valerent,
Caes. B. G. 7, 63:Caesar multum equitatu valebat,
id. B. C. 1, 61:cum tantum equitatu valeamus,
id. ib. 3, 86:equitatu plurimum valere,
id. B. G. 3, 20; Nep. Alcib. 8, 2.—With in and abl.:(δ).nihil putas valere in judiciis conjecturam, nihil suspitionem, nihil ante actae vitae existimationem, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 62, § 146:hic multum in Fabia (tribu) valet, ille Velina,
Hor. Ep. 1, 6, 52. —With ad and acc.:(ε).multum valuisse ad patris honorem pietas filii videbitur,
Cic. Phil. 9, 5, 12:ex quo intellegitur, plus terrarum situs, quam lunae tractus, ad nascendum valere,
id. Div. 2, 46, 97:valet igitur multum ad vincendum probari mores eorum, qui agent causas,
id. de Or. 2, 43, 182:ad subeundem periculum et ad vitandum multum fortuna valuit,
Caes. B. G. 6, 30:genus ad probandam speciem minimum valet,
Quint. 5, 10, 56.—With apud and acc. of pers., to have influence, be influential, have weight with, influence:(ζ).apud quem (Caesarem) quicquid valebo vel auctoritate, vel gratia, valebo tibi,
Cic. Fam. 6, 6, 13:utrum apud eos pudor atque officium, an timor plus valeret,
Caes. B. G. 1, 40:tantum apud homines barbaros valuit, esse repertos aliquos principes belli inferendi,
id. ib. 5, 54:potestis constituere, hanc auctoritatem quantum apud exteras nationes valituram esse existimetis,
Cic. Imp. Pomp. 16, 46:non modo praemiis, quae apud me minimum valent, sed ne periculis quidem conpulsus ullis,
id. Fam. 1, 9, 11:facinus esse indignum, plus impudicissimae mulieris apud te de Cleomenis salute quam de sua vita lacrimas matris valere,
id. Verr. 2, 5, 43, § 112:apud quem ut multum gratia valeret, effecit,
Nep. Con. 2, 1.—With contra: cur desperemus veritatem contra fallacem facundiam valituram? prevail, Lact. Opif. Dei, 20, 5; cf. Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8, II. B. 2, e. supra.—(η).With pro:(θ).pro periculo magis quam contra salutem valere,
Cic. Part. Or. 35, 120; cf.:quod minus multitudine militum legionariorum pro hostium numero valebat,
Caes. B. G. 1, 51.—With inter:(ι).plurimum inter eos Bellovacos et virtute, et auctoritate, et hominum numero valere,
Caes. B. G. 2, 4.—With adv. of pur pose:C.hoc eo valebat, ut ingratiis ad de pugnandum omnes cogerentur,
Nep. Them. 4, 4:non tamen hoc eo valet, ut fugien dae sint magnae scholae,
Quint. 1, 2, 16:nescis quo valeat nummus, quem praebeat usum?
Hor. S. 1, 1, 73; cf. II. B. 2. b. supra. —Idiomatic uses.1.Of money value, to be of the value of, be worth: denarii, quod denos aeris valebant;2.quinarii, quod quinos,
Varr. L. L. 5, § 173 Mull.:dum pro argenteis decem aureus unus valeret,
Liv. 38, 11, 8:ita ut scrupulum valeret sestertiis vicenis,
Plin. 33, 3, 13, § 47:si haec praedia valeant nunc decem,
Dig. 24, 1, 7, § 4:quasi minimo valeret hereditas,
ib. 19, 1, 13:quanti omnibus valet (servus),
ib. 9, 2, 33; 5, 3, 25, § 1.—Of the signification of words, sentences, etc.; like the Gr. dunasthai, to mean, signify, import:A.quaerimus verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat,
Cic. Fin. 2, 4, 13: non usquam id quidem dicit omnino;sed quae dicit, idem valent,
id. Tusc. 5, 10, 24:quamquam vocabula prope idem valere videantur,
id. Top. 8, 34:hoc verbum quid valeat, non vident,
id. Off. 3, 9, 39: cui nomen Becco fuerat;id valet gallinacei rostrum,
Suet. Vit. 18:pransus quoque atque potus diversum valent quam indicant,
Quint. 1, 4, 29 et saep.:et intellego et sentio et video saepe idem valent quod scio,
id. 10, 1, 13:duo quae idem significant ac tantumdem valent,
id. 1, 5, 4.—Hence, vălens, entis, P. a., strong, stout, vigorous, powerful (class.).Lit.1.In gen.: nil moro discipulos mihi esse plenos sanguinis;2.valens adflictet me,
Plaut. Bacch. 2, 1, 44:virgatores,
id. As. 3, 2, 19:robusti et valentes et audaces satellites,
Cic. Agr. 2, 31, 84:cum homo imbecillus a valentissima bestia laniatur,
id. Fam. 7, 1, 3:valentissimi lictores,
id. Verr. 2, 5, 54, § 142:homines,
id. Phil. 12, 10, 24; Suet. Aug. 35:hic membris et mole valens,
Verg. A. 5, 431:membris valens,
Ov. M. 9, 108:corpore esse vegeto et valenti,
Gell. 3, 1, 11:nervi musculique,
Cels. 8, 20:trunci,
Verg. G. 2, 426: scire oportet, omnia legumina generis valentissimi esse: valentissimum voco, in quo plurimum alimenti est... Ex leguminibus valentior faba quam pisum, etc., strongest, i. e. most nutritire, Cels. 2, 18:tunicae,
stout, thick, Ov. A. A. 3, 109: providendum ne infirmiores (apes) a valentioribus [p. 1955] opprimantur, Varr. R. R. 3, 16, 35.—In partic.a.Well in health, healthy, hale, hearty:b.valeo et venio ad minus valentem,
Plaut. Truc. 2, 7, 24:medicus plane confirmat, propediem te valentem fore,
Cic. Fam. 16, 9, 2:puer, hora undecima cum valens in publico visus esset, ante noctem mortuus est,
id. Clu. 9, 27; cf.valens (opp. imbecillus),
id. Fam. 16, 5, 2:(sensus) si sani sunt et valentes,
id. Ac. 2, 7, 19:si valens corpus est neque magno opere vexatum,
Cels. 7, 26, 5:sive aegra, sive valens,
Prop. 2, 21 (3, 14), 20.— Subst.:qui enim aegris subveniretur, quae esset oblectatio valentium, nisi, etc.,
Cic. Off. 2, 4, 15;so opp. aeger,
id. de Or. 2, 44, 186.—Of medicines, strong, powerful, active:B.valens est adversus cancerem intestinorum minii gleba,
Cels. 4, 15 fin.:medicamenta,
id. 1, 3 med.:silvestri (papaveri capita) ad omnes effectus valentiora,
Plin. 20, 18, 76, § 202; cf. id. 22, 22, 43, § 87.—Trop., strong, powerful, mighty:1.mallem tantas ei (Caesari) vires non dedisset (res publica) quam nunc tam valenti resisteret,
Cic. Att. 7, 3, 4:fuit quondam ita firma haec civitas et valens,
id. Har. Resp. 28, 60:cum valentiore pugnare,
id. Fam. 5, 21, 2:valens dialecticus,
id. Fat. 6, 12:ut fieri nihil possit valentius,
id. Brut. 16, 64:Philippus jam tum valens multa moliebatur,
Nep. Timoth. 3, 1:opibus jam valentes,
id. Eum. 10, 3:argumenta valentiora,
Quint. 5, 13, 12:quid pars adversa habeat valentissimum,
id. 5, 13, 52:nec fraus valentior quam consilium meum,
Cic. Univ. 11:ad letum causae satis valentes,
Ov. M. 5, 174; so,causae,
id. Tr. 1, 8, 29:causa valentior,
id. P. 1, 10, 35:deus morbo omni valentior,
Stat. S. 1, 4, 111:oppida valentissima,
Nep. Ham. 2, 4.—Hence, adv.: vălenter, strongly, stoutly, powerfully, violently (perh. not ante-Aug.).Lit.:2.resistere,
Col. 1, 5, 9; 3, 2, 15:nimis valenter ibi retenta materia,
Cels. 5, 26, 21:praeceps spirare valentius Eurus (coepit),
Ov. M. 11, 481.—Trop., of speech, forcibly, energetically:non diu dicebat sed valenter,
Sen. Contr. 3, 22 med.:si verba numeres, breviter et abscise: si sensum aestimes, copiose et valenter,
Val. Max. 3, 7, ext. 6. -
16 valeo
vălĕo, ui, itum, 2, v. n. [kindr. with Sanscr. bala, vis, robur, balishtas, fortissimus; cf. debilis], to be strong.I.Lit., of physical strength, vigor, or health.A. 1.Absol.: verum illi valent, qui vi luctantur cum leonibus, Pomp. ap. Non. 112, 4 (Com. Rel. v. 176 Rib.):2.puer ille (Hercules recens natus) ut magnus est et multum valet!
Plaut. Am. 5, 1, 51: plus potest, qui plus valet: Vir erat;plus valebat,
id. Truc. 4, 3, 38 sq.:sanus homo, qui bene valet,
Cels. 1, 1 init.:si magis valet,
id. 3, 18:si satis valet (= si satis validae vires sunt, just before),
id. 4, 7 init.:prout nervi valent,
id. 8, 16.—Of plants:vitem novellam resecari tum erit tempus ubi valebit,
Cato, R. R. 33, 3 sq. —To be strong in or for something, to have the power or strength, be in condition to do something, etc.a.Of personal subjects, etc.(α).With ad and acc.:(β).alios videmus velocitate ad cursum, alios viribus ad luctandum valere,
Cic. Off. 1, 30, 107.—With inf.:b.manibus pedibusque morbo distortissimis, ut neque calceum perpeti nec libellos evolvere valeret,
Suet. Galb. 21:mustela cum mures veloces non valeret assequi,
Phaedr. 4, 1, 10:valet ima summis Mutare deus,
Hor. C. 1, 34, 12; cf. II. B. 2. h. infra; cf.:illud mirari mitte, quod non valet e lapide hoc alias impellere res,
Lucr. 6, 1057:versate diu quid ferre recusent, Quid valeant umeri (sc. ferre),
Hor. A. P. 40:nec valuere manus infixum educere telum,
Ov. M. 13, 393; 12, 101; Col. 6, 25 fin. —Of remedies or medicines, to be efficacious, be good for any thing; with ad and acc.:c.fimum potum ad dysentericos valet,
Plin. 28, 8, 27, § 105.—With contra:cimices valent contra serpentium morsus,
Plin. 29, 4, 17, § 61.—With eodem:id quoque collyrium eodem valet,
Cels. 6, 6, 21.—With pro:ruta per se pro antidoto valet,
Plin. 20, 13, 51, § 132.—With abl.:dictamnus valet potu et illitu et suffitu,
Plin. 26, 15, 90, § 153.— With inf.:sandaracha valet purgare, sistere, excalfacere, perrodere,
Plin. 34, 18, 55, § 177.—Of sounds: cum C ac similiter G non valuerunt, in T ac D molliuntur, i. e. were not pronounced strongly, Quint. 1, 11, 5.—B.Esp., in respect of the natural condition of the body, to be well in health, to be in a sound or healthy condition, to be healthy, hale, hearty.a.In gen.(α).Absol.:(β).equidem valeo recte et salvus sum,
Plaut. Am. 2, 1, 36:perpetuon' valuisti?
id. Ep. 1, 1, 15; 1, 1, 18:valen'? Valuistin? valeo et valui rectius,
id. Trin. 1, 2, 12 sq.: facile omnes, quom valemus, recta consilia aegrotis damus, Ter. And. 2, 1, 9:dicit vilicus servos non valuisse,
Cato, R. R. 2, 3 sq.; 5, 6:boves ut recte valeant,
id. ib. 103:optime valere et gravissime aegrotare,
Cic. Fin. 2, 13, 43; 4, 25, 69:cura est, ut valeat,
Plaut. Stich. 5, 2, 4:ego valeo recte et rem gero,
id. Pers. 2, 3, 34:te recte valere operamque dare, ut cottidie melius,
Cic. Fam. 11, 24, 1: deterius quam soleo, Luccei. ib. 5, 14, 1:commode,
Plin. Ep. 3, 20, 11: Ni. Benene usque valuit? Chr. Pancratice atque athletice, Plaut. Bacch. 2, 3, 14:minus valere... melius valere,
Cic. Att. 4, 14, 1:nam matri oculi si valerent, mecum venisset simul,
Plaut. Mil. 4, 8, 8.—With abl.:(γ).si corpore valuisset,
Cic. Brut. 20, 77:nec melius valeo quam corpore, mente,
Ov. Tr. 3, 8, 33; cf. Sall. J. 11, 5:pedibus,
Nep. Phoc. 4, 1:stomacho,
Juv. 6, 100.—With ab and abl.:b.ab oculis,
Gell. 13, 30, 10:a morbo,
Plaut. Ep. 1, 2, 26; and facetiously: Me. Ain tu te valere? Eu. Pol ego haud a pecunia perbene, as to money, not very well, id. Aul. 2, 2, 9.—Esp., at the commencement of letters (very freq.), si vales, bene est, and abbreviated S. V. B. E.;c.and, more fully, with the addition ego or equidem valeo (abbrev. E. V. or E. Q. V.),
Cic. Fam. 13, 6; 14, 11; 14, 16; 14, 17; 14, 21; 14, 22; 14, 23; 14, 24; 15, 1; 15, 2; Metell. ib. 5, 1; Vatin. ib. 5, 9; Luccei. ib. 5, 14 al.; cf.:mos antiquis fuit usque ad meam servatus aetatem, primis epistulae verbis adicere: Si vales bene est,
Sen. Ep. 15, 1; so too: S. V. G. V. (si vales, gaudeo, valeo) et Tullia nostra recte V. Terentia minus belle habuit: sed certum scio jam convaluisse eam, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1.—Rarely impers. pass.:d. (α).quid agitur, Sagaristio? ut valetur?
Plaut. Pers. 2, 5, 8.—In gen.: Di. Valeas. Ph. Vale, Plaut. Truc. 2, 4, 79: Ar. Vale. Ph. Quo properas? Ar. Bene vale, id. As. 3, 3, 16; id. Mil. 4, 8, 51:(β).bene vale, Alcumena,
id. Am. 1, 3, 1:vale atque salve,
id. Capt. 3, 5, 86; id. Curc. 4, 2, 36: vale atque salve. Th. Male vale, male sit tibi, id. ib. 4, 4, 32; v. salvus: Ly. Ad portum propero. De. Bene ambulato. Ly. Bene valeto. De. Bene sit tibi, id. Merc. 2, 2, 55:bene valete et vivite,
id. Mil. 4, 8, 30:ite intro cito: valete,
id. As. 3, 3, 155:abeo: valete, judices justissimi,
id. Capt. prol. 67:vos valete et plaudite,
Ter. Eun. 5, 8, 64:in hoc biduom vale,
id. ib. 1, 2, 110:vive valeque,
Hor. S. 2, 5, 110.—Before a vowel, scanned vale:et longum, Formose vale, vale, inquit Iolla,
Verg. E. 3, 79; Ov. M. 3, 501.—At the conclusion of letters:(γ).Vale,
Cic. Fam. 6, 22, 3; 6, 21, 3; 4, 8, 2; Luccei. ib. 5, 14, 3:cura ut valeas,
Cic. Fam. 7, 15, 2; 7, 20, 3; rarely bene vale, Mat. ib. 11, 28, 8; Cur. ib. 7, 29, 2; cf.:tu me diligis et valebis,
Cic. ib. 9, 22, 5; 15, 18, 2: fac valeas meque mutuo diligas, Planc. ib. 10, 7, 2; Mat. ib. 11, 28, 8.—Also in bidding farewell to the dead:(δ).salve aeternum mihi, maxime Palla, Aeternumque vale,
Verg. A. 11, 97; Stat. S. 3, 3, 208; cf. Varr. ap. Serv. Verg. l. l.;v. salvus: in perpetuom, frater, ave atque vale,
Cat. 101, 10:terque, Vale, dixit,
Ov. F. 3, 563:supremumque vale... dixit,
id. M. 10, 62.—As an expression of dismission, refusal, or scorn, be off, begone:(ε).valeas, tibi habeas res tuas, reddas meas,
Plaut. Am. 3, 2, 46:immo habeat, valeat, vivat cum illa,
Ter. And. 5, 3, 18:valeas, habeas illam quae placet,
id. Ad. 4, 4, 14:si talis est deus, ut nulla hominum caritate teneatur, valeat,
good-by to him, let me have nothing to do with him, Cic. N. D. 1, 44, 124:valeat res ludicra, si me Palma negata macrum, donata reducit opimum,
Hor. Ep. 2, 1, 180: valeant, Qui inter nos discidium volunt, away with those, etc., Ter. And. 4, 2, 13:quare ista valeant: me res familiaris movet,
Cic. Att. 16, 15, 5: castra peto, valeatque Venus, valeantque puellae, farewell to Venus, etc., Tib. 2, 6, 9:valete curae,
Petr. 79; cf. Cat. 8, 12; 11, 17; Ov. Am. 1, 6, 71 sqq.—With valere jubere or dicere (sometimes as one word, vălĕdīco, ere, 3, v. n.), to bid one good-by, farewell, adieu:II.illum salutavi: post etiam jussi valere,
Cic. Att. 5, 2, 2:vix illud potui dicere triste vale,
Ov. H. 13, 14:saepe vale dicto rursus sum multa locutus,
id. Tr. 1, 3, 57:tibi valedicere non licet gratis,
Sen. Ep. 17, 11; Sulp. Sev. Dial. 1, 3, 1: obstinatissime [p. 1954] retinuit, ut liberti servique bis die frequentes adessent ac mane salvere, vesperi valere sibi singuli dicerent, Suet. Galb. 4 fin.; id. Aug. 53; id. Tib. 72.—So (late Lat.):vale facere (or valefacere),
August. Ep. 65; App. M. 4, p. 150, 24.Transf., to have power, force, or influence; to be powerful, effective, valid; to avail, prevail, be strong, effective, etc.A.In gen.:B.fiet enim quodcunque volent, qui valebunt: valebunt autem semper arma,
will always have the power, Cic. Fam. 9, 17, 1:fuit enim populi potestas: de civitate ne tam diu quidem valuit quam diu illa Sullani temporis arma valuerunt,
id. Dom. 30, 79:dicitur C. Flaminius ad populum valuisse dicendo,
id. Brut. 14, 57:tribunus plebis tulit... ut lex Aelia et Fufia ne valeret,
id. Red. in Sen. 5, 11:in more majorum, qui tum ut lex valebat,
id. Leg. 2, 10, 23:valuit auctoritas,
id. Tusc. 2, 22, 53:verba si valent,
id. Caecin. 21, 61:(ejus) valet opinio tarditatis,
is established, id. de Or. 1, 27, 125:si conjuratio valuisset,
id. ib. 17, 7:cujus ratio non valuit,
Nep. Milt. 3, 7:jus tamen gentium valuit,
Liv. 2, 4, 7:praetor... ratus repentinum valiturum terrorem, succedit, etc.,
id. 44, 31, 6:et vestrae valuere preces,
Ov. M. 13, 89; id. P. 3, 3, 92; id. Ib. 241.—Esp.1.With respect to the source, character, or mode of exercise of the strength ascribed to the subject.a.With abl.:b.non metuo mihi... Dum quidem hoc valebit pectus perfidia meum,
Plaut. Bacch. 2, 2, 50:reliqui duo sic exaequantur, ut Domitius valeat amicis, Memmius commendetur militibus,
Cic. Att. 4, 16, 6 (17, 2):multa sanxit quae omnia magistratuum auctoritate et Halaesinorum summa voluntate valuerunt,
id. Verr. 2, 2, 49, § 122:ita istam libertatem largior populo, ut auctoritate et valeant et utantur boni,
id. Leg. 3, 17, 38:quae (voluntas militum) cum per se valet multitudine,
id. Mur. 18, 38:parum valent (Graeci) verbo,
i. e. have no precise word, id. Tusc. 3, 5, 11:qui aut gratia aut misericordia valerent,
Caes. B. C. 2, 44:dicendo,
Nep. Ages. 1, 2:qui pedum cursu valet,
Verg. A. 5, 67; Quint. 9, 2, 78:Battiades... Quamvis ingenio non valet, arte valet,
Ov. Am. 1, 15, 14:plerique plus ingenio quam arte valuerunt,
Quint. 1, 8, 8:rogando,
Ov. M. 2, 183:subtilitate vincimur, valeamus pondere,
Quint. 12, 11, 8.—With in and abl.:2.Sp. Thorius satis valuit in populari genere dicendi,
Cic. Brut. 36, 136:quid facilius est quam probari in uno servulo nomen familiae non valere,
id. Caecin. 19, 55:in his maxime valet similitudo,
Quint. 6, 3, 57:mire in causis valet praesumptio,
id. 9, 2, 16:(digitus) in exprobrando et indicando valet,
id. 11, 3, 94.—With some definite end expressed, upon or towards which influence or power is exercised or directed, to be strong enough for, adequate to, or capable of any thing, to be able to do, to have force or efficacy, to be effectual, to avail, to be applicable.a.With in and acc.:b.hoc evenit, ut in volgus insipientium opinio valeat honestatis,
Cic. Tusc. 2, 26, 63:quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,
id. Leg. 1, 10, 29; cf. id. Div. 2, 56, 116:cum illud verbum unde in utramque rem valeat,
id. Caecin. 31, 89:num etiam in deos inmortales inauspicatam legem valuisse? Liv 7, 6, 11: utrumque hoc genus semel injectum in L. annos valet et frugum et pabuli ubertate,
Plin. 17, 7, 4, § 44:etiamsi in utramque partem valent arma facundiae,
Quint. 2, 16, 10:hoc etiam in praeteritum valet,
id. 9, 2, 20; cf.:cum... idque in omnis partis valeret,
Cic. Fam. 4, 10, 2.—With eo: oratio me cohortabatur, ut, etc.... quod eo, credo, valebat, ut caerimonias religionesque defenderem, the force or point of which was, etc., Cic. N. D. 3, 2, 5:c.id responsum quo valeat, cum intellegeret nemo,
Nep. Them. 2, 6; cf. II. B. 3. i, infra.—With ad and acc. of thing:d. (α).tu non solum ad neglegendas leges... verum etiam ad evertendas valuisti,
Cic. Cat. 1, 7, 18: astrorum affectio valeat, si vis, ad quasdam res;ad omnis certe non valebit,
id. Fat. 4, 8:illud perficiam ut invidia mihi valeat ad gloriam,
id. Cat. 3, 12, 29:vitae adjuncta esse dicebant, quae ad virtutis usum valerent,
id. Ac. 1, 5, 21:ista quaestura ad eam rem valet, ut, etc.,
id. Div. in Caecil. 19, 62: neque, quod Samnites... amici vobis facti sunt, ad id valere arbitror, ne nos in amicitiam accipiamur, Liv. 7, 30, 4:eadem fictio valet et ad qualitates,
Quint. 5, 10, 99; cf. II. B. 3. infra.—With apud:(β).ibit ad illud ilico, Quo maxume apud te se valere sentiat,
Ter. Heaut. 3, 1, 79:non quin eam (commendationem) valituram apud te arbitrarer,
Cic. Fam. 13, 16, 3:apud te veritas valebit,
id. Quint. 1, 5:sed haec eadem nunc censes apud eos ipsos valere, a quibus... conscripta sunt?
id. Tusc. 2, 4, 11:magnis meritis apud regem... valebat,
Nep. Con. 3, 1:jus bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat,
Sall. C. 9, 1:apud magnam partem senatus et magnitudine rerum gestarum valebat et gratia,
Liv. 31, 48, 1:apud nos valeant ea, quae apud judices valere volumus,
Quint. 6, 2, 28.—With ad:e.dicitur enim C. Flaminius... ad populum valuisse dicendo,
Cic. Brut. 14, 57:clementiae fama... ad ferociores jam populos valuit,
Liv. 21, 6, 4:metus ad omnis valuit, ne deditionem recusarent,
id. 38, 28, 6.—With contra and acc.:f.hoc nonne videtur contra te valere?
Cic. Ac. 2, 27, 86:quae valeant contra falsam criminationem,
id. de Or. 2, 79, 321:ne quid esset... quod contra caput suum aut existimationem valere posset,
id. Verr. 2, 2, 71, § 173: ne meae vitae modestia parum valitura sit contra falsos rumores, Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8:cum pro falsis contra veritatem (rhetorice) valet,
Quint. 2, 16, 2; cf. f. infra.—With pro and abl.:g.multa in adversos effudit verba penates Pro deplorato non valitura viro,
Ov. Tr. 1, 3, 46:epitheton valet pro nomine,
Quint. 8, 6, 29; cf. I. A. 2, b. supra.—With dat. gerund. (post-class. and rare):h.nam et augendae rei et minuendae valet (particula),
Gell. 5, 12, 10.—With inf. (mostly poet. and in postAug. prose;3.not in Cic. or Caes.): nam si certam finem esse viderent Aerumnarum homines, aliqua ratione valerent Religionibus... obsistere,
Lucr. 1, 108:hanc ob rem vitam retinere valemus,
id. 3, 257:nec continere suos ab direptione castrorum valuit,
Liv. 38, 23, 4 Weissenb. ad loc.:quam (urbem) neque finitimi valuerunt perdere Marsi,
Hor. Epod. 16, 3:cetera... adeo sunt multa, loquacem Delassare valent Fabium,
id. S. 1, 1, 13; id. C. 4, 7, 27:nec valuit locos coeptos avertere cursus,
Tib. 4, 1, 55:qui relicti erant... ne conspectum quidem hostis sustinere valuerunt,
Curt. 3, 4, 5:neque ex eo infamiam discutere valuit,
Suet. Caes. 79.—With things as subj.:ergo fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet,
Hor. A. P. 305; cf. I. A. 2. b, supra.—Esp.,With adverbial qualifications expressing the degree of power or influence exerted, etc.; very freq. with accs- multum, plus, plurimum, parum, minus, minimum, nihil, tantum, quantum, quid, id, idem, quiddam, quidquam, quidquid, etc.(α).Edepol, Cupido, cum tu tam pusillu's, nimis multum vales, Naev. ap. Non. 421, 25 (Com. Rel. v. 55 Rib.):(β).plus potest qui plus valet,
Plaut. Truc. 4, 3, 38:neque ita inperita (sum), ut quid amor valeat nesciam,
Ter. Eun. 5, 2, 42.—So absol.: nam opulenti cum locuntur pariter atque ignobiles, Eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3 (Trag. Rel. v. 230 Vahl.):ignari quid gravitas... quid denique virtus valeret,
Cic. Sest. 28, 60:illa obnuntiatio nihil valuit, aut, si valuit, id valuit, ut, etc.,
id. Div. 1, 16, 30: omnia veniebant Antonio in mentem;eaque suo quaeque loco, ubi plurimum proficere et valere possent... collocabantur,
id. Brut. 37, 139:cur minus Venena Medaeae valent?
Hor. Epod. 5. 62.—With abl.:(γ).quod tibi lubet fac, quoniam pugnis plus vales,
Plaut. Am. 1, 1, 240; cf.v. 234: quicquid possunt, pedestribus valent copiis,
Caes. B. G. 2, 17:qui plus opibus, armis, potentia valent, perfecisse mihi videntur... ut etiam auctoritate jam plus valerent,
Cic. Fam. 1, 7, 10:quasi vero ego... in isto genere omnino quidquam aut curatione aut potestate valuissem,
id. Dom. 6, 14:Ti. Coruncanium longe plurimum ingenio valuisse,
id. Brut. 14, 55:quantum gratia, auctoritate, pecunia valerent,
Caes. B. G. 7, 63:Caesar multum equitatu valebat,
id. B. C. 1, 61:cum tantum equitatu valeamus,
id. ib. 3, 86:equitatu plurimum valere,
id. B. G. 3, 20; Nep. Alcib. 8, 2.—With in and abl.:(δ).nihil putas valere in judiciis conjecturam, nihil suspitionem, nihil ante actae vitae existimationem, etc.,
Cic. Verr. 2, 3, 62, § 146:hic multum in Fabia (tribu) valet, ille Velina,
Hor. Ep. 1, 6, 52. —With ad and acc.:(ε).multum valuisse ad patris honorem pietas filii videbitur,
Cic. Phil. 9, 5, 12:ex quo intellegitur, plus terrarum situs, quam lunae tractus, ad nascendum valere,
id. Div. 2, 46, 97:valet igitur multum ad vincendum probari mores eorum, qui agent causas,
id. de Or. 2, 43, 182:ad subeundem periculum et ad vitandum multum fortuna valuit,
Caes. B. G. 6, 30:genus ad probandam speciem minimum valet,
Quint. 5, 10, 56.—With apud and acc. of pers., to have influence, be influential, have weight with, influence:(ζ).apud quem (Caesarem) quicquid valebo vel auctoritate, vel gratia, valebo tibi,
Cic. Fam. 6, 6, 13:utrum apud eos pudor atque officium, an timor plus valeret,
Caes. B. G. 1, 40:tantum apud homines barbaros valuit, esse repertos aliquos principes belli inferendi,
id. ib. 5, 54:potestis constituere, hanc auctoritatem quantum apud exteras nationes valituram esse existimetis,
Cic. Imp. Pomp. 16, 46:non modo praemiis, quae apud me minimum valent, sed ne periculis quidem conpulsus ullis,
id. Fam. 1, 9, 11:facinus esse indignum, plus impudicissimae mulieris apud te de Cleomenis salute quam de sua vita lacrimas matris valere,
id. Verr. 2, 5, 43, § 112:apud quem ut multum gratia valeret, effecit,
Nep. Con. 2, 1.—With contra: cur desperemus veritatem contra fallacem facundiam valituram? prevail, Lact. Opif. Dei, 20, 5; cf. Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 8, II. B. 2, e. supra.—(η).With pro:(θ).pro periculo magis quam contra salutem valere,
Cic. Part. Or. 35, 120; cf.:quod minus multitudine militum legionariorum pro hostium numero valebat,
Caes. B. G. 1, 51.—With inter:(ι).plurimum inter eos Bellovacos et virtute, et auctoritate, et hominum numero valere,
Caes. B. G. 2, 4.—With adv. of pur pose:C.hoc eo valebat, ut ingratiis ad de pugnandum omnes cogerentur,
Nep. Them. 4, 4:non tamen hoc eo valet, ut fugien dae sint magnae scholae,
Quint. 1, 2, 16:nescis quo valeat nummus, quem praebeat usum?
Hor. S. 1, 1, 73; cf. II. B. 2. b. supra. —Idiomatic uses.1.Of money value, to be of the value of, be worth: denarii, quod denos aeris valebant;2.quinarii, quod quinos,
Varr. L. L. 5, § 173 Mull.:dum pro argenteis decem aureus unus valeret,
Liv. 38, 11, 8:ita ut scrupulum valeret sestertiis vicenis,
Plin. 33, 3, 13, § 47:si haec praedia valeant nunc decem,
Dig. 24, 1, 7, § 4:quasi minimo valeret hereditas,
ib. 19, 1, 13:quanti omnibus valet (servus),
ib. 9, 2, 33; 5, 3, 25, § 1.—Of the signification of words, sentences, etc.; like the Gr. dunasthai, to mean, signify, import:A.quaerimus verbum Latinum par Graeco et quod idem valeat,
Cic. Fin. 2, 4, 13: non usquam id quidem dicit omnino;sed quae dicit, idem valent,
id. Tusc. 5, 10, 24:quamquam vocabula prope idem valere videantur,
id. Top. 8, 34:hoc verbum quid valeat, non vident,
id. Off. 3, 9, 39: cui nomen Becco fuerat;id valet gallinacei rostrum,
Suet. Vit. 18:pransus quoque atque potus diversum valent quam indicant,
Quint. 1, 4, 29 et saep.:et intellego et sentio et video saepe idem valent quod scio,
id. 10, 1, 13:duo quae idem significant ac tantumdem valent,
id. 1, 5, 4.—Hence, vălens, entis, P. a., strong, stout, vigorous, powerful (class.).Lit.1.In gen.: nil moro discipulos mihi esse plenos sanguinis;2.valens adflictet me,
Plaut. Bacch. 2, 1, 44:virgatores,
id. As. 3, 2, 19:robusti et valentes et audaces satellites,
Cic. Agr. 2, 31, 84:cum homo imbecillus a valentissima bestia laniatur,
id. Fam. 7, 1, 3:valentissimi lictores,
id. Verr. 2, 5, 54, § 142:homines,
id. Phil. 12, 10, 24; Suet. Aug. 35:hic membris et mole valens,
Verg. A. 5, 431:membris valens,
Ov. M. 9, 108:corpore esse vegeto et valenti,
Gell. 3, 1, 11:nervi musculique,
Cels. 8, 20:trunci,
Verg. G. 2, 426: scire oportet, omnia legumina generis valentissimi esse: valentissimum voco, in quo plurimum alimenti est... Ex leguminibus valentior faba quam pisum, etc., strongest, i. e. most nutritire, Cels. 2, 18:tunicae,
stout, thick, Ov. A. A. 3, 109: providendum ne infirmiores (apes) a valentioribus [p. 1955] opprimantur, Varr. R. R. 3, 16, 35.—In partic.a.Well in health, healthy, hale, hearty:b.valeo et venio ad minus valentem,
Plaut. Truc. 2, 7, 24:medicus plane confirmat, propediem te valentem fore,
Cic. Fam. 16, 9, 2:puer, hora undecima cum valens in publico visus esset, ante noctem mortuus est,
id. Clu. 9, 27; cf.valens (opp. imbecillus),
id. Fam. 16, 5, 2:(sensus) si sani sunt et valentes,
id. Ac. 2, 7, 19:si valens corpus est neque magno opere vexatum,
Cels. 7, 26, 5:sive aegra, sive valens,
Prop. 2, 21 (3, 14), 20.— Subst.:qui enim aegris subveniretur, quae esset oblectatio valentium, nisi, etc.,
Cic. Off. 2, 4, 15;so opp. aeger,
id. de Or. 2, 44, 186.—Of medicines, strong, powerful, active:B.valens est adversus cancerem intestinorum minii gleba,
Cels. 4, 15 fin.:medicamenta,
id. 1, 3 med.:silvestri (papaveri capita) ad omnes effectus valentiora,
Plin. 20, 18, 76, § 202; cf. id. 22, 22, 43, § 87.—Trop., strong, powerful, mighty:1.mallem tantas ei (Caesari) vires non dedisset (res publica) quam nunc tam valenti resisteret,
Cic. Att. 7, 3, 4:fuit quondam ita firma haec civitas et valens,
id. Har. Resp. 28, 60:cum valentiore pugnare,
id. Fam. 5, 21, 2:valens dialecticus,
id. Fat. 6, 12:ut fieri nihil possit valentius,
id. Brut. 16, 64:Philippus jam tum valens multa moliebatur,
Nep. Timoth. 3, 1:opibus jam valentes,
id. Eum. 10, 3:argumenta valentiora,
Quint. 5, 13, 12:quid pars adversa habeat valentissimum,
id. 5, 13, 52:nec fraus valentior quam consilium meum,
Cic. Univ. 11:ad letum causae satis valentes,
Ov. M. 5, 174; so,causae,
id. Tr. 1, 8, 29:causa valentior,
id. P. 1, 10, 35:deus morbo omni valentior,
Stat. S. 1, 4, 111:oppida valentissima,
Nep. Ham. 2, 4.—Hence, adv.: vălenter, strongly, stoutly, powerfully, violently (perh. not ante-Aug.).Lit.:2.resistere,
Col. 1, 5, 9; 3, 2, 15:nimis valenter ibi retenta materia,
Cels. 5, 26, 21:praeceps spirare valentius Eurus (coepit),
Ov. M. 11, 481.—Trop., of speech, forcibly, energetically:non diu dicebat sed valenter,
Sen. Contr. 3, 22 med.:si verba numeres, breviter et abscise: si sensum aestimes, copiose et valenter,
Val. Max. 3, 7, ext. 6. -
17 canto
m.1 singing.canto fúnebre funeral chantcanto gregoriano Gregorian chantcanto guerrero war song2 edge (lado, borde).de canto edgeways3 pebble (guijarro).canto rodado pebble4 song, chant, singing.5 call, bird call, crow.6 canto, main division of a long poem.7 canthus, corner of the eye.pres.indicat.1st person singular (yo) present indicative of spanish verb: cantar.* * *1 (arte) singing2 (canción) song3 LITERATURA canto\al canto del gallo at daybreak, at cockcrow————————1 (extremo) edge2 (de cuchillo) blunt edge3 (esquina) corner4 (piedra) stone, pebble\■ si llegamos tarde, bronca al canto if we are late there'll be a row for suredarse con un canto en los dientes familiar to be thankful for small merciesfaltar el canto de un duro familiar to come very close to, be on the verge ofpor el canto de un duro by inches* * *noun m.1) singing2) song3) chant4) edge* * *ISM1) (Mús) (=arte) singing; (=canción) song; (Rel) chantcanto de sirena — siren call, siren song
canto gregoriano — Gregorian chant, (Gregorian) plainsong
2) [de pájaro] song; [de gallo] crow; [de grillo, chicharra] chirp3) liter song, hymnIIun canto a la libertad — a hymn o song to freedom
SM1) (=borde) [de mesa, libro] edgede canto: el libro cayó de canto — the book fell on its side
pon el libro de canto — stand the book on end o on its side
al canto * —
cada vez que se veían, pelea al canto — every time they saw each other there was inevitably an argument, every time they saw each other an argument was the order of the day
faltar el canto de un duro —
ha faltado el canto de un duro para que se caiga — he was o came this close to falling
canto de pan — heel of bread, crust (of bread)
2) (=piedra) pebblesi no llega a los 10 euros nos podemos dar con un canto en los dientes — we can think o count ourselves lucky if it comes to less than 10 euros
* * *1) (Mús) (acción, arte) singing; ( canción) chantse levantó con el canto del gallo — she got up at first light o (liter) at cockcrow
4) (borde, filo) edgefaltar el canto de un duro — (Esp)
5) (Geol) tbcanto rodado — ( roca) boulder; ( guijarro) pebble
darse con un canto en los dientes — (fam) to think o count oneself lucky
* * *1) (Mús) (acción, arte) singing; ( canción) chantse levantó con el canto del gallo — she got up at first light o (liter) at cockcrow
4) (borde, filo) edgefaltar el canto de un duro — (Esp)
5) (Geol) tbcanto rodado — ( roca) boulder; ( guijarro) pebble
darse con un canto en los dientes — (fam) to think o count oneself lucky
* * *canto11 = singing, chant.Ex: They ask for humorous plays, for plays with certain historical settings or for plays which incorporate music and singing in some form.
Ex: An antiphonal chant was performed in alternation, with one half of the choir answering the other half.* canto de los pájaros = bird-song.* canto de los pájaros al amanecer = morning chorus, dawn chorus.* canto fúnebre = dirge.canto22 = edge.Ex: As used in an index each card acts as a surrogate for one document, and the index terms for that document are encoded around the edge of the card.
* canto delantero = fore-edge [fore edge].* canto externo = fore-edge [fore edge].* darse con un canto en los dientes = count + Reflexivo + lucky, think + Reflexivo + lucky, consider + Reflexivo + lucky.* faltar el canto de un duro para = by the skin of + Posesivo + teeth, come + very close to.* * *A ( Mús)1 (acción, arte) singingclases de canto singing lessons2 (canción) chantCompuesto:canto gregoriano or llanoGregorian chant, plainsongB (de un pájaro) song; (del gallo) crowingal canto del gallo at the crack of dawn, at daybreak, at cockcrow ( liter)Compuesto:canto de or del cisneswan songD (borde, filo) edgeel canto de la mano the side of my/his/her hand: colocar el ladrillo de canto lay the brick on its sideal canto ( fam): bronca al canto you can bet your life o you can be sure there'll be trouble ( colloq)faltar el canto de un duro: faltó el canto de un duro para que se le cayera she came very close to dropping itE ( Geol) tbdarse con un canto en los dientes ( fam); to think o count oneself lucky* * *
Del verbo cantar: ( conjugate cantar)
canto es:
1ª persona singular (yo) presente indicativo
cantó es:
3ª persona singular (él/ella/usted) pretérito indicativo
Multiple Entries:
cantar
canto
cantar ( conjugate cantar) verbo transitivo ‹ canción› to sing
verbo intransitivo
1a) (Mús) to sing
[ gallo] to crow;
[cigarra/grillo] to chirp, chirrup
2 (fam) ( confesar) to talk (colloq)
■ sustantivo masculino
poem ( gen set to music)
canto sustantivo masculino
1 (Mús) (acción, arte) singing;
( canción) chant
2 ( de pájaro) song;
( del gallo) crowing
3 (Lit) ( canción) hymn
4 (borde, filo) edge;
5 (Geol) tb
( guijarro) pebble
cantar 1 verbo transitivo & verbo intransitivo
1 Mús to sing: me gusta cantar, I like singing
2 familiar (tener mal olor) to stink
3 (llamar la atención) to attract attention
4 familiar (saltar a la vista, ser evidente) to be clear
5 argot (confesar) to sing, spill the beans
♦ Locuciones: cantarle a alguien las cuarenta, to give sb a good telling off
en menos que canta un gallo, in a flash
cantar 2 sustantivo masculino
1 song, chant
2 Lit poem
un cantar de gesta, an epic poem
♦ Locuciones: familiar ser algo otro cantar, to be a totally different thing
canto 1 sustantivo masculino
1 (modo de cantar, arte) singing: su canto nos cautivó, we were captivated by his singing
2 (canción) chant, song: es un experto en cantos populares, he's a renowned folk singer
canto 2 sustantivo masculino (borde) edge: le dio un golpe con el canto de la mano, she give him a blow with the edge of her hand
♦ Locuciones: de canto, on its side
canto de un duro, close shave: faltó el canto de un duro para que se estrellase, he nearly crashed
canto 3 sustantivo masculino (guijarro) pebble, stone
canto rodado, (grande) boulder
(pequeño) pebble
♦ Locuciones: familiar darse con un canto en los dientes, to think oneself lucky
' canto' also found in these entries:
Spanish:
cal
- cancionero
- gregoriana
- gregoriano
- rodada
- rodado
- dote
- guerrero
- porra
- sólo
English:
boulder
- cockcrow
- crow
- dammit
- edge
- Gregorian
- singing
- song
- teach
* * *canto1 nm1. [acción, arte] singing;estudia canto she studies singingcanto gregoriano Gregorian chant;canto llano plainchant, plainsong2. [canción] songcanto fúnebre funeral chant;canto guerrero war song;Fig canto de sirena wheedling3. [de ave] songFig canto de(l) cisne swan song; Fig canto del gallo daybreak; Figal canto del gallo at daybreak4. [exaltación, alabanza] hymn;su discurso fue un canto a la violencia his speech was a paean to violence♦ nm1. [lado, borde] edge;[de cuchillo] blunt edge; [de libro] front edge;de canto edgeways, edgewise;Fampor el canto de un duro by a hair's breadth;faltó el canto de un duro para que tuviera un accidente he missed having an accident by a hair's breadth2. [guijarro] pebble;Famdarse con un canto en los dientes to count oneself lucky, to be happy with what one has gotcanto rodado pebble♦ al canto loc advfor sure;cada vez que viene, (hay) pelea al canto every time she comes, you can be sure there'll be a fight;tenemos tormenta al canto we're definitely in for a storm* * *1 m1 singing2 de pájaro song2 m1 edge;de canto on its side (pl on their sides);por el canto de un duro fig fam by the skin of one’s teeth fam2 ( roca) stone;darse con un canto en los dientes count o.s. lucky* * *canto nm1) : singing2) : chantcanto gregoriano: Gregorian chant3) : song (of a bird)4) : edge, endde canto: on end, sideways5)canto rodado : boulder* * *canto n1. (en general) singing2. (canción) song3. (borde) edge4. (piedra) stone / pebblede canto sideways / on its side -
18 ad
ad, prep. with acc. (from the fourth century after Christ written also at; Etrusc. suf. -a; Osc. az; Umbr. and Old Lat. ar, as [p. 27] in Eug. Tab., in S. C. de Bacch., as arveho for adveho; arfuerunt, arfuisse, for adfuerunt, etc.; arbiter for adbiter; so, ar me advenias, Plant. Truc. 2, 2, 17; cf. Prisc. 559 P.; Vel. Long. 2232 P.; Fabretti, Glos. Ital. col. 5) [cf. Sanscr. adhi; Goth. and Eng. at; Celt. pref. ar, as armor, i.e. ad mare; Rom. a].I.As antith. to ab (as in to ex), in a progressive order of relation, ad denotes, first, the direction toward an object; then the reaching of or attaining to it; and finally, the being at or near it.A.In space.1.Direction toward, to, toward, and first,a.Horizontally:b.fugere ad puppim colles campique videntur,
the hills and fields appear to fly toward the ship, Lucr. 4, 390: meridie umbrae cadunt ad septentrionem, ortu vero ad occasum, to or toward the north and west, Plin. 2, 13, and so often of the geog. position of a place in reference to the points of compass, with the verbs jacere, vergere, spectare, etc.:Asia jacet ad meridiem et austrum, Europa ad septentriones et aquiionem,
Varr. L. L. 5, § 31 Mull.;and in Plin. very freq.: Creta ad austrum... ad septentrionem versa, 4, 20: ad Atticam vergente, 4, 21 al.—Also trop.: animus alius ad alia vitia propensior,
Cic. Tusc. 4, 37, 81.—In a direction upwards (esp. in the poets, very freq.): manusque sursum ad caelum sustulit, Naev. ap. Non. 116, 30 (B. Pun. p. 13, ed. Vahl.): manus ad caeli templa tendebam lacrimans, Enn. ap. Cic. Div. 1, 20, 40 (Ann. v. 50 ed. Vahl.); cf.:c.duplices tendens ad sidera palmas,
Verg. A. 1, 93: molem ex profundo saxeam ad caelum vomit, Att. ap. Prisc. 1325 P.: clamor ad caelum volvendus, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 104 Mull. (Ann. v. 520 ed. Vahl.) (cf. with this: tollitur in caelum clamor, Enn. ap. Macr. S. 6, 1, or Ann. v. 422):ad caelumque ferat flammai fulgura rursum, of Aetna,
Lucr. 1, 725; cf. id. 2, 191; 2, 325: sidera sola micant;ad quae sua bracchia tendens, etc.,
Ov. M. 7, 188:altitudo pertingit ad caelum,
Vulg. Dan. 4, 17.—Also in the direction downwards (for the usu. in):2.tardiore semper ad terras omnium quae geruntur in caelo effectu cadente quam visu,
Plin. 2, 97, 99, § 216.The point or goal at which any thing arrives.a.Without reference to the space traversed in passing, to, toward (the most common use of this prep.): cum stupro redire ad suos popularis, Naev. ap. Fest. p. 317 Mull. (B. Pun. p. 14 ed. Vahl.):(α).ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos videatur potius quam ad inferos pervenisse,
Cic. Lael. 3, 12: ad terras decidat aether, Lucan. 2, 58. —Hence,With verbs which designate going, coming, moving, bearing, bringing near, adapting, taking, receiving, calling, exciting, admonishing, etc., when the verb is compounded with ad the prep. is not always repeated, but the constr. with the dat. or acc. employed; cf. Rudd. II. pp. 154, 175 n. (In the ante-class. per., and even in Cic., ad is generally repeated with most verbs, as, ad eos accedit, Cic. Sex. Rosc. 8:(β).ad Sullam adire,
id. ib. 25:ad se adferre,
id. Verr. 4, 50:reticulum ad naris sibi admovebat,
id. ib. 5, 27:ad laborem adhortantur,
id. de Sen. 14:T. Vectium ad se arcessit,
id. Verr. 5, 114; but the poets of the Aug. per., and the historians, esp. Tac., prefer the dative; also, when the compound verb contains merely the idea of approach, the constr. with ad and the acc. is employed; but when it designates increase, that with the dat. is more usual: accedit ad urbem, he approaches the city; but, accedit provinciae, it is added to the province.)—Ad me, te, se, for domum meam, tuam, suam (in Plaut. and Ter. very freq.):(γ).oratus sum venire ad te huc,
Plaut. Mil. 5, 1, 12: spectatores plaudite atque ite ad vos comissatum, id. Stich. fin.:eamus ad me,
Ter. Eun. 3, 5, 64:ancillas traduce huc ad vos,
id. Heaut. 4, 4, 22:transeundumst tibi ad Menedemum,
id. 4, 4, 17: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:te oro, ut ad me Vibonem statim venias,
Cic. Att. 3, 3; 16, 10 al.—Ad, with the name of a deity in the gen., is elliptical for ad templum or aedem (cf.:(δ).Thespiadas, quae ad aedem Felicitatis sunt,
Cic. Verr. 4, 4; id. Phil. 2, 35:in aedem Veneris,
Plaut. Poen. 1, 2, 120;in aedem Concordiae,
Cic. Cat. 3, 9, 21;2, 6, 12): ad Dianae,
to the temple of, Ter. Ad. 4, 2, 43:ad Opis,
Cic. Att. 8, 1, 14:ad Castoris,
id. Quint. 17:ad Juturnae,
id. Clu. 101:ad Vestae,
Hor. S. 1, 9, 35 al.: cf. Rudd. II. p. 41, n. 4, and p. 334.—With verbs which denote a giving, sending, informing, submitting, etc., it is used for the simple dat. (Rudd. II. p. 175): litteras dare ad aliquem, to send or write one a letter; and: litteras dare alicui, to give a letter to one; hence Cic. never says, like Caesar and Sall., alicui scribere, which strictly means, to write for one (as a receipt, etc.), but always mittere, scribere, perscribere ad aliquem:(ε).postea ad pistores dabo,
Plaut. As. 3, 3, 119:praecipe quae ad patrem vis nuntiari,
id. Capt. 2, 2, 109:in servitutem pauperem ad divitem dare,
Ter. Ph. 4, 3, 48:nam ad me Publ. Valerius scripsit,
Cic. Fam. 14, 2 med.:de meis rebus ad Lollium perscripsi,
id. ib. 5, 3:velim domum ad te scribas, ut mihi tui libri pateant,
id. Att. 4, 14; cf. id. ib. 4, 16:ad primam (sc. epistulam) tibi hoc scribo,
in answer to your first, id. ib. 3, 15, 2:ad Q. Fulvium Cons. Hirpini et Lucani dediderunt sese,
Liv. 27, 15, 1; cf. id. 28, 22, 5.—Hence the phrase: mittere or scribere librum ad aliquem, to dedicate a book to one (Greek, prosphônein):has res ad te scriptas, Luci, misimus, Aeli,
Lucil. Sat. 1, ap. Auct. Her. 4, 12:quae institueram, ad te mittam,
Cic. Q. Fr. 3, 5: ego interea admonitu tuo perfeci sane argutulos libros ad Varronem;and soon after: mihi explices velim, maneasne in sententia, ut mittam ad eum quae scripsi,
Cic. Att. 13, 18; cf. ib. 16; Plin. 1, 19.—So in titles of books: M. Tullii Ciceronis ad Marcum Brutum Orator; M. T. Cic. ad Q. Fratrem Dialogi tres de Oratore, etc.—In the titles of odes and epigrams ad aliquem signifies to, addressed to. —With names of towns after verbs of motion, ad is used in answer to the question Whither? instead of the simple acc.; but commonly with this difference, that ad denotes to the vicinity of, the neighborhood of:(ζ).miles ad Capuam profectus sum, quintoque anno post ad Tarentum,
Cic. de Sen. 4, 10; id. Fam. 3, 81:ad Veios,
Liv. 5, 19; 14, 18; cf. Caes. B. G. 1, 7; id. B. C. 3, 40 al.—Ad is regularly used when the proper name has an appellative in apposition to it:ad Cirtam oppidum iter constituunt,
Sall. J. 81, 2; so Curt. 3, 1, 22; 4, 9, 9;or when it is joined with usque,
Cic. Verr. 2, 1, 34, § 87; id. Deiot, 7, 19.— (When an adjective is added, the simple acc. is used poet., as well as with ad:magnum iter ad doctas proficisci cogor Athenas,
Prop. 3, 21, 1; the simple acc., Ov. H. 2, 83: doctas jam nunc eat, inquit, Athenas).—With verbs which imply a hostile movement toward, or protection in respect to any thing, against = adversus:(η).nonne ad senem aliquam fabricam fingit?
Ter. Heaut. 3, 2, 34:Lernaeas pugnet ad hydras,
Prop. 3, 19, 9: neque quo pacto fallam, nec quem dolum ad eum aut machinam commoliar, old poet in Cic. N. D. 3, 29, 73:Belgarum copias ad se venire vidit,
Caes. B. G. 2, 5; 7, 70:ipse ad hostem vehitur,
Nep. Dat. 4, 5; id. Dion. 5, 4: Romulus ad regem impetus facit (a phrase in which in is commonly found), Liv. 1, 5, 7, and 44, 3, 10:aliquem ad hostem ducere,
Tac. A. 2, 52:clipeos ad tela protecti obiciunt,
Verg. A. 2, 443:munio me ad haec tempora,
Cic. Fam. 9, 18:ad hos omnes casus provisa erant praesidia,
Caes. B. G. 7, 65; 7, 41;so with nouns: medicamentum ad aquam intercutem,
Cic. Off. 3, 24:remedium ad tertianam,
Petr. Sat. 18:munimen ad imbris,
Verg. G. 2, 352:farina cum melle ad tussim siccam efficasissima est,
Plin. 20, 22, 89, § 243:ad muliebre ingenium efficaces preces,
Liv. 1, 9; 1, 19 (in these two passages ad may have the force of apud, Hand).—The repetition of ad to denote the direction to a place and to a person present in it is rare:b.nunc tu abi ad forum ad herum,
Plaut. As. 2, 2, 100; cf.:vocatis classico ad concilium militibus ad tribunos,
Liv. 5 47.—(The distinction between ad and in is given by Diom. 409 P., thus: in forum ire est in ipsum forum intrare; ad forum autem ire, in locum foro proximum; ut in tribunal et ad tribunal venire non unum est; quia ad tribunal venit litigator, in tribunal vero praetor aut judex; cf. also Sen. Ep. 73, 14, deus ad homines venit, immo, quod propius est, in homines venit.)—The terminus, with ref. to the space traversed, to, even to, with or without usque, Quint. 10, 7, 16: ingurgitavit usque ad imum gutturem, Naev. ap. Non. 207, 20 (Rib. Com. Rel. p. 30): dictator pervehitur usque ad oppidum, Naev. ap. Varr. L. L. 5, § 153 Mull. (B. Pun. p. 16 ed. Vahl.):3.via pejor ad usque Baii moenia,
Hor. S. 1, 5, 96; 1, 1, 97:rigidum permanat frigus ad ossa,
Lucr. 1, 355; 1, 969:cum sudor ad imos Manaret talos,
Hor. S. 1, 9, 10:ut quantum posset, agmen ad mare extenderet,
Curt. 3, 9, 10:laeva pars ad pectus est nuda,
id. 6, 5, 27 al. —Hence the Plinian expression, petere aliquid (usque) ad aliquem, to seek something everywhere, even with one:ut ad Aethiopas usque peteretur,
Plin. 36, 6, 9, § 51 (where Jan now reads ab Aethiopia); so,vestis ad Seras peti,
id. 12, 1, 1.— Trop.:si quid poscam, usque ad ravim poscam,
Plaut. Aul. 2, 5, 10:deverberasse usque ad necem,
Ter. Phorm. 2, 2, 13;without usque: hic ad incitas redactus,
Plaut. Trin. 2, 4, 136; 4, 2, 52; id. Poen. 4, 2, 85; illud ad incitas cum redit atque internecionem, Lucil. ap. Non. 123, 20:virgis ad necem caedi,
Cic. Verr. 2, 3, 29, § 70; so Hor. S. 1, 2, 42; Liv. 24, 38, 9; Tac. A. 11, 37; Suet. Ner. 26; id. Dom. 8 al.Nearness or proximity in gen. = apud, near to, by, at, close by (in anteclass. per. very freq.; not rare later, esp. in the historians): pendent peniculamenta unum ad quemque pedum, trains are suspended at each foot, Enn. ap. Non. 149, 33 (Ann. v. 363 ed. Vahl.):B.ut in servitute hic ad suum maneat patrem,
Plaut. Capt. prol. 49; cf. id. ib. 2, 3, 98;3, 5, 41: sol quasi flagitator astat usque ad ostium,
stands like a creditor continually at the door, id. Most. 3, 2, 81 (cf. with same force, Att. ap. Non. 522, 25;apud ipsum astas): ad foris adsistere,
Cic. Verr. 1, 66; id. Arch. 24:astiterunt ad januam,
Vulg. Act. 10, 17:non adest ad exercitum,
Plaut. Am. 1, 3, 6; cf. ib. prol. 133:aderant ad spectaculum istud,
Vulg. Luc. 23, 48: has (testas) e fenestris in caput Deiciunt, qui prope ad ostium adspiraverunt, Lucil. ap. Non. 288, 31:et nec opinanti Mors ad caput adstitit,
Lucr. 3, 959:quod Romanis ad manum domi supplementum esset,
at hand, Liv. 9, 19, 6:haec arma habere ad manum,
Quint. 12, 5, 1:dominum esse ad villam,
Cic. Sull. 20; so id. Verr. 2, 21:errantem ad flumina,
Verg. E. 6, 64; Tib. 1, 10, 38; Plin. 7, 2, § 12; Vitr. 7, 14; 7, 12; and ellipt. (cf. supra, 2. g):pecunia utinam ad Opis maneret!
Cic. Phil. 1, 17.—Even of persons:qui primum pilum ad Caesarem duxerat (for apud),
Caes. B. G. 6, 38; so id. ib. 1, 31; 3, 9; 5, 53; 7, 5; id. B. C. 3, 60:ad inferos poenas parricidii luent,
among, Cic. Phil. 14, 13:neque segnius ad hostes bellum apparatur,
Liv. 7, 7, 4: pugna ad Trebiam, ad Trasimenum, ad Cannas, etc., for which Liv. also uses the gen.:si Trasimeni quam Trebiae, si Cannarum quam Trasimeni pugna nobilior esset, 23, 43, 4.—Sometimes used to form the name of a place, although written separately, e. g. ad Murcim,
Varr. L. L. 5, § 154:villa ad Gallinas, a villa on the Flaminian Way,
Plin. 15, 30, 40, § 37: ad urbem esse (of generals), to remain outside the city (Rome) until permission was given for a triumph:“Esse ad urbem dicebantur, qui cum potestate provinciali aut nuper e provincia revertissent, aut nondum in provinciam profecti essent... solebant autem, qui ob res in provincia gestas triumphum peterent, extra urbem exspectare, donec, lege lata, triumphantes urbem introire possent,”
Manut. ad Cic. Fam. 3, 8.—So sometimes with names of towns and verbs of rest:pons, qui erat ad Genavam,
Caes. B. G. 1, 7:ad Tibur mortem patri minatus est,
Cic. Phil. 6, 4, 10:conchas ad Caietam legunt,
id. Or. 2, 6:ad forum esse,
to be at the market, Plaut. Ps. 4, 7, 136; id. Most. 3, 2, 158; cf. Ter. Ph. 4, 2, 8; id. And. 1, 5, 19.—Hence, adverb., ad dextram (sc. manum, partem), ad laevam, ad sinistram, to the right, to the left, or on the right, on the left:ad dextram,
Att. Rib. Trag. Rel. p. 225; Plaut. Poen. 3, 4, 1; Ter. Ad. 4, 2, 44; Cic. Univ. 13; Caes. B. C. 1, 69:ad laevam,
Enn. Rib. Trag. Rel. p. 51; Att. ib. p. 217: ad sinistram, Ter. [p. 28] Ad. 4, 2, 43 al.:ad dextram... ad laevam,
Liv. 40, 6;and with an ordinal number: cum plebes ad tertium milliarium consedisset,
at the third milestone, Cic. Brut. 14, 54, esp. freq. with lapis:sepultus ad quintum lapidem,
Nep. Att. 22, 4; so Liv. 3, 69 al.; Tac. H. 3, 18; 4, 60 (with apud, Ann. 1, 45; 3, 45; 15, 60) al.; cf. Rudd. II. p. 287.In time, analogous to the relations given in A.1.Direction toward, i. e. approach to a definite point of time, about, toward:2.domum reductus ad vesperum,
toward evening, Cic. Lael. 3, 12:cum ad hiemem me ex Cilicia recepissem,
toward winter, id. Fam. 3, 7.—The limit or boundary to which a space of time extends, with and without usque, till, until, to, even to, up to:3.ego ad illud frugi usque et probus fui,
Plaut. Most. 1, 2, 53:philosophia jacuit usque ad hanc aetatem,
Cic. Tusc. 1, 3, 5; id. de Sen. 14:quid si hic manebo potius ad meridiem,
Plaut. Most. 3, 1, 55; so id. Men. 5, 7, 33; id. Ps. 1, 5, 116; id. As. 2, 1, 5:ad multam noctem,
Cic. de Sen. 14:Sophocles ad summam senectutem tragoedias fecit,
id. ib. 2; cf. id. Rep. 1, 1:Alexandream se proficisci velle dixit (Aratus) remque integram ad reditum suum jussit esse,
id. Off. 2, 23, 82:bestiae ex se natos amant ad quoddam tempus,
id. Lael. 8; so id. de Sen. 6; id. Somn. Sc. 1 al. —And with ab or ab-usque, to desig. the whole period of time passed away:ab hora octava ad vesperum secreto collocuti sumus,
Cic. Att. 7, 8:usque ab aurora ad hoc diei,
Plaut. Poen. 1, 2, 8.—Coincidence with a point of time, at, on, in, by:C.praesto fuit ad horam destinatam,
at the appointed hour, Cic. Tusc. 5, 22:admonuit ut pecuniam ad diem solverent,
on the day of payment, id. Att. 16, 16 A:nostra ad diem dictam fient,
id. Fam. 16, 10, 4; cf. id. Verr. 2, 2, 5: ad lucem denique arte et graviter dormitare coepisse, at (not toward) daybreak, id. Div. 1, 28, 59; so id. Att. 1, 3, 2; 1, 4, 3; id. Fin. 2, 31, 103; id. Brut. 97, 313:ad id tempus,
Caes. B. C. 1, 24; Sall. J. 70, 5; Tac. A. 15, 60; Suet. Aug. 87; Domit. 17, 21 al.The relations of number.1.An approximation to a sum designated, near, near to, almost, about, toward (cf. Gr. epi, pros with acc. and the Fr. pres de, a peu pres, presque) = circiter (Hand, Turs. I. p. 102):2.ad quadraginta eam posse emi minas,
Plaut. Ep. 2, 2, 111:nummorum Philippum ad tria milia,
id. Trin. 1, 2, 115; sometimes with quasi added:quasi ad quadraginta minas,
as it were about, id. Most. 3, 1, 95; so Ter. Heaut. 1, 1, 93:sane frequentes fuimus omnino ad ducentos,
Cic. Q. Fr. 2, 1:cum annos ad quadraginta natus esset,
id. Clu. 40, 110:ad hominum milia decem,
Caes. B. G. 1, 4:oppida numero ad duodecim, vicos ad quadringentos,
id. ib. 1, 5.—In the histt. and post-Aug. authors ad is added adverbially in this sense (contrary to Gr. usage, by which amphi, peri, and eis with numerals retain their power as prepositions): ad binum milium numero utrinque sauciis factis, Sisenn. ap. Non. 80, 4:occisis ad hominum milibus quattuor,
Caes. B. G. 2, 33:ad duorum milium numero ceciderunt,
id. B. C. 3, 53:ad duo milia et trecenti occisi,
Liv. 10, 17, 8; so id. 27, 12, 16; Suet. Caes. 20; cf. Rudd. II. p. 334.—The terminus, the limit, to, unto, even to, a designated number (rare):D.ranam luridam conicere in aquam usque quo ad tertiam partem decoxeris,
Varr. R. R. 1, 2, 26; cf. App. Herb. 41:aedem Junonis ad partem dimidiam detegit,
even to the half, Liv. 42, 3, 2:miles (viaticum) ad assem perdiderat,
to a farthing, to the last farthing, Hor. Ep. 2, 2, 27; Plin. Ep. 1, 15:quid ad denarium solveretur,
Cic. Quint. 4.—The phrase omnes ad unum or ad unum omnes, or simply ad unum, means lit. all to one, i. e. all together, all without exception; Gr. hoi kath hena pantes (therefore the gender of unum is changed according to that of omnes): praetor omnes extra castra, ut stercus, foras ejecit ad unum, Lucil. ap. Non. 394, 22:de amicitia omnes ad unum idem sentiunt,
Cic. Lael. 23:ad unum omnes cum ipso duce occisi sunt,
Curt. 4, 1, 22 al.:naves Rhodias afflixit ita, ut ad unam omnes constratae eliderentur,
Caes. B. C. 3, 27; onerariae omnes ad unam a nobis sunt exceptae, Cic. Fam. 12, 14 (cf. in Gr. hoi kath hena; in Hebr., Exod. 14, 28).— Ad unum without omnes:ego eam sententiam dixi, cui sunt assensi ad unum,
Cic. Fam. 10, 16:Juppiter omnipotens si nondum exosus ad unum Trojanos,
Verg. A. 5, 687.In the manifold relations of one object to another.1.That in respect of or in regard to which a thing avails, happens, or is true or important, with regard to, in respect of, in relation to, as to, to, in.a.With verbs:b.ad omnia alia aetate sapimus rectius,
in respect to all other things we grow wiser by age, Ter. Ad. 5, 3, 45:numquam ita quisquam bene ad vitam fuat,
id. ib. 5, 4, 1:nil ibi libatum de toto corpore (mortui) cernas ad speciem, nil ad pondus,
that nothing is lost in form or weight, Lucr. 3, 214; cf. id. 5, 570; Cic. Verr. 2, 1, 21, § 58; id. Mur. 13, 29: illi regi Cyro subest, ad immutandi animi licentiam, crudelissimus ille Phalaris, in that Cyrus, in regard to the liberty of changing his disposition (i. e. not in reality, but inasmuch as he is at liberty to lay aside his good character, and assume that of a tyrant), there is concealed another cruel Phalaris, Cic. Rep. 1, 28:nil est ad nos,
is nothing to us, concerns us not, Lucr. 3, 830; 3, 845:nil ad me attinet,
Ter. Ad. 1, 2, 54:nihil ad rem pertinet,
Cic. Caecin. 58;and in the same sense elliptically: nihil ad Epicurum,
id. Fin. 1, 2, 5; id. Pis. 68:Quid ad praetorem?
id. Verr. 1, 116 (this usage is not to be confounded with that under 4.).—With adjectives:c.ad has res perspicax,
Ter. Heaut. 2, 3, 129:virum ad cetera egregium,
Liv. 37, 7, 15:auxiliaribus ad pugnam non multum Crassus confidebat,
Caes. B. G. 3, 25:ejus frater aliquantum ad rem est avidior,
Ter. Eun. 1, 2, 51; cf. id. And. 1, 2, 21; id. Heaut. 2, 3, 129:ut sit potior, qui prior ad dandum est,
id. Phorm. 3, 2, 48:difficilis (res) ad credendum,
Lucr. 2, 1027:ad rationem sollertiamque praestantior,
Cic. N. D. 2, 62; so id. Leg. 2, 13, 33; id. Fin. 2, 20, 63; id. Rosc. Am. 30, 85; id. Font. 15; id. Cat. 1, 5, 12; id. de Or. 1, 25, 113; 1, 32, 146; 2, 49, 200; id. Fam. 3, 1, 1; Liv. 9, 16, 13; Tac. A. 12, 54 al.—With nouns:d.prius quam tuum, ut sese habeat, animum ad nuptias perspexerit,
before he knew your feeling in regard to the marriage, Ter. And. 2, 3, 4 (cf. Gr. hopôs echei tis pros ti):mentis ad omnia caecitas,
Cic. Tusc. 3, 5, 11:magna vis est fortunae in utramque partem vel ad secundas res vel ad adversas,
id. Off. 2, 6; so id. Par. 1:ad cetera paene gemelli,
Hor. Ep. 1, 10, 3.—So with acc. of gerund instead of the gen. from the same vb.:facultas ad scribendum, instead of scribendi,
Cic. Font. 6;facultas ad agendum,
id. de Imp. Pomp. 1, 2: cf. Rudd. II. p. 245.—In gramm.: nomina ad aliquid dicta, nouns used in relation to something, i. e. which derive their significance from their relation to another object: quae non possunt intellegi sola, ut pater, mater;2.jungunt enim sibi et illa propter quae intelleguntur,
Charis. 129 P.; cf. Prisc. 580 ib.—With words denoting measure, weight, manner, model, rule, etc., both prop. and fig., according to, agreeably to, after (Gr. kata, pros):3.columnas ad perpendiculum exigere,
Cic. Mur. 77:taleis ferreis ad certum pondus examinatis,
Caes. B. G. 5, 12: facta sunt ad certam formam. Lucr. 2, 379:ad amussim non est numerus,
Varr. 2, 1, 26:ad imaginem facere,
Vulg. Gen. 1, 26:ad cursus lunae describit annum,
Liv. 1, 19:omnia ad diem facta sunt,
Caes. B. G. 2, 5:Id ad similitudinem panis efficiebant,
id. B. C. 3, 48; Vulg. Gen. 1, 26; id. Jac. 3, 9:ad aequos flexus,
at equal angles, Lucr. 4, 323: quasi ad tornum levantur, to or by the lathe, id. 4, 361:turres ad altitudiem valli,
Caes. B. G. 5, 42; Liv. 39, 6:ad eandem crassitudinem structi,
id. 44, 11:ad speciem cancellorum scenicorum,
with the appearance of, like, Varr. R. R. 3, 5, 8:stagnum maris instar, circumseptum aedificiis ad urbium speciem,
Suet. Ner. 31:lascivum pecus ludens ad cantum,
Liv. Andron. Rib. Trag. Rel. p. 1:canere ad tibiam,
Cic. Tusc. 4, 2: canere ad tibicinem, id. ib. 1, 2 (cf.:in numerum ludere,
Verg. E. 6, 28; id. G. 4, 175):quod ad Aristophanis lucernam lucubravi,
Varr. L. L. 5, § 9 Mull.: carmen castigare ad unguem, to perfection (v. unguis), Hor. A. P. 294:ad unguem factus homo,
a perfect gentleman, id. S. 1, 5, 32 (cf. id. ib. 2, 7, 86):ad istorum normam sapientes,
Cic. Lael. 5, 18; id. Mur. 3:Cyrus non ad historiae fidem scriptus, sed ad effigiem justi imperii,
id. Q. Fr. 1, 1, 8:exercemur in venando ad similitudinem bellicae disciplinae,
id. N. D. 2, 64, 161: so,ad simulacrum,
Liv. 40, 6:ad Punica ingenia,
id. 21, 22:ad L. Crassi eloquentiam,
Cic. Var. Fragm. 8:omnia fient ad verum,
Juv. 6, 324:quid aut ad naturam aut contra sit,
Cic. Fin. 1, 9, 30:ad hunc modum institutus est,
id. Tusc. 2, 3; Caes. B. G. 2, 31; 3, 13:ad eundem istunc modum,
Ter. Ad. 3, 3, 70:quem ad modum, q. v.: ad istam faciem est morbus, qui me macerat,
of that kind, Plaut. Cist. 1, 1, 73; id. Merc. 2, 3, 90; cf.91: cujus ad arbitrium copia materiai cogitur,
Lucr. 2, 281:ad eorum arbitrium et nutum totos se fingunt,
to their will and pleasure, Cic. Or. 8, 24; id. Quint. 71:ad P. Lentuli auctoritatem Roma contendit,
id. Rab. Post. 21:aliae sunt legati partes, aliae imperatoris: alter omnia agere ad praescriptum, alter libere ad summam rerum consulere debet,
Caes. B. C. 3, 51:rebus ad voluntatem nostram fluentibus,
Cic. Off. 1, 26:rem ad illorum libidinem judicarunt,
id. Font. 36:ad vulgi opinionem,
id. Off. 3, 21.—So in later Lat. with instar:ad instar castrorum,
Just. 36, 3, 2:scoparum,
App. M. 9, p. 232:speculi,
id. ib. 2, p. 118: ad hoc instar mundi, id. de Mundo, p. 72.—Sometimes, but very rarely, ad is used absol. in this sense (so also very rarely kata with acc., Xen. Hell. 2, 3; Luc. Dial. Deor. 8): convertier ad nos, as we (are turned), Lucr. 4, 317:ad navis feratur,
like ships, id. 4, 897 Munro. —With noun:ad specus angustiac vallium,
like caves, Caes. B. C. 3, 49.—Hence,With an object which is the cause or reason, in conformity to which, from which, or for which, any thing is or is done.a.The moving cause, according to, at, on, in consequence of:b.cetera pars animae paret et ad numen mentis momenque movetur,
Lucr. 3, 144:ad horum preces in Boeotiam duxit,
on their entreaty, Liv. 42, 67, 12: ad ea Caesar veniam ipsique et conjugi et fratribus tribuit, in consequence of or upon this, he, etc., Tac. Ann. 12, 37.—The final cause, or the object, end, or aim, for the attainment of which any thing,(α).is done,(β).is designed, or,(γ). (α).Seque ad ludos jam inde abhinc exerceant, Pac. ap. Charis. p. 175 P. (Rib. Trag. Rel. p. 80):(β).venimus coctum ad nuptias,
in order to cook for the wedding, Plaut. Aul. 3, 2, 15:omnis ad perniciem instructa domus,
id. Bacch. 3, 1, 6; cf. Ter. Heaut. 3, 1, 41; Liv. 1, 54:cum fingis falsas causas ad discordiam,
in order to produce dissension, Ter. Hec. 4, 4, 71:quantam fenestram ad nequitiam patefeceris,
id. Heaut. 3, 1, 72:utrum ille, qui postulat legatum ad tantum bellum, quem velit, idoneus non est, qui impetret, cum ceteri ad expilandos socios diripiendasque provincias, quos voluerunt, legatos eduxerint,
Cic. de Imp. Pomp. 19, 57:ego vitam quoad putabo tua interesse, aut ad spem servandam esse, retinebo,
for hope, id. Q. Fr. 1, 4; id. Fam. 5, 17:haec juventutem, ubi familiares opes defecerant, ad facinora incendebant,
Sall. C. 13, 4:ad speciem atque ad usurpationem vetustatis,
Cic. Agr. 2, 12, 31; Suet. Caes. 67:paucis ad speciem tabernaculis relictis,
for appearance, Caes. B. C. 2, 35; so id. ib. 2, 41; id. B. G. 1, 51.—Aut equos alere aut canes ad venandum. Ter. And. 1, 1, 30:(γ).ingenio egregie ad miseriam natus sum,
id. Heaut. 3, 1, 11;(in the same sense: in rem,
Hor. C. 1, 27, 1, and the dat., Ter. Ad. 4, 2, 6):ad cursum equum, ad arandum bovem, ad indagandum canem,
Cic. Fin. 2, 13, 40:ad frena leones,
Verg. A. 10, 253:delecto ad naves milite,
marines, Liv. 22, 19 Weissenb.:servos ad remum,
rowers, id. 34, 6; and:servos ad militiam emendos,
id. 22, 61, 2:comparasti ad lecticam homines,
Cat. 10, 16:Lygdamus ad cyathos,
Prop. 4, 8, 37; cf.:puer ad cyathum statuetur,
Hor. C. 1, 29, 8.—Quae oportet Signa esse [p. 29] ad salutem, omnia huic osse video, everything indicative of prosperity I see in him, Ter. And. 3, 2, 2:4.haec sunt ad virtutem omnia,
id. Heaut. 1, 2, 33:causa ad objurgandum,
id. And. 1, 1, 123:argumentum ad scribendum,
Cic. Att. 9, 7 (in both examples instead of the gen. of gerund., cf. Rudd. II. p. 245):vinum murteum est ad alvum crudam,
Cato R. R. 125:nulla res tantum ad dicendum proficit, quantum scriptio,
Cic. Brut. 24:reliquis rebus, quae sunt ad incendia,
Caes. B. C. 3, 101 al. —So with the adjectives idoneus, utilis, aptus, instead of the dat.:homines ad hanc rem idoneos,
Plaut. Poen. 3, 2, 6:calcei habiles et apti ad pedem,
Cic. de Or. 1, 54, 231:orator aptus tamen ad dicendum,
id. Tusc. 1, 3, 5:sus est ad vescendum hominibus apta,
id. N. D. 2, 64, 160:homo ad nullam rem utilis,
id. Off. 3, 6:ad segetes ingeniosus ager,
Ov. F. 4, 684.—(Upon the connection of ad with the gerund. v. Zumpt, § 666; Rudd. II. p. 261.)—Comparison (since that with which a thing is compared is considered as an object to which the thing compared is brought near for the sake of comparison), to, compared to or with, in comparison with:E.ad sapientiam hujus ille (Thales) nimius nugator fuit,
Plaut. Capt. 2, 2, 25; id. Trin. 3, 2, 100:ne comparandus hic quidem ad illum'st,
Ter. Eun. 4, 4, 14; 2, 3, 69:terra ad universi caeli complexum,
compared with the whole extent of the heavens, Cic. Tusc. 1, 17, 40:homini non ad cetera Punica ingenia callido,
Liv. 22, 22, 15:at nihil ad nostram hanc,
nothing in comparison with, Ter. Eun. 2, 3, 70; so Cic. Deiot. 8, 24; and id. de Or. 2, 6, 25.Adverbial phrases with ad.1.Ad omnia, withal, to crown all:2.ingentem vim peditum equitumque venire: ex India elephantos: ad omnia tantum advehi auri, etc.,
Liv. 35, 32, 4.—Ad hoc and ad haec (in the historians, esp. from the time of Livy, and in authors after the Aug. per.), = praeterea, insuper, moreover, besides, in addition, epi toutois:3.nam quicumque impudicus, adulter, ganeo, etc.: praeterea omnes undique parricidae, etc.: ad hoc, quos manus atque lingua perjurio aut sanguine civili alebat: postremo omnes, quos, etc.,
Sall. C. 14, 2 and 3:his opinionibus inflato animo, ad hoc vitio quoque ingenii vehemens,
Liv. 6, 11, 6; 42, 1, 1; Tac. H. 1, 6; Suet. Aug. 22 al.—Ad id quod, beside that (very rare):4.ad id quod sua sponte satis conlectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
Liv. 3, 62, 1; so 44, 37, 12.—Ad tempus.a.At a definite, fixed time, Cic. Att. 13, 45; Liv. 38, 25, 3.—b.At a fit, appropriate time, Cic. Verr. 2, 1, 54, § 141; Liv. 1, 7, 13.—c.For some time, for a short time, Cic. Off. 1, 8, 27; id. Lael. 15, 53; Liv. 21, 25, 14.—d.According to circumstances, Cic. Planc. 30, 74; id. Cael. 6, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9.—5.Ad praesens (for the most part only in post-Aug. writers).a.For the moment, for a short time, Cic. Fam. 12, 8; Plin. 8, 22, 34; Tac. A. 4, 21.—b.At present, now, Tac. A. 16, 5; id. H. 1, 44.—So, ad praesentiam, Tac. A. 11, 8.—6.Ad locum, on the spot:7.ut ad locum miles esset paratus,
Liv. 27, 27, 2.—Ad verbum, word for word, literally, Cic. Fin. 1, 2, 4; id. de Or. 1, 34, 157; id. Ac. 2, 44, 135 al.—8.Ad summam.a. b. 9.Ad extremum, ad ultimum, ad postremum.a. (α).Of place, at the extremity, extreme point, top, etc.:(β).missile telum hastili abiegno et cetera tereti, praeterquam ad extremum, unde ferrum exstabat,
Liv. 21, 8, 10.—Of time = telos de, at last, finally:(γ).ibi ad postremum cedit miles,
Plaut. Aul. 3, 5, 52; so id. Poen. 4, 2, 22; Cic. Off. 3, 23, 89; id. Phil. 13, 20, 45; Caes. B. G. 7, 53; Liv. 30, 15, 4 al.— Hence,of order, finally, lastly, = denique: inventa componere; tum ornare oratione; post memoria sepire;b.ad extremum agere cum dignitate,
Cic. de Or. 1, 31, 142.—In Liv., to the last degree, quite: improbus homo, sed non ad extremum perditus, 23, 2, 3; cf.:10.consilii scelerati, sed non ad ultimum dementis,
id. 28, 28, 8.—Quem ad finem? To what limit? How far? Cic. Cat. 1, 1; id. Verr. 5, 75.—11.Quem ad modum, v. sub h. v.► a.Ad (v. ab, ex, in, etc.) is not repeated like some other prepositions with interrog. and relative pronouns, after nouns or demonstrative pronouns:b.traducis cogitationes meas ad voluptates. Quas? corporis credo,
Cic. Tusc. 3, 17, 37 (ubi v. Kuhner).—Ad is sometimes placed after its substantive:c.quam ad,
Ter. Phorm. 3, 2, 39:senatus, quos ad soleret, referendum censuit,
Cic. N. D. 2, 4:ripam ad Araxis,
Tac. Ann. 12, 51;or between subst. and adj.: augendam ad invidiam,
id. ib. 12, 8.—The compound adque for et ad (like exque, eque, and, poet., aque) is denied by Moser, Cic. Rep. 2, 15, p. 248, and he reads instead of ad humanitatem adque mansuetudinem of the MSS., hum. atque mans. But adque, in acc. with later usage, is restored by Hand in App. M. 10, p. 247, adque haec omnia oboediebam for atque; and in Plaut. Capt. 2, 3, 9, utroque vorsum rectum'st ingenium meum, ad se adque illum, is now read, ad te atque ad illum (Fleck., Brix).II.In composition.A.Form. According to the usual orthography, the d of the ad remains unchanged before vowels, and before b, d, h, m, v: adbibo, adduco, adhibeo, admoveo, advenio; it is assimilated to c, f, g, l, n, p, r, s, t: accipio, affigo, aggero, allabor, annumero, appello, arripio, assumo, attineo; before g and s it sometimes disappears: agnosco, aspicio, asto: and before qu it passes into c: acquiro, acquiesco.—But later philologists, supported by old inscriptions and good MSS., have mostly adopted the following forms: ad before j, h, b, d, f, m, n, q, v; ac before c, sometimes, but less well, before q; ag and also ad before g; a before gn, sp, sc, st; ad and also al before l; ad rather than an before n; ap and sometimes ad before p; ad and also ar before r; ad and also as before s; at and sometimes ad before t. In this work the old orthography has commonly been retained for the sake of convenient reference, but the better form in any case is indicated.—B.Signif. In English up often denotes approach, and in many instances will give the force of ad as a prefix both in its local and in its figurative sense.1.Local.a. b.At, by: astare, adesse.—c. d.Up (cf. de- = down, as in deicio, decido): attollo, ascendo, adsurgo.—2.Fig.a.To: adjudico, adsentior.—b.At or on: admiror, adludo.—c.Denoting conformity to, or comparison with: affiguro, adaequo.—d.Denoting addition, increase (cf. ab, de, and ex as prefixes to denote privation): addoceo, adposco.—e.Hence, denoting intensity: adamo, adimpleo, aduro, and perhaps agnosco.—f.Denoting the coming to an act or state, and hence commencement: addubito, addormio, adquiesco, adlubesco, advesperascit. See more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 74-134. -
19 calleo
callĕo, ēre, v. n. and a. [callum].I.Neutr.A.Lit., to be callous, to be thickskinned (rare):B.plagis costae callent,
Plaut. Ps. 1, 2, 4; Caecil. ap. Non. p. 258, 10:callent rure manus,
Auct. Aetn. 260; Plin. 11, 37, 84, § 211.—Trop.* 1.To be hardened, insensible, unfeeling: in illis rebus exercitatus animus callere jam debet atque omnia minoris existimare, Serv. Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 2; cf. callisco.—2.To be practised, to be wise by experience, to be skilful, versed in; in a pun on the literal sense A. supra:II.callum aprugnum callere aeque non sinam,
Plaut. Poen. 3, 2, 2; cf. id. ib. v. 1; so id. Pers. 2, 5, 4:omnes homines ad suum quaestum callent,
id. Truc. 5, 40 (cf. id. ib. 2, 4, 62: callidus ad quaestum); Amm. 15, 2, 4: melius quam viri callent mulieres, Att. ap. Non. p. 257, 31 (Trag. Rel. v. 28 Rib.):satin' astu et fallendo callet?
id. ib. p. 258, 6 (Trag. Rel. v. 475 ib.):quod periti sumus in vitā atque usu callemus magis,
id. ib. 258, 5:si in re navali, cujus esset ignarus, offendisset, eo plus in ea, quorum usu calleret, spei nactus,
Liv. 35, 26, 10:cottidiano usu ejus (negotii) callebant,
Val. Max. 8, 12, 1; Plin. 8, 25, 38, § 91; 9, 29, 46, § 86:augurandi studio Galli praeter caeteros callent,
Just. 24, 4, 3: arte, Ser. ap. Non. p. 258, 2; Sol. 8:bellis callere,
by military experience, Sil. 6, 90 sq.: fidibus, App. Flor. n. 18.—Act., to know by experience or practice, to know, have the knowledge of, understand (freq., esp. in the poets;(β).in Cic. very rare): memini et scio et calleo et commemini,
Plaut. Pers. 2, 1, 8; cf. id. ib. 3, 1, 52; id. Poen. 3, 1, 71:cuncta perdocte callet,
id. Most. 1, 3, 122:alicujus sensum,
Ter. Ad. 4, 1, 17: istaec malitiosa non tam calleo, Afran. ap. Non. p. 482, 10 (Com. Rel. v. 124 Rib.):in colubras callet cantiunculam,
Pompon. ib. 482, 9 (Com. Rel. v. 118 ib.):jura,
Cic. Balb. 14, 32; Gell. 16, 10, 3:urbanas rusticasque res pariter,
Liv. 39, 40, 4:artem,
Tac. A. 13, 3:legitimum sonum digitis callemus et aure,
Hor. A. P. 274 al. —With inf. as object: multaque de rerum mixturā dicere callent, * Lucr. 2, 978; Hor. C. 4, 9, 49; Juv. 4, 142; Pers. 5, 105.—(γ).With acc. and inf.: quem Marcellini consiliarium fuisse callebant, Sisenn. ap. Non. p. 258, 8.—(δ).With rel.-clause:quo pacto id fieri soleat, calleo,
Ter. Heaut. 3, 2, 37.—Hence, callens, entis, P. a., acquainted with, versed in, skilful, expert (very rare):qui sunt vaticinandi callentes,
Plin. 21, 31, 105, § 182:utriusque linguae,
Gell. 17, 5, 3:bellandi,
Amm. 16, 12, 32.— -
20 óleo
m.1 oil painting, oil.2 oil.* * *1 (material) oil; (obra) oil painting2 RELIGIÓN chrism, oil\pintar al óleo to paint in oilspintura al óleo oil paintingsantos óleos holy oils* * *noun m.1) oil2) oil painting* * *SM1) [gen] oilsanto(s) óleo(s) — (Rel) holy oil(s)
2) (Arte) oil painting3) LAm (=bautismo) baptism* * *b) (Relig) holy oil* * *= oil painting, oil paint.Ex. Examines the theme of dancing nudes by the seashore in watercolors and oil paintings by John Marin.Ex. Oils extracted from these dried seeds are used for the preparation of resin, oil paints, polish, wood varnish and skin cream.----* al óleo = oil-based.* pintura al óleo = oil painting.* * *b) (Relig) holy oil* * *= oil painting, oil paint.Ex: Examines the theme of dancing nudes by the seashore in watercolors and oil paintings by John Marin.
Ex: Oils extracted from these dried seeds are used for the preparation of resin, oil paints, polish, wood varnish and skin cream.* al óleo = oil-based.* pintura al óleo = oil painting.* * *1 (sustancia) oil; (cuadro) oil paintingpintura al óleo oil paintingpintar al óleo to paint in oilsexposición de óleos exhibition of oil paintings* * *
óleo sustantivo masculino ( sustancia) oil;
( cuadro) oil painting;
óleo m Arte oil: he comprado un óleo de Vermeer, I've bought an oil painting by Vermeer
le gusta pintar al óleo, he likes to paint in oils
' óleo' also found in these entries:
Spanish:
marco
- pintura
- pintar
English:
oil
- oil painting
- work
* * *óleo nm1. [material] oil;pintar al óleo to paint in oils;una pintura al óleo an oil painting2. [cuadro] oil painting* * *m oil;pintura al óleo oil painting* * *óleo nm1) : oil2) : oil painting* * *óleo n1. (pintura) oil2. (cuadro) oil painting
См. также в других словарях:
Gerhaher — Christian Gerhaher bei der Echo Klassik Party, 2004 Christian Gerhaher (* 1969 in Straubing, Niederbayern) ist ein deutscher Sänger (Bariton) und examinierter Arzt. Gerhaher hat eine Professur für Gesang und Oratorium an der Hochschule für Musik… … Deutsch Wikipedia
Seven Ages of Rock — es una serie de la BBC, coproducida por la BBC Worldwide y VH1 Classics, sobre la historia de la música rock. Tuvo siete episodios de sesenta minutos, reducidos a 48 para el VH1 Classics, con un último episodio de 90 minutos. Se emitía los… … Wikipedia Español
Lassus — Orlando di Lasso Orlando di Lasso (* 1530 oder 1532 in Mons im Hennegau; † 14. Juni 1594 in München; auch Orlande oder Roland de Lassus; auch lat. Rolandus Lassus – Orlando selbst unterschrieb oft in einer Mischform dieser Versionen) war einer… … Deutsch Wikipedia
Orlande de Lassus — Orlando di Lasso Orlando di Lasso (* 1530 oder 1532 in Mons im Hennegau; † 14. Juni 1594 in München; auch Orlande oder Roland de Lassus; auch lat. Rolandus Lassus – Orlando selbst unterschrieb oft in einer Mischform dieser Versionen) war einer… … Deutsch Wikipedia
Orlandus Lassus — Orlando di Lasso Orlando di Lasso (* 1530 oder 1532 in Mons im Hennegau; † 14. Juni 1594 in München; auch Orlande oder Roland de Lassus; auch lat. Rolandus Lassus – Orlando selbst unterschrieb oft in einer Mischform dieser Versionen) war einer… … Deutsch Wikipedia
Rolandus Lassus — Orlando di Lasso Orlando di Lasso (* 1530 oder 1532 in Mons im Hennegau; † 14. Juni 1594 in München; auch Orlande oder Roland de Lassus; auch lat. Rolandus Lassus – Orlando selbst unterschrieb oft in einer Mischform dieser Versionen) war einer… … Deutsch Wikipedia
Baltasar-Gracian-Kulturpreis — Baltasar Gracián. Baltasar Gracián y Morales S.J. (* 8. Januar 1601 in Belmonte bei Calatayud; † 6. Dezember 1658 in Tarazona, Aragonien) war spanischer Schriftsteller, Hochschullehrer und Jesuit. Inhalts … Deutsch Wikipedia
Baltasar Gracian — Baltasar Gracián. Baltasar Gracián y Morales S.J. (* 8. Januar 1601 in Belmonte bei Calatayud; † 6. Dezember 1658 in Tarazona, Aragonien) war spanischer Schriftsteller, Hochschullehrer und Jesuit. Inhalts … Deutsch Wikipedia
Balthasar Gracian — Baltasar Gracián. Baltasar Gracián y Morales S.J. (* 8. Januar 1601 in Belmonte bei Calatayud; † 6. Dezember 1658 in Tarazona, Aragonien) war spanischer Schriftsteller, Hochschullehrer und Jesuit. Inhalts … Deutsch Wikipedia
Balthasar Gracián — Baltasar Gracián. Baltasar Gracián y Morales S.J. (* 8. Januar 1601 in Belmonte bei Calatayud; † 6. Dezember 1658 in Tarazona, Aragonien) war spanischer Schriftsteller, Hochschullehrer und Jesuit. Inhalts … Deutsch Wikipedia
Cecilia-Bartoli-Musikstiftung — Cecilia Bartoli im Salle Pleyel 2008 Cecilia Bartoli (* 4. Juni 1966 in Rom) gilt als eine der besten und kommerziell erfolgreichsten Opernsängerinnen unserer Zeit. Sie ist ein Koloratur Mezzosopran mit einem dunklen, satten Timbre und wird von… … Deutsch Wikipedia