-
61 culpa
culpa (altlat. colpa), ae, f., das Verschulden, die Verschuldung, die Schuld, I) eig. u. meton.: 1) eig.: a) übh. (Ggstz. laus): c. belli, Liv.: c. delicti, Cic.: c. neglegentiae, Q. Cic. – correctio huius culpae, Cic.: liberatio culpae, Cic.: satisfactio culpae, Quint. – nulla conscientia de culpa, Sall. Cat. 35, 2. – affinis culpae, Cic.: sibi nullius conscius culpae, Plin. ep.; vgl. istius nescius culpae, Verg.: expers culpae, Suet.: a culpa vacuus, Sall.: culpae reus, Cic. – c. aliena, Cic.: magna, maxima, Cic.: minor, Cic.: turpis, Cic. – Abl. culpā, durch (eigenes) V., zB. nihil mihi mali casus attulit; omnia culpā contracta sunt, Cic.: nusquam culpā male rem gessit, Nep.: culpā amittere alqd, Liv.: ebenso meā culpā, tuā culpā, suā culpā u. dgl., zB. non meā culpā saepe ad vos oratum mitto, es ist nicht meine Sch., daß ich usw., Sall.: magis adeo id facilitate, quam aliā ullā culpā meā contigit, Cic.: nemo, nisi suā culpā, diu dolet, Quint.: summā meā culpā, Cic. – culpā alcis, zB. accusatorum culpā, Val. Max.: nullā ducis culpā, Tac.: bes. oft accĭdit alqd culpā alcis, operā et culpā alcis, culpā senectutis, Cic.: ea molestissime ferre homines debent, quae ipsorum culpā contracta sunt, Cic. – abesse a culpa, sowohl v. Pers., zB. innocens est quispiam, verum tamen, quamquam abest a culpa, suspicione tamen non caret, Cic.; als v. Lebl., ferre fortunam praesertim quae absit a culpa, Cic. – abest culpa ab alqo od. ab alqa re, zB. a filio, Quint.: quicquid accĭderit, a quo mea culpa absit, animo forti feram, Cic. – non abhorrere a tali culpa (v. Pers.), Cic.: absolvere alqm culpā niveis lapillis (Ggstz. damnare nigris), Ov. – accusare populi culpam, non accusatoris, Cic. – admittere in se culpam, Ter.: enixe amovere ab se culpam, Liv.: arguere alqm culpae (Ggstz. liberare culpae), Liv.: ea culpa, quam arguo, Liv.: assignare culpae alcis imprudentiaeque, quod (daß) etc., Cic.: assignare culpae fortunam (zur persönl. Sch. anrechnen) Auct. b. Afr.: uni culpam attribuere, Cic.: augere culpam, culpam alcis rei, Cic., culpam suam, Plin. ep.: avertere omnem culpam in fraudem Carthaginiensium, Liv. – carere culpā, Plaut., Cic. u.a.: coarguere suam culpam, Cic.: commereri culpam, Plaut.: commerere culpam, Ter., culpam in se, Plaut.: committere culpam, Cic.: communicare culpam suam cum altero, Cic. – conferre culpam suam in senectutem, Cic., culpam omnem in Domitium, Cic., in me omnem illorum temporum culpam, Cic., huius circumsessionis tuae causam et culpam in alios, Cic.: ut in eo ipso, in quo reprehendatur, culpam in adversarium conferat, Cic. – in quo non modo culpa nulla, sed ne suspicio quidem potuit consistere (Platz greifen), Cic.: cum in homine nulla culpa inveniretur, Cic. – culpā contaminare personam (seinen Charakter), Cornif. rhet.: contrahere culpam (v. Pers.), Cic.: fortunam in culpam convertere, jmdm. sein Schicksal als Schuld beimessen, Cic.: corrigere virtute culpam suam, Liv. – dare alci summam laudem vitio et culpae, Cic.: dare veniam culpae, Ov.: demovere culpam ab aliis, Cic.: derivare culpam suam in alqm, Cic. – non potes effugere huius culpae poenam, Cic. – est culpa mea, tua etc., est culpa alcis, zB. sed haec mea culpa est, Cic.: tua summa culpa est, si etc., du bist am meisten schuld, Cic.: tua tamen non nulla culpa est, Cic.: nostra nulla culpa est, Cic.: de reliquo iam nostra culpa erit, si etc., Cic.: multorum est enim et varia culpa, Cic.: hominum esse istam culpam, non deorum, Cic. – est culpa in alqo od. in alqa re, zB. ego culpam non in nauarchis, sed in te fuisse demonstro, Cic.: illa modo in ducibus culpa, quod ut odio essent civibus fecerant, alia omnis penes milites noxia erat, Liv.: in hominum vitiis ais esse culpam, Cic.: dav. verschieden scit culpam in facto, non scelus esse meo, Ov. trist. 4, 1, 24. – est culpa penes alqm, zB. ego etiam illorum esse hanc culpam credidi, quae te est penes, Ter.: ne penes ipsos culpa esset cladis forte Gallico bello acceptae, Liv.: si vicarii dati, penes eos culpa est, qui etc., Traian. in Plin. ep. – esse in culpa, v. Pers.u. Lebl., zB. nos in culpa sumus, Cic.: simili sunt in culpa, qui etc., Cic.: medicus magna est in culpa, si etc., Cic.: malo Tironis verecundiam in culpa esse, quam illiberalitatem Curii, Cic.: Ggstz. extra culpam esse, zB. dico aut omnes extra culpam fuisse, aut, si uni culpa attribuenda sit, in eo maximam fuisse, qui summum imperium obtineret, aut, si omnes in culpa fuerint, oportuisse etc., Cic.: extra culpam belli esse, Liv. – excludere culpam, unmöglich machen, zB. eam dedisses hominibus rationem, quae vitia culpamque excluderet, Cic. – fateri culpam suam, Quint. – haeret omnis culpa sola in alqo, Ter.: haeret in alqo culpa crimenque, Cic. – ignoscere culpae minori, Petron.: incĭdere in hoc culpae genus non fraude, Cic.: inclinare omnem culpam in collegam, Liv.: invenire alqm in culpa, Ter. – liberare alqm culpā, Cic.: liberare alqm culpae (Ggstz. arguere alqm culpae), Liv.: luere culpam maiorum (von den Nachkommen), Curt.: sanguine liberûm suorum culpam defectionis luere, Liv.-merere culpam in alqa re, Ter., od. alqā re, zB. prave quid imperando, Mela: videndum est an minui culpa possit, Quint. – piare miserorum morte culpam hanc, Verg.: plectere culpam, Cic.: ponere se extra omnem culpam causamque, Cic.: non omnes, qui Oppianicum condemnarunt, in culpa sunt ac suspicione ponendi, als Schuld habend u. verdächtig anzusehen, Cic.: praestare culpam, für die Sch. Bürgschaft leisten, Cic.: purgare (rechtfertigen) culpam, Liv. – redimere praeteritam culpam, ausgleichen, gut machen, Planc. in Cic. ep. (vgl. redimere nullam congiario culpam, nullam alimentis crudelitatem, Plin. pan.): regerere communem culpam in alqm, Plin. ep.: remittere culpam, Val. Flacc.: a se removere culpam, Liv.: remotum esse a culpa (v. Pers.), Cic.: reprehendere alcis culpam, Cic.: residet culpa alcis rei in alqo, Cic. – subest nulla culpa, Cic. fr.: suscipere culpam, culpam alcis rei, aliquid culpae recusando, Cic.: in se suscipere istius culpam crimenque, Cic.: sustinere culpam alcis rei, die Sch. von etw. tragen, v. Pers., Cic.; u. v. Lebl., zB. horum malorum omnium culpam fortuna sustinet, Cic.; u. (v. Pers.) m. folg. quod (daß usw.), ut iam ne istius quidem rei culpam sustineam, quod minus diu fuerim in provincia, quam fortasse fuerit utile, Cic. – teneri aliquā culpā erroris humani, Cic.: transferre culpam (omnem culpam) in alios od. in se, Cic.: transferre suam culpam ad negotia, Sall.: tribuere alqd culpae alcis, Cornif. rhet., Caes. u.a. – vacare culpā, omni culpā (v. Pers.), Cic.: vacare culpā in alqa re (v. Pers.), Cic.: versari in simili culpa (v. Pers.), Cic.: vertere culpam alcis rei in gloriam alqā re, Plin. ep.: vitare culpam, Hor. – im Plur., ut hoc iam ante confirmem, in hoc uno genere omnes inesse culpas istius maximas avaritiae, maiestatis, dementiae, libidinis, crudelitatis, Cic. Verr., 5, 42: seraque fata, quae manent culpas etiam sub Orco, Hor. carm. 3, 22, 29: u. so Plur. noch Hor. carm. 4, 4, 36; 4, 15, 11. Vitr. 3, 1, 4. Apul. de dogm. Plat. 2, 27. Arnob. 1, 27 u.a. Auson. lud. sept. sap. praef. 14 u.a. – b) insbes.: α) die Schuld der Unkeuschheit, der Fall, culpa inter viros ac feminas vulgata, Tac.: celare culpam falsa sub imagine, Ov. – β) die Schuld der Nachlässigkeit, die Nachlässigkeit, die man verschuldet, si neque maiorem feci ratione malā rem, nec sum facturus vitio culpāve (durch Verschwendung oder N.) minorem, Hor. sat. 2, 6, 6 sq.: u. so Gaius dig. 17, 2, 72. Ulp. dig. 42, 5, 8. § 3. – 2) meton., die Schuld = der schuldige Gegenstand, continuo culpam (die Ursache der Seuche, das kranke Schaf) ferro compesce, Verg. georg. 3, 468. – II) übtr., das Gebrechen einer Sache (Ggstz. laus, Vollkommenheit), operum et laudes et culpae, Vitr. 3, 1, 4.
-
62 culpa
culpa (altlat. colpa), ae, f., das Verschulden, die Verschuldung, die Schuld, I) eig. u. meton.: 1) eig.: a) übh. (Ggstz. laus): c. belli, Liv.: c. delicti, Cic.: c. neglegentiae, Q. Cic. – correctio huius culpae, Cic.: liberatio culpae, Cic.: satisfactio culpae, Quint. – nulla conscientia de culpa, Sall. Cat. 35, 2. – affinis culpae, Cic.: sibi nullius conscius culpae, Plin. ep.; vgl. istius nescius culpae, Verg.: expers culpae, Suet.: a culpa vacuus, Sall.: culpae reus, Cic. – c. aliena, Cic.: magna, maxima, Cic.: minor, Cic.: turpis, Cic. – Abl. culpā, durch (eigenes) V., zB. nihil mihi mali casus attulit; omnia culpā contracta sunt, Cic.: nusquam culpā male rem gessit, Nep.: culpā amittere alqd, Liv.: ebenso meā culpā, tuā culpā, suā culpā u. dgl., zB. non meā culpā saepe ad vos oratum mitto, es ist nicht meine Sch., daß ich usw., Sall.: magis adeo id facilitate, quam aliā ullā culpā meā contigit, Cic.: nemo, nisi suā culpā, diu dolet, Quint.: summā meā culpā, Cic. – culpā alcis, zB. accusatorum culpā, Val. Max.: nullā ducis culpā, Tac.: bes. oft accĭdit alqd culpā alcis, operā et culpā alcis, culpā senectutis, Cic.: ea molestissime ferre homines debent, quae ipsorum culpā contracta sunt, Cic. – abesse a culpa, sowohl v. Pers., zB. innocens est quispiam, verum tamen, quamquam abest a culpa, suspicione tamen non caret, Cic.; als v. Lebl., ferre fortunam praesertim————quae absit a culpa, Cic. – abest culpa ab alqo od. ab alqa re, zB. a filio, Quint.: quicquid accĭderit, a quo mea culpa absit, animo forti feram, Cic. – non abhorrere a tali culpa (v. Pers.), Cic.: absolvere alqm culpā niveis lapillis (Ggstz. damnare nigris), Ov. – accusare populi culpam, non accusatoris, Cic. – admittere in se culpam, Ter.: enixe amovere ab se culpam, Liv.: arguere alqm culpae (Ggstz. liberare culpae), Liv.: ea culpa, quam arguo, Liv.: assignare culpae alcis imprudentiaeque, quod (daß) etc., Cic.: assignare culpae fortunam (zur persönl. Sch. anrechnen) Auct. b. Afr.: uni culpam attribuere, Cic.: augere culpam, culpam alcis rei, Cic., culpam suam, Plin. ep.: avertere omnem culpam in fraudem Carthaginiensium, Liv. – carere culpā, Plaut., Cic. u.a.: coarguere suam culpam, Cic.: commereri culpam, Plaut.: commerere culpam, Ter., culpam in se, Plaut.: committere culpam, Cic.: communicare culpam suam cum altero, Cic. – conferre culpam suam in senectutem, Cic., culpam omnem in Domitium, Cic., in me omnem illorum temporum culpam, Cic., huius circumsessionis tuae causam et culpam in alios, Cic.: ut in eo ipso, in quo reprehendatur, culpam in adversarium conferat, Cic. – in quo non modo culpa nulla, sed ne suspicio quidem potuit consistere (Platz greifen), Cic.: cum in homine nulla culpa inveniretur, Cic. – culpā contaminare personam (seinen Charakter), Cornif. rhet.: contrahere————culpam (v. Pers.), Cic.: fortunam in culpam convertere, jmdm. sein Schicksal als Schuld beimessen, Cic.: corrigere virtute culpam suam, Liv. – dare alci summam laudem vitio et culpae, Cic.: dare veniam culpae, Ov.: demovere culpam ab aliis, Cic.: derivare culpam suam in alqm, Cic. – non potes effugere huius culpae poenam, Cic. – est culpa mea, tua etc., est culpa alcis, zB. sed haec mea culpa est, Cic.: tua summa culpa est, si etc., du bist am meisten schuld, Cic.: tua tamen non nulla culpa est, Cic.: nostra nulla culpa est, Cic.: de reliquo iam nostra culpa erit, si etc., Cic.: multorum est enim et varia culpa, Cic.: hominum esse istam culpam, non deorum, Cic. – est culpa in alqo od. in alqa re, zB. ego culpam non in nauarchis, sed in te fuisse demonstro, Cic.: illa modo in ducibus culpa, quod ut odio essent civibus fecerant, alia omnis penes milites noxia erat, Liv.: in hominum vitiis ais esse culpam, Cic.: dav. verschieden scit culpam in facto, non scelus esse meo, Ov. trist. 4, 1, 24. – est culpa penes alqm, zB. ego etiam illorum esse hanc culpam credidi, quae te est penes, Ter.: ne penes ipsos culpa esset cladis forte Gallico bello acceptae, Liv.: si vicarii dati, penes eos culpa est, qui etc., Traian. in Plin. ep. – esse in culpa, v. Pers.u. Lebl., zB. nos in culpa sumus, Cic.: simili sunt in culpa, qui etc., Cic.: medicus magna est in culpa, si etc., Cic.: malo Tironis verecundiam in culpa esse, quam illibe-————ralitatem Curii, Cic.: Ggstz. extra culpam esse, zB. dico aut omnes extra culpam fuisse, aut, si uni culpa attribuenda sit, in eo maximam fuisse, qui summum imperium obtineret, aut, si omnes in culpa fuerint, oportuisse etc., Cic.: extra culpam belli esse, Liv. – excludere culpam, unmöglich machen, zB. eam dedisses hominibus rationem, quae vitia culpamque excluderet, Cic. – fateri culpam suam, Quint. – haeret omnis culpa sola in alqo, Ter.: haeret in alqo culpa crimenque, Cic. – ignoscere culpae minori, Petron.: incĭdere in hoc culpae genus non fraude, Cic.: inclinare omnem culpam in collegam, Liv.: invenire alqm in culpa, Ter. – liberare alqm culpā, Cic.: liberare alqm culpae (Ggstz. arguere alqm culpae), Liv.: luere culpam maiorum (von den Nachkommen), Curt.: sanguine liberûm suorum culpam defectionis luere, Liv.- merere culpam in alqa re, Ter., od. alqā re, zB. prave quid imperando, Mela: videndum est an minui culpa possit, Quint. – piare miserorum morte culpam hanc, Verg.: plectere culpam, Cic.: ponere se extra omnem culpam causamque, Cic.: non omnes, qui Oppianicum condemnarunt, in culpa sunt ac suspicione ponendi, als Schuld habend u. verdächtig anzusehen, Cic.: praestare culpam, für die Sch. Bürgschaft leisten, Cic.: purgare (rechtfertigen) culpam, Liv. – redimere praeteritam culpam, ausgleichen, gut machen, Planc. in Cic. ep. (vgl. redimere nullam congiario culpam,————nullam alimentis crudelitatem, Plin. pan.): regerere communem culpam in alqm, Plin. ep.: remittere culpam, Val. Flacc.: a se removere culpam, Liv.: remotum esse a culpa (v. Pers.), Cic.: reprehendere alcis culpam, Cic.: residet culpa alcis rei in alqo, Cic. – subest nulla culpa, Cic. fr.: suscipere culpam, culpam alcis rei, aliquid culpae recusando, Cic.: in se suscipere istius culpam crimenque, Cic.: sustinere culpam alcis rei, die Sch. von etw. tragen, v. Pers., Cic.; u. v. Lebl., zB. horum malorum omnium culpam fortuna sustinet, Cic.; u. (v. Pers.) m. folg. quod (daß usw.), ut iam ne istius quidem rei culpam sustineam, quod minus diu fuerim in provincia, quam fortasse fuerit utile, Cic. – teneri aliquā culpā erroris humani, Cic.: transferre culpam (omnem culpam) in alios od. in se, Cic.: transferre suam culpam ad negotia, Sall.: tribuere alqd culpae alcis, Cornif. rhet., Caes. u.a. – vacare culpā, omni culpā (v. Pers.), Cic.: vacare culpā in alqa re (v. Pers.), Cic.: versari in simili culpa (v. Pers.), Cic.: vertere culpam alcis rei in gloriam alqā re, Plin. ep.: vitare culpam, Hor. – im Plur., ut hoc iam ante confirmem, in hoc uno genere omnes inesse culpas istius maximas avaritiae, maiestatis, dementiae, libidinis, crudelitatis, Cic. Verr., 5, 42: seraque fata, quae manent culpas etiam sub Orco, Hor. carm. 3, 22, 29: u. so Plur. noch Hor. carm. 4, 4, 36; 4, 15, 11. Vitr. 3, 1, 4. Apul. de dogm. Plat. 2, 27. Arnob.————1, 27 u.a. Auson. lud. sept. sap. praef. 14 u.a. – b) insbes.: α) die Schuld der Unkeuschheit, der Fall, culpa inter viros ac feminas vulgata, Tac.: celare culpam falsa sub imagine, Ov. – β) die Schuld der Nachlässigkeit, die Nachlässigkeit, die man verschuldet, si neque maiorem feci ratione malā rem, nec sum facturus vitio culpāve (durch Verschwendung oder N.) minorem, Hor. sat. 2, 6, 6 sq.: u. so Gaius dig. 17, 2, 72. Ulp. dig. 42, 5, 8. § 3. – 2) meton., die Schuld = der schuldige Gegenstand, continuo culpam (die Ursache der Seuche, das kranke Schaf) ferro compesce, Verg. georg. 3, 468. – II) übtr., das Gebrechen einer Sache (Ggstz. laus, Vollkommenheit), operum et laudes et culpae, Vitr. 3, 1, 4. -
63 emigro
ē-mī̆gro, āvi, ātum, 1, v. n. and a.I.Neutr., to remove, depart from a place, to emigrate (rare but classical): Se. Quid tu ais? num hinc emigrasti? Me. Quem in locum? etc., Plaut. Men. 5, 2, 70 sq.; cf. id. Most. 2, 2, 72; Dig. 19, 2, 27:II.ex illa domo,
Cic. Verr. 2, 5, 12:domo,
id. ib. 2, 2, 36; Caes. B. G. 1, 31, 14.— Trop.:e vita,
Cic. Leg. 2, 19, 48.— Absol.:in hasce aedis pedem nemo intro tetulit, semel ut emigravimus,
Plaut. Most. 2, 2, 40; Just. 5, 10, 9:qui post hunc casum emigraverunt,
Sen. N. Q. 6, 1, 10.—Act. (only ante- and postclass.).A.To remove: senia et jurgia sesemet aedibus emigrarunt, Titin. ap. Non. 2, 18 (Com. v. 148 Rib.):* B.emigrabit te tabernaculo suo,
Vulg. Psa. 51, 5.—Scripturas, to transgress, Tert. Cor. Mil. 1. -
64 gaudenter
gaudĕo, gāvīsus, 2 (archaic perf. gavisi, Liv. Andron. and Cass. Hem. ap. Prisc. p. 868 P.), v. n. and a. [Gr. gaiô, rejoice, for gaWiô; cf. gavisus; root gau-; gêtheô, ganumai, etc.; cf. agauros, proud, agê, astonishment], to rejoice, be glad or joyful respecting any thing, to take pleasure in, be pleased with, delight in (of inward joy, opp. laetari, to show one's self glad, exhibit joy; cf.:(α).gaudere decet, laetari non decet, quoniam docendi causa a gaudio laetitiam distinguimus,
Cic. Tusc. 4, 31, 66); usually constr. with an object-clause, quod, the abl., or absol.; less freq. with the acc., cum, quia, the gen., si, etc.With acc. and inf. or the simple inf.:(β).quae perfecta esse gaudeo vehementerque laetor,
Cic. Rosc. Am. 47, 136; cf.:quem tamen esse natum et nos gaudemus et haec civitas dum erit laetabitur,
id. Lael. 4, 14:salvum te advenire gaudeo,
Plaut. Bacch. 3, 3, 52:venire tu me gaudes?
id. ib. 2, 2, 7:quos sibi Caesar oblatos gavisus,
Caes. B. G. 4, 13 fin.:animus aliquid magnum agere gaudet,
Quint. 1, 2, 30; 2, 1, 5; 9, 2, 78:laudari in bonis gaudent,
id. 5, 12, 22:in domo vires remansuras esse gaudebant,
Curt. 10, 7, 15; Sen. ap. Quint. 8, 5, 18:iterare culpam,
Tac. H. 3, 11; Plin. Pan. 12, 4; cf.:motus doceri gaudet Ionicos,
Hor. C. 3, 6, 21; 3, 18, 15:laedere gaudes,
id. S. 1, 4, 78:spargere gaudes argumenta viri,
Juv. 9, 84.—With quod:(γ).sane gaudeo, quod te interpellavi,
Cic. Leg. 3, 1, 1:gaude, quod spectant oculi te mille loquentem,
Hor. Ep. 1, 6, 19:quod scribis te a Caesare cottidie plus diligi, immortaliter gaudeo,
Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9; cf.:bonis viris quod ais probari quae adhuc fecerimus, valde gaudeo,
id. Att. 9, 7, 6.—With abl.:(δ).ipsa liberatione et vacuitate omnis molestiae gaudemus, omne autem id, quo gaudemus, voluptas est,
Cic. Fin. 1, 11, 37:correctione,
id. Lael. 24, 90:illis,
id. ib. 6, 22:aequitate justitiaque,
id. ib. 22, 82:hoc scientiae genere,
id. Off. 3, 33, 121:praeda ac populationibus, magis quam otio aut requie,
Liv. 22, 9, 5:scaena gaudens miraculis,
id. 5, 21, 9:equis,
Hor. S. 2, 1, 26:equis canibusque,
id. A. P. 162: rure, [p. 803] id. S. 1, 10, 45:pictis tabellis,
id. ib. 1, 1, 72:carmine (with delectari iambis),
id. Ep. 2, 2, 59:gaude sorte tua,
id. Epod. 14, 15; cf.:ille cubans gaudet mutata sorte,
id. S. 2, 6, 110:ero gaude,
i. e. at your master's return, Cat. 31, 12; Juv. 6, 74; 209; 379;7, 105.—Prov.: gaudet patientia duris,
Luc. 9, 403.—Absol.:(ε).tristis sit (servus), si eri sint tristes: hilarus sit, si gaudeant,
Plaut. Am. 3, 3, 6; 3, 4, 10:gaudebat, me laudabat,
Ter. Phorm. 4, 2, 5:gaudeat an doleat,
Hor. Ep. 1, 6, 12:et irasci nos et gaudere fingimus,
Quint. 9, 2, 26:si est nunc ullus gaudendi locus,
Cic. Att. 9, 7, 6:de Bursa, te gaudere certo scio,
id. Fam. 7, 2, 2:admonebo, ut in sinu gaudeant, gloriose loqui desinant,
id. Tusc. 3, 21, 51.—With acc. (usually with homogeneous or general objects):(ζ).hunc scio mea solide gavisurum gaudia,
Ter. And. 5, 5, 8; cf.: ut suum gaudium gauderemus, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 2, 1; Cat. 61, 119:jam id gaudeo,
Ter. And. 2, 2, 25; cf.:gaudeo, etsi nil scio quod gaudeam,
Plaut. Capt. 4, 2, 62:hoc aliud est, quod gaudeamus,
id. Eun. 5, 9, 11; id. Phorm. 5, 8, 63:quod gaudere posset, hoc fuit,
Ov. M. 12, 607: nunc furit tam gavisos homines suum dolorem, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:gaudent natorum fata parentes,
Stat. Th. 4, 231:tu dulces lituos ululataque proelia gaudes,
id. ib. 9, 724.—In pass.:ista pars gaudenda mihi potius quam, etc.,
Symm. Ep. 3, 29.—With cum, quia, si, in, etc.:B.quom gravidam et quom te pulcre plenam aspicio, gaudeo,
Plaut. Am. 2, 2, 49; id. Truc. 2, 4, 33; 2, 6, 35:quom tu's liber, gaudeo,
id. Men. 5, 9, 87:quia vos tranquillos video, gaudeo et volupe est mihi,
id. Am. 3, 3, 3: Er. Gaude. He. Quid ego gaudeam? Er. Quia ego impero. Age, gaude modo, id. Capt. 4, 2, 59:gaudes, si cameram percusti forte,
Hor. S. 2, 3, 273:mea Clotho et Lachesis gaudent, si pascitur inguine venter,
Juv. 9, 136:crudeles gaudent in tristi funere fratris,
Lucr. 3, 72:in puero,
Prop. 2, 4, 18 (28):tibi gratulor, mihi gaudeo, te amo,
I for my part, as for myself, Cic. Fam. 6, 15; v. in the foll. the passage Lucr. 3, 145.—Like chairein of inanim. and abstr. things, to rejoice in, delight in any thing (mostly poet. and in post-Aug. prose):II.nec tantum Phoebo gaudet Parnasia rupes,
Verg. E. 6, 29; 9, 48:postquam oleo gavisa cutis,
Stat. Th. 6, 847:umore omnia hortensia gaudent,
Plin. 19, 8, 39, § 131:rastris atque ablaqueationibus (myrrha),
id. 12, 15, 33 §66: addebantur et laudes, quibus haud minus quam praemio gaudent militum animi,
Liv. 2, 60, 3:oratio gaudebit occasione laetius decurrendi,
Quint. 12, 9, 2:(paeon) ante se brevibus gaudet pyrrhichio vel choreo,
id. 9, 4, 111; 10, 7, 16:(vites) Amineae pingui arvo maxime gaudeant,
Col. 3, 2, 16:id (sc. consilium, animus) sibi solum per se sapit: id sibi gaudet,
rejoices for itself, Lucr. 3, 145.—In partic.A.In sinu or in se, to rejoice within one's self or secretly, to feel a quiet joy:B.ut in sinu gaudeant,
Cic. Tusc. 3, 21, 51:qui sapit, in tacito gaudeat ille sinu,
Tib. 4, 13, 8 (cf.:in tacito cohibe gaudia clausa sinu,
Prop. 2, 25 (3, 20), 30):tam gaudet in se tamque se ipse miratur,
Cat. 22, 17.—Like the Gr. chairein, as a word of salutation (pure Lat. salvere):Celso gaudere et bene rem gerere Albinovano Musa rogata refer,
take my greetings to Celsus, Hor. Ep. 1, 8, 1; so ib. 15.—Hence, gaudens, entis, P. a., joyful, cheerful (very rare):interea cum Musis nos delectabimus animo aequo, immo vero etiam gaudenti ac libenti,
Cic. Att. 2, 4, 2; Prop. 3, 14 (4, 13), 9; Stat. S. 4, 6, 55:si quis Forte coheredum senior male tussiet, huic tu Dic... gaudentem nummo te addicere,
with pleasure, gladly, Hor. S. 2, 5, 109.— Adv.: gauden-ter, rejoicingly (late Lat. and rare), Pseud. August. ad Fratr. Erem. Serm. 10 al. -
65 gaudeo
gaudĕo, gāvīsus, 2 (archaic perf. gavisi, Liv. Andron. and Cass. Hem. ap. Prisc. p. 868 P.), v. n. and a. [Gr. gaiô, rejoice, for gaWiô; cf. gavisus; root gau-; gêtheô, ganumai, etc.; cf. agauros, proud, agê, astonishment], to rejoice, be glad or joyful respecting any thing, to take pleasure in, be pleased with, delight in (of inward joy, opp. laetari, to show one's self glad, exhibit joy; cf.:(α).gaudere decet, laetari non decet, quoniam docendi causa a gaudio laetitiam distinguimus,
Cic. Tusc. 4, 31, 66); usually constr. with an object-clause, quod, the abl., or absol.; less freq. with the acc., cum, quia, the gen., si, etc.With acc. and inf. or the simple inf.:(β).quae perfecta esse gaudeo vehementerque laetor,
Cic. Rosc. Am. 47, 136; cf.:quem tamen esse natum et nos gaudemus et haec civitas dum erit laetabitur,
id. Lael. 4, 14:salvum te advenire gaudeo,
Plaut. Bacch. 3, 3, 52:venire tu me gaudes?
id. ib. 2, 2, 7:quos sibi Caesar oblatos gavisus,
Caes. B. G. 4, 13 fin.:animus aliquid magnum agere gaudet,
Quint. 1, 2, 30; 2, 1, 5; 9, 2, 78:laudari in bonis gaudent,
id. 5, 12, 22:in domo vires remansuras esse gaudebant,
Curt. 10, 7, 15; Sen. ap. Quint. 8, 5, 18:iterare culpam,
Tac. H. 3, 11; Plin. Pan. 12, 4; cf.:motus doceri gaudet Ionicos,
Hor. C. 3, 6, 21; 3, 18, 15:laedere gaudes,
id. S. 1, 4, 78:spargere gaudes argumenta viri,
Juv. 9, 84.—With quod:(γ).sane gaudeo, quod te interpellavi,
Cic. Leg. 3, 1, 1:gaude, quod spectant oculi te mille loquentem,
Hor. Ep. 1, 6, 19:quod scribis te a Caesare cottidie plus diligi, immortaliter gaudeo,
Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9; cf.:bonis viris quod ais probari quae adhuc fecerimus, valde gaudeo,
id. Att. 9, 7, 6.—With abl.:(δ).ipsa liberatione et vacuitate omnis molestiae gaudemus, omne autem id, quo gaudemus, voluptas est,
Cic. Fin. 1, 11, 37:correctione,
id. Lael. 24, 90:illis,
id. ib. 6, 22:aequitate justitiaque,
id. ib. 22, 82:hoc scientiae genere,
id. Off. 3, 33, 121:praeda ac populationibus, magis quam otio aut requie,
Liv. 22, 9, 5:scaena gaudens miraculis,
id. 5, 21, 9:equis,
Hor. S. 2, 1, 26:equis canibusque,
id. A. P. 162: rure, [p. 803] id. S. 1, 10, 45:pictis tabellis,
id. ib. 1, 1, 72:carmine (with delectari iambis),
id. Ep. 2, 2, 59:gaude sorte tua,
id. Epod. 14, 15; cf.:ille cubans gaudet mutata sorte,
id. S. 2, 6, 110:ero gaude,
i. e. at your master's return, Cat. 31, 12; Juv. 6, 74; 209; 379;7, 105.—Prov.: gaudet patientia duris,
Luc. 9, 403.—Absol.:(ε).tristis sit (servus), si eri sint tristes: hilarus sit, si gaudeant,
Plaut. Am. 3, 3, 6; 3, 4, 10:gaudebat, me laudabat,
Ter. Phorm. 4, 2, 5:gaudeat an doleat,
Hor. Ep. 1, 6, 12:et irasci nos et gaudere fingimus,
Quint. 9, 2, 26:si est nunc ullus gaudendi locus,
Cic. Att. 9, 7, 6:de Bursa, te gaudere certo scio,
id. Fam. 7, 2, 2:admonebo, ut in sinu gaudeant, gloriose loqui desinant,
id. Tusc. 3, 21, 51.—With acc. (usually with homogeneous or general objects):(ζ).hunc scio mea solide gavisurum gaudia,
Ter. And. 5, 5, 8; cf.: ut suum gaudium gauderemus, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 2, 1; Cat. 61, 119:jam id gaudeo,
Ter. And. 2, 2, 25; cf.:gaudeo, etsi nil scio quod gaudeam,
Plaut. Capt. 4, 2, 62:hoc aliud est, quod gaudeamus,
id. Eun. 5, 9, 11; id. Phorm. 5, 8, 63:quod gaudere posset, hoc fuit,
Ov. M. 12, 607: nunc furit tam gavisos homines suum dolorem, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14, 1:gaudent natorum fata parentes,
Stat. Th. 4, 231:tu dulces lituos ululataque proelia gaudes,
id. ib. 9, 724.—In pass.:ista pars gaudenda mihi potius quam, etc.,
Symm. Ep. 3, 29.—With cum, quia, si, in, etc.:B.quom gravidam et quom te pulcre plenam aspicio, gaudeo,
Plaut. Am. 2, 2, 49; id. Truc. 2, 4, 33; 2, 6, 35:quom tu's liber, gaudeo,
id. Men. 5, 9, 87:quia vos tranquillos video, gaudeo et volupe est mihi,
id. Am. 3, 3, 3: Er. Gaude. He. Quid ego gaudeam? Er. Quia ego impero. Age, gaude modo, id. Capt. 4, 2, 59:gaudes, si cameram percusti forte,
Hor. S. 2, 3, 273:mea Clotho et Lachesis gaudent, si pascitur inguine venter,
Juv. 9, 136:crudeles gaudent in tristi funere fratris,
Lucr. 3, 72:in puero,
Prop. 2, 4, 18 (28):tibi gratulor, mihi gaudeo, te amo,
I for my part, as for myself, Cic. Fam. 6, 15; v. in the foll. the passage Lucr. 3, 145.—Like chairein of inanim. and abstr. things, to rejoice in, delight in any thing (mostly poet. and in post-Aug. prose):II.nec tantum Phoebo gaudet Parnasia rupes,
Verg. E. 6, 29; 9, 48:postquam oleo gavisa cutis,
Stat. Th. 6, 847:umore omnia hortensia gaudent,
Plin. 19, 8, 39, § 131:rastris atque ablaqueationibus (myrrha),
id. 12, 15, 33 §66: addebantur et laudes, quibus haud minus quam praemio gaudent militum animi,
Liv. 2, 60, 3:oratio gaudebit occasione laetius decurrendi,
Quint. 12, 9, 2:(paeon) ante se brevibus gaudet pyrrhichio vel choreo,
id. 9, 4, 111; 10, 7, 16:(vites) Amineae pingui arvo maxime gaudeant,
Col. 3, 2, 16:id (sc. consilium, animus) sibi solum per se sapit: id sibi gaudet,
rejoices for itself, Lucr. 3, 145.—In partic.A.In sinu or in se, to rejoice within one's self or secretly, to feel a quiet joy:B.ut in sinu gaudeant,
Cic. Tusc. 3, 21, 51:qui sapit, in tacito gaudeat ille sinu,
Tib. 4, 13, 8 (cf.:in tacito cohibe gaudia clausa sinu,
Prop. 2, 25 (3, 20), 30):tam gaudet in se tamque se ipse miratur,
Cat. 22, 17.—Like the Gr. chairein, as a word of salutation (pure Lat. salvere):Celso gaudere et bene rem gerere Albinovano Musa rogata refer,
take my greetings to Celsus, Hor. Ep. 1, 8, 1; so ib. 15.—Hence, gaudens, entis, P. a., joyful, cheerful (very rare):interea cum Musis nos delectabimus animo aequo, immo vero etiam gaudenti ac libenti,
Cic. Att. 2, 4, 2; Prop. 3, 14 (4, 13), 9; Stat. S. 4, 6, 55:si quis Forte coheredum senior male tussiet, huic tu Dic... gaudentem nummo te addicere,
with pleasure, gladly, Hor. S. 2, 5, 109.— Adv.: gauden-ter, rejoicingly (late Lat. and rare), Pseud. August. ad Fratr. Erem. Serm. 10 al. -
66 inquam
inquam (the foll. forms are found: inquam and inquit very freq.; v. infra; first pers., inquio, found in late writers: si igitur, inquio, Jul. ap. Aug. c. Saec. Resp. Jul. 4, 9, is not in good use, but mentioned by Vel. Long. ap. Cassiod. Orthogr. p. 2287; Prisc. 8, 11, 62; cf.I.inquo, Eutych. 2, 12, p. 2182: inquis,
Cic. Caecin. 13, 37; id. Fam. 2, 12, 3; 9, 26, 1; id. Att. 2, 5, 8; Hor. S. 2, 1, 5; Mart. 2, 93, 1 saep.:inquĭmus,
Hor. S. 1, 3, 66:inquitis,
Arn. 2, 44; Tert. Apol. 9 al.:inquiunt,
Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32; id. Or. 50, 169; id. Tusc. 3, 29, 71:inquiebat,
id. Ac. 2, 47, 125; id. Top. 12, 51:inquii,
Cat. 10, 27:inquisti,
Cic. de Or. 2, 64, 259:inquies,
Plaut. Am. 3, 2, 31; Cic. Or. 29, 101; Cat. 24, 7:inquiet,
Cic. Verr. 2, 2, 18, § 45; id. Fin. 4, 25, 71; id. Off. 3, 12, 53:inque,
Plaut. Bacch. 4, 8, 42; Ter. Heaut. 4, 7, 1:inquito,
Plaut. Aul. 4, 10, 58; id. Rud. 5, 2, 55;and in eccl. Lat. inquiens,
Vulg. 1 Par. 22, 18; Marc. 12, 26; Greg. Ep. 8, 12; 12, 8; Tert. Jejun. 2, v. Neue, Formenl. 2, p. 612 sqq.), 3, v. defect. [kindred to Sanscr. khyā, dicere, praedicare, celebrare, appellare; cf. Bopp Gloss. p. 98, 6 sq.], I say, placed after one or more words of a quotation, our say ( said) I, says ( said) he, etc.In citing the words of a person:(β).cum respondissem me ex provincia decedere, etiam mehercules, inquit, ut opinor, ex Africa,
Cic. Planc. 26:est vero, inquam, signum quidem notum,
id. Cat. 3, 5:quasi ipsos induxi loquentes, ne inquam et inquit saepius interponeretur,
id. Lael. 1, 3:qui ubi me viderunt, ubi sunt, inquiunt, scyphi?
id. Verr. 2, 4, 14, § 32; Cat. 10, 14:Romulus, Juppiter, inquit, tuis jussus avibus, etc.,
Liv. 1, 12, 4. —With dat.:B.tum Quinctius en, inquit mihi, haec ego patior quotidie,
Cic. Att. 5, 1, 3.—Inquam is frequently placed after a word which the speaker strongly emphasizes, esp. in repetitions:II.libera per terras unde haec animantibus exstat, unde est haec, inquam, fatis avulsa potestas,
Lucr. 2, 257:rex maximo conventu Syracusis, in foro, ne quis, etc., in foro, inquam, Syracusis,
Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:hunc unum diem, hunc unum inquam, hodiernum diem defende si potes,
id. Phil. 2, 44, 112:per mihi, per, inquam, mihi gratum feceris, si,
id. Att. 1, 20, 7: delector enim: quamquam te non possum, ut ais, corrumpere, delector, inquam, et familia vestra et nomine, id. Fin. 2, 22, 72:tuas, tuas, inquam, suspiciones,
id. Mil. 25, 67; id. Sest. 69, 146:haec inquam, de Oppianico constabunt,
id. Clu. 44, 125.—With an indef. subj.1.Plur.: inquiunt, they say, it is said:2.noluit, inqui unt, hodie agere Roscius,
Cic. de Or. 1, 27, 124; id. Or. 50, 168 fin.:contra dicuntur haec... natura adfert dolorem, cui quidem Crantor, inquiunt, vester cedendum putat,
id. Tusc. 3, 29, 71; id. N. D. 1, 41, 144; Sen. Ep. 102, 3; Quint. 1, 10, 3; 9, 2, 85.—Sing., esp. in stating objections to one's own arguments, it is said, one says, reply is made:III.cetera funebria, quibus luctus augetur, duodecim sustulerunt. Homini, inquit (sc. lex), mortuo ne ossa legito, quo post funus faciat,
Cic. Leg. 2, 24, 60; id. Ac. 2, 18, 60; id. Clu. 34, 92:inquit (sc. scriptor litterarum),
id. Verr. 2, 5, 57, § 248; id. Brut. 83, 287; id. Att. 14, 12, 2: nec magis quisquam eodem tempore et iratus potest esse, et vir bonus, quam aeger et sanus. Non potest, inquit, omnis ex animo ira tolli, nec hominis natura patitur, Sen. de Ira, 2, 12.—In partic.1.Inquit is sometimes omitted by ellipsis:2.Turpemque aperto pignore errorem probans, En, hic declarat quales sitis judices,
Phaedr. 5, 5, 38; 1, 30, 7; Ter. Hec. 1, 2, 73; Val. Fl. 1, 692.—It is sometimes inserted pleonastically:3.excepit Demochares: Te, inquit, suspendere,
Sen. Ira, 23:hoc adjunxit: Pater, inquit, meus,
Nep. Hann. 2, 2. —It is freq. repeated: Crassus. numquidnam, inquit, novi? Nihil sane, inquit Catulus;etenim vides esse ludos: sed vel tu nos ineptos, licet [inquit], vel molestos putes, cum ad me in Tusculanum, inquit, heri vesperi venisset Caesar de Tusculano suo, dixit,
Cic. de Or. 2, 3, 13; id. N. D. 1, 7, 17: dicam equidem, Caesar inquit, quid intellegam;sed tu et vos omnes hoc, inquit, mementote,
id. ib. 2, 74, 298.
См. также в других словарях:
rien — Rien, monosyll. Semble estre le mot propre François de ce mot Latin, Res, S il y a rien qui te nuise, dy le moy, Si res est aliqua quae tibi noceat, etc. S il est rien en quoy je te puisse servir, Si vlla in re possum tibi esse vsui, Selon… … Thresor de la langue françoyse
Radio maritime — La radio maritime inclut l ensemble des moyens radioélectriques civils utilisés en mer pour communiquer, de navire à navire ou avec des stations côtières, pour la sécurité, la gestion des flottes ou les communications personnelles. Veille radio… … Wikipédia en Français
NUDI Pedes — viriles magis, quam in calceis, verba Tertull. de Pallio. Ubi, si quid calceatûs inducitur a palliatis, sandalia esse, non calceos, quae res mundissima est: frequentius tamen nihil calceatûs inducere, sed nudipedes agere, hocque virile magis esse … Hofmann J. Lexicon universale
Histoire De La Langue Française — Le français est une langue romane parlée en France, dont elle est originaire, ainsi qu en Belgique, au Canada, au Luxembourg, en Suisse et dans 51 autres pays, principalement localisés en Afrique, ayant pour la plupart fait partie de l’ancien… … Wikipédia en Français
Histoire de la langue francaise — Histoire de la langue française Le français est une langue romane parlée en France, dont elle est originaire, ainsi qu en Belgique, au Canada, au Luxembourg, en Suisse et dans 51 autres pays, principalement localisés en Afrique, ayant pour la… … Wikipédia en Français
Histoire de la langue française — Cet article fait partie de la série : Langue française Langue d oïl Dialectes Créoles Francophonie Histoire Serments de Strasbourg Ordonnance de Villers Cotterêts … Wikipédia en Français
Histoire du français — Histoire de la langue française Le français est une langue romane parlée en France, dont elle est originaire, ainsi qu en Belgique, au Canada, au Luxembourg, en Suisse et dans 51 autres pays, principalement localisés en Afrique, ayant pour la… … Wikipédia en Français
Alte Lateinschule Alfeld — Alfeld, Alte Lateinschule Die Alte Lateinschule ist ein historisches Fachwerkhaus in Alfeld, Niedersachsen. Mit seinem reichen Bild und Architekturschmuck ist es ein herausragendes Beispiel der Weserrenaissance. Das Haus wurde 1610 erbaut und… … Deutsch Wikipedia
si — 1. si [ si ] conj. et n. m. inv. • 842; lat. si REM. Si devient s devant il, ils. I ♦ SI, hypothétique. Introduit soit une condition (à laquelle correspond une conséquence dans la principale), soit une simple supposition ou éventualité. ⇒ 1. cas… … Encyclopédie Universelle
SI — 1. si [ si ] conj. et n. m. inv. • 842; lat. si REM. Si devient s devant il, ils. I ♦ SI, hypothétique. Introduit soit une condition (à laquelle correspond une conséquence dans la principale), soit une simple supposition ou éventualité. ⇒ 1. cas… … Encyclopédie Universelle
NILUS — I. NILUS Aegypti Episcopus exustus, sub Diocletiano. Vide Lactantium, l. 5. c. 11: II. NILUS Africae fluv. celeberrimus, ut Asiae Ganges, et Indus, atque Europae Danubius. Plurima eius ab antiquis perhibentur, et celebrantur nomina. Nam et… … Hofmann J. Lexicon universale
