Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

producere

  • 1 produco

    producere, produxi, productus V
    lead forward, bring out; reveal; induce; promote; stretch out; prolong; bury

    Latin-English dictionary > produco

  • 2 produco

    prō-dūco, xi, ctum, 3 (produxe, for produxisse, Ter Ad. 4, 2, 22), v. a., to lead or bring forth, to lead forward or out.
    I.
    Lit. (class.):

    fidicinam intus,

    Plaut. Ep. 3, 4, 40:

    aliquem foras ante aedes,

    id. Capt. 2, 2, 2:

    aliquem e latebris,

    Petr. 126:

    castris omnem exercitum,

    Plaut. Am. 1, 1, 62:

    copias pro castris,

    Caes. B. G. 1, 48.—Esp.
    a.
    To bring before the people, senate, or a court:

    aliquem in conspectum populi Romani,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 122:

    quempiam in contionem,

    id. Pis. 6, 14: cum tribunis [p. 1456] plebis Curionem et Octavium consules produxisset, id. Brut. 60, 217; Liv. 27, 7, 4:

    harum rerum omnium auctores testesque,

    Cic. Verr. 2, 5, 50, § 131:

    productus pro rostris,

    to give evidence, Suet. Jul. 20 fin.:

    producti in circo Flaminio in contionem,

    Cic. Sest. 14, 33:

    in judicium,

    to bring before a court, id. Verr. 2, 1, 43, § 113:

    aliquem in Sestium,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1:

    aliquem ad necem,

    id. Verr. 2, 5, 60, § 157.—
    b.
    Of an actor, to represent, perform:

    nihil ab hoc (Roscio) pravum et perversum produci posse arbitrabantur,

    Cic. Rosc. Com. 10, 30. —
    c.
    To expose for sale:

    ancillam produxit, vendidit,

    Ter. Eun. 1, 2, 54:

    servos,

    id. Heaut. 1, 1, 92; Suet. Gram. 4.—
    d.
    To draw or place one thing before another ( poet.):

    producere malo aliquam moram,

    Ter. And. 3, 5, 9:

    scamnum lecto,

    Ov. A. A. 2, 211:

    nubila menti,

    Stat. S. 5, 3, 13.—
    e.
    To draw or stretch out, to lengthen out, extend ( poet. and post-Aug.):

    pelles dentibus,

    Mart. 9, 74, 1:

    ferrum incude,

    Juv. 15, 165:

    supercilium madidā fuligine tactum,

    id. 2, 94:

    lineas ex argento nigras,

    Plin. 33, 6, 31, § 98.—
    f.
    To conduct to a place:

    non tu eum rus hinc modo Produxe aiebas?

    Ter. Ad. 4, 2, 22.—
    g.
    To conduct to the grave, sc. a corpse or a funeral procession ( poet.):

    nec te, tua funera, mater Produxi,

    Verg. A. 9, 486:

    longum funus ad tumulos,

    Luc. 2, 298.—
    h.
    To lead or bring along, to bring away:

    qui et procurrentem retrahat, et cunctantem producat,

    to drag forward, Col. 6, 2, 9.—
    i.
    To bring to light, disclose, expose:

    occulta ad patres produxit crimina servus,

    Juv. 8, 266. —
    B.
    In partic.
    1.
    To bring forth, bring into the world, to bear or beget:

    ego is sum qui te produxi pater,

    Plaut. Rud. 4, 4, 129:

    liberos,

    id. Capt. 3, 5, 105; Lucil. ap. Non. 373, 2:

    magnanimos nos natura produxit,

    Sen. Ep. 104, 23:

    quam te Thersitae similem producat Achilles,

    Juv. 8, 271.— Of other subjects, to produce, make (postAug.):

    cibis utendum est carnem producentibus,

    Cels. 8, 7, 7:

    cum folia producere incipiunt fici,

    Pall. 4, 10, 30.—
    2.
    = adduco in indicium, to bring forth to trial, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32 (Zumpt); Quint. 11, 3, 174.—
    3.
    To make to grow, to advance, promote ( poet.): subolem. Hor. C. S. 17.—
    4.
    In pronunciation, to lengthen, prolong (class.):

    inclitus dicimus brevi primā litterā, insanus productā,

    Cic. Or. 48, 159:

    syllabam,

    Ov. P. 4, 12, 13; Quint. 1, 5, 18.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring forward (to distinction), to raise, promote, advance (class.): producere aliquem ad aliquam dignitatem. Cic. Fin. 3, 16, 52:

    aliquem omni genere honoris,

    Liv. 40, 56:

    quem tu non pro illius dignitate produxeras,

    Cic. Dom. 9, 21:

    a quibus producti sunt, exsistunt eorum ipsorum tyranni,

    advanced to power, id. Rep. 1, 44, 68:

    beneficia, quae non producunt, nec honestiorem faciunt,

    Sen. Ben. 2, 9, 2.—
    B.
    To lead, induce one to do any thing:

    producti sumus, ut loqueremur,

    Auct. Her. 1, 3, 5:

    productus ad aliquid faciendum,

    Plin. 9, 35, 59, § 122.—
    C.
    To draw or drag out, to lengthen out, prolong, protract (class.):

    producere pauperi vitam ad miseriam,

    Plaut. Trin. 2, 2, 59:

    cenam,

    Hor. S. 1, 5, 70:

    convivium ad multam noctem vario sermone,

    Cic. Sen. 14, 46:

    sermonem in multam noctem,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    sermonem longius,

    id. Brut. 71, 251:

    Varro.. vitam Naevii producit longius,

    i. e. represents him as having lived longer, id. ib. 15, 60:

    somnum ultra primam lucem,

    Suet. Aug. 78:

    rem in hiemem,

    Caes. B. G. 4, 30:

    animas,

    lives, Juv. 15, 94.—
    2.
    To put off, to amuse, delude one with fallacious promises:

    aliquem falsā spe producere,

    Ter. And. 4, 1, 25:

    aliquem conditionibus,

    Cic. Quint. 8, 30.—
    D.
    Of time, to pass, spend ( poet.):

    cyathos sorbillans diem,

    Ter. Ad. 4, 2, 52.—
    E.
    To bring up, educate:

    audientem dicto, mater, produxisti filiam,

    Plaut. As. 3, 1, 40:

    principes liberos,

    Tac. Or. 28:

    laevo monitu pueros avaros,

    Juv. 14, 228.—
    F.
    To make, devise, produce, bring into use:

    nova (vocabula) quae genitor produxerit usus,

    Hor. Ep. 2, 2, 119.—
    G.
    To plant, cultivate:

    quicunque primum te produxit, arbor,

    Hor. C. 2, 13, 3.—Hence, prōductus, a, um, P. a., lengthened, long, prolonged, protracted, etc. (class.):

    productiore cornu sinistro,

    drawn out, extended, Tac. A. 13, 40 Halm:

    productissimum flagellum,

    Col. 3, 10: commoditates corporis tam productae temporibus, Cic. Fin. 4, 12, 29:

    dolores longinquitate producti,

    id. Tusc. 5, 40, 117:

    exitus (orationis),

    id. de Or. 2. 53, 213:

    productiora alia, et quasi immoderatius excurrentia,

    too long, id. Or. 53, 178; so,

    producta syllaba (opp. short),

    id. ib. 48, 159:

    nomen,

    formed by prolongation, id. N. D. 2, 26, 66:

    neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,

    longer, Hor. A. P. 189.—
    B.
    Subst.: prōducta, ōrum, n., preferable things (a transl. of the Gr. tha proêgmena): in vitā non ea, quae primario loco sunt, sed ea, quae secundum locum obtinent, proêgmena, id est producta nominantur; quae vel ita appellemus (id erit verbum e verbo), vel promota, et remota, vel, ut dudum diximus, praeposita, vel praecipua;

    et illa rejecta,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; cf. Sen. Ep. 74, 17.—Hence, adv.: prōductē, in a lengthened manner, long (class.):

    producte dicere litteram, opp. breviter,

    Cic. Or. 48, 159:

    producte dicere syllabam, opp. correpte,

    Gell. 2, 17, 5.— Comp.:

    syllaba productius pronunciata,

    Gell. 4, 17, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > produco

  • 3 producta

    prō-dūco, xi, ctum, 3 (produxe, for produxisse, Ter Ad. 4, 2, 22), v. a., to lead or bring forth, to lead forward or out.
    I.
    Lit. (class.):

    fidicinam intus,

    Plaut. Ep. 3, 4, 40:

    aliquem foras ante aedes,

    id. Capt. 2, 2, 2:

    aliquem e latebris,

    Petr. 126:

    castris omnem exercitum,

    Plaut. Am. 1, 1, 62:

    copias pro castris,

    Caes. B. G. 1, 48.—Esp.
    a.
    To bring before the people, senate, or a court:

    aliquem in conspectum populi Romani,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 122:

    quempiam in contionem,

    id. Pis. 6, 14: cum tribunis [p. 1456] plebis Curionem et Octavium consules produxisset, id. Brut. 60, 217; Liv. 27, 7, 4:

    harum rerum omnium auctores testesque,

    Cic. Verr. 2, 5, 50, § 131:

    productus pro rostris,

    to give evidence, Suet. Jul. 20 fin.:

    producti in circo Flaminio in contionem,

    Cic. Sest. 14, 33:

    in judicium,

    to bring before a court, id. Verr. 2, 1, 43, § 113:

    aliquem in Sestium,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1:

    aliquem ad necem,

    id. Verr. 2, 5, 60, § 157.—
    b.
    Of an actor, to represent, perform:

    nihil ab hoc (Roscio) pravum et perversum produci posse arbitrabantur,

    Cic. Rosc. Com. 10, 30. —
    c.
    To expose for sale:

    ancillam produxit, vendidit,

    Ter. Eun. 1, 2, 54:

    servos,

    id. Heaut. 1, 1, 92; Suet. Gram. 4.—
    d.
    To draw or place one thing before another ( poet.):

    producere malo aliquam moram,

    Ter. And. 3, 5, 9:

    scamnum lecto,

    Ov. A. A. 2, 211:

    nubila menti,

    Stat. S. 5, 3, 13.—
    e.
    To draw or stretch out, to lengthen out, extend ( poet. and post-Aug.):

    pelles dentibus,

    Mart. 9, 74, 1:

    ferrum incude,

    Juv. 15, 165:

    supercilium madidā fuligine tactum,

    id. 2, 94:

    lineas ex argento nigras,

    Plin. 33, 6, 31, § 98.—
    f.
    To conduct to a place:

    non tu eum rus hinc modo Produxe aiebas?

    Ter. Ad. 4, 2, 22.—
    g.
    To conduct to the grave, sc. a corpse or a funeral procession ( poet.):

    nec te, tua funera, mater Produxi,

    Verg. A. 9, 486:

    longum funus ad tumulos,

    Luc. 2, 298.—
    h.
    To lead or bring along, to bring away:

    qui et procurrentem retrahat, et cunctantem producat,

    to drag forward, Col. 6, 2, 9.—
    i.
    To bring to light, disclose, expose:

    occulta ad patres produxit crimina servus,

    Juv. 8, 266. —
    B.
    In partic.
    1.
    To bring forth, bring into the world, to bear or beget:

    ego is sum qui te produxi pater,

    Plaut. Rud. 4, 4, 129:

    liberos,

    id. Capt. 3, 5, 105; Lucil. ap. Non. 373, 2:

    magnanimos nos natura produxit,

    Sen. Ep. 104, 23:

    quam te Thersitae similem producat Achilles,

    Juv. 8, 271.— Of other subjects, to produce, make (postAug.):

    cibis utendum est carnem producentibus,

    Cels. 8, 7, 7:

    cum folia producere incipiunt fici,

    Pall. 4, 10, 30.—
    2.
    = adduco in indicium, to bring forth to trial, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32 (Zumpt); Quint. 11, 3, 174.—
    3.
    To make to grow, to advance, promote ( poet.): subolem. Hor. C. S. 17.—
    4.
    In pronunciation, to lengthen, prolong (class.):

    inclitus dicimus brevi primā litterā, insanus productā,

    Cic. Or. 48, 159:

    syllabam,

    Ov. P. 4, 12, 13; Quint. 1, 5, 18.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring forward (to distinction), to raise, promote, advance (class.): producere aliquem ad aliquam dignitatem. Cic. Fin. 3, 16, 52:

    aliquem omni genere honoris,

    Liv. 40, 56:

    quem tu non pro illius dignitate produxeras,

    Cic. Dom. 9, 21:

    a quibus producti sunt, exsistunt eorum ipsorum tyranni,

    advanced to power, id. Rep. 1, 44, 68:

    beneficia, quae non producunt, nec honestiorem faciunt,

    Sen. Ben. 2, 9, 2.—
    B.
    To lead, induce one to do any thing:

    producti sumus, ut loqueremur,

    Auct. Her. 1, 3, 5:

    productus ad aliquid faciendum,

    Plin. 9, 35, 59, § 122.—
    C.
    To draw or drag out, to lengthen out, prolong, protract (class.):

    producere pauperi vitam ad miseriam,

    Plaut. Trin. 2, 2, 59:

    cenam,

    Hor. S. 1, 5, 70:

    convivium ad multam noctem vario sermone,

    Cic. Sen. 14, 46:

    sermonem in multam noctem,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    sermonem longius,

    id. Brut. 71, 251:

    Varro.. vitam Naevii producit longius,

    i. e. represents him as having lived longer, id. ib. 15, 60:

    somnum ultra primam lucem,

    Suet. Aug. 78:

    rem in hiemem,

    Caes. B. G. 4, 30:

    animas,

    lives, Juv. 15, 94.—
    2.
    To put off, to amuse, delude one with fallacious promises:

    aliquem falsā spe producere,

    Ter. And. 4, 1, 25:

    aliquem conditionibus,

    Cic. Quint. 8, 30.—
    D.
    Of time, to pass, spend ( poet.):

    cyathos sorbillans diem,

    Ter. Ad. 4, 2, 52.—
    E.
    To bring up, educate:

    audientem dicto, mater, produxisti filiam,

    Plaut. As. 3, 1, 40:

    principes liberos,

    Tac. Or. 28:

    laevo monitu pueros avaros,

    Juv. 14, 228.—
    F.
    To make, devise, produce, bring into use:

    nova (vocabula) quae genitor produxerit usus,

    Hor. Ep. 2, 2, 119.—
    G.
    To plant, cultivate:

    quicunque primum te produxit, arbor,

    Hor. C. 2, 13, 3.—Hence, prōductus, a, um, P. a., lengthened, long, prolonged, protracted, etc. (class.):

    productiore cornu sinistro,

    drawn out, extended, Tac. A. 13, 40 Halm:

    productissimum flagellum,

    Col. 3, 10: commoditates corporis tam productae temporibus, Cic. Fin. 4, 12, 29:

    dolores longinquitate producti,

    id. Tusc. 5, 40, 117:

    exitus (orationis),

    id. de Or. 2. 53, 213:

    productiora alia, et quasi immoderatius excurrentia,

    too long, id. Or. 53, 178; so,

    producta syllaba (opp. short),

    id. ib. 48, 159:

    nomen,

    formed by prolongation, id. N. D. 2, 26, 66:

    neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,

    longer, Hor. A. P. 189.—
    B.
    Subst.: prōducta, ōrum, n., preferable things (a transl. of the Gr. tha proêgmena): in vitā non ea, quae primario loco sunt, sed ea, quae secundum locum obtinent, proêgmena, id est producta nominantur; quae vel ita appellemus (id erit verbum e verbo), vel promota, et remota, vel, ut dudum diximus, praeposita, vel praecipua;

    et illa rejecta,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; cf. Sen. Ep. 74, 17.—Hence, adv.: prōductē, in a lengthened manner, long (class.):

    producte dicere litteram, opp. breviter,

    Cic. Or. 48, 159:

    producte dicere syllabam, opp. correpte,

    Gell. 2, 17, 5.— Comp.:

    syllaba productius pronunciata,

    Gell. 4, 17, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > producta

  • 4 producte

    prō-dūco, xi, ctum, 3 (produxe, for produxisse, Ter Ad. 4, 2, 22), v. a., to lead or bring forth, to lead forward or out.
    I.
    Lit. (class.):

    fidicinam intus,

    Plaut. Ep. 3, 4, 40:

    aliquem foras ante aedes,

    id. Capt. 2, 2, 2:

    aliquem e latebris,

    Petr. 126:

    castris omnem exercitum,

    Plaut. Am. 1, 1, 62:

    copias pro castris,

    Caes. B. G. 1, 48.—Esp.
    a.
    To bring before the people, senate, or a court:

    aliquem in conspectum populi Romani,

    Cic. Verr. 2, 1, 47, § 122:

    quempiam in contionem,

    id. Pis. 6, 14: cum tribunis [p. 1456] plebis Curionem et Octavium consules produxisset, id. Brut. 60, 217; Liv. 27, 7, 4:

    harum rerum omnium auctores testesque,

    Cic. Verr. 2, 5, 50, § 131:

    productus pro rostris,

    to give evidence, Suet. Jul. 20 fin.:

    producti in circo Flaminio in contionem,

    Cic. Sest. 14, 33:

    in judicium,

    to bring before a court, id. Verr. 2, 1, 43, § 113:

    aliquem in Sestium,

    id. Q. Fr. 2, 4, 1:

    aliquem ad necem,

    id. Verr. 2, 5, 60, § 157.—
    b.
    Of an actor, to represent, perform:

    nihil ab hoc (Roscio) pravum et perversum produci posse arbitrabantur,

    Cic. Rosc. Com. 10, 30. —
    c.
    To expose for sale:

    ancillam produxit, vendidit,

    Ter. Eun. 1, 2, 54:

    servos,

    id. Heaut. 1, 1, 92; Suet. Gram. 4.—
    d.
    To draw or place one thing before another ( poet.):

    producere malo aliquam moram,

    Ter. And. 3, 5, 9:

    scamnum lecto,

    Ov. A. A. 2, 211:

    nubila menti,

    Stat. S. 5, 3, 13.—
    e.
    To draw or stretch out, to lengthen out, extend ( poet. and post-Aug.):

    pelles dentibus,

    Mart. 9, 74, 1:

    ferrum incude,

    Juv. 15, 165:

    supercilium madidā fuligine tactum,

    id. 2, 94:

    lineas ex argento nigras,

    Plin. 33, 6, 31, § 98.—
    f.
    To conduct to a place:

    non tu eum rus hinc modo Produxe aiebas?

    Ter. Ad. 4, 2, 22.—
    g.
    To conduct to the grave, sc. a corpse or a funeral procession ( poet.):

    nec te, tua funera, mater Produxi,

    Verg. A. 9, 486:

    longum funus ad tumulos,

    Luc. 2, 298.—
    h.
    To lead or bring along, to bring away:

    qui et procurrentem retrahat, et cunctantem producat,

    to drag forward, Col. 6, 2, 9.—
    i.
    To bring to light, disclose, expose:

    occulta ad patres produxit crimina servus,

    Juv. 8, 266. —
    B.
    In partic.
    1.
    To bring forth, bring into the world, to bear or beget:

    ego is sum qui te produxi pater,

    Plaut. Rud. 4, 4, 129:

    liberos,

    id. Capt. 3, 5, 105; Lucil. ap. Non. 373, 2:

    magnanimos nos natura produxit,

    Sen. Ep. 104, 23:

    quam te Thersitae similem producat Achilles,

    Juv. 8, 271.— Of other subjects, to produce, make (postAug.):

    cibis utendum est carnem producentibus,

    Cels. 8, 7, 7:

    cum folia producere incipiunt fici,

    Pall. 4, 10, 30.—
    2.
    = adduco in indicium, to bring forth to trial, Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32 (Zumpt); Quint. 11, 3, 174.—
    3.
    To make to grow, to advance, promote ( poet.): subolem. Hor. C. S. 17.—
    4.
    In pronunciation, to lengthen, prolong (class.):

    inclitus dicimus brevi primā litterā, insanus productā,

    Cic. Or. 48, 159:

    syllabam,

    Ov. P. 4, 12, 13; Quint. 1, 5, 18.—
    II.
    Trop.
    A.
    To bring forward (to distinction), to raise, promote, advance (class.): producere aliquem ad aliquam dignitatem. Cic. Fin. 3, 16, 52:

    aliquem omni genere honoris,

    Liv. 40, 56:

    quem tu non pro illius dignitate produxeras,

    Cic. Dom. 9, 21:

    a quibus producti sunt, exsistunt eorum ipsorum tyranni,

    advanced to power, id. Rep. 1, 44, 68:

    beneficia, quae non producunt, nec honestiorem faciunt,

    Sen. Ben. 2, 9, 2.—
    B.
    To lead, induce one to do any thing:

    producti sumus, ut loqueremur,

    Auct. Her. 1, 3, 5:

    productus ad aliquid faciendum,

    Plin. 9, 35, 59, § 122.—
    C.
    To draw or drag out, to lengthen out, prolong, protract (class.):

    producere pauperi vitam ad miseriam,

    Plaut. Trin. 2, 2, 59:

    cenam,

    Hor. S. 1, 5, 70:

    convivium ad multam noctem vario sermone,

    Cic. Sen. 14, 46:

    sermonem in multam noctem,

    id. Rep. 6, 10, 10:

    sermonem longius,

    id. Brut. 71, 251:

    Varro.. vitam Naevii producit longius,

    i. e. represents him as having lived longer, id. ib. 15, 60:

    somnum ultra primam lucem,

    Suet. Aug. 78:

    rem in hiemem,

    Caes. B. G. 4, 30:

    animas,

    lives, Juv. 15, 94.—
    2.
    To put off, to amuse, delude one with fallacious promises:

    aliquem falsā spe producere,

    Ter. And. 4, 1, 25:

    aliquem conditionibus,

    Cic. Quint. 8, 30.—
    D.
    Of time, to pass, spend ( poet.):

    cyathos sorbillans diem,

    Ter. Ad. 4, 2, 52.—
    E.
    To bring up, educate:

    audientem dicto, mater, produxisti filiam,

    Plaut. As. 3, 1, 40:

    principes liberos,

    Tac. Or. 28:

    laevo monitu pueros avaros,

    Juv. 14, 228.—
    F.
    To make, devise, produce, bring into use:

    nova (vocabula) quae genitor produxerit usus,

    Hor. Ep. 2, 2, 119.—
    G.
    To plant, cultivate:

    quicunque primum te produxit, arbor,

    Hor. C. 2, 13, 3.—Hence, prōductus, a, um, P. a., lengthened, long, prolonged, protracted, etc. (class.):

    productiore cornu sinistro,

    drawn out, extended, Tac. A. 13, 40 Halm:

    productissimum flagellum,

    Col. 3, 10: commoditates corporis tam productae temporibus, Cic. Fin. 4, 12, 29:

    dolores longinquitate producti,

    id. Tusc. 5, 40, 117:

    exitus (orationis),

    id. de Or. 2. 53, 213:

    productiora alia, et quasi immoderatius excurrentia,

    too long, id. Or. 53, 178; so,

    producta syllaba (opp. short),

    id. ib. 48, 159:

    nomen,

    formed by prolongation, id. N. D. 2, 26, 66:

    neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,

    longer, Hor. A. P. 189.—
    B.
    Subst.: prōducta, ōrum, n., preferable things (a transl. of the Gr. tha proêgmena): in vitā non ea, quae primario loco sunt, sed ea, quae secundum locum obtinent, proêgmena, id est producta nominantur; quae vel ita appellemus (id erit verbum e verbo), vel promota, et remota, vel, ut dudum diximus, praeposita, vel praecipua;

    et illa rejecta,

    Cic. Fin. 3, 16, 52; cf. Sen. Ep. 74, 17.—Hence, adv.: prōductē, in a lengthened manner, long (class.):

    producte dicere litteram, opp. breviter,

    Cic. Or. 48, 159:

    producte dicere syllabam, opp. correpte,

    Gell. 2, 17, 5.— Comp.:

    syllaba productius pronunciata,

    Gell. 4, 17, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > producte

  • 5 duco

    dūco, xi, ctum, 3 ( imp. duc;

    but duce,

    Plaut. Ep. 3, 3, 18; id. Most. 1, 4, 11; id. Poen. 5, 4, 59; id. Rud. 2, 3, 55; id. Trin. 2, 2, 103; id. Truc. 2, 5, 26.— Perf. sync.: duxti, Varr. ap. Non. 283, 32; Cat. 91, 9; Prop. 1, 3, 27), v. a. [cf. Goth. tiuh-an; O. H. Germ. zieh-an, to draw; Germ. -zog, in Herzog, commander, duke], to lead, conduct, draw, bring forward, in all senses; very freq. passing over into the signif. of the compounds abducere, deducere, adducere, producere, etc., and of the synonyms agere, trahere, movere, etc. (very freq.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    quo sequar? quo ducis nunc me?

    Plaut. Bacch. 3, 3, 2: duc hos intro, id. Am. 2, 2, 224; id. Aul. 2, 6, 13:

    duc ac demonstra mihi,

    id. Cist. 2, 3, 36:

    suas secum mulierculas sunt in castra ducturi,

    Cic. Cat. 2, 10 fin.; cf. Caes. B. G. 5, 5 fin. et saep.:

    (difficile iter) vix qua singuli carri ducerentur,

    id. ib. 1, 6, 1; cf.

    plaustra,

    Ov. Tr. 3, 10, 34: aquam ducere, Cato ap. Charis. p. 192 P.; so,

    aquam per fundum ejus,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, § 4:

    spiritum naribus,

    Varr. R. R. 2, 3, 5: so,

    spiritum per siccas fauces,

    Sen. Ben. 3, 8; cf.:

    aërem spiritu,

    Cic. N. D. 2, 6 fin.:

    animam spiritu,

    id. ib. 2, 54, 136; and in gen.: spiritum, for to live, id. Fam. 10, 1; cf.:

    vitam et spiritum,

    id. de Imp. Pomp. 12, 33:

    tura naribus,

    to inhale, Hor. C. 4, 1, 22:

    sucos nectaris,

    to drink in full draughts, to quaff, id. ib. 3, 3, 34; cf.

    pocula,

    id. ib. 1, 17, 22; and:

    Liberum,

    id. ib. 4, 12, 14.— Poet.:

    jucunda oblivia vitae (referring to the waters of Lethe),

    Hor. S. 2, 6, 62 (cf. Verg. A. 6, 714 sq.) et saep.:

    mucronem,

    to draw from the scabbard, Verg. A. 12, 378; cf.:

    ferrum vaginā,

    Ov. F. 4, 929:

    ensem vagina,

    Sil. 8, 342;

    but: ensem duxerat faber,

    had beaten out, forged, Tib. 1, 3, 48:

    sortem,

    Cic. Div. 2, 33; Verg. A. 6, 22;

    hence, also transf. of that which is drawn by lot,

    Cic. Div. 1, 18, 34; id. Rep. 1, 34; Suet. Caes. 12; Tac. A. 1, 54; 3, 28 al.:

    pondus aratri,

    to draw, Ov. M. 7, 119:

    remos,

    to row, id. ib. 1, 294; cf. id. ib. 4, 353:

    numerosa brachia,

    in dancing, id. Am. 2, 4, 29:

    lanas,

    to spin, id. ib. 4, 34; cf.

    stamina,

    id. ib. 4, 221:

    ubera,

    to milk, id. ib. 9, 358:

    frena manu,

    to guide, govern, id. ib. 15, 518: vela, to haul (= navigare), Prop. 1, 6, 2:

    manus, of swimming,

    id. 3, 20, 2:

    ilia,

    to draw the flanks together, become broken-winded, Hor. Ep. 1, 1, 9:

    os,

    to draw awry, to make wry faces, Cic. Or. 25 fin.; Quint. 9, 3, 101; cf.

    vultum,

    Ov. M. 2, 774; id. P. 4, 8, 13; Mart. 1, 41 et saep.:

    non equus impiger Curru ducet Achaico Victorem,

    to draw along, Hor. C. 4, 3, 5; cf. id. Ep. 1, 1, 93.— Absol.:

    sibi quisque ducere, trahere, rapere,

    to take to one's self, appropriate, Sall. J. 41, 5.—
    B.
    Esp.
    1.
    To lead, conduct, as a way or road:

    via ducit (te), in urbem?

    Verg. E. 9, 1; cf. Plin. Ep. 7, 5; Verg. A. 1, 401; Ov. F. 2, 679:

    Brundisium Minuci melius via ducat an Appi,

    Hor. Ep. 1, 18, 20:

    via ad undas,

    Ov. M. 3, 602:

    via ad infernas sedes,

    id. ib. 4, 433; cf.:

    iter ad urbem,

    id. ib. 437; Curt. 3, 28, 19; Sen. Prov. 6, 7; id. Vit. Beat. 1; Plin. 18, 11, 29, § 111; Quint. 5, 9, 14; Liv. 5, 40, 8 al.—
    2.
    Se, in colloq. lang., to betake one's self, go:

    jam me ad regem recta ducam,

    Plaut. Am. 4, 3, 8; id. Aul. 4, 8, 8; id. Bacch. 4, 2, 11; Ter. Hec. 4, 1, 7: Balbus duxit se a Gadibus, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 32, 1.—
    3.
    A legal t. t., to take, lead away, drag, carry off a person before court, to prison, to punishment, etc.: POST. DEINDE. MANVS. INIECTIO. ESTO. IN. IVS. DVCITO, XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45; so,

    in jus,

    Liv. 2, 27:

    illos duci in carcerem jubent,

    Cic. Verr. 2, 5, 30:

    aliquem in carcerem,

    Suet. Caes. 20:

    in vincula,

    id. ib. 79:

    ad mortem,

    Cic. Cat. 1, 1, 1; Nep. Phoc. 4, 3; and absol.:

    ducite, ubi capiat, etc.,

    Plaut. Capt. 3, 5, 65; Sen. de Ira, 1, 16, 14; Suet. Calig. 27; Plin. Ep. 10, 97, 3 al.: NI. IVDICATVM. FACIT. AVT. QVIS. ENDO. EM. IVRE. VINDICIT. SECVM. DVCITO. VINCITO, etc., XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 45:

    decreta ejus modi: SI PETIT DUCAS. C. Fuficium duci jussit petitorem,

    to be imprisoned, Cic. Verr. 2, 2, 12, § 31; so of a debtor (addictus) who is led off as a slave, Novat. ap. Cic. de Or. 2, 63, 255; Plaut. Bacch. 5, 2, 87; Cic. Fl. 20 fin.; Liv. 6, 14 sq.; cf. id. 2, 23 med.; cf.

    prov.: stultitiast venatum ducere invitas canes,

    Plaut. Stich. 1, 2, 83. —
    4.
    Uxorem, to lead a wife home, i. e. to marry:

    bona uxor si ea deducta est, etc.... Verum egon eam ducam domum, Quae, etc.?

    Plaut. Mil. 3, 1, 91:

    uxorem domum,

    id. Aul. 2, 1, 40; Ter. Ph. 2, 1, 68:

    filiam Orgetorigis in matrimonium,

    Caes. B. G. 1, 9, 3; cf. Liv. 4, 4:

    eum uxorem ducturum esse aliam,

    Plaut. Cist. 1, 1, 105:

    uxorem (or aliquam, filiam alicujus, etc.),

    id. Aul. 2, 1, 48; id. Cas. prol. 69 et saep.; Ter. And. 1, 1, 128; 2, 1, 21 et saep.; Cic. Sest. 3; Caes. B. G. 1, 53, 4; id. B. C. 3, 110, 2; Verg. E. 8, 29; Vulg. Marc. 10, 11 et saep.— Absol.:

    si tu negaris ducere,

    Ter. And. 2, 3, 5; 2, 3, 9; id. Phorm. 2, 3, 76; Liv. 4, 4 al.: jugum ducere cum infidelibus, i. e. to be yoked in marriage, Vulg. 2 Cor. 6, 14.—Rarely for nubere: si ignorans statum Erotis ut liberum duxisti, isque postea servus est judicatus, etc., Imp. Antonin. ap. Cod. Just. 5, 18, 3.—In the comic poets, of taking home prostitutes, Plaut. Most. 1, 1, 35; 4, 2, 44; id. Men. 1, 2, 15; id. Stich. 5, 4, 48; id. Truc. 3, 2, 10 et saep.—
    5.
    In milit. lang.
    a.
    Said of a commander, to lead, to cause to move, to march his army in any direction:

    locis apertis exercitum ducere,

    Caes. B. G. 1, 41, 4; cf. id. B. C. 1, 64 fin.; 1, 68, 1:

    exercitum ab Allobrogibus in Segusianos,

    id. B. G. 1, 10 fin.:

    exercitum in fines Suessionum,

    id. ib. 2, 12, 1; cf. id. ib. 4, 38, 3;

    5, 18, 1: exercitum (legiones, etc.) in Bellovacos,

    id. ib. 2, 13, 1; 5, 24, 2 et saep.; cf. Tac. A. 2, 57:

    cohortes ad eam partem munitionum, quae, etc.,

    Caes. B. C. 3, 62, 2:

    exercitum Uticam,

    id. ib. 2, 26, 1:

    reliquas copias contra Labienum,

    id. B. G. 7, 61 fin. et saep.—In pass., of the soldiers, to march, move:

    quam in partem aut quo consilio ducerentur,

    Caes. B. G. 1, 40, 2.—And in act., absol., of the general himself, to march, move (a favorite expression of Liv.;

    not in Caes. or Sall.): (Mettus) ducit, quam proxime ad hostem potest,

    Liv. 1, 23; 1, 27; 9, 35; 22, 18 et saep.—Hence,
    b.
    In gen., to lead, command an army or (more freq.) a division:

    qua in legatione duxit exercitum,

    Cic. Mur. 9, 20; so,

    exercitum,

    Nep. Eum. 13, 1; id. Epam. 7, 3:

    qui superiore anno primum pilum duxerat,

    Caes. B. G. 5, 35, 6; 6, 38, 1; id. B. C. 3, 91, 1:

    ordinem,

    id. ib. 1, 13, 4; 3, 104, 3; Suet. Vesp. 1:

    partem exercitūs,

    Sall. J. 55, 4 et saep.—Rarely, to lead a division in front, in advance:

    consuetudine sua Caesar sex legiones expeditas ducebat: post eas... inde, etc.,

    Caes. B. G. 2, 19, 2; hence also, to march in front, take the lead, said of the division that forms the van:

    pars equitum et auxiliariae cohortes ducebant, mox prima legio, etc.,

    Tac. A. 1, 51; cf. id. ib. 1, 64 fin.
    (β).
    Transf. beyond the milit. sphere, to lead, to be leader, head, chief, first in any thing:

    accedit etiam, quod familiam ducit,

    Cic. Fam. 7, 5 fin. Manut.; so,

    familiam,

    id. Phil. 5, 11, 30; id. Fin. 4, 16, 45:

    ordines,

    id. Phil. 1, 8, 20:

    classem (discipulorum),

    Quint. 1, 2, 24 Spald.:

    funus,

    Hor. Epod. 8, 12:

    toros,

    Ov. F. 6, 668 et saep.—
    c.
    To conduct as prisoners in a triumph:

    per triumphum,

    Cic. Verr. 2, 5, 26, § 67:

    in triumpho,

    Plin. 7, 43, 45, § 139, v. triumphus.—
    6.
    With the accessory idea of creation, formation, to produce, form, construct, make, fashion, shape, dispose (cf.:

    struo, pono, condo, fundo): parietem per vestibulum alicujus,

    to erect, Cic. Mil. 27 fin.; cf.

    muros,

    Hor. C. 4, 6, 23:

    vallum ex castris ad aquam,

    Caes. B. C. 1, 73, 2:

    fossam,

    id. B. G. 7, 72, 1; 7, 73, 2:

    arcum,

    Ov. M. 3, 160:

    lateres de terra,

    Vitr. 2, 3:

    vivos vultus de marmore (with excudere spirantia aera),

    Verg. A. 6, 849; cf. id. ib. 7, 634; Hor. Ep. 2, 1, 240; Varr. ap. Non. 283, 32; Plin. 7, 37, 38, § 125; Quint. 10, 3, 18 Spald.; Juv. 7, 237; hence, poet. also:

    epos,

    Hor. S. 1, 10, 44:

    carmen,

    Ov. Tr. 1, 11, 18; 3, 14, 32:

    versus,

    id. ib. 5, 12, 63 et saep.:

    liniam ex colore,

    Plin. 35, 10, 36, § 81; Quint. 2, 6, 2; cf.

    orbem,

    id. 11, 3, 118:

    alvum,

    to bring forth by clysters, Cels. 2, 12; 4, 4 et saep.: alapam alicui, qs. to fetch one a box on the ear, Phaedr. 5, 3, 2; cf.

    colaphum,

    Quint. 6, 3, 83 Spald.:

    pugnum,

    Dig. 47, 10, 4 et saep.;

    so esp. of processions, dances, etc.: funus,

    Cic. Quint. 15 fin.; Ov. M. 14, 746; Verg. G. 4, 256; cf.

    exsequias,

    Plin. 8, 42, 64, § 154:

    pompam,

    Ov. H. 12, 152; id. F. 6, 405; id. M. 13, 699:

    choros,

    Tib. 2, 1, 56; Hor. C. 1, 4, 5; 4, 7, 6 et saep.; cf.

    choreas,

    Ov. M. 8, 582; 14, 520.—
    7.
    To receive, admit, take any thing (not ante-Aug.):

    cicatricem,

    Ov. Tr. 3, 11, 66; Liv. 29, 32, 12:

    rimam,

    Ov. M. 4, 65:

    situm,

    to grow rusty, Quint. 1, 2, 18:

    formam,

    Ov. M. 1, 402:

    colorem,

    id. ib. 3, 485; cf.

    pallorem,

    to grow pale, id. ib. 8, 760:

    nomina,

    Hor. C. 3, 27, 76:

    notam,

    id. ib. 4, 2, 59 et saep.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to lead, guide, draw, conduct:

    progredimur quo ducit quemque voluntas,

    Lucr. 2, 258; cf. Hor. Ep. 1, 3, 27; 1, 6, 57:

    ad strepitum citharae cessatum ducere curam,

    id. ib. 1, 2, 31:

    Liber vota bonos ducit ad exitus,

    id. C. 4, 8, 34; cf. Quint. 12, 1, 26:

    per quaedam parva sane ducant (futurum oratorem),

    id. 1, 10, 5; cf. id. 1, 1, 27; 1, 5, 58.—Prov.:

    ducunt volentem fata, nolentem trahunt,

    Sen. Ep. 107.—
    B.
    In partic.
    1.
    To draw, deduce, [p. 616] derive its origin or beginning from, any thing:

    ab aliqua re totius vitae ducere exordium,

    Cic. Fin. 5, 7, 18; cf.:

    exordium a nostra persona,

    Quint. 3, 8, 8; 4, 1, 7:

    principium disputationis a principe investigandae veritatis,

    Cic. N. D. 2, 21 fin.:

    belli initium a fame,

    id. Att. 9, 9, 2; cf. Quint. 1, 1, 21:

    initia causasque omnium ex quatuor temporum mutationibus,

    Cic. N. D. 2, 19, 49:

    originem ab Isocrate,

    Quint. 2, 15, 4; 1, 6, 38; Hor. C. 3, 17, 5 al.:

    ingressionem non ex oratoriis disputationibus, sed, etc.,

    Cic. Or. 3, 11:

    honestum ab iis rebus,

    id. Off. 1, 18, 60; id. Or. 39, 135:

    nomen ex quo,

    id. Ac. 11, 41; cf.:

    nomen a Graeco,

    Quint. 1, 6, 3; 3, 7, 1; Hor. S. 2, 1, 66 et saep.; cf.

    also: utrumque (sc. amor et amicitia) ductum (al. dictum) est ab amando,

    Cic. Lael. 27; id. Fin. 2, 24, 78.—
    2.
    To lead a person, as regards his will or opinions, in any direction; to move, incite, induce, allure, in a good or bad sense (most freq. in the pass.):

    ita me ad credendum tua ducit oratio,

    Cic. Tusc. 2, 18:

    nos ducit scholarum consuetudo,

    Quint. 4, 2, 28; 5, 11, 19; cf. id. 9, 1, 21:

    ducit te species,

    Hor. S. 2, 2, 35 et saep.:

    declamatores quosdam perversa ducit ambitio, ut, etc.,

    Quint. 10, 7, 21.—In the pass.:

    si quis statuarum honore aut gloria ducitur,

    Cic. Verr. 2, 2, 58 fin.:

    eloquentiae laude,

    id. Or. 32, 115:

    quaestu et lucro,

    id. Tusc. 5, 3, 9:

    hoc errore ut, etc.,

    id. Off. 1, 41; cf.:

    litteris eorum et urbanitate, ut, etc.,

    id. Rosc. Am. 41, 120:

    omnes trahimur et ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem,

    id. Off. 1, 6 et saep.—
    b.
    In a bad sense, to cheat, deceive, Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Capt. 4, 2, 7; Ter. And. 4, 1, 20; id. Ph. 3, 2, 15; Prop. 2, 17, 1 (3, 8, 1 M.); Ov. H. 19, 13; id. M. 3, 587 (with decipere).—
    3.
    With regard to time, to draw out, extend, protract, prolong:

    bellum,

    Caes. B. G. 1, 38, 4; id. B. C. 2, 18, 6; 2, 37, 5 sq.; Cic. Fam. 7, 3, 2; Liv. 22, 25 et saep.; cf.:

    bellum longius,

    Caes. B. C. 1, 64, 2; 3, 42, 3:

    bellum in hiemem,

    id. ib. 1, 61, 3:

    eam rem longius,

    id. B. G. 7, 11, 4; cf.:

    rem prope in noctem,

    id. B. C. 3, 51, 7:

    rem leniter,

    Liv. 3, 41 et saep. Also transf., of time itself:

    tempus,

    Cic. Verr. 2, 1, 11; Nep. Them. 7:

    diem ex die,

    Caes. B. G. 1, 16, 4; and of persons who are put off, delayed:

    ubi se diutius duci intellexit,

    id. ib. 1, 16, 5.—Less freq. (mostly poet.),
    b.
    In gen., of time, to pass, spend, enjoy:

    aetatem in litteris,

    Cic. Fin. 5, 19, 50; so,

    aetatem,

    Hor. Ep. 2, 2, 202:

    vitam,

    id. Epod. 17, 63; Sen. Ep. 45, 10; cf. Verg. A. 2, 641 (where, shortly before, vitam producere):

    noctes,

    Prop. 1, 11, 5; Plin. Ep. 6, 31, 13:

    somnos,

    Verg. A. 4, 560.—
    4.
    In mercant. lang., to calculate, compute, reckon: age nunc summam sumptus duc, Lucil. ap. Non. 283, 30:

    minimum ut sequamur, quoniam XC. medimnūm milia duximus, accedant eo, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 49; id. Att. 6, 1, 5 and 16; 6, 2, 7; Varr. R. R. 3, 16, 11; Gell. 1, 20, 5.—
    b.
    Transf. beyond the mercant. sphere.
    (α).
    Rationem alicujus, to consider, calculate, care for one's advantage or interest (a favorite expression of Cicero):

    duxi meam rationem, quam tibi facile me probaturum arbitrabar,

    Cic. Att. 8, 11 D, § 7; so,

    suam quoque rationem,

    to have respect to one's own advantage, id. Verr. 2, 1, 48; and:

    non minorem aratorum quam populi rationem,

    Suet. Aug. 42 fin.:

    salutis meae rationem,

    Cic. Fam. 7, 3:

    rationem officii, non commodi,

    id. Sest. 10, 23; cf. id. Rosc. Am. 44, 128:

    unius cujusque temporis ducta ratio est,

    id. Div. in Caecil. 4, 16:

    rationem officii atque existimationis,

    id. Quint. 16, 53.—
    (β).
    In gen., to reckon, consider, hold, account, esteem as any thing (cf. aestimo and existimo;

    very freq. in prose and poetry): parvi id ducebat,

    Cic. Fin. 2, 8, 24:

    pro nihilo aliquid,

    Plaut. Pers. 4, 4, 85; Cic. Verr. 2, 2, 16 fin.; id. Tusc. 5, 32, 90; cf. Auct. Her. 4, 20, 28:

    ea pro falsis ducit,

    Sall. C. 3, 2; cf.:

    innocentiam pro malevolentia,

    id. ib. 12, 1:

    vos eritis judices, Laudin' an vitio duci id factum oportuit,

    Ter. Ad. prol. 5; so,

    aliquid honori,

    Sall. J. 11, 3:

    aliquid laudi, Nep. praef. § 4: aliquem despicatui,

    Cic. Fl. 27, 65: nihil praeter virtutem in bonis ducere (for which, shortly after, in bonis habere = numerare), Cic. Fin. 3, 3;

    aliquem in numero hostium,

    id. Verr. 2, 5, 25 fin.; Caes. B. G. 6, 32, 1; cf. ib. 6, 23, 8; without in, ib. 6, 21, 2; cf.:

    aliquem loco affinium,

    Sall. J. 14, 1 Kritz. N. cr.: aliquid testimonii loco, Quint. 5, 9, 10:

    tutelae nostrae duximus, cum Africo bello urgerentur,

    Liv. 21, 41; cf.:

    officii duxit exorare filiae patrem, etc.,

    Suet. Tib. 11:

    faceret, quod e republica fideque sua duceret,

    id. ib. 25, 7 et saep.:

    malum cum amici tuum ducis malum,

    Plaut. Capt. 1, 2, 48; cf.:

    Archytas iracundiam seditionem quandam animi vere ducebat,

    Cic. Rep. 1, 38:

    eorum, quos idoneos ducebat, consilium habet,

    Sall. J. 62, 4:

    nil rectum nisi quod placuit sibi ducunt,

    Hor. Ep. 2, 1, 83.— With acc. and inf.:

    sic equidem ducebam animo rebarque futurum,

    Verg. A. 6, 690:

    ut omnia tua in te posita esse ducas humanosque casus virtute inferiores putes,

    Cic. Lael. 2, 7, 19 fin.; id. Rep. 1, 2; 1, 17; 1, 38; 3, 9 (three times); Sall. J. 93, 5; Liv. 22, 14, 6; 22, 59, 5; Caes. B. G. 1, 3, 2; 4, 30, 2; 6, 18 et saep.—Here too probably belongs the much disputed passage: ludos et inania honoris medio rationis atque abundantiae duxit (= ludos publicos cum aliis rebus quae ad inania honoris pertinent, duxit, i. e. existimavit habendos et ponendos in medio rationis atque abundantiae, ut inter rationem, quae plane spernit inania, et abundantiam, quae eadem ostentat, media via incederet), he thought right to manage them in a middle course between reason and profusion, Tac. Agr. 6 fin., v. Dübner and Orell. ad h. l.

    Lewis & Short latin dictionary > duco

  • 6 cēna

        cēna (not coena, caena), ae, f    a dinner, principal meal (anciently taken at noon, afterwards later): cenarum ars, H.: caput cenae: cenae pater, H.: cenae deum, H.: Pontificum, H.: antelucanae, lasting all night: amplior, Iu.: dubia, perplexing (by variety), T.: magna, H.: munda, H.: prior, i. e. a previous invitation, H.: sic cena ei coquebatur, ut, etc., N.: ducere, to prolong, H.: producere, H.: inter cenam, at table: ad cenam veniat, H.: invitare ad cenam: vocatus ad cenam: redire a cenā: ingens cena sedet, i. e. company, Iu.
    * * *
    dinner/supper, principle Roman meal (evening); course; meal; company at dinner

    Latin-English dictionary > cēna

  • 7 exerceō

        exerceō uī, itus, ēre    [ex + arceo], to drive, keep busy, keep at work, oversee, work, agitate: taures, V.: te exercebo hodie, keep agoing, T.: (Maeandros) Incertas exercet aquas, O.: vomere collīs, V.: rura bubus, H.: humum in messem, V.: agros, Ta.: telas (aranea), O.: arva exercenda, Ta.: undas Exercet Auster, H.: diem, i. e. employ in labor, V.—Fig., to engage busily, occupy, employ, exercise, train, discipline: quid te exercuit Pammenes? copias, Cs.: exercendae memoriae gratiā: in bello alqm: in gramineis membra palaestris, V.: vocem et virīs in hoc: Litibus linguas, O.: exerceri in venando: se in his dictionibus: se genere venationis, Cs.: cui (Iovi) se exercebit, in whose honor: ceteris in campo exercentibus: exercendi consuetudo, of exercising ourselves: pueros exercendi causā producere, L.— To practise, follow, exercise, employ oneself about, make use of, ply: medicinae exercendae causā: artem, H.: palaestras, V.: arma, V.: vanos in aëra morsūs, O.: acies pueriles, mock fights, Iu. — To follow up, follow out, prosecute, carry into effect, practise, administer: iudicium: latam legem, L.: imperia, V.: cum illo inimicitias, S.: odium in prole, O.: facilitatem animi: avaritiam in socios, L.: acerrume victoriam nobilitatis in plebem, S.: foede victoriam in captis, L.: odium, O.: pacem et hymenaeos, solemnize, V. — To disturb, disquiet, vex, plague: me vehementer: te exercent numinis irae, V.: animos hominum, S.: simultates et exercuerunt eum et ipse exercuit eas, L.: toto exerceor anno, O.: curis exercita corpora, O.
    * * *
    exercere, exercui, exercitus V
    exercise, train, drill, practice; enforce, administer; cultivate

    Latin-English dictionary > exerceō

  • 8 īgnōtus

        īgnōtus adj. with comp. and sup.    [in+ (g)notus], unknown, strange, unrecognized, unfamiliar: locus, T.: ignotior gens, L.: adversus ignotos inter se, L.: bella, of uncertain result, V.: favos ignotus adedit Stellio, unnoticed, V.: mortes, inglorious, H.: alter (dies) in volgus ignotus: militibus loca, Cs.: nomen populo.—As subst m.: tamquam ignoto lacrimam daret, a stranger, O.: notum ignotumque discernere, Ta.—As subst n.: Haud ignota loquor, V.: si proferres ignota, unfamiliar themes, H.: Omne ignotum pro magnifico est, Ta.—Unknown, obscure, without repute, mean: hic ignotissimus Phryx: homo.—Of low birth, ignoble, low-born, base, vulgar: ignotā matre inhonestus, H.: naso suspendis adunco Ignotos, H.: Achivi, O.—Unacquainted with, ignorant of: producere ad ignotos (alquem): ignotos fallit, notis est derisui, Ph.: ignoti contemnebant, N.
    * * *
    ignota, ignotum ADJ
    unknown, strange; unacquainted with, ignorant of

    Latin-English dictionary > īgnōtus

  • 9 iūcundē (iōc-)

        iūcundē (iōc-) adv. with comp. and sup.    [iucundus], agreeably, delightfully: vivere: cenam producere, H.: bibere iucundius: iucundissime vivere.

    Latin-English dictionary > iūcundē (iōc-)

  • 10 retrō-cēdō or retrō cēdō

        retrō-cēdō or retrō cēdō —, —, ere,    to go back, retire, recede: eos retro cedentes recipiebant, L.: retrocedendo producere incantos, Cu.

    Latin-English dictionary > retrō-cēdō or retrō cēdō

  • 11 acies

    ăcĭēs, ēi, f. [v. 2. acer] ( gen. acii and [p. 23] acie, like dii and die, facii and facie, fr. dies, facies, Cn. Mat. ap. Gell. 9, 14; Caes. B. G. 2, 23; Sall. ap. Serv. ad Verg. G. 1, 208, or Sall. Fragm. ed. Kritz. p. 118; cf. Prisc. p. 780 P.), a sharp edge or point.
    I.
    Lit., of a sword, dagger, sickle, etc.:

    gladiorum,

    Plaut. Truc. 2, 6, 11: Vulg. Heb. 11, 34:

    securium,

    Cic. Verr. 2, 5, 43, § 113:

    falcis,

    Verg. G. 2, 365:

    hastae,

    Ov. M. 3, 107:

    ferri,

    Plin. 7, 15, 13.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of the sense or faculty of sight,
    a.
    Keenness of look or glance, sharpness of vision or sight: oculorum, Lucil. ap. Non. 34, 32; cf. Plaut. Mil. 1, 1, 4; Lucr. 1, 324;

    also acies alone,

    id. 2, 420; and in plur., id. 4, 693:

    ne vultum quidem atque aciem oculorum ferre potuisse,

    Caes. B. G. 1, 39:

    pupula ad te dirigit aciem,

    Cat. 63, 56:

    tanta tenuitas, ut fugiat aciem,

    Cic. Tusc. 1, 22:

    bonum incolumis acies, misera caecitas,

    id. Fin. 5, 28, 84; so ib. 4, 24; Verg. A. 12, 558 al.—Hence,
    b.
    Concr., the pupil of the eye, Lucr. 3, 411; cf.

    with 414: acies ipsa, quā cernimus, quae pupula vocatur,

    Cic. N. D. 2, 57:

    in Albania gigni quosdam glaucā oculorum acie,

    Plin. 7, 2, 2 (cf. ib.: glaucis oculis); and poet. (as pars pro toto) for the eye, Lucr. 3, 363; 4, 249; 281; 358;

    720: huc geminas nunc flecte acies,

    Verg. A. 6, 789; 12, 658 (hence the word is also used in the plur., cf. below, 2.).—
    c.
    A looking at an object with fixed attention, look, aim:

    ad eam rem habeo omnem aciem,

    Plaut. Mil. 4, 2, 38.—On the contr., prima acie, at the first glance, Lucr. 2, 448 (cf. primo aspectu, Cic. de Or. 3, 25, 98).—
    2.
    In milit. lang., the front of an army (conceived of as the edge of a sword), line of battle, battle-array.
    a.
    In abstr. (cf. Vitr. praef. 1. 7, p. 154 Rod.):

    quibus ego si aciem exercitus nostri ostendero,

    Cic. Cat. 2, 3, 5:

    aciem instruere,

    Caes. B. G. 1, 22:

    dirigere,

    id. ib. 6, 8:

    extra aciem procurrere,

    id. B. C. 1, 55:

    statuit non proeliis, neque in acie, sed alio more bellum gerendum,

    Sall. J. 54; cf. Liv. 5, 41, 4;

    also of the arrangement of ships for a naval engagement,

    Nep. Hann. 11; cf. Caes. B. C. 1, 58.—Hence, metaph.
    b.
    The battlearray; in concr., an army drawn up in order of battle: acies est instructa a nobis decem cohortium, Galba ap. Cic. Fam. 10, 30:

    hostium acies cernebatur,

    Caes. B. G. 7, 62: altera pars acii vitassent fluminis undas, Matius ap. Gell. 9, 14 (as transl. of Il. 21 init.):

    dubitavit acie pars, Sall. Fragm. l. l.: stabit ante aciem,

    Vulg. Deut. 20, 2; 1 Par. 12, 33:

    prima acies hastati erant,

    the van, the first line, Liv. 8, 8:

    tertiam aciem laborantibus subsidio mittere,

    Caes. B. G. 1, 52: ab novissima acie, from the rear:

    ante signa procedere,

    Liv. 8, 10:

    dextra acies (= dextrum cornu),

    the right wing, Liv. 27, 48, 8:

    agmina magis quam acies pugnabant,

    in marching order, rather than in order of battle, id. 25, 34 (acies is here, and in similar cases, considered as the sing. used collectively; v. Oud. and Herz. Caes. B. G. 7, 62; yet the plur. is more than probable). Rarely of cavalry, Liv. 8, 39; Vell. 2, 112.— Poet.: acies Vulcania, of a long line of fire, Verg. A. 10, 408.—
    c.
    The action of the troops drawn up in battlearray, a battle, engagement, = pugna: in acie celebri objectans vitam, Pac. ap. Non. 234, 25; Plaut. Mil. 1, 1, 4: mea facta in acie obliti, Att. ap. Non. 502, 1:

    in acie Pharsalica,

    Cic. Lig. 3; so id. Fam. 6, 3:

    in acie vincere,

    Caes. B. G. 7, 29:

    dimicare,

    ib. 7, 64:

    copias in aciem ducere,

    Liv. 31, 34:

    producere in aciem,

    Nep. Milt. 5:

    excedere acie,

    Caes. B. C. 2, 41; Liv. 31, 17:

    direxerunt aciem contra eos,

    Vulg. Gen. 14, 8; 2 Par. 18, 33.—
    3.
    Acies ferri, steel, Plin. 34, 14, 41.—
    4.
    Poet., sheen, brightness:

    obtunsa stellarum,

    Verg. G. 1, 395.
    II.
    Fig.
    A.
    (Acc. to I. B.) (like acumen.) Acuteness of the mind, sharpness, force, power (so very often in Cicero, but always with the gen. mentis, animi, ingenii):

    (cum animus) exacuerit illam, ut oculorum, sic ingenii aciem ad bona eligenda, etc.,

    Cic. Leg. 1, 23, 60; so,

    ingenii,

    id. Ac. 2, 39, 122:

    mentis,

    id. N. D. 2, 17, 45; id. Tusc. 1, 30, 73:

    animi,

    id. Sen. 23, 83; id. Phil. 12, 2; Vell. 2, 118, 4; cf.:

    rerum diversitas aciem intentionis abrumpit,

    Flor. 1 prol., § 3.—
    B.
    A verbal contest, disputation, discussion, debate:

    orationis aciem contra conferam,

    Plaut. Ep. 4, 1, 20: ad philosophos me revocas, qui in aciem non saepe prodeunt, Cic. Tusc. 2, 25, 60:

    nos jam in aciem dimicationemque veniamus,

    id. Or. 13 fin.; cf. id. Opt. Gen. Or. 5, 17; Quint. 2, 10, 8; 6, 4, 17; 10, 1, 29.

    Lewis & Short latin dictionary > acies

  • 12 adloquium

    allŏquĭum ( adl-), ii, n. [alloquor], a speaking to, addressing, an address, exhortation, encouragement, consolation, etc. (postAug.):

    adloquio leni perlicere homines ad dedendam urbem,

    Liv. 25, 24:

    fortunam benigno adloquio adjuvabat,

    id. 1, 34:

    blandioribus adloquiis prosequi,

    Plin. Ep. 1, 8:

    adloquio militem firmare,

    Tac. H. 3, 36; Ov. Tr. 1, 8, 18; * Hor. Epod. 13, 18 al.—In Luc., in gen., = colloquium, conversation: longis producere noctem adloquiis, 10, 174.

    Lewis & Short latin dictionary > adloquium

  • 13 alloquium

    allŏquĭum ( adl-), ii, n. [alloquor], a speaking to, addressing, an address, exhortation, encouragement, consolation, etc. (postAug.):

    adloquio leni perlicere homines ad dedendam urbem,

    Liv. 25, 24:

    fortunam benigno adloquio adjuvabat,

    id. 1, 34:

    blandioribus adloquiis prosequi,

    Plin. Ep. 1, 8:

    adloquio militem firmare,

    Tac. H. 3, 36; Ov. Tr. 1, 8, 18; * Hor. Epod. 13, 18 al.—In Luc., in gen., = colloquium, conversation: longis producere noctem adloquiis, 10, 174.

    Lewis & Short latin dictionary > alloquium

  • 14 articulus

    I.
    A.. Lit.:

    nodi corporum, qui vocantur articuli,

    Plin. 11, 37, 88, § 217:

    hominis digiti articulos habent ternos, pollex binos,

    id. 11, 43, 99, § 244:

    summus caudae articulus,

    id. 8, 41, 63, § 153 al.:

    crura sine nodis articulisque,

    Caes. B. G. 6, 27:

    ipso in articulo, quo jungitur capiti cervix,

    Liv. 27, 49:

    auxerat articulos macies,

    i. e. had made more joints, had made the bones visible, Ov. M. 8, 807:

    articulorum dolores habere,

    i. e. gouty pains, Cic. Att. 1, 5 fin.; cf. Cels. 5, 18: postquam illi justa cheragra Contudit articulos, * Hor. S. 2, 7, 16; cf. Pers. 5, 58:

    gladiatorem vehementis impetus excipit adversarii mollis articulus,

    Quint. 2, 12, 2.—Hence, molli articulo tractare aliquem, to touch one gently, softly, Quint. 11, 2, 70.—Of plants:

    ineunte vere in iis (vitibus), quae relicta sunt, exsistit, tamquam ad articulos sarmentorum, ea quae gemma dicitur,

    Cic. Sen. 15, 53; Plin. 16, 24, 36, § 88:

    ante quam seges in articulum eat,

    Col. 2, 11, 9; so Plin. 18, 17, 45, § 159. —Of mountains, a hill connecting several larger mountains:

    montium articuli,

    Plin. 37, 13, 77, § 201.—
    B.
    With an extension of the idea, a limb, member, in gen. (cf. 2. artus), * Lucr. 3, 697.—Hence also for a finger, Prop. 2, 34, 80; so Ov. H. 10, 140; id. P. 2, 3, 18:

    quot manus atteruntur, ut unus niteat articulus!

    Plin. 2, 63, 63, § 158:

    ab eo missus est articulus manūs,

    Vulg. Dan. 5, 24:

    aspiciebat articulos manūs,

    ib. ib. 5, 5: erexit me super articulos manuum mearum, on the fingers or palms of my hands, ib. ib. 10, 10. —
    II.
    Trop.
    A.
    Of discourse, a member, part, division: articulus dicitur, cum singula verba intervallis distinguuntur caesā oratione, hoc modo: acrimoniā, voce, vultu adversarios perterruisti, Auct. ad Her. 4, 19: continuatio verborum soluta multo est aptior atque jucundior, si est articulis membrisque (kommasi kai kôlois) distincta, quam si continuata ac producta, Cic. de Or. 3, 48, 186: (genus orationis) fluctuans et dissolutum eo quod sine nervis et articulis fluctuat huc et illuc, Auct. ad Her. 4, 11.—

    Hence,

    a short clause, Dig. 36, 1, 27;

    also,

    a single word, ib. 35, 1, 4:

    articulus Est praesentis temporis demonstrationem continet,

    ib. 34, 2, 35:

    hoc articulo Quisque omnes significantur,

    ib. 28, 5, 29.—In gram. the pronn. hic and quis, Varr. L. L. 8, § 45 Müll.; the article, Quint. 1, 4, 19.—
    B.
    Of time.
    1.
    A point of time, a moment:

    commoditatis omnes articulos scio,

    Plaut. Men. 1, 2, 31.—With tempus:

    qui hunc in summas angustias adductum putaret, ut eum suis conditionibus in ipso articulo temporis astringeret,

    at the most critical moment, Cic. Quinct. 5, 19:

    in ipsis quos dixi temporum articulis,

    Plin. 2, 97, 99, § 216: si de singulis articulis [p. 168] temporum deliberabimus, August. ap. Suet. Claud. 4;

    also without tempus: in ipso articulo,

    at the fit moment, at the nick of time, Ter. Ad. 2, 2, 21.—With dies:

    in articulo diei illius ingressus est,

    on that very day, Vulg. Gen. 7, 13.—And with res:

    in articulo rerum,

    Curt. 3, 5; also in articulo, instantly, immediately, = statim, Cod. Just. 1, 33, 3.—Hence with the idea extended,
    2.
    A space, division of time:

    hi cardines singulis articulis dividuntur,

    Plin. 18, 25, 59, § 222:

    octo articuli lunae,

    id. 18, 35, 79, § 350: articulus austrinus, i. e. in which auster blows, id. 17, 2, 2, § 11.—
    C.
    Of other abstract things, part, division, point: per eosdem articulos (i.e. per easdem honorum partes) et gradus producere, August. ap. Suet. Claud. 4:

    stationes in mediis latitudinum articulis, quae vocant ecliptica,

    Plin. 2, 15, 13, § 68; Dig. 1, 3, 12:

    ventum est ergo ad ipsum articulum causae, i. e. ventum ad rei cardinem,

    the turning-point, Arn. 7, p. 243.

    Lewis & Short latin dictionary > articulus

  • 15 caesna

    cēna (not coena, caena; old form caesna; cf.

    Casmena for Camena,

    Fest. p. 205, 15 Müll.), ae, f. [Sanscr. khad-, eat; Umbr. çes-na; cf. Gr. knizô], the principal meal of the Romans in the early period, taken about midday, dinner, supper (Paul. ex Fest. p. 54, 4; Fest. p. 338, 4 and 368, 8 Müll.); subsequently, the prandium was taken at noon, and the cena was usually begun about the 9th hour, i. e. at 3 o'clock P. M. (v. Dict. of Antiq. s. v. coena; cf.: prandium, jentaculum): cena apud antiquos dicebatur quod nunc est prandium. Vesperna, quam nunc cenam appellamus, Paul. ex Fest. l. l.; Cic. Fam. 9, 26, 1; Mart. 4, 8, 6; Plin. Ep. 3, 1;

    to begin sooner was an indication of gluttony,

    Plin. Pan. 49, 6.
    (α).
    With substt.:

    cenarum ars,

    Hor. S. 2, 4, 35:

    caput cenae,

    Cic. Fin. 2, 8, 25; cf.:

    mullus cenae caput,

    Mart. 10, 31, 4:

    ejus cenae fundus et fundamentum omne erat aula una lentis Aegyptiae,

    Gell. 17, 8, 1: genus cenae sollemne, viaticum, adventicium, geniale, Philarg. ad Verg. E. 5, 74:

    honos cenae,

    Suet. Vesp. 2:

    inpensae cenarum,

    Hor. Ep. 1, 19, 38:

    cenarum magister,

    Mart. 12, 48, 15:

    ordo cenae,

    Petr. 92:

    cenae pater,

    Hor. S. 2, 8, 7:

    o noctes cenaeque deūm!

    id. ib. 2, 6, 65:

    mero Pontificum potiore cenis,

    id. C. 2, 14, 28:

    Thyestae,

    id. A. P. 91.—
    (β).
    With adjj.:

    abundantissima,

    Suet. Ner. 42:

    aditialis,

    Varr. R. R. 3, 6, 6; Sen. Ep. 95, 41:

    sumptuosa,

    id. ib. 95, 41:

    adventicia,

    Suet. Vit. 13:

    quorum omnis vigilandi labor in antelucanis cenis expromitur,

    i. e. lasting all night, Cic. Cat. 2, 10, 22:

    auguralis,

    id. Fam. 7, 26, 2:

    amplior,

    Juv. 14, 170:

    bona atque magna,

    Cat. 13, 3:

    brevis,

    Hor. Ep. 1, 14, 35:

    Cerialis,

    Plaut. Men. 1, 1, 25:

    dubia,

    Ter. Phorm. 2, 2, 28; Hor. S. 2, 2, 77:

    ebria,

    Plaut. Cas. 3, 6, 31:

    grandes,

    Quint. 10, 1, 58:

    lautissima,

    Plin. Ep. 9, 17, 1:

    libera,

    open table, Petr. 26:

    multa de magnā fercula cenā,

    Hor. S. 2, 6, 104:

    munda,

    id. C. 3, 29, 15:

    cena non minus nitida quam frugi,

    Plin. Ep. 3, 1, 9: sororia, nuptialis. Plaut. Curc. 5, 2, 60 sq.: [p. 311] Suet. Calig. 25:

    opimae,

    Hor. S. 2, 7, 103:

    popularem quam vocant,

    Plaut. Trin. 2, 4, 69:

    prior,

    i. e. a previous invitation, Hor. Ep. 1, 5, 27:

    publicae,

    Suet. Ner. 16:

    recta,

    id. Dom. 7; Mart. 2, 69, 7; 7, 19, 2:

    Saliares,

    App. M. 4, p. 152, 30:

    sollemnes,

    Suet. Tib. 34:

    subita,

    Sen. Thyest. 800; Suet. Claud. 21:

    terrestris,

    of vegetables, Plaut. Capt. 1, 2, 86:

    varia,

    Hor. S. 2, 6, 86:

    viatica,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 61.—
    (γ).
    With verbs:

    quid ego istius prandia, cenas commemorem?

    Cic. Verr. 2, 1, 19, § 49; Suet. Vit. 13:

    cenam apparare,

    Ter. Heaut. 1, 1, 74:

    curare,

    Plaut. Poen. 5, 3, 37:

    coquere,

    id. Aul. 2, 7, 3; id. Cas. 3, 6, 28; 4, 1, 8; 4, 2, 2; id. Rud. 4, 7, 38 al.; Nep. Cim. 4, 3:

    cenas facere,

    Cic. Att. 9, 13, 6; cf. id. Fam. 9, 24, 2 sq.:

    anteponere,

    Plaut. Rud. 2, 6, 25: committere maturo ovo, Varr. ap. Non. p. 249, 8:

    praebere ternis ferculis,

    Suet. Aug. 74:

    ducere,

    to prolong, Hor. A. P. 376:

    ministrare,

    id. S. 1, 6, 116:

    producere,

    id. ib. 1, 5, 70:

    apponere,

    Ter. Phorm. 2, 2, 28; Suet. Galb. 12:

    deesse cenae,

    Quint. 7, 3, 31:

    instruere pomis et oleribus,

    Gell. 2, 24 al.:

    cenam dare alicui,

    Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 34; Cic. Fam. 9, 20, 2:

    cenae adhibere aliquem,

    Quint. 11, 2, 12; Plin. Ep. 6, 31, 13; Suet. Caes. 73; id. Aug. 74; id. Claud. 32; id. Calig. 25; id. Tit. 9:

    Taurus accipiebat nos Athenis cenā,

    Gell. 17, 8, 1:

    cenam cenavi tuam,

    Plaut. Rud. 2, 6, 24:

    obire cenas,

    Cic. Att. 9, 13, 6: cenam condicere alicui, to engage one ' s self to any one as a guest, promise to be one ' s guest, Suet. Tib. 42.—
    (δ).
    With prepp.:

    ante cenam,

    Cato, R. R. 114; 115, 1:

    inter cenam,

    at table, Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19; id. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 58; id. Phil. 2, 25, 63; Quint. 6, 3, 10; Suet. Galb. 22; id. Aug. 71;

    in this sense in Suet. several times: super cenam,

    Suet. Aug. 77; id. Tib. 56; id. Ner. 42; id. Vit. 12; id. Vesp. 22; id. Tit. 8; id. Dom. 21:

    post cenam,

    Quint. 1, 10, 19.—
    (ε).
    With substt. and prepp.:

    aliquem Abduxi ad cenam,

    Ter. Heaut. 1, 2, 9; Cic. Tusc. 5, 32, 91:

    aliquem ad cenam aliquo condicam foras,

    Plaut. Men. 1, 2, 18; id. Stich. 3, 1, 38:

    holera et pisciculos ferre in cenam seni,

    Ter. And. 2, 2, 32:

    fit aliquid in cenam,

    is preparing, Val. Max. 8, 1, 8:

    ire ad cenam,

    Ter. Eun. 3, 2, 6:

    venire ad cenam,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19; Hor. Ep. 1, 7, 61:

    itare ad cenas,

    Cic. Fam. 9, 24, 2:

    invitare ad cenam,

    id. ib. 7, 9, 3; Quint. 7, 3, 33; Suet. Claud. 4:

    venire ad cenam,

    Cic. Fin. 2, 8, 25:

    promittere ad cenam,

    Plin. Ep. 1, 15, 1:

    vocare ad cenam,

    Cic. Att. 6, 3, 9; Hor. S. 2, 7, 30; Suet. Tib. 6:

    devocare,

    Nep. Cim. 4, 3:

    redire a cenā,

    Cic. Rosc. Am. 35, 98. —Prov.: cenā comesā venire, i. e. to come too late:

    post festum,

    Varr. R. R. 1, 2, 11:

    cenam rapere de rogo,

    of unscrupulous greed, Cat. 59, 3.—
    II.
    Meton.
    A.
    A dish, course, at dinner:

    prima, altera, tertia,

    Mart. 11, 31, 5 and 6.—
    * B.
    A company at table:

    ingens cena sedet,

    Juv. 2, 120.—
    * C.
    The place of an entertainment (cf. cenatio and cenaculum), Plin. 12, 1, 5, § 11.

    Lewis & Short latin dictionary > caesna

  • 16 cena

    cēna (not coena, caena; old form caesna; cf.

    Casmena for Camena,

    Fest. p. 205, 15 Müll.), ae, f. [Sanscr. khad-, eat; Umbr. çes-na; cf. Gr. knizô], the principal meal of the Romans in the early period, taken about midday, dinner, supper (Paul. ex Fest. p. 54, 4; Fest. p. 338, 4 and 368, 8 Müll.); subsequently, the prandium was taken at noon, and the cena was usually begun about the 9th hour, i. e. at 3 o'clock P. M. (v. Dict. of Antiq. s. v. coena; cf.: prandium, jentaculum): cena apud antiquos dicebatur quod nunc est prandium. Vesperna, quam nunc cenam appellamus, Paul. ex Fest. l. l.; Cic. Fam. 9, 26, 1; Mart. 4, 8, 6; Plin. Ep. 3, 1;

    to begin sooner was an indication of gluttony,

    Plin. Pan. 49, 6.
    (α).
    With substt.:

    cenarum ars,

    Hor. S. 2, 4, 35:

    caput cenae,

    Cic. Fin. 2, 8, 25; cf.:

    mullus cenae caput,

    Mart. 10, 31, 4:

    ejus cenae fundus et fundamentum omne erat aula una lentis Aegyptiae,

    Gell. 17, 8, 1: genus cenae sollemne, viaticum, adventicium, geniale, Philarg. ad Verg. E. 5, 74:

    honos cenae,

    Suet. Vesp. 2:

    inpensae cenarum,

    Hor. Ep. 1, 19, 38:

    cenarum magister,

    Mart. 12, 48, 15:

    ordo cenae,

    Petr. 92:

    cenae pater,

    Hor. S. 2, 8, 7:

    o noctes cenaeque deūm!

    id. ib. 2, 6, 65:

    mero Pontificum potiore cenis,

    id. C. 2, 14, 28:

    Thyestae,

    id. A. P. 91.—
    (β).
    With adjj.:

    abundantissima,

    Suet. Ner. 42:

    aditialis,

    Varr. R. R. 3, 6, 6; Sen. Ep. 95, 41:

    sumptuosa,

    id. ib. 95, 41:

    adventicia,

    Suet. Vit. 13:

    quorum omnis vigilandi labor in antelucanis cenis expromitur,

    i. e. lasting all night, Cic. Cat. 2, 10, 22:

    auguralis,

    id. Fam. 7, 26, 2:

    amplior,

    Juv. 14, 170:

    bona atque magna,

    Cat. 13, 3:

    brevis,

    Hor. Ep. 1, 14, 35:

    Cerialis,

    Plaut. Men. 1, 1, 25:

    dubia,

    Ter. Phorm. 2, 2, 28; Hor. S. 2, 2, 77:

    ebria,

    Plaut. Cas. 3, 6, 31:

    grandes,

    Quint. 10, 1, 58:

    lautissima,

    Plin. Ep. 9, 17, 1:

    libera,

    open table, Petr. 26:

    multa de magnā fercula cenā,

    Hor. S. 2, 6, 104:

    munda,

    id. C. 3, 29, 15:

    cena non minus nitida quam frugi,

    Plin. Ep. 3, 1, 9: sororia, nuptialis. Plaut. Curc. 5, 2, 60 sq.: [p. 311] Suet. Calig. 25:

    opimae,

    Hor. S. 2, 7, 103:

    popularem quam vocant,

    Plaut. Trin. 2, 4, 69:

    prior,

    i. e. a previous invitation, Hor. Ep. 1, 5, 27:

    publicae,

    Suet. Ner. 16:

    recta,

    id. Dom. 7; Mart. 2, 69, 7; 7, 19, 2:

    Saliares,

    App. M. 4, p. 152, 30:

    sollemnes,

    Suet. Tib. 34:

    subita,

    Sen. Thyest. 800; Suet. Claud. 21:

    terrestris,

    of vegetables, Plaut. Capt. 1, 2, 86:

    varia,

    Hor. S. 2, 6, 86:

    viatica,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 61.—
    (γ).
    With verbs:

    quid ego istius prandia, cenas commemorem?

    Cic. Verr. 2, 1, 19, § 49; Suet. Vit. 13:

    cenam apparare,

    Ter. Heaut. 1, 1, 74:

    curare,

    Plaut. Poen. 5, 3, 37:

    coquere,

    id. Aul. 2, 7, 3; id. Cas. 3, 6, 28; 4, 1, 8; 4, 2, 2; id. Rud. 4, 7, 38 al.; Nep. Cim. 4, 3:

    cenas facere,

    Cic. Att. 9, 13, 6; cf. id. Fam. 9, 24, 2 sq.:

    anteponere,

    Plaut. Rud. 2, 6, 25: committere maturo ovo, Varr. ap. Non. p. 249, 8:

    praebere ternis ferculis,

    Suet. Aug. 74:

    ducere,

    to prolong, Hor. A. P. 376:

    ministrare,

    id. S. 1, 6, 116:

    producere,

    id. ib. 1, 5, 70:

    apponere,

    Ter. Phorm. 2, 2, 28; Suet. Galb. 12:

    deesse cenae,

    Quint. 7, 3, 31:

    instruere pomis et oleribus,

    Gell. 2, 24 al.:

    cenam dare alicui,

    Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 34; Cic. Fam. 9, 20, 2:

    cenae adhibere aliquem,

    Quint. 11, 2, 12; Plin. Ep. 6, 31, 13; Suet. Caes. 73; id. Aug. 74; id. Claud. 32; id. Calig. 25; id. Tit. 9:

    Taurus accipiebat nos Athenis cenā,

    Gell. 17, 8, 1:

    cenam cenavi tuam,

    Plaut. Rud. 2, 6, 24:

    obire cenas,

    Cic. Att. 9, 13, 6: cenam condicere alicui, to engage one ' s self to any one as a guest, promise to be one ' s guest, Suet. Tib. 42.—
    (δ).
    With prepp.:

    ante cenam,

    Cato, R. R. 114; 115, 1:

    inter cenam,

    at table, Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19; id. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 58; id. Phil. 2, 25, 63; Quint. 6, 3, 10; Suet. Galb. 22; id. Aug. 71;

    in this sense in Suet. several times: super cenam,

    Suet. Aug. 77; id. Tib. 56; id. Ner. 42; id. Vit. 12; id. Vesp. 22; id. Tit. 8; id. Dom. 21:

    post cenam,

    Quint. 1, 10, 19.—
    (ε).
    With substt. and prepp.:

    aliquem Abduxi ad cenam,

    Ter. Heaut. 1, 2, 9; Cic. Tusc. 5, 32, 91:

    aliquem ad cenam aliquo condicam foras,

    Plaut. Men. 1, 2, 18; id. Stich. 3, 1, 38:

    holera et pisciculos ferre in cenam seni,

    Ter. And. 2, 2, 32:

    fit aliquid in cenam,

    is preparing, Val. Max. 8, 1, 8:

    ire ad cenam,

    Ter. Eun. 3, 2, 6:

    venire ad cenam,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 6, § 19; Hor. Ep. 1, 7, 61:

    itare ad cenas,

    Cic. Fam. 9, 24, 2:

    invitare ad cenam,

    id. ib. 7, 9, 3; Quint. 7, 3, 33; Suet. Claud. 4:

    venire ad cenam,

    Cic. Fin. 2, 8, 25:

    promittere ad cenam,

    Plin. Ep. 1, 15, 1:

    vocare ad cenam,

    Cic. Att. 6, 3, 9; Hor. S. 2, 7, 30; Suet. Tib. 6:

    devocare,

    Nep. Cim. 4, 3:

    redire a cenā,

    Cic. Rosc. Am. 35, 98. —Prov.: cenā comesā venire, i. e. to come too late:

    post festum,

    Varr. R. R. 1, 2, 11:

    cenam rapere de rogo,

    of unscrupulous greed, Cat. 59, 3.—
    II.
    Meton.
    A.
    A dish, course, at dinner:

    prima, altera, tertia,

    Mart. 11, 31, 5 and 6.—
    * B.
    A company at table:

    ingens cena sedet,

    Juv. 2, 120.—
    * C.
    The place of an entertainment (cf. cenatio and cenaculum), Plin. 12, 1, 5, § 11.

    Lewis & Short latin dictionary > cena

  • 17 conripio

    cor-rĭpĭo ( conr-), rĭpŭi, reptum, 3, v. a. [rapio], to seize or snatch up, to collect, to seize upon, take hold of (very freq., and class. in prose and poetry).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    hominem conripi ac suspendi jussit in oleastro,

    Cic. Verr. 2, 3, 23, § 57; Caes. B. C. 3, 109; cf. Ov. M. 9, 217 al.:

    arcumque manu celeresque sagittas,

    Verg. A. 1, 188; cf.:

    lora manu,

    Ov. M. 2, 145:

    fasces,

    Sall. C. 18, 5:

    arma,

    Vell. 2, 110 et saep.: corpus, to rise up quickly, start up:

    ex somno,

    Lucr. 3, 164; Verg. A. 4, 572:

    de terrā,

    Lucr. 4, 1000:

    e stratis,

    Verg. A. 3, 176: se, to get or rise up hastily, to betake one's self somewhere, Plaut. Merc. 3, 4, 76; Ter. Hec. 3, 3, 5; Verg. A. 6, 472.— Poet.: viam, gradum, spatium, etc., to set out quickly, to pursue hastily, to hasten, hasten through or over:

    viam,

    Verg. A. 1, 418; Ov. M. 2, 158; Plin. Ep. 4, 1, 6:

    gradum,

    Hor. C. 1, 3, 33:

    spatia,

    Verg. A. 5, 316:

    campum,

    id. G. 3, 104:

    aequora,

    Val. Fl. 1, 132 al.:

    correptā luce diei,

    collected, Lucr. 4, 81.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of robbery, etc., to carry off, rob, plunder, take possession of, usurp:

    pecunias undique quasi in subsidium,

    Tac. A. 13, 18; cf.:

    bona vivorum ac mortuorum usquequaque,

    Suet. Dom. 12:

    pecunias,

    Cic. Verr. 1, 2, 5; Tac. A. 13, 31 fin.:

    sacram effigiem,

    Verg. A. 2, 167:

    praefecturas,

    Tac. A. 11, 8 al. —
    2.
    In Tac. freq. of accusations, to bring to trial, accuse, inform against:

    Vitellius accusatione corripitur, deferente Junio Lupo senatore,

    Tac. A. 12, 42; 2, 28; 3, 49; 6, 40 al.—
    3.
    Of fire, etc., or of diseases, to attack, seize, sweep, or carry away (freq. after the Aug. per.):

    turbine caelesti subito correptus et igni,

    Lucr. 6, 395; cf. Verg. A. 1, 45:

    flamma Corripuit tabulas,

    id. ib. 9, 537; so Ov. M. 2, 210 al.;

    and transf. to the person: ipsas ignes corripuere casas,

    id. F. 2, 524:

    nec singula morbi Corpora corripiunt,

    Verg. G. 3, 472; Cels. 6, 18, 9; Plin. 7, 51, 52, § 172:

    morbo bis inter res agendas correptus est,

    Suet. Caes. 45:

    pedum dolore,

    Plin. Ep. 1, 12, 4;

    rarely of death: subitā morte,

    Flor. 3, 17, 2:

    (ales) caeco correpta veneno,

    Lucr. 6, 823:

    (segetes) modo sol nimius, nimius modo corripit imber,

    Ov. M. 5, 483.— Absol.:

    si (paralytici) correpti non sunt, diutius quidem vivunt, sed, etc.,

    Cels. 3, 47, 4.—
    4.
    With the access. idea of lessening by compressing, to draw together, draw in, contract, shorten, abridge, diminish (rare; mostly post-Aug.): singulos a septenis spatiis ad quina corripuit. Suet. Dom. 4:

    impensas,

    id. Tib. 34;

    of discourse: quae nimium corripientes omnia sequitur obscuritas,

    Quint. 4, 2, 44;

    of words in the number of syllables (trabs from trabes),

    Varr. L. L. 7, § 33 Müll.;

    or in the length of syllables,

    Quint. 9, 4, 89; 10, 1, 29;

    and so of syllables (opp. producere),

    id. 1, 5, 18;

    opp. porrigere,

    id. 1, 6, 32, and later grammarians.—In time:

    numina corripiant moras,

    shorten, Ov. M. 9, 282:

    ut difficiles puerperiorum tricas Juno mulceat corripiatque Lucina?

    Arn. 3, 21.—
    II.
    Trop.
    A.
    To reproach, reprove, chide, blame (first freq. after the Aug. per.;

    not in Cic.): hi omnes convicio L. Lentuli consulis correpti exagitabantur,

    Caes. B. C. 1, 2: clamoribus maximis judices corripuerunt, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 2, 1; so with abl., Suet. Aug. 53:

    impransi correptus voce magistri,

    Hor. S. 2, 3, 257:

    hunc cetera turba suorum corripiunt dictis,

    Ov. M. 3, 565 al.:

    ut eum non inimice corripere, sed paene patrie monere videatur,

    Quint. 11, 1, 68; Liv. 2, 28, 5; Suet. Calig. 45; Ov. M. 13, 69 al.:

    corripientibus amicis,

    Suet. Ner. 35.—As a figure of speech, Cels. ap. Quint. 9, 2, 104.—
    B.
    Of the passions, emotions, etc., to seize upon, attack (rare, [p. 474] and mostly poet. or in post-Aug. prose):

    hunc plausus hiantem... plebisque patrumque Corripuit ( = animum commovit),

    Verg. G. 2, 510:

    correpta cupidine,

    Ov. M. 9, 734; so id. ib. 9, 455:

    duplici ardore (sc. amoris et vini),

    Prop. 1, 3, 13:

    misericordiā,

    Suet. Calig. 12:

    irā,

    Gell. 1, 26, 8: militiā ( poet. for militiae studio), Verg. A. 11, 584:

    imagine visae formae,

    seized, fascinated, Ov. M. 4, 676.

    Lewis & Short latin dictionary > conripio

  • 18 corripio

    cor-rĭpĭo ( conr-), rĭpŭi, reptum, 3, v. a. [rapio], to seize or snatch up, to collect, to seize upon, take hold of (very freq., and class. in prose and poetry).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    hominem conripi ac suspendi jussit in oleastro,

    Cic. Verr. 2, 3, 23, § 57; Caes. B. C. 3, 109; cf. Ov. M. 9, 217 al.:

    arcumque manu celeresque sagittas,

    Verg. A. 1, 188; cf.:

    lora manu,

    Ov. M. 2, 145:

    fasces,

    Sall. C. 18, 5:

    arma,

    Vell. 2, 110 et saep.: corpus, to rise up quickly, start up:

    ex somno,

    Lucr. 3, 164; Verg. A. 4, 572:

    de terrā,

    Lucr. 4, 1000:

    e stratis,

    Verg. A. 3, 176: se, to get or rise up hastily, to betake one's self somewhere, Plaut. Merc. 3, 4, 76; Ter. Hec. 3, 3, 5; Verg. A. 6, 472.— Poet.: viam, gradum, spatium, etc., to set out quickly, to pursue hastily, to hasten, hasten through or over:

    viam,

    Verg. A. 1, 418; Ov. M. 2, 158; Plin. Ep. 4, 1, 6:

    gradum,

    Hor. C. 1, 3, 33:

    spatia,

    Verg. A. 5, 316:

    campum,

    id. G. 3, 104:

    aequora,

    Val. Fl. 1, 132 al.:

    correptā luce diei,

    collected, Lucr. 4, 81.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of robbery, etc., to carry off, rob, plunder, take possession of, usurp:

    pecunias undique quasi in subsidium,

    Tac. A. 13, 18; cf.:

    bona vivorum ac mortuorum usquequaque,

    Suet. Dom. 12:

    pecunias,

    Cic. Verr. 1, 2, 5; Tac. A. 13, 31 fin.:

    sacram effigiem,

    Verg. A. 2, 167:

    praefecturas,

    Tac. A. 11, 8 al. —
    2.
    In Tac. freq. of accusations, to bring to trial, accuse, inform against:

    Vitellius accusatione corripitur, deferente Junio Lupo senatore,

    Tac. A. 12, 42; 2, 28; 3, 49; 6, 40 al.—
    3.
    Of fire, etc., or of diseases, to attack, seize, sweep, or carry away (freq. after the Aug. per.):

    turbine caelesti subito correptus et igni,

    Lucr. 6, 395; cf. Verg. A. 1, 45:

    flamma Corripuit tabulas,

    id. ib. 9, 537; so Ov. M. 2, 210 al.;

    and transf. to the person: ipsas ignes corripuere casas,

    id. F. 2, 524:

    nec singula morbi Corpora corripiunt,

    Verg. G. 3, 472; Cels. 6, 18, 9; Plin. 7, 51, 52, § 172:

    morbo bis inter res agendas correptus est,

    Suet. Caes. 45:

    pedum dolore,

    Plin. Ep. 1, 12, 4;

    rarely of death: subitā morte,

    Flor. 3, 17, 2:

    (ales) caeco correpta veneno,

    Lucr. 6, 823:

    (segetes) modo sol nimius, nimius modo corripit imber,

    Ov. M. 5, 483.— Absol.:

    si (paralytici) correpti non sunt, diutius quidem vivunt, sed, etc.,

    Cels. 3, 47, 4.—
    4.
    With the access. idea of lessening by compressing, to draw together, draw in, contract, shorten, abridge, diminish (rare; mostly post-Aug.): singulos a septenis spatiis ad quina corripuit. Suet. Dom. 4:

    impensas,

    id. Tib. 34;

    of discourse: quae nimium corripientes omnia sequitur obscuritas,

    Quint. 4, 2, 44;

    of words in the number of syllables (trabs from trabes),

    Varr. L. L. 7, § 33 Müll.;

    or in the length of syllables,

    Quint. 9, 4, 89; 10, 1, 29;

    and so of syllables (opp. producere),

    id. 1, 5, 18;

    opp. porrigere,

    id. 1, 6, 32, and later grammarians.—In time:

    numina corripiant moras,

    shorten, Ov. M. 9, 282:

    ut difficiles puerperiorum tricas Juno mulceat corripiatque Lucina?

    Arn. 3, 21.—
    II.
    Trop.
    A.
    To reproach, reprove, chide, blame (first freq. after the Aug. per.;

    not in Cic.): hi omnes convicio L. Lentuli consulis correpti exagitabantur,

    Caes. B. C. 1, 2: clamoribus maximis judices corripuerunt, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 2, 1; so with abl., Suet. Aug. 53:

    impransi correptus voce magistri,

    Hor. S. 2, 3, 257:

    hunc cetera turba suorum corripiunt dictis,

    Ov. M. 3, 565 al.:

    ut eum non inimice corripere, sed paene patrie monere videatur,

    Quint. 11, 1, 68; Liv. 2, 28, 5; Suet. Calig. 45; Ov. M. 13, 69 al.:

    corripientibus amicis,

    Suet. Ner. 35.—As a figure of speech, Cels. ap. Quint. 9, 2, 104.—
    B.
    Of the passions, emotions, etc., to seize upon, attack (rare, [p. 474] and mostly poet. or in post-Aug. prose):

    hunc plausus hiantem... plebisque patrumque Corripuit ( = animum commovit),

    Verg. G. 2, 510:

    correpta cupidine,

    Ov. M. 9, 734; so id. ib. 9, 455:

    duplici ardore (sc. amoris et vini),

    Prop. 1, 3, 13:

    misericordiā,

    Suet. Calig. 12:

    irā,

    Gell. 1, 26, 8: militiā ( poet. for militiae studio), Verg. A. 11, 584:

    imagine visae formae,

    seized, fascinated, Ov. M. 4, 676.

    Lewis & Short latin dictionary > corripio

  • 19 differo

    dif-fĕro, distŭli, dīlātum, differre ( inf. differrier, Lucr. 1, 1088. In tmesi:

    disque tulissent,

    Plaut. Trin. 4, 1, 14), v. a. and n.
    I.
    Act., to carry different ways; to spread abroad, scatter, disperse, separate (cf.: reicere, proferre, procrastinare, producere, ampliare, prorogare—class.).
    A.
    Lit.:

    scintillas agere ac late differre favillam,

    Lucr. 2, 675; cf.:

    favillam longe (ventus),

    id. 6, 692:

    nubila (vis venti),

    id. 1, 273; Verg. G. 3, 197:

    ignem (ventus),

    Caes. B. C. 2, 14, 2:

    casae venti magnitudine ignem distulerunt,

    id. B. G. 5, 43, 2:

    majorem partem classis (vis Africi),

    Vell. 2, 79, 2:

    rudentes fractosque remos (Eurus),

    Hor. Epod. 10, 6 et saep.; cf. Plaut. Trin. 4, 1, 14:

    nos cum scapha tempestas dextrovorsum Differt ab illis,

    id. Rud. 2, 3, 39; cf. Lucr. 1, 1088: cytisum, to plant apart, in separate rows = disserere, digerere, Varr. R. R. 1, 43; Col. 11, 3, 30 sq.; 38; 42 al.; cf.:

    ulmos in versum,

    Verg. G. 4, 144:

    ut formicae frustillatim (te) differant,

    Plaut. Curc. 4, 4, 20; cf.:

    insepulta membra (lupi),

    Hor. Epod. 5, 99; and:

    Mettum in diversa (quadrigae),

    Verg. A. 8, 643. —
    B.
    Trop.
    1.
    To distract, disquiet, disturb a person (only ante-class.): vorsor in amoris rota miser, Exanimor, feror, differor, distrahor, diripior, Plaut. Cist. 2, 1, 5:

    differor clamore,

    id. Ep. 1, 2, 15:

    cupidine ejus,

    id. Poen. 1, 1, 28; cf.:

    amore istius,

    id. Mil. 4, 4, 27:

    laetitia,

    id. Truc. 4, 1, 3:

    doloribus,

    Ter. Ad. 3, 4, 40.—Less freq. act.:

    aliquem dictis,

    to confound, Plaut. Ps. 1, 3, 125; cf. Ter. And. 2, 4, 5 Ruhnk.—
    2.
    To spread abroad, publish, divulge; with a personal object, to cry down, to defame (mostly anteclass. and post-Aug.; not in Cic., Caes., or Sall.).
    (α).
    With acc. rei: cum de me ista foris sermonibus differs, Lucil. ap. Non. 284, 16; cf.:

    rumores famam differant licebit nosque carpant,

    Varr. ib. 18:

    commissam libertatem populo Rom. sermonibus,

    Liv. 34, 49:

    promissum jus anulorum fama distulit,

    Suet. Caes. 33.—With acc. and inf.:

    ne mi hanc famam differant, Me dedidisse, etc.,

    Plaut. Trin. 3, 2, 63; Ter. Heaut. prol. 16; Nep. Dion. 10; Val. Fl. 1, 753.—With quasi and dependent clause:

    rumore ab obtrectatoribus dilato, quasi eundem mox et discruciatum necasset,

    Suet. Aug. 14 et saep.— Pass. impers.:

    quo pertinuit differri etiam per externos, tamquam veneno interceptus esset,

    Tac. A. 3, 12; cf. id. ib. 4, 25.—
    (β).
    With acc. pers.:

    aliquem pipulo,

    Plaut. Aul. 3, 2, 32 (cf. Varr. L. L. 7, § 103 Müll., and see pipulum): aliquem maledicendo sermonibus, Lucil. ap. Non. 284, 24:

    dominos variis rumoribus,

    Tac. A. 1, 4:

    te circum omnes alias puellas,

    to bring into disrepute with them, Prop. 1, 4, 22.—In the pass.: differor sermone miser, Caecil. ap. Gell. 2, 93, 10:

    alterna differor invidia,

    Prop. 1, 16, 48.—
    3.
    With reference to time, to defer, put off, protract, delay any thing; with a personal object also to put off, amuse with promises, get rid of (class. and very freq.).
    (α).
    With acc. rei:

    cetera praesenti sermoni reserventur: hoc tamen non queo differre, etc.,

    Cic. Q. Fr. 2, 8:

    differre quotidie ac procrastinare rem,

    id. Rosc. Am. 9 fin.:

    saepe vadimonia,

    id. Quint. 5 fin.:

    iter in praesentia,

    Caes. B. C. 3, 85, 4:

    pleraque (with omittere in praesens tempus),

    Hor. A. P. 44:

    distulit ira sitim,

    Ov. M. 6, 366 et saep.:

    differri jam hora non potest,

    Cic. Phil. 6, 7, 19:

    tempus,

    id. ib. 8, 8; id. Prov. Cons. 11 fin.; Liv. 3, 46; Ov. M. 1, 724 al.:

    diem de die,

    Liv. 25, 25 et saep.—With inf.:

    quaerere distuli,

    Hor. Od. 4, 4, 21; so Liv. 42, 2 (but not Suet. Caes. 81, where agere belongs to proposuerat, cf. id. Aug. 72; id. Calig. 49).—With quin:

    nihil dilaturi, quin periculum summae rerum facerent,

    Liv. 6, 22 fin.; so Suet. Caes. 4; with in and acc.:

    reliqua in crastinum,

    Cic. Rep. 2, 44 fin.:

    in posterum diem,

    id. Deiot. 7, 21; cf. Caes. B. C. 1, 65 fin.:

    in posterum,

    Cic. Verr. 2, 1, 32; Caes. B. G. 7, 11, 5:

    in aliud tempus,

    Cic. Brut. 87; Caes. B. C. 1, 86, 2:

    in adventum tuum,

    Cic. Fam. 2, 3 fin.:

    diem edicti in a. d. IV. Kal. Dec.,

    id. Phil. 3, 8, 20:

    curandi tempus in annum,

    Hor. Ep. 1, 2, 39 et saep. — Poet.:

    tropaea in pueros suos,

    to reserve for, Prop. 4, 6, 82.—Rarely with ad:

    aliquid ad crudelitatis tempus,

    Cic. Vat. 11 fin.; cf. the foll.—
    (β).
    With acc. pers.:

    sin autem differs me in tempus aliud,

    Cic. Fam. 5, 12, 10; Liv. 26, 51; 41, 8:

    differri non posse adeo concitatos animos,

    id. 7, 14:

    dilatus per frustrationem,

    id. 25, 25; cf.:

    aliquem variis frustrationibus,

    Just. 9, 6 fin.:

    Campanos,

    Liv. 26, 33:

    aliquem petentem,

    Suet. Vesp. 23 Ern.:

    caros amicos (opp. properare),

    Mart. 13, 55 et saep.— Poet.: vivacem anum, to preserve alive, i. e. to postpone her death, Ov. M. 13, 519; cf.:

    decimum dilatus in annum (belli) Hector erat,

    id. ib. 12, 76:

    aliquem in spem impetrandi tandem honoris,

    Liv. 39, 32:

    aliquem in septimum diem,

    Suet. Tib. 32; id. Caes. 82 Oud.; id. Aug. 44 fin. et saep.— Rarely with ad:

    legati ad novos magistratus dilati,

    Liv. 41, 8:

    aliquem ad finem muneris,

    Suet. Vit. 12:

    quas (legationes) par tim dato responso ex itinere dimisit, partim distulit Tarraconem,

    Liv. 26, 51.—Once with post:

    aliquid post bellum differre,

    Liv. 4, 6, 4.—
    (γ).
    Absol. Prov.: differ;

    habent parvae commoda magna morae,

    Ov. F. 3, 394.
    II.
    Neut., to differ, be different (esp. freq. since the Ciceron. period—cf.:

    discrepare, distare, interesse): qui re consentientes vocabulis differebant,

    Cic. Fin. 4, 2 fin.; cf.:

    naturis differunt, voluntate autem similes sunt,

    id. de Or. 2, 23: verbo [p. 575] differre, re esse unum, id. Caecin. 21, 59:

    distare aliquid aut ex aliqua parte differre,

    id. ib. 14:

    nihil aut non fere multum differre,

    id. Brut. 40 fin.:

    paulum differre,

    id. Agr. 2, 31, 85 et saep.:

    nec quicquam differre, utrumne... an, etc.,

    Hor. S. 2, 3, 251; cf.:

    quid enim differt, barathrone Dones quicquid habes, an? etc.,

    id. ib. 166.—
    (β).
    With ab:

    ita ut pauxillum differat a cavillulis,

    Plaut. Truc. 3, 2, 18:

    quidnam esset illud, quo ipsi (poëtae) differrent ab oratoribus,

    Cic. Or. 19, 66; id. Off. 1, 27 fin.:

    quid hoc ab illo differt?

    id. Caecin. 14:

    non multum ab hostili expugnatione,

    id. de Imp. Pomp. 5 fin.:

    multum a Gallica consuetudine,

    Caes. B. G. 5, 14; cf. ib. 6, 21; 6, 28, 5:

    hoc fere ab reliquis differunt, quod, etc.,

    id. ib. 6, 18, 3 et saep.—
    (γ).
    With inter (esp. impers.):

    si nihil inter deum et deum differt,

    Cic. N. D. 1, 29, 80; id. Off. 1, 28, 99; id. Fin. 4, 25, 70:

    nequid inter privatum et magistratum differat,

    id. Rep. 1, 43:

    ut non multum differat inter summos et mediocres viros,

    id. Off. 2, 8, 30: multa sunt alia, quae inter locum et locum plurimum differunt (for which, shortly before, inter locorum naturas quantum intersit), id. Fat. 4:

    haec cogitatione inter se differunt, re quidem copulata sunt,

    id. Tusc. 4, 11: inter se aliqua re, id. Opt. gen. 2, 6; id. N. D. 1, 7, 16; Caes. B. G. 1, 1, 2; 6, 11, 1; Quint. 12, 10, 22; 34; 67 et saep.:

    quae quidem inter se plurimum differunt,

    id. 5, 14, 27.—
    (δ).
    Rarely with cum:

    occasio cum tempore hoc differt,

    Cic. Inv. 1, 27:

    hoc genus causae cum superiore hoc differt, quod, etc.,

    id. ib. 2, 30, 92 Orell. N. cr.
    (ε).
    Likewise rarely, differre in aliqua re, Lucr. 3, 314; Nep. Ages. 7 fin.
    (ζ).
    Rarely, and only poet. or in post-Aug. prose, with dat.:

    quod pede certo Differt sermoni sermo merus,

    Hor. S. 1, 4, 48:

    tragico differre colori,

    id. A. P. 236; Quint. 2, 21, 10; Plin. 9, 35, 54, § 107; cf. id. 9, 8, 7, § 23.—Hence, diffĕ-rens, entis, P. a., different, superior:

    differentius nomen,

    a more excellent name, Vulg. Heb. 1, 4; in Quintilian subst. n. (opp. proprium), a difference, Quint. 5, 10, 55; 58; 6, 3, 66; 7, 3, 3; 25 sq.—
    * Adv.: diffĕren-ter, differently, Sol. 1.

    Lewis & Short latin dictionary > differo

  • 20 exhibeo

    ex-hĭbĕo ( ex-ibeo, v. Brix. ad Plaut. Capt. 4, 2, 37), ŭi, itum, 2, v. a. [habeo; lit., to hold out, reach out; hence],
    I.
    To hold forth, tender, present; to deliver, give up, produce (class.; syn.: praebeo, porrigo, praesto, tribuo, ministro, do, dono, dedo, etc.).
    A.
    Lit.: ait Praetor: QVEM HOMINEM DOLO MALO RETINES, EXHIBEAS.... Exhibere est in publicum producere, et videndi tangendique hominis facultatem praebere;

    proprie autem exhibere est extra secretum habere,

    Dig. 43, 29, 1 and 3, § 8: jam periculum est ne cogantur ad exhibendum formulam accipere, i. e. to acknowledge legal notice, etc. Sen. Ep. 50, 1:

    alicui omnia integra,

    Cic. Verr. 2, 5, 25, § 63:

    exhibe librarium illud legum vestrarum,

    id. Mil. 12, 33:

    pallium,

    Petr. 15:

    tabulas testamenti,

    Suet. Vit. 14:

    rationes,

    Dig. 40, 5, 41 fin.:

    fratres exhibe,

    Cic. Fl. 15, 35; so,

    fugitivos apud magistratus,

    Dig. 11, 4, 1:

    aliquem apud acta,

    ib. 2, 4, 17:

    debitorem in judicium,

    ib. 12, 2, 28 quadringentos senatores ad ferrum, Suet. Ner. 12 et saep.:

    vias tutas,

    i. e. to make safe, Ov. Pont. 4, 5, 34:

    toros,

    i. e. to furnish, allow, id. H. 17, 194:

    exhibuit querulos ore gemente sonos,

    uttered, id. Tr. 3, 11, 54.—
    B.
    Transf.
    1.
    To show, to display, to exhibit:

    exhibuit gemino praesignia tempora cornu,

    Ov. M. 15, 611:

    notam linguae,

    id. ib. 14, 526: exhibuit linguam paternam, displayed, i. e. used the language of her father, id. ib. 6, 213:

    faciem sucumque,

    Plin. 15, 13, 12, § 41:

    malui me tribunum omnibus exhibere quam paucis advocatum,

    Plin. Ep. 1, 23, 4:

    se ministratorem alicui,

    Suet. Vit. 17:

    se adorandum adeuntibus,

    id. Calig. 22 (but not in Cic. Sest. 50, 107, where the right reading is praebuit, v. Halm. ad h. l.).—In the latter (reflexive) sense sometimes without se:

    quid me putas populo nostro exhibiturum?

    how I shall exhibit, show myself, Cic. Ac. 1, 5, 18; cf.:

    qui vere civilem virum exhibeat,

    shows, proves himself, Quint. 12, 2, 7 Spald.; Ov. M. 6, 44:

    pro fratre hostem exhibuit,

    Just. 27, 2.—
    (β).
    To show, confer (late Lat.):

    alicui honorem,

    Aug. Serm. 46, 7.—
    2.
    To maintain, support, sustain (post-class.;

    esp. freq. in jurid. Lat.): si quis a liberis ali desideret, vel liberi, ut a parente exhibeantur,

    Dig. 25, 3, 5; so,

    aliquem,

    ib. 1, 12, 1; 3, 5, 33 al.; cf.:

    Scythas alimentis,

    Just. 9, 2:

    vitam,

    id. 11, 10; 22, 1.
    II.
    To show, exhibit, employ; to procure, occasion, cause:

    rem salvam exhibebo,

    I will set it all right, Plaut. As. 2, 4, 51: quorum virtus exhibet solidum decus, Phaedr. 4, 23, 24:

    vocis fidem,

    id. 3, 19 Epil. 9:

    munificentiam,

    Suet. Tib. 48:

    liberalitatem, clementiam, comitatem,

    id. Ner. 10; cf.:

    liberalitatem et justitiam,

    Plin. Pan. 33, 2:

    vicem spodii,

    i.e. to supply the place of, Plin. 23, 7, 63, § 125; cf.:

    vicem testamenti,

    Dig. 29, 6, 16:

    humanitatem,

    to exercise, exhibit, Plin. Ep. 5, 19, 2:

    diligentiam,

    Dig. 18, 6, 2:

    imperium,

    to exercise, Plaut. Cas. 2, 6, 57:

    alicui molestiam,

    to cause, Cic. Att. 2, 1, 2; Plaut. Pers. 2, 4, 3; id. Capt. 4, 2, 37:

    negotium hominibus,

    to produce, occasion, id. Poen. 1, 2, 30; cf.:

    qui deum nihil habere ipsum negotii (dicunt), nihil exhibere alteri,

    Cic. Off. 3, 28, 102; id. ib. 3, 31, 112:

    negotium alicui,

    Plaut. Am. 3, 2, 14; id. Most. 3, 1, 38; id. Men. 5, 9, 13; id. Pers. 2, 5, 14;

    and once reflexively: jam se exhibebit hic mihi negotium,

    will present itself, id. Rud. 2, 6, 72:

    argutias mihi,

    id. Most. 1, 1, 2:

    difficilem laborem alicui,

    Col. 5, 5, 17:

    curam alicui,

    Tib. 2, 1, 61 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > exhibeo

См. также в других словарях:

  • producere — PRODÚCERE, produceri, s.f. Acţiunea de a (se) produce şi rezultatul ei. ♦ (înv.) Producţie (1). ♦ (înv.) Operă, producţie artistică, literară. – v. produce. Trimis de oprocopiuc, 13.09.2007. Sursa: DEX 98  PRODÚCERE s. 1. v. confecţionare. 2. v …   Dicționar Român

  • PRODUCERE — Ciceroni, Plinio, aliis, lenonium verbum, uti Graecum πραγωγεύειν: vide quoque Sueton. Tiber. c. 45. et Vesp. c. 22. nec non supra voce Leno, it. Perducere. At apud Statium, Theb. l. 2. v. 313. trepidoque tumultu Dilapsos comites, nudum latus… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • producere — index adduce, promote (advance) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • Producere — Avle, fremstille, frembringe, tilvirke …   Danske encyklopædi

  • producere — pro·dù·ce·re v.tr. OB LE var. → produrre …   Dizionario italiano

  • producere — pro|du|ce|re vb., r, de, t …   Dansk ordbog

  • Aliquem lactare, et falsa spe producere. — См. По губам мазать …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • produire — [ prɔdɥir ] v. tr. <conjug. : 38> • 1349; adapt., d apr. conduire, du lat. producere « mener en avant, faire avancer » I ♦ Faire apparaître, faire connaître (ce qui existe déjà). 1 ♦ Dr., admin. Présenter (une pièce, un document, etc.).… …   Encyclopédie Universelle

  • inducţie — INDÚCŢIE, inducţii, s.f. 1. Formă fundamentală de raţionament, care realizează trecerea de la particular la general. 2. Producere sau influenţare a unui fenomen de către un alt fenomen altfel decât printr o acţiune mecanică nemijlocită. ♢… …   Dicționar Român

  • Produkt — Erzeugnis; Fabrikat; Artikel; Handelsgut; Ware * * * Pro|dukt [pro dʊkt], das; [e]s, e: 1. etwas, was als Ergebnis menschlicher Arbeit aus bestimmten Stoffen hergestellt, entstanden ist: landwirtschaftliche Produkte; Produkte der chemischen… …   Universal-Lexikon

  • excitaţie — EXCITÁŢIE, excitaţii, s.f. 1. Excitare. 2. Proces fiziologic care se manifestă prin activitatea funcţională (contracţie, secreţie sau generare de impulsuri) a unei celule, a unui ţesut sau a unui organ, ca răspuns la un factor stimulativ intern… …   Dicționar Român

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»