-
21 út-armr
m. the outer branch, Rb. 440. -
22 útarr
compar. farther out, outer; superl. útarst, outmost; sitja hit næsta útar frá, Nj. 50; hætt var at sitja útarr, farther out seawards, Edda 35; útar frá kórinum, Fms. vii. 278; útarr fyrir annars landi, Grág. ii. 380; færa skip útarr, Hým. 20; útar meirr, ‘outermore,’farther out, Fms. vii. 260: superl., útast við ströndina, viii. 216; þar eru netlög útarst í sæ, Grág. ii. 538; þaðan ór fjöru sem fyrvir útarst, 380. -
23 út-eyrr
f. an outer-bank, Fms. viii. 316, v. l. -
24 út-firðir
m. pl. the outer fjords; útfjarða-maðr, Sturl. ii. 149. -
25 út-garðar
m. pl. the outer building; færa e-n við útgarða, to throw to the wall, Glúm. 344; þann mann er um útgarða færði ( who cast out) alla frændr sína, Gísl. 84.2. mythol. the ‘out-yard,’ abode of the giant Útgarða-Loki, Edda. -
26 út-hurð
f. the outer-door, N. G. L. i. 38. -
27 úti-dyrr
n. pl. the outer door, Njarð. 376, Grett. 44, 83, 90, 102, 151 new Ed., Sturl. iii. 145. -
28 úti-hurð
f. the hurdle for the outer door, Ísl. ii. 182, Js. 93, Eb. 182. -
29 út-leið
f. the outer course, at sea, esp. along the shore of Norway, Eg. 78, Fms. i. 60, vii. 212, Ó. H. 75; opp. to innleið, q. v. -
30 út-leiðis
adv. standing on the outer course; snúa ú., Fms. viii. 186. -
31 út-röst
f. [Ivar Aasen ut-rast], the outer march or boundary; báðar jarðirnar eru jamstórar til alla útrastar ok útbúða, D. N. ii. 784, v. 435; þá er jarla bági vildi byggja útröst, when the king wished to remove to the ú., Ht. (Edda 55); opp. to heimröst. -
32 út-sjár
(út-sjór, út-sær), m. the outer sea, ocean, Hkr. i. 5, Stj. 74. -
33 út-strönd
f. the outer strand, Fms. vi. 148, Stj. 70. -
34 út-veggr
m. an outer wall, Fms. ix. 41. -
35 Út-Þrœndir
m. pl. the Outer-Thronds, opp. to Inn-Þrændir, Fms. Út-Þrœnzkr, adj., N. G. L. i. 173. -
36 VÉ
I)n.1) mansion, house; byggja vé goða, to dwell in the homes of the gods;2) temple, sanctuary (vega víg í véum).n. pl. standard (poet.).* * *n. [a form vés would answer to Ulf. weihs or wehs, n. = κώμη, ἀγρός; Hel. uuih = templum; the identity of this word with the Lat. vicus and Gr. οικος is indubitable, the abbreviation being analogous to fé and pecu; whereas Goth. weihs = holy is prop. a different root word, see vígja; for the double sense of Lat. aedes and templum does not depend on the etymology, but is analogous to what has taken place in the word hof, q. v.]A. A mansion, house, Lat. aedes, this is the original sense, then a sanctuary, temple, cp. hof; til vés heilags, to the holy mansion, Hdl. 1; alda vé, the home of men, i. e. the earth, Hm. 107; Út-vé, Üt-garðr, the outer-mansion, of the outskirt of the earth, where the giants live, Þd.; ginnunga vé, the mansion of the gods, the heavens, Haustl. 15; byggja vé goða, to dwell in the homes of the gods, Vþm. 51; hapta vé, the places of gods = holy places, Vellekla; vé mána, the moon’s mansion, i. e. the heavens, Edda i. 330 (in a verse); valda véum, to rule house, dwell, reside, Gm. 13; svá mikils virðu goðin vé sín ok griða-staði, at eigi vildu þau saurga þá með blóði úlfsins, Edda 20; öll Vandils-vé, the land of V., Hkv. 2. 33: allit., vé ok vangr, frá mínum véum ok vöngum skolu þér æ jafnan köld ráð koma (sec vangr), Ls. 51.II. a temple; öll vé banda, all the temples of the gods, and hapta vé, id., Vellekla; granda véum, to violate the temples, Hkr. i. (in a verse); vés valdr, the lord of the vé, i. e. lord of the county, or = temple-lord (?), an epithet applied to the Earl Sigurd, Kormak.2. the law phrase, vega víg í véum, to slay a man in a sanctuary (a temple, an assembly, or the like); hann vá víg í véum ok varð útlægr, Landn. 80; Özurr vá víg í véum á Upplöndum, þá er hann váf í brúðför með Sigurði hrisa, fyrir þat varð hann landflótti til Íslands, 304; Erpr lútandi vá víg í véum ok var ætlaðr til dráps, Skáldatal 252; vargr í véum (see vargr), Fms. xi. 40; Eyvindr hafði vegit í véum ok var hann vargr orðinn, Eg. 259: also in the obscure passage, Grág., Þ.Þ. ch. 24, ‘um vés úti,’ perh. ‘um vés útan,’ = outside the court, absent from court, of a judge prevented through sickness from being in his place in court, Grág. (Kb.) i. 76, l. 3.B. Vé, in local names, Vé-björg = Vi-borg in Denmark, Fms.; Vis-torf, Thork. Dipl.: Véar, f. pl. (like Torgar, Nesjar), Munch’s Norg. Beskriv.: Vé-ey, an island in Romsdal in Norway, Edda ii. 492; Óðins-vé = Odense in Funen in Denmark, Fms. xi. (never in Icel. local names): freq. in mod. Dan. and Swed. local names, Vi-um, Vi-bæí, Vi-lund, Vis-by.II. in names of persons, either from vé = aedes or from vé = Goth. weihs = holy, thus, e. g. Vé-laug may be = Heim-laug, which name also occurs: Vé-geirr (hann var kallaðr Végeirr því at hann var blótmaðr mikill), Landn. 149: Vé-gestr, Vé-dís, Vé-mundr (all these names in the same family), Landn.; as also, Vé-garðr, Vé-kell, Vé-brandr, Vé-freyðr, Vé-laug, Vé-leifr, Vé-ný, id.: or as in Véþ-ormr, Véþ-orn; cp. Widu-ric, Widu-kind, Wodu-rid, and other similar old Teut. pr. names. -
37 VERJA
* * *I)(ver; varða; variðr, varðr), v.1) to defend (v. sik vel ok frœknliga); v. landit fyrir e-m, to defend the country against one; ek man þó engum hlífa, ef ek á hendr mínar at v., if I have to fight for my life;2) v. mál, to defend a cause, opp. to sœkja;3) v. e-t, or v. e-m e-t, to guard a place, hold it against a comer (at vísu ætla ek at v. þér ríki mitt); Egill varði dyrrnar, E. held the door; v. e-t laga lýriti, to forbid by a lawful protest;4) v. e-u, to keep away (Birkibeinar vörðu eldinum ok fengu sløkkt); v. e-m e-u, to withhold from one; meyjar ástum muna þér verða of varið, the maiden’s love shall not be denied thee;5) refl., verjast, to defend oneself (þeir vörðust með drengskap); v. e-u, to defend oneself against (þar mœtti hann finngálkni ok varðist því lengi).(ver; varða; variðr, varðr), v.1) to wrap, enclose; v. e-n armi, faðmi, to fold in one’s arms, embrace; mun ek vexa vel blæju at v. þitt líki, to shroud thy body; variðr, mounted, adorned (gulli, silfri, járni variðr);2) v. sverði, to swing, wield the sword;3) v. sér til, to exert oneself; en með því at hann varði sér mjök til, þá spruttu honum fœtr á jakanum, as he exerted himself greatly, his feet slipped on the ice;4) to invest money, lay out, expend (hann selr jarðir sínar ok verr fénu til útanferðar); vænta ek, at ek hafa þá vel varit, that I have made a good bargain;5) pp. n., varit; áttu svá til varit of menn, at, thou art so well provided with men that; þú átt til þess varit, it is thy nature; e-m er svá varit, at, one is so constituted that (honum var svá v., at hann var undirhyggjumaðr).f. outer garment, cloak (hann hafði yfir sér verju, saumaða saman af mörgum tötrum).* * *pres. ver, pl. verjum; pret. varði; subj. verði; part. variðr, varðr, varinn: [Ulf. warian = κωλύειν; A. S. werjan; Chaucer werye, were; Germ. wehren; Dan. værge]:—to defend; verja sik … hvárt þú verr þik lengr eðr skemr, … verja sik vel ok fræknliga, Nj. 116; verja sik eðr gefask upp, 124; verja sik eðr Helga, 136; verja hendr sínar, 47, 84 (hönd III. 2); verja land fyrir e-m, Fms. i. 23; at jarl verði landit fyrir víkingum, 192.2. in law; verja mál, to defend, opp. to sækja; var málit hvárki sótt né varit þaðan af, Nj. 37; ek skal svá mál þetta verja sem ek veit réttast …, 239; vera variðr, varðr sök, enda er hann varðr sökinni, Grág. i. 56; ok er hann variðr sökinni, ii. 36: the law phrase, verja e-t lyriti, to set a veto on, forbid, Grág. passim (see lyritr): also ‘verja’ absol., ‘lyriti’ being understood, Grág. (Kb.) ii. 81, Nj. 87, 240.3. verja e-t, or verja e-m e-t, to guard a place, hold it against a comer; Egill varði dyrrnar, held the door, Eg. 239; af vörn drengiligri er Ormrinn var variðr, Fms. x. 364; verja þeim bæinn, viii. 72; þeir ætluðu at verja konungi land, i. 306; at vísu ætla ek at verja þér ríki mitt, ix. 424; úvinir þeirra ætluðu at verja þeim vígi þingvöllinn, ii. 234; ok beiddi at þeir verði honum eigi vígi land sitt, vii. 180; fylkja þar liði mínu ok verja þeim vígit, Nj. 228; eða ætlar þú at verja mér skarðit, Ölk. 37; at hann skyldi eigi verja Rögnvaldi jarli þann hlut ríkis er hann átti, Orkn. 394.II. reflex. to defend oneself; þeir vörðusk með drengskap, Fms. i. 104; hann varðisk vel, Nj. 122; svá varðisk hann vel, … varðisk hann þá með annarri hendi, 64; tók hann þá einn þeirra ok varðisk með, Fms. vi. 110; mun ek þér eigi vápuum verjask, ii. 257; hann varð upp at standa ok verjask þeim, xi. 279; mætti hann finn-gálkni ok varðisk því lengi, defended himself against it, braved, fought it a long time, Nj. 183; eitt lopt þat er þeim þótti sem lengst mundi verjask mega, Fms. xi. 117; þá versk hann sökinni, Grág. (Kb.) i. 43.B. Though similar in inflexion this word is etymologically distinct from the preceding, having had a radical s, which has since been changed into r; this is seen from the Goth.: [Ulf. wasjan = ἀμφι-εννύναι; A. S. werjan; Engl. wear ( clothes); akin are Lat. vestis, Gr. Ϝεσθής; perh. also the Icel. váð, cp. Hel. wadi = Lat. vestis and wadjan = vestire, a contracting of vast- or vasd- into vâd- instead of assimilating into dd: in vesl, a cloak, the s has been preserved]:—to clothe, wrap, enclose; verja e-n armi, to embrace, fold in one’s arms, Hm. 164, Hkv. Hjörv. 42; verja e-n faðmi ljósum, … varði hvítan háls Völundar, Vkv. 2; hann varði mey varmri blæju, Og. 7; ok léttliga líni verðit, Gkv. 3. 2 (both the latter phrases refer to a wedding); vexa vel blæju at verja þitt líki, to shroud thy body, Am. 101.2. to mount, of metalwork; skutla silfri varða, Rm. 29; af gulli vörðu altari, a gold-adorned altar, Geisli; sverð varið gulli, Hkv. Hjörv. 8.3. part. fagr-variðr, fair-dressed, Vkv. 37; brúðr baug-varið, a ring-wearing bride, Hkv. 2. 33; grætr þú, gull-varið, thou gold wearer, clad in gold, 43; málmr hring-variðr, gold-enamelled metal, Skv. 3. 64; dreki járni varðr, iron-mounted; jarn-varðr yllir, Darr.; örkin var gulli varið útan, Ver. 22.4. verja sverði, to wield the sword, Hðm. 8.II. metaph. to invest money, lay out; varði Ingólfr fé þeirra til Íslands-ferðar, Landn. 32; selr jarðir sínar ok verr fénu til útan-ferðar, Ld. 158; hann hafði varit þar til fé miklu, Eg. 79; verja varningi, Barl. 68; verja aurum sínum í gimsteina, 623. 19; hann verr sumt í gripi, O. H. L. ch. 56; verja fé sínu í lausa-eyri, Eg. 139; hann er sjálfs síns líf ok líkam (lífi ok líkama) varði, Magn. 468; fimtán hundruð varið í Norrænan eyri, Lv. 25; þeir vörðu varningi sínum í trausti Arinbjarnar, Eg. 465; fengu þeir fullendi fjár, allir þeir er nakkvat höfðu at verja, Fas. ii. 513; var enn tírætt hundrað úvart, not used up, D. N. ii. 154; þeir menn er vart hafa til Grænlands, who have invested money in coasting Greenland, Grág. (Kb.) ii. 197; nú leggja menn félag sitt ok verja ór einum sjóð, Jb. 406; vænti ek at ek hafa því vel varit, that I have made a good bargain, Ld. 284; veit ek at því mun öllu bezt varit er ek hefi gört til þakka yðvarra, Eg. 63; þykkir honum því ílla varit, er …, Fms. xi. 58.2. to exert oneself; en með því at hann varði sér mjök til, þá spruttu honum fætr á jakanum, but as he strained himself much, his feet slipped on the ice, Eb. 238.III. reflex., hann tók mikit kaup … honum varðisk þat svú, at hann hafði mat ok klæði, ok ekki um þat fram, Sturl. i. 146 C; hversu versk fénu, how does the money increase? Fms. vi. 238.2. part. varit; áttú svá til varit of menn, at …, than art so provided with men, that …, Nj. 55; þú átt til þess varit, that is thy nature, Ölk. 35 C; örorðr muntú, áttú ok lítt til þess varit, Fms. iv. 257; son Melkorku var sköruligr, enda átti hann til þess varit, Ld. 82; fullvel ætta ek til þess varit, Mkv., see fara A. VI. 2. β: the participles of the two verbs fara and verja having here been confused with one another. -
38 yfir-bragð
n. outward look, appearance, demeanour, bearing, Fms. i. 96; ásjá með blíðu ok björtu yfirbragði, 97; hans y. ok ásjóna, 216; með þungu yfirbragði, vii. 156; með miklu yfirbragði, of very imposing demeanour, 219; með áhyggju-yfirbragði, vi. 32; sköruligr í yfirbragði, Ld. 18, Bs. i. 76, Fas. iii. 666; allt var þetta fornt ok fémikit ok með miklu yfirbragði, magnificent, Fms. vi. 342; ýmislegt y. máls-greina, Skálda 193.2. a surface, Rb. 468, 470.3. a shew, pretence, outer appearance; görði hann þat y. fyrir alþýðu, at …, Orkn. 410; svikliga … með sáttgjarnligu yfirbragði, Fms. iii. 63; en göra hitt y. á, at sendimenn væri vel haldnir, Ó. H. 151; í yfirbragði til vinganar við þá, for appearance sake, Fms. x. 382; konungr görði á sér hrygðar-svip at yfirbragði, feigned mourning, 625. 96.COMPDS: yfirbragðs-lítill, -mikill, adj. poor, grand of look or appearance, Ísl. ii. 237, Sturl. iii. 123. -
39 yfir-sloppr
m. an outer-gown, Ám. 1; prestar skrýddir yfirsloppum, H. E. i. 473, Stat. passim. -
40 ýtri
См. также в других словарях:
outer — outer, outward, outside, external, exterior mean being or placed without something. Although in many cases interchangeable, they are more or less restricted in their applications and are therefore clearly distinguished in their implications.… … New Dictionary of Synonyms
Outer — Out er (out [ e]r), a. [Compar. of {Out}.] [AS. [=u]tor, compar. of [=u]t, adv., out. See {Out}, {Utter}, a.] Being on the outside; external; farthest or farther from the interior, from a given station, or from any space or position regarded as a … The Collaborative International Dictionary of English
Outer — Outer … Wikipédia en Français
Outer — Out er, n. (a) The part of a target which is beyond the circles surrounding the bull s eye. (b) A shot which strikes the outer of a target. [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English
outer — late 14c., comparative of out (on analogy of inner), replacing by 18c. forms descended from O.E. uttera (comp. of O.E. ut out ) which developed into utter and was no longer felt as connected with out. Outer space first attested 1901 in writings… … Etymology dictionary
outer — [out′ər] adj. [ME outter; new form < out + er, replacing uttere,UTTER1] 1. located farther without; exterior; external 2. relatively far out or far removed [the outer regions] … English World dictionary
Outer — Out er, n. [From {Out}, v.] One who puts out, ousts, or expels; also, an ouster; dispossession. [R.] [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English
outer — index peripheral Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
outer — [adj] external, exposed alien, beyond, exoteric, exterior, extraneous, extrinsic, outermost, outlying, outmost, outside, outward, over, peripheral, remote, superficial, surface, without; concepts 484,583 Ant. central, inner, interior … New thesaurus
outer — ► ADJECTIVE 1) outside; external. 2) further from the centre or the inside. ► NOUN Brit. ▪ the division of a target furthest from the bullseye … English terms dictionary
outer — adj. & n. adj. 1 outside; external (pierced the outer layer). 2 farther from the centre or inside; relatively far out. 3 objective or physical, not subjective or psychical. n. 1 a the division of a target furthest from the bull s eye. b a shot… … Useful english dictionary