of+boats

(-s, -ar), m. elf, fairy (hóll er skamt heðan er álfar búa í).

* * *

s, m. [A. S. ælf, munt-ælfen, sæ-ælfen, wudu-ælfen, etc.; Engl. elf, elves, in Shakespeare ouphes are ‘fairies;’ Germ. alb and elfen, Erl- in Erlkönig (Göthe) is, according to Grimm, a corrupt form from the Danish Ellekonge qs. Elver-konge]; in the west of Icel. also pronounced álbr:

I. mythically, an elf, fairy; the Edda distinguishes between Ljósálfar, the elves of light, and Dökkálfar, of darkness (the last not elsewhere mentioned either in mod. fairy tales or in old writers), 12; the Elves and Ases are fellow gods, and form a favourite alliteration in the old mythical poems, e. g. Vsp. 53, Hm. 144, 161, Gm. 4, Ls. 2, 13, Þkv. 7, Skm. 7, 17, Sdm. 18. In the Alvismál Elves and Dwarfs are clearly distinguished as different. The abode of the elves in the Edda is Álfheimar, fairy land, and their king the god Frey (the god of light), Edda 12; see the poem Gm. 12, Álfheim Frey gáfu í árdaga tívar at tannfé. In the fairy tales the Elves haunt the hills, hence their name Huldufólk, hidden people: respecting their origin, life, and customs, v. Ísl. Þjóðs. i. I sqq. In old writers the Elves are rarely mentioned; but that the same tales were told as at present is clear;—Hallr mælti, hvi brosir þú nú? þórhallr svarar, af því brosir ek, at margr hóll opnast ok hvert kvikindi býr sinn bagga bæði smá ok stór, ok gera fardaga (a foreboding of the introduction of Christianity), Fms. ii. 197, cp. landvættir; álfamenn, elves, Bs. i. 417, Fas. i. 313, 96; hóll einn er hér skamt í brott er álfar búa í, Km. 216: álfrek, in the phrase, ganga álfreka, cacare, means dirt, excrements, driving the elves away through contamination, Eb. 12, cp. Landn. 97, Fms. iv. 308, Bárð. ch. 4: álfröðull, elfin beam or light, a poët. name of the sun; álfavakir, elf-holes, the small rotten holes in the ice in spring-time in which the elves go a fishing; the white stripes in the sea in calm weather are the wakes of elfin fishing boats, etc.: medic. álfabruni is an eruption in the face, Fél. ix. 186: Ivar Aasen mentions ‘alvgust, alveblaastr, alveld,’ the breath, fire of elves (cp. St. Vitus’ dance or St. Anthony’s fire); ‘alvskot,’ a sort of cancer in the bone:—græti álfa, elfin tears, Hðm. I, is dubious; it may mean some flower with dew-drops glittering in the morning sun, vide s. v. glýstamr ( glee-steaming). Jamieson speaks of an elf’s cup, but elf tears are not noticed elsewhere; cp. Edda 39. In Sweden, where the worship of Frey prevailed, sacrifices, álfa-blót, were made to the elves, stóð húsfreyja í dyrum ok bað hann ( the guest) eigi þar innkoma, segir at þau ætti álfa blót, Hkr. ii. 124 (referring to the year 1018), cp. Korm. ch. 22.

2. metaph., as the elves had the power to bewitch men, a silly, vacant person is in Icel. called álfr; hence álfalegr, silly; álfaskapr and álfaháttr, silly behaviour.

II. in historical sense, the Norse district situated between the two great rivers Raumelfr and Gautelfr (Alhis Raumarum, et Gotharum) was in the mythical times called Álfheimar, and its inhabitants Álfar, Fas. i. 413, 384, 387, Fb. i. 23, vide also P. A. Munch, Beskrivelse over Norge, p. 7. For the compds v. above.

(-s, -ar), m. boat; sjá fyrir báti sínum, to go one’s own course, to mind one’s own business.

* * *

m. [a Scandin. and Low Germ. word used in A. S., Engl., Dutch, but alien to O. H. G. and middle H. G.; even Luther (v. Grimm s. v.) never uses the word; it was later introduced into mod. High Germ., but has a foreign sound there, (Engl. t answers to High Germ. z); the word is in Germ. borrowed from Dutch or English]:—a boat, either a small open fishing vessel or a ship-boat. In Icel. only small boats are called so, those of two or four oars; an eight-oared boat is a ‘ship,’ Eg. 121, 373, Eb. 142, Nj. 122, Jb. 398, Bs. 1. 422, 423: in phrases, ausa bát sinn, Fms. vii. 331; sjá fyrir báti sínum, to go one’s own course, to mind one’s own business, Sturl. iii. 247: alliteration, eiga bygð í báti, metaph., Bs. i. 422.

COMPDS: bátsborð, bátsfarmr.

dd, [flóð], to flood over, Stj. 56, 284, Ann. 1345: to flow, of the tide, Fms. vi. 163, ix. 44, x. 98: impers., fé ok skip (acc.) flæðir, the flood-tide overtakes sheep and boats, i. e. they are lost by the tide, (mod.)

1) cleft, rift (in a hill); cleft stick; verða í klofanum, to be caught in a trap;

2) door-groove; lúka upp hurðu, or lúka aptr hurð, árniðjan klofa, to open, or shut, the door halfway; hurð hnigin á miðjan klofa, half shut; reka aptr hurðina (or lúka hurðinni) í klofa, to shut the door;

3) the forks to support tents on board a ship (höggva tjöldin or klofum);

4) snuffers.

* * *

a, m. a cleft or rift in a hill closed at the upper end; metaph., þeir vóru komnir í svá mikinn klofa, at Ingjaldr var á aðra hönd, en Laxá á aðra hönd, i. e. they were ‘in a cleft stick,’—the enemy on one hand, the river on the other, Ld. 46; so also as a military term; at samnaðr væri á Rangár-völlum ok væri sú ráðagörð, at þeim sé ætlað at verða í klofanum, ‘were in a cleft stick,’ ‘caught in a trap,’ Sturl. i. 201; mun ek ok senda lið til fulltings við yðr, ok skal þat koma á bak þeim, svá at þeir verði í klofanum, Fas. i. 33; ok var svá stefnt at hann skyldi þaðan at koma, ok skyldi Þorfinnr verða í klofanum, Orkn. 68: fjalla-klofi, a ravine with a bottom, Stj. 87, Al. 26: landa-klofi, a delta at the fork of a river, Sks. 194, 199; lausa-klofi, gramm. a diphthong (au, ei, ey), Skálda 170: medic., gin-klofi, q. v.

2. the groove (hurðar-klofi) in which the door moves up and down instend of moving on hinges (see hníga III); hence the phrases, lúka upp hurðu, or lúka aptr hurð á miðjan klofa, to open or shut the door to the middle of the groove, i. e. shut it half way, Bárð. 171, Fb. i. 547; hurð hnigin á miðjan klofa, half shut, Fms. iii. 74, Fas. iii. 546; hann gengr þar til er hann kemr at hurðu, hón var greypt í stokk ok hnigin eigi allt í klofa, Fb. i. 258; hann svarar ílla ok rak aptr hurðina í klofa, Gullþ. 15; eptir þat opar Þorbjörn inn undan, ok lauk hurðinni í klofa, 18.

3. the forks to support tents on board a ship, Edda (Gl.); þá bað hann með sína ganga ytra með borðum, ok höggva tjöldin ór klofum, Eg. 122: a place in a ship = klofa-rúm, því skal hlaða í klofa inn, N. G. L. ii. 276.

4. a forked mast, used in boats on the west coast of Icel.

5. snuffers; göra skaltú klofa af gulli ljós at slökkva, Stj. 306. Exod. xxv. 38, Vm 36; kerta-pípa í staf ok klofi, Pm. 103; kerta-klofi, q. v.; horn-klofi, q. v.

COMPDS: klofakerling, klofarúm, klofasigling, klofastef.

* * *

(legg, lagða, lagiðr, lagðr, laginn), v.

1) to lay, place (Már hafði lagt höfuð sitt í kné Rannveigar);

leggja net, to lay a net;

2) to put;

leggja eld í, to put fire to;

leggja söðul á hest, to put a saddle on a horse;

leggja árar upp, to lay up the oars, give up pulling;

leggja ofan segi, to haul down, take in the sails;

leggja at jörðu, at velli (or við jörðu, við velli), to overthrow, slay, kill;

leggja hlut sinn, to lose one’s lot, be worsted;

3) to lay, drop, of a beast (hvelparnir, er eigi vóru lagðir);

4) to lay, make, build;

leggja garða, to make fences;

5) to appoint, fix (leggja stefnu, leika, bardaga);

6) to tax, value (hann lagði hálft landit fyrir sex tigi silfrs);

leggja e-n úgildan, to award no fine for, put no price on;

leggja at léttu, to make light of;

7) to settle;

leggja sakar, to settle strife;

leggja lög, to lay down laws;

leggja leið sína, to take a direction;

hann lagði mjök kvámur sínar í Ögr, he was in the habit of coming often to O.;

8) to allot, assign (þér mun lagit verða at vera einvaldskonungr yfir Noregi);

hvat mun til líkna lagt Sigurði, what comfort is there appointed for S.?;

þér var lengra líf lagit, a longer life was destined for thee;

9) to lay out, pay, discharge;

leggja at veði, to give as bail;

leggja á hættu, to risk;

leggja á mikinn kostnað, to run into great expenses;

leggja líf á, to stake one’s life on a thing;

leggja fé til höfuðs e-m, to set a price on one’s head;

10) to lay a ship’s course, stand of or on, sail, absol., or the ship in dat. or acc., lét hann blása herblástr ok leggja út ór höfninni, and sailed out of the harbour;

leggja at, to land (lagði hann at við Sundólfsstaði);

in a naval battle, to attack (lögðu þeir þá at þeim);

leggja undir land, to stand in towards land;

fig. to give in;

leggja (skip) í rétt, to drift or run before the wind;

11) to set off, start;

leggja á flótta, to take toftight;

leggja eptir e-m, to pursue;

leggja upp, to start on a journey;

12) to stab, thrust, with a weapon (Þ. leggr hann spjóti til bana);

13) impers. it turns, is driven in a direction (of smoke, smell, fire);

hingat leggr allan reykinn, all the smoke blows hitherward;

to freeze over, be covered with snow or ice (þá er ísa lagði á vötn);

leggja nær, to be on the brink of;

nær lagði þat úfœru einu sinni, it had well nigh come to a disaster;

14) with preps.:

leggja e-t af, to cede, give up (H. bróðir hans lagði af við hann sinn part í eyjunni);

to leave off, desist from (legg af héðan af versagørð, sagði erkibiskup);

leggja af fénað, to slaughter cattle;

leggja e-t aptr, to give back, return (báðu mik leggja aptr taflit);

leggja at, leggja at landi, to land;

leggja at e-m, to attack;

leggja e-t á e-n, to impose, lay (a burden, tax) upon one (leggja skatt, skyldir, yfirbót á e-n);

leggja e-t á við e-n = leggja e-t á e-n;

leggja stund, kapp, hug á e-t, to take pains about, great interest in, a thing;

leggja ást, elsku, mætur á e-t, to feel love, affection, interest for a thing, to cherish a thing or person;

leggja fæð, öfund, hatr á, to take dislike, envy, hatred to;

leggja móti e-m, to oppose, contradict one;

leggja e-t til, to furnish, contribute, as one’s share (hvern styrk hefir móðir mín til lagit með þér?);

leggja fátt til, to say little, be reserved;

leggja lof til, to give praise to;

leggja gott (illt) til e-s, to lay a good (or ill) word to one, to interfere in a friendly (or unfriendly) manner;

leggja e-t til lofs e-m, to put a thing to a person’s credit;

leggja e-t til orðs, to talk about;

leggja e-m e-t til ámælis, orðs, to blame one for a thing;

leggja e-t undir or undir sik, to conquer, vanquish (Knútr konungr lagði allt land undir sik íNoregi);

leggja e-t undir e-n, to submit a matter to a person, refer to (þeir höfðu lagit mál undir Njál);

leggja undir trúnað e-s, to trust;

ok er þat mjök undir hann lagit, it depends much on him;

leggja e-t undir þegnskap sinn, to assert on one’s honour;

leggja e-t upp við e-n, to hand over to one;

leggja e-t eigi langt upp, not to make much of, to make light of (eigi legg ek slíkt langt upp);

leggja e-t við e-t, to add to (leggja aðra tölu við aðra);

leggja við líf sitt, höfuð sitt, to stake one’s life;

leggja við sekt, to fix a fine;

15) refl., leggjast.

* * *

a causal of liggja, q. v.; pres. legg, pl. leggjum; pret. lagði; subj. legði; imperat. legg or leggðú; part. lagiðr, lagið, lagit; contr. lagðr, lögð, lagt; part. laginn, Fb. ii. 386, which form is in mod. Icel. used as an adjective only; a part. pass. lagztr, lögzt, lagzt, Fas. ii. 345, and in mod. usage: [Ulf. lagjan = τιθέναι; A. S. lecgan; Engl. lay; O. H. G. legjan; Germ. legen; Swed. lägga; Dan. lægge]:—to lay.

A. Prop. to lay, place; ok lagði hann á altara, Ver. 14; er hann var lagiðr á bálit, Hkr. i. 32; á lúðr lagiðr, Vþm.; vóru steinar lagðir í hring utan um, Eg. 486; Már lá útar á bekk, ok hafði lagt höfuð sitt í kné Rannveigar, Sturl. i. 13; leggja net, to lay a net, K. Þ. K. 88:—to lay down, leggja sinn aldr, Ht.

2. to put; leggja band um, umhverfis, to fasten a string round the body, Eg. 340; leggja saman augun, to put the eyes together, shut them, id.; leggja eld í, to put fire to, Nj. 74, 131; leggja hendr at síðum mér, Fms. x. 331; leggja stýri í lag, to put it right, Hkr. i. 32; leggja ofan segl ok viðu, to haul down, take in the sails, Fms. iv. 372, ix. 23; l. lénur, söðul, á hest, to put a saddle on a horse, Nj. 74, Landn. 151; l. á hest, or leggja á (simply), to saddle; leggja hapt á hest, Grág. i. 436; l. mark á, of sheep, 426; l. hús ofan, to pull it down, Bs. i. 163; l. klyfjar ofan, to unload a horse, K. Þ. K. 94; l. klyfjar upp, to pack a horse, N. G. L. i. 349; l. árar upp, to lay up the oars, give up pulling, Edda 36: the mod. phrase, leggja árar í bát, to give a thing up, lose heart; l. fyrir lið, to give up, see lið; fyrir lagðr, outworn, exhausted, Mar. 1060, Fas. ii. 278.

3. leggja at jörðu, at velli (or við jörðu, við velli), to overthrow, make bite the dust, Nj. 117, Eg. 426, Fms. vii. 296, viii. 43, x. 257, Njarð. 378; leggja fyrir borð, to put overboard, metaph. to forsake, Clem. 47; leggja í leg, to lay waste, Grág. ii. 278; leggja hlut sinn, to lay down or lose one’s lot, be worsted, Sturl. iii. 103: leggja mál í görð, to put into court, Nj. 88, 101; l. mál í umræðu, to put it to discussion, Orkn. 426; l. mál til sætta, Nj. 111.

4. to lay, drop, of a beast; hvelparnir er eigi vóru lagðir, Fb. i. 104.

II. metaph. in a mental sense; leggja stund, starf, hug, kapp … á e-t, to study a thing, take pains about, interest in it; as also, leggja ást, elsku, mætr á e-t, to feel love, affection, interest for, to love, cherish a thing or person; and again, leggja fæð, öfund, hatr … á, to take dislike, envy to, Al. 95, Ísl. ii. 197, Nj. 31, 46, Eg. 42, 418, Ld. 60, Fb. ii. 229, Fms. i. 31: freq. in old and mod. usage, thus, Sturla lagði mikinn hug á, at láta rita sögu-bækr eptir bókuni þeim er Snorri setti saman, Sturl. ii. 123; leggja e-t e-m til orðs, ámælis, to put a thing to a person’s blame, blame him for it, Nj. 62, 85, 138, 246, Ld. 250; l. e-t til lofs e-m, to laud one, put a thing to a person’s credit, Fms. x. 98.

2. with prepp.; leggja á, to impose, put upon; leggja skyldir, skatt … á, Fms. x. 51, 93, Rb. 394:—leggja af, to leave off, cease doing; legg af héðan af versa-görð, sagði erkibiskup, ok stúdera heldr í kirkjunnar lögum, Bs. i. 799:—leggja e-t fyrir sik, to set a task before one, Fms. ii. 103, xi. 157:—leggja til, to add to, xi. 51, Hom. 138:—leggja undir or undir sik, to lay under oneself, conquer, vanquish, Fms. i. 3, x. 35, Eg. 12, Stj. 46, 146; leggja e-t undir þegnskap sinn, to assert on one’s honour, Grág. i. 29, Nj. 150; leggja e-t undir e-n, to submit it to a person, refer to, 105; l. e-t undir trúnað e-s, to trust, Fms. ix. 397; ok er þat mjök undir hann lagit, it depends much on him, Bjarn. 52:—leggja út, mod. to translate (út-legging):—leggja við, to add to, Grág. i. 22, Hom. 138, 155. Rb. 88, Al. 358.

III. to lay, place, found, build; leggja afla, Vsp. 7; leggja garða, to make fences, Rm. 12; leggja götur, to make roads, Dipl. iv. 12; leggja lúðra, to place right, adjust the bin, Gs. 3; leggja leið, to take a direction, Fas. i. 57; hann lagði mjök kvámur sínar í Ögr, he was in the habit of coming to O., Fbr. 30; leggja e-t í vana sinn, to make a habit of.

2. metaph. to lay, settle; leggja sakar, to settle strife, Vsp. 64; leggja landrétt, to settle the public rights, make laws, Sighvat; leggja lög, to lay down laws, of the three weird sisters ordering the fate of men, Vsp.:—to lay down, ordain, lagt er allt fyrir, all is predestined, Skv. I, Skm. 13, Ls. 48; era með löstum lögð æfi þér, Skv. 1, 33; hvat mun til líkna lagt Sigurði, 30; leggja á, to ordain, en þú hugfest þá hluti er ek segi þér, ok legg á þik, Bs. i. 199; ef þeir eru á lagðir ( ordered) fyrir váttum, Gþl. 439; þá hluti er ek hefi á lagt við þik, Eg. 738; leggja lög á, to make, lay down a law, Bs. i. 28: leggja ríkt á, to order peremptorily: of a spell, leggja á, to enchant; ‘mæli eg um og legg eg á!’ is in the tales the formula with which witches say the spell.

3. to appoint, fix, a meeting or the like; eru þá leikar lagðir í Ásbjarnar-nesi, Ld. 196; leikr var lagiðr á Hvítár-völlum, Eg. 188; þeir lögðu við landsmenn hálfs-mánaðar frið, 228; leggja stefnu með sér, Fms. i. 36; var lögð konunga-stefna í Elfi, vii. 62; leggja bardaga við e-n, xi. 418; l. með sér vináttu, Eg. 278; Augustus keisari lagði frið ( established peace) um allan heim, Edda.

IV. to tax, value (fjár-lag); hross eru ok lögð, hestr fjögurra vetra gamall við kú, Grág. i. 503; leggja lag á mjöl, ii. 404; ef fyrr er keypt en lag er á lagt, id.; leggja lag á varning manna, Ísl. ii. 126; þat þykkir mér jafnligast at þú leggir land svá dýrt, en ek kjósa hvárr okkarr leysa skal, … hann lagði hálft landit fyrir sex tigi silfrs, … er þú leggr svá údýrt Helgafells-land, Eb. 38; vil ek þat vinna til sætta at leggja son minn úgildan, Nj. 250; at Hallr af Síðu hafði lagit úgildan son sinn, ok vann þat til sætta, 251; leggja at léttu, to lay a tax on light, Fas. iii. 553.

V. to lay out, pay, discharge; leggja at veði, to give as bail, Edda 17; buðu at leggja sik í veð fyrir þessa menn, Nj. 163; leggja á hættu, to risk, Eg. 86; leggja á mikinn kostnað, to run into great expences, Eg. 43; leggja veð eðr fá vörzlu, Gþl. 389: leggja í kostnað, to expend, Fms. xi. 232; leggja sik í háska, veð, to put oneself in danger, to stake one’s life, vii. 263, Nj. 163:—leggja aptr, to pay back, Grett. 174 new Ed.; leggja líf á, to stake one’s life on a thing, Nj. 106, 178:—l. fram, to lay forth, lay out, exhibit (fram-lag); allan þann sóma er hann hefir fram lagit, Ld. 32; mikit muntú þurfa fram at leggja með honum, þvíat hón á allan arf eptir mik, Nj. 3; l. fram líf sitt, Eg. 426:—leggja til, to pay to, furnish, contribute, as one’s share; hvern styrk hefir móðir mín til lagit með þér, Nj. 7; hvat viltú þá til leggja? langskip tvau, 42; skortir mik eigi fé til at leggja fyrir farit, 128; kunni hann til alls góð ráð at leggja, Eg. 2; hefi ek þar til (lagit) mörg orð, 728; lét ek þar sælu-hús göra ok lagða fé til, Fms. vii. 122, Js. 4; þau ráð er Gregoríus lagði til, Fms. vii. 258; l. fé til höfuðs e-m, to set a price on one’s head, Nj. 112, Grett. passim:—metaph., leggja fátt til, to say little, be reserved, Nj. 88, 112; Gunnarr lagði ekki til, G. remained silent, 52; leggja lof til, to give praise to, Eg. 33; leggja orð í (til), to ‘lay a word to,’ say a word in a matter, remonstrate, Grág. i. 290; leggja gott, íllt til e-s, to lay a good (or ill) word to, to interfere in a friendly (or unfriendly) manner, Sturl. iii. 151 (til-lögur):—leggja hlut sinn, líf sitt, við, to risk one’s lot, stake one’s life, i. 162, Nj. 113, 218; l. sik allan við, to do one’s best, Eg. 738; l. sekt við, l. lögbrot við, of a penalty, Nj. 113, Eg. 352, H. E. i. 505:—leggja út, to lay out, pay, Vm. 33; of betting, Orkn. 200:—leggja fé upp, to lay up, invest; l. fé upp í jörð, Dipl. v. 21; lagða ek upp við minn kæra Orm biskup hálfan viðreka, I made it over to O., ii. 4; l. upp fé, to lay up, board.

VI. of direction, esp. as a naut. term, to stand off or on, lay a ship’s course, esp. from or towards a port, to or from an attack, to sail, proceed to sea, absol., or the ship in dat. or acc., leggja skip or skipi; þú skalt leggja fram sem þér líkar (place the ship to attack), Nj. 8; ok leggr fram skeiðina jafnfram skipi Rúts, id.; þeir leggja út undir eina ey ok bíða þar byrjar, 133; hann lagði skip sín inn á sundit, 271; þeir bjuggusk um sem skjótast ok lögðu út skipunum, Eg. 358; en er skipit var lagit út undir Fenhring, Fms. x. 64; Sigvaldi leggr skip sitt í miðja fylking ( lays his ship alongside of), xi. 126; þeir hittu drómund einn í hafi ok lögðu til níu skipum ok borðusk, … at lyktum lögðu þeir snekkjunum undir drómundinn, Hkr. iii. 353; leggja undir land, to stand in towards land, Eb. 126, where in a metaph. sense = to give in; lögðu þeir eigi inn í ósinn, en lögðu útarliga á höfnina, Ísl. ii. 126; bauð hann út leiðangri at liði ok skipum ok lagði ( stood) út til Staðs fyrir innan Þórsbjörg, Fms. i. 12; síðan leggja þeir í Löginn upp, Hkr. i. 32; Knútr konungr lagði þegar upp í ána ok at kastalanum, Fms. ix. 23, xi. 196; réru þeir langskipinu upp í ána ok lögðu til bæjar þess, Eg. 80; lögðu víkingar við þat frá, Landn. 223; þá lögðu þeir at nesi einu, Eg. 161; ok lögðu þar at landi, 203; lagði hann at ( landed) við Sundólfs-staði, Fms. ix. 483; en er þeir koma norðr at Hákonar-hellu þá lögðu þeir þar at, Hkr. i. 160: leggja at, to attack, in a naval battle (atlaga); lögðu þeir þá at þeim, Nj. 25, Eg. 81; munu vér leggja til orrostu við þá, Fms. vii. 257; létusk allir búnir at leggja at þeim Hákoni, id.; ef þeir leggja at, Jómsvíkingar, xi. 134:—leggja í rétt, to drift or run before the wind, skipverjar, þeir er sigla vildu, eðr þeir er í rétt vildu leggja skipit, Fbr. 59; mæltu þeir er leið sögðu at varligra væri at lægja seglit ok leggja skipit í rétt um nóttina, en sigla til lands at ljósum degi, Fms. ii. 64; þá kom andviðri ok leggja þeir í rétt, Bs. i. 420; þá lögðu þeir í rétt harðan, kom á stormr svá at eigi fengu þeir lengi í rétti legit, ok sigldu þeir þá við eitt rif, Bær. 5; þá kemr enn landviðri ok leggja cnn í rétt ok rekr vestr í haf, Bs. i. 483; þá lögðu þeir í rétt harðan, 484; féll veðrit ok görði lögn, lögðu þeir þá í rétt, ok létu reiða fyrir nokkurar nætr, Eg. 372.

2. without the notion of sea, to start; leggja á flótta, to turn to flight, fly, Fms. x. 241, xi. 341, 391, Orkn. 4, Hkr. i. 319, passim; leggja ú fund þeirra, Fms. vii. 258; leggja eptir, to pursue, x. 215; leggja upp, to start on a journey: metaph., leggja e-t ekki langt upp, Grett. 51 new Ed.

3. to stab, thrust with a weapon, the weapon in dat. or absol. (lag = a thrust), Nj. 8, 64, Njarð. 378, Eg. 216, 258, 298, Nj. 43, 56, Grág. ii. 7, Gþl. 165, passim; opp. to höggva, höggva ok leggja, hann hjó ok lagði, and the like.

VII. impers. it turns, in driven in a direction, of smoke, smell, fire, or the like; hingat leggr allan reykinn, all the smoke blows thitherward, Nj. 202; en eldinn lagði at þeim, Fms. i. 266; fyrir údaun er ór hauginum mun út leggja, iv. 28; varask gust þann ok údaun er út lagði or haugnum, … af fýlu þeirri sem út lagði, Ísl. ii. 45; ok er eldrinn var görr, lagði reykinn upp í skarðit, Eb. 220; ef hval leggr út, if a (dead) whale is driven off land, Gþl. 462:—of ice, snow, to freeze, be covered with snow, ice, þá leggr snjó nokkurn fyrir þá, 655 xv. 12; er ís leggr á vatnit, Grág. ii. 287; þá er ísa lagði á vötn, Fms. ii. 103: the place frozen in acc., vóru íslög mikil ok hafði langt lagt lit Breiðafjörð, Ld. 286; lagði ok Ögrsvatn, Fbr. 30 new Ed.; lagði fjörðinn út langt, 60 new Ed.: part., íss var lagðr á Hofstaða-vág, Eb. 236:—of winter, cold, þegar er gott er ok vetr (acc.) leggr á, Grett. 24 new Ed.; lagði þegar á frer ok snjófa, Bs. i. 872; but pers., leggr á hríðir ok snjóvar (better snjóva), Bs. i. 198.

2. the phrase, leggja nær, to ‘lie near,’ be on the brink of; nær lagði þat úfæru eitt sinn, it had well nigh come to a disaster, Edda 17; lagði þá svá nær at allr þingheimr mundi berjask, it was on the brink of …, Nj. 163; lagði nær at hann mundi reka í svelginn, Fms. x. 145.

B. Reflex. to lay oneself, lie; leggjask niðr í runna nokkura, Nj. 132; er Skálm merr yður leggsk undir klyfjum, Landn. 77; þá leggjask í akrinn flugur þær, er …, 673 A. 3:—of going to bed, þeir höfðu lagizk til svefns, were gone to sleep, Nj. 155; Skarphéðinn lagðisk ekki niðr um kveldit, 170:—leggjask með konu, to cohabit (illicitly), Fms. i. 57, K. Á. 118, Fas. iii. 390, Grág. i. 351:—of illness, to fall sick, take to bed, tók hón sótt ok lagðisk í rekkju, Nj. 14; þá lét hann búa hvílu sína ok lagðisk í sótt, Fms. xi. 214: the phrase, leggjask e-t ekki undir höfuð, not lay it under one’s pillow, do it promptly, be mindful of a thing, ii. 120, v. 264:—leggjask á e-t, to fall upon, of robbers, beasts of prey, etc.; at spillvirkjar mundi l. á fé þeirra, i. 226, Grett. 125 new Ed.; Vindr lögðusk á valinn ok raufuðu, xi. 380: örn lagðisk ( prayed) í eyna, Bs. i. 350:—leggjask fyrir, to take rest, lie down, from exhaustion, sickness, or the like, 387; lögðusk þá fyrir bæði menn ok hestar af úviðri, Sturl. iii. 292; þá lögðusk leiðsagnar-menn fyrir, þvíat þeir vissu eigi hvar þeir vóru komnir, Fms. viii. 52; fyrir leggjask um e-t mál, to give it up, Bs. i. 194: leggjask niðr, to pass out of use, cease, Fms. x. 179, xi. 12: leggjask á, to arise, mun sá orðrómr á leggjask, at …, Nj. 32, Fms. i. 291; úþokki lagðisk á milli þeirra bræðra, xi. 14.

2. to cease; at sá úvandi leggisk sem áðr hefir verit, Fms. i. 280.

II. to swim (partly answering to A. VI); leggjask til sunds, to go into the water and swim, Ld. 46; þeir leggjask um hríð … Sigmundr leggsk þá um hríð … hann lagðisk síðar ( swam behind), Fær. 173; hann lagðisk eptir geldingi gömlum út í Hvalsey, Landn. 107; Grettir lagðisk nú inn á fjörðinn, Grett. 148; hann lagðisk yfir þvert sundit ok gékk þar á land, 116, Hkr. i. 287, Finnb. 266; þeir koma upp ok leggjask til lands, Ld. 168; for legðir read legðiz, Njarð. 378.

2. to set out; leggjask í hernað, víking, to set out on a freebooting expedition, Fms. x. 414, passim: leggjask út, to set out into the wilderness, as a highwayman, Odd. 8, Fas. i. 154, passim (útilegu-maðr = a highwayman); ek lögðumk út á merkr, Fms. ii. 103; leggjask á flótta = leggja á flótta, to take to flight, xi. 305: leggjask djúpt, to dive deep (metaph.), Nj. 102; leggjask til e-s, to seek, try eagerly for, Stj. 90, Bs. i. 198; leggjask í e-t, to occupy oneself with, Rb. 312.

3. á lögðusk logn mikil, þokur ok sælægjur, Orkn. 358; vindar lögðusk ( the wind wafted) af hrauninu um kveldum, Eb. 218, (see A. VII): the phrase, ekki lagðisk mjök á með þeim frændum, they were not on good terms, Ld. 68: ok lagðisk lítt á með þeim Snorra, Sturl. i. 124; þeir töluðu lengi ok lagðisk vel á með þeim, things went well with them, Orkn. 408; þungt hefir á lagizk með okkr Strút-Haraldi jarli um hríð, Fms. xi. 84; Steinólfi þótti þat líkt ok ekki, ok lagðisk lítt á með þeim, Gullþ. 11:—lítið leggsk fyrir e-n, to come to a shameful end; lítið lagðisk nú fyrir kappann, þvíat hann kafnaði í stofu-reyk sem hundr, Grett. 115; svá lítið sem fyrir hann lagðisk, who had been so easily slain, had made so poor a defence, Ld. 150; lítið lagðisk hór fyrir góðan dreng, er þrælar skyldu at bana verða, Landn. 36; kann vera, at nú leggisk lítið fyrir hann, ek skal ráðin til setja, Fms. iv. 166.

III. recipr., leggjask at, to attack one another, Fms. xi. 130: leggjask hendr á, to lay hands on fine another, Ld. 154; leggjask hugi á, to take a liking for each other, Bárð.: leggjask nær, to run close up to one another, of two boats, Gísl. 51.

IV. part. lagðr, as adj. fit, destined to a thing, or fitted, of natural gifts; at hann mundi bæði spá-maðr vesa ok lagðr til mikils þrifnaðar ok gæfu Gyðinga-lýð, 625. 87; vera kann at þér sé meirr lagðr ( that thou art more fitted for) fésnúðr ok ferðir en tilstilli um mála-ferli, i. e. that thou art more fitted to be a traveller than a lawyer, Band. 5; öllu því íllu sem honum var lagit, Fb. i. 215; hón var þeim til lýta lagin, she was doomed to be their destruction, Sól. 11; sem mælt er um þá menn sem mjök er sú íþrótt lagin, Fms. v. 40; þvíat þér mun lagit verða at vera (’tis weirded for thee, thou art doomed to be) einvalds konungr yfir öllum Noregi, Fb. i. 564; þér var lengra lif lagit, a longer life was doomed to thee, Fas. iii. 344; allar spár sögðu, at harm mundi verða lagðr til skaða þeim, Edda 19: laginn, expert, skilled, disposed, freq. in mod. usage, hann er laginn fyrir að læra, hann er ekki lund-laginn á það, he has no inclination for it, whence lægni = skill; thus also, lagaðr from laga (q. v.), vera lagaðr fyrir e-t, lagaðr fyrir lærdóm, given to learn, of natural gifts.

V. part. pass. lagztr; er hann var lagztr niðr, when he had laid himself down, Fas. ii. 345: freq. in mod. usage, hann er lagztr fyrir, lagztr niðr, and so on.

* * *

(rœ; reri, reyri, røri; róinn), v.

1) to row, pull; hann rœr út í Bjarneyjar, he rows out to the Bearisles; with the boat in dat. (reru þeir skipinu upp í ána);

2) to row out to sea, go fishing, = r. út (þenna morgin bjóst Þ. á sjó at r.); er hann kom þar, vóru allir menn rónir nema Þ., all the men had rowed out fishing except Th.;

3) to rock oneself backwards and forwards;

4) recipr., róast at, to pull so as to encounter one another, of two ships in battle.

* * *

pres. ræ (i. e. rœ), rær, rær, pl. róm, Orkn. 402; else róum (Bs.i. 497), róit, róa; pret. réri, older and better reyri or röri, which form is still used in eastern Icel.; imperat. ró, róðú; part, róinn, see Gramm.p. xxiii: [A. S. rowan; Engl. row; Dan. roe; Swed. ro]:— to row; sigla eðr róa, Grág. ii. 130; róa at, Fms. viii. 315; róa leiðangr, vii. 152; þeir réru yfir vatnið, Eg. 109; menn reyru til Sauðeyjar, 219; róa undan, Fms. i. 45; réri fram undan eyjunni allr herr konunganna, ii. 305; róa út ór höfninni, iv. 97 þeir reyru á brott, vii. 201; rétu þeir út fyrir Norðnes, viii. 135; hann réri til þeirra, 231; hann rær út í Bjarneyjar, Nj. 19; róm vér í mót þeim sem harðast, Orkn. 402; róa skipi, Eg. 80; þeir réru þveran árstrauminn, Fms. vii. 264; sá skal fá skip ok mat ok sæ róa, er taki skýtr, N. G. L. i. 48; róa af fjörðinn, Fms. ix. 502; fornt skip er hömlur sé af rónar, rowed off, worn off, N. G. L. i. 75: róa út, to row out to sea, go fishing, K. Þ. K. 90 (út-róðr): as also absol., ok er hann kom þar vóru allir menn rónir nema Þorvaldr, all the fishing-boats were at sea, Nj. 19; róa á sjá, róa til fiskjar, passim.

2. to fit out a ship with oars; öll vóru þessi skip borðmikil, at þvi sem þau vóru róin til, Fms. viii. 372; Sverrir lét taka byrðinga nokkora, höggva í sundr, auka at kili, ok róa ( fit them out with oars) at endilöngnm borðum, id.

3. metaph., Flosi kveðsk skyldu saman róa svá at keypt yrði, F.told them to pull together, come to an agreement, Nj. 259; róa vík á e-n, to pull one round, in rowing; þess höfðingja er nokkura gæti á Hrafnkel vík róit, Hrafn. 16.

II. to rock oneself backwards and forwards, in a sitting posture; hann sá trollkarl sitja þar á uppi ok láta róa fætr, Landn.(Hb.) 84; sútu inni konur tvær blóðgar ok reyru áfram, … róm vit ok róm vit! rignir blóði, Sturl. ii. 9 (Bs. i. 497); griðkur róa ok raula, Hallgr.; Refr mundi fífl, þvíat hann lagði ekki annat fyrir sik en áfram róa, Krók. ch. 1; hann let róa tinglit, Háv. 7 new Ed.

2. of a fat beast; það rær í spiki, reri það stykki í spiki, Od. viii. 476.

III. recipr., róask at, to pull against one another, of two ships in battle, Fms. viii. 181.

* * *

n. a rope which is let down.

* * *

n. [síga], a rope which is let down; fóru þá sigin ofan í gröfina, en Þoroddr upp, Ó. H. 152, Þjal. S: also of the rope by which a fowler is let down precipices, as described in Bs. ii. 111.

2. in Icel. ropes with weights, put over hayricks, boats, or the like, to keep them safe (láta sig á hey); whence siga-keppr, m. a log fastened as a weight to a rope’s end: metaph. of a log-like, slow fellow; þú ert einsog sigakeppr!

* * *

n. ship (of any kind).

* * *

n. [Ulf. skip = πλοιον; a word common to all Teut. languages, ancient and modern]:—a ship; it is the generic name, including ships of every size and shape; lang-skip, a long ship, a war ship (including dreki, skeið, snekkja); kaup-skip, a merchant ship (including knörr, buzza, kuggr); even of ferry-boats on lakes, rivers, channels, hafa skip á á ( river), Grág. ii. 267; haf-skip, a sea-going ship; segl-skip, róðrar-skip, N. G. L. i. 335, Ld. 300, Hkr. i. 152, Fms. i. 38; ríða til skips, Nj. 4, and in countless instances: of a ship-formed candlestick, járn stika með skipi, Dipl. v. 18. For the heathen rite of burying a man in a ship, see Landn. 81, Ld. 16, Gísl., cp. also Yngl. S. ch. 27; Skjöld. S., of king Ring in Arngrim’s Suppliments (MSS.)

II. COMPDS:

1. with gen. plur.: skipa-afli, a, m. a naval force, Sturl. iii. 65, Fms. vii. 248. skipa-búnaðr (-búningr, Fms. x. 119), m. the fitting out of ships, making ready for sea, Fms. viii. 380, ix. 215. skipa-farir, f. pl. = skipa-ferð, Orkn. 428, Fms. iv. 50, Þiðr. 249. skipa-fé, n. a ship-tax, Rétt. 1. 5, H. E. i. 414, Jb. 459. skipa-ferð, f. = skip-ferð, Gullþ. 67, Fms. vi. 321. skipa-fjöldi, a, m. a multitude of ships, Magn. 450. skipa-floti, a, m. a fleet of ships, Fs. 16, Nj. 8. skipa-gangr, m. = skipaferð, Fms. vi. 238, 321, Bs. ii. 131. skipa-görð, f. ship-building, Fms. ii. 107, viii. 105, Rétt. 42. skipa-herr, m. a naval force. Eg. 13, 31, Fms. iii. 74. skipa-kaup, n. the trading with a ship in harbour, Grág. ii. 406. skipa-kostr, m. = skipaafli, Eg. 117, 527, Fms. i. 20, Orkn. 380. skipa-lauss, adj. without ships, Fms. xi. 180. skipa-leið, f. the ‘ship-road,’ way by sea, Fms. x. 92. skipa-leiðangr, m. a levy in ships, Rétt. 81. skipa-leiði, n. = skipaleið. Fms. x. 85. skipa-leiga, u, f. the hire of a ship, H. E. i. 394. skipa-lið, n. a naval force, Eg. 7, Fms. i. 147, vi. 225. skipa-lýðr, m. shipmen, seamen, Fb. i. 122. skipa-lægi, n. a berth, Landn. 54, Fms. vii. 122. skipa-maðr, m. a shipman. mariner, pl. a crew, Grág. i. 451, Nj. 133, Rd. 227, Fms. x. 244. skipa-meðferð, f. shipping business, Grág. ii. 394. skipa-orrosta, u, f. a sea-fight, Sks. 395. skipa-reiði, a, m. a ship’s rigging, Skálda 194. skipa-saumr, m. [Dan. skibs-stöm], ship-nails, Fms. ix. 377. skipa-smiðr, m. a ship-wright, Eg. 135. skipa-smíð, f. sbip-building, Stj. 570. skipa-stóll, m. a supply of ships, fleet, Fms. vii. 292, viii. 163, 177, x. 414, Stj. 346. skipa-tollr, m. a ship-tax, Rétt. 42. skipa-uppsát, n. the right of laying a ship ashore, Grág. ii. 401. skipa-viða, u, f. ship-timber, Fr. skipa-vöxtr, m. the size of ships, Fms. ii. 299.

2. with gen. sing.; skips-bátr, m. a ship’s boat, Fbr. 103. skips-borð, n. a ship’s board, gunwale, Vkv. 31, Skálda 192, Fms. xi. 140. skips-brot, n. = skipbrot, Grág. ii. 389, Gþl. 482, Fms. ii. 80, Edda 131. skips-bryggja, u, f. a ship’s bridge, gangway. skips-dráttr, m. ship-launching, Grág. ii. 401, Gþl. 371, Fms. ix. 402, Fs. 157. skips-dróttinn, m. a ship’s master, skipper, 655 x. 2. skips-flak, n. a wreck, Fms. ii. 246, Hkr. i. 303. skips-görð, f. = skipgörð, N. G. L. skips-háski, a, m. danger at sea, Jb. 402. skips-höfn, f. a ship’s crew, Fms. ii. 246, vii. 298, Landn. 56, Ld. 118, passim: a harbour, berth; kirkja á s. í Herdísar-vík, Vm. 14. skips-lengd, f. a ship’s length, Grág. i. 209, ii. 399. skips-prestr, m. a ship’s priest, Sturl. i. 117. skips-reiði, a, m. a ship’s tackling, Greg. 76. skips-sátr and skips-uppsát, n. a berth, Gþl. 98, 113. skips-verð, n. a ship’s worth, N. G. L. i. 198.

B. PROP.

COMPDS: skipbatr, skipborð, skipbót, skipbrot, skipbrotsmaðr, skipbuza, skipbúinn, skipbúnaðr, skipdráttr, skipdróttinn, skiperfð, skipfarmr, skipferð, skipfjöl, skipflak, skipfærr, skipför, skipgengr, skipgörð, skipherra, skiphlutr, skiphræ, skiphræddr, skipkaup, skipkostr, skipkváma, skipkænn, skiplauss, skipleggja, skipleiga, skiplesting, skipleysi, skipmaðr, skiprestr, skippund, skippundari, skipreiða, skipreiði, skipreiðumenn, skipreiðuþing, skipreiki, skiprúm, skipsala, skipsaumr, skipsátr, skipskeggja, skipskrokkr, skipsleði, skipsmiðr, skipsmíð, skipsókn, skipstafn, skipstjóri, skipstjórn, skipstjórnarmaðr, skipsveinn, skipsýsla, skipsögn, skiptaka, skiptapi, skiptjón, skiptollr, skiptöturr, skipuppsátr, skipverð, skipveri, skipverjar, skipviðr, skipvist.

(smá, smátt), a.

1) small, little (mörg skip ok smá);

2) neut., hann seldi smátt varninginn, he sold by retail; höggva smátt, to strike small blows; hann kvaðst eigi mundu smátt á sjá, he said he would deal liberally in the matter; smátt ok smátt, bit by bit, by degrees;

3) smám, bit by bit, slowly (fara smám).

* * *

smá, smátt: gen. smás, acc. smán, dat. smám, smá: pl. smáir, smár, smá, dat. smám, acc. smá, smár, smá: mod. bisyllabic smáan, smáum, smáa: compar. smæri; superl. smæstr. The Icel. form ‘smá’ instead of ‘smal’ of the Germ. and Saxon is peculiar to all the Scandin. languages, and also prevails in Scotland and North. E., but the words are one; ‘smá’ is only a contracted form, as is seen by the fact that ‘smal’ remains in the words smali (q. v.), smalki, smælingr; and (although as απ. λεγ.) in smalvamm, smalmenni, q. v.: [Ulf. smals = Germ. schmal, Engl. small, etc.; but Dan.-Swed. smaa; Scot. and North. E. sma’.]

A. Small, little, of size, stature; mörg skip ok smá, Vápn. 8; smæri skip, Fms. i. 93; vúru þau öll smæst, viii. 255; sumir smáir, sumir stórir, Sks. 442; keppask til smára hluta, Ó. H. 87; hann ræðr öllum hlutum, stórum ok smám, Edda 3; höfðingja ok smæri menn, Fms. x. 266; hin smæri sár, Grág. ii. 29; smá tíðendi, small tidings, Lv. 33, Fms. ix. 477; þau (mál) er smæst eru, Js. 5; skógr þykkr ok smár, a wood thick but dwarf, Fms. i. 136; smáir sandar, small sand, a beach of fine sand, Eg. 141; melja mergi smæra, Ls. 43; hann lamði hausinn í smán mola, Edda 58; ok var brotinn fótrinn svá smátt sem skelja-moli, Bs. i. 423; litlir menn ok smáir, Landn. 145; smás fylkis niðs, Sighvat; smaestir fuglar, id.; kaupa smám kaupum sem stórum, Fb. ii. 75; sás girði eðr smæri, Grág. ii. 338; opt hefir þú mér hallkvæmr verit, en eigi má nú smæstu ráða, thou hast often been good to me, and this is not the smallest instance, Lv. 42.

2. neut., hann seldi smátt varninginn, he dealt in ‘small wares,’ sold by retail, Vápn. 7; höggva smátt, to strike small blows, Ísl. ii. 265: hann kvaðsk eigi mundu smátt á sjá, he said he would not look minutely into it, i. e. that he would deal liberally, Ld. 50; miklu vex hón hinnig smærum, much less, Sks. 71; þeir skulu skipta vikum eða smærum, divide by weeks or less, Grág. ii. 350; selja smærrum saman, in lesser quantities, N. G. L. iii. 123: smám, nema hón seli svá smám landit sem áðr var tínt, Grág. ii. 214; en er hann var á leiðinni ok fór smóm (slowly, bit by bit) þá er hann mátti svá, Bs. i. 344; smám ok smám, bit by bit, Fms. x. 366; reiddi hann silfrit smám ok smám, Hkr. ii. 244, Al. 23: smám þeim, by degrees; vaxa smám þeim, Stj. 200; eptir þat hrærðu þau sveininn sm́m þeim, Bs. i. 337 (smám, 318, l. c.): in mod. usage, smám-saman, sounded smá-saman, gradually; smátt og smátt, bit by bit.

II. in mod. usage smá- is prefixed to verbs, denoting little by little, by degrees; honum smá-batnaði, he recovered little by little; það smá-liðkast, það smá-batnar, smá-líðr á daginn, það smá-styttist, smá-lengist, smá-breiðkar, smá-dýpkar, smá-hækkar, smá-víðkar, smá-kólnar, smá-hitnar, smá-fækkar, smá-fjölgar, etc.

B. In COMPDS, smá- is often used simply as a diminutive, as there is no dimin. inflexion in the language; it is rarely prefixed to any but plur. or collective nouns. smá-atvik, n. pl. details. smá-bátar, m. pl. little boats, Fms. vii. 224, Sks. 174, Ó. H. 137. smá-bein, n. pl. small bones, N. G. L. i. 172. smá-bjöllur, f. pl. little bells, Vm. 47. smá-borinn, part. of low birth, Hkr. i. 106, Fms. vii. 8. smá-búendr, m. pl. = smábændr, Ó. H. 101. smá-búsgögn, n. small house-implements, Dipl. v. 18. smá-byrðingar, m. pl. little ships of burden, N. G. L. ii. 251. smá-bækr, f. pl. little books, Pm. 82, Vm. 23. smá-bændr, m. pl. small farmers, Grett. 127, Bs. ii. 143, Fb. iii. 458. smá-börn, n. pl. little bairns, Fms. i. 263, x. 117, Stj. 25, N. T. smá-djöflar, m. pl. petty devils, imps, Sturl. ii. 221. smá-dúkar, m. pl. little kerchiefs, Vm. 47. smá-dýr, n. pl. ‘small deer,’ small animals, Stj. 572, Barl. 41. smá-eyjar, f. pl. little islands, Fms. x. 5. smá-fénaðr, m. small cattle, Gþl. 393. smá-ferjur, f. pl. small ferries, Fms. x. 153. smá-fiskar, m. pl. small fishes, Fas. ii. 112. smá-fuglar, m. pl. small birds, Grág. ii. 346, Al. 132, Fms. vi. 153. smá-geislar, m. pl. faint beams, Fms. i. 140. smá-gjafar, f. pl. small gifts, Stj. smá-gjarn, adj., Valla L. 201 (false reading for sín-gjarn, q. v.) smá-greinir, f. pl. small matters, Bjarn. 3. smá-grjót, n. smal-grit, pebbles, Sturl. ii. 210, Sks. 422. smá-hlutir, m. pl. trifles, Ld. 286, Fas. i. 112, Bs. ii. 167. smá-hringar, m. pl. small circles, rings, Stj. 80, Fas. iii. 45. smá-hrís, n. a shrubbery, Fms. vi. 334. smá-hundar, m. pl. small dogs, Flóv. 34. smá-hús, n. pl. small houses, Pr. 119. smá-hvalir, m. pl. little whales, Vm. 91. smá-kertistikur, f. pl. small candlesticks, Vm. 171. smá-kirkjur, f. pl. small churches, N. G. L. ii. 241. smá-kjörr, n. pl. scrub, brushwood, Fms. vi. 334. smá-klukkur, f. pl. small bells, Vm. 64. smá-kofar, m. pl. small huts, Bs. i. 240. smá-konungar, m. pl. kinglets, Fms. iv. 26, x. 283, Sks. smá-koppar, m. pl. small cups, hollows, Fb. ii. 284. smá-kornóttr, adj. small-grained, Stj. 292. smá-kvistir, m. pl. small twigs, Barl. 81, Bs. ii. 183. smá-kvæmr, adj. of low descent, Fær. 236. smá-látr, adj. content with little, Vápn. 7, Al. 6. smá-leikar, adj. smallness, Finnb. 262, Fas. iii. 393 (sing., Fms. iii. 192). smá-leitr, adj. small-featured, Al. 52, Bs. ii. 11. smá-lérept, n. fine linen, Pm. 123. smá-ligr, adj. trifling, Sks. 30 B. smá-líkneski, n. pl. small images, Pm. 80, 120. smá-lyginn, adj. petty lying, Rb. 310. smá-lærisveinar, m. pl. little disciples, Bs. i. 219. smá-læti, n. stinginess (opp. to stórlæti), Vápn. 10. smá-lönd, n. pl. small lands (islands); öll s. í hafinu, Fas. i. 347; a local name of the Danish islands, Fms. vi. 56, 31: cp. the county Småland in Sweden, Fms. xii. sma-mannligr, adj. mannikin-like, Landn. 121. smá-menn, m. pl. = smámenni, Fms. vi. 14, Dropl. 18. smá-menni, n. small people, Nj. 94, Eg. 770, Fms. vii. 124, Barl. 169. smá-meyjar, f. pl. little girls, Nj. 2. Smámeyja-land, n. the land of the dwarf maidens, mythical, Sams. S. smá-munir, n. pl. trifles, Ld. 286. sma-mæli, n. pl. small cases, Anecd. 46. smá-mæltr, part. ‘small-spoken,’ lisping, Sturl. iii. 278 (where a nickname), freq. in mod. usage. smá-neyti, n. ‘small neats,’ calves, and the like: mart s., Lv. 91. smá-piltar, m. pl. small boys, Stj. 123, Fas. iii. 124. smá-rakkar, m. pl. small dog’s, Mar., Fms. viii. 207, Stj. 99. smá-ráðr, adj. aiming at small things, Ld. 172, Fms. ii. 32. smá-regn, n. small rain, drizzle, Stj. 14 (sing.) smá-rekar, m. pl. small jetsums or waifs, Vm. 60, Pm. 69. smá-ríki, n. pl. petty kingdoms, Fms. ii. 190. smá-róar, m. pl. small relief, Bs. i. 351. smá-sakar, f. pl. petty suits, Hrafn. 4. smá-sandar, m. pl. fine sand, plains of fine sand, Eg. 141. smá-sauðr, m. (sing.), a little sheep, Stj. 516. smá-skip, n. pl. small ships, Fms. ii. 302, vii. 266, N. G. L. ii. 252. smá-skitligr, adj. tiny; s. í andliti, tiny-faced, Fb. i. 540; lítill ok s., Fas. ii. 247. smá-skógar, m. pl. copsewood, Landn. 68. smá-skútur, f. pl. small craft, Fms. iii. 1, vi. 402, vii. 234, Eg. 341. smá-smíði, n. hardware, opp. to stór-smíði, N. G. L. iii. 15 (cp. Low Germ. klein-smied). smá-smugall, -smogall, adj. penetrating through every pore, Rb. 334: metaph. minute, subtle; vitr ok s., Mar., Barl., Str.; smásmugul ok hvöss ok skygn augu, Skálda 160: compar. smásmuglari, 159: mod., in a bad sense, hair-splitting, fault-finding, sma-smugliga, adv. subtlely, minutely, Stj. 155, Bs. ii. 52. sma-smugligr, adj. minute, Sks. 637: hair-splitting. smá-smygli, f. minuteness, Str. 2, Bs. ii. 42. smá-spengr, f. pl. small spangles, Nj. 142. smá-straumr, m. and smá-streymt, n. adj. a neap-tide. smá-sveinar, m. pl. small boys, Eg. 188, Fms. vii. 158, Stj. 121: sing., smásveini einum, Bs. i. 45. smá-sveinligr, adj. boyish; s. nám, Bs. i. 219. smá-svik, n. pl. petty tricks, Fms. vi. 383. smá-syndir, f. pl. petty sins, 677. 9. smá-tennr, f. pl. small tusks (of a walrus), Sks. 179. smá-tíundir, f. pl. small tithes, Vm. 89, H. E. ii. 167. smá-tölur, f. pl. (smá-talna), small numbers, Rb. 114. smá-varningr, m. small wares (sing.), Nj. 75. smá-váfur, f. pl. tiny ghosts, imps, Grett. 79 new Ed. smá-vegis, adv. trifling. smá-vendir, m. pl. small wands, Sks. 443. smá-verplar, m. pl. small casks, N. G. L. iii. 15. smá-viði, n. a shrubbery, Eg. 580. smá-vofrur, f. pl. = smáváfur, Grett. 112. smá-þarmar, m. pl. [A. S. smæl-þearmas], the small gut, also the lower abdomen, Nj. 262, Fas. ii. 255, Sturl. i. 196, Fb. i. 301, Mar., passim; smáþarma-mein, Bs. i. 825. smá-þing, n. a small object, Thom. 301. smá-öxar, f. pl. small axes, A.A. 270.

f. overlapping edge of a board (in clinker-built boats or ships).

* * *

f. [sýja], prop. a sewing, suture, but only used of the clinching of a ship’s boards (see skara and skarsúð); skipa, súða, sýju, Edda, freq.; skar-súð, felli-súð; poët. súð-bani, ‘plank-bane,’ i. e. the sea, as destroyer of ships, Stor.; súð-marr, ‘suture-steed,’ i. e. a ship, Lex. Poët.

2. of the outer boarding of a house, Nj. 114. súðar-steinn, a nickname, Bs.: a local name, Súða-vík, whence Súð-víkingr, m. a man from S., Bs.

(gen. varrar, pl. varrar, varrir), f. lip;

vörr in efri, neðri, the upper, lower lip;

G. beit á vörrinni, G. bit his lip.

(gen. varrar, dat. verri; pl. verrir, acc. vörru), m. a pull of the oar (er þeir höfðu fá vörru róit frá landi);

þeysa vörru, to pull with might and main (ríkuliga hygg ek þá vörru þeysa).

* * *

f., gen. varrar, pl. varrar, varrir; in rhymes rr, v örr er hvöss á h arra, Sturl. (in a verse); spr arri v arra, Hkr. i. (in a verse): the mod. form is vör, varar, dropping one r throughout: [Ulf. uses a diminutive, wairilo = χειλος; A. S. weleras = labia, a masc. formed by metathesis of r and l, qs. werelas; old Fris. were]:—the lip, Lat. labium; varrar jarls vóru ókyrrar, Fms. viii. 98; vörr in neðri, the lower lip, Dropl. 25; vörr in efri, the upper lip; bíta á vörrinni, Nj. 68; hann beit varrarnar, … rifja saman varrarnar, Edda 71; ef varrar eru eigi heilar, Skálda; skarð í vör (vörr), Sd. 175; hverjum vörrum skal ek hans blezaða fulltings biðja, Th. 6; varra-skrap, Sks. 438; varrar þínar, Stj. 644; báðar varrirnar, Bs. i. 360; varrarnar, Sks. 560.

B. [Ivar Aasen vor; A. S. wær; Engl. weir], a fenced-in landing-place; á steini þeim er næstr var vörum (vrom Cod.), Bs. i. 337; dró þat eptir skipinu í vörina, Fas. iii. 317; Vermundr kom nú til Grímseyjar, ok dró upp skip í varir Áskels, Rd. 250; varar fýsir skip, a saying, a ship longs for the vórr, Edda (Ht.); cp. njóti svá bauga, sem Bragi auga, vagna vara, may he enjoy wealth, as Bragi [ enjoys] the eye, or the ship the haven, Höfuðl. (fine); sigla or vörum, to leave the harbour, Bs. i. 460; ok er staddr í vörum um kveldit þá er Hallr kom at landi, Ld. 40: the word is freq. in mod. usage (at least in western Icel.), of a small inlet or creek where boats land, lenda í vörinni, fara ofan í vör, ýtta eg knör úr Arnar-vör hann Úlfar téði, Úlf. 6. 23: hence mod. vara-söngr = the prayer said by fishermen when launching, Bjorn. vara-seiði, n. small fry, small fish, from being caught in creeks near the shore.

m., gen. varrar, dat. verri, pl. verrir, acc. vörru; [different from the preceding word]:—a pull of the oar; er þeir höfðu fá vörru róit frá landi, Fms. viii. 217; í einum verri brýtr hann sundr báðar árarnar ok keipana, Þiðr. 313; slíta rœði ór verri, to pull the oar briskly, Fms. vi. (in a verse); halda sjau tigum ára til varra, to pull with seventy oars, Hkr. iii. 120 (in a verse); þeysa vörru (acc. pl.), to pull so as to splash, Hornklofi: in poetry a ship is called lung, málfeti varra, the steed pulled by oars, Lex. Poët.; varr-sími, the wake left by the oars; varr-nagli, q. v.; varrar eldr = gold; varrar skíð, poët. = the oar (the oar of Odin being the sword), Glúm, (in a verse).

v. refl. to lay oneself;

leggjast niðr, to lie down; to pass out of use, cease;

þeir höfðu lagizt til svefns, they were gone to sleep;

leggjast í sótt, to fall sick, take to bed (from illness);

leggjast á e-t, to fall upon (of robbers, beasts of prey);

leggjast á, to arise (mun sá orðrómr á leggjast, at);

leggjast fyrir, to take rest, lie down (lögðust þá fyrir bæði menn ok hestar af úviðri);

fyrir leggjast um e-t, to give it up;

leggjast or leggjast til sunds, to swim (Grettir lagðist nú inn á fjörðinn);

leggjast í hernað víking, to set out on a freebooting expedition;

leggjast út, to set out into the wilderness (as a highwayman);

leggjast e-t eigi undir höfuð, not to lay it under one’s pillow, not to neglect or forget it;

eigi lagðist mjök á með þeim brœðrum, they were not on good terms;

lítit leggst fyrir e-n, one has but a poor destiny (lítit lagðist nú fyrir kappann, því at hann kafnaði í stofureyk sem hundr);

recipr., leggjast hendr á, to lay hands on one another;

leggjast hugi á, to take a liking for each other;

leggjast nær, to run close up to one another (of two boats);

leggjast niðr fé, to slaughter sheep (haf frjálst þat, sem þú hefir niður lagt af fé váru).