-
1 река
ж1. дарё, нақр, рӯд; широкая река дарёи васеъ; берег рекй соҳили дарё; за рекой дар он тарафи дарё; вверх по реке ба тарафи сароби дарё; вниз по реке ба тарафи поёни дарё; река вскрылась яхи дарё об шуд; река стала дарё ях баст 2, перен. (обилие чего-л.) дарё; реки крови дарёи хун; реки людей сели одамон; река забвения уст, поэт, дарёи фаромушӣ; молочные реки и кисельные берега дарёҳои пурширу соҳилҳои пуршарбат; аз анбори холӣ сад ман шолӣ3. в знач. нарт, рекой селвор, бисёр; слёзы льются рекой ашк селвор мешорад -
2 гонка
ж1. (по знач. гл. гнать и гнаться) пеш (ҳай) кардан(и), рониш; таъқиб кардан(и), дунболагирй2. разг. даводав, саросемагӣ, шитобкорй; не допускать гонки в работе дар кор ба шитобкорӣ роҳ надодан3. чаще мн. гонки спорт. пойга, мусобиқа; автомобильные гонки пойгаи автомобильронй; лыжная гонк а пойгаи лыжатозон4. охот. суркунӣ, дунболагирй5. обл. (сплав по реке) салронй; (плот) сал, амад <> гонка вооружений мусаллаҳшавии бошитоб; задать гонк у кому прост. танбеҳ додан -
3 барахтаться
несов. даступо(й) задан, афтухез кардан, шалпас задан; дети барахтались в реке бачаҳо дар дарё шалпас зада оббозӣ мекарданд -
4 бежать
несов.1. давидан, давида рафтан, тохтан; бежать вдоль рекй қад-қади дарё давидан // разг. (быстро идти) тез роҳ рафтан, зуд рафтан; пора бежать на работу тезтар ба кор рафтан даркор2. перен. тез ҳаракат кардан, зуд гузаштан; стрелка часов бежйт ақрабаки соат зуд ҳаракат мекунад; время бежйт вақт тез мегузарад3. равон (ҷорӣ) шудан, шоридан; под горбй бежала речка аз камари кӯҳ дарёча мегузашт; слёзы бегут из глаз аз чашм ашк мерезад4. (при кипении) дамидан, ҷӯшидан, рехтан; молоко бежйт шир дамид (медамад)5. рафтан; тропинка бежала к реке пайраҳа ба тарафи дарё мерафт6. гурехтан, фирор кардан, даргурез шудан; противник бежал душман гурехт от кого-чего и уст. кого-чего гурехтан, худро дур кашидан, канор гирифтан, ҳазар кардан; бежать от шума худро аз ғавғою мағал дур кашидан -
5 виться
несов.1. печидан, печида боло баромадан; (о волосах) ҷингила шудан; по жердям вился виноград ток ба ходаҳо мепечид2. морпеч шуда рафтан, печутоб хӯрда (морпеч шуда) гузаштан; дорога вилась между полями роҳ аз байни саҳроҳо печутоб хӯрда мегузашт// (подниматься) печидан, печида баромадан (баланд шудан); над самоваром вился пар буғ болои самовор мепечид3. паридан, даврзанон паридан; птицы вьются паррандаҳо даврзанон мепаранд4. лаппидан, ҳилпирас задан; вьются флаги байрақҳо ҳилпирас мезананд5. страд. тофта (ресида) шудан <> виться вьюном 1) печон будан, чаққон будан 2) хушомад задан, дум-думи касе гаштан; виться лентой (о реке, дороге) морпеч шуда рафтан, печутоб хӯрда гузаштан -
6 вода
ж1. об; стоячая вода оби кӯлмак; проточная вода оби равон; питьевая вода оби хӯрданӣ, нӯшоба; дождевая вода оби борон; жесткая вода оби дурушт; мягкая вода оби нарм; газированная вода оби газдор; минеральная вода оби маъдандор; сохранение в чистоте воздуха и воды тоза нигоҳ доштани ҳаво ва об2. мн. воды обҳо, чашмаҳо; минеральные воды обҳои маъдандор, чашмаҳои оби маъдандор, чашмаҳои оби шифо; поехать на воды ба чашмаҳои оби шифо рафтан3. об, дарьё; высокая вода в реке дамиши дарьё, [оби] дарьё фарбеҳ шудааст; ехать по воде бо об рафтан4. мн. воды геогр. об, обҳо; леса и воды ҷангалу об5. перен. разг. сергапӣ, пургӯй, кашолгапӣ; в докладе много воды маърӯза дуру дароз аст6. мн. воды мед. обҳои пардаи ҷанин7. в знач. нареч. водой бо роҳи обӣ; доставка груза водой кашондани бор бо рохи обӣ <> вольная вода оби кушод (ч_ои яхнобаста ё аз киштӣ холӣ); жёлтая вод а мед. зардобаи чашм, глаукома; живая вода фольк. оби ҳаёт; полая вода оби сел; седьмая (десятая) вода на киселе хеши хари тағоӣ, хеши навасаи бобо; тёмная вода сиёҳобаи чашм (кӯрӣ аз фалачи асаби гавхараки чашм); тяжёлая вода оби вазнин; чйстой воды 1) хушоб; бриллиант чистои воды алмоси хушоб 2) хақиқӣ, гузаро, асил; метафизик чистой воды метафизики гузаро; водой не разлить (не разольешь) аз байнашон қил намегузарад; воды не замутит ӯ мӯрчаро ҳам озор намедиҳад, аз ӯ замин озор намеёбад; возить воду на ком-л. корҳои сахтро ба касе бор кардан; вывести кого-л. на чистую (на свежую) воду миси касеро баровардан; выйти сухим из воды аз осиё бутун баромадан, аз об хушк баромадан; лить воду на чью-л. мельницу ба осиёби касе об сар додан; носить воду решетбм бо ғалбер об кашондан; окатить (облить) холодной водой дилхунук (дилсард) кардан; пойтй в огонь и в воду за кого-что-л. ба хотири касе, чизе худро ба обу оташ задан; посадить на хлеб и воду ҷазои гуруснагӣ додан, хӯроки серй надодан; пройти [сквозь] огонь и воду [и медные трубы] ба ҳафт гӯлах олав мондан; толочь воду в ступе дар ҳован об кӯфтан; оҳани сард кӯфтан; буря в стакане воды як пула гап нею сад пула ғавғо; вилами на (по) воде писано нақши рӯи об аст, ба ях навишта, ба офтоб мондаст; как будто (словно, точно) воды в рот набрал даҳон мум кардагӣ барин; как в воду глядел каромот кардааст, гӯё ки пешакӣ медонист; как (будто, словно, точно) в воду канул беному нишон [гум] шуд; как в воду опущенный димоғсӯхта, ғамгин, хафа, маъюс; как водой смыло беному нишон шуда рафт, ғайб зад; как две капли воды чун як себи дукафон; как рыба в воде чун моҳӣ дар об; как с гуся вода пушти ману табари қассоб; [и] концы в воду на пай ҳасту на Ҳайдар, беному нишон; много -ы утекло чандин харбузапазӣ гузашт; в мутной воде рыбу ловить погов. обро лой карда моҳӣ гирифтан; деньги [что] вода посл. я* пул чирки даст (оби равон) аст; под лежачий камень вода не течёт посл. я* ҳаракату баракат; тише воды, ниже травы погов. вод роҳ гардад заминро озор намедиҳад; мӯрчаро озор намедиҳад; с лица не воду пить погов. «ҳуснашро ба лаълӣ андохта ба бозор намебарорӣ -
7 впадать
несов.1. см. впасть;2. во что (о реке, ручье) рехтан; Волга впадает в Каспийское море Волга ба баҳри Каспий мерезад -
8 зад
м1. (задняя часть чего-л.)пушт, пас, ақиб, кафо; (часть туловшца животного) дунба, капал; (часть тела человека) сурин2. мн. зады прост. пушт-пушти ҳавлиҳо (кӯчаҳо), паскӯчаҳо; мы прошлй к реке задами аз паскӯчаҳо гузашта ба лаби дарьё баромадем3. мн. зады разг. чизҳои кӯҳна (маълум); повторять задъ\ чизҳои маълумро такрор кардан -
9 затон
м1. (речной залив) халиҷи дарё2. (стоянка судов на реке) бандари дарё -
10 купаться
несов. оббозӣ кардан; ребятшики купаются в реке бачаҳо дар дарьё оббозӣ мекунанд // ғӯтидан (ба ягон чизи суюқ ё пошхӯранда); куры купаются в пыли мурғон хокбозӣ мекунанд <> купаться в зблоте бисьёр бой будан; он купается в золоте турми дараш аз тилло; купаться в крови хунрезӣ кардан -
11 лента
ж в разн. знач. лента, навор, тасма; изоляционная,лента лентаи изо-ляционӣ; телеграфная лента леитаи телеграф; пулемётная лента лентаи пулемёт <> виться лентой (о реке, дороге) морпеч шуда рафтан, печутоб хӯрда рафтан (оид ба дарьё, роҳ) -
12 мерзнуть
несов.1. ях кардан, ях бастан; вода в горной реке не мерзнет оби дарёи кӯҳӣ ях намебандад2. аз хунукӣ нобуд шудан3. хунук хӯрдан; руки мерзнут дастҳо хунук мехӯранд -
13 накупаться
Iсов. разг. хуб (бисёр) оббозӣ кардан, аз оббозӣ сер шудан; накупаться в реке дар дарё хуб оббозӣ карданIIнесов. страд. харида шудан -
14 отсвет
м шунаҳ; пожара шунаҳи сӯхтор отсветить сов. шунаҳ дода шудан отсвечивать несов.1. партав (нур) афкандан, нур пошидан, ҷило додан, тофтан; отсветть серебром нуқрагун тофтан2. инъикос (акс) ёфтан, мунъакие шудан; вечерняя заря отсветла в реке шӯълаи шафақи шом дар дарё акс меёфт отсвечиваться несов. см. отсвечивать 2 отсебятина ж ҳашв, бофта, суханони худсарона дохил кардашуда; худсарӣ -
15 оттеснйть
сов. кого-что !. танг карда баровардан, ақиб рондан, фушурда акиб рондан, ақиб нишондан; неприяте-ля оттеснйли к реке душманро то соҳили дарё ақиб ронданд2. перен. дур кардан (гузоштан) маҳрум кардан; оттеснйть -
16 падать
несов.1. афтидан, афтодан, ғалтидан, рехтан; забор падает девор ғалтида истодааст; падать навзничь пуштнокӣ афтодан2. (об осадках) боридан; снег падает барф борида истодааст3. овезон будан (шудан), фуромадан; волосы падали ей на плечи мӯяш ба кифтҳояш фуромада буд4. (о росе, тумане) паст фуромадан; падает туман туман паст мефурояд5. (о свете, тени) афкандан, афтидан, фуромадан // (о взгляде) афтодан о. на кого-что афтодан, ғалтидан; все заботы падают на неё ҳамаи ғаму ташвиш ба сари вай меафтад; подозрение падает на него аз ӯ шубҳа мекунанд (доранд)7. на что омадан; ударение падает на последний слог зада ба ҳиҷои охир меояд8. разг. рехтан, ғалтидан, афтидан; зубы падают дандонҳо меафтанд (мерезанд); волосы падают мӯйсар мерезад9. паст шудан, фуромадан, кам шудан; вода в реке падает оби дарё паст шуда истодааст; ветер падает шамол суст шуда истодааст; температура больного падает ҳарорати бемор фуромада (паст шуда) истодааст; цены падают нархҳо мефуроянд10. суст шудан, кам шудан, таназзул кардан; его влияние падает с каждым днём таъсири вай рӯз то рӯз кам мешавад // перен. вайрон шудан, хира шудан; настроение падает кайф мепарад, димоғ месӯзад11. книжн. (опускаться нравственно) бадахлоқ шудан, ахлоқан вайрон шудан // в чём (утрачивать значение) беэътибор шудан12. (дохнуть - о животных) мурдан, ҳаром мурдан13. (о звёздах) паридан14. несов. см. пастьII3, 4 <> падать духом маъюс шудан, навмед (ноумед) шудан; падать в ноги кому илтиҷо кардан, таваллою зорй кардан, ба пеши пои касе афтидан; падать в обморок беҳуш шудан, аз ҳуш рафтан; падать в чьй-л. объятия худро ба оғӯши касе андохтан; падать на колени зорӣ (тавалло) кардан; падать от смеха (со смеху) аз ханда рӯдакан шудан; \падатьть с ног аз ҳад зиёд монда шудан, аз по афтодан -
17 падение
с1. (по знач. гл. пастьIIи падать 1, 5-14) афтиш, ғалтиш, резиш; пастшав(ӣ), костан(ӣ); мағлубшавӣ, сарнагуншавӣ; вайроншавӣ; падение уровня воды в реке пастшавии оби дарё; падение температуры воздуха пастшавии ҳарорати ҳаво; падение цен фуромадани нархҳо2. вайроншавии ахлоқ, бадахлоқшавӣ, ахлоқан вайроншавӣ; дойти до полного морального падения тамоман бадахлок шудан3. уст. гум кар-дани бакорат -
18 перекат
м1. (по знач. гл. перекатить) гелониш, релондан(и)2. чаще мн. перекаты гурриш, [садои] гулдуррос; слышались перекаты орудииных выстрелов садои гулдурроси тӯппаррони ба гӯш мерасид3. (на реке) ҷои пастоби (камоби) дарё -
19 плескаться
несов.1. см. плескать 1; вода плещется о берег об ба соҳил хӯрда шалаппас мезанад2. обро шалаппас занонда гаштан; рыба плещется в реке моҳӣ оби дарёро шалаппас занонда гаштааст3. (друг на друга) ба якдигар об пошидан4. см. плескать 3; на домах плещутся красные флаги дар болои хонаҳо байрақҳои сурх ҳилпирос мезананд -
20 повывестись
сов. разг. нобуд шудан, камёб (ноёб) шудан, ҳеч намондан, барҳам хӯрдан; рыба в реке повывелась дар дарё ҳеҷ моҳӣ намонд
См. также в других словарях:
Реке, Иоганн фон дер — Иоганн фон дер Реке Johann von der Recke … Википедия
Водопад на реке Чапома — Региональный гидрологический памятник природы «Водопад на реке Чапома» Категория МСОП III (Памятник природы) Координаты: Координаты … Википедия
Битва на реке Немиге — Сражение на Немиге … Википедия
Водопад на реке Чаваньга — Региональный гидрологический памятник природы «Водопад на реке Чаваньга» Категория МСОП III (Памятник природы) Расположение … Википедия
Битва на реке Стугне — Битва на Стугне Дата 26 мая 1093 Итог Поражение русских дружин Стороны … Википедия
Водопад на реке Урик — Водопад на реке Урик … Википедия
Водопады на реке Кынгарга — Координаты: Координаты … Википедия
Битва на реке (633) — Битва на реке Арабское завоевание Персии Дата 633 год Итог Победа халифата … Википедия
Обнажения девона на реке Оредеж у посёлка Белогорка — Координаты: 59°21′00.61″ с. ш. 30°08′28.17″ в. д. / 59.35017, 30.1411 … Википедия
Битва на реке Бойн — Война Аугсбургской лиги (Война в Ирландии 1689 1691) … Википедия
Битва на реке Сить — Монгольское нашествие на Русь Дата 4 марта 1238 года Место Сить (река) Итог полный разгром владимирского войска, гибель князя … Википедия